Autorë: Elira Kadriu, Alex Young | OBCT

Sistemi i drejtësisë, në Evropën Juglindore, përdor masat e paraburgimit me shumë lehtësi, ku nuk mungojnë abuzimet, diskriminimet dhe histori të ndalimit të padrejtë. Kompensimet për këto raste janë shumë të vogla.

B. Shytaj, në 2020, përgjatë protestave masive për vrasjen e Klodian Rashës, nga një konflikt verbal me Policinë e Shtetit, u arrestua dhe qëndroi 30 ditë në paraburgim. Edhe pse u shpall i pafajshëm në fund të procesit gjyqësor, ai humbi punën në Aeroportin e Tiranës.

“Nuk i interesonte që unë përpiqesha të provoja pafajësinë time, më thanë thjesht që isha nën hetim dhe më pushuan nga puna,” tregon Shytaj për OBCT (Observatori Transeuropian për Ballkanin dhe Kaukazin).

Rasti i Shqipërisë

Ligji shqiptar garanton dëmshpërblim për këdo që është mbajtur padrejtësisht në burg. Kompensimet vendosen sipas shifrave fikse, pavarësisht nga rasti specifik.

Aktualisht, dëmshpërblimi është 2,000 lekë (rreth 20 euro) për çdo ditë të kaluar në burg, 3,000 lekë për çdo ditë në paraburgim, dhe 1,000 lekë për çdo ditë në arrest shtëpie.

Gjykata e Apelit të Shqipërisë po vlerëson një rishikim të këtyre shumave.

“Çfarë do të thotë 2 mijë lekë dita? 2 mijë lekëshi, në 2005 kur është bërë ai ligj, nuk ka më të njëjtën vlerë dhe dëmet në raste të caktuara janë aq të mëdha që s’mund të kompensohen me aq,” analizon avokati Dorian Matlija, drejtor ekzekutiv i organizatës “Res Publica”, qendër shqiptare për të drejtat e njeriut që punon në mbrojtjen juridike.

Sipas Matlijës, pavarësisht nga vlefshmëria e akuzës, që nga momenti kur një person vihet në paraburgim, prokuroria dhe gjykata janë më të prirura ta konsiderojnë fajtor.

Shumë gjyqtarë preferojnë të shmangin pranimin e gabimit të tyre dhe për rrjedhojë të mos kenë nevojë të njohin një dëmshpërblim për njerëzit që rezultojnë të pafajshëm.

“Pak njerëz dalin të pafajshëm, 1% ose më pak,” përmbyll Matlija.

Sipas të dhënave të Ministrisë së Financave, gjatë dhjetë viteve të fundit në Shqipëri, 736 persona kanë marrë dëmshpërblim për kohën që kanë kaluar padrejtësisht në paraburgim.

Sipas Nosiana Burnazit, juriste në Klinikën Juridike Falas dhe asistente projekti në Komitetin Helsinki të Shqipërisë, organizatat joqeveritare (OJQ) i inkurajojnë dhe i asistojnë qytetarët e privuar nga liria që të kërkojnë dëmshpërblim kur janë mbajtur padrejtësisht ose përtej afateve ligjore.

Megjithatë, shumë persona janë demotivuar dhe nuk paraqesin kërkesë. Sipas Burnazit, vonesat e gjata në proceset gjyqësore dhe gjendja e vështirë e sistemit gjyqësor ndikojnë në mosbesimin e publikut shqiptar te drejtësia.

Rasti i Bullgarisë

Në Bullgari, paraburgimi konsiderohet masë e jashtëzakonshme, që duhet përdorur vetëm kur është e nevojshme për të parandaluar ndonjë arratisje të mundshme ose pengim të hetimeve.

Megjithatë, në praktikë, kjo masë shpesh zgjatet përtej kufijve të arsyeshëm, sidomos në rastet e politizuara.

Rasti më i fundit është ai i Blagomir Kotsevit, kryetarit të Varnës (qytet në lindje, njohur ndryshe si kryeqyteti bregdetar i Bullgarisë) dhe përfaqësues i opozitës liberale “We Continue the Change – Democratic Bulgaria” (“Ne Vazhdojmë Ndryshimin – Bullgaria Demokratike”; PP-DB).

Kotsev u arrestua më 8 korrik 2025 me akuza të keqpërdorimit të fondeve publike. Arrestimi i tij shkaktoi protesta të gjera dhe nxori në pah mungesën e një mbrojtjeje efektive gjyqësore në Bullgari, ku paraburgimi përdoret shpesh për të ushtruar presion politik ose ekonomik.

Kotsev u mbajt në paraburgim pavarësisht mungesës së provave të drejtpërdrejta të korrupsionit. Një dëshmitar kyç pranoi se dëshmia e tij ishte nxjerrë me detyrim nga zyrtarë të komisionit anti-korrupsion, por ajo deklaratë vazhdon të përdoret kundër Kotsevit, i cili u lirua nga burgu vetëm më 28 nëntor 2025, kundrejt një garancie pasurore.

Në Bullgari, çdo qytetar që akuzohet dhe mbahet padrejtësisht në burg mund të padisë institucionet shtetërore për dëmshpërblim. Prokuroria e Përgjithshme shpenzon çdo vit rreth 3-4 milionë euro për kompensime, të cilat në disa raste arrijnë deri në 200 mijë euro.

Rasti i Serbisë

Rasti i Blagomir Kotsevit është ndjekur me vëmendje në Serbi. Nëse diçka e tillë ndodh në një vend të Bashkimit Evropian, lind pyetja se çfarë mund ta pengojë që të ndodhë edhe në një vend si Serbia, e kritikuar për lëkundje në raport me përparimin drejt standardeve të një shteti të së drejtës.

Çështja e paraburgimit është kthyer në qendër të vëmendjes në Serbi pas protestave masive që pasuan incidentin në stacionin e Novi Sadit në nëntor 2024.

Me afrimin e zgjedhjeve (mundësisht brenda vitit 2026), ka shqetësime serioze se paraburgimi mund të përdoret për të goditur protestuesit dhe politikanët e opozitës. OJQ si “Serbian Monitoring Initiative” (“Nisma Serbe e Monitorimit”) kanë denoncuar zbatimin selektiv të procedurave për këtë masë.

Në Serbi, zbatimi i masave të paraburgimit shoqërohet, sipas kritikëve, me probleme serioze diskriminimi.

Një studim i Qendrës Evropiane për të Drejtat e Romëve (ERRC) dhe “Fair Trials” (“Gjyqeve të drejta”) ka dokumentuar diskriminim sistematik ndaj komunitetit rom, përfshirë përdorimin e shpeshtë të paraburgimit, që në disa raste zgjat deri në katër vjet.

Në teori, paraburgimi vendoset vetëm kur ekziston rreziku i arratisjes ose ndikimit mbi dëshmitarët dhe provat.

Por, sipas avokatit serb Miloš Janković, vendimet e gjykatave shpesh nuk arsyetohen. Si pasojë, shumë persona kalojnë muaj apo edhe vite në burg pa një motivim të qartë, ndërsa gjyqtarët nuk mbajnë përgjegjësi për vendime që më pas rezultojnë të pabazuara.

Situata përkeqësohet edhe më shumë nga zvarritja e hetimeve dhe proceseve gjyqësore, të cilat mund të zgjasin 10 vjet ose më shumë, në shkelje të së drejtës për një gjykim brenda një afati të arsyeshëm.

Personat e mbajtur padrejtësisht në paraburgim kanë të drejtë të kërkojnë dëmshpërblim, i cili përcaktohet rast pas rasti.

Kompensimi llogaritet rreth 120 euro në ditë dhe merr parasysh humbjen e të ardhurave, vuajtjet, shpenzimet ligjore dhe faktorë të tjerë.

Parashikohen gjithashtu masa rehabilitimi, si falje zyrtare dhe njoftime publike. Por edhe këto procese për dëmshpërblime janë të ndikuara nga vonesat e gjata të sistemit gjyqësor dhe shumat e kompensimit ndryshojnë shumë nga rasti në rast.

Rasti i Greqisë

Edhe në Greqi, paraburgimi është një masë e jashtëzakonshme, e aplikuar vetëm kur ka rrezik arratie ose përsëritje të krimit.

Kohëzgjatja maksimale është 12 muaj për krimet më të lehta dhe 18 muaj për ato më të rënda, me mundësi zgjatjeje deri në 24 muaj në rastet më serioze.

Ekzistojnë edhe masa alternative ndaj paraburgimit, si garancia pasurore, ndalimi i daljes jashtë vendit, prezantimi i rregullt në polici, ose arresti në shtëpi me monitorim elektronik.

Rasti më i fundit përfshin dy të rinj 21 dhe 25 vjeç nga Patra (Patras, qyteti i tretë më i madh në Greqi), të arrestuar për një zjarr pranë një qendre për të moshuar ndodhur më 13 gusht 2025.

Avokatët e tyre argumentuan se paraburgimi ishte i padrejtë: njëri nga të rinjtë ishte paraqitur vullnetarisht si dëshmitar dhe nuk kishte rekorde të mëparshme penale, ndërsa tjetri kishte ndihmuar si vullnetar për shuarjen e zjarrit.

Pas paraqitjes së provave të reja, prokuroria propozoi lirimin e tyre, por gjykata vendosi ndalim të daljes jashtë vendit, detyrim për t’u paraqitur rregullisht në polici dhe garanci pasurore.

Gjykatat priren të përdorin paraburgimin edhe ndaj të rinjve ose personave pa rekorde penale.

Sa i përket dëmshpërblimeve, ligji grek parashikon që ato nuk janë automatike dhe mund të kërkohen vetëm pas një aktgjykimi përfundimtar të pafajësisë.

Shumat zakonisht variojnë nga 10 deri në 60 euro për çdo ditë paraburgimi, me një kufi (që rrallë arrihet) midis 2,000 dhe 5,000 eurove. Vetëm rastet jashtëzakonisht të rënda mund të çojnë në kompensime më të larta.

*Krasen Nikolov (Mediapool, Bullgari) dhe Giota Tessi (EfSyn, Greqi) kanë kontribuar në realizimin e këtij artikulli.

**Ky artikull u prodhua si pjesë e PULSE, një iniciativë evropiane e koordinuar nga OBCT që promovon bashkëpunimet gazetareske transnacionale.

Lexoni gjithashtu:

• Kushner, Rama, Vuçiç: Trekëndësh interesash në kurriz të publikes
• Shtetet e Ballkanit përballë sfidave mjedisore të përbashkëta
• Kushtet dhe të drejtat e punëtorëve mbeten të cenuara në Ballkan

The post Të përfundosh në burg padrejtësisht appeared first on Citizens.al.

Prej datës 8 dhjetor, lëvizja “Shqipëria Bëhet” proteston ditë-natë përpara Kryeministrisë. Ata kërkojnë dorëheqjen e kryeministrit Edi Rama, pas skandaleve korruptive të njëpasnjëshme.

E drejta për tubime është e garantuar nga Kushtetuta dhe ligji, megjithatë, Policia e Shtetit ka ndërhyrë disa herë duke hequr çadrat dhe një gjenerator që ishte dhuruar për t’u ardhur në ndihmë protestuesve.

Ekspertë ligjorë vlerësojnë se veprimet përbëjnë cenim të së drejtës për protestë.

“Arsyetimi i policisë nuk ishte arsyetim ligjor”

Protesta nisi simbolikisht “me vetëm një karrige”, sipas kryetarit të lëvizjes, Adriatik Lapaj.

Më 8 dhjetor, krahas organizimit të protestës, partia njoftoi policinë për vendosjen edhe të disa çadrave kampingu, të cilat do t’i ndihmonin protestuesit gjatë natës. Qëllimi ishte përballimi i kushteve të vështira atmosferike.

Por, Drejtoria e Policisë Tiranë e refuzoi kërkesën. Sipas përgjigjes që mban firmën e Drejtorit Elton Alushi, çadrat pengonin qarkullimin e emergjencave dhe transportin, një pretendim i cili është hedhur poshtë nga Lëvizja “Shqipëria Bëhet”.

Nënkryetarja Dorina Prethi ka replikuar se çadrat do të përdoreshin vetëm natën.

“Duke qenë se natyra e kësaj proteste është pa ndalim dhe kushtet atmosferike janë të ashpra, veçanërisht natën, ju informojmë që do të përdoren çadra kampingu vetëm natën,” ka qenë replika e Prethit.

Por, Policia e Shtetit duket se nuk e mori në konsideratë këtë replikë dhe njoftim të vazhdueshëm të Lëvizjes. Më 9 dhjetor, ajo ndërhyri duke marrë forcërisht çadrat e hapura nga protestuesit.

I njëjti veprim u përsërit më 12 dhjetor, ku policia ndërhyri sërish me forcë duke hequr çadrat pavarësisht se brenda tyre ndodheshin disa vajza protestuese.

Lexo: Përditë para Kryeministrisë, protesta ndryshe e “Shqipëria Bëhet”

Avokati Gentian Sejrani, i cili ka organizuar dhe ndërmjetësuar protesta të ndryshme nga shoqëria civile, e cilëson arsyetimin e policisë jo të argumentuar ligjërisht.

Sipas tij, policia kishte alternativa ligjore për menaxhimin e situatës. Devijimi i përkohshëm i qarkullimit ishte një prej tyre.

“Mund të vendosnin qoftë dhe një polic gjatë ditës, ose natës për të orientuar kalimin e automjeteve,” komentoi Sejrani.

Protestuesit e Lëvizjes “Shqipëria Bëhet” janë vendosur në trotuarin poshtë shkallëve kryesore të Kryeministrisë. Shkallët shërbejnë kryesisht si hyrje e Qendrës për Hapje dhe Dialog, teksa Kryeministria organizon dhe kryen aktivitetet e përditshme nga hyrja anësore dhe ajo e pasme e godinës.

Më 15 dhjetor, gjatë protestës së Partisë Demokratike, policia kërkoi zhvendosjen e protestuesve të Lëvizjes “Shqipëria Bëhet”.

Sipas avokatit Sejrani, masa u justifikua për shmangien e përplasjeve mes dy tubimeve. Ai theksoi si problematike faktin se Bashkia Tiranë nuk u është përgjigjur kërkesave për t’u mundësuar protestuesve energji elektrike.

Një gjeneratori i sjellë nga një përkrahës i lëvizjes nga Londra u hoq nga policia. Lapaj tha për Citizens.al se ishte e pakuptueshme se pse organizime dhe protesta të tjera furnizohen me energji ndërsa ata jo.

Ai e cilësoi situatën si trajtim të pabarabartë për bindje politike.

“Çfarë ndryshimi ka nga aparteidi i Afrikës së Jugut kjo, ku qytetarët trajtoheshin në dy kategori, në qytetarë të bardhë dhe me ngjyrë, ndërkohë ne trajtohemi në dy kategori për shkak të bindjeve politike,” theksoi ai.

“Koha jote mbaroi!” ka qenë thirrja e vazhdueshme e protestave të Lëvizjes “Shqipëria Bëhet” e cila nënkupton dorëheqjen e Kryeministrit Rama dhe vendosje ne një qeverie teknike për dërgimin e vendit në zgjedhje të parakohshme.

Dhunë ndaj vajzave protestuese

Protestuesit e Lëvizjes “Shqipëria Bëhet” raportojnë katër përplasje me policinë në rreth dhjetë ditë protesta. Dy për çadrat, një për gjeneratorin dhe një gjatë protestës së PD-së.

Edona Haklaj thotë se çadra u tërhoq pa u kontrolluar nëse kishte persona brenda. Ajo tregon për përdorim force edhe pas ndërhyrjes së kamerave të mediave.

“Edhe kur e morën vesh se ishim brenda, na dhunuan,” thotë Haklaj.

“Kur të çlirohet politikisht Shqipëria, policinë do ta ndajmë nga pushteti dhe do ta kthejmë vërtetë siç ka emrin, të shtetit,” komentoi Lapaj rreth dhunës policore.

Sipas Edonës, me qasjen që është parë nga policia, në trotuarin e protestave të “Shqipëria Bëhet”, lejohen vetëm karrige dhe mjete të improvizuara mbrojtjeje nga i ftohti si për shembull një rrethim prej kartoni që pengon erën. Përkundër kësaj gjendjeje, ajo thekson se çadrat përdoren gjerësisht si simbol proteste në botë.

“Kemi pafund raste në botë ku çadrat përdoren edhe si simbolika! Është mjet që nuk ‘procedohet penalisht’ në asnjë vend të botës,” theksoi ajo.

Sajmira Hoda, një tjetër protestuese e lëvizjes, ka zgjedhur të qëndrojë pavarësisht presioneve.

Ajo tregoi për Citizens.al se familja e saj jeton jashtë, por vetë ka zgjedhur të qëndroj për të dhënë një kontribut politik, për ndryshimin e situatës ku ndodhet vendi.

“Kishte policë që tentuan të na preknin, por për shkak të kamerave të shumta stepën, u thoja ‘Hiqni duart!” tregoi ajo.

Hoda thotë se familja e saj nuk është plotësisht dakord me qëndrimin gjatë natës jashtë, por ajo ka vendosur të qëndroj deri në fund.

“Frikë nuk kam, për shkak se po ushtroj të drejtën time. Kam marrë parasysh çdo gjë, që kur kam ardhur këtu,” theksoi ajo.

The post “Shqipëria Bëhet” dhe e drejta për të protestuar appeared first on Citizens.al.

Dhjetëra qytetarë dhe aktivistë të shoqërisë civile zhvilluan sot një protestë para Kryesisë së Kuvendit ku u kërkua heqja e imunitetit për zëvendëskryeministren Belinda Balluku.

Protesta e thirrur në rrjetet sociale, u shoqërua me një organizim të dytë mbështetës nga partia “Mundësia”.

Njëzëri ata kërkuan përgjegjësi nga nivelet më të larta të pushtetit duke kërkuar kështu që fatura e korrupsionit të paguhet edhe nga Kryeministri Edi Rama. Kjo, pasi sipas tyre, përgjegjësia nuk mund të ndalet te një emër i vetëm.

“Belinda Balluku është vetëm alibia për të mbrojtur Edi Ramën,” deklaroi deputeti i “Mundësisë”, Erald Kapri sipas së cilit korrupsioni është sistemik dhe i mbrojtur politikisht.

Aktivisti Andi Tepelena renditi arsyet e protestës, duke përmendur shpopullimin dhe zgjedhjet e kontestuara. Ai foli edhe për mungesën e reformave ekonomike, korrupsionin dhe grabitjen e pasurisë publike.

“Askush nuk është mbi ligjin, përfshirë Ramën, Ballukun, Veliajn, Agaçin, Metën dhe Berishën,” deklaroi Tepelena, i cili theksoi se barazia para ligjit është test real për drejtësinë.

Në protestë morën pjesë edhe qytetarë të indinjuar nga kushtet sociale dhe ekonomike. Disa prej tyre jetojnë në emigrim dhe mbështesin familjet në Shqipëri.

“Prindërit e mi nuk jetojnë dot me pensionet që kanë. Sa herë vijmë, mbajmë familjet me paratë tona,” tha Brunilda Sota, e cila e konsideroi situatën si pasojë të keqqeverisjes afatgjatë.

Partia Demokratike kërkoi sot që mbledhja e Këshillit të Mandateve, e cila u thirr për të diskutuar kërkesën e SPAK-ut për heqjen e imunitetit, të ishte e hapur. Por, kërkesa u refuzua nga shumica dhe nga vetë prokurorët e SPAK.

SPAK kërkon heqjen e imunitetit të zëvendëskryeministres për shkak të dyshimeve të arsyeshme se ajo mund të ndërhyjë dhe pengojë apo prishë  hetimet.

Prokuroria pretendon se Balluku ka ndikuar në manipulimin e 12 procedurave tenderuese. Zv.kryeministrja nuk u paraqit në seancë dhe u përfaqësua nga avokati i saj.

Më 31 tetor 2025, ajo deklaroi se beson në një proces transparent dhe të drejtë. Balluku dhe disa ish-drejtues të Autoritetit Rrugor akuzohen për manipulim tenderësh.

Disa nga çështjet kryesore lidhen me Tunelin e Llogarasë dhe Unazën e Jashtme të Tiranës, me vlerë 210 milionë euro. Për këtë arsye, GJKKO e pezulloi Ballukun nga detyra më 20 nëntor.

Rasti pritet të jetë një test i rëndësishëm për besueshmërinë e drejtësisë së re.

Lexoni gjithashtu:

• “Sekret hetimor” apo bllokim politik? Kuvendi mohon dosjen e SPAK për Ballukun
• Rikthimi i ministres Balluku në detyrë pritet me protestë nga Lëvizja Bashkë
• “Numrat dy” para drejtësisë: Lëkundje apo konsolidim i pushtetit të Ramës?

The post “Peshku qelbet nga koka”: Protestë para Kuvendit kundër Ballukut dhe Ramës appeared first on Citizens.al.

Në Konferencën e shtatë kombëtare për të Drejtën e Informimit, transparenca e institucioneve shqiptare u prezantua si çështje perceptimi.

Kryeministri Edi Rama e përshkroi debatin si përplasje mes atyre që shohin “gotën plot” dhe atyre që shohin “gotën bosh”. Media dhe shoqëria civile u pozicionuan në këtë të fundit.

Deklaratat optimiste të Kryeministrit u zhvilluan paralelisht me veprime të forta të drejtësisë.

Struktura e Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK) lëshoi tetë masa sigurie pas dyshimeve për abuzime me tenderët në Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit (AKSHI). Po sot, Kuvendit iu kërkua heqja e imunitetit për zëvendëskryeministren Belinda Balluku.

Pikërisht çështjet që përfshijnë korrupsion qeveritar kanë qenë ndër më të vështirat për të marrë informacion apo dhe koment nga mediat.

Ankesa të përsëritura për llogaridhënien

Gazetarë dhe përfaqësues të shoqërisë civile renditën probleme të njëjta. Institucionet vonojnë, japin informacion të pjesshëm ose nuk u përgjigjen kërkesave ndërkohë që ligji i detyron autoritetet publike të japin informacion brenda 10 ditësh zyrtare pune.

Komisioneri për të Drejtën e Informimit (KDI), Besnik Dervishi, theksoi se ndryshimi i shpeshtë i koordinatorëve për informim krijon paqartësi përgjegjësish. Sipas tij, kjo dobëson mekanizmin e transparencës brenda institucioneve.

Ministrja e Shtetit për Administratën Publike dhe Antikorrupsionin, Adea Pirdeni replikoi duke thënë se qeveria po punon për një formë të re të transparencës.

Për këtë ajo prezantoi platformën “Transparent Albania”. Pirdeni u përshkrua si sistem që standardizon vendimet dhe lejon ndjekjen online të kërkesave. Por kjo u prit me skepticizëm nga përfaqësuesit e medias.

Kristina Voko nga Rrjeti Ballkanik i Gazetarisë Investigative (BIRN) kujtoi se premtime të ngjashme janë bërë thuajse çdo vit. Sipas saj, tryezat përsëriten, por situata mbetet e pandryshuar. Për këtë ajo kërkoi plane konkrete veprimi.

“Cilat janë planet konkrete të veprimit, që të bëjmë realitet premtimet që u dhanë para një viti?” shtroi pyetjen Voko.

Klodiana Kapo nga “Faktoje” tha se redaksia e saj dërgoi 183 kërkesa gjatë vitit 2025. Dyzet e dy përfunduan si ankesa te KDI. Ajo theksoi se vonesat e bëjnë lajmin të pavlefshëm.

“Lajmi është si buka, pas më shumë se pesë ditësh myket dhe nuk konsumohet më” theksoi Kapo, duke kujtuar dhe një herë penalizimin që vjen nga mungesa e marrjes së përgjigjes në kohë.

Eglantina Bardhi nga “Together for Life” konfirmoi të njëjtën përvojë. Ajo tha se mbi gjysma e shkresave të tyre kthehen në ankesa, edhe për informacione bazike dhe jo informacione sensitive.

“Përvoja tregon se mekanizmi nuk funksionon,” theksoi Bardhi.

Përfaqësues diplomatikë në tryezë sollën shembuj evropianë. Ambasadorja zvicerane Ruth Huber theksoi standardizimin, aksesueshmërinë dhe publikimin proaktiv të të dhënave.

Sipas saj, informacioni duhet të publikohet automatikisht duke e bërë të panevojshëm ankimin.

Blerjana Bino nga Qendra Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV) vuri në dukje hendekun mes digjitalizimit dhe llogaridhënies si element thelbësor në një sistem demokratik.

Bino përmbyll se në këtë pikë, teknologjia në Shqipëri nuk ka sjellë rritje reale të transparencës.

“Arritjet” sipas qeverisë dhe raportet kritike

Kryeministri Edi Rama pranoi kritikat, por i kaloi ato në plan të dytë kur vijoi të theksonte përparimin në krahasim me të shkuarën.

Ai iu referua vlerësimeve të SIGMA-s – një iniciativë e mbështetur nga Bashkimi Evropian për qeverisjen publike dhe menaxhimin e administratës shtetërore – ku Shqipëria shënon pikëzim të lartë institucional.

“Shqipëria ka arkitekturë funksionale për transparencën, ku rezultati sipas ‘SIGMA-s’ është 8.6 nga 10 në kuadrin strategjik e institucional dhe 7 nga 9 për funksionalitetin e autoritetin e të drejtës për informim,” tha Rama.

Kryeministri përmendi edhe një indeks evropian të transparencës, sipas të cilit Shqipëria ka rritje prej 5% brenda këtij viti. Nisur nga këto, ai e cilësoi vendin mbi mesataren rajonale sa i përket informimit publik.

Megjithatë, raportet e tjera të BE-së tregojnë një situatë të përkeqësuar. Raporti i Progresit thekson presione mbi median, mungesë transparence në pronësi dhe financim, si dhe vetëcensurë.

Sipas BE-së, konsultimet publike dhe transparenca qeverisëse mbeten të dobëta. Kjo minon besimin publik dhe standardet demokratike të kërkuara për integrimin evropian.

Kështu, debati për transparencën në Shqipëri vijon të zhvillohet në dy plane paralele.

Në njërin qëndron qeveria, e mbështetur te indekse, raporte që dëshmojnë “përparim”. Në tjetrin janë gazetarët dhe shoqëria civile, që përballet në terren me realitetin tjetër: vonesa, përgjigje të pjesshme dhe mekanizma që funksionojnë vetëm pas ndërhyrjes së Komisionerit.

Hendeku mes këtyre dy realiteteve nuk është perceptim, por përvojë konkrete.

Një kornizë ligjore e vlerësuar ndërkombëtarisht nuk e zëvendëson detyrimin institucional për t’iu përgjigjur medias pa filtra dhe pa zvarritje. Kur indekset përdoren për të relativizuar kritikat, ato kthehen nga mjete vlerësimi në instrumente mbrojtëse të pushtetit.

Nëse digjitalizimi dhe platformat e reja mbeten premtime, problemi nuk është mungesa e teknologjisë, por kultura e institucioneve të mbyllura.

Derisa transparenca të zbatohet si praktikë e përditshme dhe jo si statistikë vjetore, liria e medias do të vazhdojë të mbetet nën presion.

Në këtë realitet, “gota” nuk është as plot dhe as bosh. Ajo është e kontrolluar. Dhe pikërisht ky kontroll përbën sfidën më serioze për demokracinë dhe të drejtën e qytetarëve për t’u informuar.

The post E drejta për informim mes “gotës” plot dhe realitetit bosh appeared first on Citizens.al.

Katër në dhjetë gra përballen me dhunë online dhe shumë prej tyre ndihen të pasigurta, kështu thonë të dhënat e grumbulluara nga UN Women, i cili ka nxjerrë në pah rrezikun që hasin gratë në Shqipëri përmes teknologjisë.

Sipas të dhënave të analizuara janë 1,804 raportime dhune në policinë e shtetit përmes teknologjisë ku ndër më të shpeshtat ishin keqpërdorimi i telefonit (36%) dhe përndjekja (33%).

Nga rastet rezultoi se gratë janë 1.3 herë më të ekspozuara ndaj dhunës online kryesisht te keqpërdorimi dhe dhunimi i privatësisë. Format të tjera të shpeshta të dhunës së hasur online ishin: zhvatja, bullizimi, gjuha e urrejtjes etj.

Statistikat shqetësuese

• 83.1% e përdoruesve të internetit raportojnë rritje të dhunës online ndaj vajzave dhe grave.
• 23.4% e grave që përjetuan dhunë online patën pasoja psikologjike; 45.3% e tyre u ndjenë të pasigurta.
• 90% e dhunës online kryhet nga burra 15-44 vjeç; 66% e tyre jetojnë në zona urbane.
• 70% e rasteve të dhunës online u hasën përmes platformës TikTok.

Dhuna online, pjesë e realitetit

Fushata globale “16 Ditët e Aktivizmit Kundër Dhunës me Bazë Gjinore” këtë vit u fokusua te dhuna online. Zhvillimi i mjeteve të komunikimit ka transferuar dhunën nga “offline” në “online”, duke e bërë këtë hapësirë një terren të rrezikshëm për gratë.

Sipas organizatave në Shqipëri, dhuna digjitale, veçanërisht ndaj grave, po rritet me shpejtësi, duke sjellë pasoja të rënda psikologjike dhe sociale.

“Në Linjën e Këshillimit ndeshim më shpesh raste ngacmimi dhe kërcënimesh online përmes rrjeteve sociale dhe aplikacioneve si WhatsApp, Telegram apo Signal”, tha për Citizens.al Ejnxhi Pepa nga Linja e Këshillimit për Gra dhe Vajza.

Pepa thotë se format më të përhapura përfshijnë përndjekjen digjitale, shantazhin me materiale intime, shpërndarjen pa pëlqim të imazheve, manipulimet “deepfake”, fyerjet dhe sulmet ndaj reputacionit, pa lënë mënjanë edhe hapjen e profileve të rreme, që sipas saj janë kthyer në raste të zakonshme.

Ajo thotë se tashmë këto lloje sulmesh po shënjestrojnë dhe aktivistë apo mbrojtës të të drejtave të njeriut.

“Këto forma të dhunës digjitale shpesh lidhen drejtpërdrejt me dhunën ‘offline’ dhe e përforcojnë atë”, shtoi Pepa.

Rritje e raportimeve, sfida institucionale

Nga janari në nëntor 2025, Ministria e Brendshme ka regjistruar 439 raste dhune kibernetike me 600 postime online, 73% prej të cilave u raportuan vetëm në Tiranë. Ndërkohë, gjatë dy viteve të fundit (2024-2025), linja 116-117 raportoi për 705 gra dhe vajza që kanë kërkuar ndihmë për dhunë digjitale.

“Tendenca ka qenë në rritje për disa vite, por veçanërisht kohët e fundit kemi marrë shumë më tepër raste të përndjekjes online, shantazhit dhe shpërndarjes së imazheve intime,” tha Ejnxhi Pepa.

Megjithatë, trajtimi institucional mbetet problematik.

“Shumë gra dhe vajza e kanë pezulluar denoncimin për shkak të pengesave proceduriale. Kërkesa nga gjykatat për adresën fizike të dhunuesit online është absurde kur agresorët përdorin profile anonime”, argumenton Ines Leskaj nga AWEN duke nxjerrë në pah të metën kryesore të sistemit.

Gratë nga komunitetet e margjinalizuara, vajzat me aftësi të kufizuara, komuniteti LGBTIQ+ dhe gratë në zonat rurale janë më të ekspozuara ndaj kësaj dhune.

Sipas Altin Hazizaj, drejtues i Qendrës për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve (CRCA), i cili menaxhon edhe Qendrën Kombëtare për Internet të Sigurt në Shqipëri (ISigurt.al), grupmosha më e prekur është ajo e adoleshencës dhe rinisë së hershme, si për djemtë ashtu edhe për vajzat.

“Por çka të bën përshtypje është se gjatë 3 viteve të fundit është rritur edhe numri i ankesave nga zonja në moshë më të madhe plus 40 apo 50 vjeç”, shprehet Hazizaj, duke shtuar se kjo situatë flet për shtrirjen e gjerë të internetit dhe nivelin e pamjaftueshëm të aftësive dixhitale në mosha më të mëdha.

Pranë ISigurt.al gjatë vitit 2024 thuajse 60% e të gjitha ankesave të raportuara kanë të bëjnë me një formë të dhunës me bazë gjinore.

“70-80 përqind e viktimave online janë vajza dhe gra të reja, ndonëse ato jo gjithnjë preferojnë të raportojnë vetë, por nëpërmjet një të njohuri, shoku apo shoqeje apo mësuesi”, tha për Citizens.al Altin Hazizaj, drejtuesi i Qendrës për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve (CRCA).

Rastet e raportuara në këtë platformë janë shtuar pas pandemisë së Covid-19.

“Në vitin 2023 ne trajtuam diku tek 300 ankesa, ndërsa në vitin 2024 ato u rriten tek 409 raste të regjistruara. Këtë vit vetëm në gjashtë muajt e parë ne kemi trajtuar më shumë se 400 incidente kibernetike”, sjell në vëmendje Altin Hazizaj.

Boshllëqe ligjore dhe nevoja për reforma

Shqipëria nuk ka ende një përkufizim ligjor për dhunën online. Ejnxhi Pepa thotë se përgjithësisht organizatat dhe institucionet i referohen përkufizimit të ekspertëve ndërkombëtarë të Këshillit të Evropës në veprimtarinë kundër dhunës ndaj grave dhe dhunës në familje (GREVIO).

Por brenda dhjetorit pritet të kalojë në Kuvend drafti i ligjit “Për parandalimin dhe mbrojtjen ndaj dhunës ndaj grave dhe dhunës në familje”, i cili përfshin për herë të parë edhe dhunën digjitale.

“Ligji do ta përkufizojë si çdo veprim që kryhet ose rëndohet përmes teknologjisë dhe cenon të drejtat e viktimës”, thekson Ejnxhi Pepa.

Sipas draftit paraprak, dhuna online përfshihet në Nenin 10 ku flitet për “dhunën e lehtësuar nga teknologjia”. Ky nen e përcakton dhunën e lehtësuar nga teknologjia si çdo veprim që kryhet përmes mjeteve digjitale pa pëlqim dhe që shkakton dëm fizik, emocional apo social.

Ai përfshin gjuhën e urrejtjes, shpërndarjen e imazheve intime pa pëlqim, përndjekjen dhe ngacmimin digjital. Në thelb, neni synon të mbrojtje nga abuzimet online që cenojnë sigurinë dhe dinjitetin.

Pepa dhe Leskaj mendojnë njësoj se strukturat ekzistuese për krimet kibernetike janë të pamjaftueshme në Shqipëri.

“Zvarritja dhe mbivendosja e çështjeve në polici dhe prokurori ngadalësojnë së tepërmi marrjen e masave,” vëren Leskaj teksa tregon se aktualisht krimet kibernetike mundet të denoncohen dhe ndiqen në prokurori, por rezultatet e tyre vonojnë.

Nga ana tjetër, Pepa citon monitorime të GREVIO-s, sipas së cilave strukturat shqiptare nuk janë të trajnuara për dimensionin gjinor dhe kjo qasje ende nuk është integruar me mekanizmat e mbrojtjes nga dhuna.

Ajo shton se Shqipërisë i mungojnë edhe protokollet e unifikuara për trajtimin e rasteve të dhunës digjitale dhe po kështu infrastruktura teknike për ruajtjen dhe sigurimin e provave.

“Këto boshllëqe synohen të përmirësohen me ndryshimet e fundme të legjislacionit”, shprehet Leskaj duke iu referuar ligjit të ri.

Por sipas Pepës po aq urgjente janë edhe fushatat e ndërgjegjësimit, pasi ka prirje për të mos i raportuar rastet.

“Nënraportimi mbetet shumë i lartë. Në nivel vendor, Mekanizmat e Koordinuar të Mbrojtjes nga Dhuna duhet të forcohen për të garantuar një reagim të shpejtë, të unifikuar dhe të ndjeshëm gjinor për çdo rast”, përfundon ajo.

Altin Hazizaj shprehet se kuadri ligjor ka nevojë të forcohet sa më shpejt dhe se duhen ligje sipas modelit të BE-së dhe jo “modeleve që krijohen ndonjëherë nga halli në Shqipëri”.

“Mungesa e shumë krimeve që ndodhin në hapësirën kibernetike në Kodin Penal e bën mbrojtjen e viktimave të vështirë”, thekson më tej Hazizaj.

Hazizaj shprehet se vitin e ardhshëm Shqipëria duhet të zbatojë një nga aktet më të rëndesishme të BE-së, ligjin e shërbimeve digjitale (DSA).

“Kjo do te na zgjidhte edhe problemin e dytë kryesor, përgjegjësinë që kanë të gjitha platformat online, faqet, profilet etj., për të respektuar të drejtat bazë të çdo individi edhe në hapësirën kibernetike”, përfundon Hazizaj.

Lexoni gjithashtu:

• Në ish-vilën e diktatorit: Zërat e grave që sfiduan dhunën
• “Në rrjetën e frikës” një dokumentar për dhunën digjitale
• “Dhuna si përgjegjësi individuale dhe kolektive”

The post Dhuna digjitale ndaj grave në rritje, ligji shqiptar nuk flet për të appeared first on Citizens.al.

Sot (e mërkurë) është hedhur shorti për fazën e 1/8-tës në Kupën e Kosovës, ku janë mësuar tashmë tetë çiftet që kërkojnë një vend në çerekfinale.

Në ambientet e Federatës së Futbollit të Kosovës (FFK) është hedhur shorti i Kupës së Kosovës, i cili ka prodhuar duele të zjarrta, me dy super-derbi që spikasin menjëherë.

Prishtina – Ballkani është dueli që tërheq vëmendjen më të madhe. Fituesit në fuqi të Kupës, Prishtina përballet me Ballkanin që kërkon rikthimin te ky trofe të cilin e fitoi para dy sezonesh pikërisht në një përballje ndaj kryeqytetasve.

Atmosfera pritet të jetë elektrizuese ndaj këtyre dy rivalëve të viteve të fundit dhe ky takim lehtësisht mund të konsiderohet si finale e parakohshme.

Po aq i nxehtë është edhe dueli Drita-Llapi, një përballje që tradicionalisht sjell tension, emocione dhe shumë rivalitet. Drita është e ndërtuar tash e sa vite për trofe, ndërsa Llapi ka bërë hapa të rëndësishëm përpara dhe në Kupë shpesh ka ditur të befasojë duke fituar trofeun.

Ky cilësohet si një duel i hapur, ku gjithçka mund të ndodhë.

Në sfidat tjera ka gjithashtu përballje të forta, por edhe short të favorshëm për disa skuadra, si Gjilani që vjen nga Superliga kundër Lirisë nga Liga e Parë dhe Trepça ’89-Malisheva.

Shorti ka caktuar edhe dy përballje mes ekipeve nga Superliga si Drenica-Ferizaj dhe Dukagjini-Prishtina e Re dhe dy përballje tjera nga Liga e Parë si Feronikeli 74’-Dinamo dhe Vushtrria-Vëllaznimi.

Faza e 1/8-tës premton spektakël dhe shumë emocion, kështu që tifozët mezi presin t’i shohin këto përballje në pjesën e parë të sezonit pranveror.

Çiftet e 1/8-tës në Kupën e Kosovës:

Prishtina - Ballkani

Gjilani - Liria

Feronikeli 74’ - Dinamo

Drenica - Ferizaj

Dukagjini - Prishtina e Re

Drita - Llapi

Vushtrria - Vëllaznimi

Trepça 89 - Malisheva

/Telegrafi/

Sot (e premte) janë kompletuar tashmë 16 skuadrat që do të luajnë në fazën e 1/8-tës në Kupën e Botës për edicionin 2025/26.

Gjatë ditës së sotme është zhvilluar ndeshja e fundit e fazës së 1/16-tës, ku Trepça ’89 ka mposhtur Kikën me rezultat 4-2 duke siguruar kalimin në fazën e 1/8-tës.

Me kualifikimin e mitrovicasve janë kompletuar tashmë të 16-të ekipet që do të luajnë në fazën e ardhshme, e cila pritet të luhet disa ditë para nisjes së sezonit pranveror.

Nga Superliga e Kosovës, kalimin në fazën e 1/8-tës e kanë siguruar të gjitha skuadrat, duke filluar nga Drita, Prishtina, Ballkani, Drenica, Dukagjini, Gjilani, Llapi, Malisheva, Prishtina e Re dhe Ferizaj.

Në anën tjetër, nga Liga e Parë kanë kaluar tutje edhe Liria, Feronikeli ’74, Vushtrria, Vëllaznimi dhe Dinamo e Ferizajt. /Telegrafi/

Kanë përfunduar gjashtë ndeshjet e ditës së sotme (e enjte) të Kupës së Kosovës, të vlefshme për fazën e 1/16-tës, ku tutje kanë kaluar skuadrat favorite.

Pas ditës së djeshme (e mërkurë), ku fitore morën të gjitha ekipet e Superligës së Kosovës dhe siguruan kualifikimin, edhe gjatë ditës së sotme kanë fituar favoritët.

Fituesi i Kupës së fuqi, Prishtina fitoi në udhëtim te Top Football me rezultat 0-2, duke siguruar kalimin në fazën e 1/8-tës.

Në anën tjetër, Dinamo e Ferizajt mposhti 2 Korrikun në Prishtinë me rezultat 0-3, ndërsa Vushtrria fitoi gjithashtu në udhëtim te Flamurtari me rezultat 0-2.

Me rezultat të njëjtë 0-2 dhe si mysafir fitoi edhe Feronikeli ’74 ndaj Istogut ’03, si dhe Vëllaznimi ndaj KEK-ut.

E vetmja ndeshje e cila nuk u mbyll pas 90 minutave lojë ishte ajo në mes të Lirisë dhe Suharekës, e cila përfundoi me rezultat 1-1 dhe pas vazhdimeve ishin prizrenasit që kaluan tutje pas fitores 2-1.

Gjatë ditës së nesërme (e premte) zhvillohet vetëm ndeshja e fundit e kësaj faze në mes të Kika –Trepça ’89. /Telegrafi/

Sot (e enjte) janë në program për t’u zhvilluar gjashtë ndeshje të fazës së 1/16-tës në Kupën e Kosovës në futboll.

Faza e 1/16-tës në Kupën e Kosovës nisi të mërkurën me nëntë ndeshje, ku nuk pati ndonjë befasi dhe favoritët avancuan tutje.

Klubet e Superligës si Drita, Ballkani, Gjilani, Llapi, Dukagjini, Malisheva, Prishtina e Re, Drenica dhe Ferizaj kaluan në fazën e 1/8-tës duke eliminuar kundërshtarët e tyre që ishin të gjithë nga Liga e Parë.

Në anën tjetër, ndeshjet janë më të kombinuara, me Prishtinën që pret TOP Futbollin nga Liga e Dytë, ndërsa çiftet tjera janë nga Liga e Parë.

Liria-Suhareka, Flamurtari-Vushtrria, 2 Korriku-Dinamo, KEK-u-Vëllaznimi dhe Istogu-Feronikeli ’74 do të luajnë sot për një vend në 1/8-tën.

Të gjitha ndeshjet e ditës së sotme janë programuar të fillojnë nga ora 12:30, teksa gjatë ditës së nesërme (e premte) zhvillohet vetëm ndeshja e fundit Kika –Trepça ’89.

Çiftet e sotme në Kupën e Kosovës

2 Korriku –Dinamo

Flamurtari –Vushtrria

Istogu 03 –Feronikeli ‘74

Top Football –Prishtina

KEK-u –Vëllaznimi

Liria –Suhareka

/Telegrafi/

Kampi i emigrantëve në Gjadër po përballet së fundmi me kritika të forta për shkelje të të drejtave të njeriut dhe keqpërdorim fondesh. Dy raporte ndërkombëtare nxjerrin në pah probleme në funksionimin e këtij projekti të diskutueshëm mes Shqipërisë dhe Italisë.

Kampi u krijua në kuadër të marrëveshjes “Rama-Meloni” për menaxhimin e flukseve të refugjatëve në Mesdhe. Struktura operon në territor shqiptar, por me mekanizma juridiksioni italian. Kjo ka lënë vend për një boshllëk kontrolli nga autoritetet shqiptare duke rritur shqetësimet mbi standardet etike dhe ligjore.

OKB: Shqipëria pa hetime të pavarura për rastet e torturës në Gjadër

Komiteti i OKB-së kundër Torturës raportoi më 28 nëntor të 2025 se Shqipëria nuk ofron të dhëna të besueshme për hetimet e keqtrajtimeve dhe torturës në Gjadër.

Komiteti kërkoi akses të plotë për Mekanizmin Kombëtar Parandalues (NPM) dhe ndjekje penale për autorët e mundshëm. Por hasi në mungesë të dhënash hetimore të ndara sipas kategorive mbi hetimet për torturë, keqtrajtim dhe përdorim të paligjshëm të forcës dhe si pasojë mungesën e llogaridhënies për autorët.

Shqipëria aderon në Konventën kundër Torturës dhe për rrjedhojë, sipas Komitetit të OKB-së, shteti shqiptar e ka të detyrueshme që të hetojë dhe raportojë për raste keqtrajtimesh apo torturash pavarësisht paqartësive lidhur me juridiksionin e kampit në Lezhë.

Kështu, komiteti i kërkoi Shqipërisë që mekanizmi NPM i saj të ketë akses të plotë dhe të pakufizuar në kampin e Gjadrit, sipas Protokollit Opsional të Konventës.

Ai theksoi se detyrimet e shtetit palë vazhdojnë të aplikohen pavarësisht menaxhimit ose juridiksionit të qendrave, pasi këto struktura ndodhen në territor sovran shqiptar.

Ndaj Shqipërisë i kërkohet të sigurojë hetime të shpejta, të plota dhe të pavarura për çdo rast torturë apo keqtrajtimi të raportuar, të pezullojë përkohësisht punonjësit e dyshuar gjatë hetimit, të ndjekë penalisht përgjegjësit dhe t’u garantojë viktimave dëmshpërblim të drejtë.

Po ashtu, Komiteti i OKB-së i kërkoi shtetit shqiptar të mbledhë dhe të publikojë të dhëna të sakta dhe të detajuara për këto raste.

ActionAid denoncon parregullsitë financiare në Gjadër

Action Aid, një organizatë ndërkombëtare jo qeveritare për të drejtat e njeriut, denoncoi shpërdorimin e fondeve publike për kampin në Gjadër, në Gjykatën e Llogarive të Italisë.

Sipas të dhënave të projektit Trattenuti të Universitetit të Barit, ka dyshime serioze për parregullsi në tenderin 133 milionë euro për menaxhimin e këtyre strukturave.

Sipas raportit nga Action Aid, që nga miratimi i protokollit Itali-Shqipëri, fondet për projektin janë rritur nga 39.2 milionë euro në 65 milionë; më pas Ministria e Mbrojtjes ka hapur tendera me vlerë 82 milionë euro, ka nënshkruar kontrata për mbi 74 milionë dhe ka disbursuar mbi 61 milionë euro – kryesisht me procedura të dhënies direkte.

Deri në mars 2025 ishte aktivizuar vetëm 39% e kapacitetit zyrtar, ndërkohë që kostot janë shumë më të larta se ato të qendrave të ngjashme në Itali.

“Në Gjadër, mbajtja operative e një krevati për dy muaj kushtoi rreth 1,500 euro, pothuajse sa shpenzimet vjetore për një krevat në CPR-në e Modicas në Itali”’ citohet në raport.

Sipas denoncimeve të kësaj organizate, deri në fund të vitit 2024, kostoja ditore për çdo të ndaluar në Gjader ishte gati trefishi i asaj në CPR-të brenda Italisë, edhe pse 20% e vendeve në Itali mbeteshin të lira.

Shpenzimet shtesë përfshijnë mbi 2.6 milionë euro nga Ministria e Mbrojtjes për anijen Libra, udhëtimet dhe dietat e personelit ushtarak, 630,000 euro nga Ministria e Brendshme për transfertat dhe teknologjitë e kontrollit, si dhe kontrata prej gati 2 milionë eurosh të Ministrisë së Drejtësisë për burgun e Gjaderit, i cili mbetet 30% i papërfunduar dhe asnjëherë i përdorur.

ActionAid përmbyll se këto parregullsi dhe kostot e pajustifikuara kërkojnë hetim të plotë nga Gjykata e Llogarive dhe Autoriteti Kombëtar Kundër Korrupsionit (ANAC).

Citizens ka raportuar në vijimësi për kritikat dhe transformimin e funksionit të Kampit në Gjadër.

Lexoni më shumë:

• Gjykata Evropiane e Drejtësisë “godet” planin e Melonit për emigrantët
• Dy vjetori i marrëveshjes Rama-Meloni kujtohet me protesta
• Gjadër, aktivistët përkujtojnë emigrantin Hamid Badoui

The post OKB dhe ActionAid zbulojnë probleme serioze në kampin e Gjadrit appeared first on Citizens.al.

Një sherr që ka degraduar në përplasje fizike ka ndodhur mesditën e kësaj të mërkure në stadiumin “Redi Maloku”, Fushë Krujë mes dy ekipeve të futbollit, Ilira dhe Skëndërbeu. Sipas raportimeve pak para nisjes së ndeshjes lojtarët e Skënderbeut dhe trajneri Ernest Gjoka janë sulmuar nga lojtarët e ekipit Iliria. Lajmi është bërë me dije […]

The post Plas sherri në stadiumin e Fushë-Krujës/ Futbollistët e Ilirisë dhunojnë ata të Skënderbeut appeared first on BoldNews.al.

Klubi korçar, Skënderbeu ka lëshuar një komunikatë në faqen zyrtare ku tregohen se janë rrahur nga kundërshtarë e tyre të klubit Iliria nga Fushë Kruja, para nisjes së ndeshjes së sotme (e mërkurë).

Skënderbeu ishte mysafir i Ilirisë në ndeshjen e vlefshme për javën e 14-të të Kategorisë së Parë në Shqipëria, e programuar të luhej sot nga ora 13:30.

Megjithatë, korçarët kanë njoftuar se nuk janë pritur aspak mirë nga ekipi vendas, të cilët i akuzon se i kanë sulmuar.

Sipas faqes zyrtare, futbollistët dhe trajneri Ernest Gjoka janë rrahur para se të futen në dhomat e zhveshjes para fillimit të ndeshjes.

Postimi pa ndërhyrje i KF Skënderbeut

DEKLARATË

Reagim i klubit KF Skënderbeu.

Dhunohen futbollistët e KF Skënderbeu dhe trajneri Gjoka nga stafi dhe futbollistët e KF Iliria përpara sesa të futen në dhomat e zhveshjes.

Ky nuk është futboll.

Në këto kushte nuk mund të luhet futboll.

Në Korçë mikrpritja është kult, ndaj të njëjtën gjë presim dhe ne nga ekipet kundërshtare.

/Telegrafi/

Aksioni i policisë për bllokimin e patinave elektrike (monopatina) ka ndezur një debat të gjerë mbi lirinë e lëvizjes dhe standardet e sigurisë në rrugët urbane. Prej 13 tetorit, qindra qytetarë janë ndaluar dhe mjetet e tyre janë konfiskuar, pa një afat të qartë se kur do të miratohet rregullorja e re dhe kur do të rikthehet përdorimi i tyre në rrugë.

“Ilegalë nga hiçi”

Besian Kozma, regjisor në Radio-Televizionin Shqiptar, prej vitit 2023 e përdorte patinën elektrike çdo ditë për të vajtur në punë. Për zonën ku banon, në kodrat e Liqenit të Thatë, monopatina ishte mjet praktik, më e lehtë se biçikleta për maloret dhe më e shpejtë dhe ekonomike se makina.

Çdo ditë ai përshkonte rreth 5 kilometra vajtje-ardhje pa shpenzime dhe stres trafiku apo parkimi.

“Ka qenë mjeti më i volitshëm që kam pasur ndonjëherë,” kujton ai.

Rutina u prish më 12 tetor, kur në rrjetet sociale pa videon e ministres së Brendshme Albana Koçiu, që paralajmëronte aksionin e bllokimeve. Megjithatë Besiani vazhdoi ta përdorte monopatinën edhe dy javë të tjera, derisa më 20 tetor, kur doli nga puna, u ndalua nga një patrullë në rreth-rrotullimin e rrugës “Papa Gjon Pali II”.

“Ndalova normalisht, sepse nuk kam asgjë kundër policisë, e cila bën detyrën,” tregon Besiani, i cili e përshkruan momentin e ndalimit të paqartë nga ana administrative.

“Kërkova arsyen e bllokimit dhe më cituan një urdhër verbal,” kujton ai. Monopatina iu mor pa i dhënë asnjë dokument apo procesverbal. Ai thotë se me këmbënguljen e tij, oficeri e vendosi mjetin në sediljen e makinës së patrullës dhe, aq.

Tre ditë më vonë, në Komisariatin e Policisë Rrugore, iu kërkua të dorëzonte kërkesë me shkrim për të marrë informacion.

Dy javë pas kërkesës, Besiani u thirr në komisariat.

“Mendova se do të ma kthenin monopatinën, por nuk qëlloi të ishte kështu,” kujton ai, teksa shton se në komisariat mori një shkresë dyfaqëshe ku thuhej se mjeti elektrik i ishte bllokuar për 30 ditë për: shkelje të rregullave të qarkullimit, pamundësi për të vërtetuar pronësinë dhe “refuzim për t’iu ndaluar policisë”.

“Të tria arsyet nuk qëndronin,” thekson ai. Për këtë Besiani dorëzoi ankesë dhe prej fundit të tetorit është ende në pritje të një përgjigje. Patinën e pati blerë rreth 550 euro dhe thekson se zotëron faturën, e cila ia vërteton pronësinë.

Kontradikta mes praktikës së policisë dhe bazës ligjore

Aksioni i policisë nisi pa një bazë të qartë dhe pa sqarimet e nevojshme publike, duke lënë qindra qytetarë, përfshirë Besianin, në një situatë të cunguar.

Deri më 11 nëntor policia bllokoi 1,426 patina, ndërsa komunikimet zyrtare mbetën të pjesshme, shpesh të paqarta dhe pa shpjegime të plota mbi arsyet dhe zgjatjen e operacionit.

Veprimet e policisë u bazuan në një vendim të ministres Albana Koçiu, i cili u botua në Fletoren Zyrtare katër ditë pasi aksioni kishte nisur. Ministria e konfirmoi këtë në një komunikim për Citizens.al.

Përfaqësues të Policisë së Shtetit thanë për Citizens.al se aksioni mbështetej edhe në një urdhër të brendshëm të datës 9 tetor. Por, ky zinxhir vendimesh krijoi një precedent të rrezikshëm ku veprimi administrativ mori fuqi përpara detyrimit për t’u botuar në Fletore Zyrtare.

Pra urdhrat nisën të zbatoheshin pa u njoftuar ligjërisht publiku. Mjaftoi një dalje në Facebook. Kjo paqartësi operacionale duket se mbështetet nga një boshllëk edhe më i madh ligjor.

Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimeve të Transportit Rrugor (DSHTRR) konfirmoi për Citizens.al se “patinat elektrike lejohen të qarkullojnë në rrugë”, sepse neni 344 i VKM-së nr.153 i trajton ato “në analogji me biçikletat” në zbatim të Nenit 180 të Kodit Rrugor.

Në mungesë të një neni të posaçëm, rregullat e biçikletave funksionojnë si normë e huazuar për patinat: ato mund të lëvizin në rrugë dhe duhet të përdorin korsitë e biçikletave, kur ekzistojnë, duke respektuar të njëjtat rregulla të drejtimit, ndriçimit, sinjalizimit etj.

Ndryshimi i vitit 2021 e formalizoi termin “patina elektrike” në Kod Rrugor duke i lejuar për qarkullim. Por nuk u shoqërua me kuadër të plotë rregullator.

Kodi Rrugor nuk përmban nen të posaçëm për to, ndërsa bashkitë dhe policia nuk kanë akte nënligjore që të përcaktojnë qartë shpejtësinë, zonat e lejuara apo kufizimet teknike.

Në këtë amulli, qytetarët gjenden të penalizuar për përdorimin e një mjeti që ligji e lejon, por rregullat e zbatimit të tij mungojnë. Pikërisht këtu lind paradoksi: e drejta ekziston, por zbatimi i saj varet nga interpretimi i autoriteteve, duke e kthyer sigurinë rrugore në një proces të paqëndrueshëm dhe arbitrar.

“Aksion i tepruar dhe arbitrar”

Autoritetet e nisën aksionin pas një numri incidentesh. Ndërkohë, në dy raportime të mëparshme të Citizens.al u vu re konfuzion prej qytetarëve, protesta spontane dhe mungesë transparence.

Për të kuptuar ndikimin real tek përdoruesit, Citizens.al zhvilloi një pyetësor në të cilin u përgjigjën 40 qytetarë që ishin përballur direkt me operacionin policor, një prej të cilëve edhe Besian Kozma.

Pjesa dërrmuese e të anketuarve thanë se e përdornin monopatinën për lëvizje të përditshme, kryesisht për në punë (90%), ndërsa 10% për shërbime “delivery”. Ky profil i përdorimit sugjeron se monopatinat nuk janë thjesht mjete rekreative, por alternativë e lëvizjes urbane, veçanërisht për ata që nuk përballojnë dot kosto të larta transporti.

Anketa vë në dukje mungesën e transparencës në zbatimin e aksionit policor pasi shumica (59%) e përdoruesve thanë se nuk morën asnjë dokument zyrtar në momentin e bllokimit.

Shumica u ndaluan në mëngjes, rrugës për punë (65%), duke e kthyer ndërhyrjen në një goditje direkte mbi lëvizshmërinë e qytetarëve, pjesa dërrmuese (90%) e të cilëve e konsideruan aksionin “të tepruar dhe të padrejtë”, si dhe bllokimin 30-ditor “arbitrar”.

Asnjë përdorues nuk e ka vlerësuar për Citizens.al aksionin si “të drejtë dhe të nevojshëm”. Kjo tregon një hendek të qartë midis perceptimit qytetar dhe justifikimit institucional për sigurinë rrugore.

“Për mua kanë vepruar shumë gabim, sepse na kanë dëmtuar në përditshmërinë tonë, mund t’i hartonin rregullat edhe pa bërë një aksion të tillë,” thotë Besiani.

Pothuajse të gjithë (93%) thanë se e kishin përjetuar këtë periudhë pa monopatinë si të kushtueshme në kohë dhe para. Qytetarët janë orientuar drejt transportit urban (43%) ose ecjes (45%), ndërsa 12% drejt taksive. Ky ndryshim ka krijuar ngarkesë financiare dhe kohore për përdoruesit aktivë të këtyre mjeteve.

“Për momentin lëviz ose me biçikletë ose me urban, por kjo periudhë ka treguar se çfarë efekti ka dhënë në lëvizje sepse të gjithë ne që kishim patina dhe na u bllokuan, ose po përdorim makinë ose urbanin duke ndikuar në trafik,” komenton Besiani.

“Problemi nuk janë mjetet, por mungesa e rregullave”

Shumica (62%) e të anketuarve besojnë se monopatinat janë problem vetëm kur përdoren pa rregulla. Vetëm 20% i konsiderojnë ato rrezik serioz. Në të njëjtën linjë, shumica mbështesin përdorimin në korsitë e biçikletave, por pranojnë se për këtë përdorim duhet të ketë kufizime.

“Të dalin ekspertë dhe ta vlerësojnë këtë gjë, normalisht të ketë rregulla dhe të ndëshkohet cilido që nuk i zbaton, jo të penalizohen të gjithë,” vijon Besiani.

Rekomandimet e të anketuarve nga Citizens.al synojnë balancimin mes sigurisë rrugore dhe të drejtës për lëvizje. Ata shprehen me dakordësi se patinat elektrike duhet të kenë kufizim moshe dhe shpejtësie, t’u kërkohet regjistrim, identifikim dhe siguracion mjeti, sidomos në rastet e përdorimit tregtar, dhe ndëshkim me gjoba dhe konfiskime në rastet e shkeljeve të përsëritura.

Anketa e Citizens.al tregon se pjesa më e madhe e përdoruesve të monopatinave nuk i kundërshtojnë rregullat, përkundrazi, i kërkojnë. Por bllokimi 30-ditor, pa paralajmërim dhe pa procedura të rregullta, është perceptuar si masë ndëshkuese dhe e padrejtë.

Kështu, debati për monopatinat nxjerr në pah një realitet të thellë: qytetet e mëdha si Tirana, kërkojnë politika të qarta dhe afatgjata të lëvizshmërisë dhe jo përndjekje me operacione të papritura policore.

The post “U zgjuam ilegalë”, konfiskimi i monopatinave pa procedura të qarta appeared first on Citizens.al.

Projektligji për “Përgjegjësitë e zgjeruara të prodhuesve” synon të përafrojë Shqipërinë me standardet evropiane për menaxhimin e mbetjeve, por një analizë e organizatave të shoqërisë civile ka ngritur dyshime mbi transparencën dhe përmbajtjen e tij.

Ligji, i cili pritet të përcaktojë mënyrën se sa dhe si bizneset do të paguajnë për ndotjen që shkaktojnë, thuhet se përmban boshllëqe ligjore dhe kontradikta që mund të favorizojnë interesa private.

Ekspertët kërkojnë që Kuvendi ta rishikojë thellësisht draftin për të shmangur rreziqe të korrupsionit dhe pasoja ekonomike për qytetarët.

Një ligj i nevojshëm, por i paqartë

Projektligji për “Përgjegjësitë e zgjeruara të subjekteve prodhuese të produkteve që gjenerojnë mbetje” u prezantua në fillim të këtij viti si hap drejt ekonomisë qarkulluese dhe përafrimit me direktivat evropiane.

Por një analizë e përpiluar nga Qendra Shqiptare për Kërkime Ekonomike (ACER) dhe Instituti Shqiptar i Shkencave (AIS), ka nxjerrë në pah boshllëqe të dukshme në transparencë, paqartësi në formulime dhe mangësi të llogaritjeve financiare, që mund të prekin drejtpërdrejtë qytetarët.

Analiza, e përpiluar me mbështetje nga Fondacioni Westminster për Demokraci, paralajmëron se projektligji në formën aktuale mund të legjitimojë struktura private, pa dhënë garanci publike mbi kostot dhe kontrollin e fondeve.

Projektligji bazohet në direktivën kuadër të BE-së (2008/98/EC), duke synuar që prodhuesit të mbajnë përgjegjësi për mbetjet e produkteve të tyre pas përdorimit. Ai parashikon ngritjen e Shoqërive për Përgjegjësinë e Zgjeruar të Prodhuesve (SHPZP) – entitete që do të menaxhojnë financimet dhe organizimin e mbledhjes, riciklimit e trajtimit të mbetjeve.

Por ndërsa në shtetet e BE-së këto struktura janë të rregulluara si entitete jofitimprurëse, drafti shqiptar i trajton si shoqëri tregtare, duke hapur rrugë për përfitime ekonomike nga një mekanizëm që duhej të funksiononte sipas parimit “ndotësi paguan”.

Gjatë prezantimit të opinionit alternativ, zhvilluar në Tiranë më 29 tetor, me praninë e deputetëve të komisioneve parlamentare për mjedisin dhe ekonominë, eksperti ligjor Viktor Gumi, evidentoi disa pika kritike.

Kështu, sipas analizës së kryer nga ACER, AIS dhe grupet e organizatave të tjera të thirrura prej tyre, projektligji u shoqërua me transparencë të kufizuar në hartimin dhe konsultimin e tij.

Ai u publikua për konsultim vetëm për 40 ditë dhe mori vetëm katër komente, ndonëse ndikon drejtpërdrejt te bizneset, konsumatorët dhe bashkitë, teksa këto të fundit duket se nuk janë konsultuar, duke shkelur kështu ligjin për vetëqeverisjen vendore.

Drafti paraprak ka paqartësi në terminologji dhe referenca ligjore. Teksti rezulton t’i referohet ligjeve tashmë të shfuqizuara dhe përdor terma të papërcaktuar si “trajtim”, “përpunim” apo “rryma të mbetjeve”, duke rritur rrezikun e interpretimit të gjerë administrativ.

Grupi i ekspertëve të organizatave joqeveritare të përfshira në analizën e ACER dhe AIS ka konstatuar kontradiktë mes interesit publik dhe privat.

Konkretisht, problemi shihet te SHPZP-të, të cilat janë parashikuar si shoqëri fitimprurëse, ndonëse dokumenti shoqërues (RIA) i përcakton si organizata që nuk duhet të gjenerojnë fitime.

Kjo mospërputhje krijon rrezik për keqpërdorim të mundshëm të fondeve që do të mblidhen në emër të mbrojtjes së mjedisit.

Përveç këtyre problematikave, projektligji duket se lë vend për rreziqe në procedurat inspektuese. Neni 23 parashikon që zbatimi i ligjit të kontrollohet nga disa struktura të ndryshme inspektimi, duke shtuar kështu mundësinë për korrupsion.

Fatura e riciklimit bie mbi konsumatorin

Ligji parashikon që prodhuesit të paguajnë kontribute financiare te SHPZP-të për mbledhjen e mbetjeve, kosto që pritet të reflektohen në rritjen e çmimeve për konsumatorët.

Ndërkohë, bizneset që tashmë paguajnë taksa për ambalazhe plastike dhe qelqi do të përjashtohen nga kontributi i ri – pa ndonjë mekanizëm kompensimi apo transparencë mbi shumat ekzistuese që derdhen në buxhet.

Në analizën e RIA-s, vetë qeveria pranon se konsumatorët “mund të përballen me çmime më të larta për produktet”, ndërsa familjet me të ardhura të ulëta mund të kenë vështirësi në përballimin e kostove të reja të menaxhimit të mbetjeve.

Megjithatë, projektligji nuk përmban asnjë llogaritje të ndikimit financiar, një boshllëk që ekspertët e grupit të ACER dhe AIS konsiderojnë shkelje të parimit të sigurisë juridike.

Në tryezën e mbajtur për diskutime, deputetët e pranishëm si Zamira Sinaj, Klodiana Çapja, Gjin Gjoni, Redi Muçi, pranuan se projektligji ishte kaluar pa një konsultim të gjerë dhe ftuan ekspertët dhe organizatat joqeveritare që t’i shprehnin gjetjet e tyre edhe pranë Kuvendit.

Ndërkohë, Gjergj Buxhuku nga Konfindustria, shprehu rezerva për punën e deritanishme duke kritikuar prirjen e hartimit të ligjeve pa aktet nënligjore.

Drafti ngarkon qeverinë që “brenda 2 viteve të nxjerrë aktet nënligjore”, ndërkohë që në fund të tij thotë se “hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare” dhe “efektet i fillon pas datës 1 qershor”.

Buxhuku tha se në këtë mënyrë bëhen ligje të pazbatueshme dhe për këtë u kërkoi deputetëve të jenë më qytetarë në lidhje me këtë ligj larg lobimeve dhe ndasive politike.

Opinioni vlerësues i hartuar nga ACER dhe AIS propozon që të organizohen seanca dëgjimore me bashkitë dhe bizneset e prekura, teksa draftit t’i përmirësohet gjuha ligjore dhe efektet financiare për konsumatorin dhe buxhetin e shtetit të jenë të llogaritura qartë.

Ligji për përgjegjësitë e zgjeruara të prodhuesve shihet si hap i domosdoshëm për zbatimin e standardeve mjedisore të BE-së, por sipas ACER dhe AIS, në formën aktuale mbart rreziqe serioze për abuzime.

Lexoni gjithashtu:

• Menaxhimi i mbetjeve dështoi. Le të rinisim nga e para!
• “Shqipëria po zvarrit hetimet për kontrabandën e mbetjeve toksike”
• Autoritetet shqiptare pa kapacitete për analizimin e mbetjeve kontrabandë

The post Projektligji për mbetjet: Mes transparencës së kufizuar dhe rrezikut për interesa private appeared first on Citizens.al.

Monopatinat elektrike janë kthyer në simbol të lirisë së lëvizjes urbane në Shqipëri, por edhe në një burim debati për sigurinë rrugore.

Citizens.al po mbledh opinionet e qytetarëve, sidomos të atyre që janë përballur me operacionin policor për ndalimin e tyre.

Plotësoni pyetësorin më poshtë dhe ndihmoni në formësimin e një diskutimi publik të bazuar në përvoja reale dhe zëra qytetarë.

The post Të kanë bllokuar monopatinën? – Ndaj përvojën tënde! appeared first on Citizens.al.

Prej javësh projektligji për “Barazinë gjinore” është përcjellë në mënyrë keqkuptuese në media dhe rrjetet sociale me spekulimet rreth ndryshimit të gjinive në Shqipëri, duke bërë që shumë elementë të këtij projektligji të mbeten në hije.

Citizens i rikthehet këtij projektligji duke u munduar të sjellë në vëmendje disa pika që mundohet të adresojë ai.

Projektligji njeh punën e papaguar. Kjo s’do të thotë që burri do të duhet ta paguajë gruan për të larë enët, apo për të bërë punët e shtëpisë.

Për shembull nëse në një zonë të caktuar nuk ka kopshte apo çerdhe, automatikisht rritet puna e papaguar, sepse gratë do kenë tendencën të qëndrojnë në shtëpi për përkujdesjen e të vegjëlve.

Projektligji synon të adresoj këtë problem dhe të nxis debatin për më shumë shërbime publike për të mos e vendosur gjithë peshën mbi gratë.

Një tjetër hallkë në shqyrtim në projektligj është diskriminimi në sektorin privat.

Deri më sot, në Shqipëri barazia gjinore kërkohej vetëm në institucionet publike. Por me projektligjin e propozuar ajo shtrihet edhe në kompanitë private.

Kështu bordet e kompanive s’do të mund të jenë ekskluzivisht “klube burrash”, por për këtë do të ketë një kuotë përfaqësimi gjinor, sigurisht, duke respektuar meritokracinë.

Sipas propozimeve në ligjin për barazinë gjinore, punëdhënësit do të detyrohen të kenë rregullore për ndalimin e ngacmimeve seksuale, dhunës dhe diskriminimit.

Kështu në sektorin privat do të ngrihen mekanizma për mbrojtjen nga ngacmimet, duke informuar punonjësit dhe duke marrë masa disiplinore kur ndodhin shkelje.

E dini kush e mban aktualisht barrën e provës në një rast diskriminimi? Viktima. Çka do të thotë, se nëse një anëtar i komunitetit rom diskriminohet në një garën pune,  ai po ajo duhet të jap shpjegime, ndërsa tashmë me propozimet e reja, shpjegimet duhet ti jap punëdhënësi.

Ndër efektet e tjera që priten nga propozimet janë barazia në vendimmarrje.

Aktualisht ka një kuotë përfaqësimi 30% në politikë, e cila herë zbatohet herë jo. Projektligji kërkon rritje progresive të kësaj kuote deri në barazi të plotë brenda 10 viteve të ardhshme. Kjo do të prekë partitë politike, këshillat bashkiakë, por jo vetëm.

Element tjetër në projektligj është vlerësim i ndikimit gjinor në çdo ligj. Nëse miratohen propozimet e paraqitura, çdo projektligj i ri do të duhet të ketë vlerësim të ndikimit gjinor.

Për shembull: Një ligj për bujqësinë? Duhet të tregojë çfarë efekti do të ketë tek gratë në zonat rurale. I ndihmon, apo i përjashton?

Kështu, projektligji për barazinë gjinore nuk i ndryshon gjinitë, por ai ndryshon strukturat e pushtetit dhe përgjegjësisë.

Ndoshta dhe kjo është arsyeja kryesore se përse ka kaq shumë zhurmë rreth tij, prandaj njohja më në thellësi e projektligjit sjell dhe një qasje më të drejtë ndaj diskutimeve mbi të.

Lexoni gjithashtu:

• A po legalizohen “70 gjini” në Shqipëri? Ja si qëndron e vërteta

The post Elementët pozitivë që sjell projektligji për barazinë gjinore appeared first on Citizens.al.

FC Liria ka njoftuar se trajneri Liridon Leci i është bashkuar ekipit si kryetrajner, duke marrë përgjegjësinë për drejtimin e skuadrës pretendente në Ligën e Parë.

Leci ka nisur karrierën e tij si trajner te Flamurtari dhe më pas ka drejtuar Rahovecin dhe ekipin e shpresave të Ferizajt, duke fituar përvojë të vlefshme në futbollin kosovar.

Si ish-lojtar, ai ka tituj kampioni dhe eksperiencë ndërkombëtare, elemente që pritet t’i shtojnë vlera ekipit të Lirisë, shkruan faqja zyrtare e klubit.

Leci kalon te Liria pas shkarkimit të Klodian Duros, edhe pse klubi e njoftoi si largim për arsye personale.

Klubi synon që me ardhjen e Lecit të forcojë konkurrencën dhe të luftojë për kthim në elitë, pasi pas tetë ndeshjeve ka marr vetëm 12 pikë dhe mbajnë vendin e dhjetë. Lider është Vëllaznimi me 20 pikë. /Telegrafi/

Drafti i Kodit të ri Penal propozon dënime që rrezikojnë të heshtin gazetarët dhe të penalizojnë opinionin publik. Përmes një raporti analitik, qendra Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV) ngre alarmin për pasojat që mund të sjellë miratimi i tij pa reflektuar ndryshime.

Propozimi, i publikuar nga Ministria e Drejtësisë më 27 gusht, përfaqëson një nga reformat më të thella të legjislacionit shqiptar që nga viti 1995. Qeveria thotë se e përafron kodin me standardet evropiane. Por, sipas analizës së SCiDEV, ai rrezikon të instrumentalizohet për censurë.

Në një raport të detajuar me këndvështrim ligjor dhe të së drejtës në fushën e medias, SCiDEV ka vënë në pah nenet më problematike, të cilat mund të përdoren kundër gazetarëve, aktivistëve të shoqërisë civile, apo dhe vetë sinjalizuesit.

Ndër nenet më shqetësuese cilësohen ato për shpifjen, fyerjen, ndikimin në drejtësi dhe përdhosjen e figurave shtetërore. Raporti shoqërohet me pesë rekomandime konkrete.

Nenet më problematike: Nga shpifja te fyerja e rëndë

Neni 865 i draftit, zgjeron përkufizimin e shpifjes duke përfshirë dëmtimin e reputacionit të institucioneve dhe jo vetëm individëve, sanksionon faljen publike, përgënjeshtrimin dhe gjoba që mund të dyfishohen nëse shpifja ndodh në media apo rrjete sociale.

Formulimi heq specifikimin e deklarimeve “me dijeni se janë të rreme” të Nenit 120 që është aktualisht në Kodin Penal dhe ka qasje me dy standarde pasi përkrah zyrtarët duke rritur ndëshkimet për rastet ku situatat u adresohen atyre.

SCiDEV vlerëson se këto ndryshime nuk duhen miratuar pasi “bien ndesh me parimet e proporcionalitetit dhe me vetë rekomandimet e BE-së për dekriminalizimin e shpifjes”.

Neni 863 që trajton fyerjen, ndryshon Nenin 119 të Kodit aktual duke shtuar një kategori të re si “fyerja e rëndë” me përkufizime të paqarta ligjore (si: dëmtimi i vetëvelerësimit të viktimës, zakonet e mira, shqetësim i opinionit publik etj.) por që dënohet deri me 2 muaj burg.

Raporti ngre shqetësimin se këto formulime mund të përdoren për të ndëshkuar opinionet kritike apo komentet politike duke rritur frikën dhe vetëcensurën. Ngjashëm SCiDEV vlerëson se këto ndryshime nuk duhen miratuar pasi nuk përputhen me rekomandimet e BE-së, që rekomandon se dënimi me burg për fyerje duhet të eliminohet.

Në Nenin 536, që flitet për mbrojtjen e pavarësisë së gjyqësorit – për të cilin në Kodin aktual nuk ka pasur specifikime të ngjashme dhe konsiderohet si risi pozitive – ka formulime të paqarta si “rrethanat shtypëse” ndaj pavarësisë së gjyqësorit, apo “synimi haptazi” i ndikimit.

Formulimi nuk ofron mbrojtje për gazetarët. SCiDEV vlerëson se ai rrezikon të keqpërdoret për të cenuar lirinë e shprehjes së opinionit ndaj proceseve gjyqësore me interes të lartë për publikun, të cilat cilësohen si kritikë legjitime.

Praktika e vendeve të tjera kryesisht kufizohet me shpërndarjen e paligjshme të provave të hetimit teksa masa me burgim cilësohet jo proporcionale.

Ky koncept, që njihet si “scandalizing the judiciary”, ka origjinë nga “English Common Law” dhe në Mbretërinë e Bashkuar është shfuqizuar që nga viti 2013, pikërisht për shkak të rrezikut që ngre ndaj lirisë së shprehjes. Ndaj SCiDEV rekomandon që Neni 536 të riformulohet.

Zbehja e lirisë së fjalës, satirës dhe humorit politik

Neni 852 i titulluar “Shkelja e lirisë së mendimit dhe shprehjes” ndryshon Nenin 261 të kodit aktual për “Pengimin e ushtrimit të së drejtës për t’u shprehur, grumbulluar dhe manifestuar”. Ai zgjeron mbrojtjen e lirisë së shprehjes duke përfshirë “lirinë e shtypit”, por sipas SCiDEV mund të kishte si formulim “lirinë e medias”.

Në raport SCiDEV thotë se mbrojtja e ofruar nuk është sistematike e lidhur me dispozitat penale ekzistuese për dhunën ndaj gazetarëve dhe nuk përfshin masat anti-SLAPP që rekomandohen nga BE-ja. Ndaj ajo propozon që gazetarët të trajtohen njësoj si punonjës të shërbimeve me interes publik, dhe të përfshihen në Nenin 338, që sanksionon dhunën apo kanosjen ndaj tyre.

Neni 235, mbi “përdhosjen e Republikës” ndryshon Nenin 268 të kodit aktual që flet për “Poshtërimin e Republikës dhe simboleve të saj”. Ai parashikon dënime penale deri në katër vjet burg për “përdhosje të figurave shtetërore” si Presidenti, Kuvendi, Qeveria, apo edhe dëshmorët e Atdheut.

Përfshirja e këtyre kategorive e shndërron kritikën politike, satirën apo dhe vetë protestën në vepra penale. SCiDEV vlerëson se pika që i përfshin këto kategori duhet hequr.

“Origjina e këtij neni i ngjan ligjeve ‘lèse-majesté’. Këto janë hequr nga legjislacioni i Francës dhe Belgjikës si antidemokratike,” thekson raporti.

Neni 515, që trajton publikimin e akteve sekrete të hetimit – parashikim i cili nuk gjendet në Kodin aktual – lejon ndëshkimin me burg deri në katër vjet, edhe nëse informacioni është siguruar nga burime zyrtare. Ai nuk qartëson nëse gazetari apo qytetari që e publikon aktin mund të mbrohet në emër të interesit publik.

Ky formulim, në mungesë të përjashtimeve për gazetarët, mund të përdoret për të heshtur sinjalizuesit dhe mediat që raportojnë mbi korrupsionin apo proceset e rëndësishme. Ndaj SCiDEV rekomandon që ai të rishikohet.

Një draft-kod që mund të cenojë themelet e demokracisë

Në një kohë kur Shqipëria pretendon të përmbushë kriteret për integrimin në BE – madje me hapa të përshpejtuar sipas qeverisë brenda vitit 2030 – drafti i Kodit të ri Penal rrezikon aspekte të rëndësishme për një sistem demokratik si pluralizmi i mendimit, lirinë e medias apo dhe vetë hapësirën e debatit publik.

“Gazetarët dhe rojtarët e tjerë publikë […] nuk duhet të penalizohen penalisht për ushtrimin e një funksioni me interes publik,” thekson raporti i SCiDEV, sipas së cilit transparenca dhe përgjegjësia civile janë rrugët demokratike për mbrojtjen e dinjitetit më shumë se sa ashpërsimi i Kodit Penal.

Për këtë raporti përmbyllet duke rekomanduar: Dekriminalizimin e shpifjes dhe fyerjes, forcimin e mbrojtjes së gazetarëve dhe rojtarëve publikë, rishikimin e dispozitave që potencialisht kufizojnë shprehjen, harmonizimin me angazhimet evropiane dhe ndërkombëtare si dhe sigurimin e proporcionalitetit dhe qartësisë ligjore.

Lexoni gjithashtu:

• Kodi i ri Penal rrezikon lirinë e shprehjes
• Organizatat e medias kundër Kodit të ri Penal: Cenon lirinë e shprehjes

The post Kodi i ri Penal: Cilat nene kërcënojnë lirinë e medias? appeared first on Citizens.al.

Edhe pse ende nuk ka asgjë zyrtare, komuniteti i mediave dhe gazetarëve në Shqipëri janë shqetësuar nga diskutimi i përfolur privatisht se së shpejti pritet që gazetarët të mos lejohen të jenë pjesë e seancave parlamentare dhe transmetimet t’u përcillen medias të gatshme nga një regjistrues fiks.

Por kjo pengesë e prezencës fizike do t’u pamundësojë gazetarëve të drejtën për pyetje apo kontakte më të drejtpërdrejta me përfaqësuesit e qytetarëve.

Ky plan është bërë i ditur nga kryetari i grupit të Partisë Socialiste, Taulant Balla, gjatë një takimi me një grup gazetarësh që raportojnë mbi zhvillimet e parlamentit. Gjatë takimit, drejtuesi i grupit socialist thuhet të ketë theksuar faktin se shpesh regjistrime të gazetarëve që kanë pasur në fokus telefona të deputetëve, janë bërë publike, duke cenuar privatësinë e tyre.

Mbi këtë plan për ndryshime të praktikës së transmetimit, rrjeti SafeJournalists, partnerët e Media Freedom Rapid Response (MFRR), Reporterët pa Kufij (RSF), dhe 23 organizata të tjera të medias në Shqipëri – përfshirë Asociacionin e Gazetarëve të Shqipërisë, Citizens.al, Amfora, Faktoje etj. – i kanë drejtuar një letër publike kryetarit të Kuvendit të Shqipërisë, Niko Peleshit.

“Kufizime të tilla do t’ia hiqnin publikut një nga hapësirat e fundit për të mbajtur përgjegjës deputetët dhe ministrat,” theksohet në letër.

Organizatat nënvizojnë faktin se përfaqësuesit e qeverisë rrallë mbajnë konferenca për shtyp apo marrin pjesë në debate televizive të pavarura, duke u mbështetur më shumë te komunikimi i kuruar përmes rrjeteve sociale dhe se heqja e kësaj hapësire do të ishte një hap pas për lirinë e medias dhe llogaridhënien demokratike.

Nënshkruesit e letrës kërkuan dialog të hapur midis palëve, me gazetarët, organizatat e lirisë së medias dhe subjekte të tjera të interesuara për të rishikuar sistemin e akreditimit parlamentar në mënyrë që të balancojë privatësinë me transparencën dhe të garantojë qasje domethënëse.

U kërkuan edhe protokolle të qarta për Gardën e Republikës për të parandaluar pengesat arbitrare ndaj gazetarëve, siç është vënë re gjatë vitit 2024, veçanërisht gjatë momenteve të tensionit politik.

Ndër kërkesa të tjera të parashtruara përmendim: Konferenca të rregullta për shtyp, të udhëhequra nga gazetarët, me pjesëmarrjen e Kuvendit; një mekanizëm të pavarur apelimi në mënyrë që vendimet për akreditim ose qasje të mund të kundërshtohen shpejt dhe në mënyrë të drejtë, duke garantuar trajtim të barabartë për të gjitha mediat e akredituara etj.

“Hapja parlamentare dhe liria e medias janë elemente themelore në negociatat e anëtarësimit” përmbyllet letra.

Kujtojmë se kjo nuk është hera e parë që shumica socialiste përpiqet të krijojë një bllokadë e tillë për mediat dhe gazetarët.

Më 2 qershor 2021, Byroja e Kuvendit miratoi vendimin për ndryshimin e rregullores për akreditimin, akomodimin dhe orientimin e medias pranë Kuvendit të Shqipërisë.

Mesa duket ndryshimet që nuk u konkretizuan përpara katër vitesh, po mundohen të finalizohen në legjislaturën e re, sërish duke kërcënuar lirinë e medias.

Teksa zhvillimi i teknologjisë po ecën me ritme të atilla sa vetë postet e ministrave po zëvendësohen nga Inteligjencë Artificiale, tashmë përfaqësuesit politik mesa duket po shmangin jo vetëm fjalimet në parlament, por edhe përballjen me gazetarët, hallkën e vetme që i takon ata me interesin dhe presionin qytetar.

Lexoni gjithashtu:

• Gazetaria nga ekrani; rregullorja e re e Kuvendit cënon lirinë e medias

The post Plani për një Kuvend pa gazetarë shqetëson organizatat e medias appeared first on Citizens.al.

Ka përfunduar xhiro e shtatë në Ligën e Parë të Kosovës, me dy derbi që ishin në program për t'u zhvilluar.

Vëllaznimi dhe Trepça '89 u përballen në stadiumin 'Liman Gegaj' në Malishevë, ku në fund rezultati ishte baras 1-1

. Derbi tjetër i xhiros u zhvillua në Prizren, me Lirinë dhe Feronikelin '74 që luajtën baras 0-0.

Tefik Çanga ka mposhtur Vushtrrinë me rezultat 2-1, derisa Dinamo mori fitoren e parë nën drejtimin e Leotrim Krasniqit pasi mposhti Istogun 2-0. Trepça ka fituar me rikthim 2-3 në udhëtim te Kika, derisa Vjosa mposhti 3-0 KEK-un.

Vëllaznimi vazhdon të jetë lider pas shtatë xhirove me 17 pikë të grumbulluara, derisa befasia është Tefik Çanga që ndodhet në pozitën e dytë.

Dinamo është e treta me 15 pikë, derisa nga 14 pikë kanë Trepça dhe Feronikeli '74.

Në fund të tabelës është 2 Korriku pa pikë pas shtatë ndeshjeve. /Telegrafi/