Sot, 6 vite nga tërmeti tragjik i 26 nëntorit 2019, procesi i rindërtimit është afër mbylljes financiare, por jo i përfunduar në terren. Qeveria ka shpenzuar 131 miliardë lekë dhe raporton se 90% e projekteve janë ndërtuar.

Megjithatë, zvarritjet dhe mungesa e transparencës vijojnë të mbajnë pezull ende mijëra familje që janë pa çati mbi kokë.

Financimi për rindërtimin, i cili nisi me hov të madh pas tërmetit tragjik të 2019-s, po i afrohet mbylljes.

Pas gjashtë vitesh, me një faturë mbi 131 miliardë lekë shpenzimesh, qeveria do të ndalë financimin në fund të 2026. Buxheti i shtetit nuk planifikon më asnjë lek për rindërtimin pas vitit të ardhshëm.

Pas një sërë afatesh të humbura dhe zvarritjesh të pafundme, qeveria planifikon se fundi i vitit 2026 është “mbyllja” zyrtare e programit të rindërtimit. Sipas Ministrisë së Financave, programi do të mbyllet me 5 miliardë lekë të planifikuara në buxhetin e vitit 2026.

“Kur sot thuhet se 2026-a do të jetë viti i fundit, kuptohet më shumë si një mbyllje formale sesa si një fund i natyrshëm i punëve.
Sepse edhe tani mbeten zona ku punimet nuk kanë përfunduar, projekte që varen nga leje të tjera, apo shtëpi individuale në fshatra që përfundojnë gjithmonë të fundit në listë. “- thotë për Faktoje.al Eduard Gjokutaj, ekspert për ekonominë.

Sipas tij, shifrat tregojnë historinë e një procesi që nuk u përshpejtua, por u lodh.

“Një histori ku koha u kthye në barrën kryesore, dhe ku mbyllja nuk vjen si sukses, por si fund i natyrshëm i një administrimi të dobët, që u tërhoq zvarrë deri sa nuk mbeti më shumë për të zvarritur.”- përfundon Gjokutaj.

Tre vitet e para ishin “epoka e artë” e fondeve. Në 2020 dhe 2021, qeveria financoi 32 dhe 35 miliardë lekë për rindërtimin. Në 2022, financimi ra në 28.8 miliardë lekë, ndërsa në 2023 u përgjysmua në 16.2 miliardë.

Burimi: Ministria e Financave

Rënia vazhdoi me të njëjtin ritëm. Vetëm 9 miliardë lekë në 2024 dhe 5 miliardë në 2025 e po aq në 2026.

90 % e projekte të përfunduara

Teksa buxheti po i vë kapakun programit të rindërtimit, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë thotë se procesi ka avancuar “me ritme të kënaqshme”

Në përgjigjen zyrtare për Faktoje.al, institucioni pranon se rindërtimi ka qenë një proces “dinamik dhe i paparashikueshëm”, i shoqëruar me vonesa, por këmbëngul se objektivi i mbylljes brenda vitit 2026 mbetet në fuqi.

Ministria i justifikon ritmet me përmasat e mëdha të dëmeve dhe shtrirjen e tyre në 11 bashki, duke theksuar se strukturat përgjegjëse “janë maksimalisht të angazhuara” për të përfunduar gjithçka brenda afatit.

Por 6 vite pas tragjedisë nuk jep një numër konkret sa i takon familjeve që ende nuk kanë hyrë në një shtëpi të përfunduar. Në vend të kësaj, ministria thekson se :“Trajtimi i këtyre rasteve përbën edhe fazën përfundimtare dhe përmbyllëse të procesit”.

Nga ana tjetër, sipas ministrisë së infrastrukturës, projekti është drejt fundit edhe në aspektin fizik, jo vetëm atë financiar.

“Aktualisht, mbi 90% e projekteve në kuadër të procesit të rindërtimit kanë përfunduar”, thotë MIE.

2026-a nuk është e sigurt

Sipas Agron Haxhimalit, drejtues i Institutit të Bashkive, progresi i rindërtimit është i dukshëm, por larg një historie suksesi.

“Ritmi ka qenë shpesh i ngadaltë midis bashkive,” thotë ai, duke theksuar se zvarritjet në projektet e banesave individuale dhe lagjet e reja, vonesat në prokurime, leje ndërtimi e kolaudime, si dhe mospërputhja mes fondeve dhe punimeve “kanë krijuar bllokime reale në terren”.

Për këtë arsye, siç shton Haxhimali, rindërtimi “nuk ka qenë linear” dhe ka ecur me ritme të ndryshme sipas zonave.

Sa i takon afatit zyrtar të mbylljes në fund të vitit 2026, Haxhimali e quan atë “ambicioz, por jo të pamundur”.

Megjithatë, ai paralajmëron se projektet e hapura, nga banesat individuale, tek infrastruktura e lagjeve dhe objektet publike, dhe mungesa e fondeve e vënë objektivin në rrezik.

“Bashkitë duhet të përshpejtojnë procedurat administrative për të shmangur shtyrje të mëtejshme,” nënvizon ai.

Edhe fondi prej 5 miliardë lekësh që mbyll ciklin financiar nuk shihet si zgjidhje automatike për projektet e mbetura.

“Mjaftueshmëria e tij varet nga numri i kontratave të hapura dhe rritja e kostove të ndërtimit,” thotë Haxhimali, duke kujtuar se çmimet në sektor vazhdojnë të rriten. Ai kërkon më shumë transparencë, përfshirë publikimin e kontratave, raporte tremujore dhe të dhëna të detajuara për bashkitë përfituese.

“Rindërtimi ka sjellë rezultate konkrete, por procesi nuk është mbyllur ende pas gjashtë vitesh. Afati 2026 mbetet i pasigurt dhe sfida kryesore është transparenca, efikasiteti dhe shpërndarja e drejtë e fondeve,” përfundon ai.

Pak orë pasi mijëra familje shqiptare u gjendën në udhëkryq për shkak të tërmetit shkatërrimtar të 26 nëntorit 2019, kryeministri Edi Rama u zotua se të gjithë të pastrehët do të futeshin në banesat e reja brenda një viti.

“Brenda vitit 2020 nuk duhet të ketë më diskutim për asnjë person që ka humbur shtëpinë nga tërmeti. Duhet të jenë të gjithë në kushte më të mira se ç’ishin para tërmetit.”, premtoi Rama asokohe.

Afati u tejkalua dhe qeveria fajësoi pandeminë COVID-19 për vonesat. Në vitin 2021, Rama ndryshoi tonin, duke justifikuar ritmet: “Kanë kaluar vetëm 15 muaj. Më thoni ku është një ndërtues që e ngre një pallat për 15 muaj. Në rastin më të mirë zgjat 2 vite,” tha ai në atë kohë.

Pas 6 vitesh, procesi shpallet i përfunduar financiarisht në letra. Por në terren, rindërtimi ende nuk ka përfunduar dhe mijëra banorë presin çelësat e shtëpisë nisur nga verifikimet që Faktoje ka ndjekur vit pas viti.

Bazuar në të dhënat zyrtare dhe analizën e ecurisë së projekteve, premtimi se “brenda vitit 2020 nuk duhet të ketë më diskutim për asnjë person që ka humbur shtëpinë” mbetet i papërmbushur./Faktoje.

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) ka regjistruar ankimimin e 36 studentëve të mjekësisë kundër ligjit që i detyron të punojnë tre vite në Shqipëri, përndryshe duhet të shlyejnë tarifën e plotë të studimeve, që është përllogaritur të jetë rreth 15,000 euro.

Shqyrtimi në Strasburg kthen sërish në qendër të debatit një çështje që ka prodhuar protesta, bojkot dhe shqetësime të vazhdueshme për lirinë e zgjedhjes së profesionistëve të rinj.

Ligji u miratua fillimisht në korrik 2023 me pesë vite punësim të detyruar, por u ndryshua në shtator 2024 duke e ulur periudhën në tre vite. Rregullat e reja hynë në fuqi për vitin akademik 2025-2026 dhe ndikojnë drejtpërdrejt në mënyrën e pajisjes me diplomë dhe licencë të mjekëve të rinj.

Për shqyrtimin e çështjes, GJEDNJ i ka dërguar qeverisë një listë pyetjesh që lidhen me procesin e regjistrimit në Universitetin e Mjekësisë, mënyrën e pagesës së tarifave, kufizimet e lirisë profesionale, të drejtës për një proces gjyqësor të drejtë dhe proporcionalitetin e detyrimit për punësim.

Studentët e mjekësisë përballen me dy alternativa: të nënshkruajnë kontratë me shtetin ose të refuzojnë dhe të paguajnë tarifën e plotë për gjashtë vitet e studimit.

Me një vendim të tetorit 2023, bordi i Administrimit të Universitetit të Mjekësisë Tiranë vlerësoi se kostoja e një viti akademik për studentët e këtij universiteti ishte 248,975 lekë (rreth 2,500 euro) për një total rreth 15,000 euro.

Ata që pranojnë kontratën e marrin diplomën vetëm pasi të kenë përfunduar tre vitet e detyruara të punës në sistemin shëndetësor shqiptar.

Ligji parashikon që brenda tre muajsh pas licencimit, Ministria e Shëndetësisë të punësojë mjekët sipas notës mesatare duke i përjashtuar nga konkurrimi.

Në mungesë të një vendi në sistemin publik, mjeku i ri mund të punësohet në sektorin privat, me detyrim njoftimin e ministrisë. Nëse nuk punësohen brenda nëntë muajsh, ata përfitojnë një pagesë prej 80% të pagës mesatare për këtë periudhë.

Studentët që janë ankuar çështjen pretendojnë shkelje të së drejtës për arsim, punë të detyruar dhe diskriminim.

Çështja ngre dilema të rëndësishme për mënyrën se si shteti menaxhon mungesën e mjekëve në sistemin shëndetësor, duke e mbështetur zgjidhjen te një model i detyrimit administrativ, në vend të reformave që mund të mbajnë profesionistët në vend në mënyrë vullnetare.

Ndërkohë, vetë pranimi i çështjes në Strasburg hap një proces që mund të kthehet në precedent për të drejtat profesionale të studentëve dhe standardet e shtetit në raport me politikat e punësimit.

Si u miratua ligji për studentët e mjekësisë

• Qershor 2023: Ministrja e Arsimit Evis Kushi prezantoi idenë e tre viteve punë të detyruar. Studentët kundërshtuan me protesta.
• Korrik 2023 – Kryeministri Rama e zgjeroi propozimin në pesë vite detyrim. Protestat vazhduan.
• Korrik 2023 – Shumica socialiste miratoi ligjin. Studentët paralajmëruan bojkot.
• Tetor 2023 – Viti akademik nisi me bojkot. Ligji u dërgua për pezullim në Gjykatën Kushtetuese teksa universiteti pranoi të mos aplikojë kontrata deri sa të kishte një vendim.
• Nëntor 2023 – Gjykata e pezulloi ligjin dhe kërkoi ndryshime.
• Shtator 2024 – Kuvendi uli detyrimin nga pesë në tre vite.
• Qershor 2024 – Studentët iu drejtuan GJEDNJ-së.
• Nëntor 2025 – GJEDNJ regjistroi ankimimin dhe nisi pyetjet për palët.

Lexo gjithashtu:

• “Nuk jemi pakicë”, studentët e mjekësisë protestojnë para Kuvendit
• Studentët e mjekësisë kundër propozimit për të punuar tre vite në Shqipëri pas diplomimit
• Ligji i ri nuk përmbushi kërkesat e studentëve të mjekësisë

The post Strasburgu shqyrton ankesën e studentëve të mjekësisë për punësimin e detyruar appeared first on Citizens.al.

Nga Rajeev Syal & Rowena Mason – The Guardian Wes Streeting ka pranuar se nuk ndihet rehat me deportimin me forcë të familjeve sipas planeve të migracionit të sekretarit të brendshëm, ndërkohë që pohon se kjo është ende gjëja e duhur për tu bërë. Sekretari i shëndetësisë tha se mendonte që numri i largimeve me […]

The post Dëbimi i emigrantëve nga Anglia/ The Guardian: Sulmi i Ramës ndez tensionet mes dy qeverive appeared first on BoldNews.al.

Raporti i Progresit i Komisionit Europian për Shqipërinë, i publikuar të martën, vlerëson me “proges të mirë” punën e Prokurorisë së Posaçme, SPAK, në kuftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, ndërkohë që ecuria në fusha të tjera që lidhen me qeverisjen ka marrë përgjithësisht nota negative ose mesatare. Në fushën e demokracisë, Komisioni Europian […]

The post Raporti i Progresit; SPAK merr notë pozitive, qeveria në vendnumëro appeared first on Reporter.al.

Ky është fakt. Mund ta quajmë si të duam, por situata kërkon një përgjigje dhe koha ka ardhur. Në Kuvend po diskutohet projektligji i ri i mbetjeve. Projektligji i jep fund monopolit të Sharrës, kompania e së cilës është vënë nën sekuestro; krahas tij, edhe komitetit famëkeq, i ashtuquajturi “Komiteti i Menaxhimit të Integruar të Mbetjeve”, i cili shërbeu për shpalljen e emergjencave mjedisore që ndihmuan kryerjen e procedurave të mbyllura të prokurimeve publike, të cilat transferuan miliona euro të taksapaguesve në favor të koncensionarëve privatë. Këta të fundit, ministri Koka e të tjerë autorë, ndodhen në burg, ose në arrati. Por tani mesazhi i qeverisë është i qartë: jemi në prag të një reforme të re për mbetjet, pak përpara futjes së vendit në Bashkimin Evropian.

Në të vërtetë, nuk ka ndryshuar asgjë. Shqetësimet janë të njëjta: niveli i riciklimit është jashtëzakonisht i ulët; mbetjet groposen të patrajtuara; rikuperimi nuk ekziston, një pjesë e dokumenteve të planifikimit të mbetjeve, ende nuk janë hartuar; sistemi informacionit dhe kontrolli i sasisë së mbetjeve mungon, shumica e vend depozitimeve nuk kanë leje mjedisore, ndërkohë që mbi 200 vend depozitime mbetjesh ilegale, të shpërndara në të gjithë territorin e vendit, kërcënojnë shëndetin e qytetarëve, peizazhin, turizmin dhe ekonominë kombëtare. Shkurt, 35 vjet nga falimentimi i Shqipërisë Socialiste, vendi nuk po arrin akoma që të menaxhojë mbetjet urbane.

Si përherë, propozimi për një të ardhme, shërben edhe për të mbuluar të shkuarën e dështuar përpara opinionit publik. Kumbaro, Klosi dhe Koka, tre ministrat e fundit të  mjedisit janë larguar. Sofjan Jaupaj është ministri i ri, i vetë deklaruar si autor i projektligjit të mbetjeve. Por Jaupaj po tregohet i tërhequr qysh në fillim, duke ndaluar importin e mbetjeve. Argumenti i tij është disi naiv, pasi, sipas tij, të ashtuquajturat mbetje nga importi konsiderohen lëndë e parë dytësore (secondary raw material), por jo mbetje, kësisoj janë përjashtuar nga ky projektligj. Në thelb, pavarësisht nga gjuha (terminologjia), lënda e parë dytësore është produkt mbetjesh dhe trajtimi i mëtejshëm i saj kontribuon në reduktimin e mbetjeve të ardhshme, në uljen  e emetimeve dhe të kostove të biznesit, biznes i cili në një tjetër kontekst (me miratimin e ligjit “Për zbatimin e përgjegjësive të zgjeruara të prodhuesit”) do të këtë nevojë për të. Njëkohësisht, projektligji parashikon “për herë të parë konceptin e ekonomisë qarkulluese”, një  sistem i cili riciklon dhe redukton prodhimin e mbetjeve, i promovuar në përputhje të plotë me përkufizimin e ekonomisë qarkulluese në databazën e legjislacionit të Bashkimit Evropian, EUR-LEX. Por Jaupaj ka frikë nga dobësia e agjencive vendase ligjzbatuese të kontrollit dhe të inspektimit. Kjo tregon se edhe rendja pas “ekonomisë qarkulluese” nuk është e sinqertë. Nëse tregohemi mjaftueshëm seriozë, mund të gjykojmë se ndodhemi përpara një rreziku të ri i cili mund të na dërgojë drejt një dështimi të përsëritur: dobësimi industrisë së riciklimit shkakton rënien e riciklimit të mbetjeve. Në anën tjetër, ndalimi ka gëzuar disa pak “aktivistë” të shoqërisë civile të cilët ruajnë të njëjtin qëndrim të dhjetë viteve të shkuara për të ndaluar importin e mbetjeve, duke i besuar më shumë  shtetit, sesa iniciativës së lirë.

Po çfarë do të bëjë më mirë ligji i ri? Ashtu siç Rama deklaroi në shtator, riciklimi dhe rikuperimi i mbetjeve, së bashku më landfillet nuk do të jenë përgjegjësi e bashkive. Ky kalim pritet të thellohet (qartësohet) pas miratimit të draftit, me daljen e akteve nënligjore. Kjo mund t’i çlirojë bashkitë nga ankthi i trajtimit të mbetjeve, një dështim kronik i tyre, por, njëkohësisht, mund t’i privojë edhe nga një shumë e konsiderueshme të ardhurash që mund të sigurohen prej riciklimit. Këtej e tutje barra e riciklimit dhe e trajtimit fundor, i takon qeverisë. Se çfarë eficence do të ketë ky sistem hibrid menaxhimi, vështirë se mund të parashikohet qysh tani. Aktualisht vendi riciklon rreth 15% të totalit (rreth 800,000 kg gjithsej, kur grumbullohen deri në 98% të tyre). Është e besueshme se volumi i riciklimit do të rritet, por për këtë do të paguajmë që të gjithë; pra, përveç rezidentëve të një bashkie, edhe shtetasit e tjerë të Republikës. Është disi shqetësuese, pasi parimi “ndotësi paguan” shkelet, pa e kuptuar se deri në ç’pikë…

Bashkitë nuk kanë para të mjaftueshme për të menaxhuar mbetjet. Prioritet ka qenë politika elektorale e tarifave të ulëta për rezidentët. Por qeveria i ka përfshirë në skemën e transfertave të pakushtëzuara, duke plotësuar diferencën. Në këtë pikë kemi mbetur ku ishim, me të vetmin ndryshim: tani paratë do të menaxhohen nga Agjencia Kombëtare e Ekonomisë së Mbetjeve (AKEM), përmes Operatorit Kombëtar të Trajtimit të Mbetjeve. Shumë shpejt, menjëherë pas miratimit të projektligjit, agjencia pritet që të shndërrohet në një kompani shtetërore. Bashkitë kërkuan që të jenë aksionerë në të. Kjo u bë e qartë gjatë dëgjesave në Kuvend, por ministria nuk premtoi asgjë. Se ç ‘formë mund të ketë Operatori Kombëtar, do të shihet pak më vonë. Por përgjegjësia e tij për ndërtimin e infrastrukturës së mbetjeve mund të çojë, pashmangshmërisht, në bashkëpunimin me një mekanizëm të jashtëm (outsource). Një qeveri e cila edhe një instalacionin artistik, apo një muze, ua kalon kompanive të huaja, nuk lë vend për dyshime se këtë radhë do të veprohet ndryshe.

Për momentin, ajo ka vetëm një qëllim: miratimin e draftit dhe të ngritjes së infrastrukturës së mbetjeve. Sidoqoftë, kjo e fundit, mund të ishte ngritur edhe me ligjin e vjetër. Por dështuan. Tani s’na mbetet tjetër, veçse, sikurse historia na ka treguar: të shfrytëzojnë dështimin për të mësuar.

The post Menaxhimi i mbetjeve dështoi. Le të rinisim nga e para! appeared first on Citizens.al.

Deklaratat e shkurtra para medias dhe refuzimi për të pranuar pyetje la të paqartë se sa ishin shpenzimet e marra përsipër nga qeveria për këtë vizitë, edhe pse zëdhënësja e Adams ka deklaruar se qëndrimi në Shqipëri është marrë përsipër nga qeveria shqiptare. Edhe pse Adams u filmua duke zbritur nga një helikopter ushtarak dhe […]

The post Udhëtimi i Adams trajtohet si vizitë private nga qeveria shqiptare appeared first on Reporter.al.

Organizata për Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Mjedisit Natyror në Shqipëri, PPNEA njoftoi se Unioni Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës ka votuar në favor të ruajtjes së mjedisit në Shqipëri, ndërsa i bën thirrje qeverisë shqiptare që të kufizojë ndërtimet në zonat e mbrojtura. “Në Kongresin Botëror të Unionit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës u votua […]

The post Unioni i bën thirrje Shqipërisë të ndalë turizmin masiv në zonat e mbrojtura appeared first on Reporter.al.

Shtatori e gjeti Shqipërinë me një qeveri të re dhe risinë e pazakontë: një ministre virtuale me emrin Diella. Ajo u prezantua si nismë historike e përfshirjes së inteligjencës artificiale në qeverisje. Por, në dukje ajo ka pak të bëjë me qeverisjen dhe realisht ishte prezantuar muaj më parë për qytetarët në një version tjetër.

Me pamjen e aktores Anila Bisha, përdoruesit e platformës e-Albania e kishin hasur Diellën që prej janarit 2025 si një – chatbot – asistente virtuale, e cila angazhohej për të ndihmar në shërbimet online me tekst dhe zë.

Diella u promovua si “ministrja e parë virtuale në botë”, një lajm që u bë titull ndërkombëtar, shoqëruar me premtimin se do të bëhej garantja e prokurimeve 100% të pakorruptueshme.

Megjithatë, pas kësaj narrative entuziazmi mediatik dhe qeveritar, mbeti shumë pa u sqaruar publikisht.

Çfarë kompetencash ka Diella? A është ajo “ministre” në kuptimin e plotë kushtetues, apo një manovër politike për të tërhequr vëmendje?

Propagandë, “PR”, apo reformë reale?

Në vend të një prezantimi të thelluar të programit qeverisës, seanca plenare e 18 shtatorit zgjati vetëm 25 minuta kjo pasi kryeministri Rama ia la fjalën Diellës, e shfaqur në një monitor për të lexuar programin.

Qasja, e cila u perceptua si akt që më shumë synonte të bëhej lajm se sa të përçonte përmbajtje, solli reagime nga opozita dhe për herë të parë në historinë e pluralizmit shqiptar miratimin programit qeverisës pa diskutime.

Erion Tase, drejtues i Akademisë së Studimeve Politike, e shikon Diellën më shumë si gjetje “PR”-i sesa produkt risie apo të një reforme të mirëfilltë.

“Për momentin është PR që ka krijuar lajm botëror. Mund të ishte mekanizëm i përdorur nga agjenci qeveritare, por iu dha një emërtim i ri për të krijuar zhurmë,” shprehet ai për Citizens.al.

Tase nënvizon si çështje të diskutueshme nëse Diella do të përdoret për të vendosur kriteret e prokurimeve publike, do t’i klasifikojë ofertat më të mira, apo do të ketë edhe rol në vendimmarrje. Në këtë pikë ai është i mendimit se sidoqoftë përgjegjësia do të vijojë të mbetet te njerëzit që firmosin.

Duke e krahasuar Diellën me përdorimin e një makine llogaritëse, Tase shprehet se edhe në një provim matematike në fund vlerësimin e merr “studenti që ka emrin në fletën e provimit” dhe gjithçka varet nga “mënyra se si e ka përdorur makinën”.

Kushtetuta dhe boshllëku ligjor

Juristi Andrea Mazelliu thekson se nuk mund të kemi një “ministër me Inteligjencë Artificiale (IA)”, pasi Neni 2 i Dekretit të Presidentit e qartëson se kush i ka përgjegjësitë, ndërsa Kushtetuta e përcakton se organet publike duhet të përfaqësohen nga individë.

“Shqipëria mund të ketë një ministri të Teknologjisë ose të Inteligjencës Artificiale, por jo një ministër që nuk është person juridik,” argumenton ai duke theksuar se Kushtetuta nuk lë vend për interpretime në këtë pikë.

Sipas tij, në aspektin ligjor, kushtetues, është kryeministri Rama ai që ka përgjegjësinë për Diellën.

“Nëse pyetem se cili është ministri i IA-së në Shqipëri, unë do të thosha kryeministri,” thekson Mazelliu, gjykimi i të cilit mori një farë konfirmimi të premten.

Qeveria Rama ishte “e gjitha njerëzore” në ceremoninë e betimit para Presidentit dhe sipas Kushtetutës një ministër duhet të betohet në mënyrë që të marrë detyrën.

Për Mazelliun shqetësues mbetet mungesa e ratifikimit nga Shqipëria e Traktatit Evropian për Inteligjencën Artificiale, të cilin ai e konsideron si ndër konventat më të rëndësishme për garantimin e të drejtave themelore në përdorimin e IA-së.

“Mbi 40 vende e kanë ratifikuar konventën duke bërë të mundur ruajtjen dhe sigurimin e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe shtetit të së drejtës,” thekson ai.

Qendra për IA dhe Politikat Digjitale (CAIDP) ka apeluar që shteti shqiptar ta ratifikojë këtë traktat që prej datës 9 qershor 2025.

Duke analizuar më tej, Mazelliu thekson se automatizimi i proceseve dhe futja e një sistemi inteligjent janë gjëra të ndryshme. Për këtë të fundit, ai rekomandon kryerjen e vlerësimeve të riskut përpara implementimit të tyre.

Në parim, Mazelliu thotë se e përqafon teknologjinë dhe është “pro” krijimit të një ministrie të Sistemeve Inteligjente, por me idenë që të ketë në krye një njeri që ta udhëheqë atë.

Rreziku i iluzionit të reformës

Një analizë e Qendrës SCiDEV thekson se Diella rrezikon të shndërrohet në një “metaforë politike” dhe jo në një mjet real reforme.

“Metodologjia mbi Standardet Teknike të Përdorimit të Inteligjencës Artificiale në Republikën e Shqipërisë, e miratuar nga Këshilli i Ministrave në korrik 2024, nën standardet etike për zhvillimin e inteligjencës artificiale, rendit si parim Mbikëqyrjen dhe përcaktimin njerëzor”, theksohet në analizën e SCiDEV.

Në këto kushte institucionet duhet të sigurojnë që sistemet e inteligjenës artificiale të mos zëvendësojnë përgjegjësitë dhe llogaridhënien njerëzore.

Sipas SCiDEV, ekziston rreziku që korrupsioni të paraqitet si problem “algoritmesh”, ndërsa rrënjët e tij, mungesa e vullnetit politik dhe dobësia institucionale mbeten të paprekura.

“Transferimi i përgjegjësive nga institucionet tek teknologjia krijon iluzionin e reformës. Nëse nuk mbështetet në forcim institucional, Diella mund të mbetet thjesht një performancë politike.”

Për Mazelliun, mungesa e konsultimit publik dhe transparencës rreth Diellës krijon precedentë të rrezikshëm.

“VKM-ja që rregullon metodologjinë e përdorimit të IA-se në vend dhe draft-strategjia kanë kaluar pa konsultim publik ose me një konsultim publik ku shumica e dispozitave janë tautologjike dhe të pa nevojshme nisur nga nevoja që ka shoqëria jonë”, shpjegon ai.

Transparenca dhe llogaridhënia

Të gjithë ekspertët bashkohen në një pikë: mungesa e transparencës është beteja kryesore.

Deri më tani, përveç narrativës publike të kryeministrit dhe kakofonisë së krijuar mes titujve të lajmeve dhe qendrimeve politike, nuk ka pasur ende një sqarim shterues publik për mënyrën se si Diella do të funksionojë në lidhje me tenderët publikë, e aq më shumë si “ministre”.

“Që të jetë i realizueshëm (sistemi me IA) duhet të jetë transparent, duhet të jetë i shpjegueshëm me një metodologji të pastër përdorimi dhe llogaridhënëse. Ne aktualisht jemi në kushtet që nuk e dimë se cili është modeli IA i përdorur në rastin e Diellës dhe çfarë metodologjie duhet përdorur”, argumenton Mazalliu.

Sipas SCiDEV, entuziazmi për të përqafuar mjetet digjitale si rrugë të shpejta drejt transparencës ka rrezikun për të minuar parimet e qeverisjes së mirë dhe sundimit të ligjit. Në analizën e saj, SCiDEV thekson se kjo mund të krijojë iluzionin e një reforme ku korrupsioni ridimensionohet dhe llogaridhënia institucionale vihet në pikëpyetje.

Erion Tase beson se përgjegjësia ligjore nuk do të jetë e lëshuar drejt Diellës, pasi standardet dhe indikatorët për dokumentacionin e një tenderi e vendosin njerëzit pas saj.

“Përpara çdo abuzimi që mund të ndodhë, shfajësimi se (vendimin) e mori makineria dhe nuk e morëm ne, nuk do të qëndrojë, sepse do të jenë një grup njerëzish pas Diellës, që do të vlerësojnë cilat janë kriteret, kushtet që kërkohen për përgatitjen e një dokumentacioni tenderi”, argumenton Tase.

Sipas Mazelliut, sistemet IA-së duhet të pilotohen në fusha të cilat nuk kane rrezik të cenimit të së drejtave, sidomos kur sistemet mund të jenë diskriminuese, misogjenike dhe aspak praktike.

Qendra SCiDEV paralajmëron se zhvillimi i IA-së në mungesë të një kuadri rregullator të fortë mund të sjellë pasoja të paparashikuara. Përafrimi me Aktin Evropian për IA-në është në faza fillestare dhe kërkon vite përgatitje dhe burime të mëdha.

Kështu, Diella mbetet nismë ende mes pikëpyetjesh dhe mungesës së transparencës.

Nga njëra anë e vendos vendin në një vëmendje ndërkombëtare “artificiale”, në anën tjetër mungesa e bazës kushtetuese, transparencës dhe kapaciteteve logjistike dhe ekspertize rrezikon ta kthejë atë në një eksperiment poltik me pasoja të paqarta.

Por, e sigurt është se Diella nuk është ministre, por mjet. Ajo mund të përdoret për mirë, prë të rritur transparencën dhe efikasitetin, por edhe për keq, për të maskuar mungesën e vullnetit politik pas një fasade teknologjie.

Ndaj në këtë spektakël politik, diskutimi është nëse Shqipëria është gati të ndërtojë një sistem të drejtë, transparent dhe llogaridhënës të përdorimit të inteligjencës artificiale dhe aq më shumë ta testojë atë në mirëqeverisje.

The post Diella, asistentja virtuale që “u bë ministre”: Realitet apo spektakël? appeared first on Citizens.al.

Në episodin e pestë të sezonit të katërt të podcastit “Zëra”, i ftuar ishte Taulant Bino, ekspert i mjedisit dhe drejtues i Shoqatës Ornitologjike Shqiptare (AOS).

Bino komentoi për gazetaren Erisa Kryeziu zhvillimet pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese, e cila më 31 korrik legjitimoi ndryshimet ligjore që lejojnë ndërtime brenda zonave të mbrojtura.

Sipas Binos, kjo është një goditje e rëndë për mbrojtjen e biodiversitetit dhe një sinjal politik për dorëzim të shtetit përballë interesave të ndërtuesve.

Ndryshimet ligjore u prezantuan si nismë e deputetëve, por sipas Binos procesi ishte farsë. Ai thotë se propozimet nuk ishin as spontane dhe as të sinqerta.

Ai përmendi një rast ku një prej deputetëve firmëtarë, i pyetur, deklaroi se nuk kishte dijeni për propozimin.

“Ai ndoshta ka firmosur një letër të bardhë duke besuar qeverinë”, shtoi Bino pa i përmendur emrin, duke e cilësuar këtë si një mashtrim institucional të publikut.

Podcastin mund ta ndiqni dhe në Spotify:

Një pjesë tjetër e rëndësishme e bisedës ishte analiza e mënyrës se si është shitur për publikun ideja e “zhvillimit të qëndrueshëm” apo “investimeve strategjike”.

“Ligji për zonat e mbrojtura nuk ka qenë kurrë pengesë për zhvillimin”, theksoi Bino. Sipas tij, këto narrativa përdoren politikisht për të justifikuar ndërhyrjet, duke i paraqitur si të nevojshme për ekonominë lokale apo turizmin elitar.

Ndërkohë, projektet e vërteta që aplikohen, shpesh janë të vogla, private dhe me ndikim të madh negativ mbi natyrën.

“Nuk shohim më asnjë kufizim ligjor që investitori ‘X’ të vijë dhe të thotë që dua të ndërtoj një hotel me pesë yje, pikërisht në dunën ranore të Divjakë-Karavastasë. Dhe jo vetëm kaq, por të thotë që më duhet edhe rrugë, edhe aeroport, edhe impiant trajtimi. Pra, gjithë infrastruktura shoqëruese,” theksoi ai.

Për Binon, vendimi i Gjykatës Kushtetuese nuk është thjesht një precedent.

“Ky vendim praktikisht hapi të gjitha portat. Nuk ka më pengesa ligjore”, vijoi ai.

Por, a do të ketë reagime? Eksperti vlerëson se shoqëria civile dhe organizatat mjedisore do të mbeten mbrojtësit kryesorë, pasi komunitetet shpesh janë të pambrojtura përballë fushatave propagandistike që iu shesin projekte me retorikë zhvillimi.

Ai solli shembullin e aeroportit të Vlorës, që është paraqitur si sukses kombëtar, por pak kush diskuton ndikimin afatgjatë mbi komunitetin përreth apo mjedisin.

Në përmbyllje, Taulant Bino thekson rëndësinë e reagimit të organizuar dhe të informuar për të mbrojtur zonat e mbrojtura, jo vetëm si pasuri natyrore, por edhe si të drejtë kolektive që rrezikon të cungohet për hir të interesave të ngushta private.

Ndiq gjithashtu podcastet e tjera:

• Ervin Goci analizon komunikimin politik të Veliajt pas arrestimit
• Brisejda Lala dhe Arnen Sula flasin për restaurimin e Spaçit dhe kujtesën historike
• Emirjon Senja analizon formësimin e realitetit përmes Inteligjencës Artificiale (AI)

The post “Zëra”, Episodi 5: Taulant Bino kritikon ndryshimet në ligjin për Zonat e Mbrojtura pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese appeared first on Citizens.al.

Në fund të vitit 2023, kryeministri Edi Rama shprehu për herë të parë ambicien për të përshpejtuar procesin teknik të integrimit në Bashkimin Europian nëpërmjet ChatGPT, që të zëvendësojë ‘armatën e përkthyesve’ në përafrimin e legjislacionit me përkthimin automatik nga sistemet e Intelegjencës Artificiale. Pavarësisht pikëpyetjeve për bazën rregullatore ligjore për të përfshirë sistemet e […]

The post Strategjia për Inteligjencën Artificiale: E mirë në letër, sfiduese në zbatim appeared first on Reporter.al.

Shqipëria dëshiron ta zëvendësojë qeverinë e saj të korruptuar me inteligjencën artificiale

Inteligjenca Artificiale mund të zëvendësojë korrupsionin politik në Shqipëri.

Kryeministri Edi Rama thotë se një ditë ministri të tëra mund të drejtohen nga algoritme, pa ryshfet, pa favorizime, pa gabime njerëzore, transmeton Telegrafi.

Shqipëria tashmë përdor AI-në për të kontrolluar kontratat qeveritare, për të ndjekur mashtrimet tatimore, për të dalluar ndërtimet e paligjshme me dronë dhe madje për të dhënë gjoba për tejkalim shpejtësie.

Qytetarët përdorin një ndihmës të AI-së për shërbimet publike, duke kursyer miliona.

AI madje përshpejton hyrjen e Shqipërisë në BE duke përkthyer dhe krahasuar ligjet, me ndihmën e udhëheqëses së teknologjisë shqiptaro-amerikane Mira Murati.

Por kritikët thonë se AI nuk do të rregullojë një sistem të prishur, pa reforma, ajo thjesht fsheh të metat.

Dhe Shqipërisë ende i mungon infrastruktura për një qeveri të plotë të IA-së. A do t’i besonit AI-së të drejtonte vendin tuaj? /Telegrafi/

The post Shqipëria mëton të luftojë korrupsionin politik me inteligjencën artificiale appeared first on Telegrafi.

Në një konferencë për teknologjinë shkurtin e vitit të kaluar në Dubai, kryeministri Edi Rama u ngjit në podium me ish-kryeministrin britanik, Tony Blair dhe i dedikoi këtij të fundit karrierën e tij si politikan dhe kryeministër. “Unë nuk do të isha as kryeministër dhe as njeri i përfshirë në politikë pa të,” i tha […]

The post Qeveria mban sekret kontratat e konsulencës me kompaninë e Tony Blair appeared first on Reporter.al.

Qytetarë dhe aktivistë u mblodhën në orët e para të mëngjesit të sotëm para Prefekturës në Vlorë për të kërkuar largimin e dy termocentraleve (TEC) lundruese nga porti i peshkimit. Kjo është e disata herë që protestohet për këtë çështje që prej vitit 2022.

Protesta, e thirrur nga mjedisori Lavdosh Ferruni, nisi me thirrje për anulimin e kontratave të qirasë dhe largimin e dy anijeve që prodhojnë energji me djegie.

“Gjiri i Vlorës është i yni, TEC-et janë të maskarenjve”, apo “SPAK ndalo peshkaqenët me kravatë!” ishin disa nga pankartat e grupimit qytetar të quajtur “Aleanca për Vlorën”.

“Këto TEC-e nuk duhen për Shqipërinë, sepse nuk ka nevojë, ka energji hidrike, energji djellore, ere, këto duhen që të shkojnë në Itali, Greqi, pra Shqipëria të punojë për vendet e tjera,” tregoi Ferruni për Citizens.al, teksa theksoi se kjo qasje është një lloj kolonializmi ndaj shtetit shqiptar.

“Protestoj për të mirën e Vlorës, për pastërtinë e saj dhe të ardhmen e fëmijëve tanë, ekonominë e tyre, sepse këto përbindsha korruptues tërheqin para nga buxheti i shtetit,” u shprej aktivistja Lela Qejvani për Citizens.al.

Grupi i qytetarëve kërkoi takim me Prefektin, Plator Nesturi, apo përfaqësues tjetër, por nuk mori përgjigje pozitive.

Historia e TEC-eve lundruese

Dy TEC-et e mbiquajtura “Tigri 1” dhe “Tigri 3” mbërritën në Gjirin e Vlorës në janar 2022. Ato u ankoruan në portin e peshkimit, njohur edhe si Triport, që ndodhet në Pyllin e Sodës, pranë zonës së mbrojtur Vjosë-Nartë.

Ardhja e tyre nga Bangladeshi u justifikua nga qeveria si zgjidhje për krizën energjetike që parashikohej të kaplonte Evropën pas përshkallëzimit të konfliktit ushtarak Rusi-Ukrainë.

Ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku, premtoi se dy anijet e marra me qira për dy vite nga kompanitë Excelerate Energy dhe Renco do të ishin të mjaftueshme për ta përballuar krizën. Në media u raportua se marrëveshja u mbështet nga përfaqësues të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Sipas marrëveshjes, qiraja dhe mirëmbajtja kushtojnë përkatësisht 63,000 dhe 31,500 dollarë në ditë, për një total prej 94,500 dollarësh çdo ditë, edhe nëse nuk prodhojnë energji.

Korporata Elektroenergjitike Shqiptare (KESH) ka deklaruar se pagesat do të nisnin vetëm pas “komisionimit të suksesshëm” të pajisjeve, por ajo nuk ka publikuar ndonjë verifikim zyrtar nëse ky moment është arritur apo jo.

Ndërkohë, dy ndezje prove janë raportuar deri më sot: në gusht 2024 dhe shkurt 2025, por në asnjërën prej tyre nuk është raportuar prodhim energjie për rrjetin, teksa mjedisorët kanë ngritur shqetësim për mungesë transparence për procedurën.

Sipas Ferrunit, pagesat kanë nisur prej shtatorit 2024. Për këtë ai i referohet një dalje televizive të ministres Balluku, pas “komisionimit” të TEC-eve. Prej asokohe, sipas tij, qeveria paguan sistematikisht qiranë.

“Çdo muaj bëhet një pagesë ‘off-shore’ rreth 3 milionë euro,” u shpreh Ferruni për Citizens.al.

Mjedisorë dhe qytetarë të Vlorës e kanë paditur marrëveshjen e TEC-eve në gjykatë dhe seanca e radhës, e cila pritet të jetë përfundimtarja, parashikohet të zhvillohet më 22 shtator.

Rreziku mjedisor dhe paditë ndaj aktivistëve

Aktivistët dhe organizatat mjedisore kanë denoncuar që në fillim potencialin ndotës të TEC-eve lundruese, të cilat funksionojnë me naftë të rëndë dhe ndodhen pranë vijës bregdetare.

Sipas tyre, bloza e sedimentuar në tokë rrezikon Pyllin e Sodës, po ashtu edhe produktet bujqësore të fshatrave pranë.

Mjedisori Lavdosh Ferruni ka shprehur shqetësimin e impaktit që TEC-et mund të kenë edhe në botën e gjallë ujore, pasi uji që përdoret për ftohjen e motorëve të anijeve shkarkohet në det. Kjo mund të shtojë temperaturën e ujrave duke rrezikuar faunën detare në një hapësirë të gjerë.

“Nuk e japim Vlorën!“ apo “TEC fosil, largohu!“ kanë qenë disa nga thirrjet e para të protestave, të cilat kanë qenë të vazhdueshme që pas projekteve me rrezikshmëri të ngjashme si Petrolifera apo dhe vetë TEC-i i Vlorës, i cili ndodhet rreth 500 metra larg portit të peshkimit.

Por, përveç shqetësimeve mjedisore, disa prej aktivistëve janë përballur edhe me sulme personale dhe paditje.

Në vitin 2022, Ferruni u padit nga kompania italiane Renco për shpifje, pas një artikulli ku ai ngrinte shqetësime për lidhje të mundshme të kompanisë me struktura mafioze në Itali.

Por në vitin 2024, gjykata vendosi në favor të Ferrunit, duke e shpallur të pabazë padinë ndaj tij.

Lexoni gjithashtu:

• TEC-et lundruese të Vlorës; A ja vlen të ndizen?
• Aktivisti mjedisor fiton gjyqin kundër kompanisë së TEC-eve lundruese në Vlorë

The post Sërish protesta në Vlorë: Kërkohet largimi i TEC-eve lundruese appeared first on Citizens.al.

Nga: Arbjona Çibuku dhe Jeta Kasemi

Premtimet dhe aksionet e qeverisë për lirimin e plazheve të zaptuara dhe kthimin e tyre në plazhe publike nuk u shoqëruan me investime në këto zona.

Teksa qytetarët shprehen se preferojnë të pushojnë në plazhe publike për arsye ekonomike, ata janë të pakënaqur me cilësinë dhe shërbimet në këto plazhe.

Papastërtia, ndotja, mungesa e infrastrukturës dhe aksesit mbeten problemet kryesore, ndërsa personat me aftësi të kufizuara vazhdojnë të jenë të përjashtuar nga pushimet në det.

“Papastërti dhe mungesë aksesi”

Përmes një pyetësori i online, Citizens mblodhi perceptimin e qytetarëve sa i përket plazheve publike.

Shumica u shprehën të pakënaqur për pastërtinë në vijën bregdetare, hapësirat e pakta publike, mungesën e aksesit, parkimeve dhe shërbimeve. Disa prej tyre, thanë se kjo gjendje i ka shtyrë që të zgjedhin plazhet private, ose dhe të pushojnë jashtë shtetit.

“Aty ku ka plazh publik nuk ke ku parkon dhe nuk ka asnjë shërbim,” u ankua një qytetar në pyetësorin e Citizens.al.

“Kanë kthyer edhe plazhin publik në gjysmë-privat, duke ngulur çadra e zhezlongë që nuk i heqin kur largohen, i lënë aty për ditën e nesërme,” u shpreh një tjetër pushues i revoltuar.

Jonida Velia, pushuese në Vlorë, sheh me të njëjtin shqetësim mungesën e plazheve publike me mungesën e sigurisë dhe infrastrukturës. Në këtë pikë, ajo thekson si problematike mungesën e rojeve në stacionet e plazheve, shërbimeve bazike dhe stafeve të trajnuara.

“Çmimet janë rritur, por cilësia ka mbetur e ulët. Papastërtia, mungesa e sigurisë. Nuk kam hasur asnjë roje plazhi,” tregoi ajo për Citizens.al teksa përmendi se kjo mungesë ndihej më shumë në plazhin ku pushonte, pasi frekuentohej nga familjarë.

Sipas Jonidës, duhet të ketë barazi mes plazheve publike dhe private ndërsa higjiena dhe shërbimi me stafe të trajnuara mbeten pika ku duhen investuar.

“Çdokush meriton pushime, por jo të gjithë mund t’i përballojnë çmimet e shezlongëve nga 10-100 mijë lekë,” theksoi ajo.

Mungesa e infrastrukturës së përshtatshme dhe shërbimeve të duhura duket se i shton arsyet për ta konsideruar plazhin publik një alternativë të dytë.

Mjalinda, tregoi me pakënaqësi për Citizens.al se zgjodhi të pushojë në Greqi këtë verë, pasi qasja në plazhet publike shqiptare, sipas saj, është “e kufizuar” dhe ndotja “shumë e lartë”, sidomos nga kanalizimet e ujërave të zeza, të cilat derdhen në bregdet.

“Në periudha të ndryshme, gjatë sezonit veror, mban erë të keqe,” tregon Majlinda për situatën e plazheve pranë portit të Durrësit.

Një qytetar tregoi në pyetësorin e Citizens.al se ngjashëm, ndotje, ka edhe Zvërneci në Vlorë me “plazhe të lira plot, por mbushur me mbeturina dhe xhama.”

Përballë këtij perceptimi të qytetarëve Citizens.al iu drejtua me kërkesa për informacion njësive vendore bregdetare, të cilat administrojnë plazhe publike. Prej tyre dha përgjigje vetëm Bashkia Durrës.

Në total, në 14 zona plazhesh – nga Shetaj, Gjiri i Lalzit, Hamallaj, Porto Romano, Currilat etj. –  Durrësi numëron zyrtarisht rreth 800 parcela të ndara mes resorteve (5%; 34), hoteleve dhe restoranteve (70%; 564) dhe plazheve publike (25%; 206).

Bashkia pranon se nuk ka buxhet të dedikuar për mirëmbajtjen e plazheve, por thekson se pastrimi i tyre bëhet nga privatët për parcelat e dhëna në përdorim, dhe nga Ndërmarrja Komunale për plazhet publike.

Ajo deklaron për marrjen e masave administrative kundër zaptuesve, por rezultatet mungojnë.

Agjencia Evropiane e Mjedisit (EEA) renditi Shqipërinë të fundit në Evropë për cilësinë e ujërave. Vetëm 16% e plazheve shqiptare u vlerësuan me ujë “të një cilësie të shkëlqyer”.

Situata është e përsëritur edhe në vitet e kaluara. Të dhënat e raportuara nga Citizens.al gjatë verës së 2024, paralajmëronin për një gjendje të përkeqësuar.

Ekspertët e Agjencisë Kombëtare të Mjedisit (AKM) nënvizuan asokohe mungesën e investimeve në trajtimin e ujërave të ndotura, shkarkimet e pakontrolluara urbane dhe mungesën e një kalendari të qëndrueshëm monitorimi si shkaqet kryesore.

Në terren situata vazhdon të jetë e njëjtë, ndotja është e dukshme dhe hapësirat publike janë shpesh të padukshme për qytetarët dhe me mungesë shërbimesh.

Plazhi, “tokë e ndaluar” për personat me aftësi të kufizuara

Nga raportimet e qytetarëve kuptohet se plazhet publike vuajnë për infrastrukturë të përshtatshme. Por ata që duket se e vuajnë më shumë, janë personat me aftësi të kufizuara.

Suela Lala, aktiviste për të drejtat e personave me aftësi të kufizuara, i quan plazhet “tokë e paprekshme” për këtë kategori. Ajo kritikon mungesën e ligjeve, investimeve dhe masave konkrete për aksesin në plazhe ku mungojnë platformat, tualetet, dushet, apo dhe dhomat e zhveshjeve.

“Ka dhe mungesë legjislacioni që e adreson aksesin në plazhe apo hapësira të tjera pushuese si pishina, liqene, lumenj,” theksoi Suela, e cila veçoi aksionin e ndërmarrë në Kavajë në vitin 2022 nga një nismë vullnetare për karriget speciale për hyrjen në det.

“Në botë, këto karrige i blen dhe i mundëson shteti,” shtoi Suela e zhgënjyer, e cila nuk kishte informacion se çfarë ishte bërë më tej me projektin në Kavajë.

Sipas Suelës kategoria e personave me aftësi të kufizuara duket se nuk është në fokusin e qeverisë apo bashkive.

“E kemi ngritur si problem edhe me vetë minsitren, duke thënë që për sa kohë turizmi është sektor strategjik bashkë me gjithë turistët vinë edhe të moshuar edhe persona më aftësi të kufizuar”, thotë Suela dhe shton se duhet që të mendohet që nga akomodimi, që nga mjetet lëvizëse, që nga shërbimi në të gjitha elementet dhe se kjo duhet parashikuar me në ligj.

Por Shqipëria, thotë ajo, është larg aksesueshmërisë në plazhe, pasi institucionet deri më sot nuk kanë kryer as ndonjë studim “që të na ofrojnë detin dhe rërën që na i jep Zoti”.

Edhe në pyetësorin e Citizens dhjetëra qytetarë që e plotësuan u shprehën se plazhet janë të paakseushme për këtë kategori pushuesish.

Teksa qeveria dhe bashkitë promovojnë shtimin e plazheve publike, lirimin e hapësirave të zaptuara nga privati, realiteti në terren tregon një tjetër fytyrë. Plazhet publike vijojnë të jenë të pakta dhe me mungesë shërbimesh, nuk ka shërbime si tualete, dushe, kosha, roje bregdetare.

Kështu plazhet publike mbeten të pakta, të ndotura dhe pa shërbime. Qeveria dhe bashkitë promovojnë lirimin e hapësirave, por realiteti në terren nuk ndryshon.

Ky material është përgatitur në kuadër të nismës “Citizens Report” pjesë e projektit “Strengthening Media Freedom, Professionalism and Journalists’ Safety in Albania” që zbatohet nga BIRN Albania në partneritet me SCiDEV dhe Qendra Faktoje, me mbështetjen financiare të Bashkimit Europian. Përmbajtja e këtij materiali është përgjegjësi i autorit dhe jo domosdoshmërisht paraqet pikëpamjet e Bashkimit Europian apo partnerëve të sipërpërmendur.

The post Plazhet publike në Shqipëri: Premtime pa investime appeared first on Citizens.al.

Qeveria i ka rritur vetes kompetencat sa i takon zhvillimit urban duke kufizuar më tej rolet e bashkive në vendimmarrje për ndërtimet. Në një vendim që zhvendos më tej balancën e autonomisë vendore, Kryeministri grumbullon më tepër fuqi ekzekutive mbi territorin, mjedisin dhe ekonominë.

Në tre vitet e fundit lejet për ndërtime deri në 8 kate jepeshin nga bashkitë, por me vendimin e datës 23 korrik të Këshillit të Ministrave, Këshilli Kombëtar i Territorit dhe Ujit (KKTU) – i cili drejtohet nga Kryeministri – e uli këtë kufizim për objekte deri në 6 kate.

Për më tepër, KKTU merr kompetencën për vendime për çdo ndërtim në zonat bregdetare, pavarësisht kushteve dhe kritereve të zhvillimit. Nga ana tjetër qeveria ka ndaluar ndërtimin apo shfrytëzimin si parkingje apo me rrethime të hapësirave të destinuara për të qenë publike.

Ndërtimi nën pushtetin e qeverisë

Para vitit 2015, KKTU (asokohe thjesht KKT) ishte menduar si organ mbikëqyrës për planifikimin urban kombëtar.

Fillimisht, miratonte planet vendore dhe shqyrtonte projekte të rëndësisë kombëtare. Por me ndryshimet në ligjin Nr.107/2014 dhe ndryshimet në VKM 408/2015, profili i Këshillit ndryshoi rrënjësisht.

Prej vitit 2024, KKTU vepron si autoritet që vendos dhe zbaton, pa pasur kufizime lokale apo mjedisore. Ky transformim i KKTU-së u bë teksa po debatohej ndryshimi i ligjit për Zonat e Mbrojtura.

Ky centralizim shqetësoi organizatat mjedisore të cilat e konsideruan KKTU-në “Zot të Zonave të Mbrojtura” pasi “rrëmben pushtetet dhe politikat për këto zona”. Kjo mund të shihet te kompetenca e përcaktimit si “zonë me prioritet ekonomik” edhe të pronave shtetërore duke anashkaluar shqyrtimin në nivel vendor.

KKTU kontrollohet nga qeveria dhe drejtohet nga kryeministri. Ajo përcakton zonat me prioritet ekonomik, turistik dhe industrial. Jep akses në prona shtetërore, me përjashtim të pyjeve, kullotave dhe tokave bujqësore.

Ka të drejtë të vendosë për shpronësime dhe konfiskime. Madje, mund të legalizojë objekte pa leje “për strehim social”.

Por, ky përqendrim kompetencash shtron pyetje serioze mbi balancën institucionale.

Për më tepër, KKTU merr vendime pa procese të hapura publike dhe shpesh pa konsultim me komunitetet lokale, apo banorët e zonave ku jepen lejet e zhvillimeve dhe ndërtimeve.

Citizens.al ka dokumentuar mungesën e transparencës në ndarjen e lejeve të zhvillimit apo ndërtimit për rreth 140 kulla në Tiranë.

Në mungesë të transparencës dhe llogaridhënies, favorizohen interesa private dhe klienteliste duke kufizuar më tej edhe të drejtën e zhvillimit.

Në letër, qeveria thotë se synon zhvillim të qëndrueshëm. Në praktikë, po mundohet të kontrollojë çdo rrugë investimi.

KKTU po zëvendëson pushtetin vendor dhe po përjashton qytetarët nga vendimmarrja. Në mungesë transparence, nuk ka garanci për interesin publik në planet e zhvillimit.

Qytetet dhe territori po drejtohen nga një institucion i vetëm: qeveria – me më shumë pushtet, por gjithnjë e më pak llogaridhënie.

Përballë kësaj qasjeje, nevojitet një trysni më e madhe politike nga opozita, shoqata e njësive vendore, ekspertët e ndërtimit, zhvillimit, administrimit urban si dhe shoqëria civile.

The post Qeveria centralizon më tej vendimmarrjen e zhvillimit urban appeared first on Citizens.al.

Shembja e Teatrit Kombëtar simbolizon humbjen e hapësirave publike në Tiranë dhe zëvendësimin e tyre me kulla. Por kujtesa kolektive, zëri qytetar dhe sheshet nuk mund të zëvendësohen me beton.

Nga Teatri te trotuari – Kronika e një qyteti të shembur me ligj

Në fillimin e verës së 2018-ës Tirana pa, edhe pse ende e pandërgjegjshme për atë që po dëshmonte, të vendosej një mikrofon në një nga hapësirat publike të saj, në sheshin e Teatrit Kombëtar.

E dizajnuar në vitin 1938 nga arkitekti Giulio Berté, godina kishte shërbyer gjatë jetës së vetë kryesisht në tre funksione kryesore: si hapësirë socializimi të spektatorëve në pushimin para dhe mes akteve; si shesh vallëzimi për hapësirën e jashtme të restorantit kur nuk kishte shfaqje; si fushë ping-pongu duke shoqëruar fushën e tenisit dhe pishinën e kompleksit kulturor dhe sportiv “Skanderbeg”.

Tetëdhjetë vite më pas, ai shesh do të përdorej edhe si një hapësirë ku do të zhvillohej një protestë për ta mbrojtur atë.

Teatri i kishte mbyllur dyert dhe përveç punëtorëve, që herë pas here dilnin nga salla e kuqërremtë me kuti materialesh në duar, që nga 2 korriku i 2018, kur u vu shfaqja e fundit në skenë, nuk shiheshin më spektatorë në mjediset tij.

Tre ditë më pas, më 5 korrik, Kuvendi do të miratonte me 75 vota, “Ligjin për Teatrin”*, apo siç njihet ndryshe, “Ligji Special”, i cili e transferonte hapësirën publike, si sheshin ashtu edhe teatrin, tek shoqëria private, “Fusha shpk”, që kjo e fundit të mund të ndërtonte.

Pas atij votimi, protesta për mbrojtjen e Teatrit Kombëtar mori përmasa të tjera dhe hyri në një rrugëtim ku dorëzimi nuk ishte opsion.

Në sheshin e teatrit u krijua një kuvend i qytetit. Një hapësirë e paindoktrinuar, e pakapur nga interesa të ngushta private apo motive antiligjore. Ndërsa ndërtesa që u mor nën kontroll nga qytetarët më 24 korrik 2019, të cilët filluan ta rijetëzonin edhe pse pa përvojë, mësuan ta menaxhonin dhe kujdeseshin për të.

Ndërsa salla zhvillonte aktivitete artistike dhe kulturore – rreth 65 shfaqje u vunë në skenë në më pak se 8 muaj – në sheshin e tij protesta zhvillohej 24 orë, 7 ditë në javë, në dukje si gardiane e teatrit, dhe njerëzit rojtarët e tij.

Nga një shesh proteste, tek një rrugë kalimi për kullën.

Ato 75 vota që miratuan ligjin Fusha, ishin edhe goditja e parë që iu dha Teatrit Kombëtar, 682 ditë përpara se Erion Veliaj të çonte fadromat për të shembur ndërtesat e tij, në orën 04:30 të mëngjesit të datës 17 maj 2020.

Miratimi i ligjit për teatrin ishte një goditje që iu bë jo vetëm protestës – si akt demokratik, – apo ndërtesës – si dëshmi e historisë së brezave para nesh – por edhe vetë hapësirës, sheshit si vendkrijim i fjalës së lirë dhe lirisë së shprehjes, nga vetë përfaqësuesit e pushtetit të popullit në kuvend.

Ato 75 kartonë jeshil, rrëzuan jo thjesht një ndërtesë, por hapësirën e përbashkët ku njerëzit shkonin për të qenë bashkë – jo thjesht për të kaluar, por për të mbetur. Ishte goditje ndaj asaj nyje urbane që mblidhte këdo, nga të katër anët, dhe nga të gjithë dhe më pas krijonte diçka.

Sot ajo hapësirë nuk ekziston më në qytet.

Shembja e “17 Majit”, i hapi rrugë lejeve të njëpasnjëshme nga “Rama & Veliaj”, të cilët vunë në zbatim planin e Bjarke Ingels, të kullës me teatër.

Sot pas më shumë se dy vjetësh nga fillimi i punimeve në atë shesh, hapësira publike nuk ekziston më. Në vend të saj, është një kalim i zgavruar në tunelin e betonuar, i cili qëndron i hijezuar nën ndërtesën si flutur e Bjarke Ingels, e cila sot të ngjan si porta hyrëse për në kullën e Fushës.

Të dyja kantieret sot janë bashkuar në një të vetëm dhe kanë lidhur mes tyresh hekurin i cili më pas mbulohet në beton, duke zhdukur krejtësisht atë çfarë ka mbetur nga dikur hapësira publike e teatrit.

Tashmë ato dy projekte po shpalosin në shkallë reale se si grabitet dhe më pas zaptohet me ligj hapësira publike.

Grabitje nga e cila do të përfitonte kushdo biznesmen apo politikan që ka investuar para në dy gropat tashmë të hapura dhe betonizuara në truallin e Teatrit Kombëtar.

Ndërsa ky i fundit, ashtu siç i ka ngritur kryet si karabina, të ngjan më shumë me një roje të kullës, e cila shkeli interesin publik, mori dhe përvetësoi tokën publike dhe grabiti përveç tokës edhe 33 kate ajër. 

Teatri ishte vetëm fillimi

Ai shesh, ai mikrofon i hapur, ai mur ku shkruhej “Monument Kulture, mbrohet nga populli”, dhe nuk lejonte që qyteti të shembej me turp, duhej zhdukur.

Duhej vrarë ideja që hapësira publike është e jona. Sepse aty ku publiku mbledh zërin dhe kujtesën, aty nuk ndërtohen kulla, aty nuk qarkullon paraja e zezë.

Që ajo të rrjedhë pa pengesë, duhej zhdukur sheshi, duhej shembur gjithçka që kujtonte se qyteti është i njerëzve.

Dhe ashtu ndodhi edhe me “Pazarin e Ri” – një tjetër hapësirë publike e zaptuar, e shndërruar në “pronë private” me çati xhami dhe çmime që përjashtojnë të përditshmit dhe larguan tregtarët.

Me Sheshin “Skënderbej”, që nga vendtakim për të gjithë, u bë një shesh që eskpozon vetëm kullat.

Me Liqenin Artificial apo atë të Farkës që është rrethuar me ndërtim dhe kulla biznesi.

Me vilat historike të qytetit, zonën historike të tij, e cila u flijua për një imazh që ka për fasadë hipokrizinë.

Në çdo goditje ndaj qytetit fshihet një gënjeshtër që ka emër: integrimi evropian. Sepse çdo kullë ndërtohet me emrin e zhvillimit, çdo shembje justifikohet me progresin, çdo përvetësim me modernizimin.

Por qyteti nuk matet me lartësinë e ndërtesave, por me lartësinë e qytetarëve që guxojnë të flasin. Dhe nëse zërat e tyre janë shtypur me beton, kjo nuk është rruga drejt Evropës. Është rruga drejt një talljeje publike me ëndrrën evropiane.

Ndërkohë që BE predikon pjesëmarrjen, decentralizimin, transparencën dhe mbrojtjen e trashëgimisë, qeveria jonë betonon, centralizon përjashton dhe zhduk kujtesën.

“Në BE vetëm me Edin!” slogani që Edi Rama shpalli si lokomotivë fushate elektorale, ishte më shumë se sa propagandë; ishte privatizimi simbolik i ëndrrës evropiane të të gjithë shqiptarëve. Një fjalë e thjeshtë që i vuri drynin qytetit ku çelësat e tij i ka një njeri i vetëm.

Por historia nuk mbyllet me shembjen e teatrit.

Në vend të ndërtesës së teatrit, ngrihet rrëfimi. Në vend të sheshit, mbetet kujtesa. Në vend të mikrofonit, jemi ne – sepse ne jemi Teatri. Qyteti është ende aty ku janë njerëzit që nuk harrojnë.

Dhe po, ajo hapësirë nuk është më fizike. Por ajo ekziston në çdo rrëfim, në çdo kujtim, në çdo artist që nuk u shit, në çdo qytetar që s’u tërhoq.

Në çdo deputet që nuk votoi “pro”, në çdo anëtar këshilli, punonjës administrate, që rezistoi dhe nuk pranoi të bëhej pjesë e krimit mbi qytetin.

Në çdo të ri që sot pyet: “Po kush e dha këtë vendim? Kush e firmosi këtë turp? Kush e heshti këtë vjedhje?”

Ata që firmosën, janë ende aty. Por edhe ne jemi ende këtu. Dhe sa kohë jemi, historia nuk mbyllet.

Ajo fillon aty ku kujtesa bëhet revoltë. Dhe hapësira publike rifillon aty ku qytetari e ndjen veten pronar jo të truallit, por të së drejtës për të thënë: Ky është qyteti im. Nuk jepet me koncesion.

Hipokrizia e “pastrimit” të hapësirave publike

Për të kompletuar farsën, po i kthehen qytetit me një tjetër maskë: atë të pastërtisë morale. Po shembin mbulesat e hijezuesve, po heqin çadrat, po dëbojnë kafenetë nga trotuaret si të kishin zbritur nga ndonjë Olimp i etikës urbane.

Por kush ua lejoi? Kush ua dha lejet të zgjeroheshin me platforma druri në trotuare? Kush i mbylli sytë për vite me radhë?

Ishte e njëjta administratë, e njëjta bashki, e njëjta qeveri që sot bën sikur është e tronditur nga “shpërdorimi i hapësirës publike”.

E njëjta dorë që i hapi rrugën, sot vjen dhe thotë: “Çfarë keni bërë kështu?” E njëjta dorë që firmosi lejet, sot vendos shiritin e verdhë për moral publik.

I toleruan, i ushqyen, i kthyen në normalitet – sepse për vite me radhë edhe trotuari ishte pronë për t’u shitur. Dhe kur erdhi momenti i “Rilindjes 2.0”, në vend që të godasin veten, godasin të vegjlit. Jo ata që ndërtojnë kulla, e zaptojnë hapësira publike duke i shkatërruar dhe vjedhur, por ata që vendosin një karrige plastike mbi pllakat e betonit të trotuareve.

Ky nuk është pastrim. Është amnezi e planifikuar, është rigrabitur dhe mbuluar me moral. Është një narrativë e prodhuar nga vetë shkaktarët e kaosit, që tani luajnë rolin e shpëtimtarit. Por qyteti nuk harroi. Sepse trotuaret nuk i zaptuan qytetarët – i zaptuan ata që shesin edhe ajrin midis hapave në rrugë.

Sot, hapësira publike në Shqipëri nuk grabitet më natën – ajo miratohet me ligj, zbatohet me fadromë dhe justifikohet me moral të rremë.

Në emër të rendit, pastrohet kaosi që vetë kanë krijuar. Në emër të qytetarisë, përjashtohet qytetari. Në emër të zhvillimit, fshihet çdo gjurmë kujtese.

Por qyteti ka memorie. Dhe për sa kohë kujtojmë si u shemb Teatri, si u grabit sheshi, si u mbyt fjala dhe si u zëvendësua me beton – për aq kohë kjo histori nuk është e mbyllur.

Ata e duan qytetin pa njerëz, pa pyetje, pa rezistencë. Por qyteti nuk është kartolinë. Nuk është planimetria e një kompanie ndërtimi. Është ai vend ku dikush mund të ulet, të flasë, të protestojë, të kujtojë dhe të mos harrojë.

Për aq kohë sa nuk harrojmë, hapësira publike nuk është plotësisht e humbur. Ajo jeton në kujtesën tonë, derisa të kemi forcë ta rikthejmë.

Me mikrofonin e hapur. Me sheshin e mbushur. Dhe me qytetin si pronë të përbashkët, jo si çmim ndërtimi, jo si mall shumice për tu shitur tek kushdo kalimtar i rastit.

Shënim: Lista e deputetëve që votuan “pro” duke miratuar ligjin special, është marrë nga dokumentat e Kuvendit. Një numër i konsiderueshëm i atyre që votuan, 25% e tyre, sot janë në burg, nën hetim penal ose në kërkim nga SPAK.

---

*Projektligji për Teatrin 37/2018, formuluar “Për përcaktimin e procedurës së veçantë të për negocimin dhe lidhje ne kontratës me objekt: ‘Projektimin dhe realizimin e projektit urban dhe godinës së re të Teatrit Kombëtar’,” u botua online për konsultim më 8 qershor 2018. U shqyrtua dhe votua me procedurë të përshpejtuar 20 ditë më vonë dhe u rimiratua dy muaj më tutje pasi Presidenti e pati kthyer për rishqyrtim.

The post Nga sheshi te kulla – Kronika e një hipokrizie të betonuar appeared first on Citizens.al.

Një shembje e bujshme e një pallati ndërtuar në bregdetin e Vlorës në vitin 2014, i ka sjellë taksapaguesve shqiptarë një faturë prej 13.4 milionë euro – në formën e dëmshpërblimit për pronarët, sipas vendimit të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut të vitit 2018. Por qeveria refuzon të dëmshpërblejë pronarët përfitues, mes të […]

The post Kokëfortësia e kryeministrit përballë Strasburgut do t’u kushtojë shqiptarëve të paktën 4 milionë euro appeared first on Reporter.al.

Këshilli i Ministrave miratoi dje krijimin e Akademisë së Pushtetit Vendor. Struktura do të ketë formën e një organizate jo fitim-prurëse që parashikon të trajnojë administratën e bashkive në të gjitha nivelet, duke nisur nga kryetarët e deri tek punonjësit.

Financimi për këtë akademi do të sigurohet nga kontributi i të gjitha bashkive përmes kuotave, ndërsa qeveria do të mbulojë gjysmën e kostove për tre vitet e para. Marrëveshja me bashkitë do të ndërmjetësohet nga Arbjan Mazniku, Ministër i Shtetit për Pushtetin Vendor, i cili së fundmi po etikohet edhe si “kryebashkiak” i Shqipërisë.

Agron Haxhimali, kreu i Shoqatës Shqiptare të Bashkive u shpreh sot publikisht se ky mekanizëm duket si një përpjekje për të spostuar rolin e shoqatave të pavarura e për t’i zëvendësuar ato me një organ të centralizuar të qeverisë.   

Kujtojmë se bashkitë e vendit së fundmi janë vënë në një shënjestër të një vale “shkarkimesh” nga Kryeministri Rama, veprim që ka ngritur shqetësime për ndarjen e pushtetit qendror nga ai vendor.

Afrim Krasniqi, drejtues i Institutit të Studimeve Politike i tha Citizens se ky  është një rast që na tregon se sa e rrezikshme është kur pushteti i një partie politike dhe i një politikani kapërcen limitet ligjore që i ka dhënë Kushtetuta e Shqipërisë.

“Kryetarët e bashkive janë të ndërvarur nga vullneti politik dhe deri diku i janë nënshtruar këtij vullneti politik të Kryeministrit. Në rastin konkret do të duhet që ndonjë nga bashkitë t’i adresohet Gjykatës Kushtetuese dhe duhet të kishte raste konkrete nga Shoqatat e Bashkive dhe do të duhet të kishte veprim të Departamentit të Administratës Publike dhe të komisionerëve që mbrojnë nëpunësit publik, civil, të drejtat e njeriut dhe konceptet e shtetit ligjor në Shqipëri” – nënvizoi ai.

Parimisht kjo qendër do të ndihmojë të rris kapacitetet dhe performancën e stafit, në kuadër të integrimit në BE, por ekspertët shprehin dyshime mbi këtë. Krasniqi shpjegon për Citizens se kjo nisëm e qeverisë vjen në kuadrin e një fushate përgatitje të pushtetit vendor në funksion të zgjedhjeve të ardhshme lokale në Shqipëri.

Krasniqi thekson se kemi një mbivendosje të strukturave, pasi aktualisht kemi shkollën shqiptare të administratës publike, shkollën e drejtorëve e kurse të ndryshme të detyruara për administratën.

“Bashkimi Evropian ka vite që ka investuar për koordinimin e çështjeve të integrimit për pushtetin vendor në Shqipëri, duke hapur zyra lokale dhe trajnime të vazhdueshme, ka projekte të mëdha ndërkombëtare, shumë më të mëdha në buxhet sesa projekti i ri” – shton Krasniqi.

Krasniqi sugjeron se do të ishte e udhës që qeveria të prezantonte një draft strategjie në Parlament, ku do të duhet të kishte debat mbi sfidat e qeverisjes vendore në 10 vitet e ardhshme.

“Qoftë historia e akademisë së barinjve dhe qoftë historia e akademia e administratës publike dhe pushtetit vendor, janë nisma që duhen marrë më rezervë, janë të përkohshme, nuk janë afatgjata, nuk mendoj që do jenë efektive, por mbushje e boshllëkut ditor të akteve politike” – përmbyll Krasniqi.

Shteti trajnon shtetin

Kjo nuk është akademia e vetme që ka lindur rishtazi në vend. Qeveria e Partisë Socialiste duket se vazhdimisht ka kontribuar në riaftësimin e kastës së saj politike, nuk dihet nëse kjo lidhet me faktin se një pjesë e konsiderueshme e figurave të saj identifikuese janë nën hetim, apo për teka të pajustifikueshme të liderit.

Nga 20 Qershori deri më Korrik u mbajt akademia politike ku u trajnuan deputetët e rinj të PS-së, të cilët fituan mandatin e deputetit në zgjedhjet parlamentare të 11 Majit.

Kjo akademi ofroi pesë module, të cilat kishin të bënin me rolin e deputetit dhe etika e përfaqësimit, funksionimin e parlamentit, marrëdhëniet ndërinstitucionale dhe ndërkombëtare, komunikimi politik, si dhe “PS dhe vizioni 2030”. Ndërsa lektorë kanë qenë emra me kontribut politik në parti si Fatmir Xhafaj, Erjon Braçe dhe Niko Peleshi, Olta Xhaçka etj.

Sipas PS – së kjo formë edukimi intelektual do të ndikojë për krijimin e një brezi të ri deputetësh që do të kontribuojnë me përkushtim për vizionin për vitet në vijim, deri më 2030.

Një vit më parë, në Prill të 2024, u krijua Akademia Politike e Partisë Socialiste të Shqipërisë. Aplikimet u hapën për të gjithë të rinjtë, për të mësuar më shumë mbi historinë, idetë dhe lëvizjet e partive progresiste. Shpesh të rinj të kësaj akademie kanë kontribuar në prodhimin e materialeve filmike për propagandën qeveritare, shpesh duke “zëvendësuar” edhe rolin e medias në funksion.Kjo akademia politike e cila fillimisht u përdor për të rinjtë, tashmë po përdoret për trajnimin e deputetëve të rinj, duke përdorur të njëjtat kanale online.

Në vitin 2021, ideja e Ministres së Bujqësisë Frida Krifca, për krijimin e një Akadmie për barinjtë e vendit. Pavarësisht reagimeve që ngjalli, qeveria i doli në mbrojtje kësaj ideje, por ajo nuk u materializua kurrë.

The post “Qeveria fut në shkollë bashkitë: Një tjetër hap drejt centralizimit” appeared first on Citizens.al.

Qeveria ka hapur kompaninë, e cila pritet të bëjë marrëveshje me Jared Kushner për të zhvilluar resort në Sazan. Projekti parashikon ta shndërrojë ishullin nga një ish-bazë ushtarake me site të mbrojtura në resort privat luksoz.

Korporata e Investimeve Shqiptare, (KIS) regjistroi në Qendrën Kombëtare të Biznesit (QKB) kompaninë “Albanian State Development & Real Estate” (ASDRE). Ajo ka kapital 50 milionë lekë (rreth 500 mijë euro) dhe administor Julian Adilin, drejtor ligjor pranë KIS.

Ekstrakti tregon se ASDRE u themelua më 9 qershor, pra rreth 2 javë e gjysmë më parë.

ASDRE thuhet se do të planifikojë dhe zbatojë projekte ndërtimi në pronësi ose administrim shtetëror. Kjo lë të kuptohet se mund të menaxhojë dhe projekte dhe prona të tjera.

Qëllimi i saj thuhet të jetë menaxhimi dhe transparenca në përdorimin e pasurive publike.

Gjithashtu, si qëllim i ASDRE, ka dhe përfaqësimin e shtetit në partneritete strategjike. Këtu përmendet konkretisht resorti turistik “Ishulli i Sazanit”.

Këtë projekt e ka paraqitur si ofertë të pakërkuar “Affinity Partners” e përfaqësuar nga Jared Kushner, dhëndri i Donald Trump.

Në janar Kushner mori statusin “investitor strategjik”. Ai ka thënë se ideja i lindi pas një vizite turistike në Shqipëri gjatë vitit 2021.

Kushner e vizitoi Shqipërinë edhe në vitin 2023, ku u shoqërua personalisht edhe nga Kryeministri Rama. Pesë muaj më vonë, në dhjetor 2023, paraqiti zyrtarisht kërkesën për zhvillimin e Sazanit.

Por projekti u bë me dije vetëm në vitin 2024 kur Kushner foli për mediat amerikane.

Njësoj si atëherë, zhvillimi i radhës ndodh pas një vizite turistike të dhëndrit të Trump-it. Kjo nënkupton se vizitat e tij janë “vizita pune”.

Një fotografi e çiftit Kushner me Sazanin në sfond u botua të enjten nga kuzhinieri Aldo Mehmeti në Instagram.

Resorti në Sazan do të zërë 8% të sipërfaqes së ishullit – 45 hektarë nga 562 e totalit. Investimi thuhet të jetë prej rreth 1.4 miliardë eurosh dhe zotohet të punësojë rreth 1 mijë persona gjatë ndërtimit dhe funksionimit.

Kritika për transparencën dhe ndikimin mjedisor

Projekti i Kushnerit ka shkaktuar reagime për mungesën e transparencës dhe rrezikun ndaj mjedisit. Fillimisht në vitin 2024, institucionet dhanë qëndrime kontradiktore për statusin juridik të Sazanit.

Ministria e Mbrojtjes e konsideroi pjesë të planit të vendosjes së Forcave të Armatosura. Ndërsa Ministria e Turizmit deklaroi se nuk kishte kërkesë për zhvillim të zonës.

Aktivistët mjedisorë theksuan se zona është pjesë e Parkut Kombëtar Detar Karaburun-Sazan. Ky park përfshin specie të rralla detare dhe është zonë e mbrojtur që nga viti 2010.

Por, qeveria ndryshoi ligjin për zonat e mbrojtura, duke lejuar zhvillime në këto territore. Në të njëjtën kohë, KKT mori kompetenca të zgjeruara si Këshill Kombëtar i Territorit dhe Ujit.

Parlamenti shtyu gjithashtu ligjin për investimet strategjike deri në vitin 2026. Të gjitha këto veprime ngrenë shqetësime për llogaridhënie dhe mbrojtjen e trashëgimisë natyrore.

Kushner ka deklaruar për mediat ndërkombëtare se nuk ka përfituar trajtim preferencial apo ekstraligjor. Megjithatë qasja e qeverisë shqiptare mbetet jotransparente, çka lë të kuptohet për të kundërtën.

Prej janarit, kur Kushneri mori statusin e investitorit, parashikohej që të zhvilloheshin negociata për mënyrën e investimit. Do të ishte me partneritet publik-privat, koncesion, apo mekanizëm tjetër.

Agjencia Shqiptare e Zhvillimit të Investimeve (AIDA), i tha Citizens.al se “aktualisht palët janë në proces negocimi”. Deklarata u bë më 25 qershor, një ditë para se KIS të regjistronte ASDRE-n.

Nga ana tjetër institucionet nuk kanë bërë transparencë për propozimin e Kushner në Zvërnec.

Citizens.al iu drejtua për informacion edhe agjencive të planifikimit dhe zhvillimit të territorit (AZHT, AKPT) për propozimin, ku kërkoi të dinte nëse ka pasur aplikime për leje zhvillimi për zonën e Sazanit dhe Zvërnecit. Por deri në publikimin e këtij artikulli nuk pati përgjigje.

Lexo gjithashtu:

• Nga vizitor në investitor strategjik, si e siguroi Sazanin Jared Kushner
• Kushner, Rama, Vuçiç: Trekëndësh interesash në kurriz të publikes

The post Kushner dhe Sazani: Qeveria krijon kompani për zhvillimin e resortit luksoz appeared first on Citizens.al.

Projektligji për “Strategjinë kombëtare kundër ndërhyrjeve të huaja dhe dezinformimit” ka ngjallur kritika nga opozita dhe ekspertët e komunikimit.

Strategjia 2025-2030 ka kaluar në komisionet parlamentare nga shumica socialiste, sipas së cilës është realizuar në rekomandime nga Bashkimi Evropian.

Deputeti socialist Erion Braçe, i cili kryesoi Komisionin e Posaçëm që hartoi strategjinë, tha se fokusi ka qenë te forcimi i lirisë së shprehjes dhe ndërgjegjësimit për dezinformimi. Ai tha se strategjia e re vendos këtë çështje si prioritet strategjik kombëtar.

Sipas Braçes, siguria kibernetike është komponent tjetër kyç i strategjisë së sigurisë. Por opozita, nga ana tjetër, e kritikoi dokumentin duke ngritur dyshime për qëllimin e real të tij.

Përmes deputetit Asllan Dogjani, opozita ngriti dyshimet se projektligji për strategjinë kombëtare kundër dezinformimit synon në të vërtetë kontrollin politik mbi median. Sipas tij, nëse keqpërdoret ky projektligj rrezikon pluralizmin dhe lirinë e shprehjes në vend.

Skeptik duken edhe ekspertët e komunikimit. Pedagogu i gazetarisë, njëherësh drejtues i qendrës “Media Look”, Elvin Luku, e cilësoi strategjinë e propozuar nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar si “instrumentalizim të dezinformimit për kontroll”.

Luku kujtoi përpjekjet e shkuara të qeverisë socialiste për të miratuar të ashtuquajturën “paketë antishpifje”. Ai theksoi se termi “dezinformim” po përdoret si pretekst për të kufizuar median.

Sipas Lukut, edhe kjo nismë vijon logjikën e “paketës antishpifje” që dështoi më parë. Pedagogu tregoi për Citizens.al se një vit më parë qendra që ai drejton i kishte dërguar Kuvendit një analizë kritike ndaj draftit.

Për pedagogun e gazetarisë Erlis Çela një shqetësim më vete ka qenë procesi i ndjekur për hartimin e kësaj strategjie, që sipas tij ka qenë pa transparencë dhe gjithëpërfshirje.

Ai kujtoi se raportet ndërkombëtare evidentojnë presione mbi median në Shqipëri dhe përqendrim pronësie te një grusht njerëzish.

“Çdo ndërhyrje ligjore që nuk vjen si rezultat i një procesi transparent, gjithëpërfshirës dhe me garanci të forta kushtetuese, krijon dyshime të arsyeshme për qëllimet dhe efektet reale të saj”, tha Çela për Citizens.

Ai kritikoi edhe opozitën për qëndrimin pasiv dhe bojkotues në komisionin parlamentar. Sipas Çelës, mungesa e debatit publik dhe përfshirja e kufizuar e aktorëve të pavarur është problematike.

“Lufta kundër dezinformimit nuk duhet të jetë pretekst për kontroll politik të informacionit,” theksoi pedagogu i gazetarisë.

Çela shtoi se plani i veprimit të strategjisë së propozuar mbetet i paqartë dhe pa qartësi mbi aktet nënligjore. Edhe ai përmendi si precedent “paketën antishpifje” për të argumentuar shqetësimet e tij.

“Mungesa e një debati të gjerë publik dhe përfshirja e kufizuar e aktorëve të pavarur, siç janë gazetarët, organizatat e shoqërisë civile, ekspertët e medias dhe universitetet, ngre dyshime se kjo strategji mund të shërbejë më shumë si një mekanizëm për të ndëshkuar zërat kritikë sesa për të mbrojtur qytetarët nga dezinformimi me origjinë nga shtetet e huaja,” theksoi Çela.

Komisioni i posaçëm kundër dezinformimit u formua me qëllim rishikimin e kuadrit ligjir për parandalimin e ndërhyrjeve të huaja në proceset demokratike në vend. 

Por opozita e bojkotoi punën e komisionit pasi ishte kundër propozimit të qeverisë. Pavarësisht kësaj komisioni vijoi punën në mënyrë të njëanshme. 

Duke e kthyer në një strategji kombëtare, qeveria krijoi një plan-veprimi përmes së cilit angazhohet Këshilli i Ministrave për miratimin e akteve ligjore që bëjnë të mundur zbatimit e strategjisë.

Strategjia është e fokusuar te parandalimi i ndërhyrjeve të huaja në fushata zgjedhore, procese demokratike si dhe financimi politik i partive.

The post Strategjia e dezinformimit pritet me kritika nga eskpertët dhe opozita appeared first on Citizens.al.