❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Yesterday — 22 December 2025Citizens.al

Aeroporti, një betejë që duhet vazhduar

✇Citizens.al
By: Artan Rama
22 December 2025 at 15:06

Autor: Artan Rama

Konventa e BernĂ«s Ă«shtĂ« tĂ«rhequr kĂ«tĂ« radhĂ« nga kĂ«rkesa drejtuar ShqipĂ«risĂ« “[pĂ«r] ndalimin e punimeve pĂ«r ndĂ«rtimin e Aeroportit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« VlorĂ«s, deri nĂ« kryerjen e vlerĂ«simit tĂ« duhur mjedisor”. NĂ« mbledhjen e mbajtur nga 8-12 dhjetor 2025, nĂ« Strasburg, Komiteti Drejtues shprehu keqardhjen qĂ« pĂ«r dy vjet rresht, ShqipĂ«ria e shpĂ«rfilli çështjen. Duket se kĂ«rkesa e ka humbur rĂ«ndĂ«sinĂ«, per shkak se punimet e aeroportit po shkojnĂ« drejt fundit.

Kërkesa për ndalimin e punimeve ishte më e rëndësishmja, mes dhjetë të tjerave, që Komiteti Drejtues i Konventës i kërkoi Shqipërisë dy vjet më parë, në formën e një rekomandimi të vetëm, i njohur zyrtarisht si Rekomandimi 219 (2023). Vendimi për Shqipërinë ishte marrë në 1 dhjetor 2023, në mbledhjen nr. 43 të Komitetit Drejtues, pas një inspektimi të përbashkët të tre konventave për mbrojtjen e natyrës në vendngjarje (on-site), në vitin 2022.

Rekomandimi kërkonte edhe zbatimin e masave të tjera për të mbrojtur speciet, kafshët, insektet dhe habitatet e egra të Peizazhit të Mbrojtur Ligatinor Pishë-Poro-Nartë, ku po ndërtohet aeroporti. Rekomandimi entuziazmoi veçanërisht aktivistët dhe mbrojtësit e natyrës, të cilët e panë si një mbështetje që do të lehtësonte përpjekjet për ndalimin përfundimtar të tij.

Punimet e aeroportit filluan nĂ« vitin 2021, mbi gjurmĂ«n e njĂ« piste tĂ« braktisur, e cila pĂ«rdorej dikur pĂ«r ngritjen e avionĂ«ve tĂ« vegjĂ«l mĂ«simorĂ«, por qĂ« ndodhej brenda ekosistemit ligatinor “Peizazhi i Mbrojtur PishĂ«-Poro-NartĂ«â€, pjesĂ« e Rrjetit Emerald, pĂ«r tĂ« cilin shteti shqiptar, nĂ« pĂ«rputhje me legjislacioni mjedisor tĂ« brendshĂ«m, por edhe si njĂ« vend anĂ«tar i KonventĂ«s sĂ« BernĂ«s, kishte detyrimin pĂ«r ta mbrojtur.

Kryeministri Rama nxitoi të deklaronte publikisht fillimin e punimeve, ende pa mbaruar shqyrtimi i dokumentacionit mjedisor e planifikues. EcoAlbania dhe PPNEA, dy organizata mjedisore nga Shqipëria e denoncuan çeljen e kantierit për ndërtimin e aeroportit në Konventën e Bernës, ndërkohë që PPNEA dhe AOS (Shoqata Ornitologjike e Shqipërisë) ngritën një padi kundër autoriteteve planifikuese vendase.

Autoritetet nuk iu shmangën Konventës, por nuk i morën seriozisht, asnjëherë, kërkesat e saj. Ndërkohë, aeroporti vijoi të ndërtohej me mbështetjen e plotë të qeverisë, e cila tenderoi dhe financoi disa vepra publike, si pjesë e infrastrukturës në ndihmë të aeroportit. Qeveria e përdori Konventën për të propaganduar shpalljen e Vjosës Park Kombëtar dhe disa punë të tjera, si veprime në favor të mjedisit dhe për të përbaltur aktivistët dhe organizatat e pavarura mjedisore se po përhapnin informacione të rreme për punën e qeverisë.

“Shprehim keqardhjen e thellĂ« pĂ«r vazhdimin e punimeve”, – pĂ«rsĂ«riti pĂ«r tĂ« dytin vit rresht Konventa nĂ« fillim tĂ« dhjetorit. Por kaq! AsgjĂ« mĂ« shumĂ« pĂ«r ndalimin e tyre (ose mosndalimin
)! Sepse Konventa e BernĂ«s nuk ka tĂ« tjera mjete, pĂ«rveç se tĂ« monitorojĂ« zbatimin e rekomandimeve. Dhe kur ato nuk zbatohen, rekomandimet shndĂ«rrohen nĂ« opinione. Edhe opinionet janĂ« tĂ« dobishme, pasi sistemet dhe pĂ«rgjegjĂ«sitĂ« e ndryshme penale tĂ« vendeve anĂ«tare nuk garantojnĂ« harmoninĂ« dhe fleksibilitetin qĂ« siguron Konventa. Por pĂ«r kundĂ«rshtarĂ«t e natyrĂ«s, pĂ«r vendimmarrĂ«sit dhe pĂ«r spekulantĂ«t pa moral, fryma e bashkĂ«punimit (emancipimit), kundrejt sanksionimit pĂ«rbĂ«n, gjithmonĂ«, njĂ« pĂ«rparĂ«si praktike, çka pĂ«r habitatet natyrore mbetet jetike. ËshtĂ« e kuptueshme si sportiviteti i vendimeve rekomanduese krijon lehtĂ«si nĂ« komunikimin mes shteteve anĂ«tare, por duke mos qenĂ« detyruese, e kanĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« qĂ« t’u kundĂ«rvihen vendimeve tĂ« gabuara e t’i prapĂ«sojnĂ« ato.

NĂ« pĂ«rfundim, qeveria nuk u tĂ«rhoq nga ndĂ«rtimi i aeroportit (qĂ« ka deklaruar se do tĂ« nisĂ« operimin brenda pak muajve tĂ« ardhshĂ«m); nuk u tĂ«rhoq nga marrja e ujit nga burimi i LepushĂ«s nĂ« ShushicĂ«, pĂ«r ta kaluar matanĂ« malit, pĂ«r llogari tĂ« BashkisĂ« sĂ« HimarĂ«s, tĂ« ardhurat e sĂ« cilĂ«s po rriten ndjeshĂ«m prej boom-it turistik. Qeveria dobĂ«soi mbrojtjen e parqeve kombĂ«tare dhe tĂ« peizazheve tĂ« mbrojtura natyrore, duke lejuar investimet strategjike nĂ« turizĂ«m dhe nĂ« energji, kjo e fundit e propaganduar si e rinovueshme. Dhe e gjitha, nĂ« kohĂ«n kur Bashkimi Evropian po nxiton t’ia heqĂ« pengesat e anĂ«tarĂ«simit.

Por në fund të fundit, i tërë ky aksion (ndërveprues) përbën edhe një përvojë në betejën mjedisore; një leksion për të zbërthyer mendimin e çuditshëm të utopisë dhe të butaforisë, se për të qenë i suksesshëm nuk ka rëndësi rezultati, por procesi; për të kuptuar jo vetëm natyrën fizike, por edhe atë njerëzore: botën e iluzionit të propagandës dhe optimizmin e rremë që ajo përcjell.

Për të kuptuar se energjitë dhe veprimet duhen racionalizuar dhe duhen ndarë dhe se qëllimi është rezultati, ndërsa procesi, mjeti dhe se rezultati lidhet drejtpërdrejt me mirëqenien e Natyrës, me thelbin e saj material. Natyra është e thjeshtë, por pikërisht aty qëndron edhe kompleksiteti i saj.

The post Aeroporti, një betejë që duhet vazhduar appeared first on Citizens.al.

Before yesterdayCitizens.al

“ZĂ«rin s’na e heqin dot!”, intensifikohen protestat kundĂ«r qeverisĂ«

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu
20 December 2025 at 15:47

QytetarĂ« dhe aktivistĂ« tĂ« lĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het” protestuan tĂ« shtunĂ«n pĂ«rpara KryeministrisĂ«. NĂ« njĂ« organizim mĂ« tĂ« shumtĂ« nĂ« numĂ«r se 11 ditĂ«t e shkuara tĂ« protestĂ«s sĂ« tyre, ata kĂ«rkuan edhe njĂ«herĂ« dorĂ«heqjen e Kryeministrit Edi Rama, duke theksuar se pĂ«r shkak tĂ« korrupsionit, “ai ka prekur fundin”.

Protesta u shoqërua me përplasje të përsëritura me policinë. Forcat e rendit u përpoqën të largojnë një gjenerator që shërbente për foninë, duke shkaktuar tension mes palëve.

Adriatik Lapaj, drejtues i lëvizjes, e cilësoi tubimin protestë kombëtare. Ai ftoi qytetarët të bashkoheshin, gati dy javë pas nisjes së protestave të vazhdueshme të një grupi të lëvizjes përpara Kryeministrisë.

Lapaj i bëri thirrje Kryeministrit Rama të dorëhiqet. Ai deklaroi se nuk trembet nga procedimet penale dhe akuzoi qeverinë për represion ndaj protestës.

“Pasi na hoqi çadrat, pasi na vodhi gjeneratorin, pasi na hoqi ku ca tĂ« tjerĂ« protestonin, sot [policia] kĂ«rkon tĂ« na heqĂ« zĂ«rin. ZĂ«rin nuk e heq dot!” theksoi Lapaj, mes thirrjeve kundĂ«r qeverisĂ«.

Avokatja dhe pĂ«rfaqĂ«suesja e “ShqipĂ«ria BĂ«het”, Dorina Prethi tentoi disa herĂ« t’i tregonte forcave tĂ« rendit, fletĂ«-njoftimin pĂ«r protestĂ«n, qĂ« sipas saj, ishte firmosur nga drejtuesit e policisĂ«.

Gjeneratori u sekuestrua gjithsesi në fund të protestës, kur aktivistët me anë të një rimorkioje po e largonin. Policia shoqëroi gjithashtu katër aktivistë.

Citizens ka analizuar edhe më parë ndërhyrjet policore gjatë 12 ditëve të protestës që po mban lëvizja, ndërhyje të cilat sipas ekspertëve ligjorë është konsideruar cenim i së drejtës qytetare të tubimit, që është e garantuar me kushtetutë.

Gjatë tubimit, protestuesit sollën në vëmendje probleme të ndryshme sociale dhe ekonomike.

Flamur Balaj, një qytetar më aftësi të kufizuar, tregoi se si, sipas tij, qeveria nuk ka kryer asnjë rritje pensioni apo përkrahjeje për këtë kategori.

Të njëjtën eksperiencë ndau edhe Greta Ambeli, e cila tha se vëllai i saj, me aftësi të kufizuar merrte vetëm 8 mijë lekë dhe prindërit e saj ndër vite kërkonin ndërhyrjen e ndonjë ministri, duke qenë se spitalet nuk mundësonin zgjidhje.

“Ne jemi kĂ«tu pĂ«r tĂ« gjithĂ« ata tĂ« rinj, tĂ« cilĂ«t nuk ia dalin tĂ« krijojnĂ« njĂ« familje nĂ« kĂ«tĂ« vend, sepse lekĂ«t e krimit kanĂ« rritur çmimet e apartamenteve,” nĂ«nvizoi gjatĂ« fjalĂ«s sĂ« tij Elton Laska nga LĂ«vizja “ShqipĂ«ria BĂ«het”.

Ndërsa vetë kreu i lëvizjes, Adriatik Lapaj, e mbajti theksin te dorëheqja e Kryeministrit, si një domosdoshmëri për të cilën nuk ka më kohë.

“Ju keni marrĂ« mjerimin e rrogave tĂ« parritura, varfĂ«rinĂ« e spitaleve dhe ilaçeve, rrugĂ«t e shkatĂ«rruara qĂ« marrin mbi 350 vjet. Kjo Ă«shtĂ« republika e ‘Ed Banditit’ qĂ« do tĂ« na mbyllĂ« gojĂ«n!” u shpreh Lapaj.

Protestuesit përgëzuan punën e drejtësisë, duke shprehur mbështetjen ndaj Prokurorisë dhe Gjykatës së Posaçme.

NĂ« mbyllje tĂ« protestĂ«s, ata ironizuan me koret: “Edi Rama nuk e kap dot SPAK-un”.

QĂ«ndresa para KryeministrisĂ« nga lĂ«vizja “ShqipĂ«ria BĂ«hetĂ«â€ do tĂ« vijojĂ«. Ajo Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« sĂ«rĂ« organizimesh nga grupet opozitare, tĂ« cilat kanĂ« shtuar zĂ«rat kundĂ«r qeverisĂ« ditĂ«ve tĂ« fundit.

Zhvillimet kanë ndodhur kryesisht pasi Prokuroria e Posaçme ka kërkuar zyrtarisht heqjen e imunitetit të zëvendëskryeministres Belinda Balluku, me synimin për ta arrestuar nën dyshimin se po pengon dhe dëmton hetimet për korrupsion.

Lexoni gjithashtu:

The post “ZĂ«rin s’na e heqin dot!”, intensifikohen protestat kundĂ«r qeverisĂ« appeared first on Citizens.al.

“ShqipĂ«ria BĂ«het” dhe e drejta pĂ«r tĂ« protestuar

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu
19 December 2025 at 17:10

Prej datĂ«s 8 dhjetor, lĂ«vizja “ShqipĂ«ria BĂ«het” proteston ditĂ«-natĂ« pĂ«rpara KryeministrisĂ«. Ata kĂ«rkojnĂ« dorĂ«heqjen e kryeministrit Edi Rama, pas skandaleve korruptive tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme.

E drejta pĂ«r tubime Ă«shtĂ« e garantuar nga Kushtetuta dhe ligji, megjithatĂ«, Policia e Shtetit ka ndĂ«rhyrĂ« disa herĂ« duke hequr çadrat dhe njĂ« gjenerator qĂ« ishte dhuruar pĂ«r t’u ardhur nĂ« ndihmĂ« protestuesve.

Ekspertë ligjorë vlerësojnë se veprimet përbëjnë cenim të së drejtës për protestë.

“Arsyetimi i policisĂ« nuk ishte arsyetim ligjor”

Protesta nisi simbolikisht “me vetĂ«m njĂ« karrige”, sipas kryetarit tĂ« lĂ«vizjes, Adriatik Lapaj.

MĂ« 8 dhjetor, krahas organizimit tĂ« protestĂ«s, partia njoftoi policinĂ« pĂ«r vendosjen edhe tĂ« disa çadrave kampingu, tĂ« cilat do t’i ndihmonin protestuesit gjatĂ« natĂ«s. QĂ«llimi ishte pĂ«rballimi i kushteve tĂ« vĂ«shtira atmosferike.

Por, Drejtoria e PolicisĂ« TiranĂ« e refuzoi kĂ«rkesĂ«n. Sipas pĂ«rgjigjes qĂ« mban firmĂ«n e Drejtorit Elton Alushi, çadrat pengonin qarkullimin e emergjencave dhe transportin, njĂ« pretendim i cili Ă«shtĂ« hedhur poshtĂ« nga LĂ«vizja “ShqipĂ«ria BĂ«het”.

Nënkryetarja Dorina Prethi ka replikuar se çadrat do të përdoreshin vetëm natën.

“Duke qenĂ« se natyra e kĂ«saj proteste Ă«shtĂ« pa ndalim dhe kushtet atmosferike janĂ« tĂ« ashpra, veçanĂ«risht natĂ«n, ju informojmĂ« qĂ« do tĂ« pĂ«rdoren çadra kampingu vetĂ«m natĂ«n,” ka qenĂ« replika e Prethit.

Por, Policia e Shtetit duket se nuk e mori në konsideratë këtë replikë dhe njoftim të vazhdueshëm të Lëvizjes. Më 9 dhjetor, ajo ndërhyri duke marrë forcërisht çadrat e hapura nga protestuesit.

I njëjti veprim u përsërit më 12 dhjetor, ku policia ndërhyri sërish me forcë duke hequr çadrat pavarësisht se brenda tyre ndodheshin disa vajza protestuese.

Lexo: PĂ«rditĂ« para KryeministrisĂ«, protesta ndryshe e “ShqipĂ«ria BĂ«het”

Avokati Gentian Sejrani, i cili ka organizuar dhe ndërmjetësuar protesta të ndryshme nga shoqëria civile, e cilëson arsyetimin e policisë jo të argumentuar ligjërisht.

Sipas tij, policia kishte alternativa ligjore për menaxhimin e situatës. Devijimi i përkohshëm i qarkullimit ishte një prej tyre.

“Mund tĂ« vendosnin qoftĂ« dhe njĂ« polic gjatĂ« ditĂ«s, ose natĂ«s pĂ«r tĂ« orientuar kalimin e automjeteve,” komentoi Sejrani.

Protestuesit e LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het” janĂ« vendosur nĂ« trotuarin poshtĂ« shkallĂ«ve kryesore tĂ« KryeministrisĂ«. ShkallĂ«t shĂ«rbejnĂ« kryesisht si hyrje e QendrĂ«s pĂ«r Hapje dhe Dialog, teksa Kryeministria organizon dhe kryen aktivitetet e pĂ«rditshme nga hyrja anĂ«sore dhe ajo e pasme e godinĂ«s.

MĂ« 15 dhjetor, gjatĂ« protestĂ«s sĂ« PartisĂ« Demokratike, policia kĂ«rkoi zhvendosjen e protestuesve tĂ« LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het”.

Sipas avokatit Sejrani, masa u justifikua pĂ«r shmangien e pĂ«rplasjeve mes dy tubimeve. Ai theksoi si problematike faktin se Bashkia TiranĂ« nuk u Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur kĂ«rkesave pĂ«r t’u mundĂ«suar protestuesve energji elektrike.

Një gjeneratori i sjellë nga një përkrahës i lëvizjes nga Londra u hoq nga policia. Lapaj tha për Citizens.al se ishte e pakuptueshme se pse organizime dhe protesta të tjera furnizohen me energji ndërsa ata jo.

Ai e cilësoi situatën si trajtim të pabarabartë për bindje politike.

“ÇfarĂ« ndryshimi ka nga aparteidi i AfrikĂ«s sĂ« Jugut kjo, ku qytetarĂ«t trajtoheshin nĂ« dy kategori, nĂ« qytetarĂ« tĂ« bardhĂ« dhe me ngjyrĂ«, ndĂ«rkohĂ« ne trajtohemi nĂ« dy kategori pĂ«r shkak tĂ« bindjeve politike,” theksoi ai.

“Koha jote mbaroi!” ka qenĂ« thirrja e vazhdueshme e protestave tĂ« LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het” e cila nĂ«nkupton dorĂ«heqjen e Kryeministrit Rama dhe vendosje ne njĂ« qeverie teknike pĂ«r dĂ«rgimin e vendit nĂ« zgjedhje tĂ« parakohshme.

Dhunë ndaj vajzave protestuese

Protestuesit e LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het” raportojnĂ« katĂ«r pĂ«rplasje me policinĂ« nĂ« rreth dhjetĂ« ditĂ« protesta. Dy pĂ«r çadrat, njĂ« pĂ«r gjeneratorin dhe njĂ« gjatĂ« protestĂ«s sĂ« PD-sĂ«.

Edona Haklaj thotë se çadra u tërhoq pa u kontrolluar nëse kishte persona brenda. Ajo tregon për përdorim force edhe pas ndërhyrjes së kamerave të mediave.

“Edhe kur e morĂ«n vesh se ishim brenda, na dhunuan,” thotĂ« Haklaj.

“Kur tĂ« çlirohet politikisht ShqipĂ«ria, policinĂ« do ta ndajmĂ« nga pushteti dhe do ta kthejmĂ« vĂ«rtetĂ« siç ka emrin, tĂ« shtetit,” komentoi Lapaj rreth dhunĂ«s policore.

Sipas EdonĂ«s, me qasjen qĂ« Ă«shtĂ« parĂ« nga policia, nĂ« trotuarin e protestave tĂ« “ShqipĂ«ria BĂ«het”, lejohen vetĂ«m karrige dhe mjete tĂ« improvizuara mbrojtjeje nga i ftohti si pĂ«r shembull njĂ« rrethim prej kartoni qĂ« pengon erĂ«n. PĂ«rkundĂ«r kĂ«saj gjendjeje, ajo thekson se çadrat pĂ«rdoren gjerĂ«sisht si simbol proteste nĂ« botĂ«.

“Kemi pafund raste nĂ« botĂ« ku çadrat pĂ«rdoren edhe si simbolika! ËshtĂ« mjet qĂ« nuk ‘procedohet penalisht’ nĂ« asnjĂ« vend tĂ« botĂ«s,” theksoi ajo.

Sajmira Hoda, një tjetër protestuese e lëvizjes, ka zgjedhur të qëndrojë pavarësisht presioneve.

Ajo tregoi për Citizens.al se familja e saj jeton jashtë, por vetë ka zgjedhur të qëndroj për të dhënë një kontribut politik, për ndryshimin e situatës ku ndodhet vendi.

“Kishte policĂ« qĂ« tentuan tĂ« na preknin, por pĂ«r shkak tĂ« kamerave tĂ« shumta stepĂ«n, u thoja ‘Hiqni duart!” tregoi ajo.

Hoda thotë se familja e saj nuk është plotësisht dakord me qëndrimin gjatë natës jashtë, por ajo ka vendosur të qëndroj deri në fund.

“FrikĂ« nuk kam, pĂ«r shkak se po ushtroj tĂ« drejtĂ«n time. Kam marrĂ« parasysh çdo gjĂ«, qĂ« kur kam ardhur kĂ«tu,” theksoi ajo.

The post “ShqipĂ«ria BĂ«het” dhe e drejta pĂ«r tĂ« protestuar appeared first on Citizens.al.

“Rama dhe Balluku na vodhĂ«n festat”; LĂ«vizja BashkĂ« kĂ«rkon drejtĂ«si

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
19 December 2025 at 15:35

Qytetarë dhe mbështetës të Lëvizjes Bashkë protestuan sërish të enjten para Kuvendit. Ndryshe nga një javë më parë, ku protesta u përqendrua te buxheti, kësaj here thirrja kryesore ishte kundër korrupsionit dhe keqqeverisjes.

Në fokus ishte kërkesa për heqjen e imunitetit të zëvendës kryeministres, njëherësh ministre e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku.

Protestuesit shprehĂ«n nevojĂ«n pĂ«r t’u organizuar nĂ« vazhdimĂ«si nĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar drejtĂ«si dhe luftĂ« ndaj korrupsionit. NĂ« kĂ«tĂ« kontekst ata pĂ«rmendĂ«n edhe rastet e dyshuara pĂ«r abuzime me tenderĂ«t e AgjencisĂ« KombĂ«tare tĂ« ShoqĂ«risĂ« sĂ« Informacionit (AKSHI) duke theksuar se korrupsioni tashmĂ« ka kapur qeverinĂ« dhe shumicĂ«n e institucioneve tĂ« vendit.

Deputeti i Lëvizjes Bashkë, Redi Muçi, tha se vjedhja është bërë normale për qytetarët. Sipas tij, korrupsioni është përsëritur për vite me radhë pa pasoja dhe tanimë qytetarëve nuk u bën përshtypje.

Duke iu drejtuar banorëve të Astirit, Muçi foli për mungesën e shkollave publike. Ai tha se fondet e dyshuara të abuzuara do të mjaftonin për ndërtimin e dhjetë shkollave të reja.

Muçi përmendi edhe situatën e pensionistëve dhe shëndetësinë. Ai e krahasoi shumën e përfolur në media si të vjedhur gjatë aferave të dyshuara korruptive të zëvendëskryeministres me gjysmën e fondit vjetor për bonusin e pensionistëve.

“PĂ«r tĂ« gjithĂ« ju pensionistĂ«, qĂ« bonusin e fundvitit pĂ«r herĂ« tĂ« fundit e morĂ«t pĂ«r kĂ«tĂ« vit, kujtohuni se ato 50 milionĂ« euro qĂ« hĂ«ngri Belinda dhe Edi Rama janĂ« sa gjysma e parave qĂ« shpenzohen nĂ« vit pĂ«r bonusin e 700 mijĂ« pensionistĂ«ve”, tha Muçi.

Aktivisti Klodi Leka denoncoi pabarazinë para ligjit. Sipas tij, qytetarët ndëshkohen për shkelje të vogla, ndërsa zyrtarët e korruptuar mbrohen nga imuniteti dhe përkrahja politike.

Për këtë ai paralelizoi me faktin se qytetarët e thjeshtë janë ndëshkuar për vepra të rëndomta si ndërtimi i një muri pa leje, apo rilidhja e energjisë elektrike, ndërsa pushtetarët nuk dënohen pavarësisht rasteve korruptive.

“NĂ« ShqipĂ«ri nĂ«se ti vjedh qindra, miliona euro, nĂ«se vjedh popullin mĂ« tĂ« varfĂ«r nĂ« EvropĂ«, ti jo vetĂ«m nuk shkon nĂ« burg, por edhe mbrohesh nga numri njĂ« i pushtetit”, tha Leka, duke e cilĂ«suar kĂ«tĂ« si shenjĂ« tĂ« kapjes sĂ« shtetit.

Pedagogu Jani Marka, njëherësh anëtar i Lëvizjes, renditi pasojat e qeverisjes së Ramës në jetën publike.
Ai përmendi betonizimin, kanabizimin e vendit, pastrimin e parave dhe shkatërrimin e industrive vendase.

Sipas Markës, ndryshimet ligjore janë përdorur për manipulim zgjedhor dhe këto ndërhyrje kanë shërbyer më pas për të zgjatur pushtetin.

“Edi Rama ka ndryshuar KushtetutĂ«n, Kodin Zgjedhor sa herĂ« i ka dashur qejfi, vetĂ«m pĂ«r tĂ« vjedhur dhe pĂ«r tĂ« manipuluar vullnetin e popullit pĂ«r mĂ« shumĂ« mandate dhe pĂ«r mĂ« shumĂ« vjedhje”, theksoi Marka.

Kreu i Lëvizjes Bashkë, Arlind Qori, bëri një retrospektivë të qeverisjes së Kryeministrit Edi Rama teksa theksoi se, sipas tij, në këto 13 vite është bërë gjithçka për të varfëruar qytetarët dhe për të pasuruar pushtetarët.

Qori përmendi fondet e BE-së për bujqësinë dhe shpopullimin masiv. Sipas tij, rreth 700 mijë shqiptarë janë larguar nga vendi.

“KanĂ« pĂ«rzĂ«nĂ« nga vendi ynĂ« tĂ« paktĂ«n 700 mijĂ« shqiptarĂ«. KanĂ« poshtĂ«ruar pensionistĂ«t”, theksoi mes tĂ« tjerash Qori.

Përfaqësues të tjerë të Lëvizjes Bashkë theksuan se Balluku nuk ka vepruar pa dijeninë apo miratimin e Ramës si Kryeministër. Ata e akuzuan atë për mbrojtje politike.

“Rama po pĂ«rpiqet tĂ« shpĂ«tojĂ« veten pĂ«rmes Ballukut,” deklaroi Emiljando Kita, i cili e pĂ«rshkroi situatĂ«n nĂ« krizĂ« besimi ndaj drejtĂ«sisĂ«.

Protestuesit kërkuan njëzëri që Rama dhe Balluku të mbajnë përgjegjësi penale për çështjet e ngritura. Ata shprehën mbështetje për institucionet e drejtësisë në hetimet e nisura.

Një javë më parë, Lëvizja Bashkë protestoi kundër ndarjes së buxhetit për vitin 2026. Sipas tyre, buxheti nuk u përgjigjet nevojave reale të qytetarëve duke cilësuar ndarjen kryesore për koncesionet si tregues të qartë se ku shkojnë paratë.

Lexo gjithashtu:

The post “Rama dhe Balluku na vodhĂ«n festat”; LĂ«vizja BashkĂ« kĂ«rkon drejtĂ«si appeared first on Citizens.al.

“Peshku qelbet nga koka”: ProtestĂ« para Kuvendit kundĂ«r Ballukut dhe RamĂ«s

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu
19 December 2025 at 15:07

Dhjetëra qytetarë dhe aktivistë të shoqërisë civile zhvilluan sot një protestë para Kryesisë së Kuvendit ku u kërkua heqja e imunitetit për zëvendëskryeministren Belinda Balluku.

Protesta e thirrur nĂ« rrjetet sociale, u shoqĂ«rua me njĂ« organizim tĂ« dytĂ« mbĂ«shtetĂ«s nga partia “MundĂ«sia”.

Njëzëri ata kërkuan përgjegjësi nga nivelet më të larta të pushtetit duke kërkuar kështu që fatura e korrupsionit të paguhet edhe nga Kryeministri Edi Rama. Kjo, pasi sipas tyre, përgjegjësia nuk mund të ndalet te një emër i vetëm.

“Belinda Balluku Ă«shtĂ« vetĂ«m alibia pĂ«r tĂ« mbrojtur Edi RamĂ«n,” deklaroi deputeti i “MundĂ«sisĂ«â€, Erald Kapri sipas sĂ« cilit korrupsioni Ă«shtĂ« sistemik dhe i mbrojtur politikisht.

Aktivisti Andi Tepelena renditi arsyet e protestës, duke përmendur shpopullimin dhe zgjedhjet e kontestuara. Ai foli edhe për mungesën e reformave ekonomike, korrupsionin dhe grabitjen e pasurisë publike.

“Askush nuk Ă«shtĂ« mbi ligjin, pĂ«rfshirĂ« RamĂ«n, Ballukun, Veliajn, Agaçin, MetĂ«n dhe BerishĂ«n,” deklaroi Tepelena, i cili theksoi se barazia para ligjit Ă«shtĂ« test real pĂ«r drejtĂ«sinĂ«.

Në protestë morën pjesë edhe qytetarë të indinjuar nga kushtet sociale dhe ekonomike. Disa prej tyre jetojnë në emigrim dhe mbështesin familjet në Shqipëri.

“PrindĂ«rit e mi nuk jetojnĂ« dot me pensionet qĂ« kanĂ«. Sa herĂ« vijmĂ«, mbajmĂ« familjet me paratĂ« tona,” tha Brunilda Sota, e cila e konsideroi situatĂ«n si pasojĂ« tĂ« keqqeverisjes afatgjatĂ«.

Partia Demokratike kërkoi sot që mbledhja e Këshillit të Mandateve, e cila u thirr për të diskutuar kërkesën e SPAK-ut për heqjen e imunitetit, të ishte e hapur. Por, kërkesa u refuzua nga shumica dhe nga vetë prokurorët e SPAK.

SPAK kërkon heqjen e imunitetit të zëvendëskryeministres për shkak të dyshimeve të arsyeshme se ajo mund të ndërhyjë dhe pengojë apo prishë  hetimet.

Prokuroria pretendon se Balluku ka ndikuar në manipulimin e 12 procedurave tenderuese. Zv.kryeministrja nuk u paraqit në seancë dhe u përfaqësua nga avokati i saj.

Më 31 tetor 2025, ajo deklaroi se beson në një proces transparent dhe të drejtë. Balluku dhe disa ish-drejtues të Autoritetit Rrugor akuzohen për manipulim tenderësh.

Disa nga çështjet kryesore lidhen me Tunelin e Llogarasë dhe Unazën e Jashtme të Tiranës, me vlerë 210 milionë euro. Për këtë arsye, GJKKO e pezulloi Ballukun nga detyra më 20 nëntor.

Rasti pritet të jetë një test i rëndësishëm për besueshmërinë e drejtësisë së re.

Lexoni gjithashtu:

The post “Peshku qelbet nga koka”: ProtestĂ« para Kuvendit kundĂ«r Ballukut dhe RamĂ«s appeared first on Citizens.al.

MĂ«suesit nĂ« protestĂ«: “Diferencimi nĂ« rroga dhe mungesa e pagĂ«s sĂ« 13-tĂ« po cenojnĂ« dinjitetin”

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
18 December 2025 at 18:15

Mësues dhe punonjës të sistemit arsimor protestuan mesditën e së enjtes para Kuvendit. Ata drejtuan dy kërkesa kryesore: rikthimin e pagës së 13-të dhe ndalimin e diferencimin në rroga mes arsimtarëve që janë diplomuar para dhe pas sistemit të Bolonjës.

Në qershor të vitit 2024, Ministria e Arsimit miratoi rritjen e pagave për mësuesit, mesatarisht 18 mijë lekë të reja në muaj. Por kjo rritje nuk ka prekur mësuesit që janë diplomuar para sistemit të Bolonjës, duke pasur një diferencë prej 5 mijë lekësh në pagë.

Alma Lama, nga Sindikata e Bashkuar e Arsimit Shqiptar sqaron se kjo prek rreth 12 mijë mësues.

“Ne Sindikata e bashkuar e Arsimit Shqiptar jemi sot pĂ«rpara parlamentit tĂ« ShqipĂ«risĂ«, me qĂ«llim qĂ« ti kĂ«rkojmĂ« deputetĂ«ve tĂ« çdo krahu politik tĂ« mbĂ«shtesĂ« mĂ«suesit. Numri i mĂ«suesve tĂ« prekur nga diplomat Ă«shtĂ« mbi 11 mijĂ« dhe ndjeshmĂ«ria duhet tĂ« ishte edhe mĂ« e madhe”, u shpreh Alma Lama para mĂ«suesve tĂ« mbledhur para Kuvendit.

Sindikata ka ndërmarrë një nismë për ndryshime ligjore me qëllim që ti jepet fund këtij diferencimi të arsimtarëve, e mbështetur nga deputetja e Partisë Demokratike, Ina Zhupa.

“NĂ« nenin 124, pas pikĂ«s 4, tĂ« shtohet pika 4.1, me pĂ«rmbajtje si mĂ« poshtĂ«: personat e diplomuar me programe studimi tĂ« pĂ«rfunduara, para pĂ«rshtatjes sĂ« tyre sipas parimit tĂ« procesit tĂ« BolonjĂ«s, tĂ« trajtohen nga ana administrative dhe financiare sipas nivelit diplomĂ«s qĂ« kanĂ« pasur pĂ«rpara hyrjes nĂ« fuqi tĂ« kĂ«tij ligji”, theksoi Alma Lama, duke nĂ«nvizuar se kjo pĂ«rfshin diplomat e programve 3-vjeçare dhe diplomat master profesional.

Një nga mësueset e pranishme në protestë u shpreh se janë etiketuar si të pashkollë, duke qenë të diferencuar nga mësuesit e sapo diplomuar së fundmi. Deputetja Ina Zhupa deklaroi para mësuesve se njohja e diplomës para sistemit të Bolonjës është një padrejtësi e bërë nga ish-ministrja Manastirliu.

“PĂ«r tĂ« kursyer me demek lekĂ« nĂ« buxhetin e shtetit, ato para qĂ« kursehen nga ju, harxhohen pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« 10 metra rrugĂ«â€, deklaroi deputetja Zhupa.

Ndërsa për kërkesën për pagë të 13-të ajo u shpreh se është një e drejtë që buron edhe nga kontrata kolektive.

“Ju nuk merrni asnjĂ« mbĂ«shtetje nga shteti, kur gjithĂ« sistemi SMIP dhe gjithçka tjetĂ«r e bĂ«ni pa asnjĂ« para, me bĂ«ni me internetin tuaj, e bĂ«ni nĂ« kohĂ«n tuaj, e bĂ«ni me buxhetin tuaj. Ndaj paga e 13-tĂ« do tĂ« ishte minimumi pĂ«r ju”, u shpreh mĂ« tej deputetja Ina Zhupa.

Të njëjtin mendim ndau edhe deputetja Erisa Xhixho.

“NĂ« qoftĂ« se do ta kisha njĂ« vendimmarrje, pagĂ«n e mĂ«suesit do ta vija pas pagĂ«s sĂ« presidentit nĂ« hierarkinĂ« e pagave, sepse domosdoshmĂ«ria pĂ«r tĂ« pasur njĂ« sistem arsimor cilĂ«sor Ă«shtĂ« jetike. Ta çojmĂ« buxhetin e arsimit 5% dhe ti japim pagĂ«n e merituar, dinjitetin e merituar mĂ«suesve”, pĂ«rfundoi ajo.

Mësuesit e pranishëm në protestë u shprehën se bëhet fjalë për dinjitetin e tyre dhe se ndjehen të nëpërkëmbur.

“Me paga 700-800 mijĂ« lekĂ«she do tĂ« hyjmĂ« nĂ« bashkimin Evropian? VetĂ« e kanĂ« deklaruar qĂ« minimumi i pagĂ«s sĂ« shtresĂ«s sĂ« mesme duhet tĂ« jetĂ« 1 milion e gjysmĂ« (tĂ« vjetra). E kemi gjysmĂ« pĂ«r gjysmĂ«â€, u shpreh Marina Llozhi, mĂ«suese prej 40 vitesh nĂ« arsimin shqiptar.

Ajo tha për Citizens.al se rritja e pagës, e kryer një vit më parë nuk justifikon ngarkesën që mësuesit kanë.

“Ne punojmĂ« me pĂ«rkushtim, i jemi pĂ«rgjigjur tĂ« gjitha kĂ«rkesave tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Arsimit, jo Zoom-it, jo SMIP-it, jo digjitalizimit, jo tabelave tĂ« “smartlab” dhe tĂ« gjitha kĂ«to nĂ« shumicĂ«n e rasteve me paratĂ« e mĂ«suesit”, u shpreh Marina Llozhi.

Sipas saj, çdo gjë është mundësuar nga ajo personalisht për të siguruar një orë mësimore digjitale.

“UnĂ« personalisht kam laptop personal, kam video projektor personal, kam bokse personale, qĂ« realizoj digjitalizimin qĂ« kĂ«rkon Ministria e Arsimit, ndĂ«rkohĂ« qĂ« si do ta bĂ«j digjitalizimin, kur nuk Ă«shtĂ« rritur buxheti pĂ«r arsimin”, shtoi mĂ« tej mĂ«suese Marina.

Në tjetër mësues pjesëmarrës në protestë, tregon se ngarkesa është shtuar jashtëzakonisht.

“MĂ«suesit duhet tĂ« bĂ«jnĂ« shumĂ« role dhe nĂ« mĂ«nyrĂ«n mĂ« tĂ« pĂ«rkryer tĂ« mundshme. NĂ« njĂ« moment qĂ« çedon, flaket tej. NjĂ« nga pikat kryesore Ă«shtĂ« shpĂ«rblimi. Deri nĂ« vitin 2012-2013 ka ekzistuar, por pastaj u hoq. PunĂ«n e bĂ«jmĂ« me pĂ«rkushtim, por vlerĂ«simi Ă«shtĂ« i ulĂ«t”, u shpreh ai.

Ndërsa shtoi më tej se edhe pse misioni i mësuesit është të përgatisë nxënësit nga ana intelektuale, tanimë kjo gjë po kalon në plan të dytë.

“NdĂ«rkohĂ« po kalojmĂ« nĂ« planet kryesore tĂ« edukimit apo mĂ« keq akoma, tĂ« policit. Po menaxhojmĂ« situata qĂ« duhet tĂ« menaxhohen tjetĂ«rkund”, pĂ«rfundoi ai.

NĂ« ligjin 80/2015, “PĂ«r arsimin e lartĂ«â€ pĂ«rcaktohet se diplomat e programeve tĂ« studimit qĂ« kanĂ« zgjatur 3 vite (6 semestra), janĂ« ekuivalente me diplomat “Bachelor”.

NdĂ«rsa diplomat e programeve tĂ« studimit, qĂ« kanĂ« zgjatur sĂ« paku 4 vite akademike (8 semestra) janĂ« ekuivalente me diplomat “Master i shkencave”.

Lexo gjithashtu:

The post MĂ«suesit nĂ« protestĂ«: “Diferencimi nĂ« rroga dhe mungesa e pagĂ«s sĂ« 13-tĂ« po cenojnĂ« dinjitetin” appeared first on Citizens.al.

Sekret shtetĂ«ror me para publike; Si u ndĂ«rtua Vila “No. Red”?

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj
19 December 2025 at 10:52

Vila qeveritare “Nr. 5”, njohur edhe si “Villa Number Red” (shkurt “No. Red”), u rindĂ«rtua pĂ«rmes njĂ« serie procedurash tĂ« mbyllura, kontratash konfidenciale dhe vendimmarrjesh tĂ« paqarta pĂ«r publikun.

Me rreth 6 milionë euro fonde publike të shpenzuara për projektim, zbatim dhe mbikëqyrje, rindërtimi i saj u zhvillua pa një garë të hapur dhe pa transparencë mbi autorësinë reale arkitekturore dhe artistike.

Të dhënat e analizuara nga Citizens.al tregojnë se të gjitha kontratat u dhanë përmes negocimit pa shpallje paraprake, ndërsa ofertat fituese ishin thuajse në kufirin maksimal të fondeve limit.

Ky kombinim – procedura tĂ« mbyllura, afate tĂ« nxituara dhe mungesĂ« dokumentimi – ngre dyshime serioze pĂ«r favorizime dhe abuzime me paratĂ« publike.

Sinjalizimi i Citizens.al për këto çështje ka bërë që Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH) të shprehet pozitivisht për përfshirjen e saj në planin auditues të vitit 2026.

Projektuesi: “Atelier 4”, kontratĂ« me 98.5% e fondit limit

Rezidencat shtetërore menaxhohen nga Drejtoria e Shërbimeve Qeveritare (DSHQ).

PĂ«r projektimin e rindĂ«rtimit tĂ« vilĂ«s “No. Red”, DSHQ zgjodhi dhe lidhi kontratĂ« me studion “Atelier 4”, pĂ«rmes negocimit pa shpallje paraprake.

Kontrata u nĂ«nshkrua mĂ« 17 nĂ«ntor 2022, me njĂ« vlerĂ« 3.9 milionĂ« lekĂ« – 98.5% e fondit limit prej 3,952,500 lekĂ«sh.

Studio, (e drejtuar kryesisht nga Alban Efthimi), kishte vetëm 45 ditë kohë për dorëzimin e projektit.

Zbatuesi: “Ad-Star”, kontratĂ« sa 99% e fondit limit

Katër muaj pas nënshkrimit të kontratës për projektimin, më 15 mars 2023, DSHQ zhvilloi procedurën e zbatimit të punimeve, duke vepruar sërish me negocim të mbyllur.

ÇfarĂ« Ă«shtĂ« negocimi pa shpallje paraprake? Procedura me nivelin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« transparencĂ«s. (Kliko mbi tekst)

Kjo procedurë lejon lidhjen e kontratave pa garë dhe pa thirrje paraprake. Kompanitë ftohen direkt nga kontraktori. Ajo lejohet në raste të veçanta, përfshirë urgjencat e paparashikueshme dhe të pashkaktuar nga autoriteti kontraktor. Ligji kërkon që përdorimi i kësaj procedure të shoqërohet me një arsyetim të dokumentuar, që duhet të jetë i verifikueshëm.

Kompania “Ad-Star”, (sipĂ«rmarrje e Alfred ÇomĂ«s), u shpall fituese mĂ« 3 prill dhe u kontraktua 15 ditĂ« mĂ« vonĂ«. Ajo ofroi 494.7 milionĂ« lekĂ«, qĂ« pĂ«rbĂ«nte 99% tĂ« fondit limit prej 499,696,978 lekĂ«sh.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

Afati i punimeve u caktua vetĂ«m 6 muaj. Por vila u hap dy vite mĂ« pas nĂ« qershor 2025. NjĂ« pritje me ftesa private u organizua nga Kryeministri nĂ« kuadĂ«r tĂ« festivalit tĂ« arkitekturĂ«s “Bread & Heart”.

DSHQ nuk dha informacion se kur përfunduan punimet apo se kur e mori ndërtesën në dorëzim. 

MbikĂ«qyrja e punimeve: “Dricons”, kontratĂ« me 95% tĂ« fondit

Në të njëjtën datë me tenderin e ndërtimit, pra 15 mars 2023, u zhvillua edhe tenderi për mbikëqyrjen e punimeve. Sërish DSHQ veproi me procedurë të mbyllur.

Fituesi, kompania “Dricons” (sipĂ«rmarrje e Vladimir Topit), u kontraktua mĂ« 18 prill 2023. Dricons ofroi 5.6 milionĂ« lekĂ«, sa 95% e fondit maksimal prej 5,901,353.33 lekĂ«sh.

Rreth dy muaj më vonë, në qershor 2023, Topi u arrestua nga SPAK. Ai u akuzua se kishte korruptuar Sekretaren e Përgjithshme të Ministrisë së Shëndetësisë.

Dyshohej se kishte përfituar favorizim në tenderët për mbikëqyrjen e punimeve në disa qendra shëndetësore në Tiranë dhe Durrës.

Deri nĂ« gusht 2023, “Dricons” ndryshoi pronar dy herĂ« me vlera simbolike prej 100 mijĂ« lekĂ« (1,000 euro). NĂ« vitin 2024 kompania kaloi nĂ« emĂ«r tĂ« bashkĂ«shortes sĂ« Topit, sĂ«rish pĂ«r tĂ« njĂ«jtĂ«n shumĂ«.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

AtĂ« vit Topi u dĂ«nua me njĂ« vit burg. Rasti i tij thellon dyshimet mbi mungesĂ«n e kontrollit nĂ« kontratat publike. VeçanĂ«risht pĂ«r objekte tĂ« rĂ«ndĂ«sisĂ« sĂ« veçantĂ« si rezidenca qeveritare nĂ« fjalĂ«: “Vila Number Red”.

Lexo: Vila “No. Red” ose oborri i arkitektĂ«ve tĂ« qeverisĂ«

KLSH do tĂ« auditojĂ« “procedurat sekrete“

Në prokurimet e mbyllura, pa njoftime paraprake institucionet zgjedhin vetë kompanitë që do të ftojnë në tenderë. Kjo praktikë është kritikuar shpesh nga KLSH. Ajo konsiderohet e cenueshme ndaj abuzimeve dhe favorizimeve.

Sipas ligjit 162/2020 “PĂ«r Prokurimet Publike”, tenderĂ«t e mbyllur aplikohen vetĂ«m kur tenderĂ«t e hapur kanĂ« dĂ«shtuar. Ato lejohen kur ka emergjencĂ«, rrezik sigurie, mungesĂ« konkurrence ose arsye tĂ« veçanta teknike.

Sidoqoftë, kërkohen argumentime të dokumentuara për arsyet pse shmanget tenderimi i hapur.

NĂ« rastin e vilĂ«s “No. Red”, rindĂ«rtimi i saj nuk pĂ«rbĂ«nte ndonjĂ« emergjencĂ«. PavarĂ«sisht kĂ«rkesave tĂ« pĂ«rsĂ«ritura tĂ« Citizens.al, institucionet nuk zbuluan dokumentim qĂ« e justifikoi shmangien e tenderit tĂ« hapur, pĂ«rkundrazi. DSHQ, tha se ka proceduar sipas ligjit 36/2020 “PĂ«r prokurimet nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes dhe sigurisĂ«â€. Pra, jo sipas ligjit tĂ« zakonshĂ«m.

Citizens.al pati komunikim tĂ« zgjatur me DSHQ. U kĂ«rkua arsyetimi i procedurĂ«s sĂ« mbyllur dhe kopje e kontratave me palĂ«t e pĂ«rfshira. Por DSHQ kĂ«mbĂ«nguli, edhe pas ndĂ«rhyrjes sĂ« Komisionerit pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n e Informimit, se ato ishin “konfidenciale”.

Gjatë hapjes së Vilës Nr. 5, njohur si No. Red/Instagram.

DSHQ argumentoi se vila “No. Red”, pĂ«rmban elementĂ« qĂ« lidhen me informacione sekrete. Kjo duke qenĂ« se shĂ«rben pĂ«r qĂ«llime shtetĂ«rore. PĂ«r kĂ«tĂ«, ajo tha se procedurat dhe kontratat nuk mund as tĂ« deklasifikohen pasi cenohet siguria.

Por, faktet tregojnĂ« se vila u pĂ«rdor pĂ«r aktivitete civile pa asnjĂ« lidhje me sigurinĂ« kombĂ«tare. Aty u pritĂ«n arkitektĂ«t e festivalit “Bread & Heart” dhe u shpallĂ«n thirrjet e KorporatĂ«s sĂ« Investimeve Shqiptare (KISH) pĂ«r projektin Parku i Besimit.

Për ligjin 36/2020 ka pasur kritika se mund të keqpërdorej për prokurime jo-detyrimisht ushtarake, në varësi të interpretimeve. Ky ishte dhe argumenti që përdori ish-Presidenti Ilir Meta kur e ktheu për rishqyrtim në maj 2020.

Citizens.al vendosi në dijeni KLSH-në për këtë situatë, institucioni u përgjigj se planifikon të kontrollojë procedurat e ndjekura nga DSHQ gjatë vitit 2026. Kjo drejtori rezulton të mos jetë kontrolluar më parë për prokurime të tilla.

Një dhuratë, shumë pikëpyetje


PavarĂ«sisht se DSHQ kontraktoi zyrtarisht studion “Atelier 4” pĂ«r projektimin e rindĂ«rtimit tĂ« VilĂ«s Nr. 5, projekti i Ă«shtĂ« atribuuar gjerĂ«sisht online studios ndĂ«rkombĂ«tare Bofill Taller de Arquitectura (link; link; link).

Në një komunikim zyrtar me Citizens.al, Bofill konfirmoi se ka zhvilluar një koncept-projekt për Vilën 5, të cilin ia ka ofruar pa pagesë Qeverisë Shqiptare, si një iniciativë e vetë studios dhe pa asnjë marrëdhënie kontraktuale apo shpenzim publik.

Studio shpjegoi se ka qenë e pranishme në Shqipëri prej vitit 2021 dhe se u interesua për vilën si një rezidencë qeveritare e papërdorur dhe e lënë e papërfunduar.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

Sipas saj, koncepti u zhvillua si një propozim krijues dhe iu dorëzua shtetit për përdorim të lirë, në rast se ndërtesa do të rindërtohej në të ardhmen.

Bofill theksoi gjithashtu se ngjyra e kuqe Ă«shtĂ« njĂ« element karakteristik i filozofisĂ« sĂ« saj arkitekturore, e lidhur me traditĂ«n mesdhetare, dhe se pĂ«rdorimi i saj nĂ« kĂ«tĂ« vilĂ« ishte “i vetĂ«kuptueshĂ«m” nĂ« raport me kontekstin dhe peizazhin.

Megjithatë, studio nuk sqaroi mënyrën konkrete të dorëzimit të konceptit pranë institucioneve shqiptare, nëse ishte në dijeni të faktit që qeveria kontraktoi më pas Atelier 4 për projektimin e të njëjtës godinë, apo nëse ka pasur ndonjë formë komunikimi apo koordinimi mes palëve.

Pyetjet e mëtejshme nga Citizens.al mbi këto çështje mbetën pa përgjigje.

Heshtja e “Atelier 4” dhe paqartĂ«sitĂ« mbi rolet zyrtare

Citizens.al iu drejtua në mënyrë të përsëritur studios Atelier 4, si përmes email-eve zyrtare ashtu edhe përmes kontaktit direkt me një prej aksionerëve, Andi Eftimi.

Kërkuam koment për të sqaruar: rolin konkret të Atelier 4 në projekt, nëse autorësia arkitektonike apo konceptuale ishte e saj apo e nënkontraktuar, nëse koncepti i Bofill ishte përdorur, adaptuar apo referuar, dhe nëse DSHQ ishte njoftuar për ndonjë bashkëpunim të mundshëm.

Asnjë nga këto kërkesa të Citizens.al nuk mori përgjigje.

Kjo mungesë transparence lë të hapur pikëpyetje thelbësore mbi përmbajtjen reale të kontratës 3.9 milionë lekëshe për projektimin, mbi procesin e vendimmarrjes arkitekturore dhe mbi ndarjen e përgjegjësive profesionale për një objekt qeveritar të financuar me fonde publike dhe të trajtuar si objekt të sigurisë së veçantë.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

Ngjashëm paqartësi dhe marrëdhënie jashtë kontratave publike hasen edhe në ndërhyrjet artistike në interierin e vilës.

NĂ« brendĂ«si tĂ« saj janĂ« menduar shkrime me elementĂ« vizualĂ«, disa prej tĂ« cilave u bĂ«nĂ« edhe gjatĂ« hapjes zyrtare tĂ« saj gjatĂ« festivalit “Bread & Heart” nga arkitektĂ«t e ftuar. Por ndĂ«rhyrjet artistike duket se u realizuan jashtĂ« kontratave publike tĂ« shpallura.

Sipas konfirmimit të marrë nga Destil Creative Hub, qendra u kontraktua nga kompania zbatuese Ad-Star, në një marrëdhënie private, për të kuruar ndërhyrjen artistike dhe për të angazhuar disa artistë, mes tyre Loumaye Hadrien, Ledia Kostandini dhe Lib Shkupolli.

NĂ« rrjet, artistja nga Brukseli, Val Smets, pretendon autorĂ«sinĂ« e fragmenteve tĂ« Ismail KadaresĂ« pĂ«rcjellĂ« artistikisht nĂ« muret e katit tĂ« parĂ«. Ajo thotĂ« se puna “u komisionua nga Kryeministri” gjatĂ« muajve janar dhe prill 2025 dhe tematika ishte me kĂ«rkesĂ«.

Ndryshe, Destil tha për Citizens.al se nuk kishte një tematikë të diktuar dhe se artistët ndërhynë lirshëm në mure, sipas qasjes së tyre personale.

Ky fragment i procesit nxjerr në pah një tjetër zonë gri, ndërthurjen mes fondeve publike, kontratave private dhe autorësisë artistike, pa një dokumentim të qartë institucional mbi rolet, kufijtë dhe përgjegjësitë.

Lexoni gjithashtu:

The post Sekret shtetĂ«ror me para publike; Si u ndĂ«rtua Vila “No. Red”? appeared first on Citizens.al.

Vila “No. Red” ose oborri i arkitektĂ«ve tĂ« qeverisĂ«

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj
18 December 2025 at 14:16

Një vilë qeveritare është shndërruar në hapësirë eventesh elitare me dyer të mbyllura ku projektet arkitekturore marrin jetë larg syve të publikut.

NĂ«n hijen e mungesĂ«s sĂ« transparencĂ«s dhe dyshimeve pĂ«r shppĂ«rdorim tĂ« fondeve publike, vila Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« shĂ«rbim tĂ« festivalit “Bread & Heart” (BukĂ« dhe ZemĂ«r), tashmĂ« i formalizuar si fondacion.

Ajo funksionon si pavijon i arkitektëve të preferuar të pushtetit, duke vënë në pikëpyetje kufirin mes krijimtarisë, privilegjit dhe marrëdhënieve të ngushta me qeverinë.

E kuqja majë kodrës

Një vilë gjak e kuqe spikat skajin lindor të Parkut të Liqenit Artificial të Tiranës. Fshehur mes ferrave dhe pemëve të një prej kodrave të Saukut, ajo bën përshtypje dhe tërheq shikimet e kalimtarëve që ecin në digën e liqenit.

Ajo Ă«shtĂ« “Vila Nr.5”, njĂ« rezidencĂ« qeveritare, e cila pĂ«r nga natyra duket mĂ« shumĂ« e errĂ«t se sa e kuqe.

MĂ« 8 qershor Kryeministri Edi Rama shtroi aty njĂ« drekĂ« tĂ« veçantĂ«, “Survivor’s Lunch”, (Dreka e tĂ« mbijetuarve), pĂ«r miqtĂ« e tij “star arkitektĂ«â€, tĂ« ftuar nĂ« festivalin “Bread & Heart” (foto).

Festa ishte private. VetĂ«m njĂ« pjesĂ« e vogĂ«l e atyre qĂ« kishin blerĂ« biletĂ«n e plotĂ« tĂ« festivalit (€360) arritĂ«n tĂ« bĂ«heshin pjesĂ«, pasi eventi ishte me ftesa nominale.

NĂ« programin e festivalit, vila prezantohej si “Villa Number Red” (shkurt, No. Red), njĂ« emĂ«r i ri qĂ« nuk lidhej me asnjĂ« ndĂ«rtesĂ« nĂ« TiranĂ«, tĂ« paktĂ«n deri nĂ« fillim tĂ« qershorit.

Ka gjasa që ky emërtim jozyrtar të jetë zgjedhur enkas për të mbajtur të fshehtë prapavijën e zhvillimeve të rezidencës.

Ilustrim grafik, Vila Nr.5 nga ana lindore/Citizens.al

Ajo ndodhet nĂ« rrugĂ«n “Herman Gmeiner”, disi e veçuar nga zona e “Pallatit Presidencial” (Pallati i Brigadave), nĂ«n rojĂ«n e GardĂ«s sĂ« RepublikĂ«s. Faktikisht, nuk ka asnjĂ« shenjĂ« zyrtare nĂ« hyrje, ndĂ«rsa kangjellat me ngjyrĂ« tĂ« kuqe tĂ« fortĂ«, dallojnĂ« nga e zeza e zakonshme.

Nga jashtë, duket krejtësisht e thjeshtë. Porta kryesore pa ndonjë madhështi (foto), me hapje të brendshme që fiksohet nga katër shula për toke dhe një kabinë sigurie anash.

Për ironi, pranë rrethimit lejohet parkimi, madje falas, edhe pse kemi të bëjmë me një ndërtesë të rëndësisë së veçantë.

Nga ana tjetĂ«r, vila kufizohet pa gardh nga rruga “Memo Bejko” me njĂ« “mur” tĂ« natyrshĂ«m shkurresh dhe pemĂ«sh (foto).

Ky përshkrim i gjatë nxitet edhe nga përpjekjet e jashtëzakonshme të disa institucioneve për ta mbajtur atë të fshehtë.

Lexo: Si u rindĂ«rtua vila qeveritare “No.Red”?

Faktet tregojnë se nga një godinë gjysmë e rrënuar, ajo u rindërtua me procedura të fshehta dhe një shpenzim i majmë prej 6 milionë eurosh.

Në letër thuhet se u projektua brenda 45 ditësh dhe u ndërtua brenda 6 muajsh nga studio dhe kompani shqiptare.

Në realitet projekti u bë nga një studio e huaj, punimet u zgjatën rreth dy vite dhe u mbikëqyrën nga një zyrë, pronari i së cilës u arrestua dhe dënua për ryshfet në sigurimin e tenderëve publikë.

Për ironi, cilësia e punimeve duket se nuk i ka mbijetuar as shirave të parë të vjeshtës. Në një nga vizitat e Citizens.al në zonë, shquhen disa punonjës që po riparojnë soletën dhe gjurmë rrjedhe uji të lënë në ullukun anësor.

Vila duket se fsheh pas abuzime serioze për plotësime tekash personale të Kryeministrit, i cili gjithmonë e më shumë po i trajton zyrat dhe pronat shtetërore si prona personale.

Punonjës duke shtruar hidroizolim të ri mbi soletë, dhjetor 2025/Citizens.al

Pas “Parkut Eden” nĂ« Kryeministri, projekti i tĂ« cilit u realizua nga studio e arkitektit Chris Precht dhe kushtoi rreth 5 milionĂ« euro, ky duket tĂ« jetĂ« njĂ« tjetĂ«r shpenzim i tepruar “pĂ«r estetikĂ«â€ i qeverisĂ«.

Vila dhe transformimi i festivalit në fondacion

Nuk mund tĂ« kishte vend mĂ« domethĂ«nĂ«s pĂ«r tĂ« mbyllur festivalin “Bread & Heart” sesa vila qeveritare “No. Red”, njĂ« ndĂ«rtesĂ« shtetĂ«rore e shndĂ«rruar nĂ« skenĂ« ekskluzive pĂ«r evente me ftesa private.

Pavarësisht kërkesave për transparencë, Agjencia e Zhvillimit të Territorit (AZHT), Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit (AKPT) dhe Drejtoria e Shërbimeve Qeveritare (DSHQ) nuk sqaruan se kush e pagoi festivalin dhe çfarë buxheti u shpenzua.

Zyrtarisht nĂ« festival morĂ«n pjesĂ« rreth 2,300 persona ku vetĂ«m 43% e tyre ishin me bileta, pjesa tjetĂ«r ishin “stafe organizative, teknike, ndihmĂ«se dhe programatike”. Pati rreth 150 arkitektĂ«, studiues dhe sipĂ«rmarrĂ«s tĂ« ftuar dhe 44 folĂ«s qĂ« u pĂ«rfshinĂ« nĂ« programet e datave 5-8 qershor.

Sipas dy agjencive qeveritare nga biletat u pĂ«rftuan rreth 80 mijĂ« euro tĂ« ardhura, udhĂ«timi dhe akomodimi i tĂ« ftuarve u mbulua privatisht ndĂ«rsa organizimi i festivalit me angazhim “pjesĂ«risht vullnetar”.

“[
] procesi i konsolidimit financiar pĂ«rfundimtar Ă«shtĂ« nĂ« zhvillim nĂ« bashkĂ«punim me DSHQ-nĂ«,” tha AZHT.

Lexo: “BukĂ«, zemĂ«r dhe beton”

“Bread & Heart” Ă«shtĂ« njoftuar se do tĂ« zhvillojĂ« edicionin e dytĂ« nĂ« 3-4-5 qershor 2026.

NĂ« njĂ« skenĂ« ku mungonin arkitektĂ«t dhe akademikĂ«t shqiptarĂ«, “Bread & Heart” e shfaqi hapur RamĂ«n si porositĂ«s dhe vlerĂ«sues “par excellence” tĂ« vizionit dhe estetikĂ«s sĂ« çdo ndĂ«rtese tĂ« lartĂ« nĂ« ShqipĂ«ri.

“ShqipĂ«ria prodhon mĂ« shumĂ« arkitekturĂ« se e gjithĂ« Evropa,” shpalli Rama nĂ« njĂ« fjalim vetĂ«lavdĂ«rues qĂ« kapi njĂ« “standing ovation” nga “star arkitektĂ«t” kryesor tĂ« ftuar – njĂ« pjesĂ« e tĂ« cilĂ«ve janĂ« nĂ« marrĂ«dhĂ«nie klienteliste me pushtetin e RamĂ«s.

NĂ« kĂ«tĂ« atmosferĂ« me “shije klientelizmi”, mĂ« 12 tetor, Rama i priti sĂ«rish “star arkitektĂ«t” nĂ« vilĂ«n e kuqe “No. Red”. KĂ«saj here kur u njoftua fituesi i thirrjes sĂ« KorporatĂ«s sĂ« Investimeve Shqiptare (KISH), Bjarke Ingels pĂ«r Parkun e Besimit.

GjatĂ« eventit me dyer tĂ« mbyllura, Rama prezantoi pĂ«r tĂ« pranishmit arkitekten spanjolle Carme Pigem BarcelĂł (nga RCR Arquitectes) si drejtuese tĂ« asaj qĂ« zyrtarisht mĂ« pas u njoftua tĂ« ishte “Fondacioni Bread & Heart”.

Citizens.al iu drejtua zyrës RCR për të marrë një koment nga Znj. Pigem, por nuk mori përgjigje.

Nga eventi ku u njoftua krijimi i fondacionit “Bread & Heart”/Citizens.al

AtĂ« event, mĂ« 12 tetor, brenda vilĂ«s u vu re njĂ« instalacion i ndricuar me shkrimi “Bread and Heart Foundation” qĂ« sugjeron se vila tashmĂ« Ă«shtĂ« kthyer nĂ« seli pĂ«r fondacionin.

Por, sipas Drejtorisë së Shërbimeve Qeveritare (DSHQ), deri në fund të tetorit nuk ka pasur marrëveshje për dhënien me qira apo përdorim të vilës. Madje as akte, të cilat autorizojnë një përdorim të tillë.

DSHQU mohoi qĂ« vilĂ«s t’i jetĂ« hequr statusi i “objektit me siguri kombĂ«tare” dhe t’i jetĂ« ndĂ«rruar pĂ«rdorimi. NdĂ«rkohĂ«, gjykata e TiranĂ«s konfirmoi pĂ«r Citizens.al se kĂ«rkesa pĂ«r regjistrimin e fondacionit ishte nĂ« proces. Por qĂ«, tĂ« paktĂ«n deri nĂ« fund tĂ« muajit tetor, nuk kishte pasur ende vendim.

Kjo ngre dyshime se vila mund të jetë dhënë për përdorim në kundërshtim me ligjin, pa dokumentacion të ri ligjor, ndërkohë që fondacioni nuk ishte ende i regjistruar.

DSHQ theksoi se aktivitetet e zhvilluara kanĂ« qenĂ« pjesĂ« e veprimtarive protokollare nĂ«n kujdesin e Kryeministrit, duke cituar njĂ« vendim tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave tĂ« vitit 2016 qĂ« lejon pritje pĂ«r “personalitete tĂ« veçanta pa rang zyrtar”, pĂ«rfshirĂ« drejtues fondacionesh dhe pĂ«rfaqĂ«sues arti e kulture.

Citizens.al kërkoi informacione të tjera nga AZHT dhe AKPT mbi procedurat që çuan në shndërrimin e festivalit në fondacion si dhe marrëveshjet apo memorandumet e bashkëpunimit me të.

AZHT kërkoi më shumë kohë për shkak të volumit të dokumenteve, ndërsa AKPT nuk u përgjigj duke pranuar të gjobitet për mohim të të drejtës për informim, pas ndërhyrjes së Komisionerit për të Drejtën e Informimit.

PĂ«r festivalin “Bread & Heart” nuk pati transparencĂ« pĂ«r shpenzimet, fondet dhe angazhimet e ndĂ«rmarra teksa organizohej nga agjencitĂ« qeveritare AZHT-AKPT, kthimi nĂ« fondacion e bĂ«n me premisa edhe mĂ« pak transparente.

NĂ« kĂ«tĂ« kuptim, qasja me “Bread & Heart” shton edhe mĂ« shumĂ« dyshimet pĂ«r abuzime me fondet publike, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nga “starkitektĂ«t” dhe “kritizerĂ«t” pranĂ« tyre nuk ka pasur asnjĂ« qĂ«ndrim pĂ«r kĂ«tĂ« pjesĂ«.

Taksat e qytetarĂ«ve shqiptar, pĂ«rdoren pĂ«r rikonstruksione vilash ekskluzive, dreka, darka dhe festa private tĂ« asaj qĂ« nĂ« dukje po shfaqet dhe sillet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« si “njĂ« oborr arkitektĂ«sh” pranĂ« qeverisĂ«.

The post Vila “No. Red” ose oborri i arkitektĂ«ve tĂ« qeverisĂ« appeared first on Citizens.al.

“Sekret hetimor” apo bllokim politik? Kuvendi mohon dosjen e SPAK pĂ«r Ballukun

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu
17 December 2025 at 17:00

TĂ« mĂ«rkurĂ«n, 17 Dhjetor Kuvendi i ka mohuar anĂ«tarĂ«ve tĂ« KĂ«shillit tĂ« Mandateve dosjen e plotĂ« tĂ« prokurorisĂ« pĂ«r Zv. Kryeministren Belinda Balluku. EkspertĂ«t e cilĂ«sojnĂ« njĂ« vendim absurd, pasi “sekreti hetimor” nĂ«nkupton qĂ« dosja tĂ« mos bĂ«het publike, por jo t’i mohoet KĂ«shillit tĂ« Mandatave qĂ« do shqyrtojĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r heqjen e imunitetit.

SPAK-ut iu mohua “masa e zbutur” ndaj Ballukut, çfarĂ« ndodh mĂ« pas?

SPAK (Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar) i ka dërguar Kuvendit të Shqipërisë një kërkesë zyrtare për heqjen e imunitetit të zv. Kryeministres Belinda Balluku me qëllim që të autorizohet masa e ndalimit.

Avokati dhe drejtuesi i qendrĂ«s ligjore “ResPublica”, Dorian Matlija shpjegon pĂ«r Citizens se arresti Ă«shtĂ« hapi fundit qĂ« duhet konsumuar, pasi fillimisht duhet tĂ« procedohet me masa mĂ« tĂ« zbutura, qĂ« tĂ« arrihet qĂ«llimi. Ai sjell nĂ« vĂ«mendje njĂ«jtĂ« edhe rastin e ish – kryeministrit Berisha ku e njĂ«jta nuk u procedua me arrest.

“Ka qenĂ« i kritikueshĂ«m arresti qĂ« nĂ« fillim, si me Veliajn ose me MetĂ«n. Ka njerĂ«z qĂ« po shkojnĂ« nĂ« gjyq nĂ« gjendje tĂ« lirĂ«, si Fatmir Mediu, nuk Ă«shtĂ« fare me masĂ« sigurie” – analizon Matlija.

Vendimi i SPAK vjen menjëherë pas atij të datës 12 Dhjetor, ku Gjykata Kushtetuese me shumicë votash vendosi të pranojë ankimin e Kryeministrit Rama duke rikthyer, të paktën përkohësisht, në detyrë zëvendës kryeministren Belinda Balluku.

Matlija pohon se vendimi i Gjykatës Kushtetuese nuk është në mosdakordësi me atë të SPAK. Sipas tij Prokuroria kërkoi një masë më të butë, siç ishte pezullimi fillimisht, pro ngaqë kjo masë u hodh poshtë nga Gjykata, atëherë ju desh të kërkonte një masë të dytë, heqjen e imunitetit.

“NĂ«se nuk do ndĂ«rhynte Gjykata Kushtetuese ata nuk do kĂ«rkonin masĂ« tjetĂ«r. Fakti qĂ« janĂ« pa masĂ« fare dhe pezullimin nga detyra nuk e marrin dot, mund tĂ« procedojnĂ« me arrestin e shtĂ«pisĂ« pĂ«rshembull” –  thotĂ« Matlija.

Edi Rama sulmoi drejtĂ«sinĂ« e re duke e cilĂ«suar vendimin e SPAK, i cili mban firmĂ«n e ish – drejtuesit tĂ« SPAK Altin Dumanit, si njĂ« “fakt i turpshĂ«m, pa asnjĂ« lidhje me standardet demokratike evropiane”.

NĂ« kuadĂ«r tĂ« procedimit penal nr.136 Balluku, e cila ushtron funksionet e deputetit, ministrit dhe zĂ«vendĂ«skryeministrit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, po hetohet pĂ«r “shkelje tĂ« barazisĂ« sĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« tendera apo ankande publike” pĂ«r Tunelin e LlogarasĂ«. Gjithashtu ajo po hetohet pĂ«r tĂ« njĂ«jtĂ«n vepĂ«r penale pĂ«r manipulime njĂ« sĂ«rĂ« tenderash nĂ« disa lote tĂ« UnazĂ«s sĂ« Madhe.

Mohimi i informacionit

Këshilli për Rregulloren, Mandatet dhe Imunitetin teorikisht duhet të shqyrtojë kërkesën e SPAK më 19 dhjetor 2025 përpara se çështja të shkojë për votim në seancë plenare të Kuvendit. Ky këshill nuk voton, por brenda dy javësh përgatit një raport këshillues ku rekomandon miratimin ose rrëzimin e kërkesës së SPAK për arrest në burg ose në shtëpi për Belinda Ballukun, dhe këtë raport ia dërgon Kuvendit, i cili vendos me votim të hapur në seancë plenare.

Por tĂ« mĂ«rkurĂ«n, 17 Dhjetor kreyparlamentari Niko Peleshi nuk u dha anĂ«tarĂ«ve tĂ« KĂ«shillit tĂ« Mandateve materialet e SPAK pĂ«r Belinda Ballukun, pasi e ka cilĂ«suar informacion si “sekret hetimor”.

“BĂ«jnĂ« keqkuptime me qĂ«llim! Siç e merr kryetari i Kuvendit, nuk publikohet, por ja kalon Komisionit pĂ«rkatĂ«s, qĂ« pĂ«rgatit edhe raportin. Pa u informuar nga ky material si do e vlerĂ«soj Komisioni pĂ«rkatĂ«s?” – analizon Matlija

Ndërkohë, të enjten në Gjykatën e Posaçme të Apelit pritet të zhvillohet një seancë ku do të shqyrtohet kërkesa e Belinda Ballukut, Gentian Gjyli dhe Erald Elezi për të hequr në mënyrë të përhershme masat e sigurisë që u janë vendosur më parë nga Gjykata e Posaçme të Shkallës së Parë në kuadër të procedimit penal ndaj tyre.

Ndërsa vetë zv. kryeministria Balluku nuk ka bërë asnjë postim në rrjetet e saj sociale që prej datës 19 Nëntor. Më 31 Tetor 2025, pas daljes nga zyrat e SPAK vetë Balluku komentoi se ishte shpresëplotë se procesi do të jetë i bazuar mbi transparencë dhe mbi parimet e drejtësisë tek e cila beson.

Balluku dhe disa ish-drejtues të ARRSH-së u akuzuan se kanë manipuluar dy tendera të mëdhenj (Tuneli i Llogarasë dhe Unaza e Jashtme e Tiranës), me vlerë 210 milionë euro, për të favorizuar kompani të caktuara, dhe për këtë arsye GJKKO e pezulloi atë nga detyra më 20 nëntor.

Lexoni gjithashtu:

The post “Sekret hetimor” apo bllokim politik? Kuvendi mohon dosjen e SPAK pĂ«r Ballukun appeared first on Citizens.al.

E ku ka më mirë se propaganda!

✇Citizens.al
By: Artan Rama
17 December 2025 at 13:05

Autor: Artan Rama

Dje, nĂ« njĂ« prej sallave luksoze tĂ« hotelit ndĂ«rkombĂ«tar me pesĂ« yje, “Maritim Hotel Plaza, pranĂ« qendrĂ«s historike dhe tregtare tĂ« TiranĂ«s, Komisioneri pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n pĂ«r Informim (dhe Mbrojtjen e tĂ« DhĂ«nave Personale) zhvilloi konferencĂ«n propagandistike mbi transparencĂ«n, me mbi njĂ«qind e pesĂ«dhjetĂ« tĂ« ftuar: ambasadorĂ«, deputetĂ«, ministra, prokurorĂ«, anĂ«tarĂ« tĂ« organeve tĂ« larta tĂ« drejtĂ«sisĂ«, kryetarĂ« tĂ« bashkive tĂ« vendit, kryetarĂ« tĂ« kĂ«shillave bashkiakĂ«, koordinatorĂ« tĂ« sĂ« drejtĂ«s pĂ«r informim, nĂ«punĂ«s jo shtetĂ«rorĂ« nga shoqĂ«ria civile dhe fare, fare pak gazetarĂ«. Por i ftuari nr. 1 ishte Kryeministri Edi Rama.

Hotel “Plaza” Ă«shtĂ« shndĂ«rruar prej kohĂ«sh nĂ« njĂ« ekosistem mikpritĂ«s pĂ«r aktivitetet ceremoniale tĂ« Komisionerit, kostot e tĂ« cilave duhet tĂ« jenĂ« nĂ« rritje, ndĂ«rsa dobia e aktiviteteve, nĂ« rĂ«nie.

Paketa propagandistike ofronte një atmosferë festive dhe solemne. Të ftuarit ishin ulur në formë rrethore. Të njëjtën simbolikë ofronte edhe skenografia në qendër të skenës, ku folësit specialë ishin ftuar të diskutonin rreth një tryeze të rrumbullakët, e pozicionuar disi më lart në platformë, mbi të pranishmit. Së bashku me ta, në të njëjtën tryezë do të qëndronte edhe  Kryeministri.

NĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr vĂ«mendjen edhe mbi pĂ«rmbajtjen, organizatorĂ«t ishin kujdesur ta pagĂ«zonin konferencĂ«n me njĂ« titulli tĂ« goditur: “Agora e TransparencĂ«s nĂ« KohĂ«n e Integrimit”. NĂ« kĂ«tĂ« rast, simbolika i shĂ«rben qĂ«llimit. Sa mĂ« i ngarkuar titulli figurativisht, aq mĂ« pak do tĂ« pĂ«rpiqet publiku qĂ« tĂ« depĂ«rtojĂ« nĂ«n stilistikĂ«n letrare tĂ« tij. Studimet kanĂ« treguar se shpesh, ajo çka pĂ«rcillet pĂ«rmes titujve merret si e vĂ«rtetĂ«, pa hulumtuar pĂ«rmbajtjen. Madje edhe dizajni i ftesĂ«s tregonte grafikun e njĂ« rrethi.

Por le tĂ« qĂ«ndrojmĂ« te fjala “Agora”.

Sikurse nĂ« Antikitet, ku me Agora nĂ« AthinĂ«n helenike nĂ«nkuptohej hapĂ«sira publike, nĂ« tĂ« cilĂ«n mblidheshin dhe diskutonin mes tyre qytetarĂ« tĂ« barabartĂ«, sot fjala ruan tĂ« njĂ«jtĂ«n semantikĂ«. Pra, sipas organizatorĂ«ve, tryeza nĂ« “Plaza” nĂ«nkupton tĂ« njĂ«jtĂ«n gjĂ«: njĂ« hapĂ«sirĂ« ku pikĂ«pamje tĂ« ndryshme debatohen pĂ«r tĂ« arritur zgjidhje tĂ« arsyeshme. Por çështja Ă«shtĂ« se askush nuk mund ta besojĂ« kaq lehtĂ« kĂ«tĂ« pĂ«rrallĂ« moderne, pĂ«rveç se nĂ«n efektin marramendĂ«s tĂ« njĂ« organizimi festiv prej pushtetit.

Keqkuptimi më i madh me konferencat është se publikut nuk i bën më përshtypje mungesa e debatit, fshehja e problemit dhe fabrikimi i një konsensusi të rremë. E tërë konferenca ndërtohet mbi një narrativë të kontrolluar e të gënjeshtërt.

QĂ« manipulimi tĂ« ketĂ« efekt, kontrolli duhet tĂ« zgjerohet nĂ« tĂ« tjera dimensione, duke pĂ«rjashtuar nga pjesĂ«marrja kritikĂ«t. TĂ« tillĂ« ka nĂ« media dhe sa mĂ« tĂ« pavarur, aq mĂ« tĂ« rrezikshĂ«m. Pra, nĂ« sallĂ« nuk duhet tĂ« ketĂ« zĂ«ra kritikĂ«. MĂ« sĂ« paku, Komisioneri u kujdes qĂ« tĂ« mos ftohej asnjĂ« i tillĂ« qĂ« mund tĂ« rrezikonte prishjen e  atmosferĂ«s festive. Lista emĂ«rore iu kalua “GardĂ«s” dhe ushtarakĂ« me veshje civile nĂ« hyrje tĂ« sallĂ«s u kujdesĂ«n pĂ«r sigurinĂ« fizike, por edhe pĂ«r moslejimin e askujt, emri i tĂ« cilit nuk ishte nĂ« listĂ«n e hartuar nga pritĂ«si (Komisioneri).

MĂ« tej, operacioni i manipulimit pĂ«rparon drejt “gjithpĂ«rfshirjes”. PĂ«rpjekja Ă«shtĂ« qĂ« gjoja tĂ« arrihet njĂ« pjesĂ«marrje diverse, por duke u siguruar qĂ« tĂ« ftohen gjithmonĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«t njerĂ«z; tĂ« njĂ«jtat fytyra, tĂ« njĂ«jtat retorika; tĂ« njĂ«jtat falenderime, duartrokitje, veshje. E njĂ«jta heshtje!

Rreth tryezĂ«s sĂ« rrumbullakĂ«t janĂ« ftuar tĂ« diskutojnĂ« si tĂ« barabartĂ«, pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« organizatave joqeveritare (shumica mediatike). PĂ«r shumĂ« njerĂ«z, dallimi mes kĂ«tyre organizatave dhe organeve shtetĂ«rore po bĂ«het i vĂ«shtirĂ«. ËshtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« kuptosh ndryshimin mes njĂ« burokrati qĂ« nuk thotĂ« asgjĂ« dhe dikujt qĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« korrektesĂ«s politike, nuk bĂ«n asnjĂ« kritikĂ«, nuk zhvillon asnjĂ« debat, nuk jep asnjĂ« zgjidhje. TĂ« ftuarit rreth tryezĂ«s paguhen nga i njĂ«jti donator: BE. Sa larg mund tĂ« shkojĂ« kritika e tyre pĂ«r qeverinĂ«?

Imagjinoni, tĂ« ftuarit nuk bĂ«nĂ« asnjĂ« kritikĂ« pĂ«r Dervishin, megjithĂ«se veprimet e kĂ«tij tĂ« fundit i kanĂ« shkaktuar gazetarisĂ«, veçanĂ«risht asaj hulumtuese, dĂ«me tĂ« mĂ«dha. Me tĂ« drejtĂ« dikush mund tĂ« pyesĂ«: cili Ă«shtĂ« dallimi mes tyre? Mos vallĂ« u kompleksuan nga ftesa? PĂ«rse paska tĂ« drejtĂ« qĂ« Komisioneri tĂ« seleksionojĂ« media, pĂ«r tĂ« zbukuruar punĂ«n e tij, ndĂ«rsa kĂ«to media nuk paskan mundĂ«si qĂ« tĂ« ushtrojnĂ« ndĂ«rshmĂ«risht deontologjinĂ« profesionale pĂ«r tĂ« kritikuar veprimet dhe mosveprimet e Komisionerit, pikĂ«risht nĂ« tryezĂ«n ku ndodhet edhe Kryeministri? A shqetĂ«sohen donatorĂ«t e shoqĂ«risĂ« civile se Bashkimi Evropian po pranon nĂ« gjirin e tij politik dhe kulturor, jo njĂ« aspiratĂ« pĂ«rpjekjeje tĂ« sinqertĂ« tĂ« njĂ« kombi, por njĂ« tribunĂ« me ngjyra tĂ« ndezura, poshtĂ« sĂ« cilĂ«s, si dikur nĂ« ShqipĂ«risĂ« Socialiste, marshonin nĂ« rresht, qoftĂ« me dĂ«shirĂ«, qoftĂ« tĂ« imponuar, tĂ« gjithĂ«, pa pĂ«rjashtim? Mos ndoshta palĂ«t mendojnĂ« njĂ«soj? – Sekush tĂ« pĂ«rfitojĂ« pĂ«r vete! NĂ«se Ă«shtĂ« kĂ«shtu, ata janĂ« partnerĂ« me Komisionerin
nĂ« krah tĂ« njĂ«ri-tjetrit, por kurrsesi pĂ«rballĂ«. Dhe nĂ« kĂ«tĂ« moment tryeza shndĂ«rrohet, nga e rrumbullakĂ«t nĂ« njĂ« rreth vicioz, pak ose aspak e dobishme pĂ«r publikun.

Krahas Ramës, Komisioneri për të Drejtën për Informim, Besnik Dervishi, është ndër të paktët individë që vijon të drejtojë të njëjtin institucion, prej më shumë se dhjetë vjetësh. Nën shembullin e Kryeministrit, edhe Dervishi është transformuar në një ekspert i spikatur konferencash dhe propagande, duke ngritur në heshtje dhe pa u lodhur, një mekanizëm korruptiv selektimi, duke favorizuar vetëm ato kërkesa për informacion që kontribuojnë, në radhë të parë, për imazhin e tij në funksion të begatisë personale; duke përzgjedhur për të bashkëpunuar një numër të ngushtë organizatash të shoqërisë civile, por duke përjashtuar të gjithë të tjerët. Sepse vetëm në këtë mënyrë, duke përjashtuar kritikët, duke mbyllur të gjitha çarjet e kësaj ngrehine të gënjeshtërt nga drita e së vërtetës, vetëm kështu mund të mbahet në këmbë struktura e pushtetit të korruptuar.

Dhe vjen gjithmonë ai çast i mërzitshëm, kur njerëzit fillojnë e besojnë te mashtrimi; fillojnë e besojnë se gjërat e vërteta janë ashtu si duken, ashtu si u serviren. Dhe pushojnë së menduari, sepse të menduarit shndërrohet në një kompleks psikologjik që rrezikon të diskriminojë qënien përballë shumicës së manipuluar. Në këtë çast njeriu dorëzohet dhe braktis çdo përpjekje për të depërtuar në thellësi. I tillë është efekti i propagandës.

Epidemia e konferencave po përhapet kudo në prag të integrimit, rreth kullave të reja të kryeqytetit, ky tryezat e rrumbullakëta të antikorrupsionit po shndërrohen në tribuna propagande që fshehin korrupsionin. Qëllimi nuk është transparenca, debati mbi qeverisjen, shpenzimet, abuzimet, por që të na bindin se flitet për to pa përmendur asgjë prej tyre.

MegjithatĂ«, sado e sofistikuar makineria e “spining”, situata mbetet po aq shpresĂ«dhĂ«nĂ«se, sepse ne dimĂ« dobĂ«sinĂ« e tyre: fasadĂ«n; dimĂ« mĂ«nyrĂ«n pĂ«r ta rrĂ«zuar, mĂ«nyrĂ«n pĂ«r ta diskredituar atĂ«; dimĂ« si t’i shkundim njerĂ«zit nga kĂ«naqĂ«sia qĂ« prodhon opiumi i propagandĂ«s.

Por kjo nuk mjafton, nĂ«se nuk reagohet publikisht; nĂ«se nuk tregohet kurajo dhe guxim, tĂ« cilat nuk kanĂ« çmim, ndaj dhe ata e kanĂ« vĂ«shtirĂ« qĂ« t’i blejnĂ«.

The post E ku ka më mirë se propaganda! appeared first on Citizens.al.

E drejta pĂ«r informim mes “gotĂ«s” plot dhe realitetit bosh

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu
16 December 2025 at 18:44

Në Konferencën e shtatë kombëtare për të Drejtën e Informimit, transparenca e institucioneve shqiptare u prezantua si çështje perceptimi.

Kryeministri Edi Rama e pĂ«rshkroi debatin si pĂ«rplasje mes atyre qĂ« shohin “gotĂ«n plot” dhe atyre qĂ« shohin “gotĂ«n bosh”. Media dhe shoqĂ«ria civile u pozicionuan nĂ« kĂ«tĂ« tĂ« fundit.

Deklaratat optimiste të Kryeministrit u zhvilluan paralelisht me veprime të forta të drejtësisë.

Struktura e Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK) lëshoi tetë masa sigurie pas dyshimeve për abuzime me tenderët në Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit (AKSHI). Po sot, Kuvendit iu kërkua heqja e imunitetit për zëvendëskryeministren Belinda Balluku.

Pikërisht çështjet që përfshijnë korrupsion qeveritar kanë qenë ndër më të vështirat për të marrë informacion apo dhe koment nga mediat.

Ankesa të përsëritura për llogaridhënien

Gazetarë dhe përfaqësues të shoqërisë civile renditën probleme të njëjta. Institucionet vonojnë, japin informacion të pjesshëm ose nuk u përgjigjen kërkesave ndërkohë që ligji i detyron autoritetet publike të japin informacion brenda 10 ditësh zyrtare pune.

Komisioneri për të Drejtën e Informimit (KDI), Besnik Dervishi, theksoi se ndryshimi i shpeshtë i koordinatorëve për informim krijon paqartësi përgjegjësish. Sipas tij, kjo dobëson mekanizmin e transparencës brenda institucioneve.

Ministrja e Shtetit për Administratën Publike dhe Antikorrupsionin, Adea Pirdeni replikoi duke thënë se qeveria po punon për një formë të re të transparencës.

PĂ«r kĂ«tĂ« ajo prezantoi platformĂ«n “Transparent Albania”. Pirdeni u pĂ«rshkrua si sistem qĂ« standardizon vendimet dhe lejon ndjekjen online tĂ« kĂ«rkesave. Por kjo u prit me skepticizĂ«m nga pĂ«rfaqĂ«suesit e medias.

Kristina Voko nga Rrjeti Ballkanik i Gazetarisë Investigative (BIRN) kujtoi se premtime të ngjashme janë bërë thuajse çdo vit. Sipas saj, tryezat përsëriten, por situata mbetet e pandryshuar. Për këtë ajo kërkoi plane konkrete veprimi.

“Cilat janĂ« planet konkrete tĂ« veprimit, qĂ« tĂ« bĂ«jmĂ« realitet premtimet qĂ« u dhanĂ« para njĂ« viti?” shtroi pyetjen Voko.

Klodiana Kapo nga “Faktoje” tha se redaksia e saj dĂ«rgoi 183 kĂ«rkesa gjatĂ« vitit 2025. Dyzet e dy pĂ«rfunduan si ankesa te KDI. Ajo theksoi se vonesat e bĂ«jnĂ« lajmin tĂ« pavlefshĂ«m.

“Lajmi Ă«shtĂ« si buka, pas mĂ« shumĂ« se pesĂ« ditĂ«sh myket dhe nuk konsumohet mĂ«â€ theksoi Kapo, duke kujtuar dhe njĂ« herĂ« penalizimin qĂ« vjen nga mungesa e marrjes sĂ« pĂ«rgjigjes nĂ« kohĂ«.

Eglantina Bardhi nga “Together for Life” konfirmoi tĂ« njĂ«jtĂ«n pĂ«rvojĂ«. Ajo tha se mbi gjysma e shkresave tĂ« tyre kthehen nĂ« ankesa, edhe pĂ«r informacione bazike dhe jo informacione sensitive.

“PĂ«rvoja tregon se mekanizmi nuk funksionon,” theksoi Bardhi.

Përfaqësues diplomatikë në tryezë sollën shembuj evropianë. Ambasadorja zvicerane Ruth Huber theksoi standardizimin, aksesueshmërinë dhe publikimin proaktiv të të dhënave.

Sipas saj, informacioni duhet të publikohet automatikisht duke e bërë të panevojshëm ankimin.

Blerjana Bino nga Qendra Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV) vuri në dukje hendekun mes digjitalizimit dhe llogaridhënies si element thelbësor në një sistem demokratik.

Bino përmbyll se në këtë pikë, teknologjia në Shqipëri nuk ka sjellë rritje reale të transparencës.

“Arritjet” sipas qeverisĂ« dhe raportet kritike

Kryeministri Edi Rama pranoi kritikat, por i kaloi ato në plan të dytë kur vijoi të theksonte përparimin në krahasim me të shkuarën.

Ai iu referua vlerĂ«simeve tĂ« SIGMA-s – njĂ« iniciativĂ« e mbĂ«shtetur nga Bashkimi Evropian pĂ«r qeverisjen publike dhe menaxhimin e administratĂ«s shtetĂ«rore – ku ShqipĂ«ria shĂ«non pikĂ«zim tĂ« lartĂ« institucional.

“ShqipĂ«ria ka arkitekturĂ« funksionale pĂ«r transparencĂ«n, ku rezultati sipas ‘SIGMA-s’ Ă«shtĂ« 8.6 nga 10 nĂ« kuadrin strategjik e institucional dhe 7 nga 9 pĂ«r funksionalitetin e autoritetin e tĂ« drejtĂ«s pĂ«r informim,” tha Rama.

Kryeministri përmendi edhe një indeks evropian të transparencës, sipas të cilit Shqipëria ka rritje prej 5% brenda këtij viti. Nisur nga këto, ai e cilësoi vendin mbi mesataren rajonale sa i përket informimit publik.

Megjithatë, raportet e tjera të BE-së tregojnë një situatë të përkeqësuar. Raporti i Progresit thekson presione mbi median, mungesë transparence në pronësi dhe financim, si dhe vetëcensurë.

Sipas BE-së, konsultimet publike dhe transparenca qeverisëse mbeten të dobëta. Kjo minon besimin publik dhe standardet demokratike të kërkuara për integrimin evropian.

Kështu, debati për transparencën në Shqipëri vijon të zhvillohet në dy plane paralele.

NĂ« njĂ«rin qĂ«ndron qeveria, e mbĂ«shtetur te indekse, raporte qĂ« dĂ«shmojnĂ« “pĂ«rparim”. NĂ« tjetrin janĂ« gazetarĂ«t dhe shoqĂ«ria civile, qĂ« pĂ«rballet nĂ« terren me realitetin tjetĂ«r: vonesa, pĂ«rgjigje tĂ« pjesshme dhe mekanizma qĂ« funksionojnĂ« vetĂ«m pas ndĂ«rhyrjes sĂ« Komisionerit.

Hendeku mes këtyre dy realiteteve nuk është perceptim, por përvojë konkrete.

NjĂ« kornizĂ« ligjore e vlerĂ«suar ndĂ«rkombĂ«tarisht nuk e zĂ«vendĂ«son detyrimin institucional pĂ«r t’iu pĂ«rgjigjur medias pa filtra dhe pa zvarritje. Kur indekset pĂ«rdoren pĂ«r tĂ« relativizuar kritikat, ato kthehen nga mjete vlerĂ«simi nĂ« instrumente mbrojtĂ«se tĂ« pushtetit.

Nëse digjitalizimi dhe platformat e reja mbeten premtime, problemi nuk është mungesa e teknologjisë, por kultura e institucioneve të mbyllura.

Derisa transparenca të zbatohet si praktikë e përditshme dhe jo si statistikë vjetore, liria e medias do të vazhdojë të mbetet nën presion.

NĂ« kĂ«tĂ« realitet, “gota” nuk Ă«shtĂ« as plot dhe as bosh. Ajo Ă«shtĂ« e kontrolluar. Dhe pikĂ«risht ky kontroll pĂ«rbĂ«n sfidĂ«n mĂ« serioze pĂ«r demokracinĂ« dhe tĂ« drejtĂ«n e qytetarĂ«ve pĂ«r t’u informuar.

The post E drejta pĂ«r informim mes “gotĂ«s” plot dhe realitetit bosh appeared first on Citizens.al.

“Ping-pongu” gjyqĂ«sor pĂ«r HEC-et e Kaçinarit pĂ«rfundon nĂ« GjykatĂ« tĂ« LartĂ«

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
16 December 2025 at 16:43

Pas gjashtĂ« vitesh sorollatje institucionale, çështja e banorĂ«ve tĂ« Kaçinarit nĂ« MirditĂ«, tĂ« cilĂ«t kundĂ«rshtojnĂ« ndĂ«rtimin e katĂ«r hidrocentraleve nga kompania “ShpĂ«rdhaza Energji”, do t’i kalojĂ« GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«.

Vendimi pritet të përcaktojë nëse rasti i tyre do të gjykohet nga Gjykata e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (GJKKO) apo nga Gjykata e Lezhës.

Vendimi i GJKKO-së dhe përplasja e kompetencave

GJKKO vendosi tĂ« martĂ«n t’ia delegojĂ« çështjen GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«, e cila do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« gjykatĂ«n kompetente pĂ«r shqyrtimin e kallĂ«zimit tĂ« bĂ«rĂ« nga 13 banorĂ« tĂ« Kaçinarit, njĂ« kallĂ«zim qĂ« mban datĂ«n 25 nĂ«ntor 2019.

Kallëzimi i tyre përfshin pretendime për shkelje në dhënien e koncesionit për ndërtimin e hidrocentraleve.

Sipas avokatit të banorëve, Marash Logu, ai përfshin edhe ish-kryetarin e bashkisë Mirditë, Ndrec Dedaj. Për këtë arsye, rasti duhej të hetohej nga Struktura e Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK) dhe të gjykohet nga gjykatat e posaçme.

“Akuzat penale ndaj ish-kryetarit tĂ« bashkisĂ« nuk mund tĂ« hetohen nga Prokuroria e LezhĂ«s dhe pĂ«r rrjedhojĂ« tĂ« gjykohen nga Gjykata e LezhĂ«s,” theksoi avokati Logu duke cituar KushtetutĂ«n dhe Kodin e ProcedurĂ«s Penale.

Endje prej vitit 2019

Avokati Logu shpjegoi për Citizens.al se kallëzimi i banorëve u depozitua fillimisht në atë që asaj kohe njihej si Prokuroria e Krimeve të Rënda. Por ajo shpalli moskompetencë dhe e dërgoi çështjen në prokurorinë e Lezhës.

Në vitin 2020, prokuroria e Lezhës ia përcolli sërish çështjen SPAK-ut, një prokurori e re e posaçme, e cila sapo ishte formuar. SPAK-u e ktheu dosjen mbrapsht, duke vijuar ping-pongun institucional.

NĂ« vitin 2021, Prokuroria e LezhĂ«s kĂ«rkoi pushimin e çështjes, duke pretenduar se “nuk ka shkelje”. Por Logu tregoi se Gjykata e LezhĂ«s dhe ajo e Apelit ShkodĂ«r vendosĂ«n kundĂ«r.

“Prokuroria duhej tĂ« kryente hetime tĂ« tjera pĂ«r shkak se ekzistonin dyshime se mund tĂ« kishte shkelje nga disa persona tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« procedurat e koncesionit,” tha avokati Logu.

Gjykata e Lezhës i dha prokurorisë 90 ditë kohë për hetimet shtesë. Por sipas avokatit Logu, këto hetime zgjatën katër vite, në kundërshtim me vendimet gjyqësore.

NĂ« vitin 2025, prokuroria e LezhĂ«s paraqiti sĂ«rish kĂ«rkesĂ« pĂ«r pushimin e çështjes dhe nĂ« kĂ«tĂ« pieriudhĂ« gjykata vendosi t’ia pĂ«rcillte dosjen GJKKO-sĂ« pĂ«r kompetencĂ«.

Kjo e fundit, me vendimin e sotĂ«m, ia kalon pĂ«r qartĂ«si vendimmarrjeje GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«, e cila sipas avokatit Logu, pritet tĂ« marrĂ« tĂ« paktĂ«n tre muaj pĂ«r t’u shprehur.

â€œĂ‡Ă«shtja mĂ« pas ose do t’i kthehet GJKKO-sĂ«, ose GjykatĂ«s sĂ« LezhĂ«s”, u shpreh avokati Logu, ndĂ«rsa shtoi se cilado gjykatĂ« ta shqyrtojĂ« çështjen, do tĂ« marrĂ« edhe ajo kohĂ«n e saj duke nĂ«nkuptuar kĂ«tu kohĂ« shtesĂ« pĂ«r drejtĂ«sinĂ«.

Beteja e banorëve të Kaçinarit për ujin

BanorĂ«t e Kaçinarit e kanĂ« kundĂ«rshtuar projektin koncesionar tĂ« katĂ«r hidrocentraleve tĂ« kompanisĂ« “ShpĂ«rdhaza Energji” qĂ« nĂ« vitin 2019. Ata pretendojnĂ« shkelje tĂ« rĂ«nda ligjore, pĂ«rfshirĂ« mungesĂ«n e konsultimit publik dhe falsifikimin e firmave.

Prej asaj kohe, ata kanë zhvilluar protesta dhe beteja ligjore për ndalimin e projektit.

Në muajt mars, prill, maj dhe korrik 2025, protestat u zhvendosën në bjeshkë, më pas para ministrisë së Infrastrukturës dhe më tej para gjykatës së Lezhës ku u kërkua ndalimi i punimeve.

Shqetësimi kryesor lidhet me dëmet mjedisore dhe devijimin e burimeve ujore, që sipas banorëve mund të jenë të parikuperueshme nëse punimet nuk ndalen në kohë.

Sipas avokatit Logu kompania ka vijuar punimet, pavarësisht se lejet e ndërtimit, mjedisit dhe shfrytëzimit të ujërave kanë tejkaluar afatet ligjore.

Lexo gjithashtu:

The post “Ping-pongu” gjyqĂ«sor pĂ«r HEC-et e Kaçinarit pĂ«rfundon nĂ« GjykatĂ« tĂ« LartĂ« appeared first on Citizens.al.

Emigracioni shqiptar: Fitime nga remitancat, humbje në fuqinë punëtore

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu
16 December 2025 at 14:45

Shqipëria vijon të mbetet ndër vendet me pagat më të ulëta në rajon dhe faktori ekonomik është arsyeja kryesore që nxit emigrimin drejt vendeve të Bashkimit Evropian dhe Mbretërisë së Bashkuar.

Sipas “AnketĂ«s sĂ« Migrimit nĂ« Familje” (2024), migrimi ka sjellĂ« pĂ«rfitime tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r ekonominĂ« shqiptare. Por njĂ«kohĂ«sisht ka prodhuar tkurrje demografike dhe mungesĂ« tĂ« theksuar tĂ« fuqisĂ« punĂ«tore.

Për çdo një nga katër familje përfituese, remitancat janë burimi i vetëm i të ardhurave. Nga ana tjetër, në të njëjtën kohë, 45% e bizneseve raportojnë se nuk arrijnë të plotësojnë vendet e lira të punës.

Raporti – i pĂ«rpiluar nga Organizata NdĂ«rkombĂ«tare e Migrimit, dega ShqipĂ«ri (IOM Albania), Instituti i Statistikave (INSTAT) dhe Banka BotĂ«rore – Ă«shtĂ« realizuar si njĂ« vĂ«zhgim mbi mĂ« shumĂ« se 3,800 familje me anĂ«tarĂ« emigrantĂ« dhe 1,198 familje pa emigrantĂ«, nĂ« tĂ« gjitha rajonet e vendit.

Mërgimi një realitet strukturor familjar

Të dhënat tregojnë se 37% e familjeve shqiptare kanë të paktën një anëtar në mërgim ose që u është kthyer. Prej tyre, 22% kanë një mërgimtar aktualisht jashtë vendit dhe 20% të kthyer.

Rreth 5% e familjeve kanë më shumë se një anëtar në mërgim. Këto shifra e bëjnë emigrimin pjesë të qëndrueshme të strukturës familjare në Shqipëri.

Rreth 70% e emigrantëve aktualë largohen për arsye ekonomike. Vetëm 6% deklarojnë arsye arsimin, ndërsa 16% mërgojnë për arsye familjare.

Burrat emigrojnë kryesisht për punë, ndërsa gratë më së shumti për bashkim familjar. Ky dallim reflekton role gjinore të pabarabarta në vendimmarrjen migratore.

Nga pikëpamja ligjore, një e katërta e emigrantëve shqiptarë nuk kanë pasur dokumentacion të plotë. Kjo përfshin 23% të të kthyerve dhe 29% të emigrantëve aktualë.

Para largimit, ata që emigrojnë janë më pak të punësuar se ata që qëndrojnë dhe për rrjedhojë me paga më të ulëta.

Si pasojĂ« e pĂ«rgatitjeve pĂ«r t’u larguar, shumica pĂ«rjetojnĂ« rĂ«nie tĂ« ndjeshme tĂ« normĂ«s sĂ« punĂ«simit, e cila bie nga 62% dy muaj para largimit nĂ« vetĂ«m 9% nĂ« muajin e fundit tĂ« jetesĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri.

Ky tranzicion shoqĂ«rohet me pasiguri ekonomike nĂ« pĂ«rgatitjet pĂ«r t’u larguar. Trajnimet profesionale janĂ« tĂ« kufizuara dhe mĂ« tĂ« pĂ«rhapura tek gratĂ« dhe tĂ« rinjtĂ«.

Rreth 24% e grave marrin ndonjë trajnim apo aftësim profesional para se të emigrojnë. Kjo gjë ndodh edhe më pak te burrat, 17%. Diferenca në këtë statistikë tregon akses të pabarabartë në përgatitjen për tregun e huaj të punës.

Rreth gjysma e emigrantëve i mbulojnë shpenzimet e udhëtimit dhe qëndrimit jashtë duke marrë para borxh. Emigrimi shfaqet kështu si investim me rrezik të lartë dhe barrë për familjet apo familjarët që qëndrojnë në Shqipëri.

Remitancat dhe sfidat e kthimit

Sipas raportit, remitancat u dërgohen familjarëve në Shqipëri kryesisht përmes kanaleve informale, miqve, familjarëve apo përmes vetë vizitave në vend. Vetëm rreth 30% përdorin banka ose operatorë zyrtarë transfertash.

Kjo do të thotë se shumica e remitancave mbeten jashtë sistemit zyrtar ekonomik. Kjo prirje kufizon transparencën dhe politikat ekonomike afatgjata.

Dërgimi i remitancave rritet me moshën dhe është më i lartë te grupmosha 45-64 vjeç. Këta emigrantë mbajnë barrën kryesore financiare për familjet që qëndrojnë në Shqipëri.

Ndërkohë, shumica e të kthyerve janë burra të moshës 35-54 vjeç. Kthimi lidhet kryesisht me arsye familjare, përfundim kontratash ose humbje pune.

Raporti vëren se rreth 45% e kthimeve kanë ndodhur mes viteve 2020-24. Treguesi sinjalizon një dinamikë të re emigrimi pas pandemisë.

Ndërkohë, ri-integrimi në tregun e punës mbetet sfidues për emigrantët shqiptarë që kthehen sërish në vend. Të rikthyerit më të fundit kanë shanse më të ulëta punësimi se ata të kthyer më herët.

Sipas anketës, emigrantët fitojnë mesatarisht 2.5 herë më shumë jashtë vendit krahasuar me të ardhurat që ata merrnin në Shqipëri para se të largoheshin. Edhe pas rikthimit, të ardhurat mbeten rreth 26% më të larta se para emigrimit.

Kjo tregon se emigrimi sjell pĂ«rfitime individuale afatgjata. Por pĂ«r vendin, kostoja demografike dhe ekonomike mbetet e lartĂ« kjo pasi luhatjet nĂ« fuqinĂ« punĂ«tore tkurr mundĂ«sinĂ« e sipĂ«rmarrjeve pĂ«r t’u zgjeruar.

Lexoni gjithashtu:

The post Emigracioni shqiptar: Fitime nga remitancat, humbje në fuqinë punëtore appeared first on Citizens.al.

Rikthimi i ministres Balluku në detyrë pritet me protestë nga Lëvizja Bashkë

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
15 December 2025 at 16:46

Rikthimi në detyrë i ministres së Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku u prit me reagime të forta nga Lëvizja Bashkë, e cila e ka konsideruar simbol të pandëshkueshmërisë në nivelet e larta të pushtetit.

“Balluku nĂ« burg!” ishte parulla qĂ« LĂ«vizja BashkĂ« shkroi nĂ« muret dhe derĂ«n kryesore tĂ« ministrisĂ« paraditen e sĂ« hĂ«nĂ«s, teksa bĂ«nĂ« thirrje pĂ«r njĂ« protestĂ« tĂ« pĂ«rgjithshme para Kuvendit tĂ« enjten.

Sipas Lëvizjes, rikthimi i Ballukut në detyrë përbën fyerje për qytetarët e ndershëm dhe minon besimin publik te drejtësia dhe institucionet shtetërore.

Parullat u fshinë menjëherë nga administrata e ministrisë, pa asnjë reagim zyrtar mbi aktin protestues.

Gjykata Kushtetuese vendosi të premten rikthimin në detyrë të Belinda Ballukut, të cilën Prokuroria e Posaçme e akuzon për abuzime me tenderët e disa prej veprave më të rëndësishme infrastrukturore në vend.

Vendimi erdhi pas shqyrtimit të ankimimit të Kryeministrit Edi Rama kundër një vendimi të mëparshëm të Gjykatës së Posaçme, e cila e kishte pezulluar nga angazhimi në qeveri.

Deputeti i LĂ«vizjes BashkĂ«, Redi Muçi, e cilĂ«soi aksionin e sĂ« hĂ«nĂ«s simbolik dhe shprehje tĂ« indinjatĂ«s qytetare ndaj sipas tij, njĂ« “realiteti institucional tĂ« deformuar”.

Ai theksoi se Balluku administron një pjesë të konsiderueshme të buxhetit të shtetit. Ndërkohë, SPAK ka ngritur akuza për abuzime me tenderë, me një dëm të pretenduar prej 50 milionë eurosh.

Muçi krahasoi rastin me situatën e kryetarit të Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, i cili ndodhet në paraburgim. Sipas tij, kjo krijon standarde të dyfishta në trajtimin e pushtetit.

“Nga njĂ«ra anĂ« kemi ministren qĂ« mban nĂ« dorĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« buxhetit tĂ« shtetit, ndaj sĂ« cilĂ«s ka akuza tĂ« rĂ«nda pĂ«r abuzime nĂ« tenderĂ«,” tha Muçi, ndĂ«rsa nga ana tjetĂ«r “kemi njĂ« kryetar bashkie qĂ« ndodhet nĂ« paraburgim dhe qĂ« pretendon qĂ« kĂ«shilli bashkiak t’i marrĂ« mendimin nga qelia pĂ«r miratimin e buxhetit tĂ« bashkisĂ«â€.

Lëvizja ka paralajmëruar një protestë tjetër ditën e enjte, në orën 18:00, para Kuvendit. Kërkesat përfshijnë dorëheqjen e Kryeministrit dhe mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme.

Më herët, lëvizja protestoi kundër buxhetit të vitit 2026, duke e cilësuar atë të pabarabartë dhe përjashtues për shtresat më të varfra të shoqërisë.

Lexo gjithashtu:

The post Rikthimi i ministres Balluku në detyrë pritet me protestë nga Lëvizja Bashkë appeared first on Citizens.al.

PĂ«rditĂ« para KryeministrisĂ«, protesta ndryshe e “ShqipĂ«ria BĂ«het”

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj
12 December 2025 at 18:02

Prej 8 dhjetorit, njĂ« grup qytetarĂ«sh dhe aktivistĂ«sh tĂ« LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het”, tĂ« drejtuar nga Adriatik Lapaj, po mban njĂ« protestĂ« tĂ« vazhdueshme para KryeministrisĂ«.

Ata kundërshtojnë qëndrimin e Kryeministrit Edi Rama për të mos shkarkuar zv.kryeministren Belinda Balluku, e cila është marrë e pandehur për abuzime me tenderët publikë.

Lëvizja e konsideron këtë qasje shembull të degradimit të qeverisjes dhe për këtë kërkon detyrimin për ta larguar qeverinë aktuale, vendosjen e një qeverie teknike dhe dërgimin e vendit në zgjedhje të parakohshme.

Qëndresa e përditshme para Kryeministrisë

Grupi i aktivistëve dhe qytetarëve është vendosur në mjedis të hapur, në trotuarin buzë Kryeministrisë dhe e vazhdon protestën pavarësisht temperaturave të ulëta.

Protesta nisi mĂ« “8 Dhjetor”, ditĂ«n qĂ« pĂ«rkujton lĂ«vizjen e dhjetorit 1990, e cila shĂ«noi nisjen e fundit tĂ« diktaturĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri. Edona Haklaj, tregoi pĂ«r Citizens.al se vendimi pĂ«r protestĂ«n erdhi pas diskutimeve dhe dakordĂ«sisĂ« nĂ« lĂ«vizje se pĂ«rballĂ« pĂ«rshkallĂ«zimit tĂ« çështjeve korruptive nĂ« qeveri, nevojitej medoemos njĂ« reagim.

Ajo vetĂ« mundi t’i bashkohej plotĂ«sisht protestĂ«s ditĂ«n e dytĂ«, por tregoi se gjendja ishte e vĂ«shtirĂ« pasi nĂ« ditĂ«t e para pĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« ngritur çadra kampingu, tĂ« cilat do tĂ« pĂ«rdoreshin nga aktivistet vajza u ndalua nga punonjĂ«sit e policisĂ«.

“Arsyetimi ishte absurd kinse ne pengonim qarkullimin e rrugĂ«s, nĂ« njĂ« kohĂ« kur ne jemi vendosur nĂ« trotuar,” theksoi Haklaj.

Me kalimin e ditëve, angazhimit iu bashkuan edhe aktivistë dhe qytetarë të tjerë. Mëngjesin e së premtes, grupi ishte me të paktën 10 protestues të cilët e kishin kaluar natën e katërt jashtë.

PĂ«r t’u mbrojtur nga i ftohti kishin improvizuar njĂ« rrethim me kartonĂ«, tĂ« cilĂ«t mbaheshin nga karriget. QytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m u kishin sjellĂ« ushqime, ujĂ«, batenie, teksa tre arka me mandarina qĂ«ndronin krah megafonit.

“VĂ«shtirĂ«sia mĂ« e madhe Ă«shtĂ« gjatĂ« netĂ«ve, pas orĂ«s 2-3 ku bĂ«het shumĂ« ftohtĂ«,” tregoi Haklaj.

Por sipas Haklajt, mbështetja që po u vjen nga qytetarët i ka inkurajuar ata të vijojnë më tej.

GjatĂ« ditĂ«s, qytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m ndalen dhe shkĂ«mbejnĂ« biseda me Lapajn dhe aktivsitĂ« tĂ« tjerĂ«, ndĂ«rsa çdo mbrĂ«mje ora 17:00 shĂ«non momentin kryesor tĂ« tubimit, ku fjalime dhe thirrje tĂ« ndryshme pĂ«rcillen “Live!” edhe nĂ« rrjetet sociale.

Lapaj tha për Citizens.al se numri i pjesëmarrësve në këto tubime të pasditeve është në rritje. Ai beson se qëndresa e zgjatur mund të krijojë presion të mjaftueshëm për dorëheqjen e Kryeministrit.

NĂ« kĂ«tĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim, ai e pĂ«rshkruan sheshin si hapĂ«sirĂ« tĂ« hapur pĂ«r tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t pa logo partie, ku secili ta shprehĂ« hallin e vet pĂ«rballĂ« “autokracisĂ«â€, siç e cilĂ«son ai qeverisjen aktuale.

Kërkesa: Qeveri tranzitore dhe zgjedhje të lira

Për protestuesit, mosveprimi i Kryeministrit ndaj zëvendëskryeministres Balluku tregon normalizimin e korrupsionit në nivelet më të larta të pushtetit. Lapaj argumenton se një qeveri që mban në detyrë një zyrtare nën hetim penal ka humbur legjitimitetin moral. Sipas tij, ky rast është simbol i krizës më të gjerë të llogaridhënies dhe transparencës në qeveri.

PĂ«rballĂ« kĂ«saj gjendjeje, LĂ«vizja “ShqipĂ«ria BĂ«het”, propozon ngritjen e njĂ« qeveria teknike njĂ«vjeçare, tĂ« pĂ«rbĂ«rĂ« nga intelektualĂ« brenda dhe jashtĂ« vendit, me mandat pĂ«r reformim tĂ« kuadrit zgjedhor.

QĂ«llimi final, sipas Lapajt, Ă«shtĂ« mbajtja e “zgjedhjeve tĂ« para realisht tĂ« lira dhe tĂ« ndershme pas 34 vitesh pluralizĂ«m”.

Atmosfera në shesh përfshin edhe qytetarë të paorganzuar që kërkojnë ndryshime politike.

“PretendojmĂ« tĂ« hyjmĂ« nĂ« EvropĂ«, por kĂ«shtu [me kĂ«tĂ« nivel korrupsioni] nuk na pranon njeri,” tha njĂ« qytetar pas takimit mbĂ«shtetĂ«s qĂ« pati me Lapajn.

Ai deklaroi se mbështeste çdo protestë, pavarësisht numrit, duke shprehur mosbesim të thellë ndaj premtimeve politike dhe nevojën për standarde europiane të qeverisjes aktuale.

Protesta e pĂ«rditshme e LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het” Ă«shtĂ« ndryshe nga tĂ« gjitha protestat e deritanishme nga kampi opozitar.

Ajo synon të kthehet në një lëvizje më të gjerë qytetare kundër korrupsionit dhe mungesës së llogaridhënies. Megjithatë, suksesi i saj do të varet nga aftësia për të ruajtur pjesëmarrjen, për të shmangur mbi-politizimin e lëvizjes dhe për të prodhuar presion real ndaj pushtetit.

Në një moment të polarizuar politik, kjo protestë po teston hapësirën që qytetarët kanë për të ndikuar vendimmarrjen qeveritare jashtë mekanizmave të partive tradicionale.

Lexoni gjithashtu:

The post PĂ«rditĂ« para KryeministrisĂ«, protesta ndryshe e “ShqipĂ«ria BĂ«het” appeared first on Citizens.al.

Gjykata Kushtetuese rikthen Belinda Ballukun në detyrë

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
12 December 2025 at 17:11

Gjykata Kushtetuese me shumicë votash vendosi të kthejë në detyrë zëvendës kryeministren Belinda Balluku.

Vendimi i marrë sot, pas një mbledhjeje që zgjati tre orë, vjen pas shqyrtimit të ankimimit të Kryeministrit Edi Rama kundër vendimit të Gjykatës së Posaçme.

Për shkak të interesit të lartë publik, Gjykata Kushtetuese deklaroi se pikat e tjera të ankesës do të shqyrtohen në një seancë plenare publike, ku do të thirren SPAK, GJKKO, Presidenti dhe Kuvendi.

Kërkesa u mor për shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese më 3 dhjetor 2025, mirëpo u shty për shkak të kompleksitetit të vetë çështjes dhe volumit të materialeve.

Pezullimi nga detyra i zĂ«vendĂ«s kryeministres Belinda Balluku bĂ«ri qĂ« Kryeministri Rama t’i drejtohej GjykatĂ«s Kushtetuese pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar shfuqizimin e vendimit tĂ« GjykatĂ«s sĂ« Posaçme tĂ« ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar dhe zgjidhjen e mosmarrĂ«veshjes sĂ« kompetencĂ«s sĂ« krijuar mes Kryeministrit, KĂ«shillit tĂ« Ministrave si dhe vetĂ« GJKKO-sĂ«.

Sipas SPAK, Balluku shkeli barazinë në tenderët për tunelin e Llogarasë dhe në lotin e katërt të Unazës së Madhe në Tiranë, tenderë me vlerë mbi 200 milionë euro.

NĂ« deklarimet e tij, Rama e pĂ«rshkroi pezullimin e ministres Balluku si shfaqje tĂ« “dobĂ«sive” tĂ« njĂ« pushteti “krejt tĂ« ri” qĂ« synon tĂ« ruajĂ« pavarĂ«sinĂ«.

Qëndrimet publike të Kryeministrit kundër pezullimit të Ballukut, sollën reagim të Shoqatës Kombëtare të Gjyqtarëve, që i konsideruan si presion ndaj Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatave te Posaçme që po merren me çështjen.

Mirëpo, Kryeministri Rama u shpreh se nuk do të reshte me deklaratat e tij, pasi ishte palë në gjykim.
Rasti i zëvendës Kryeministres Balluku, nuk është i pari i fugurave kryesore të pushtetit që jep llogari para drejtësisë.

Ish-zëvendës kryeministrit Arben Ahmetaj dhe kryebashkiaku i Tiranës Erion Veliaj janë duke u gjykuar nga GJKKO.

Ndërsa Kryeministri Rama ka shtuar presionin ndaj gjyqtarëve e prokurorëve, duke arritur kulmin pas masave të sigurimit për zëvendës kryeministren Balluku.

Lexo gjithashtu:

The post Gjykata Kushtetuese rikthen Belinda Ballukun në detyrë appeared first on Citizens.al.

Organizatat e medias dënojnë kërcënimet ndaj gazetarit Osman Stafa

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
12 December 2025 at 16:05

Kërcënimet ndaj gazetarëve po shndërrohen në praktikë shqetësuese në Shqipëri, veçanërisht kur ndodhin pas raportimeve që prekin institucionet publike dhe mungesën e llogaridhënies.

Rasti i fundit ndaj gazetarit Osman Stafa, pas raportimeve nga Onkologjiku, rikthen në qendër të vëmendjes cenueshmërinë e gazetarëve në terren dhe mangësitë në garantimin e sigurisë së tyre.

Rasti i gazetarit Osman Stafa

NjĂ« kĂ«rcĂ«nim me jetĂ« iu dĂ«rgua gazetarit Osman Stafa nĂ« “Instagram”, pas raportimeve tĂ« tij pĂ«r kushtet nĂ« Spitalin Onkologjik. Mesazhi i kĂ«rkonte tĂ« mos shfaqej mĂ« nĂ« spital, me paralajmĂ«rimin se nĂ«se do tĂ« bĂ«nte tĂ« kundĂ«rtĂ«n do tĂ« kishte pasoja.

Stafa e cilësoi kërcënimin përpjekje për ta trembur dhe tërhequr nga raportimet, të cilat kanë qenë të vazhdueshme duke ekspozuar vështirësitë që përballin pacientët e sëmurë në trajtimin e kancerit. Ai tha për Citizens.al se do ta vijojë punën në spital pa asnjë ndryshim.

“NĂ«se unĂ« do tĂ« pĂ«rballem me ata qĂ« janĂ« pas kĂ«saj gjĂ«sĂ« [mesazhit], ose do tĂ« mĂ« rrihnin, ose do tĂ« mĂ« vrisnin,” tregoi Stafa pĂ«r pĂ«rmbajtjen e mesazhit duke shtuar se pĂ«r tĂ« ka pasur “zero ndikim”.

Sipas tij, profili që i dërgoi mesazhin është hapur vetëm dy muajt e fundit. Rasti është denoncuar në polici, e cila ka nisur procedurat për identifikimin e autorëve.

“Kjo Ă«shtĂ« sfida qĂ« po u bĂ«j kĂ«tyre personave, qĂ« çfarĂ«do qĂ« tĂ« bĂ«ni, mua nuk mĂ« intimidoni me kĂ«rcĂ«nime tĂ« tilla,” theksoi Stafa.

Gazetari u shpreh se procedurat për identifikimin e personave që kërcënojnë ngjashëm në rrjetet sociale zgjasin 3-4 muaj, por që sidoqoftë autorët mundet të identifikohen.

“NĂ« momentin qĂ« bĂ«j kallĂ«zim pĂ«r kĂ«rcĂ«nim jete pĂ«r shkak tĂ« detyrĂ«s, policia ia referon prokurorisĂ«, prokuroria e çon nĂ« gjykatĂ« dhe me vendim gjykate i shkohet kompanisĂ« Meta, e cila sjell mĂ« pas tĂ« dhĂ«nat nĂ« çfarĂ« e-maili Ă«shtĂ« adresa dhe me çfarĂ« numĂ«r telefoni”, pĂ«rfundoi Stafa.

Organizatat e medias solidaritet dhe apel për hetim të menjëhershëm

Rrjeti i Gazetarëve të Sigurt (SafeJournalists) përshëndeti denoncimin e menjëhershëm dhe vlerësoi raportimet e Stafës për Onkologjikun, që sipas tyre kanë rritur ndërgjegjësimin publik dhe kërkesën për llogaridhënie.

Ajo i bëri thirrje policisë dhe prokurorisë që ta trajtojnë rastin me prioritet, të identifikojnë autorin dhe të garantojnë që gazetarët të raportojnë lirisht pa frikë në punën e tyre.

“[
] gazetarĂ«t tĂ« kenĂ« mundĂ«si tĂ« raportojnĂ« lirisht pĂ«r çështje me interes publik, pĂ«rfshirĂ« funksionimin e institucioneve shĂ«ndetĂ«sore, pa pasur frikĂ« nga hakmarrja”, u tha nĂ« deklaratĂ«.

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë kërkoi hetim të posaçëm, duke theksuar se kërcënimi lidhet me një cikël të gjatë investigimesh në institucionin kryesor spitalor të vendit.

Asociacioni i Gazetarëve të Shqipërisë e quajti rastin sulm të drejtpërdrejtë ndaj lirisë së shprehjes dhe theksoi se intimidimet anonime synojnë heshtjen e zbulimit të abuzimeve që dëmtojnë pacientët më vulnerabël.

Organizatat kërkuan garantimin e sigurisë për çdo gazetar që ushtron detyrën në interes publik.

Lexoni gjithashtu:

The post Organizatat e medias dënojnë kërcënimet ndaj gazetarit Osman Stafa appeared first on Citizens.al.

Lëvizja Bashkë kundër buxhetit 2026: I pabarabartë dhe përjashtues

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
12 December 2025 at 14:12

Mes pakënaqësisë për rritjen e pabarazisë, abuzimeve dhe orientimin e fondeve publike kryesisht drejt koncesioneve, Lëvizja Bashkë shprehu kundërshtinë e saj ndaj buxhetit të 2026 përmes një proteste para Kuvendit. Ata kërkuan përgjegjësi nga qeveria për abuzimet me detyrën, politika që garantojnë dinjitet dhe minimum jetik.

Buxheti 2026 rikthen Lëvizjen Bashkë para Kuvendit

Mirjeta, pensioniste nga Tirana, thotĂ« se jeton me 17 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj. Ajo tregon se pa ndihmĂ«n e fĂ«mijĂ«ve nuk do tĂ« siguronte as bukĂ«n e pĂ«rditshme. BashkĂ« me shoqen e saj dhe dhjetĂ«ra qytetarĂ«, ajo iu bashkua tĂ« enjten protestĂ«s sĂ« LĂ«vizjes BashkĂ« para Kuvendit, me thirrjen “Populli kundĂ«r korrupsionit dhe varfĂ«risĂ«!”.

Ndërsa qytetarët protestonin, Kuvendi diskutonte buxhetin e vitit 2026. Lëvizja Bashkë e konsideroi atë të pabarabartë, regresiv dhe të ndërtuar mbi politika që rëndojnë shtresat e varfra.

Eduart Koruni, profesionist i sapodalĂ« nĂ« pension, tha pĂ«r Citizens.al se shumica e pensionistĂ«ve marrin mĂ« pak se 20 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj. Ai thekson se kjo shumĂ« nuk mjafton “as pĂ«r bukĂ« dhe djathĂ«â€.

Klodi Leka, nga LĂ«vizja BashkĂ«, kritikoi mĂ«nyrĂ«n e mbledhjes sĂ« tĂ« ardhurave buxhetore. Ai theksoi pabarazinĂ« e taksimit duke kĂ«mbĂ«ngulur se “shteti taton 20% bukĂ«n, 6% kazinotĂ« dhe 0% investitorĂ«t strategjikĂ«.”

Mirela Ruko, anëtare e Këshillit Bashkiak të Tiranës si përfaqësuese e Lëvizjes, theksoi peshën që mbajnë mësuesit, mjekët, punëtorët dhe bujqit në ekonominë e vendit. Ajo argumentoi se pasuria e krijuar me mundin e tyre përfundon në projekte klienteliste.

“Ne nuk kemi plaçkĂ« pĂ«r t’u shitur dhe asnjĂ« ditĂ« pĂ«r t’u falur atyre,” thirri Ruko teksa shtoi se “nuk jemi popull i varfĂ«r, ka kaq vite qĂ« grabitemi dhe me mundin dhe djersĂ«n tonĂ« ata [pushtetarĂ«t] kanĂ« ndĂ«rtuar kĂ«shtjella”.

Protestuesit përmendën pezullimin e zëvendëskryeministres Belinda Balluku nga detyra në qeveri si simbol të krizës së thellë të korrupsionit që, sipas tyre, ka kapluar pushtetin e Kryeministrit Edi Rama.

Arlind Qori, kreu i LĂ«vizjes BashkĂ«, tha se korrupsioni “vret pĂ«rditĂ« nĂ« kantieret e ndĂ«rtimit, nĂ« miniera dhe nĂ« rrugĂ«t ku tĂ« rinjtĂ« shtyhen drejt kriminalizimit”.

Ai shtoi se 720 mijë pensionistë mbijetojnë vetëm falë solidaritetit familjar.

“Pa ndihmĂ«n e fĂ«mijĂ«ve, qindra mijĂ«ra prej tyre do tĂ« ishin duke lypur,” theksoi Qori.

Deputeti Redi Muçi iu bashkua protestës pas debatit në Kuvend, duke kritikuar orientimin e buxhetit të vitit 2026 ku 27% e tij shkon për koncesionet dhe marrëveshjet në partneritet me privatët.

Muçi theksoi se arsimi dhe shëndetësia mbeten në nivele minimale, me vetëm 2.3% dhe 2.9% të PBB-së, larg standardeve të BE-së që ofrojnë dy deri pesë herë më shumë se kaq.

Bora Mema, nga Lëvizja, u shpreh se pabarazitë e thella ekonomike e bëjnë demokracinë vetëm një iluzion. Ajo theksoi se liria e konsumit nuk është liri reale për qytetarët me të ardhura minimale.

“E vetmja liri Ă«shtĂ« pĂ«r tĂ« ditur cilat produkte do tĂ« zgjedhim me aq pak qindarka sa kemi nĂ« xhep”, u shpreh Mema, e cila bĂ«ri njĂ« paralele me lĂ«vizjen pĂ«r ndryshimin e sistemit 35 vite mĂ« parĂ«.

Protesta e Lëvizjes Bashkë evidentoi sërish shqetësimin në rritje për pabarazinë sociale, prioritetet fiskale dhe abuzimet me fondet publike.

Për këtë protestuesit kërkuan dorëheqjen e kryeministrit Rama dhe Belinda Ballukut, ngritjen e minimumit jetik, rritjen e pensioneve dhe miratimin e statusit të minatorit.

Lexoni gjithashtu:

The post Lëvizja Bashkë kundër buxhetit 2026: I pabarabartë dhe përjashtues appeared first on Citizens.al.

Hidrocentrale pa kufi: Ballkani “hambar” i HEC-eve tĂ« vogla

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu
11 December 2025 at 17:10

Hidrocentralet konsiderohen “burim i gjelbĂ«r” energjie pĂ«r shkak tĂ« emetimeve tĂ« ulĂ«ta tĂ« karbonit, por ndikimet e tyre nĂ« natyrĂ« dhe komunitetet lokale janĂ« kthyer nĂ« shqetĂ«sime serioze.

Rritja e projekteve në Ballkan

Ballkani, me burime ujore tĂ« shumta, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« “hambar” hidrocentralesh tĂ« vogla, zakonisht me kapacitete deri nĂ« 2MW.

Sipas një monitorimi të organizatave mjedisore EuroNatur dhe RiverWatch, numri i hidrocentraleve është rritur ndjeshëm në Ballkan. Kështu deri në vitin 2024 numëroheshin mbi 5,000 projekte hidrocentralesh.

Nga numri i përgjithshëm, 1,836 janë në punë, 94 në ndërtim dhe pjesa tjetër: 3,188 ende në letër.

Rreth 92% e hidrocentraleve janĂ« mĂ« tĂ« vogla se 10MW, qĂ« prodhojnĂ« energji minimale, por “shkaktojnĂ« dĂ«me tĂ« pakthyeshme nĂ« lumenj dhe komunitete lokale”.

Organizatat mjedisore thonë se gati gjysma e projekteve ndodhen brenda zonave të mbrojtura, duke qenë në kundërshti me qëllimin pse këto zona janë të mbrojtura.

Që nga viti 2022, 110 hidrocentrale të reja kanë nisur punë, duke shkatërruar rreth 1,100 kilometra rrjedhë lumenjsh.

Vendet mĂ« tĂ« prekura nga “shkatĂ«rrimi”

Sipas raportit tĂ« EuroNatur dhe RiverWatch, Bosnja e Hercegovina, ShqipĂ«ria dhe Serbia janĂ« “pikat e nxehta” tĂ« ndĂ«rtimit tĂ« digave. Greqia dhe Kroacia duket se po zgjerojnĂ« gjithashtu projektet.

NĂ« ShqipĂ«ri, numĂ«rohen 27 kantiere dhe 346 projekte nĂ« fazĂ« planifikimi. Disa nga mĂ« shqetĂ«sueset gjenden pĂ«rgjatĂ« lumit Shkumbin “pa asnjĂ« degĂ« tĂ« mbetur pa digĂ«â€ dhe nĂ« Parkun KombĂ«tar tĂ« Shebenikut.

Po aq shqetësues mbetet lumi Devoll. Digat e Banjës dhe Moglicës e kanë transformuar pjesën e sipërme të lumit në një seri rezervuarësh, duke prishur lidhjen gjatësore dhe ekosistemin e rrjedhës poshtë.

Kapaciteti i instaluar i hidrocentraleve në Shqipëri arrin rreth 1,450 MW dhe përbën mbi 90% të energjisë së vendit, duke u mbështetur kryesisht në kaskadat e lumenjve.

Në Bosnjë e Hercegovinë, digat të shumta kërcënojnë lumenjtë kryesorë, si Neretva dhe Drina e Sipërme.

“MĂ« shumĂ« se 50 HEC-e, nĂ« shkallĂ« tĂ« vogĂ«l dhe tĂ« madhe, kĂ«rcĂ«nojnĂ« tĂ« gjithĂ« rrjetin lumor – NeretvĂ«n dhe çdo degĂ« tĂ« saj”, thuhet nĂ« raport.

Krahasim i përgjithshëm midis viteve (2012-2024) Burimi: EuroNatur/River Watch


Kosova raportohet të ketë 83 hidrocentrale të planifikuara dhe 8 në proces ndërtimi. Disa HEC-e janë mbyllur për shkak të problemeve me licencimet.

“ShqetĂ«sim i madh Ă«shtĂ« zonimi i Parkut KombĂ«tar tĂ« Malit tĂ« Sharrit pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rjashtimit tĂ« luginave tĂ« mĂ«dha tĂ« lumenjve, siç Ă«shtĂ« lumi Lepenc”, thuhet nĂ« raport.

Serbia raportohet të ketë 803 projekte të planifikuara dhe 22 në ndërtim, ajo konsiderohet e dyta për nga numri i lartë i projekteve, ndërsa Maqedonia e Veriut 165 projekte të planifikuara dhe 7 në ndërtim.

Sipas raportit, ndërtimi i hidrocentraleve të vogla dhe të mesme në Maqedoninë e Veriut janë të ngadalta, mirëpo ka projekte të shumta dhe të qëndrueshme.

Në Mal të Zi janë 93 projekte të planifikuara dhe 2 në ndërtim. Shumë HEC-e gjenden brenda zonave të mbrojtura, përfshirë parqet kombëtare dhe vendet Natura 2000.

Raporti thekson se në vendet ballkanike të BE-së ku përfshihet Greqia, Bullgaria, Kroacia dhe Sllovenia, thuajse gjysma e projekteve (1,611; 49%) janë planifikuar ose ndërtuar brenda zonave të mbrojtura ekzistuese (242 në Parqe Kombëtare; 569 në zona Natura 2000).

HEC-et në zona të mbrojtura Burimi: EuroNatur/River Watch

Hidrocentralet dhe lufta e komuniteteve në Shqipëri

Në Shqipëri, sipas të dhënave të mbledhura edhe nga EuroNatur dhe Riverwatch, projektet e hidrocentraleve kanë shkaktuar përplasje midis komuniteteve dhe ndërtuesve.

Në 2019 dhe 2020, Kryeministri Edi Rama pranoi se HEC-et e vogla shpesh janë të padobishme dhe dëmtojnë komunitetet sikurse dhe ekosistemin.

“Ato funksionojnĂ« si shushunja qĂ« thithin gjakun e organizmit tĂ« vendit, duke lĂ«nĂ« toka pa ujĂ« dhe komunitete pa mundĂ«si tĂ« punojnĂ« tokĂ«n,” do tĂ« shprehej Rama.

Megjithatë, ndërtimet vazhduan, duke evidentuar tensionet midis energjisë së gjelbër dhe mbrojtjes së lumenjve dhe jetës lokale.

Raste të shpeshta të raportuara nga Citizens.al kanë dëshmuar për përplasje dhe qëndresë nga komunitetet lokale.

Shembull konkret mbeten zona si ajo e Zall-Gjoçajt në Lurë, Kaçinarit në Mirditë dhe Kurdarisë në Mat, ku banorët janë organizuar në protesta duke kundërshtuar prej vitesh ndërtimin dhe operimin e hidrocentraleve.

Lexo gjithashtu:

The post Hidrocentrale pa kufi: Ballkani “hambar” i HEC-eve tĂ« vogla appeared first on Citizens.al.

Çelja “e koncensionuar” e gjuetisĂ«

✇Citizens.al
By: Artan Rama
11 December 2025 at 11:57

Më në fund do të hapet gjuetia. Teknikisht do të marrë edhe disa muaj, por sot projektligji do të kalojë Kuvendin. Më pas i çelet rruga legjislacionit sekondar; vendimet e qeverisë, planet menaxhuese, rregulloret, kufizimet, caktimi i zonave, deri në vendimin e Ministrit të Mjedisit për çeljen e sezonit të gjuetisë.

KĂ«shtu, pas njĂ« ndalese 12-vjeçare me ligj, pas pĂ«rplasjeve dhe debateve herĂ« teknokratike e herĂ« publike, “pro” dhe “kundra” mes palĂ«ve, qeveria, siç premtonte prej kohĂ«sh, Ă«shtĂ« tĂ«rhequr.

Publiku i di shkaqet e ndalimit (gjuetia e tepërt, abuzimet etj.), por jo ato të hapjes. Nuk ka ndonjë të dhënë, matje apo studim të kryer mbi popullsinë e specieve, karakteristikat dhe dinamikat e saj.

Zyrtarët e ministrisë thonë se fauna është rimëkëmbur, por kjo mbetet, sidoqoftë një pretendim i kompromentuar prej politikës. Arsyetimi logjik na bën të pohojmë se rritja mund të jetë e pashmangshme, por sa, si dhe ku, askush nuk mund të flasë me siguri.

Pas një dekade qetësie relative, pa dyshim, diçka ka ndryshuar, por gjuajtja e kafshëve dhe e shpendëve vijonte në ilegalitet.

Disa habitate u shkatërruan, apo u degraduan prej urbanizimit, zhvillimit dhe konsumit të përgjithshëm. Infrastruktura civile u zgjerua. Programet reale të rehabilimit dhe të konservimit, ndonëse u propaganduan, në thelb munguan.

Për të pasur një ide më të qartë dhe përfundime shkencore mbi efektet e ndalimit 12-vjeçar të gjuetisë, duhen llogaritur edhe vlerat e këtyre ndryshoreve.

NĂ« projektligj organizimi i shĂ«rbimit tĂ« gjuetisĂ« i kalon “menaxhuesit tĂ« zonĂ«s sĂ« gjuetisĂ«â€ (Neni 21).

Këtej e tutje, menaxhuesi do të marrë në përdorim, kundrejt qirasë, disa qindra hektarë, përmes konkurimit publik.

Do të jetë ky (person fizik ose juridik) që do të hapë dhe do të mbyllë portën e gjuetisë për gjuetarët. Shoqatat e gjuetarëve do të vijojnë organizimin e anëtarësisë dhe rolin këshillues, krahas grupeve të tjera të interesit, ku futen dhe disa shoqata mjedisore.

Ministria ia kalon përgjegjësinë operative bashkive dhe mban politikat mbi ruajtjen e ekuilibrit ekologjik të faunës së egër.

Organizimi i ri i gjuetisĂ« pĂ«rbĂ«n njĂ« revolucion nĂ« menaxhimin “e sĂ« pĂ«rbashkĂ«tĂ«s”. Ai synon t’u japĂ« fund tĂ« ashtuquajturĂ«ve “banditĂ« shĂ«titĂ«s”, njĂ« term nĂ« ekonominĂ« politike qĂ« portretizon politikanĂ«t pa tĂ« ardhme qĂ« shfrytĂ«zojnĂ« njĂ« burim natyror deri nĂ« shterim e mĂ« pas kalojnĂ« te burimi i radhĂ«s.

Të tillë mund të tiparizohen gjuetarët vendas e të huaj, para moratoriumit 12-vjeçar të gjuetisë, sjellja e të cilëve shkatërroi popullatat e specieve në Shqipëri. Autoriteti shtetëror ka kuotat e tij në këtë ndërmarrje kriminale ndaj mjedisit.

Por kĂ«tĂ« radhĂ« hapja e gjuetisĂ« nuk shoqĂ«rohet me hapjen e zonave tĂ« gjuetisĂ«. KĂ«to tĂ« fundit do tĂ« rezervohen vetĂ«m pĂ«r biznesmenĂ«, tĂ« cilĂ«t kanĂ« njĂ« plan biznesi dhe menaxhimi tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m, kundrejt marrjes sĂ« shĂ«rbimit tĂ« gjuetisĂ« me qira; fjala Ă«shtĂ« pĂ«r qiranĂ« e tokĂ«s qĂ« do t’i paguajnĂ« bashkisĂ«, sĂ« cilĂ«s i pĂ«rket zona e gjuetisĂ«.

ÇfarĂ« garancish japin menaxhuesit pĂ«r zonat e gjuetisĂ«?

Në fakt, garancitë nuk burojnë nga individi, por nga individualizimi i përfitimeve çka e shtyn menaxhuesin drejt një rendimenti të qëndrueshëm në këto zona.

“Asaj qĂ« Ă«shtĂ« e pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r shumicĂ«n, i kushtohet mĂ« pak vĂ«mendje”, pohonte Aristoteli 2,400 vjet mĂ« parĂ« nĂ« AthinĂ«.

Të tilla ishin habitatet natyrore dhe rezervatet e gjuetisë në Shqipëri, para moratoriumit te gjuetisë, 12 vjet të shkuara.

Duke qenë të gjithkujt ato ishin të askujt. Gjuetarët gjuanin në ekstrem dhe kur popullatat mbaronin, grupet e brankonierëve zhvendoseshin në habitatin ngjitur, më pas te një tjetër e kështu, derisa i mbaruan (shkatërruan) që të gjitha.

TingĂ«llon e hidhur (dhe njĂ«kohĂ«sisht ilustrimi mĂ« i mirĂ«) thĂ«nia e gjahtarĂ«ve se “po nuk i vramĂ« ne, do t’i vrasin tĂ« tjerĂ«t!”.

Fjala ishte më shumë për burimet e gjuetisë me karakter shtegëtues që lëviznin në territore, aq të mëdha, sa nuk arrinin që të menaxhoheshin nga shoqëria.

Kjo është natyra e burimeve të përbashkëta, të tilla që janë falas për individin dhe të pamjaftueshme për shoqërinë.

Biologu amerikan Garrett Hardin e trajtoi kĂ«tĂ« fatalitet nĂ« esenĂ« e famshme “Tragjedia e sĂ« pĂ«rbashkĂ«tĂ«s” (1968). PĂ«rpjekjen e tij pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« problemit njĂ« zgjidhje, ai e ilustroi me shembullin e njĂ« kullote, e cila pĂ«rdorej njĂ«kohĂ«sisht nga shumĂ« barinj.

Hardin na tregon se qëllimi i çdo bariu është shtimi i numrit të tufës. Si qenie racionale, bariu gjendet përballë një dileme: cila është dobia ime nëse shtoj edhe një kafshë tjetër në tufë?

Në këtë rast zgjedhja për bariun ka dy elementë: një pozitiv dhe një negativ. Elementi pozitiv ka të bëjë me marrjen e të gjitha përfitimeve nga shtimi i tufës me një kafshë të re, ndërsa elementi negativ ka të bëjë me mbikullotjen, si presion i shtuar ndaj burimit.

Por në këtë rast, efektet e mbikullotjes do të shpërndahen mes barinjve. Bariu racional do të arrijë në përfundimin se shtimi i tufës me një kafshë të re është e vetmja rrugë e arsyeshme që ai duhet të ndjekë.

Ky është përfundimi i arritur nga çdo bari që shfrytëzon një pronë të përbashkët. Pikërisht këtu ndodh tragjedia.

Njeriu bëhet pjesë e një sistemi të mbyllur që e detyron të shtojë përfitimet në kurriz të një burimi të kufizuar. Shkatërrimi është destinacioni drejt të cilit nxiton çdo individ në ndjekje të interesit të tij më të mirë, në një shoqëri që beson në lirinë e pronës së përbashkët.

“Liria pĂ«r tĂ« mirĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t”, pĂ«rfundon Hardin, “na shkatĂ«rron tĂ« gjithĂ«ve”.

I njëjti arsyetim vlen kur burimi është fauna e egër, parqe kombëtare, popullata me peshq, apo edhe vetë cilësia e atmosferës.

Hardin sugjeroi se kërkesa kolektive ndaj burimit mund të kontrollohej, nëse të drejtat e pronësisë i kalonin përdoruesve privatë, pasi në këtë mënyrë ata do të kishin interes mbarështimin e burimit, jo shkatërrimin e tij.

Tezat e shtjelluara nĂ« “Tragjedia e sĂ« pĂ«rbashkĂ«tĂ«s”, u bĂ«nĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r botĂ«n moderne konsumeriste, ku mbipopullimi, shterimi i burimeve dhe ndotja globale pĂ«rfaqĂ«sonin rreziqet e shekullit tĂ« ardhshĂ«m.

Ato nxitën ekonomisten Elinor Ostrom (e para nobeliste grua në fushën e ekonomisë), të kryente studime me bazë të gjerë për gjetjen e një modeli të suksesshëm për administrimin e burimeve të përbashkëta natyrore.

NĂ« krye tĂ« njĂ« ekipi shkencĂ«tarĂ«sh (biologĂ«, ekologĂ«, matematikanĂ«, sociologĂ«, atropologĂ« etj.) ajo mori pĂ«rsipĂ«r t’i pĂ«rgjigjej njĂ« pyetjeje: ÇfarĂ« rregullash duhen ndjekur ndaj sistemeve burimore, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« administrimi i tyre tĂ« jetĂ« i qĂ«ndrueshĂ«m?

Ostrom ndërtoi një model kompleks që shkoi përtej një marrëdhënieje mes individëve të një grupi të vetëm, duke marrë në konsideratë një shumësi të spikatur variablash: diversitetin ekologjik (por që është edhe social), sistemin ekonomik të vendit, atë politik, madhësinë e territorit fizik, ngjashmëritë dhe fqinjësinë kufitare, historinë e shfrytëzimit të tokës (teknikat tradicionale), tipologjinë e organizatave joqeveritare që vepronin në territor, llojin e njësisë së burimit, tipologjinë e burimit dhe çdo gjë tjetër të cilën metodologjistët e vlerësuan të rëndësishme për ndërtimin e funksioneve të administrimit të së përbashkëtës.

Përfundimet ishin të tilla që nuk bëhej fjalë për një model të vetëm administrimi të suksesshëm të së përbashkëtës.

Burime të ndryshme performonin ndryshe. Ato ishin të suksesshme, nëpërmjet administrimit privat, nëpërmjet administrimit shtetëror, por edhe nëpërmjet atij komunitar. Asgjë nuk ishte absolute!

PĂ«r kĂ«tĂ« studim, nĂ« 2009 Ostrom-it iu  dha çmimi “Nobel”. Por le tĂ« kthehemi pas, nĂ« tĂ« ardhmen: nĂ« 2025 – tani kur jemi nĂ« prag tĂ« miratimit tĂ« projektligjit tĂ« gjuetisĂ«!

Menaxhuesi është domosdoshmëri

Ka një lidhje thelbësore në frymë të projektligjit me çka u shpjegua më sipër: mbyllja e zonave të gjuetisë dhe kalimi nën administrim nga menaxhuesit, kundrejt qirasë.

Interesi publik garantohet sepse tashmë mirëmenaxhimi është në interes të menaxhuesit.

Nga ana tjetër, marrja nga bashkia e një qiraje për tokën, garanton se pasojat e përdorimit nuk do të prodhojnë kosto të shtuara për komunitetin.

Por hartuesit e projektligjit pranë Ministrisë së Mjedisit nuk duken mjaftueshëm të vetëdijshëm mbi avantazhet e draftit që kanë propozuar.

Zona jepet 5 vjet në përdorim, më të drejtë rinovimi (Neni 27, pika 2).

Madje këtu kemi një tërheqje nga një variant i mëhershëm i draftit, ku kontrata lidhej për 10 vjet.

NjĂ« tjetĂ«r pengesĂ« vihet re nĂ« nenin 12 (Pika 1/b), ku pĂ«r nevoja tĂ« zhvillimit rajonal, zonĂ«s mund t’i hiqet statusi, rrjedhimisht bie edhe kontrata. Kjo pasiguri mund tĂ« sjellĂ«: falimentim ose demotivim tĂ« menaxhuesit, me pasojĂ« braktisjen e zonĂ«s.

Sa e vështirë është për hartuesit e projektligjit për të kuptuar se biznesmeni synon shndërrimin e zonës në një ekosistem bionomik për të arritur maksimumin e rendimentit të qëndrueshëm?

Pikërisht në këtë maksimum ai do të sigurojë edhe të ardhurat më të mëdha, duke ruajtur qëndrueshmërinë e burimit.

Siguria e këtij modeli u garantua matematikisht nga ekonomisti kanadez Scott Gordon, në vitin 1954. Gordon përdori peshkimin për të ndërtuar, për herë të parë, një model formal mikroekonomik, duke integruar variabla biologjike dhe ekonomike në një kornizë të vetme.

Modeli mund të shërbejë për mirëmenaxhimin e çdo burimi tjetër të gjallë të rinovueshëm nën shfrytëzim.

Me pak fjalë, ajo që duhet kuptuar është se menaxhuesi synon përdorimin e qëndrueshëm të burimit të rinovueshëm për një kohë sa më të gjatë dhe për të arritur këtë objektiv, ai ka nevojë për mbështetje, jo për skepticizëm.

Skepticizmi duket haptas në kryerjen e procesit të hartimit të dokumenteve të planifikimit. Plani i Menaxhimit hartohet nga bashkia dhe miratohet nga ministria.

Këtu menaxhuesi nuk mund të ndryshojë asgjë. Lidhur me tarifat e gjuetisë, çmimet për individët e vrarë do të caktohen nga qeveria (Neni 31, pika 1/c), gjë e cila mund të mund të kushtëzojë të ardhurat e menaxhuesit me pasojë mosarritjen e maksimumit të rendimentit të qëndrueshëm, për të cilën u fol më lart.

Të ardhurat e qëndrueshme janë një garanci jetike për mbarëvajtjen e zonës, pasi vetëm një menaxhues i fortë mund të ngrejë një zonë të suksesshme gjuetie. Përndryshe, menaxheri mund të detyrohet që të kërkojë burime alternative të ardhurash, por të ardhurat nga jashtë mund të ndikojnë qëndrueshmërinë e burimit, sepse menaxheri nuk do të jetë më i interesuar për shtimin e gjahut.

Vështirësi të tjera, objektivisht të paevitueshme, do të rëndojnë mbi supet e menaxhuesve të gjuetisë, të tilla si kundërshtimet e pronarëve privatë brenda zonave të gjuetisë, me të cilët duhet rënë dakort, kundrejt përfitimeve të ndërsjellta.

Autoritetet vendore mund të luajnë një rol në sheshimin e konflikteve. Mundësia e marrëveshjeve është e mundur.

Menaxhuesit mund të kontribuojnë në ruajtjen e të mbjellave të fermerëve privatë nga sulmet e grabitqarëve, përmes gjuetisë selektive apo gjuetisë së kontrolluar, por edhe në sigurimin e zonës së gjuetisë nga keqbërës të tjerë të jashtëm, kundrejt lejimit të aktivitetit të gjuetisë gjatë sezonit, nga ana e pronarëve.

Ironikisht, autorët e projektligjit duken jo fort bashkëpunues me menaxhuesin. Ekziston frika për krijimin e një menaxhuesi të fuqishëm, të pavarur ekonomikisht.

Kjo mund të lidhet me paaftësinë e autorëve, ose me mosmarrjen e përgjegjësive operacionale gjatë zhvillimit të gjuetisë; ose thjesht frika nga e huaja për ta, nga e panjohura: terreni fizik.

NĂ« thelb, mbetet i njĂ«jti model i “njeriut racional” qĂ« Hardin prezantoi nĂ« esenĂ« e tij pesimiste “Tragjedia e sĂ« pĂ«rbashkĂ«tĂ«s”: e kanĂ« mĂ« lehtĂ« qĂ« tĂ« shmangin vendimmarrjen e vĂ«shtirĂ« dhe tĂ« garantojnĂ« mirĂ«qĂ«nien personale, paçka se kjo mund tĂ« dĂ«mtojĂ« mirĂ«menaxhimin e sĂ« pĂ«rbashkĂ«tĂ«s.

Në fund, në nenin 52 (pika 4) autorët e projektligjit rrëzojnë gjithçka, duke ofruar si alternativë bashkinë në rolin e menaxhuesit, nëse ky i fundit nuk është përzgjedhur ende.

Por sa mund të vazhdojë mungesa e një menaxhuesi të mirëfilltë dhe alternimi i funksioneve të tij nga pushteti vendor?

Ministria nuk jep afat, por ndërkohë as nuk shqetësohet kur bashkitë (me ndonjë përjashtim) nuk marrin pjesë fare në konsultimet për projektligjin e gjuetisë.

Prezenca do të zgjeronte diskutimin drejt modeleve të tjera adminstrimi, të njohura në traditën komunitare. Asnjë input në kë drejtim; asnjë interes!

Në këtë mënyrë, ne rrezikojmë që të kthehemi në kohën e vjetër të menaxhimit, në kohën kur zonat e gjuetisë ishin të hapura për të gjithë dhe natyrisht nuk i përkisnin askujt.

Një qeverisje e hapur ndaj së përbashkëtës dëmton, në radhë të parë, vetë shoqërinë. Nëse nuk e pranojmë këtë, nuk kemi zgjidhur asgjë.

Lexoni gjithashtu:

The post Çelja “e koncensionuar” e gjuetisĂ« appeared first on Citizens.al.

❌
❌