Klikoni për të shikuar videon … …

Source

SPAK dhe BKH në ofensivë totale. Ja emrat e biznesmenëve dhe zyrtarëve që janë kontrolluar (kliko videon për të parë me video editorialin) …

Source

Teatri Kombëtar rikthehet në vëmendje pas një mungese të gjatë nga fejsbukët zyrtarë të qeverisë. Këtë herë, përmes një video-performance me “drone drop” mbi një kantier ndërtimi, i cili nuk dallon shumë nga qindra të tjerë në qytet.

Pamja promovohet si reklamë e një “pune” të premtuar që po kryhet – pra një lloj raportimi, në mungesë të llogaridhënies, – ndërsa qyteti vazhdon të ndërtohet dhe qindra leje të reja miratohen, pa pyetur askënd tjetër përveç pushtetit.

Nuk ishte një njoftim ndërtimor, por një akt simbolik: Një rikthim i kontrolluar i çështjes së Teatrit Kombëtar në ekranet e pushtetit.

Me dashje ose pa dashje, Kryeministri – dhe më pas ministri i Kulturës, e pas tyre i gjithë tabori i pushtetit, – na përsërisin prej kohësh të njëjtin mesazh: The show must go on! (Spektakli duhet të vijojë!), për sa kohë ata janë aktorët kryesorë në skenën e pambaruar të teatrit.

Në fakt, e gjithë qeverisja Rama 1, 2 dhe 3 ka funksionuar si skenë e madhe teatrale, ku vetë teatri u shndërrua në njësi marketingu, ndërsa “star-arkitektët” në kukullat e teatrit prej letre.

Kjo ndodhi pikërisht në mungesë të teatrit si zhanër kritik, si kundër-forcë e pushtetit. Kur teatri real u zhduk, u fshi, u shemb, spektakli institucional zuri vendin e tij.

Tre vjet më parë, më 21 dhjetor 2022, Rama dhe Veliaj – të shoqëruar nga taborët e administratave përkatëse – vendosën atë që e quajtën “gurin e parë të themelit”.

“Baballarët e kombit” në themel të Teatrit të Ri Kombëtar, “më të bukurit dhe më përfaqësues të ndërtuar në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore”, sipas logjikës patriarkale të pushtetit: njësoj si kryefamiljari që vendos gurin e parë të shtëpisë.

Tradita, megjithatë, e thotë qartë: Që themeli të qëndrojë, duhet edhe një kurban, përndryshe muret, si ato të Rozafës, bien.

Kurbani i kësaj dysheje, që ka qeverisur Tiranën për 21, nga 35 vitet e tranzicionit shqiptar, ishte ndërtesa historike e Teatrit Kombëtar, të cilën e shembën natën.

Ndërsa e shembën, u kujdesën ta kthenin aktin në spektakël: Një mizanskenë dramatike në teatrin e madh të pushtetit, ku ndërthuren korrupsioni, krimi i organizuar dhe pastrimi i parave.

Por akti final nuk ishte vetë shkatërrimi i teatrit; ai duhej edhe legjitimuar estetikisht.

Shembja, në vetvete, nuk mjaftonte. Duhej një imazh i ri, një formë e re, një premtim arkitektonik që ta zhvendoste vëmendjen nga dhuna mbi trashëgiminë drejt admirimit për spektaklin.

Duhej shembur teatri, që spektakli i kullave të merrte skenën. Për shembull, kulla që duhej ta zëvendësonte atë – dhe që do t’i merrte tokën, hapësirën dhe kujtesën, – sot ngrihet 33 kate lart (Pixel Tower, projekt nga Bjarke Ingels për Fusha shpk), deri në kufijtë e pronës, praktikisht ngjitur me të.

Teatri u zhduk që ky spektakël të shtrihej pa pengesë në çdo cep të Tiranës: Një profeci e artikuluar qartë nga protesta 27-mujore e Teatrit, e cila u tall si nostalgji, por rezultoi lexim politik i saktë i së ardhmes urbane.

Kulla ngrihet e qetë, duke na vështruar nga lart me cinizëm pedagogjik, sikur të na thotë: “Kot bëtë zhurmë. Nuk ju mora asnjë metër truall. Ju lashë madje dhuratë projektin më të bukur në Evropë që nga viti 1945. Të ma dini për nder!”

Kjo është arkitekturë disonante: Një formë pushteti që prodhon konflikt me kujtesën urbane, mohon dhunën mbi trashëgiminë përmes estetikës dhe e “ribrendon” shkatërrimin si bujari institucionale – ndërsa publiku ftohet, edhe një herë, të duartrokasë.

Sepse kur pushteti merr rolin e regjisorit, qyteti mbetet skenë, kujtesa dekor dhe qytetarët spektatorë të një shfaqjeje ku humbja prezantohet si fitore.

Lexoni gjithashtu:

• Nga sheshi te kulla – Kronika e një hipokrizie të betonuar
• Zbardhet vendimi i kullës pas Teatrit, me 10 kate shtesë
• “Lamtumirë Noel: Kullat po fshijnë shpirtin e Tiranës”

The post Teatri u shemb, spektakli vazhdon appeared first on Citizens.al.

Nga Skënder Minxhozi/

Dje ish-presidenti Ilir Meta është ofruar të japë informacione në lidhje me ngjarjen e 21 janarit, të cilat sipas avokatit të tij, përfshijnë të dhëna që ai ka marrë në prag të protestës së opozitës nga burime të huaja. Meta pretendon se shërbime të huaja i paskan thënë se protesta do të jetë e dhunshme dhe se nuk përjashtohej skenari i vrasjeve. Është hera e parë që ish-presidenti e thotë diçka të tillë. Nuk e tha në momentin kur dha dorëheqjen nga posti i ministrit, as kur ndodhën vrasjet dhe as më vonë kur shumica e djathtë nisi hetimin e atij që u quajt grushti i shtetit i 21 janarit.

Që njëri ndër protagonistët tashmë në burg të 21 janarit të dalë pas 15 vitesh e të ofrohet për “informacione të reja” në lidhje me ngjarjen, ky është një fakt që tingëllon më shumë si një goditje me efekt e tij për të tërhequr vëmendjen publike nga izolimi ku ndodhet, sesa si një kontribut i ri në dosjen e trashë të vrasjeve në bulevard. Tragjedia e 21 janarit është një ndër ngjarjet më të mediatizuara, më të diskutuara e debatuara e më të analizuara. Ashtu siç është një ndër ngjarjet më pak të hetuara.

Ky hendek mes interesit të lartë publik dhe shurdhërisë së qëllimshme të drejtësisë e politikës për të zbardhur përgjegjësit e vrasjes makabre të katër njerëzve të paarmatosur nga shteti i kohës, është ndër kontrastet më therëse që ka prodhuar tranzicioni shqiptar në 35 vite.

Shembulli i kësaj shurdhërie është bërë sot edhe drejtësia e re, saktësisht SPAK, i cili në fillim refuzoi të merrte në dorëzim hetimin për provat e reja për 21 janarin, e më pas ka nisur një hetim “me pjekje të ngadaltë”, të cilit nuk i shihet fundi. Zvarritja e kësaj dosjeje e fut drejtësinë e re në të njëjtën kamare turpi me drejtësinë e plepave e cila de facto e bllokoi gjetjen e përgjegjësve të 21 janarit.

Në këtë mes futja “skiç” e Ilir Metës vetëm sa risjell edhe një herë në skenë hipokrizinë e qeverisësve të 21 janarit të cilët edhe sot vijojnë të përtypin argumenta që nuk i besojnë as vetë, si këto të skenareve me vrasje dhe me shërbime të huaja.

Ka një nerv të zbuluar 21 janari, kur vjen puna për të kuptuar indirekt se kush e mban përgjegjësinë për vrasjet në bulevard. Pak orë pas ngjarjes shumica qeverisëse e kohës, nën piskamën e Berishës rreth grushtit të shtetit, ju fut me shumë zell hetimit të ngjarjes. Qëllimi madhor: të gjejmë rrënjët e puçit, autorët, nxitësit, skenaristët, regjizorët dhe aktorët bashkë me figurantët më të parëndësishëm. Me një fjalë të zbulojmë para shqiptarëve mynxyrën që ishte përgatitur, makinat me dinamit të parku Rinia, çadrat pistoletë, thikat me helm dhe natyrisht edhe një grusht gazetarësh puçistë anash, për ta bërë edhe më të besueshme teoremën komike të Doktorit.

Punoi dy vite ky komision duke marrë në pyetje gjithë hierarkinë e shtetit, minus “Presidentin-horr” dhe “Kryeprokuroren-lavire”. Parakaluan në komision Berisha, Topalli, Basha dhe një dyzinë tjetër zyrtarësh të lartë. Pas vitit të parë të hetimit, pra në 2021, komisionit në fjalë ju zgjat edhe me një vit tjetër mandati i hetimit. Javët e muajt kalonin dhe ajo zyrë me deputetë, të gjithë juristë e disa edhe ish-ministra drejtësie, nuk filtronte asgjë e re. Merreshin honorare për të zbardhur puçin, por puç nuk dukej askund. Retorika politike ndërkohë nxirrte flakë dhe akuzat shkëmbeheshin sa në një anë në tjetrën.

Megjithatë, në fund të dy viteve ky grusht burrash plot dije nga jurisprudenca dhe me kartvizita për t’u pasur zili, nuk qullosi dot gjë. Në podiumin e Kuvendit s’u lexua asnjë raport mbi gjetjet e komisionit, rast unik ky që nga viti ’91. Deputetët që për dy vite morën paratë për të zbuluar komplotin e lartë kundër shtetit, nuk denjuan as të kthejnë honoraret për punën e munguar.

Zbrazëtia e hetimit parlamentar rreth puçit të 21 janarit është nervi i zbuluar i 21 janarit. Kush mendon se demokratët mblodhën informacione e gjetën fakte për përgjegjësinë e opozitës në vrasjet e asaj dite dhe nuk i publikuan ato në vitet që pasuan, thjesht gënjen veten. Jo të tjerët.

Zgjedhjet e 2013 erdhën dhe puçi i harrua. E mbajti mend vetëm Berisha i cili ka hallin që ta mbajë gjallë këtë fjalë si justifikim mekanik, sa herë që e pyesin gazetarët. E harroi madje edhe Edi Rama me të vetët 21 janarin, e mesa duket, meqë qenka sëmundje ngjitëse, u mundua të bënte sikur e kishte harruar atë histori edhe SPAKU vite më vonë.

Të gjithë hoqën duart nga patatja ende e nxehtë e 21 janarit, të cilën nuk mund ta nxjerrë nga zjarri as Ilir Meta me kujtimet e papritura që i erdhën në burg për atë ditë fatale, kur shteti vrau qytetarët e vet dhe askush nuk u dënua. Turp për të gjithë ata që mundeshin dhe ende munden, por nuk e bëjnë!

The post Provat e Metës për 21 janarin dhe një nerv i zbuluar që s’e përmend askush first appeared on JavaNews.al.

Shpesh secili nga ne, kur riprovon dhe rishikon se gjërat po shkojnë keq, ka mërmëritur nën dhëmbë se pse nuk arrijmë të çohemi kundër si shoqëri. Këtë mungesë të revoltës qytetare të materializuar në tubime e protesta, që tani mund të ishin më të shpjegueshme për shkak të skandaleve të rënda të korrupsionit, e etiketojmë si apati morale ose si mungesë ndërgjegjeje shoqërore. Por kjo autokritikë është e cekët. Në realitet, ajo që karakterizon sot shoqërinë shqiptare nuk është mungesa e zemërimit, por mpirja politike — një gjendje e ndryshme, më e thellë dhe më e rrezikshme se indiferenca.

Mpirja nuk nënkupton pajtim me padrejtësinë. Përkundrazi, ajo lind pikërisht nga akumulimi i padrejtësive pa pasoja. Në këtë kuptim, shoqëria mund të jetë njëkohësisht e vetëdijshme për korrupsionin dhe e paaftë për revoltë. Ky nuk është paradoks, por një mekanizëm i studiuar gjerësisht në shkencat shoqërore.

Konceptet e apatisë politike dhe të learned helplessness shpjegojnë se kur individët përballen vazhdimisht me një sistem ku reagimi nuk sjell ndryshim real, ata mësojnë pafuqinë. Zemërimi nuk zhduket, por shndërrohet në cinizëm, distancim ose emigrim. Protesta, në këtë kontekst, perceptohet jo si mjet ndryshimi, por si ritual i parashikueshëm dhe i padobishëm.

Në terrenin aktual të këtyre ditëve, kjo ndihmon për të kuptuar pse protestat e opozitës, si grupimi më i madh vullnetar dhe me më shumë instrumente për të ndryshuar gjërat, pavarësisht denoncimeve të forta, dështojnë të mobilizojnë masivisht shoqërinë. Problemi nuk është mungesa e arsyeve për revoltë, por mungesa e besimit se revolta prodhon rezultat. Studimet mbi lëvizjet sociale,( veçanërisht ato të përmbledhura në teorinë e politics of contention), tregojnë se pakënaqësia është kusht i domosdoshëm, por jo i mjaftueshëm për mobilizim. Ajo duhet të shoqërohet me strukturë organizative, lidership të besueshëm dhe perceptim të mundësisë reale për fitore.

Në Shqipëri, këta faktorë mungojnë ose janë konsumuar. Opozita shihet shpesh si pjesë e së njëjtës elitë që ka prodhuar zhgënjimin, çka e bën thirrjen e saj për revoltë pak bindëse. Kjo krijon një rreth vicioz: shoqëria është e mpirë sepse nuk beson te politika, ndërsa politika dështon të mobilizojë sepse përballet me një shoqëri të mpirë.

Në këtë kuptim, mungesa e revoltës nuk duhet interpretuar si mungesë ndjenje morale, por si krizë përfaqësimi dhe shprese. Shoqëria shqiptare nuk është e qetë; ajo është e lodhur. Dhe lodhja kolektive është shumë më e rrezikshme se zemërimi, sepse nuk shpërthen — ajo tretet.

Për rrjedhojë, pyetja nuk është pse qytetarët nuk ngrihen, por çfarë e ka bërë ngritjen të duket e pakuptimtë. Pikësëpari, politika duhet të kuptojë se pa adresuar këtë pyetje, çdo thirrje për revoltë do të mbetet thjesht zhurmë mbi një heshtje të thellë shoqërore.

The post A mos vallë ne shqiptarët jemi bërë palë me qeverinë kundër opozitës? appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’- Le të mos fshihemi pas gishtit.

Shqipëria ka plotësuar parakushtet për të qenë në prag të një krize të legjitimitetit institucional dhe ndoshta edhe kushtetues, pasi po shfaqen shenjat e një përplasjeje mes qeverisë dhe SPAK, që përfaqëson një pjesë kyçe të sistemit të drejtësisë.

Nga njëra anë, kemi një qeveri të plagosur rëndë: dy ish-kryeministra të kërkuar për arrest, drejtues të institucioneve të rëndësishme nën hetim, ministra të tjerë të akuzuar për vjedhje dhe pastrim parash, një kryebashkiak të fortë në burg dhe një numër tjetër drejtuesish dhe nëpunësish publikë nën hetim. Akuzat shtrihen nga më të lehtat deri te rastet e rrëmbimit të personave.

Nga ana tjetër, SPAK nuk ndalet. Nuk duket e rastësishme që në të njëjtën ditë kërkohet arrestimi i një grupi me lidhje të dyshuara si të forta me politikën dhe që nga ana tjetër rrëmbente përmes korrupsionit tenderat e AKSH, dhe po atë ditë kërkohet leje nga Kuvendi për arrestimin e zv.kryeministres Balluku.

Fuqia e SPAK ka ardhur eksponenciale dhe mbështetja nga SHBA dhe BE nuk ka munguar për çdo rast. Hetimet dhe arrestimet e tij prekin çdo aspekt të qeverisjes: nga shëndetësia dhe siguria kibernetike, infrastruktura etj. Edhe pse përgjegjësitë mbeten personale, qeverisja kolektive nuk mbetet e pastër.

Nga ana tjetër kemi një rritje anemike që ka mbetur tek një prag i pamundur për të kapërcyer me rreth 3 për qind në vit. Kemi një treg të kapur rëndë në pikat më nevraligjike të saj nga krimi dhe ku konkurrenca e drejtë dhe barabartë është deformuar.

Ndarja pasurore është shumë e polarizuar dhe se ecurinë e mëtejshme e garantojnë sektorë si turizimi dhe ndërtimi të cilët janë sektorë konjuktural dhe jo strukturorë që nuk prodhojnë stabilitet afatgjatë.

Ndaj, përplasja e qeverisë me SPAK duke u zhvilluar në këtë kontekst, ka shumë gjasa të prodhojë enzima shoqërore të pakënaqësisë publike të cilat sigurisht do ta kërkojnë dëmin tek qeveria dhe jo SPAK. 

Nga ana tjetër një përfaqësim mjaft përçarës i opozitës shton pasiguritë dhe krijojnë një mjedis më shpërthyes.

Kriza ndoshta ende nuk ka nisur por para kushtet janë plotësuar.

Në shpërtheftë, kostoja do të jetë e rëndë pasi nuk do të synojë rrëzimin e një qeverie dhe vendosjen e një tjetre por një sistem të tërë vlerash të cilat mund të na rezultojnë se janë ngitur mbi themele të dobëta e lehtësisht të cënueshme.

Por ama me peshë të rëndë e kosto mjaft të madhe për qytetarët.

The post A ndodhemi në prag të një krize… që mund të rezultojë e rëndë appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’- Në Kuvend ka nisur të miratohet një buxhet prej 8.8 miliardë lekësh për vitin e ardhshëm. Në letër, mund të tingëllojë i mirë: parashikon rritje pagash, pensionesh dhe fonde sociale. Ka edhe rreth 1.8 miliardë lekë për investime publike. Por realiteti nuk është letër dokumenti.

Ky buxhet, me një rritje ekonomike të parashikuar prej 3.9% — vërtitet e njëjta për shtatë vite me radhë — u garanton shqiptarëve vetëm të hanë e të jashtëqitet. Pikë së pari, sepse shifra e rritjes ekonomike në vetvete është një tregues i pesimizmit racional: me këtë ritëm nuk t’i afrohemi më shpejtësine e duhur as standardeve minimale të jetës që ka Bashkimi Europian.

Edhe pse shpenzimet buxhetore janë rritur me rreth 7%, ky zgjerim mbetet i vogël në raport me nevojat e zhvillit të vendit. Fokus i madh i është dhënë rritjes së pagave, pensioneve dhe mbrojtjes sociale — e cila është e domosdoshme — por shpenzimet kapitale për investime strategjike mbeten relativisht të kufizuara. Ndaj buxheti i ri nuk e rrit produktivitetin, nuk forcon sektorët inovativë dhe nuk zgjidh problemin e mungesës së fuqisë punëtore të kualifikuar.

Rritja e pagave minimale dhe e pensioneve ka një efekt të kufizuar në mirëqenie për shkak të inflacionit, kostos së jetesës dhe mungesës së punësimit cilësor dhe investimeve që krijojnë vende pune të qëndrueshme. Shpenzimet kryesore shkojnë drejt administratës dhe jo drejt rritjes së kapaciteteve prodhuese të ekonomisë.

Një shqetësim i madh mbetet drejtësia fiskale. Politika fiskale e shprehur përmes amnistisë fiskale duket se favorizon të pasurit dhe ata që shmangin taksat, ndërsa qytetarët që paguajnë rregullisht nuk gjejnë shpërblim. Në mungesë të një strategjie të qartë për të ndarë barrën fiskale dhe për të inkurajuar bizneset e vogla dhe të mesme të formalizohen, buxheti rrezikon të mbetet një instrument që vijon të ndihmojë më shumë bizneset e forta sesa qytetarët e thjeshtë.

Nga ana tjetër, kapaciteti i dobët institucional dhe korrupsioni e rrëzojnë buxhetin në praktikë. Shqipëria vazhdon të përballet me një nivel të lartë korrupsioni dhe ndikimi të interesave klienteliste në shpërndarjen e fondeve publike. Institucionet publike vazhdojnë të dallohen për mungesë transparence dhe pavarësie, duke ulur besueshmërinë dhe efektivitetin e kontrollit mbi shpenzimet.

Ky vit sjell edhe një kontekst të ri: SPAK dhe hetimet në nivele të larta drejtuese kanë krijuar një mjedis të bllokuar, të frikësuar brenda një administrate që nuk dallon për cilësi ekzekutive.

Administrata publike duket e mpirë nga frika: pak njerëz marrin vendime, shumica refuzojnë të firmosin, dhe vendimet vonohen. Fryma e përgjegjësisë mungon nga frika e vendimeve të paqarta e të kontestueshme, qoftë edhe nga drejtësia e re.

Më shumë sot kanë rëndësi tabulatet e përgjimeve që enkas dalin në media sesa draftet e projekteve të zhvillimit.

I njomi e i thati janë bërë bashkë dhe është mëse e pritshme të krijohet një periudhë pritjeje derisa të shpërndahen retë. Por një buxhet i mirë, pa njerëzit që do ta ekzekutojnë dhe në një mjedis të bjerrë vetëm një gjë garanton: sonambulizëm.

Atëherë ç’kuptim ka të flasim për buxhetin e ri që personifikon të ardhmen, kur e ardhmja është njësoj si sot, e kur në buxhet secili nga ne është veç një numër pa aspirata?!

The post Sonambulisëm- Buxheti që na garanton të hamë e të jashtëqitim appeared first on Gazeta Si.

Më në fund do të hapet gjuetia. Teknikisht do të marrë edhe disa muaj, por sot projektligji do të kalojë Kuvendin. Më pas i çelet rruga legjislacionit sekondar; vendimet e qeverisë, planet menaxhuese, rregulloret, kufizimet, caktimi i zonave, deri në vendimin e Ministrit të Mjedisit për çeljen e sezonit të gjuetisë.

Kështu, pas një ndalese 12-vjeçare me ligj, pas përplasjeve dhe debateve herë teknokratike e herë publike, “pro” dhe “kundra” mes palëve, qeveria, siç premtonte prej kohësh, është tërhequr.

Publiku i di shkaqet e ndalimit (gjuetia e tepërt, abuzimet etj.), por jo ato të hapjes. Nuk ka ndonjë të dhënë, matje apo studim të kryer mbi popullsinë e specieve, karakteristikat dhe dinamikat e saj.

Zyrtarët e ministrisë thonë se fauna është rimëkëmbur, por kjo mbetet, sidoqoftë një pretendim i kompromentuar prej politikës. Arsyetimi logjik na bën të pohojmë se rritja mund të jetë e pashmangshme, por sa, si dhe ku, askush nuk mund të flasë me siguri.

Pas një dekade qetësie relative, pa dyshim, diçka ka ndryshuar, por gjuajtja e kafshëve dhe e shpendëve vijonte në ilegalitet.

Disa habitate u shkatërruan, apo u degraduan prej urbanizimit, zhvillimit dhe konsumit të përgjithshëm. Infrastruktura civile u zgjerua. Programet reale të rehabilimit dhe të konservimit, ndonëse u propaganduan, në thelb munguan.

Për të pasur një ide më të qartë dhe përfundime shkencore mbi efektet e ndalimit 12-vjeçar të gjuetisë, duhen llogaritur edhe vlerat e këtyre ndryshoreve.

Në projektligj organizimi i shërbimit të gjuetisë i kalon “menaxhuesit të zonës së gjuetisë” (Neni 21).

Këtej e tutje, menaxhuesi do të marrë në përdorim, kundrejt qirasë, disa qindra hektarë, përmes konkurimit publik.

Do të jetë ky (person fizik ose juridik) që do të hapë dhe do të mbyllë portën e gjuetisë për gjuetarët. Shoqatat e gjuetarëve do të vijojnë organizimin e anëtarësisë dhe rolin këshillues, krahas grupeve të tjera të interesit, ku futen dhe disa shoqata mjedisore.

Ministria ia kalon përgjegjësinë operative bashkive dhe mban politikat mbi ruajtjen e ekuilibrit ekologjik të faunës së egër.

Organizimi i ri i gjuetisë përbën një revolucion në menaxhimin “e së përbashkëtës”. Ai synon t’u japë fund të ashtuquajturëve “banditë shëtitës”, një term në ekonominë politike që portretizon politikanët pa të ardhme që shfrytëzojnë një burim natyror deri në shterim e më pas kalojnë te burimi i radhës.

Të tillë mund të tiparizohen gjuetarët vendas e të huaj, para moratoriumit 12-vjeçar të gjuetisë, sjellja e të cilëve shkatërroi popullatat e specieve në Shqipëri. Autoriteti shtetëror ka kuotat e tij në këtë ndërmarrje kriminale ndaj mjedisit.

Por këtë radhë hapja e gjuetisë nuk shoqërohet me hapjen e zonave të gjuetisë. Këto të fundit do të rezervohen vetëm për biznesmenë, të cilët kanë një plan biznesi dhe menaxhimi të qëndrueshëm, kundrejt marrjes së shërbimit të gjuetisë me qira; fjala është për qiranë e tokës që do t’i paguajnë bashkisë, së cilës i përket zona e gjuetisë.

Çfarë garancish japin menaxhuesit për zonat e gjuetisë?

Në fakt, garancitë nuk burojnë nga individi, por nga individualizimi i përfitimeve çka e shtyn menaxhuesin drejt një rendimenti të qëndrueshëm në këto zona.

“Asaj që është e përbashkët për shumicën, i kushtohet më pak vëmendje”, pohonte Aristoteli 2,400 vjet më parë në Athinë.

Të tilla ishin habitatet natyrore dhe rezervatet e gjuetisë në Shqipëri, para moratoriumit te gjuetisë, 12 vjet të shkuara.

Duke qenë të gjithkujt ato ishin të askujt. Gjuetarët gjuanin në ekstrem dhe kur popullatat mbaronin, grupet e brankonierëve zhvendoseshin në habitatin ngjitur, më pas te një tjetër e kështu, derisa i mbaruan (shkatërruan) që të gjitha.

Tingëllon e hidhur (dhe njëkohësisht ilustrimi më i mirë) thënia e gjahtarëve se “po nuk i vramë ne, do t’i vrasin të tjerët!”.

Fjala ishte më shumë për burimet e gjuetisë me karakter shtegëtues që lëviznin në territore, aq të mëdha, sa nuk arrinin që të menaxhoheshin nga shoqëria.

Kjo është natyra e burimeve të përbashkëta, të tilla që janë falas për individin dhe të pamjaftueshme për shoqërinë.

Biologu amerikan Garrett Hardin e trajtoi këtë fatalitet në esenë e famshme “Tragjedia e së përbashkëtës” (1968). Përpjekjen e tij për t’i dhënë problemit një zgjidhje, ai e ilustroi me shembullin e një kullote, e cila përdorej njëkohësisht nga shumë barinj.

Hardin na tregon se qëllimi i çdo bariu është shtimi i numrit të tufës. Si qenie racionale, bariu gjendet përballë një dileme: cila është dobia ime nëse shtoj edhe një kafshë tjetër në tufë?

Në këtë rast zgjedhja për bariun ka dy elementë: një pozitiv dhe një negativ. Elementi pozitiv ka të bëjë me marrjen e të gjitha përfitimeve nga shtimi i tufës me një kafshë të re, ndërsa elementi negativ ka të bëjë me mbikullotjen, si presion i shtuar ndaj burimit.

Por në këtë rast, efektet e mbikullotjes do të shpërndahen mes barinjve. Bariu racional do të arrijë në përfundimin se shtimi i tufës me një kafshë të re është e vetmja rrugë e arsyeshme që ai duhet të ndjekë.

Ky është përfundimi i arritur nga çdo bari që shfrytëzon një pronë të përbashkët. Pikërisht këtu ndodh tragjedia.

Njeriu bëhet pjesë e një sistemi të mbyllur që e detyron të shtojë përfitimet në kurriz të një burimi të kufizuar. Shkatërrimi është destinacioni drejt të cilit nxiton çdo individ në ndjekje të interesit të tij më të mirë, në një shoqëri që beson në lirinë e pronës së përbashkët.

“Liria për të mirën e përbashkët”, përfundon Hardin, “na shkatërron të gjithëve”.

I njëjti arsyetim vlen kur burimi është fauna e egër, parqe kombëtare, popullata me peshq, apo edhe vetë cilësia e atmosferës.

Hardin sugjeroi se kërkesa kolektive ndaj burimit mund të kontrollohej, nëse të drejtat e pronësisë i kalonin përdoruesve privatë, pasi në këtë mënyrë ata do të kishin interes mbarështimin e burimit, jo shkatërrimin e tij.

Tezat e shtjelluara në “Tragjedia e së përbashkëtës”, u bënë të rëndësishme për botën moderne konsumeriste, ku mbipopullimi, shterimi i burimeve dhe ndotja globale përfaqësonin rreziqet e shekullit të ardhshëm.

Ato nxitën ekonomisten Elinor Ostrom (e para nobeliste grua në fushën e ekonomisë), të kryente studime me bazë të gjerë për gjetjen e një modeli të suksesshëm për administrimin e burimeve të përbashkëta natyrore.

Në krye të një ekipi shkencëtarësh (biologë, ekologë, matematikanë, sociologë, atropologë etj.) ajo mori përsipër t’i përgjigjej një pyetjeje: Çfarë rregullash duhen ndjekur ndaj sistemeve burimore, në mënyrë që administrimi i tyre të jetë i qëndrueshëm?

Ostrom ndërtoi një model kompleks që shkoi përtej një marrëdhënieje mes individëve të një grupi të vetëm, duke marrë në konsideratë një shumësi të spikatur variablash: diversitetin ekologjik (por që është edhe social), sistemin ekonomik të vendit, atë politik, madhësinë e territorit fizik, ngjashmëritë dhe fqinjësinë kufitare, historinë e shfrytëzimit të tokës (teknikat tradicionale), tipologjinë e organizatave joqeveritare që vepronin në territor, llojin e njësisë së burimit, tipologjinë e burimit dhe çdo gjë tjetër të cilën metodologjistët e vlerësuan të rëndësishme për ndërtimin e funksioneve të administrimit të së përbashkëtës.

Përfundimet ishin të tilla që nuk bëhej fjalë për një model të vetëm administrimi të suksesshëm të së përbashkëtës.

Burime të ndryshme performonin ndryshe. Ato ishin të suksesshme, nëpërmjet administrimit privat, nëpërmjet administrimit shtetëror, por edhe nëpërmjet atij komunitar. Asgjë nuk ishte absolute!

Për këtë studim, në 2009 Ostrom-it iu  dha çmimi “Nobel”. Por le të kthehemi pas, në të ardhmen: në 2025 – tani kur jemi në prag të miratimit të projektligjit të gjuetisë!

Menaxhuesi është domosdoshmëri

Ka një lidhje thelbësore në frymë të projektligjit me çka u shpjegua më sipër: mbyllja e zonave të gjuetisë dhe kalimi nën administrim nga menaxhuesit, kundrejt qirasë.

Interesi publik garantohet sepse tashmë mirëmenaxhimi është në interes të menaxhuesit.

Nga ana tjetër, marrja nga bashkia e një qiraje për tokën, garanton se pasojat e përdorimit nuk do të prodhojnë kosto të shtuara për komunitetin.

Por hartuesit e projektligjit pranë Ministrisë së Mjedisit nuk duken mjaftueshëm të vetëdijshëm mbi avantazhet e draftit që kanë propozuar.

Zona jepet 5 vjet në përdorim, më të drejtë rinovimi (Neni 27, pika 2).

Madje këtu kemi një tërheqje nga një variant i mëhershëm i draftit, ku kontrata lidhej për 10 vjet.

Një tjetër pengesë vihet re në nenin 12 (Pika 1/b), ku për nevoja të zhvillimit rajonal, zonës mund t’i hiqet statusi, rrjedhimisht bie edhe kontrata. Kjo pasiguri mund të sjellë: falimentim ose demotivim të menaxhuesit, me pasojë braktisjen e zonës.

Sa e vështirë është për hartuesit e projektligjit për të kuptuar se biznesmeni synon shndërrimin e zonës në një ekosistem bionomik për të arritur maksimumin e rendimentit të qëndrueshëm?

Pikërisht në këtë maksimum ai do të sigurojë edhe të ardhurat më të mëdha, duke ruajtur qëndrueshmërinë e burimit.

Siguria e këtij modeli u garantua matematikisht nga ekonomisti kanadez Scott Gordon, në vitin 1954. Gordon përdori peshkimin për të ndërtuar, për herë të parë, një model formal mikroekonomik, duke integruar variabla biologjike dhe ekonomike në një kornizë të vetme.

Modeli mund të shërbejë për mirëmenaxhimin e çdo burimi tjetër të gjallë të rinovueshëm nën shfrytëzim.

Me pak fjalë, ajo që duhet kuptuar është se menaxhuesi synon përdorimin e qëndrueshëm të burimit të rinovueshëm për një kohë sa më të gjatë dhe për të arritur këtë objektiv, ai ka nevojë për mbështetje, jo për skepticizëm.

Skepticizmi duket haptas në kryerjen e procesit të hartimit të dokumenteve të planifikimit. Plani i Menaxhimit hartohet nga bashkia dhe miratohet nga ministria.

Këtu menaxhuesi nuk mund të ndryshojë asgjë. Lidhur me tarifat e gjuetisë, çmimet për individët e vrarë do të caktohen nga qeveria (Neni 31, pika 1/c), gjë e cila mund të mund të kushtëzojë të ardhurat e menaxhuesit me pasojë mosarritjen e maksimumit të rendimentit të qëndrueshëm, për të cilën u fol më lart.

Të ardhurat e qëndrueshme janë një garanci jetike për mbarëvajtjen e zonës, pasi vetëm një menaxhues i fortë mund të ngrejë një zonë të suksesshme gjuetie. Përndryshe, menaxheri mund të detyrohet që të kërkojë burime alternative të ardhurash, por të ardhurat nga jashtë mund të ndikojnë qëndrueshmërinë e burimit, sepse menaxheri nuk do të jetë më i interesuar për shtimin e gjahut.

Vështirësi të tjera, objektivisht të paevitueshme, do të rëndojnë mbi supet e menaxhuesve të gjuetisë, të tilla si kundërshtimet e pronarëve privatë brenda zonave të gjuetisë, me të cilët duhet rënë dakort, kundrejt përfitimeve të ndërsjellta.

Autoritetet vendore mund të luajnë një rol në sheshimin e konflikteve. Mundësia e marrëveshjeve është e mundur.

Menaxhuesit mund të kontribuojnë në ruajtjen e të mbjellave të fermerëve privatë nga sulmet e grabitqarëve, përmes gjuetisë selektive apo gjuetisë së kontrolluar, por edhe në sigurimin e zonës së gjuetisë nga keqbërës të tjerë të jashtëm, kundrejt lejimit të aktivitetit të gjuetisë gjatë sezonit, nga ana e pronarëve.

Ironikisht, autorët e projektligjit duken jo fort bashkëpunues me menaxhuesin. Ekziston frika për krijimin e një menaxhuesi të fuqishëm, të pavarur ekonomikisht.

Kjo mund të lidhet me paaftësinë e autorëve, ose me mosmarrjen e përgjegjësive operacionale gjatë zhvillimit të gjuetisë; ose thjesht frika nga e huaja për ta, nga e panjohura: terreni fizik.

Në thelb, mbetet i njëjti model i “njeriut racional” që Hardin prezantoi në esenë e tij pesimiste “Tragjedia e së përbashkëtës”: e kanë më lehtë që të shmangin vendimmarrjen e vështirë dhe të garantojnë mirëqënien personale, paçka se kjo mund të dëmtojë mirëmenaxhimin e së përbashkëtës.

Në fund, në nenin 52 (pika 4) autorët e projektligjit rrëzojnë gjithçka, duke ofruar si alternativë bashkinë në rolin e menaxhuesit, nëse ky i fundit nuk është përzgjedhur ende.

Por sa mund të vazhdojë mungesa e një menaxhuesi të mirëfilltë dhe alternimi i funksioneve të tij nga pushteti vendor?

Ministria nuk jep afat, por ndërkohë as nuk shqetësohet kur bashkitë (me ndonjë përjashtim) nuk marrin pjesë fare në konsultimet për projektligjin e gjuetisë.

Prezenca do të zgjeronte diskutimin drejt modeleve të tjera adminstrimi, të njohura në traditën komunitare. Asnjë input në kë drejtim; asnjë interes!

Në këtë mënyrë, ne rrezikojmë që të kthehemi në kohën e vjetër të menaxhimit, në kohën kur zonat e gjuetisë ishin të hapura për të gjithë dhe natyrisht nuk i përkisnin askujt.

Një qeverisje e hapur ndaj së përbashkëtës dëmton, në radhë të parë, vetë shoqërinë. Nëse nuk e pranojmë këtë, nuk kemi zgjidhur asgjë.

Lexoni gjithashtu:

• Menaxhimi i mbetjeve dështoi. Le të rinisim nga e para!
• Vjosa, fasada e gjelbër e socialistëve të Ramës
• “Mbrojtës” që kërkojnë zhvillim!

The post Çelja “e koncensionuar” e gjuetisë appeared first on Citizens.al.

Nga Skënder Minxhozi/

Dikush tha më te drejtë në njërën nga ditët e protestave të 35 viteve më parë në Qytetin Studenti: gjak nuk provokoi ky revolucion po baltë prodhoi me shumicë. E thënë në atë moment shprehja qe spontane dhe jo mbartëse apo parashikuese e diçkaje të keqe. Balta identifikohej me motin me shi, e jo labirinthin e errët ku do të hynte vendi në vitet që pasuan. Pakkush mendonte keq në atë moment, në vrullin e romantizmit që kishte kapluar të gjithë ambjentin ku lindi pluralizmi shqiptar. Ishim të varfër, të frikësuar, të paqartë mbi të gjitha, por mendonim “vetëm për mirë”.

“Do e shihni që do bëhemi Evropë brenda tre vjetëve”, ishte një ndër batutat që dëgjoje më shpesh në atë kohë. Koncepti i hyrjes në Evropë artikulohej “do bëhemi Evropë”! “Do bjerë shi jeshil dollarësh, do zbarkojnë amerikanët të na ushqejnë e të na veshin”, ja priste tjetri. Në skamjen e komunizmit fundor të gjitha këto tingëllonin profetike, paçka se në thelb ishin dhe janë akoma dhe më shumë sot, thjesht parashikime naive dhe fëminore. Çka pasoi nuk ishte as shiu i dollarëve dhe as bashkimi me Evropën.

Sot, 35 vite më pas ngjarjet e dhjetorit ’90 kanë më së shumti vlerë për të analizuar kurbën e daljes së Shqipërisë nga sistemi totalitar komunist dhe tranzitimin e ngadaltë e plot gropa, kthesa e të përpjeta, drejt një shoqërie demokratike normale. Objektiv të cilin nuk e kemi arritur as pas tre dekadash e gjysëm hallakatjeje nëpër kallamishtet e tranzicionit.

Dekada e parë e tranzicionit, vitet 1991-2000, është ana tjetër e medaljes iluzive të rënies së komunizmit. Është ana e errët e një historie shprese dhe zhgënjimi. Qyteti Studenti u zbraz shpejt në dhjetor ’90 nga idealistët dhe vendin e tyre e zunë të rastësishmit dhe llogaritarët e pushtetit. Aq e vërtetë është kjo saqë teksa vendos përballë fotot e atyre ditëve, studentët dhe njerëzit e thjeshtë që gëzonin, me galerinë e fytyrave të pushtetit që u ndërtua mbi baltën e Qytetit Studenti, kupton sesa i rastësishëm, joprofesional dhe disa herë keqdashës e abuzues ka qenë shteti i ri që mori formë në fillimet e demokracisë shqiptare.

Në fakt teksa bën këtë fluturim në kohë, kupton të vërtetën e madhe se PD, si fryti madhor i lëvizjes studentore, qe një jo-projekt i lindur me nxitim për shkak të krizës së regjimit që po binte, e jo si rezultat i një kulture të konsoliduar demokratike. Karrieristë dhe të dështuar e të pakënaqur të regjimit komunist u kthyen në materien bazë që krijoi shtetin e të ardhmes. I cili kishte brenda shumëçka nga praktikat, fryma dhe konceptet bazë të shtetit të së shkuarës. Nuk pati një telajo sado të vagullt për të hedhur themelet e shtetit post-komunist, nuk pati traditë pluralizmi, nuk pati as organizata apo organizime të çfarëdo që të mbartnin mendimin alternativ. Ndërtuam mbi rërë dhe e pamë veten përtokë në tërmetin më të parë (kupto piramidat dhe vitin e mbrapshtë ’97)!

Përtej asaj që studentët dhe qytetarët e tjerë shpalosën në ato ditë dhjetori, ajo që pasoi më pas nisi si një histori e stisur keq qysh në krye të herët. Tamam si ajo këmisha të cilën e mbërthen keq në kopsën e parë dhe të shtrëngon në fyt në kopsën e fundit.

Pasi hoqëm qafe komunizmin, ju kthyem të heqim qafe gjithçka që trashëguam prej tij. Një operacion natyrisht i lëvdueshëm për pjesën e çmontimit të regjimit represiv, instalimin e ekonominë se tregut dhe hapjen e vendit ndaj botës, por jo në mënyrën sesi u sollëm me shtetin, administratën, drejtësinë, infrastrukturat, natyrën, me fenomene sociale si urbanizimi apo me dërgimin për skrap të thuajse gjithçkaje që breza shqiptarësh kishin ndërtuar me mund e djersë.

Asnjë studim paraprak, asnjë model ekonomik e zhvillimor, asnjë vetëfrenim i arsyeshëm për hapat që po hidhnim në errësirë. Thjesht pranim i thatë dhe mekanik i formulave shpesh idiote që vinin nga organizmat ndërkombëtare, ku burokratë të panjohur eksperimentonin me vendet lindore si me minjtë në një vazo qelqi.

Me qetësinë dhe kthjelltësinë që kemi sot, nuk na duhet shumë për të kuptuar sesa amatore, inatçore dhe e mbarsur me ideologji e propogandë boshe ka qenë dekada e parë e pluralizmit që erdhi pas Dhjetorit ’90. Një brez drejtuesish me kostume antikomuniste, që vepronin në mjaft raste pikë për pikë si aparatçikët e regjimit të saporrëzuar.

Dhe rezultantja e kësaj linje politike i dha frytet e saj të hidhura. Shqipëria e filloi epokën e pluralizmit politik duke parë të futej në burg kryetari i opozitës. Ajo qe këmbana e parë e deformimit demokratik që po pësonte vendi. Më pas erdhi demarshi për të instaluar një kushtetutë ku të gjitha pushtetet t’i kishte një dorë e vetme, Sali Berisha. Më pas pasuan piramidat dhe në fund, “qershia” mbi tortë, erdhi 97-ta e frikshme megjithë bilancin e saj tragjik. Shembja e shtetit dhe rrënimi deri në qelizë i gjithçkaje ishte ndërtuar. Ekuacioni i dekadës së parë të pluralizmit u mbyt në gjakun e derdhur pa e ditur pse dhe pa e marrë vesh për çfarë. Marrëzi kolektive për një vend që vegjentonte në një gjendje thuajse natyrore.

Të gjitha këto qëndrojnë pas atij shansi të humbur të vitit 1990, kur largimin e komunizmit dhe hapësirën e oportunitetet që sillte me vete ajo ngjarje, i deformuam duke ja vënë shtetin në dorë batakçinjve politikë dhe tregtarëve të paskrupullt të flamujve.

Një ëndërr e bukur u kthye gradualisht në makth, aq sa edhe sot askush nuk është në gjendje ta shpjegojë, fjala vjen,se përse kur ra sistemi komunist në dhjetor ’90 nuk u derdh asnjë pikë gjaku, por ama kur erdhi puna për të parin rotacion të pushtetit brenda sistemit të ri demokratik, u vranë nja 2 apo 3 mijë njerëz! Këtë paradoks sot nuk e shpjegon dot askush, përveçse me faktin se në vitin ’90 komunizmit i kishin rënë patkonjtë dhe shqiptarët donin lirinë, kurse në 1997 kur puna qe për ndarjen e pushtetit mes një klase politike të vradzhtë dhe përjashtuese (shto dhe fajdet), gara për pushtet u kthye në faturë gjaku.

Prandaj është mirë të përkujtohet e mbi të gjitha të studiohet Dhjetori ’90 me të gjitha efektet që prodhoi. Pa ditirambet e shëmtuara e glorifikimin grotesk që vërehet rëndom kur afrohet data, por me koshiencën se nga largësia e 35 viteve ka ardhur më në fund momenti për të pasur një refleksion mbi atë që shkoi mirë, por mbi të gjitha dhe kryesisht mbi atë që shkoi keq në atë moment ngjizjeje të vetëdijes sonë demokratike. Dhjetorin ’90 duhet ta kujtojmë për atë që fituam, por më shumë dhe më shpesh për atë që humbëm.

Sepse humbëm shansin për të vënë themelet e një shteti normal, një demokracie funksionale të rregulluar nga shteti ligjor dhe një vendi që të mban, jo që të përze 35 vjet rresht! Kishim shansin historik të ndërtojmë mbi rrënojat e komunizmit një shoqëri humane, e jo një kazan grykësish që abuzojnë me shtetin dhe me pushtetin. Për këto ja vlen vërtetë të kujtohet Dhjetori ’90!

The post Dhjetorin ta kujtojmë për çfarë fituam, po edhe për çfarë humbëm first appeared on JavaNews.al.

Nga Ardit Rada

Partia Demokratikë është përfshirë në një dinamikë të re, por të njohur. Vetëm se këtë radhë ‘lufta’ e foltoreve ka tjetër drejtim. Figura të njohura në PD që kanë dalë hapur në krah të Ervin Salianjit po e konfirmojnë dita-ditës së e gjithë lëvizja e tyre, nga kafenetë në sallat ploy, nuk ka të bëjë me synimin për t’i zënë vendin Sali Berishës, as për të krijuar një alternativë ndaj tij. Përkundrazi, lëvizjet e Salianjit ndjekin një logjikë që bën sens për situatën ku ndodhet PD-ja e sotme: Përforcimin e pozicionit të tij në raport me Gazment Bardhin.

Salianji është një nga figurat më të ekspozuara të PD-së në dekadën e fundit. Ka kaluar përmes një procesi të vështirë gjyqësor, është përballuar me burgun dhe është rikthyer në jetën politike duke mbajtur peshën e një narrative personale që e dallon nga shumë të tjerë brenda partisë. Pavarësisht sfidave, ai ka vijuar të ruajë një profil aktiv në debatet politike dhe në komunikimin publik.

Ndërkohë, Gazment Bardhi, pavarësisht rezultati turpëruese në Fier më 11 Maj, vazhdon të mbajë funksione të rëndësishme në PD. Njeriu që nuk arriti të fusë dot në Parlament as listën e mbyllur, mbetet Kryetar i Grupit Parlamentar dhe pjesë e vendimmarrjes së strukturave të partisë. Ky kontrast mes rezultatit elektoral dhe pozicionit institucional krijon natyrshëm pakënaqësi dhe rivalitet brenda PD-së, sidomos nga Salianji që një ditë më parë deklaroi se avancimi në karrierë brenda selisë blu duhet të reflektojë vlerësimin e votuesve.

Pikërisht këtu lind tensioni mes Salianjit dhe Bardhit. Nëse selia blu pretendon të zbatojë një standard ku vota është treguesi kryesor i legjitimitetit dhe avancimit, atëherë Salianji e sheh veten në një avantazh moral dhe politik në raport me Bardhin. Rrjedhimisht, angazhimi i tij në një ‘Foltore’ me demokratët është një apel ndaj Berishës për të ristrukturuar ekuilibrat e brendshëm dhe hierarkinë në PD.

Deklaratat e Ilir Alimehmetit se takimet e tij dhe të Salianjit nuk synojnë të sfidojnë autoritetin e Berishës, janë një provë e qartë se ‘Foltorja’ nuk ka të bëjë me njëshin, por me ata që e rrethojnë. Po kështu, deklarimet e Edmond Spahos, i cili ka përmendur se Salianji ka qenë pranë marrjes së postit të Kryetarit të Grupit Parlamentar, tregojnë se ambicia e tij për atë pozicion ka qenë reale. Fakti që kjo mundësi nuk u materializua, e la të hapur një çështje të brendshme që sot duket se po rikthehet në skenë.

Në këtë kuptim, ‘Foltorja’ nuk shfaqet si një mjet për të sfiduar udhëheqësin historik të PD-së, por si një platformë për të forcuar pozicionin personal të Salianjit. Dhe në fakt këtë po e tregon duke mbledhur më shumë njerëz seç ka marrë vota Gazment Bardhi në Fier. Përballë figurave të tilla diskretituese për demokratët, Salianji synon të ripozicionojë veten si një figurë që ka kontribut, ka histori dhe së fundmi kërkon të ketë edhe hapësirë në strukturat drejtuese të PD-së.

Thirrja e tij mbi nevojën për standarde të bazuara në vota dhe performancë elektorale është një mesazh i drejtpërdrejtë që prek Bardhin më shumë se çdo figurë tjetër. Ndaj sot Partia Demokratike nuk po përjeton një betejë për kryetar. Po përjeton një betejë për hierarki. Dhe në këtë hierarki, roli i Gazment Bardhit është më i kontestuari sot. Si për dështimet në politikë, ashtu dhe për misterin që mbart, sesi u gjend kërmilli në majë të malit.

The post Salianji ia prish gjumin Gazment Bardhit, jo Berishës first appeared on JavaNews.al.

Nga Skënder Minxhozi

Mesazhi ishte i qartë. E bënte të qartë formati i “kafes”. Ishin ftuar të gjithë ata që kishin marrë më shumë vota në listat e hapura në 11 maj. Pra, fokusi ishte tek fenomene si Tabaku-Alimehmeti në qarkun e Tiranës, në antitezë të qartë me pjesët e mbyllura të listave, sektorin burokratik të grupit parlamentar të PD në Kuvend.

Organizatori Ervin Salianji ishte kujdesur t’i hidhte edhe benzinën përkatëse zjarrit mediatik që mori hov sapo takimi i mbajtur në një nga hotelet e Tiranës u bë i njohur për publikun. Diskutimet kishin prekur Kodin Zgjedhor, thirrjen e Këshillit Kombëtar të pambledhur prej kohësh që s’mbahen mend dhe në përgjithësi “kërkimi i një riorganizimi dhe riformimi të partisë, me qëllim forcimin e strukturave të saj, reformimin me qëllim fitoren dhe kthimin në qeverisje”, si deklaroi Aulon Kalaja, pjesëmarrës në kafenë fraksioniste.

Në kohën kur protestat tkurren në foltore dhe kur kandidatët e partisë në zgjedhje kombëtare zëvendësohen nga emra të panjohurish që doroviten nga palë të treta, ndodh që edhe një kafe mes njëzet a tridhjetë vetash kthehet me ose pa të drejtë në ngjarje për një parti politike. Dhe jo një parti nga këto që kanë një furgon vota e militantë, por një forcë politike që ka qeverisur Shqipërinë në rreth 40% të tranzicionit postkomunist.

Në kushtet ku ndodhet sot PD nuk ka gjë më normale që diçka e tillë të ndodhë, madje edhe në një mjedis ku prej 34 vitesh kriteri i vetëm i egzistencës ka qenë besnikëria ndaj kryetarit. Mesa duket, si çdo gjë që e ka një fund, edhe urtësia e demokratëve përballë humbjeve kilometrike elektorale që nga viti 2013, mund ta ketë një fund. Dhe ky fund duket se po merr më në fund trajta të shqueshme pas humbjeve turpëruese të këij viti kalendarik, secila më e ububushme se tjetra në natyrën edhe pigmentin e vet.

Partia Demokratike nuk e ka bërë ende analizën e humbjes së zgjedhjeve parlamentare të 11 majit, megjithëse praktikisht ndodhemi në dhjetor. Sali Berisha ja arriti ta ruajë postin e kreut të partisë duke shpikur, sipas mjeshtrisë së vjetër, një diversiv. Ishte farsë tha Doktori dhe kaq mjaftoi që asgjë të mos ndryshojë në PD. Madje të mos hidhet as edhe një fjalë sa për të thënë rreth zgjedhjeve.

Kafeja kinse klandestine e Ervin Salianjit me një grup zyrtarësh të partisë është një gjest në dukje i ndrojtur e i pafajshëm. Dhe mbi të gjitha i padëmshëm. Mund të rezultojë fare mirë kështu, sepse historia e PD është e gjitha e mbushur me premisa fraksionesh, tentativa skizmash apo ëndrra të pavarurish. Që të gjithë të hedhur në kosh nga vullneti shtypës i kryetarit historik.

Gjendja ku vegjeton sot kjo parti dikur e madhe është më së paku depresive. Në fakt është një prelud shpërbërjeje të pakthyeshme, një tretje në ujë nga qëndrimi i stërzgjatur në opozitë, si rezultat i dëshirës maniakale të Sali Berishës për ta lidhur partinë pas qerres së fatit të vet. Këta 30 burra që guxuan të pinë kafe pa marrë lejen e Doktorit morën vërtet shpërfilljen e tij (takimet në kafe s’ja vlejnë të komentohen, tha Berisha), por nuk duhet harruar se PD ndodhet në një situatë kur edhe ajo zonja e Kamzës që u sherros me Flamur Nokën dhemb nëse largohet nga strukturat në bazë.

Megjithatë kafja mbetet kafe dhe me të nuk bën dot as gosti dhe as dasëm. Salianji, Alimehmeti dhe Aulon Kalaja kanë dhënë sinjale se nuk janë dakord me statu quonë e serialit të humbjeve të pafundme, por kjo është shumë pak në një seli ku ja kanë harruar shijen dhe ngjyrën fitores. Tani ata mund të mos i ngjajnë fraksionistëve të dikurshëm brenda PD sepse as kafja e tyre nuk ngjan fare me bodrumin e Gramoz Pashkos prej nga dolën mocionistët 30 vjet më parë. Por gjesti simbolik i tyre është padyshim një ndër indikatorët se dominimi i Berishës mbi partinë është një gjendje e thatë dhe mekanike që PD vazhdon ta zbatojë si një inerci e së shkuarës, e jo si vizion i së ardhmes.

Me ose pa Salianjin, me ose pa ata që pranuan të pinë një kafe me të për të hedhur në tryezë disa teza politike, kjo gjendje është aty dhe i ngjan një morti politik në konsumim e sipër. Shpotia e Doktorit për tryezën e kafes fraksioniste nuk e fsheh aspak shqetësimin se Berisha aktual është një politikan pa projekt, por vetëm me dëshirën obsesive për të ecur përpara edhe pa votues, edhe pa ushtarë, edhe pa gjeneralë, madje edhe pa ushtri fare. Dhe këtë rrënojë politike dikur sfiduese për të majtën, nuk ka ironi kafesh që e mbulon. Salianji e të tjerët mund të jenë vërtetë duke bërë një vrimë në ujë, Berisha mund të vijojë i pashqetësuar ta mbajë PD nën thundër edhe për shumë kohë akoma, por kriza mbetet aty. E madhe, e palëvizshme, e pakthyeshme.

The post Mund të tallesh me kafen po jo me krizën first appeared on JavaNews.al.

Autor: Prof. Aleko Miho | Fakulteti i Shkencave të Natyrës, Universiteti i Tiranës.

Libri universitar, ose më saktë tekstet mësimore universitare, në këto 30-40 vitet e fundit janë lënë në heshtje, janë harruar nga institucionet përkatëse, dhe jo pak janë anatemuar dhe përfolur.

Vendi që zënë në panaire ndër vite është thuajse i papërfillshëm, ndërkohë libri universitar është ushqim i rëndësishëm për formimin profesional për breza të tërë studentësh që ndjekin programet e studimit në dhjetëra universitete publike dhe private në vend.

Nga cilësia e shkollimit të tyre varet shumë gjithë fati i zhvillimit dhe e ardhmja e gjithë vendit.

Nevojitet më shumë se kurrë një tekst mësimor i saktë shkencërisht, i përditësuar, i shkruar thjesht dhe qartë, i shqipëruar mirë, i ilustruar, i formatuar dhe shtypur bukur, por edhe me kosto jo shumë të lartë, për të mundësuar blerjen jashtë çdolloj tundimi nga studentët.

Kjo do të ndikonte shumë në cilësinë e dijes në secilin program studimi dhe në zhvillimin e qëndrueshëm të vendit.

Mbresa nga Panairi i Librit

Më 16 nëntor bëmë një vizitë relativisht të shpejtë në Panairin e Librit bashkë me nipin dhe mbesën. Them të shpejtë, sepse nuk donim të ngarkoheshim shumë me blerjet tunduese, që për të vegjlit janë edhe më të mëdha. Kjo si për çmimet e librave, por edhe për hapësirën fizike që librat zënë në shtëpi.

Për më tepër që në gjithë këto vite nuk frekuentohet më Biblioteka e Shkollës, e Lagjes, apo e Qytetit, për të qarkulluar librin, dhe shpesh librat ngarkojnë gjithnjë e më shumë raftet tona.

Me këtë rast, më vjen shumë mirë që kjo veprimtari tashmë e kthyer në traditë ngjall shumë interes te qytetarët e Tiranës, te rinia, dhe sidomos te të vegjlit.

Për këtë përgëzoj shumë organizatorët dhe u shpreh mirënjohje për gjithë përpjekjet autorëve, përkthyesve, botuesve, redaktuesve, shtypshkronjave etj.

Interesi për librin ngjall gjithmonë shpresë për më shumë progres dhe mirëqenie, për më shumë demokraci në vend.

Po me librin universitar si është qasja?

Në këtë atmosferë të librit po sjell në vëmendje të shoqërisë, institucioneve të arsimit të lartë (IAL-ve), por dhe vendimmarrjes dhe politikës një shqetësim jo fort të vogël, atë të Librit Universitar, i cili vazhdon të jetë në mes të katër udhëve!

Ndërkohë, nuk duhet harruar se arsimi, veçanërisht arsimi i lartë, janë djepi i dijes, faktorë kyç për ekonominë, mirëqenien, dhe zhvillimin e qëndrueshëm.

Pas falimentimit në vitet 1990-të të ShBLU-së (Shtëpisë Botuese të Librit Universitar), botimi dhe ribotimi i librit universitar vazhdon të bëhet në mënyrë të çorganizuar, mbështetur thjesht në nisma vetjake të secilit titullar lënde, shpesh pa rregulla të mirëfillta formatimi, përkthimi, redaktimi shkencor, gjuhësor, pa rregulla në çmim, në magazinim dhe shitje, por dhe pa rregulla në honorar dhe në mbrojtje të të drejtave të secilit autor libri.

Kjo anarki lë shkas edhe për abuzime nga autorët, dhe për përfolje nga studentët dhe nga shoqëria në përgjithësi. Por ajo që është më e keqja, ky është një ushqim i pakontrolluar që u jepet studentëve, jo pa pasoja në themelet e dijes shkencore dhe në formimin që ata marrin në universitet.

TVSH zero për botimin e plotë të librit universitar

Sot kemi mbi 40 universitete aktive në vend, publike dhe private, në të cilat zhvillohen rreth 1,400 programe studimi në të gjitha ciklet.

Në secilin program studimi zhvillohen të paktën 30 lëndë në ciklin e parë e deri në 20 lëndë në ciklin e dytë.

Në secilën lëndë ka nevojë për të paktën një tekst mësimor bazë, mundësisht në gjuhën shqipe, dhe jo rrallë edhe për tekste të tjera ndihmëse, për ushtrimet, seminaret, praktikat laboratorike, praktikat në terren etj.

Nga një përllogaritje tepër e përafërt, numri i titujve të teksteve universitare që nevojiten për një zhvillim normal të procesit mësimor mund të kalojë edhe 50,000 në gjithë sistemin e arsimit të lartë në vend.

Ky numër mund të jetë edhe më i lartë nëse marrim parasysh tekstet e mirëfillta shkencore, monografitë, të cilat mbështesin njëkohësisht edhe mësimdhënien në lëndë të caktuara.

Tirazhi i shtypit për secilin nga këta tituj është tepër i kufizuar, pasi vetë tregu studentor është i tillë; sidomos e theksuar kjo në vitet e fundit që numri i studentëve që frekentojnë shumicën e programeve të studimit ka rënë ndjeshëm.

Për mbulimin e një periudhe 10-vjeçare në degët tona biologjike, tirazhi do të luhatej nga 100 kopje për programet me grupe të vogla studentësh, sidomos ato Master, e deri në 1000 kopje maksimumi.

Kjo e bën shtypin e tyre me njëfarë çmimi më të lartë; për rrjedhojë edhe përditësimi/rishtypja e tyre nga autorët është tepër e ngadaltë, edhe kjo jo pa pasoja në cilësinë e transmetimit të dijes te studenti.

Këtu, këshillë e fortë do të ishte zero tatim mbi vlerën e shtuar (TVSH 0) për botimin e plotë të librit universitar, përfshirë shtypin dhe shitjen.

Pasi vërtet tekstet në shqip nuk kushtojnë shumë, por TVSH-ja e shtypit prej 20% bën që çmimi në shitje të rritet 20-30% më shumë, pikërisht prej tirazhit të ulët.

Këtu as që bëhet fjalë për honorarin e autorit, i cili ka ardhur duke u bërë në vite gjithnjë e më qesharak, duke bërë që shumë nga titullarët e lëndëve bazë në programe studimi të rëndësishëm të heqin dorë nga shkrimi i librit universitar.

Teksti universitar origjinal në shqip dhe zgjidhjet e tjera

Për botimin e librit universitar pati një nismë nga Qeveria para pak vitesh në vazhdën e Paktit për Universitetin edhe për përkthime titujsh të teksteve kryesore universitare, por pa ndonjë prurje konkrete.

Për librin shkencor, Akademia e Shkencave është i vetmi institucion që boton, me tituj dhe tirazh relativisht të kufizuar, por dhe me kosto relativisht të lartë.

Po ashtu ndonjë universitet dhe autor i veçantë mund të botojnë aty-këtu vepra të caktuara shkencore. Pavarësisht, këto botime mund të japin ndikim të tërthortë dhe në procesin mësimor në universitete.

Shumëkush e zgjidh këtë me leksione të shkruara që i shpërndan elektronikisht te studentët, të cilët ndonjëherë edhe i shtypin.

Në disa raste për lëndë të veçanta mund të këshillohet literaturë në gjuhë të huaj; nuk është aspak keq, sidomos në rastet e diplomave të dyfishta, të cilat po shtohen gjithnjë e më shumë me prirjet e sotme të ndërkombëtarizimit të universiteteve.

Në shumë fusha sot është e mundshme të gjesh burime online. Mendoj që krahas anëve pozitive që mund të ketë një burim elektronik, përsëri nuk zëvendëson Studimin mbi një tekst mësimor të shtypur, në këndin e qetë të studimit.

Kurse zgjidhja me leksione të shkruara nuk do ishte në asnjë rast një zgjidhje e duhur. Edhe gjuha e huaj ende nuk përtypet sa duhet nga një masë jo e vogël studentësh.

Kur është i shkruar mirë sipas gjithë standardeve, në përmbajtje dhe shtyp, teksti universitar origjinal në gjuhën shqipe zhvillon shumë më saktë programin e lëndës, mbart në të gjithë krerët, gjuhën, frymën, dhe këndvështrimin e titullarit të lëndës.

Shpesh brenda tekstit secili autor fut shembuj origjinalë nga vendi; si i tillë, libri që flet shqip e transmeton më mirë dijen se një tekst universitar i huaj sado i mirë qoftë, si i përkthyer apo përshtatur.

Pa folur pastaj për koston e lartë që kanë tekstet e huaja, si kur blihen online, dhe më shumë kur ato përkthehen apo përshtaten në shqip.

Një student i zakonshëm tundohet shumë sot të blejë librin universitar në shqip, dhe me autor vetë përgjegjegjësin e lëndës; edhe pse çmimi mund të shkojë vetëm rreth 10-15 euro, jo më të blejë një libër në gjuhë të huaj që kushton gati 10-15 herë më shumë.

Kujtojmë që studentët janë një shtresë e shoqërisë jo fort e kamur, por dhe tepër e brishtë për qasjen ndaj librit.

Urgjente ringritja e Shtëpisë Botuese të Librit Universitar

Nga sa më sipër, botimi i librit universitar ka nevojë të dalë nga kjo anarki ku është zhytur.

Kjo do kërkonte fillimisht rregulla shumë të forta, në të gjitha hallkat, duke filluar që nga njësitë bazë në çdo IAL, deri në një Shtëpi Botuese të përbashkët të Librit Universitar.

Për këtë, nëpërmjet organizimeve të përbashkëta nevojitet që gjithë IAL-të të mendojnë seriozisht, bashkë dhe me Ministrinë e Arsimit, me Agjencitë për Mbështetjen dhe Akreditimin e IAL-ve (AKKSHI & ASCAL), dhe nga vetë Qeveria dhe politikëbërja.

Shumë institucione kanë aktivë Këshilla Botues të Buletineve Shkencore. Këta mund të zgjeroheshin dhe merrnin përsipër edhe rregullat për Botimin e Librit Universitar brenda njësive kryesore në IAL, nën vlerësimin, recensimin dhe miratimin paraprak të njësive bazë ku zhvillohet secila lëndë mësimore e veçantë.

Për këtë edhe të motivoheshin, pasi shpesh kjo punë nga institucionet bëhet falas!

Botimi i librit universitar nuk mund të jetë kurrë fitimprurës

Krahas rëndësisë së madhe që ka botimi i librit universitar, përsëri ky sektor nuk mund të jetë kurrë fitimprurës, për shkak të tirazhit të ulët të shtypit për një hapësirë relativisht të kufizuar si Shqipëria, ndoshta përfshirë këtu dhe diaspora, me numër gjithnjë e më të pakët studentësh në programe studimi jetike për ekonominë e vendit.

Për këtë ka shumë nevojë për subvencion nga Buxheti i Shetit, nga Donatorë brenda vendit dhe jashtë vendit. Nëse vihet re seriozitet dhe përkushtim në sektorin botues mendoj se edhe donatorët nuk mungojnë.

Një shembull i freskët është shtypi i Praktikumit të Botanikës, falë mbështetjes së Fondacionit Zviceran Die Sylvia und Reinhard Bachofen-Stiftung, ndaj të cilit shprehim mirënjohjen tonë më të thellë.

Në vitet 2005, nëpërmjet projektit të përbashkët TEMPUS (2003-2006), me Universitetet e Jenës (Gjermani) dhe Barit (Itali) ndër të tjera u bë e mundur edhe mbështetja e shtypit për mbi 30 tekstesh të ndryshme me tirazh që të mbulonin mësimdhënien në lëndët biologjike për të paktën 5 vite.

Lexoni gjithashtu:

• Një vështrim i shkurtër i arsimit të lartë në Shqipëri
• Strasburgu shqyrton ankesën e studentëve të mjekësisë për punësimin e detyruar
• €103 milionë tenderë pa llogaridhënie, zbardhen shpenzimet e universiteteve

The post Ku jemi me botimin e teksteve mësimore universitare? appeared first on Citizens.al.

Source

Source

Nga Lorenc Vangjeli

Në Uashington, një shishe parfumi me emrin Trump, linja Victory 45-47, kushton rreth 250 dollarë. Dy shishe njëkohësisht kushtojnë 200 dollarë. Rikthimi triumfator i amerikanëve në Siri, simbolikisht ka “kushtuar” po kaq. Një politikan atipik si presidenti Trump, njeriu që po rishkruan ndryshe arkitekturën e re botërore në më pak se një vit presidencë, bëri atë që dy paraardhësit e tij demokratë, filozofi Obama dhe i urti Biden, nuk mundën ta bëjnë dot më parë. Madje as ai vetë në presidencën e tij të parë. Në “këmbim” të dy shisheve parfum për homologun e tij sirian – deri dje për kokën e tij si terrorist paguheshin disa milion dollarë – ai riktheu SHBA-në në Siri. E riktheu politikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht. Natyrisht që në prapaskenë ka pasur shumëçka tjetër. Si rregull, është më mirë ta demonstrosh sesa ta përdorësh forcën.

Në Tiranë shumëkush i ka mundësitë financiare të blejë parfumin Trump, linja Victory 45-47. Madje edhe për të mbushur dyzina me vaska në dyzina apartamentesh e vilash me luks brutal, brenda e jashtë vendit. Por në Tiranë nuk ka mbërritur ende ky parfum presidencial. Në Tiranë ndjehet kundërmimi i rëndë i frikës. I frikës së ngritur mbi supozimin se çfarë po e nxit SPAK-un të shkojë deri në sfera të paimagjinueshme më parë. Aty ku pak nga të fortët e Tiranës kishin krijuar fluskën e paqes reciproke: S’më ngave, s’të ngas!

Sali Berisha dhe Belinda Balluku veç e veç e të dy bashkë janë dy bastet më të mëdha dhe më të rëndësishme që SPAK-u ka firmosur nën dyshimin mbi fajësinë e tyre. Pyetjet themelore që kanë prishur gjumin dembel të politikës shqiptare kanë të bëjë pikërisht me këtë dilemë të shumëfishtë:

A janë realisht amerikanët frymëzues të vullnetit të SPAK-ut?

A qëndron garancia amerikane mbas shpinës së prokurorëve dhe i nxit ata të veprojnë?

A kanë shterrur mjetet lokale – politika, biznesi i madh, media e krimi i organizuar – për të ndikuar e kufizuar SPAK-un apo faktorë të tjerë kanë hyrë egërsisht në lojë?

A është ky një zhvillim normal i “ndeshjes” mes pushteteve, kontrollit dhe balancës së tyre apo mbas gjithçkaje qëndron një plan amerikan (ndoshta edhe britanik) për të rrënuar një klasë të tërë politike në Shqipëri e për të çmontuar krimin brutal shqiptar?

Këto janë vetëm një seri pyetjesh që e adresojnë lehtësisht përgjigjen tek teoritë konspiracioniste. Por prania e një nukli të FBI-së në SPAK, aktivizimi i DEA-s në Shqipëri, prania e jashtëzakonshme e britanikëve jodiplomatë në vend dhe jo vetëm, shpallja e karteleve të drogës si organizata terroriste nga SHBA, roli gjithmonë e më i dukshëm i krimit të organizuar shqiptar në trafikun ndërkombëtar të drogës dhe shndërrimi i tij në personazh të mediave ndërkombëtare, janë disa arsye të tjera reale që ushqejnë po këto teori.

Amerikanët nuk kanë dashuri. Amerikanët nuk kanë miqësi të përjetshme dhe nuk udhëhiqen nga emocionet. Ata janë pragmatikë e logjikë. Ju shërbejnë çdo herë interesave të tyre. Dhe nën drejtimin e politikanit biznesmen, njeriut që premtoi “Make America Great Again”, kjo gjë është më e qartë se kurrë!

Në Tiranë, një numër mbreslënës politikanësh shqiptarë veshin të njëjtin t-shirt ngjyrë gri me banditët. Me të njëjtin mbishkrim në gjoks: Unë jam budalla! Të dy palët e demonstrojnë pasurinë e vjedhur në një mënyrë fëminore, naive e vanitoze. Pozojnë tek vilat, kullat e resortet e tyre. I lumturohen kontove bankare dhe stilit të çmendur e arrogant të jetës. Prodhojnë çdo herë kompani kërpudha që shumëfishojnë dhe pastrojnë paratë.

“Nëse nuk di të fshehësh, më mirë mos vidh!”, proverbi i vjetër i hajdutëve, nuk i ka mësuar asgjë kësaj kategorie sipërore e shpesh edhe budallaqe në Tiranë. Që gjithashtu kanë kohë që ndajnë të njëjtat fallxhore në Tiranë, Durrës e Kavajë, në Prishtinë, në Shkup tek Çarshia e Vjetër e në Sarajevë, në Sofje e natyrisht edhe në qendrën e ish-perandorisë së vjetër, në Stambollin fantastik në dy anët e Bosforit. Nga ku marrin po të njëjtën përgjigje: Kohë të liga kanë ardhur dhe më e keqja është ende udhës me bastun në dorë! E pa yshtur me parfum në qafë.

The post SHBA, Politika e parfumit andej dhe e bastunit këtej first appeared on JavaNews.al.

Tre ndër figurat më kryesore të pushtetit të socialistëve në dekadën e fundit duhet të japin sot llogari para drejtësisë. Dy zëvendëskryeministrat, Arben Ahmetaj e Belinda Balluku, dhe kryebashkiaku i Tiranës Erion Veliaj presin radhën përpara GJKKO-së.

Kryeministri Edi Rama i ka shoqëruar çështjet e tyre me fjalitë e zakonshme “drejtësia duhet të bëjë punën e saj”, apo “përgjegjësia është personale”. Fjali të dëgjuara edhe më parë për ish-ministrin e Brendshëm Saimir Tahiri, ish-ministrin e Mjedisit Lefter Koka, etj.

Por, teksa drejtësia po punon, kushtet ku secili po pret verdiktin janë të ndryshme.

Dikur bashkëpunëtorë të ngushtë në parti, as Ahmetaj, as Balluku dhe as Veliaj nuk duket se kanë qëllime apo shanse t’ia dalin për “të vrarë babanë politik”, në mënyrë që të pastrojnë figurat e tyre nga akuzat e korrupsionit, së paku për opinionin publik.

Nga ana tjetër, sado që pozitat e qeverisë lëkunden, Kryeministri Edi Rama po fuqizon më tej veten në parti, aty ku nuk duket të ketë më “Numër dy!”.

Teksa Balluku dhe Veliaj deri më tani kanë qenë të bindur sipas kodit të “omertas” – kodi mafioz i moskallëzimit të krimeve edhe kur je viktimë, – Ahmetaj ka qenë i vetmi që nuk e ka kursyer Ramën.

“Grupet kriminale marrin tenderë publikë përmes ‘presta nome’-ve, dhe riciklojnë paratë në Shqipëri përmes sektorit të ndërtimit. Koordinohen me Edi Ramën”, ka thënë ai për Rai 3 teksa kërkohet nga SPAK, por më shpejt arrihet nga gazetarët se sa forca e ligjit.

Por sado që ka denoncuar lidhjet e dyshuara mafioze të kryeministrit, dëshmitë televizive të Ahmetajt nuk vlejnë nga Zvicra. Kontributi i tij do të kishte vlerë tjetër nëse do të bëhej përpara sistemit të drejtësisë.

Pak ditë më parë, ministria e Drejtësisë i dorëzoi zyrtarisht shtetit helvet kërkesën për ekstradimin e ish-zëvendëskryeminsitrit.

Ndërsa Ahmetajt i kërkohet të rikthehet në Shqipëri, ministres Balluku i është ndaluar dalja jashtë vendit. Përveç bllokimit të pasaportës asaj i është pezulluar dhe e drejta e ushtrimit të detyrës në qeveri – por jo detyra si deputete.

Sipas SPAK, Balluku shkeli barazinë në tenderët për tunelin e Llogarasë dhe në lotin e katërt të Unazës së Madhe në Tiranë, tenderë me vlerë mbi 200 milionë euro.

Bashkë me të, SPAK ka ngritur akuza edhe për pesë ish-zyrtarë dhe specialistë të Autoritetit Rrugor dhe komisioneve të vlerësimit të ofertave.

Ndryshe nga Veliaj, i cili sipas SPAK-ut tentoi të ndikonte te dëshmitarët dhe provat, Balluku është proceduar në gjendje të lirë.

Në çdo vend demokratik perëndimor do të mjaftonte vetëm nisja e hetimeve për korrupsion, që një zyrtar politik me integritet të dorëhiqej. Kjo nuk ndodh në Shqipëri as kur akuzat bëhen zyrtare.

“Prezumimi i pafajësisë” bëhet argument për të mbajtur fort karrigen e funksionarit publik.

Ndërkohë, reagimi i kryeministrit Edi Rama ka qenë tipik: ai thotë se i respekton vendimet gjyqësore, por paralelisht e apeloi në Kushtetuese për “cenim të garancisë së imunitetit, parimit të ndarjes së pushteteve dhe kompetencat e organeve kushtetuese”.

Në deklarimet e tij, Rama përshkruan pezullimin e ministres Balluku si shfaqje të “dobësive” të një pushteti “krejt të ri” që synon të ruajë pavarësinë. Por kjo qasje – “durim strategjik”, siç e quan Rama – nënkupton diçka shumë më problematike: mungesën e llogaridhënies politike.

Ai kërkon drejtësi nga Gjykata Kushtetuese, e cila më 3 nëntor hodhi poshtë vendimin e tij që e shkarkonte nga detyra kryetarin e arrestuar të Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, duke i konsideruar aktet të papajtueshme me Kushtetutën.

Gjykata vlerësoi se ndërhyrja e pushteteve të tjera në ndërprerjen e mandatit të një kryebashkiaku cenon ndarjen e pushteteve dhe parimin e legjitimitetit demokratik.

Kujtojmë se në rastin e Veliajt – pasi nxiti vetë protesta për arrestimin e tij – Rama jo vetëm që ia pranoi “fatin politik”, por shpalli publikisht Ogerta Manastirliun në garë për ta zëvendësuar kur nuk kishte ende garë, pra kur Veliaj nuk ishte shkarkuar ende.

Pasi Gjykata Kushtetuese e la në detyrë Rama ndryshoi qëndrim duke thënë që gjykata tashmë “duhet ta kthejë në zyrë” në mënyrë që “të normalizohet qeverisja e Tiranës”.

Kjo mungesë koherence i jep më zë argumentit se më shumë se për Veliajn dhe Ballukun, Rama po lufton për veten. Ai duket se po parapërgatitet për një rast të ngjashëm ndaj vetes, kur në një rast të mundshëm, SPAK të ngrejë akuzë ndaj tij.

Atëherë Rama do t’i ketë gjërat e sprovuara se “me prezumimin e pafajësisë” dhe garancitë me rastet e sprovuara më parë, ai mundet ta mbajë postin e Kryeministrit deri në një vendim të formës së prerë.

Kështu, seanca e 22 nëntorit për Ballukun është vetëm një çast kyç: ajo ka potencialin të jetë pikë kthese, por gjithashtu mund të mbetet simbol i një sistemi që toleron korrupsionin e nivelit të lartë me kosto minimale politike duke i dhënë garanci më shumë pushtetit të Kryeministrit Rama.

Por, qeveria do të duhet ta kuptojë se mbrojtja e pushtetit nuk është e njëjtë me mbrojtjen e demokracisë. Rasti i Veliajt mund të përsëritet me Ballukun, por vetëm dorëheqja e kësaj të fundit (e më tej – një reflektim i përgjegjësisë së kryeministrit) do të ishte një akt moral dhe shembull për të forcuar sistemin demokratik në Shqipëri.

Lexoni gjithashtu:

• Dosja Veliaj: Hetimet, akuzat dhe faktet
• Kauza morale për të cilën s’po hetohet Veliaj
• Tirana tjetër e Erion Veliajt

The post “Numrat dy” para drejtësisë: Lëkundje apo konsolidim i pushtetit të Ramës? appeared first on Citizens.al.

Nga Lorenc Vangjeli

E vërteta është gjithmonë shumë e dukshme, por njerëzia zakonisht zgjedh të vetëverbohet vetëm për mos ta parë. Çfarë nuk duket është njëlloj sikur të mos ekzistojë! Megjithatë ka disa sinjale domethënëse në Tiranë e përtej, të cilat teorikisht duhet të kishin ngritur stuhinë perfekte, që ende nuk po e dallojnë kryesisht ata që kanë zgjedhur të vetëverbohen.

Në janar të këtij viti Presidenti Trump firmosi një urdhër ekzekutiv që i konsideron kartelet e drogës si organizata terroriste. Që do të thotë se fuqia më e madhe politike, ushtarake e morale e gjithë botës, do të hyjë në luftë me to me të gjitha mjetet në dispozicion. Duke mos përjashtuar edhe përdorimin joproporcional të forcës dhe forcën e pakufishme të informacionit që zotëron. Që nga aeroplanmbajtëset në Karaibe e deri tek tarifat tregtare. “America First” shfaqet gjithashtu edhe në një numër i papërcaktuar dallgësh që nisin nga bregu Lindor i Atlantikut e që herët a vonë, do të përplasen në bregun Perëndimor të oqeanit, do të depërtojnë në Mesdhe e do të ngjiten deri lart në Adriatik. Sanksionimi nga Departamenti Amerikan i Thesarit për familjen Hysa, emigrantë shqiptarë të stacionuar mes SHBA-së e Kanadasë, duke e konsideruar të lidhur me kartelin e Sinaloas në Meksikë, është një fill Ariane për të ecur, qoftë dhe verbtazi, drejt parashikimit të një të ardhmeje jo shumë të largët. Një njësi e FBI-së në zyrat e SPAK-ut në Tiranë dhe prania e DEA-s në Shqipëri, janë vetëm sinjale të dukshme për të trajtuar kufinjtë e një logjike të thjeshtë: amerikanët, por dhe evropianët që si rregull ndjekin gjurmët e parave për të gjetur emrat e mëkatarëve, nuk e tolerojnë mbylljen e ciklit të trafikut të drogës. Sepse paratë e gjeneruara nga ai trafik, pavarësisht se ku tentohet të pastrohen, për përkufizim, janë në thelb para amerikane dhe evropiane, sa kohë që përdoruesit e saj janë ata që paguajnë.

“Çunat e Londrës”, siç quhet me përkedheli një kastë shoferësh të makinave me timon djathtas e që miklohen fort në Tiranë, kanë bërë të mundur që në Shqipëri të ketë një prani “të çuditshme” britanike. Natyrisht prani jo diplomatike dhe me njerëz që në pamje të parë mund të duken edhe si turistë në gjurmim të Maldiveve shqiptare. Njerëzit e ish-perëndorisë me diell që nuk perëndonte kurrë, janë stacionuar në kryeqytet, por dhe në bregdetin e jugut kryesisht, por jo për të shijuar perëndimet spektakolare të diellit në detin Jon. Edhe kur shfaqen si gazetarë me emra që Google nuk i njeh për të tillë. Paundi britanik i fituar në mënyrë kriminale në Londër, quhet ende “pronë” e Kurorës edhe nëse shpenzohet në shezlongjet e resorteve shqiptare.

Natyrisht nuk mungojnë gjermanët, kurse belgët e kanë thënë edhe zyrtarisht. Dy ministre belge kërkuan një muaj më parë në Tiranë hisen e shtetit të tyre nga pasuritë kriminale të sekuestruara në Shqipëri si rezultat i hetimeve të kryera në vendin e tyre. Edhe për ta, eurot e fituara nga krimi e të shndëruara në tulla Tiranë, janë para gjermane apo belge.

Tani që ka mbaruar zyrtarisht sezoni i turizmit në Shqipëri, një numër në rritje mediash të huaja, sa herë që shkruajnë për vendin e shqiponjave, nuk harrojnë të shtojnë edhe fjalët për krimin e organizuar, trafikun e drogës, rolin e shqiptarëve në zinxhirin e trafikut, nga vendi i origjinës e deri në shpërndarjen tek konsumatori evropian dhe për mënyrat e pastrimit të mundshëm të parave të fituara po në Shqipëri. Harta mediatike shndërrohet kështu në një termometër që mat temperaturë delikate në vend. Dhe si në mjekësi, temperatura e organizmit është përgjithësisht shenja e parë e diçkaje që nuk shkon me trupin.

Sekuestrimet pothuaj inekzistente të kokainës në portet dhe portat hyrëse në Shqipëri, çikërrimat që u janë kapur vetëm ca fakirëve fundorë në Tiranë, tregojnë një tablo krejt tjetër nga perceptimi empirik. Vetëm në një rrugë lokalesh të famshme në Tiranë mund të konsumohet deri në një pikë pesë apo dy kilogram kokainë në fundjavë vjeshte, përcakton një gazetar nga ata pa emër të shfaqur në Google.

Ndoshta edhe nuk është kështu. Ndoshta Shqipëria edhe në këtë rast është rast i veçantë. Dhe ky është versioni më pozitiv i mundshëm. Kurse në versionin më të keq të mundshëm, harta e trafikut të drogës me protagonistë shqiptarë, mund të shpjegojë pothuaj gjithçka ndodh në Tiranë e gjetkë. Shpjegon politikën, biznesin, median, vrasjet e bujshme kriminale, cash-in e jashtëzakonshëm në qarkullim apo të fshehur në dhoma të posaçme. Ndoshta shpjegon edhe hetimet e SPAK-ut dhe dosjet më të bujshme të tij. Dosjet e krimit, por edhe të politikës.

“Gjithçka mund të ndodhë, jetojmë në Tironë!”, paralajmëronte dikur Edi Rama për të gjithë ata që zgjedhin të vetëverbohen. Edhe për zengjinët e rinj arrogantë që ende shpresojnë se Zoti mund ta bëjë ëndërr, ëndrrën ku shumëkush po jeton prej vitesh në Shqipëri. Atë ëndrrën mashtruese, të droguar me USD, Euro, Paund, shufra floriri, Kriptomonedha, makina e prona pafund, që i përkasin Perëndimit, do të rikthehen në Perëndim dhe që nuk mund të luhen si në jerm në kazinotë e fatit askund gjetkë.

The post “It’s the drugs, stupid!” ose një manual për të parashikuar të ardhmen! first appeared on JavaNews.al.

Nga Skënder Minxhozi/

Novela e famshme e Gabriel Garcia Markezit “Kronikë e një vdekjeje të paralajmëruar” është bërë e tillë, pra e famshme, pasi e gjithë fabula e saj ndërtohet mbi një absurd. I gjithë fshati e dinte se personazhi kryesor Santiago Nasari do të vritej, përveç vetë viktimës. Kjo mosdije mban gjallë lexuesin nga fillimi deri në fund.

I zhvendosur në ngjarjet e këtyre orëve në Shqipëri, realizmi magjik i Markezit i shkon fare mirë asaj që po ndodh mes Sali Berishën dhe SPAK. Fatmirësisht askush nuk po kërkon ta vrasë Doktorin, por thjesht t’i bëjë të ditur se duhet të para

qitet për një dëshmi në prokurori. Por në një sjellje që ka brenda mungesë totale serioziteti Berisha deklaron se po digjet nga dëshira për të dalë para prokurorëve për 21 janarin, por shton se këta s’e kanë njoftuar!

Nga ana e tij SPAK ka bërë të qartë se e ka njoftuar Berishën në disa adresa njëherësh, në parti, në banesën private dhe në parlament. Asnjëri nga demarshet nuk ka rezultuar i frytshëm. Çuditërisht të gjithë e morën vesh që Spak kërkonte Berishën me fletëthirrje në dorë, po vetëm ky i fundit kërkon të bindë mijëra shqiptarët që e shohin në televizor e media se ai ende nuk di gjë për kërkesën e prokurorëve të posaçëm.

Kjo që ndodh me 21 janarin i ngjan një tjetër dosjeje të vjetër në kohë, shumë kilometra larg Shqipërisë. Një krim i një natyre tjetër, që po tentohet të mbulohet. Është në fakt e njëjta situatë absurde. Këto orë presidenti amerikan Donald Trump po përpiqet të shtyjë anëtarët republikanë të Kongresit që të shmangin hapjen e dosjes së famshme Epstein, në të cilën ndodhen mbi 23 mijë emaile të miliarderit hebre të vetëvrarë Xhefri Epstein, ku Trump shfaqet si frekuentues i ambjenteve ku trafikoheshin vajza minorene dhe prostituta gjithfarësh.

Megjithëse një pjesë e madhe e opinionit publik amerikan e ka të qartë lidhjen e Trump me Epstein, kreu i Shtëpisë së Bardhë, ashtu si ish-kryeministri shqiptar në Tiranë me 21 janarin, bën të paditurin, përbetohet se është i pafajshëm dhe se nuk ka asnjë lidhje me ato që përfliten.

Për t’u kthyer në Shqipëri, katërmbëdhjetë vjet më parë shteti vrau njerëz të pafajshëm dhe të paarmatosur në dyert e zyrave të tij. Dihet kush i vrau, dihet si u vranë. Është shumë vonë sot për të vendosur drejtësi për ata që humbën jetën e u plagosën nga plumbat e shtetit, por nuk duhet humbur asnjë mundësi sado e vogël për ta vendosur atë edhe sot pas 14 vitesh.

Sali Berisha thotë se ka kërkuar hetime qysh në orët e para pas masakrës në bulevard. Ai thotë se protestuesit i solli Edi Rama tek kryeministria “mish për top”, siç deklaroi vetë. Të paktën e pranon që protestën e opozitës e ka pritur me top! Përtej batutës, nëse Doktori është kaq i sigurt se s’ka bërë asgjë të keqe atë ditë, le të shkojë e të dëshmojë ato që di rreth asaj ndodhie të përgjakur. Le të provojë e të mohojë se i pengoi hetimet dhe ndali fletë-arrestet për gardistët e akuzuar për vrasje. Le të shpjegojë përse mallkoi presidentin e kryeprokuroren me fjalët më të ulëta vetëm për të trembur hetimet.

Le të provojë më pas t’i gjejë një shpjegim faktit flagrant dhe tejet skandaloz të fshirjes së serverave të Kryeministrisë nga të gjitha pamjet e 21 janarit, natën pas tragjedisë. Le të provojë të shpjegojë sesi ndërtoi një teoremë grushti shteti, të cilën nuk arriti ta vërtetojë dot as me ajkën e jurisprudencës së partisë së tij gjatë dy viteve hetime të komisionit të posaçëm parlamentar që ngriti me piskamë dhe urgjencë kur gjaku në bulevard nuk ishte tharë ende. Le të shpjegojë përse ky komision hetimor është i vetmi këto 34 vite që nuk ka prodhuar një raport final, pas dy vitesh punë për të gjetur fajtorët dhe provuar grushtin e shtetit!

Berisha ka rastin që të gjitha këto njolla të errëta t’i heqë nga vetja dhe t’ja faturojë mbi shpinë Edi Ramës, nëse vërtetë është ashtu siç ka pretenduar këto 14 vjet nëpër media e konferenca shtypi. Të shkojë e t’i provojë në të vetmin vend ku këto nuk quhen justifikime, propogandë politike apo fjalë pazari, por dëshmi zyrtare e marrë nga drejtësia shqiptare. Të pastrojë emrin e tij nga 21 janari dhe të bëjë pis atë të kundërshtarit, prandaj të shkojë një orë e më parë e të mos luajë me fletëthirrjet.

E ka kot që fshihet si në kohët kur Lulzim Basha, për t’i bërë bisht gjyqit për Rrugën e Kombit, njoftonte gjyqtarët se ndodhej herë në SHBA, herë në Bruksel e herë në Argjentinë. Sepse “askush nuk është aq i pasur sa të blejë të shkuarën e vet”, thotë diku Oscar Wilde.

21 janari është një vdekje ende e pakryer në ritin e saj, një tragjedi e pashpaguar me drejtësi, një gjakderdhje që kërkon arsye dhe autor. Dhe paqe padyshim. Prandaj edhe pas 14 viteve ajo kthehet e rikthehet në skenë, jo si një diversiv për të mbuluar të tjera ngjarje, por si një piketë tragjike e tranzicionit shqiptar, sqarimi i të cilës vazhdon të jetë imperativ i drejtësisë. Edhe i kësaj të resë, që u soll me 21 janarin me përtesë dhe pasivitet, derisa e detyruan të hapte letrat e të niste punën.

 

The post Të gjithë e dinë që Spak ka thirrur Berishën, përveç Berishës! first appeared on JavaNews.al.

Source

Nga Gazeta ‘Si’- Pezullimi i gjithë zinxhirit komandues të Forcës së Posaçme Operacionale të Agjencisë së Mbikëqyrjes Policore (AMP), i njoftuar publikisht nga drejtori i Përgjithshëm Eduart Merkaj,pas atentatit në Rinas ku mbeti i vrarë Gilmando Dani, i dënuar për krime, dhe një oficer i mbikqyrjes policore mbeti i plagosur, ishte një nga deklaratat më të forta të muajve të fundit.

Por për arsyet e mënyrës se si reagon institucioni.

Ndërsa Merkaj synonte t’i tregonte publikut vendosmëri, deklarata e tij në vetvete është dëshmi e qartë se AMP po përballet me një krizë të thellë funksionimi.

Në vend që të rikthente besimin, njoftimi i Merkajt ekspozoi boshllëqe të rënda në mënyrën se si agjencia operon. Vendimi për të pezulluar një zinxhir të tërë komandues është një masë e jashtëzakonshme, që në çdo vend të botës do të ishte shenjë e një kolapsi të brendshëm, jo e një force të re.

Në rastin e AMP-së, ai konfirmoi pikërisht këtë: strukturat e brendshme nuk funksionojnë si një trup inteligjence, për ti prirë infiltrimit të krimit dhe korrupsionit por si një aparat administrativ i rëndomtë pa barriera.

Verifikime të dështuara dhe punësime të rrezikshme

Rasti skandaloz i punësimit të Mustafa Sheqerit, person me lidhje të njohura me grupe kriminale, si agjent brenda AMP-së vetëm pak muaj para se të përfshihej në një ngjarje kriminale, është ilustrimi më i qartë i kësaj dështie.

Vetë AMP pranoi publikisht se verifikimet për të kishin dështuar, duke konfirmuar se procedurat e sigurisë — baza e çdo strukture inteligjence — nuk funksionojnë.

Më pas, arrestimi i dy punonjësve të policisë për falsifikimin e dokumenteve të besueshmërisë hedh dritë mbi një problem edhe më serioz: dokumentet që duhet të garantonin integritetin e kandidatëve, janë manipuluar nga brenda. Fakti që një individ me rekorde të njohura kriminale mund të hynte në një agjenci kontrolli tregon një mungesë alarmante të filtrave të brendshëm.

Këto nuk janë dështime të vogla të sistemit. Janë simptoma të një strukture që funksionon pa mekanizma të vërtetë inteligjence, pa mbrojtje të brendshme dhe pa analizë efektive të rrezikut.

Në një prononcim për BIRN, Merkaj tha se ka vlerësime të dobëta të efektivëve, ekziston kultura e heshtjes së policëve ndaj kolegëve të inkriminuar etj duke dëshmuar se vetë AMP ka humbur kontrollin.

Sepse nëse agjencia që mbikëqyr policinë pezullohet në nivele të tëra komanduese për shkak të infiltrimit dhe dështimeve të verifikimit, atëherë problemi nuk është më te disa individë. Problemi është te sistemi.

Sepse  përkundër simotrave të saj në vende të tjera, një agjenci inteligjence e brendshme — si Internal Affairs në SHBA apo IOPC në Britani — funksionon mbi parimin e mbrojtjes së rreptë të integritetit të trupës së saj.

Në to, çdo devijim i vogël zbulohet përpara se të ndikojë strukturën. Kur drejtori i një institucioni arrin të deklarojë publikisht se verifikimet kanë dështuar dhe zinxhiri komandues pezullohet, kjo është dëshmi se mekanizmat parandalues nuk ekzistojnë. Në këtë prizëm, deklarata e Merkajt nuk është më thjesht një njoftim administrativ. Ajo është rrëfimi i qartë i një institucioni të brishtë, që funksionon me dokumente, vula dhe formularë, por jo me standarde inteligjence dhe analiza të rrezikut.

Zgjidhja: një reformë drastike, e tipit ndërkombëtar

Për të shmangur përsëritjen e skandaleve të tilla, Shqipëria ka nevojë për një ndërhyrje të thellë, të ngjashme me modelet e aplikuara në vendet ku korrupsioni i uniformave u bë kërcënim kombëtar. Disa mund të jenë : Rindërtimi nga zero i AMP-së.

Siç kanë bërë SHBA-të me strukturat Internal Affairs në disa qytete të mëdha, AMP-ja duhet të ri-ngrihet me staf të ri, të filtruar, dhe me standarde të reja;  Hetues civilë dhe jo ish-policë- modeli britanik IOPC ka treguar se kontrolli real vjen vetëm kur hetuesit nuk kanë lidhje historike, shoqërore apo profesionale me strukturën që monitorojnë. Mbikëqyrje ndërkombëtare 3–5 vjeçare sikurse është zbatuar në disa vende të Europës Lindore, monitorimi nga EUROPOL dhe ICITAP siguron mbështetje teknike, por edhe presion të jashtëm për standarde; dhe më pas një Vetting inteligjent, jo vetëm pasuror, por verifikim i kontakteve sociale, lidhjeve digjitale dhe riskut kriminal — si në modelin kanadez të RCMP.

Nëse situata nuk trajtohet me reforma dramatike, institucionet e sigurisë do të mbeten të cenueshme dhe krimi i organizuar do të vazhdojë të depërtojë aty ku kontrolli duhet të ishte më i fortë.

Ngjarja e Rinasit por dhe të tjera përpara kanë konfirmuar me kohë që AMF është një derë e hapur nga krimi dhe jo një mur mbrotjës prej tij dhe për këtë qytetarët tanimë nuk kanë nevojë për konstatime; ata e dinë ndaj ata duan zgjidhje të forta, që vijnë nga qeveria.

The post Shkrijeni AMP- duhet një model tërësisht i ri! appeared first on Gazeta Si.