Raportimet dhe të dhënat e mbledhura nga Citizens.al ekspozojnë një panoramë të ngarkuar me kontradikta dhe përplasje me komunitetet sa i përket shfrytëzimit të burimeve ujore për prodhimin e energjisë elektrike në Shqipëri: hidrocentrale joefiçente, leje të dhëna pa konsultime publike dhe mungesë raportesh për ndikimin e tyre mjedisor.
Citizens sjell njĂ« hartĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« shpĂ«rndarjes sĂ« 99 hidrocentraleve nĂ« gjithĂ« ShqipĂ«rinĂ«, tĂ« cilĂ«t pritet tâi shtohen listĂ«s sĂ« 158 hidrocentraleve tĂ« tjera qĂ« u ndĂ«rtuan nĂ« periudhĂ«n 2013-2024.
Kush fiton dhe kush humbet nga ndërtimet e tyre? Përvoja me rastet e shkuara tregon se komunitetet përreth nuk fitojnë gjë, përkundrazi.
Qasja e pandryshuar me hidrocentralet
NdĂ«rsa qeveria e Kryeministrit Edi Rama â nĂ« pushtet prej vitit 2013 â vazhdon ta paraqesĂ« zhvillimin e hidrocentraleve si politikĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme energjetike, bilanci real mbetet i paqartĂ«.
Pasi mori pushtetin, Rama e konsideroi âkorrupsion shkatĂ«rrimtarâ prirjen e qeverisĂ« sĂ« shkuar tĂ« drejtuar nga Sali Berisha (2005-2013) pĂ«r dhĂ«nien e lejeve tĂ« hidrocentraleve nĂ« zonat e mbrojtura.Â
Ai tha se nĂ« kĂ«to zona ishin dhĂ«nĂ« 113 leje, prej tĂ« cilave ai theksoi se 55 prej tyre ânuk kanĂ« pĂ«r tĂ« filluar punĂ«â si zotim i tij se politika me hidrocentralet do tĂ« ndryshonte.
Sipas raportit të vitit 2013 të Entit Rregullator të Energjisë (ERE), Shqipëria kishte asokohe 80 hidrocentrale private me kapacitet të përgjithshëm prej rreth 240 megavat (MW).
Qeveria Rama shqyrtoi 103 kontrata koncesionare në një proces, pas së cilit në vitin 2019 deklaroi anulimin e 27 prej tyre, që parashikonin ndërtimin e 80 HEC-eve.
Sipas raportit të ERE-s për vitin 2019, Shqipëria kishte 197 hidrocentrale private me fuqi 827 MW.
Qeveria doli me gjykimin e përgjithshëm se hidrocentralet e vegjël ishin të padobishëm në aspektin energjetik dhe të dëmshëm në raport me mjedisin dhe komunitetet.
âNuk do ketĂ« mĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, leje pĂ«r asnjĂ« HEC nĂ«n 2 MW dhe nuk do lejohet mĂ« kurrĂ« qĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« prodhimit tĂ« energjisĂ« tĂ« preken zona me rĂ«ndĂ«si nga pikĂ«pamja natyrore dhe turistike, apo komunitete, duke arritur deri nĂ« pikĂ«n qĂ« tubat e HEC-it tĂ« futen nĂ« burimin e ujit,â u zotua Rama asokohe.
Por koha tregoi se ky zotim nuk u mbajt nga qeveria, e cila vijoi me dhënien e lejeve për HEC-et e vegjël, madje ajo ndërhyri edhe në ligjin e zonave të mbrotjura duke i tkurrur edhe territoret e parqeve kombëtare në favor të dhënies së burimeve ujore për HEC-e.
Rastet konkrete janĂ« HEC-et nĂ« Zall-Gjoçaj apo dhe nĂ« Kurdari ku pĂ«r shembull âHEC Domaâ po ndĂ«rtohet pavarĂ«sisht kontestimeve tĂ« komunitetit dhe faktit se ka njĂ« kapacitet prej mĂ« pak se 2 MW.
ERE raportoi në vitin 2024 për 238 hidrocentrale private të prodhimit të energjisë. Një rritje me 17.2% (41 HEC-e) krahasuar me vitin 2019 kur qeveria u zotua për qasje të kontrolluar dhe 66.3% (158 HEC-e) prej vitit 2013 kur socialistët morën pushtetin.
Më shumë se gjysma e këtyre impianteve (58%; 138 HEC-e) prodhojnë energji minimale (me kapacitete 2 ose më pak se 2 MW), dhe janë ndërtuar pavarësisht dëmeve ndaj mjedisit, burimeve ujore dhe komuniteteve.
TĂ« dhĂ«nat e siguruara nga Citizens.al prej AgjencisĂ« KombĂ«tare e Burimeve Natyrore (AKBN) dhe 61 bashkitĂ« e vendit, tregojnĂ« se zyrtarisht janĂ« edhe 177 HEC-e qĂ« pritet tâi shtohen vendit: 25 HEC-e janĂ« nĂ« ndĂ«rtim, 152 nĂ« procedura pĂ«r tĂ« marrĂ« lejet.
Sipas të dhënave të AKBN-së përpos premtimeve për të mos dhënë më leje për ndërtimin e hidrocentraleve numri i tyre ka ardhur në rritje.
Nga hidrocentralet që janë në ndërtim e sipër, kontratat janë lidhur në periudha të ndryshme, duke nisur prej vitit 2013 e deri më 2025.
Përkatësisht, kemi 1 kontratë të lidhur në 2013-ën, katër në 2015-ën, pesë në vitin 2017, shtatë në vitin 2018, një në vitin 2019, tre në vitin 2021, dy në vitin 2023 dhe dy të tjera në vitin 2025.
Kontratat për 152 hidrocentralet që janë në procedura për të nisur nga puna, ngjashëm ndahen në periudha të ndryshme duke nisur nga viti 2010, të cilat ende nuk janë finalizuar edhe më sot.
Kështu, në 2010 janë lidhur shtatë kontrata, në 2011 tetë të tilla, në 2012 nëntë kontrata, në 2013 pesë kontrata, në 2015 katër kontrata, në 2016 10 të tilla, në 2017 16 kontrata, në 2018, 22 kontrata, në 2019 gjashtë kontrata, në 2020, dy të tilla, në 2021 katër kontrata, në 2022 një kontratë, në 2023 pesë kontrata, në 2024 tre kontrata.
Sipas të dhënave të AKBN-së edhe për hidrocentralet që kanë hyrë në prodhim në 15 vitet e fundit, 131 të tilla, viti kur janë lidhur më shumë kontrata është 2013, me 41 të tilla.
Më pas vjen viti 2017 me 31 të tilla, viti 2018 me 18, vitit 2011 me 17, 2012 me 14, vitit 2010 me 5 kontrata, vitit 2019 me dy të tilla, dhe viti 2015 dhe 2016 me nga një kontratë secili.
NĂ« mungesĂ« tĂ« njĂ« strategjie tĂ« re pĂ«r energjinĂ« e rinovueshme, ShqipĂ«ria vazhdon tĂ« mbĂ«shtetet kryesisht te lumenjtĂ« â burime qĂ« po shterojnĂ« pĂ«rveç ndikimit tĂ« ndryshimeve klimatike, edhe prej presionit tĂ« investimeve private dhe mungesĂ«s sĂ« kontrollit publik.
Thuajse gjysma e prodhimit (41.7%) tashmë vjen nga centralet private. Numri fotovoltaikëve është shtuar ndjeshëm (21), por shpesh edhe këto janë shoqëruar me probleme në ndikimin në mjedis dhe komunitete.
Prej vitit 2013 pesha e kapaciteteve prodhuese të hidrocentraleve private është pesëfishuar nga 240 MW në 1,222 MW (45.8% e totalit).
Ndërkohë mungojnë të dhënat e përgjithshme për efektet që ky zgjerim i madh ka bërë në natyrë dhe komunitete.
Ku do të ndërtohen hidrocentralet?
Nga 25 hidrocentralet qĂ« janĂ« nĂ« ndĂ«rtim, dy prej tyre janĂ« nĂ« Elbasan, pesĂ« nĂ« Gramsh, njĂ« nĂ« ĂorovodĂ«, katĂ«r nĂ« Maliq, njĂ« nĂ« PukĂ«, dy nĂ« FushĂ« ArrĂ«z, dy nĂ« BulqizĂ«, njĂ« nĂ« Burrel, katĂ«r nĂ« Peshkopi, njĂ« nĂ« Klos, njĂ« nĂ« Kaçinar (RrĂ«shen) dhe njĂ« nĂ« Hekal tĂ« TiranĂ«s.
Ndërsa nga 152 hidrocentrale që janë në procedura, ndarja është e tillë:
Dy në Elbasan
Tetë në Librazhd
Dy në Përrenjas
Nëntë në Gramsh
Një në Belsh
10 nĂ« ĂorovodĂ«
Katër në Korçë
Tre në Ersekë
Dy në Pogradec
12 në Devoll
15 në Kukës
10 në Bajram Curr
Tetë në Koplik
10 në Fushë Arrëz
Tetë në Pukë
Tre në Shkodër
Gjashtë në Bulqizë
Tetë në Burrel
Një në Peshkopi
Nëntë në Klos
Katër në Rrëshen
Dy në Kurbin, Finiq dhe Tepelenë
Një në Poçem të Fierit, Himarë dhe Memaliaj
Tetë në Selenicë
Kaçinari: âUji nĂ« tubaâ dhe njĂ« komunitet nĂ« revoltĂ«
NĂ« Kaçinar tĂ« MirditĂ«s, tensioni i mbledhur ndĂ«r vite shpĂ«rtheu nĂ« fundin e muajit mars nĂ« njĂ« protestĂ« tĂ« mirĂ«filltĂ«. Qindra banorĂ« nga fshatrat pĂ«rreth, por dhe diaspora u mblodhĂ«n pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar ndĂ«rtimin e katĂ«r hidrocentraleve tĂ« koncesionarit âShpĂ«rdhaza-Energjiâ.
Banorët e konsiderojnë cenim kryesor për jetën e tyre futjen në tuba e disa prej përrenjve malorë, të cilët historikisht janë përdorur nga fshatrat.
Rruga e vĂ«shtirĂ« drejt QafĂ«s sĂ« Vorres â rreth 40 minuta larg nga RrĂ«sheni â ku u zhvillua protesta, tregonte njĂ«kohĂ«sisht degradimin e territorit dhe tensionin e autoriteteve: postblloqe policore, kontrolle makinash dhe prezencĂ« e pajustifikuar efektivĂ«sh.
âKĂ«tu kĂ«tĂ« popull e kanĂ« grabitur,â pĂ«rshkroi revoltĂ«n Arben Gega, njĂ« prej protestuesve, âpor kur sâna ka bĂ«rĂ« turku tĂ« ikim, kĂ«ta jo se jo, nuk do tâia arrijnĂ«!â.
Gjok Beqiri, nga fshati Simon, tregoi se projekti prek shtatë fshatra me mbi 3,000 familje.
Kabina e rojeve dhe kamerat e sigurisë të vendosura përreth kantierit kishin krijuar një ambient të denjë për zonë ushtarake, ndërsa banorët, në mungesë informacioni dhe të vënë përballë faktit të kryer, ngritën dyshimet se dokumentacioni i kompanisë nuk është i rregullt.
Këtë shqetësim ndanë për Citizens.al disa prej tyre, të cilët thanë se nuk ishin njoftuar kurrë për dëgjesa publike, pavarësisht pretendimeve të kompanisë.
NĂ« muajin prill, makineritĂ« e kompanisĂ« âShpĂ«rdhaza-Energjiâ hynĂ« nĂ« pyllin aty pranĂ«, njĂ« zonĂ« me njĂ« peizazh tĂ« larmishĂ«m buzĂ« rrugĂ«s, pĂ«r tĂ« cilĂ«n banorĂ«t druajnĂ« se mund tĂ« vuajĂ« pasoja nga hidrocentralet.
Pasi konstatuan pemët e para të rrëzuara nga punimet ata organizuan protesta të tjera, një prej së cilës edhe në Tiranë, para ministrisë së Infrastrukturës.
Kryetari i fshatit Simon, Gjergj Deda, ngriti dyshimet se punimet po kryheshin pa lejet e nevojshme âsepse kĂ«rkonin dhe shoqĂ«roheshin nga policia çdo ditĂ«â.
PĂ«r komunitetin, uji Ă«shtĂ« thelbi i jetesĂ«s: mullinjtĂ«, tokat dhe historinĂ« e tyre. âVllaut sâia fal, jo mĂ« tĂ« huajit,â kanĂ« theksuar disa prej tyre.
Ndaj ata i janĂ« drejtuar drejtĂ«sisĂ«. NĂ« shtator, Gjykata e LezhĂ«s vendosi tâia kalojĂ« çështjen StrukturĂ«s sĂ« Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK) duke shpallur moskompetencĂ«.
Kurdaria: NjĂ« verĂ« e nxehtĂ« kundĂ«r HEC-it âDomaâ
NĂ« Kurdari tĂ« Matit, vera shĂ«noi nisjen e punimeve pĂ«r HEC-in âDomaâ, njĂ« projekt i âGlobal Interprise Groupâ qĂ« pritet tĂ« shfrytĂ«zojĂ« lumin e LusĂ«s dhe tĂ« hapĂ« njĂ« trase tĂ« re rruge prej 4.4 km.
Për banorët, ky projekt vjen në një kohë kur ata vuajnë për ujë, pavarësisht investimeve në ujësjellës.
Erind Saliaj, administrator i NjĂ«sisĂ« Administrative Suç, shpjegoi pĂ«r Citizens.al se pesĂ« fshatrat e zonĂ«s â Kurdari, SkĂ«nderaj, Kurqelaj, Suç dhe Kujtim â nuk kanĂ« furnizim tĂ« rregullt dhe se ndĂ«rtimi i njĂ« hidrocentrali Ă«shtĂ« âabsurdâ nĂ« kĂ«to kushte.
Tregues për situatën ishte gjendja në kafenenë më popullore të fshatit, e cila shërbente vetëm ujë të ambalazhuar, teksa çezma e oborrit të saj ishte tharë.
Procesi i dëgjesave publike ka qenë pika kryesore e tensioneve në këtë çështje, e cila është shoqëruar me protesta dhe përplasje me kompaninë.
Një ekskavator dhe furgon me gomë të çarë qëndronin të braktisur në fund të trasesë së hapur si dëshmi e përplasjeve. Ato ruheshin nga një kamerë, e cila për ironi furnizohej me panel diellor.
Sipas banorëve, dëgjesa e parë, e vitit 2018, tregoi se shumica ishin kundër hidrocentraleve, por ndryshe, në procesverbal u paraqit si shprehje dakordësie.
Rexhep Kuleni, një nga zërat më të fortë të komunitetit, tha se ky veprim përbën shkelje penale, për të cilën duhet gjetur përgjegjësia.
Ai kujton dëgjesën e dytë të mbajtur në vitin 2020, kur rreth 500 banorë u mblodhën dhe kërkuan që përfaqësuesi i kompanisë që interesohej për hidrocentralin të largohej.
Por pavarësisht kundërshtive dhe premtimeve se nuk do të rikthehej në zonë, koncesionari u shfaq sërish, duke marrë firma në mënyrë të veçuar, pa pjesëmarrje lajmëruar të komunitetit apo autoriteteve.
âMarrin ca firma nĂ« mĂ«nyrĂ« abuzive, ku njĂ« pjesĂ« e madhe nuk e dinĂ« çfarĂ« kanĂ« firmosur,â tha Kuleni, sipas sĂ« cilit nĂ« kĂ«to dĂ«gjesa nuk ka pasur pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« bashkisĂ«.
Banorët thonë se mungon transparenca, të dhënat, dhe mbi të gjitha mungon uji. Për ta, hidrocentrali është kërcënim ekzistencial dhe social, jo një projekt energjetik.
Zona, e njohur dhe si âhambari i Matitâ pĂ«r prodhimet bujqĂ«sore Ă«shtĂ« zotuar se nuk do ta lĂ«rĂ« projektin e hidrocentralit qĂ« tĂ« zbatohet duke vijuar ndalimin e makinerive tâi bashkohen kantierit.
âNuk do ta lĂ«mĂ«, me firma tĂ« vjedhura, me firma tĂ« blera, populli nuk pranon,â theksoi Enver Dava, tokat e tĂ« cilit bien krah trasesĂ« sĂ« hidrocentralit.
Paralelisht, banorët e kanë adresuar kundërshtinë e tyre edhe në rrugë gjyqësore. Në tetor, Gjykata Administrative e Shkallës së Parë nuk i ndali punimet deri në një vendim në themel të çështjes, por pavarësisht kësaj banorët mbeten me shpresë për një vendim të drejtë.
Zall-Gjoçaj: HEC-et u ndërtuan, por beteja kundër tyre vazhdon
NĂ« Zall-Gjoçaj, hidrocentralet âSekĂ«â dhe âZaisâ morĂ«n formĂ« mes polemikave, por qĂ«ndresa e komunitetit atje vijon prej mĂ« shumĂ« se shtatĂ« vitesh.
Reportazhet e emisionit âOpinionâ nga Blendi Fevziu dhe portali Lexo.al nga Flogert Muça, promovuan me kĂ«rshĂ«ri gjatĂ« muajve shtator-tetor investimet nĂ« hidrocentralet e Zall-Gjoçajt.
Materialet u pĂ«rpoqĂ«n tâi jepnin njĂ« dimension tjetĂ«r investimit privat tĂ« sipĂ«rmarrĂ«sit italian Fabio Scuero. Sipas tyre tre HEC-et e ngritura nĂ« basenin e UrakĂ«s me kapacitet 30 MW, janĂ« shoqĂ«ruar me investime pĂ«r njĂ« rrjet ujĂ«sjellĂ«si pĂ«r 17 fshatra dhe rreth 90 km rrugĂ«.
Por reportazhet ngjallën zemëratën e banorëve të Zall-Gjoçajt, të cilët prej vitit 2018 kanë protestuar kundër HEC-eve.
NĂ« njĂ« deklaratĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t aktivistĂ«t e cilĂ«suan atĂ« reklamĂ« duke kujtuar se Zall-Gjoçaj Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« simbol rezistence pikĂ«risht sepse HEC-et u ndĂ«rtuan brenda Parkut KombĂ«tar âLurĂ«-Mali i DejĂ«sâ, njĂ« zonĂ« e mbrojtur qĂ« u tkurr me njĂ« vendim tĂ« qeverisĂ« nĂ« vitin 2022 pĂ«r tâi hapur rrugĂ« projektit tĂ« HEC-it âZaisâ.
Prej vitesh, banorë si Abdi Toçi, Dhimitër Koleci dhe Adem Gjokolaj kanë protestuar, kallëzuar zyrtarë publikë dhe kanë çuar çështjen e Zall-Gjoçajt në disa procese gjyqësore.
Në tetor, Gjykata Administrative e Apelit la në fuqi vendimin që legjitimonte ndërtimin e HEC-eve, duke rrëzuar padinë për shfuqizimin e kontratave dhe akteve administrative.
Avokati i tyre, Franc Terihati, tha për Citizens.al se çështja do të shkojë në Gjykatën e Lartë, ndërsa Koleci tha se një padi tjetër po hetohet nga SPAK, dhe një padi penale mbetet e hapur për dëmet e shkaktuara gjatë punimeve, nga prishja e kanalit të ujit e deri te hedhja e inertëve në varreza.
Ndërkohë, kompania ka paditur vetë aktivistë e banorë për shpifje, gjë që komuniteti e sheh si formë presioni për të heshtur rezistencën.
Në terren, pasojat sipas banorëve janë të prekshme: uji është i gjithi në tuba, burimet e fshatit janë shteruar dhe lumi nuk ka më prurjen e mëparshme. Banorët thonë se gjatë verës nuk kishin ujë as për të fikur zjarret, ndërsa bagëtia dhe bletët kanë pësuar dëme të pakthyeshme.
Për Zall-Gjoçajn, beteja nuk ka të bëjë vetëm me një projekt energjetik, por me të drejtën për të ekzistuar brenda peizazhit të tyre.
Edhe pse hidrocentralet u ndërtuan, çështjet ligjore, pasojat mjedisore dhe mosbesimi ndaj institucioneve vazhdojnë ta mbajnë fshatin në një konflikt të hapur me modelin kombëtar të zhvillimit hidroenergjetik.
Lufaj njësoj si Zall-Gjoçajt përballë thatësirës
NĂ« Lufaj tĂ« MirditĂ«s, banorĂ«t pĂ«rballen me tĂ« njĂ«jtin model tĂ« ndĂ«rtimit tĂ« hidrocentraleve â devijim burimesh ujore pa transparencĂ« dhe pa dĂ«gjesa me komunitetin.
NĂ« korrik ata protestuan kundĂ«r kompanisĂ« âSeka Hydropowerâ, me pretendimin se ajo nuk respektonte kontratĂ«n e shfrytĂ«zimit tĂ« burimeve ujore tĂ« zonĂ«s duke mos lĂ«shuar rrjedhĂ« pĂ«r nevojat e tyre.
Zona me një peizazh të mrekullueshëm, nuk ndihmohej aspak nga rruga, e cila ishte në gjendje të amortizuar. Devijimi i prurjeve kishte ulur ndjeshëm burimet duke detyruar disa familje të merrnin ujë gjetkë me mjete të improvizuara.
Banorët thanë për Citizens.al se ata kishin qenë kundër ndërtimit të HEC-ve që para vitit 2017, por që zëri i tyre nuk ishte dëgjuar.
âAs nuk na ka pyetur njeri, as nuk kemi qenĂ« dakord,â tha Agron Kaçarri, banor.
Lufaj e lidh drejtpërdrejt fatin e saj me Zall-Gjoçajt, ku hidrocentralet u ndërtuan brenda Parkut Kombëtar të Lurës dhe Malit të Dejës, duke sjellë konflikt të gjatë me komunitetin, ndërhyrje policore dhe pasoja të pakthyera në ekosistem.
âEnergji e gjelbĂ«râ me kosto tĂ« errĂ«t
Modeli i hidrocentraleve nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« shitur si ânjĂ« model i gjelbĂ«râ, por nĂ« realitet ka sjellĂ« dĂ«me tĂ« pakthyeshme ekologjike dhe ekonomike nĂ« nivele lokale, por edhe kombĂ«tare.
Biologu Olsi Nika, i cili drejton organizatĂ«n mjedisore âEco Albaniaâ, thekson pĂ«r Citizens.al se shumĂ« projekte hidroenergjetike janĂ« miratuar mbi leje tĂ« diskutueshme dhe pa analiza tĂ« plota tĂ« ndikimit, duke krijuar njĂ« zinxhir pasojash qĂ« shkon nga shpyllĂ«zimi te shkatĂ«rrimi i habitateve ujore.
Sipas tij, devijimi i ujĂ«rave, rezervuarĂ«t e mĂ«dhenj, ndotja, ndryshimi i temperaturĂ«s dhe oksigjenit kanĂ« çuar nĂ« humbje speciesh, eutrofikim dhe homogjenizim tĂ« biodiversitetit â njĂ« proces qĂ« shumĂ« zona nuk e rikuperojnĂ« kurrĂ«.
Rast konkret përmendet trofta apo dhe peshq të tjerë migratorë, të cilët nuk arrijnë zonat e shumimit për shkak të devijimeve të lumit apo dhe vetë impianteve hidroenergjetike.
Raporti për Zall-Gjoçajn i biologut Melitjan Nezaj nga Qendra për Ruajtjen dhe Mbrojtjen e Mjedisit Natyror në Shqipëri (PPNEA) e konkretizon problemin.
Me lënien e një sasie minimale të ujit ekologjik, shtrati i lumit thahet pak qindra metra larg veprave të marrjes.
âNĂ« shtratin tashmĂ« pa ujĂ« kanĂ« nisur tĂ« shfaqen bimĂ« tĂ« mjediseve tĂ« thata, njĂ« shenjĂ« e qartĂ« e mungesĂ«s afatgjatĂ« tĂ« ujit,â thekson Nezaj.
Kjo ka zhdukur faunën nënujore, ka degraduar bimësinë dhe ka goditur bujqësinë e banorëve, të cilët varen nga uji për prodhim dhe blegtori.
Ndërtimet kanë lënë pas inertë, kanale të dëmtuara dhe masa rehabilituese të dështuara, shpesh me bimësi jovendase dhe vendkalime peshqish që nuk funksionojnë.
Të dy ekspertët vlerësojnë se këto dëme nuk janë thjesht teknike, por strukturore: një model zhvillimi që shpërfill ligjin dhe zonat e mbrojtura, mungesën e konsultimeve, ndikimet afatgjata dhe transparencën.
âShumĂ« komunitete,â thekson Nika, âmĂ«suan pĂ«r projektet e HEC-eve vetĂ«m kur kishin nisur punimetâ.
Konfliktet pĂ«r ujĂ«rat janĂ« bĂ«rĂ« tipike â nga Rapuni te Kaçinari, Kurdaria, Zall-Gjoçaj e Lufaj â duke treguar se pĂ«rfitimet i shkojnĂ« pak aktorĂ«ve, ndĂ«rsa kostoja bie mbi komunitete dhe ekosisteme tĂ« cenueshme.Â
Ata qĂ« fitojnĂ« nga ky model mbeten disa kompani, disa prej tĂ« cilave me kapitale tĂ« huaja. NdĂ«rsa komunitetet humbasin tĂ« tjera burime dhe mundĂ«si zhvillimi duke pasur njĂ« arsye mĂ« shumĂ« pĂ«r tâu larguar.
Në plan më të gjerë, ekspertët argumentojnë se hidrocentralet e vogla me fuqi të ulët kanë efikasitet të diskutueshëm dhe shpesh gjurmë të larta karboni, përfshirë prodhimin e metanit nga rezervuarët.
PĂ«r biologun Nika, energjia hidroelektrike nĂ« ShqipĂ«ri duhet parĂ« si âme karbon tĂ« ulĂ«t, por me ndikim tĂ« lartĂ«â, ndĂ«rsa zhvillimi i qĂ«ndrueshĂ«m kĂ«rkon orientim te burimet qĂ« nuk fragmentojnĂ« lumenjtĂ«: kryesisht energjia diellore dhe ajo e erĂ«s.
The post Hidrocentrale të tjera në horizont, shqetësime shtesë për komunitetet appeared first on Citizens.al.
Login
