Po flasim për atë që njihet si Sent Galen, në gjermanisht, pra edhe në gjuhën e zviceranëve vendas, Zankt Galen. Në këtë qendër të banuar mbi njëmijë e dyqind vjeçare, ndërtuar rreth njërës prej Katedraleve më të famshme të botës, sot monument I trashëgimisë kulturore I nivelit më të lartë mbrojtur nga UNESKO, në mes rreth 76 000 banorëve, jetojnë edhe qindra e mijëra shqiptarë.
Pikërisht, patriotët tanë nga Kosova, që jo vetëm kanë ndërtuar jetën si sipërmarrës të suksesshëm, por edhe janë bërë pjesë e traditës kultuore dhe sportive të qendrës më të madhe të Zvicrës lindore.
NjĂ«ri prej tyre, Leo Krasniqi, pronar dhe drejtor I pĂ«rgjithshĂ«m nĂ« kompaninĂ« Roha Keramik, ka krijuar tashmĂ« njĂ« turne futbolli nĂ« sallĂ«, apo siç e quan ai, âfutbolli I vogĂ«lâ.
Leo është edhe pronari I klubit të futbollit, Roha Igëlls, ku rrokjet Roha janë për krahinën e Kosovës, Rogova e Hasit, e padyshim nuk mund të mungonte simboli I shqiponjës.
Turneu I mbajtur kĂ«to ditĂ« nĂ« Sankt Galen quhej âKupa Roha IgĂ«llsâ, dhe u organizua nĂ« bashkĂ«punim me klubin tjetĂ«r sportiv shqiptar,FC Besa, tek I cili kanĂ« kontribuuar biznesmenĂ«t e suksesshĂ«m Burim Kastrati dhe Muhamet Muki Krasniqi.
JanĂ« ata, pronarĂ« tĂ« fabrikĂ«s sĂ« prodhimi tĂ« dritareve âK2 Fenster AGâ, qĂ« dhanĂ« rreth 100 000 franga zvicerane apo mĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«mtuarit nga tĂ«rmeti I vitit 2019 nĂ« ShqipĂ«ri. Duke u kthye tek turneu âRoha IgĂ«lls Kapâ, mund tĂ« themi me plot gojĂ«n se ky qytet zviceran foli shqip pĂ«r dy ditĂ« me radhĂ«.
Leo Krasniqi foli paraprakisht për Abc News për turneun, sesi lindi ideja për të dhe çfarë statusi ka.
Shpërblimet, sipas tij, janë ndër më të mëdhatë në Europë, siç thotë Leo. Turneu u mbajt në Qendrën Atletike në Sankt Galen, Arena sportive e mbyllur e qytetit, dhe pati pjesëmarrje të gjerë.
Në edicionin e dytë morën pjesë plot 48 skuadra nga të katër anët jo vetëm të Zvicrës, por edhe të Ballkanit, Europës e më tej. Në konkurrim edhe skuadra si Bashkim Bujupi nga Kosova, apo Ilirians, ekipi I shqiptarëve të Zvicrës nga qyteti Friburg. Secili klub pagoi 500 franga zvicerane për pjesëmarrjen, ndërsa në total ishin disa qindra futbollistë të sallës, kryesisht amatorë, ndërsa pati edhe skuadra të formuara pikërisht për këtë turne.
Objektivi ishte pĂ«r tĂ« arritur deri nĂ« 60 skuadra apo mĂ« shumĂ«, por kjo mbetet pĂ«r tâu bĂ«rĂ« herĂ«n e ardhshme. PjesĂ«marrja ishte e kĂ«naqshme nĂ« tribunat e QendrĂ«s Atletike, ku nuk munguan shqiptarĂ«, zviceranĂ« apo edhe njerĂ«z tĂ« kombĂ«sive tĂ« tjera. Nuk mund tĂ« mungonte njĂ« shfaqje artistike e Ansamblit tĂ« kĂ«ngĂ«ve dhe valleve popullore âIliriaâ tĂ« Sankt Galenit.
Pas njĂ« gare tĂ« ashpĂ«r, me dhjetĂ«ra ndeshje, nĂ« gjysmĂ«finale arritĂ«n njĂ« skuadĂ«r e krijuar nga kompania zvicerane âFajnĂ«ns Skaj AGâ, me pronarĂ« shqiptarĂ«, njĂ« ekip I krijuar nga kompania austriake âTim Uork 24â, ekipi shqiptar âBashkim Bujupiâ, si dhe ekipi Ilirians I Friburgut.
TĂ« dyja gjysmĂ«finalet ishin shumĂ« tĂ« forta dhe u vendosĂ«n vetĂ«m nga gjuajtjet e penalltive. Finalja pritej e ekuilibruar, por ndodhi krejt ndryshe. Skuadra âFinance Sky AGâ, e krijuar nga futbollistĂ« tĂ« sallĂ«s nga vende tĂ« ndryshme tĂ« EuropĂ«s pati epĂ«rsi tĂ« thellĂ« ndaj rivalit, Tim Uork 24, qĂ« kishte mĂ« shumĂ« lojtarĂ« me origjinĂ« boshnjake, duke u bere fitues me merite me rezultatin 5-0, shifra qĂ« mund tĂ« kishin qenĂ« mĂ« tĂ« thella.
Më I miri I finales ishte Nabil Al Kasun, lojtar me origjinë arabe.
âPadyshim qĂ« jam i lumtur sepse Ă«shtĂ« hera e parĂ« qĂ« jam nĂ« kĂ«tĂ« turne. KĂ«tu janĂ« miqtĂ« e mi nga Zvicra, dhe ata mĂ« ftuan. UnĂ« luaj futboll nĂ« HolandĂ«. UnĂ« erdha dhe ne fituam. Ne jemi gati pĂ«r turneun tjetĂ«r, vitin tjetĂ«r. KĂ«tu morĂ«n pjesĂ« shumĂ« lojtarĂ« tĂ« mirĂ«. Ădo ndeshje ishte e vĂ«shtirĂ«, por ne luajtĂ«m gjithmonĂ« shumĂ« mirĂ«â.
âFinance Sky AGâ u themelua nga kompania me tĂ« njĂ«jtĂ«n emĂ«r, e cila ka disa pronarĂ« me origjinĂ« shqiptare nga Kosova si ArbĂ«r Palushi, Shqiprim Arllati apo Kastriot Bytyçi.
Pikërisht Shqiprimi foli për Abc News.
Organizatori, Leo Krasniqi, ishte padyshim I lumtur.
A doli gjithçka siç e priste? Pse të mos e kemi një turne të tillë në Shqipëri apo Kosovë? Në pritje të një turneu në Tiranë apo Prishtinë, edicioni i radhes pritet te mbahet ne shkurt 2026, nen organizimin e klubeve FC Besa dhe Roha Eagles.
Kandidati për kryeministër nga Lidhja Demokratike e Kosovës, Lumir Abdixhiku, ka zhvilluar një takim me bashkatdhetarët në Grenche të Zvicrës, ku është pritur nga një numër i madh qytetarësh.
Në fotot e publikuara nga Abdixhiku shihet pritja masive dhe atmosfera mbështetëse e komunitetit shqiptar në diasporë.
âTĂ« fala nga MĂ«rgata e Lidhjes. ZvicĂ«r, Grenchen, ju faleminderit!â, ka shkruar Abdixhiku nĂ« rrjetin e tij social Facebook.
Takimi u shfrytëzua për të diskutuar rreth vizionit politik të tij dhe për të dëgjuar shqetësimet e qytetarëve që jetojnë jashtë vendit, duke forcuar lidhjen me diasporën shqiptare.
Një turne futbolli në sallë me pjesëmarrje të lartë po zhvillohet në St. Gallen të Zvicrës, me organizatorë shqiptarë nga Kosova. Turneu dyditor organizohet nga Leonor Krasniqi, me pjesëmarrje të 48 ekipeve nga Zvicra, Europa e gjithë bota, me qindra futbollistë dhe stafe teknike.
Secili ekip ka nga 5 futbollistĂ«. Aktiviteti quhet âRoha Eagles Cupâ dhe mbahet nĂ« QendrĂ«n Atletike nĂ« St. Gallen. Ky turne ka krijuar traditĂ« dhe zhvillohet çdo vit, por nĂ« 2025 Ă«shtĂ« arritur numri rekord i pjesĂ«marrjes. Siç thotĂ« pĂ«r televizionin organizatori Krasniqi, drejtuesi i skuadrĂ«s Roha Eagles, shpĂ«rblimi total pĂ«r 4 ekipet e para Ă«shtĂ« 20 000 franga zvicerane.
Fituesi merr 10 000 franga, finalisti 6000, vendi i tretë 3000 dhe vendi i katërt 1000 franga zvicerane. Edicioni i radhës pritet të mbahet në shkurt 2026, nën organizimin e klubeve FC Besa dhe Roha Eagles.
NĂ« rrjete sociale, pĂ«rfshi ato shqipfolĂ«se, po qarkullon lajmi ngazĂ«llyes se disa studiues zviceranĂ« kanĂ« shpikur njĂ« bateri qĂ« mund tĂ« gjenerojĂ« energji pĂ«r shekuj pa patur nevojĂ« pĂ«r rikarikim.Â
Sipas postimeve nĂ« rrjete sociale, kjo bateri Ă«shtĂ« ândĂ«rtuar duke pĂ«rdorur struktura kristalore tĂ« qĂ«ndrueshmeâ dhe prodhon elektricitet tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m âduke kapur energjinĂ« nga zbĂ«rthimi radioaktiv.â
MegjithĂ«se pretendon se kjo bateri Ă«shtĂ« âprezantuarâ nga studiues zviceranĂ«, postimi nuk shoqĂ«rohet me ndonjĂ« burim, referencĂ« apo provĂ« qĂ« mbĂ«shtet pretendimin e tij. âStudiuesit zviceranĂ«â mbeten anonimĂ« dhe asnjĂ« detaj identifikues si viti i prodhimit, institucioni studimor, apo emri i baterisĂ« nuk ofrohet.
Nga hulumtimi në rrjet, Faktoje nuk gjeti ndonjë burim zyrtar, shkencor apo institucional zviceran që konfirmonte pretendimin e jashtëzakonshëm.
Një bateri bërthamore shfrytëzon energjinë nga zbërthimi i izotopeve të elementeve radioaktive për të gjeneruar energji elektrike. Ato përdorin zbërthimin natyral të grimcave radioaktive alfa, beta dhe gama për të siguruar një burim konstant energjie. Ndërsa këto grimca emetohen, ato përziejnë elektronet në sistemin e baterisë për të krijuar një rrymë.
Edhe pse zakonisht quhen bateri, bateritë atomike teknikisht nuk janë elektrokimike dhe nuk mund të karikohen ose rikarikohen. Megjithëse janë shumë të kushtueshme, ato kanë jetëgjatësi jashtëzakonisht të madhe dhe dendësi të lartë energjie, kështu që ato përdoren zakonisht si burime energjie për pajisje që duhet të funksionojnë pa mbikëqyrje për periudha të gjata, siç janë anijet kozmike, stimuluesit kardiakë, pajisjet mjekësore, sistemet nënujore dhe stacionet shkencore të automatizuara në pjesë të largëta të botës.
Bateri të tilla u përdorën për të furnizuar me energji sondën hapësinore Voyager 1 të NASA në vitet 1970, dhe roverin shumë më të vonë Perseverance, i cili u ul në mars në vitin 2021.
Bateritë bërthamore nisën në vitin 1913, kur Henry Moseley demonstroi për herë të parë një rrymë të gjeneruar nga rrezatimi i grimcave të ngarkuara. Që nga kërkimi dhe zhvillimi fillestar i një baterie bërthamore në fillim të viteve 1950, janë hartuar shumë lloje dhe metoda për të nxjerrë energji elektrike nga burimet bërthamore.
Në 2024, Betavolt në Kinë prezantoi një bateri të bazuar në radioizotopin nikel-63 që lëshon rreze beta dhe një gjysmëpërçues diamanti, për të cilën tha se do të ishte bateria e parë bërthamore e prodhuar në masë.
Ndërkohë, një grup në Universitetin e Bristolit, në Mbretërinë e Bashkuar, po nxjerr izotopet e karbonit-14 nga grafiti i rrezatuar nga ish-centralet bërthamore. Tom Scott dhe kolegët e tij e ndërthurin këtë radioizotop jetëgjatë në diamant të prodhuar në laborator për të gjeneruar rrymë. Në vitin 2020, studiuesit e Bristolit themeluan Arkenlight për të zhvilluar një bateri të tillë dhe zbuluan pajisjet e para me diamantit karbon-14 dhe dioda në shtator 2024. Meqenëse karboni-14 ka një gjysmë-jetë prej 5730 vjetësh, bateritë mund të sigurojnë energji me ndërprerje për mijëra vjet.
Megjithatë, para se të presim të gjejmë këto bateri jetëgjata në pajisjet tona të përditshme, është e rëndësishme të kuptojmë disa kompromise. Jetëgjatësia e madhe e baterive betavoltaike balancohet nga prodhimi i tyre relativisht i ulët i energjisë për njësi mase, i njohur si dendësia e fuqisë. Dendësia e fuqisë së baterive aktuale betavoltaike është aq e ulët sa ato nuk mund të furnizojnë me energji një telefon celular ose laptop.
Ka sfida të tjera që pengojnë përdorimin më të gjerë të këtyre dhe të të gjitha llojeve të baterive bërthamore, veçanërisht furnizimi me materiale dhe parehatia me përdorimin e materialeve radioaktive.
Do të duheshin sasi jashtëzakonisht të mëdha baterish betavoltaike për të prodhuar vat ose kilovat energji. Ndërtimi i baterive të asaj madhësie është i kushtueshëm me teknologjinë aktuale. Një arsye kryesore është se emetuesit nuk përbëhen nga substanca që gjenden natyrshëm. Përkundrazi, ky material radioaktiv duhet të sintetizohet artificialisht dhe kostoja e zhvillimit të baterive të mëdha për aplikime me fuqi më të lartë është e pamundur.
Kur Tefik Mustafa u kthye nĂ« KosovĂ« pas mĂ« shumĂ« se njĂ« viti nĂ« burgjet e SerbisĂ«, familja e tij e pa tĂ« thyer fizikisht dhe emocionalisht. Sot ai Ă«shtĂ« nĂ« ZvicĂ«r, duke trajtuar problemet me shikim dhe njĂ« krizĂ« nervore â pasoja kĂ«to tĂ« drejtpĂ«rdrejta tĂ« kushteve tĂ« rĂ«nda nĂ« burgun ku u mbajt, [âŠ]
GJENEVĂ, 10 dhjetor /ATSH-DPA/- Ministri zviceran i EkonomisĂ«, Guy Parmelin Ă«shtĂ« zgjedhur president i KonfederatĂ«s Zvicerane pĂ«r vitin 2026, duke siguruar 203 vota nga 228, rezultati mĂ« i lartĂ« i regjistruar qĂ« nga fillimi i shekullit aktual.
Në një seancë të mbajtur sot në Bernë, parlamenti zviceran zgjodhi Parmelin për të pasuar presidenten aktuale Karin Keller-Sutter.
Parmelin Ă«shtĂ« kĂ«shilltari federal zviceran aktual dhe kreu i Departamentit tĂ« ĂĂ«shtjeve Ekonomike, Arsimit dhe KĂ«rkimit.
Ai është anëtar i Partisë Popullore Zvicerane (SVP), partisë së krahut të djathtë, dhe ky mandat shënon mandatin e tij të dytë si kryetar shteti, pasi shërbeu për herë të parë si president në vitin 2021, dhe më parë ka shërbyer si ministër i Mbrojtjes.
Parmelin luajti një rol kyç këtë vit në arritjen e një marrëveshjeje me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sipas së cilës Uashingtoni uli tarifat doganore për disa produkte zvicerane.
Menjëherë pas marrjes së detyrës, Parmelin do të marrë pjesë në Forumin Ekonomik Botëror (WEF) në resortin alpin zviceran të Davosit, ku pritet të takohet me presidentin e SHBA-së, Donald Trump.
Administrata Trump vendosi fillimisht një tarifë prej 39% ndaj importeve nga Zvicra, por në nëntor ra dakord ta ulte këtë tarifë në 15%, ekuivalente me normën e vendosur ndaj Bashkimit Evropian.
Parmelin pĂ«rballet me marrĂ«dhĂ«nie tĂ« vĂ«shtira me BE-nĂ«. Ai do tĂ« duhet tĂ« mbikĂ«qyrĂ« njĂ« marrĂ«veshje tĂ« negociuar me mundim pĂ«r lidhje mĂ« tĂ« ngushta me bllokun prej 27 anĂ«tarĂ«sh â qĂ« rrethon tĂ«rĂ«sisht ZvicrĂ«n, edhe pse SVP e ka refuzuar atĂ«.
Sipas sistemit të Zvicrës të bazuar në konsensus, Parmelin kërkohet të lërë mënjanë interesat e partisë dhe të mbështesë vendimet kolektive të qeverisë, të cilat mbështesin lidhjet e ngushta me BE-në.  //a.i/
Zvicra ka publikuar pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« statistikat zyrtare mbi numrin e tĂ« huajve qĂ« kanĂ« shkelur ligjin dhe janĂ« dĂ«buar nga vendi. Sipas Sekretariatit ShtetĂ«ror pĂ«r Migracionin (SEM), gjatĂ« vitit 2024 janĂ« urdhĂ«ruar 2446 dĂ«bime nga Zvicra. Deri nĂ« mesin e vitit 2025, 69 pĂ«r qind e tyre e kanĂ« lĂ«shuar ZvicrĂ«n, dhe autoritetet [âŠ]
Policia kantonale e Cyrihut ka arrestuar katër persona me prejardhje nga Kosova gjatë një aksioni të zhvilluar natën e së hënës, më 1 dhjetor 2025, në Weinfelden (TG).
Sipas mediave zvicerane, policia kishte në shënjestër një grup hajdutësh shumë profesionistë, të cilëve tashmë u atribuohen dhjetëra krime në Zvicër.
Autorët, të cilët vinin nga Franca, u vërejtën duke hyrë me forcë në një pronë tregtare rreth mesnatës.
Gjatë operacionit, policia arrestoi tre kosovarë të moshës 35 deri në 53 vjeç.
Njëri prej hajdutëve arriti të arratisej, por u kap rreth dy orë më vonë; ai ishte një 40-vjeçar nga Kosova.
Aksioni u krye në bashkëpunim me Prokurorinë Publike II të Kantonit të Cyrihut dhe përfshiu një numër të madh forcash, përfshirë detektivë, një helikopter policor dhe njësi të qenve të policisë.
Një qen policie parandaloi arratisjen e njërit prej autorëve, duke mundësuar arrestimin e tij në kohë.
TIRANĂ, 26 nĂ«ntor /ATSH/ NĂ« DitĂ«n e KĂ«rkimit Parlamentar, deputetĂ«, ekspertĂ« dhe pĂ«rfaqĂ«sues ndĂ«rkombĂ«tarĂ« diskutuan rolin e Parlamentit nĂ« procesin e anĂ«tarĂ«simit tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« Bashkimin Evropian, duke vĂ«nĂ« theksin te rĂ«ndĂ«sia e kapaciteteve kĂ«rkimore nĂ« hartimin e ligjeve.
Ambasadorja e Konfederatës Zvicerane në Shqipëri, Ruth Huber, theksoi se, cilësia e legjislacionit nis nga mënyra profesionale e përgatitjes së tij, duke nënvizuar se bazat kërkimore të forta janë thelbësore për vendimmarrje të përgjegjshme dhe efektive.
Sipas saj, kërkimi i mirëfilltë u jep deputetëve mundësinë të përmirësojnë ligjet duke mbështetur vendimet në fakte, me qëllim sjelljen e më shumë përfitimeve për qytetarët.
Ajo rikujtoi se me mbështetjen e Zvicrës, Kuvendi i Shqipërisë ka ngritur Institutin Parlamentar, i cili synon të forcojë kapacitetet kërkimore dhe profesionalizmin e procesit ligjvënës.
Ambasadorja Huber vlerĂ«soi se, âShqipĂ«ria ndodhet pĂ«rpara njĂ« mundĂ«sie historike nĂ« rrugĂ«n drejt integrimit evropianâ, njĂ« proces qĂ«, sipas saj, âĂ«shtĂ« mĂ« afĂ«r se kurrĂ«â.
Ajo theksoi se, ky rrugëtim kërkon përfshirjen e gjerë të institucioneve, duke përfshirë fuqizimin e rolit të Parlamentit në përgatitjen e kuadrit ligjor.
âNjĂ« parlament me kapacitete tĂ« forta kĂ«rkimore Ă«shtĂ« mĂ« efektiv nĂ« ushtrimin e funksioneve dhe nĂ« mbikĂ«qyrjen demokratikeâ, u shpreh Huber, duke shtuar se pĂ«rvojat e parlamenteve evropiane mund tĂ« japin ndihmesĂ« tĂ« çmuar nĂ« kĂ«tĂ« drejtim.
Ajo e mbylli fjalën duke vlerësuar ritmet e larta të bashkëpunimit mes Zvicrës dhe Shqipërisë, si dhe rëndësinë e diskutimeve të tilla që synojnë ndërtimin e politikave më të mira dhe forcimin e bashkëpunimit rajonal.
Gjykata Federale Penale e ZvicrĂ«s ka dĂ«nuar dy burra me 30 dhe 53 muaj burg pĂ«r siç Ă«shtĂ« thĂ«nĂ« âmbĂ«shtetje tĂ« organizatĂ«s terroriste Shteti Islamikâ.
Siç raportojnë mediat vendase, përcjell Telegrafi, Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm kishte kërkuar dënime më të larta.
Sipas raportimit, Dhoma Penale i liroi dy burrat nga akuza e pjesëmarrjes në një organizatë terroriste për aktivitetet e tyre brenda kuadrit të grupit të dyshuar terrorist kosovar "Vëllezërit e Vitisë" dhe degës së tij zvicerane në Gjenevë.
Kështu, theksojnë mediat zvicerane, një kosovar duhet të vuajë 15 muaj nga dënimi prej 30 muajsh. Veç kësaj, gjykata urdhëroi që ai të deportohet për pesë vjet.
Gjithashtu ajo e shpalli atë fajtor për akuza të shumta mashtrimi, pastrim parash, falsifikim dokumentesh dhe marrje të paligjshme të ndihmave familjare.
Ndërsa siç raportohet më tej, i pandehuri tjetër u dënua gjithashtu për mashtrim tregtar, pastrim parash, falsifikim të shumëfishtë dokumentesh, përshkrime dhune, marrje të paligjshme të përfitimeve të sigurimeve sociale dhe vepra të tjera penale. /Telegrafi/
PRISHTINĂ, 18 nĂ«ntor/ATSH/ Kosova dhe Zvicra zbresin sonte nĂ« fushĂ« prej orĂ«s 20:45 nĂ« stadiumin âFadil Vokrriâ, nĂ« ndeshjen e fundit tĂ« kualifikimeve pĂ«r BotĂ«rorin 2026.
Atmosfera në Prishtinë është e jashtëzakonshme. Pavarësisht reshjeve të mëdha të shiut gjatë ditës, fusha paraqitet në gjendje shumë të mirë dhe plotësisht e gatshme për lojë.
Ekipet janë tani në fazën e fundit të përgatitjeve, ndërsa tashmë janë publikuar formacionet zyrtare të cilat do të përcaktojnë edhe qasjen taktike të kësaj sfide të rëndësishme.
PRISHTINĂ, 18 nĂ«ntor/ATSH/ PĂ«rgatitjet pĂ«r ndeshjen e sotme mes KosovĂ«s dhe ZvicrĂ«s nĂ« âFadil Vokrriâ po zhvillohen normalisht, pavarĂ«sisht reshjeve tĂ« mĂ«dha tĂ« shiut qĂ« kanĂ« goditur PrishtinĂ«n gjatĂ« ditĂ«s.
Në një video të publikuar nga Federata e Futbollit të Kosovës, shihet qartë se gjendja e fushës është e mirë dhe e përshtatshme për lojë, pa grumbullime uji apo dëmtime të sipërfaqes.
Ndeshja, që luhet sonte prej orës 20:45, është e fundit në kuadër të kualifikimeve për Kupën e Botës 2026, teksa të dy ekipet mbajnë ende një shans teorik për ta fituar grupin.
Pamjet nga stadiumi konfirmojnë se kushtet janë të favorshme dhe fusha është plotësisht e gatshme të presë sfidën e shumëpritur. Atmosfera pritet të jetë e zjarrtë.
NĂ« GjykatĂ«n e Posaçme tĂ« ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar filloi tĂ« hĂ«nĂ«n mĂ« 17 nĂ«ntor gjykimi i çështjes penale nĂ« ngarkim tĂ« ish-zĂ«vendĂ«skryeministrit, Arben Ahmetaj, i cili akuzohet pĂ«r âshpĂ«rdorim detyreâ lidhur me privatizimin e njĂ« parcele toke me çmimet e vitit 1994 duke injoruar njĂ« vendim gjykate. Gjykimi pĂ«r [âŠ]
TIRANĂ, 15 nĂ«ntor /ATSH/- NjĂ« kishĂ« nĂ« ZvicĂ«r ka rikrijuar ngjashmĂ«rinĂ« e Jezu Krishtit duke pĂ«rdorur njĂ« model tĂ« inteligjencĂ«s artificiale, sipas âThisOurPlanetâ.
Hologrami qiellor është i aftë të bisedojë në 100 gjuhë të ndryshme.
Kisha raporton se dy tĂ« tretat e njerĂ«zve qĂ« folĂ«n me Jezusin IA pretenduan se kishin pasur njĂ« pĂ«rvojĂ« âshpirtĂ«roreâ nĂ« kabinĂ«n e rrĂ«fimit.
Instalacioni Ă«shtĂ« quajtur me tĂ« drejtĂ« âDeus in Machinaâ, njĂ« referencĂ« pĂ«r njĂ« frazĂ« latine qĂ« pĂ«rkthehet ânjĂ« Zot nga njĂ« makineriâ.
Projekti është pjesë e një bashkëpunimi të vazhdueshëm me laboratorin kërkimor të universitetit lokal, Universitetin e Shkencave dhe Arteve të Aplikuara të Lucernës, mbi realitetin se si njerëzit lidhen me IA-në në një mjedis shpirtëror.
Si funksionon Jezusi IA ?
Modeli Jezusi IA funksionon në mënyrë të ngjashme me një robot bisede LLM të kontrolluar nga zëri, siç është Llama, ChatGPT ose Gemini.
PĂ«rdoruesi bĂ«n pyetjet e tij dhe IA-ja formulon pĂ«rgjigjen ndĂ«rsa animon fytyrĂ«n nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« duket sikur âfletâ.
Avatari i IA-sĂ« Ă«shtĂ« vendosur nĂ« njĂ« kabinĂ« rrĂ«fimi â tradicionalisht e ngjashme me njĂ« prift qĂ« strehohet nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ« tĂ« saj â dhe u ofron udhĂ«zime pjesĂ«marrĂ«sve tĂ« ulur nĂ« anĂ«n tjetĂ«r tĂ« kabinĂ«s.
Ekrani që paraqet animacionin e Jezusit është vendosur pas rrjetës tradicionale që ndan të dyja anët e kabinës, zakonisht duke krijuar një ndjenjë anonimiteti.
Vetë programi i inteligjencës artificiale është trajnuar mbi tekste teologjike, që do të thotë se Jezusi i inteligjencës artificiale mund të përdorë të gjitha këto informacionin për të ofruar përgjigje të arsyetuara.//a.i/
UASHINGTON, 14 nĂ«ntor /ATSH/- SHBA-ja dhe Zvicra kanĂ« arritur ânĂ« thelbâ njĂ« marrĂ«veshje tregtare pĂ«r tĂ« ulur tarifat pĂ«r produktet zvicerane nga 39% nĂ« 15%, tha sot pĂ«rfaqĂ«suesi i Departamentit Amerikan tĂ« TregtisĂ«, Jamieson Greer, sipas âBloombergâ.
Qeveria zvicerane konfirmoi marrĂ«veshjen nĂ« njĂ« postim nĂ« X, duke falĂ«nderuar presidentin Donald Trump pĂ«r âangazhimin e tij konstruktivâ.
Udhëheqësit zviceranë do të japin detaje mbi marrëveshjen me SHBA-në në një konferencë për shtyp në Bernë pasdite sipas orës lokale.
Duke siguruar një tarifë që përputhet me atë që siguroi BE-ja, eksportuesit zviceranë e kanë vendosur veten në të njëjtin nivel me rivalët në bllokun tregtar.
âNĂ« kĂ«mbim, Zvicra Ă«shtĂ« zotuar tĂ« investojĂ« 200 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« SHBA gjatĂ« mandatit tĂ« Trump, duke pĂ«rfshirĂ« 70 miliardĂ« dollarĂ« vitin e ardhshĂ«m, nĂ« industri tĂ« tilla si farmaceutikĂ« dhe shkrirjen e aritâ, sipas Greer.
âZvicra Ă«shtĂ« zotuar gjithashtu se do tĂ« blejĂ« mĂ« shumĂ« avionĂ« komercialĂ« âBoeingâ, tha Greer.
Eksportet e tjera kryesore zvicerane si ilaçet dhe ari ishin të përjashtuara nga norma sipas regjimeve të ndryshme tarifore të SHBA-së.
Ky progres i madh i jep fund një mosmarrëveshjeje disamujore që filloi në gusht, kur Trump e tronditi Bernën duke vendosur tarifën prej 39% ndaj eksporteve zvicerane, më shumë se dyfishi i normës së aplikuar në BE.
Tarifat e reja, të cilat administrata Trump i justifikoi si një përgjigje ndaj asaj që zyrtarët e përshkruan si një deficit tregtar mallrash prej 40 miliardë dollarësh, ishin një surprizë për zyrtarët zviceranë të cilët besonin se kishin rënë dakord më parë për një marrëveshje me homologët amerikanë.
Momenti ndryshoi kĂ«tĂ« muaj, kur njĂ« grup drejtuesish miliarderĂ« zviceranĂ« u takuan me Trump nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« â nĂ« atĂ« qĂ« u pĂ«rshkrua si njĂ« atmosferĂ« mes miqsh. //a.i/
TIRANĂ, 10 nĂ«ntor/ATSH/ Presidenti Begaj dekretoi sot emĂ«rimin e Ermal DredhĂ«s nĂ« detyrĂ«n e Ambasadorit tĂ« JashtĂ«zakonshĂ«m dhe FuqiplotĂ« tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« KonfederatĂ«n e ZvicrĂ«s, rezident, dhe Ambasadorit tĂ« JashtĂ«zakonshĂ«m dhe FuqiplotĂ« tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« PrincipatĂ«n e Lihtenshteinit, jo rezident.
Ermal Dredha ishte disa ditë më parë në Komisionin për Evropën dhe Punët e Jashtme për seancë dëgjimore ku gjatë prezantimit ai mori vlerësimin si diplomat me eksperiencë në sistemin e karrierës së shërbimit të jashtëm shqiptar.
Dredha ka 20 vite karrierë ku ka ushtruar detyrën e Konsullit të Përgjithshëm të Shqipërisë në Bari, Itali dhe në vitet 2016-2023 ka ushtruar mandatin e ambasadorit të Shqipërisë në Emiratet e Bashkuara Arabe. Pas një shkëputje dyvjeçare (2023-shtator 2025) për shkak të drejtimit të bashkisë Vlorë, Dredha iu ribashkua strukturave të Shërbimit të Jashtëm.
Vetë Dredha prezantoi para anëtarëve të komisionit disa nga prioritetet e tij, ndërsa e konsideroi Zvicrën një ndër partnerët më të qëndrueshëm të Shqipërisë në tri dekadat e fundit, me një kontribut zhvillimor që ka ndihmuar forcimin e institucioneve dhe zhvillimin ekonomik vendor.
Mbrëmjen e së dielës së kaluar, një përleshje e dhunshme është regjistruar në një klub nate në Zvicër, ku një shqiptar nga Kosova ka plagosur me thikë një punonjës sigurie.
Sipas mediave të huaja, i plagosuri është një 34-vjeçar shqiptar nga Kosova, ndërsa autori i dyshuar, 26- vjeç, është arrestuar në banesën e tij pak pas incidentit.
Një dëshmitar, që pretendon se është mik i autorit të dyshuar, ka treguar versionin e tij për ngjarjen:
âIshim rreth 15 veta, kishim rezervuar njĂ« tavolinĂ« dhe po argĂ«toheshim. Kishim pirĂ« shumĂ« dhe kishim shpenzuar shumĂ« paraâ, â ka rrĂ«fyer ai.
Sipas dĂ«shmitarit, sherri nisi pasi njĂ« nga miqtĂ« e grupit, i cili mezi qĂ«ndronte nĂ« kĂ«mbĂ«, u nxor me forcĂ« jashtĂ« nga rojet e sigurimit. âNe kundĂ«rshtuam dhe dolĂ«m me tĂ«. Aty, rojet filluan tĂ« na godisninâ, â ka shtuar ai.
Nga përplasja jashtë klubit raportohet se kanë mbetur të lënduar disa persona, përfshirë edhe punonjësin e sigurimit që u godit me thikë.
Autoritetet zvicerane kanë nisur hetimet për zbardhjen e plotë të rrethanave, ndërsa autori i dyshuar ndodhet në paraburgim dhe pritet të dalë para gjykatës në ditët në vijim.
NjĂ« incident i rĂ«ndĂ« ka ndodhur mbrĂ«mjen e sĂ« dielĂ«s sĂ« kaluar nĂ« njĂ« klub nate nĂ« ZvicĂ«r, ku njĂ« shqiptar nga Kosova ka plagosur me thikĂ« njĂ« punĂ«tor sigurie. Sipas mediave tĂ« huaja, i plagosuri Ă«shtĂ« 34-vjeç, ndĂ«rsa i dyshuari, 26 vjeç, u arrestua nĂ« banesĂ«n e tij nga autoritetet zvicerane. NjĂ« dĂ«shmitar, i [âŠ]
NjĂ« postim qĂ« po qarkullon nĂ« rrjetet sociale shqipfolĂ«se pretendon, ndĂ«r tĂ« tjera, se âZvicra Ă«shtĂ« vendi i parĂ« nĂ« botĂ« qĂ« ndalon ekzaminimet mamografike.â
Postimi duket se është një përkthim në shqip i një postimi anglisht të 3 nëntorit 2025 në Tëitter/X.
Ai pretendon se â50-60% e rezultateve âpozitiveâ janĂ« tĂ« gabuara.â Shifra nĂ« fakt pasqyron shanset pĂ«r tĂ« marrĂ« njĂ« rezultat pozitiv tĂ« rremĂ« pĂ«rgjatĂ« 10 viteve tĂ« testimit vjetor.
Një studim i marsit 2022 nga Universiteti i Kalifornisë-Davis citon shifra të ngjashme kur analizon rezultatet pozitive të kontrollit që çuan në më shumë punë diagnostikuese, por pa diagnozë përfundimtare të kancerit të gjirit.
Anna Wilkinson, njĂ« mjeke e pĂ«rgjithshme-onkologe nĂ« QendrĂ«n e Kancerit tĂ« Spitalit tĂ« Ottawa, tha pĂ«r AFP se terminologjia po ndryshon nga tĂ« quajturit raste tĂ« tilla âpozitive tĂ« rremeâ nĂ« ârikthim imazherie.â
âU bĂ« mamografia, nuk ka informacion tĂ« mjaftueshĂ«m mbi mamografinĂ« dhe njĂ« gruaje i kĂ«rkohet tĂ« kthehet pĂ«r disa imazhe tĂ« mĂ«tejshmeâ, tha Wilkinson. âNe nuk po u themi kĂ«tyre grave se kanĂ« kancer.â
Ajo tha se paciente të tilla mund të përsërisin një mamografi ose të bëjnë një ultratingull përpara se të kalojnë në një rekomandim biopsie për të përcaktuar një diagnozë kanceri.
Sipas British Columbia Cancer, rreth 9% e njerëzve do të kërkojnë testime shtesë diagnostikuese pas mamografisë së tyre. Megjithatë, 95% e pacientëve që rikthehen nuk marrin një diagnozë kanceri të gjirit.
Postimi paralajmĂ«ron gjithashtu kundĂ«r kompresimit tĂ« gjirit dhe pretendon se âindet shumĂ« tĂ« ndjeshme tĂ« gjirit bombardohen nga rrezet radioaktive!!â
Paula Gordon, një profesoreshë radiologjie në Universitetin e British Columbia tha për AFP në nëntor 2023 se ndërsa kompresimi gjatë një mamografie mund të jetë i pakëndshëm, është i shpejtë.
âKompresimi Ă«shtĂ« i nevojshĂ«m gjatĂ« njĂ« mamografie pĂ«r tĂ« zgjeruar indin dhe pĂ«r tĂ« zbuluar kanceret, por edhe pĂ«r tĂ« rafinuar gjirin pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar mĂ« pak rrezatimâ, tha ajo.
Një studim suedez i vitit 2013 që vlerësonte nëse kompresimi mund të nxirrte qelizat tumorale në qarkullim nuk gjeti prova për një fenomen të tillë dhe arriti në përfundimin se mamografitë nuk janë të rrezikshme.
Trupi mund tĂ« riparojĂ« qelizat qĂ« mund tĂ« dĂ«mtohen nga doza e rrezatimit e marrĂ« gjatĂ« njĂ« mamografie. âPĂ«rfitimi i diagnozĂ«s dhe trajtimit tĂ« hershĂ«m pĂ«r kancerin e gjirit tejkalon shumĂ« rrezikun e sasisĂ« sĂ« vogĂ«l tĂ« rrezatimit tĂ« marrĂ« gjatĂ« njĂ« mamografieâ, thotĂ« agjencia shĂ«ndetĂ«sore kanadeze nĂ« faqen e saj zyrtare.
Pretendimi se Zvicra ka ndaluar mamografinë është i rremë.
Pretendimi mund të bazohet në një raport të vitit 2014 nga Bordi Mjekësor Zviceran, tashmë i shfuqizuar, i cili vuri në pikëpyetje përfitimet e mamografive dhe rekomandoi ndërprerjen e përdorimit të tyre.
EkspertĂ«t dhe organizatat mjekĂ«sore i kritikuan gjetjet, duke e quajtur raportin âtĂ« gabuar dhe mashtrues.â
Sipas ZyrĂ«s Federale Zvicerane tĂ« ShĂ«ndetit Publik, ky dokument u keqinterpretua. Pas publikimit tĂ« kĂ«tij raporti, Zyra lĂ«shoi âânjĂ« njoftim pĂ«r shtyp pĂ«r tĂ« siguruar qĂ« Zvicra tĂ« mbetej nĂ« pĂ«rputhje me udhĂ«zimet e OBSH dhe tĂ« shumĂ« vendeve tĂ« tjera mbi mamografinĂ«, duke siguruar njĂ«kohĂ«sisht se dĂ«shironte tĂ« zhvillonte programe cilĂ«sore tĂ« ekzaminimit.Â
Faqet e internetit të Shoqatës Zvicerane të Zbulimit të Kancerit dhe Lidhjes Zvicerane të Kancerit deklarojnë se tetë nga dhjetë gra janë të paktën 50 vjeç kur diagnostikohen me kancer të gjirit. Ky lloj kanceri është gjithashtu më i zakonshmi dhe vdekjeprurës tek gratë, me afërsisht 6,600 raste të reja të zbuluara çdo vit në Zvicër. Zbulimi i hershëm i kancerit të gjirit rrit shanset e shërimit.
Zvicra, deri nĂ« momentin e shkrimit tĂ« kĂ«tij artikulli, ofron shĂ«rbime sistemike tĂ« mamografisĂ« nĂ« shumicĂ«n e kantoneve nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin, siç tregohet nga njĂ« hartĂ« nĂ« faqen e internetit tĂ« ShoqatĂ«s Zvicerane tĂ« Zbulimit tĂ« Kancerit. Kantonet qĂ« nuk ofrojnĂ« shĂ«rbime sistemike tĂ« mamografisĂ« ose i pĂ«rmbahen njĂ« programi âme referimâ ose planifikojnĂ« tĂ« prezantojnĂ« programe sistemike tĂ« zbulimit nĂ« tĂ« ardhmen. NjĂ« pĂ«rditĂ«sim njofton se faqja e internetit Ă«shtĂ« modifikuar pĂ«r herĂ« tĂ« fundit nĂ« fillim tĂ« shtatorit 2025.
Zyra Federale Zvicerane e Shëndetit Publik tha për AAP FactCheck se pretendimi i mësipërm është i gabuar.
âMamografia nuk Ă«shtĂ« aspak e ndaluar nĂ« ZvicĂ«r. Ajo mbulohet nga sigurimi shĂ«ndetĂ«sor dhe rekomandohet pĂ«r gratĂ« e moshĂ«s 40-59 vjeç çdo vit dhe nga mosha 60-75 vjeç çdo dy vjet,â tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s.
Një zëdhënës i Spitalit Universitar të Zyrihut konfirmoi gjithashtu se ato ishin të disponueshme në Zvicër.
Rrezet X të përdorura gjatë një mamografie përdoren për të marrë imazhe të detajuara të pjesës së brendshme të gjirit. Megjithatë, kjo sasi rrezatimi është e ulët. Në të vërtetë, doza e rrezatimit (e llogaritur në milisievert, mSv) është 0.4 mSv, sipas Agjencisë Federale Belge për Kontrollin Bërthamor (FANC). Për krahasim, popullsia belge është e ekspozuar ndaj një mesatareje prej 2.4 mSv/vit nga burimet natyrore të rrezatimit jonizues. Rreziku i zhvillimit të kancerit nga ky rrezatim është real, por mbetet shumë i ulët, me një probabilitet prej një rasti për 50,000 ekzaminime të kryera.
Festivali i humorit âZurich Shqip Up Comedy Festivalâ u mbajt kĂ«tĂ« vit me edicionin e katĂ«rt, pas tre edicionesh tĂ« mĂ«parshme tĂ« suksesshme.
Ngjarja u zhvillua më 31 tetor dhe 1 nëntor 2025 në Stadthalle Dietikon të Cyrihut, dhe solli dy net plot humor për të gjithë të pranishmit.
Nata e parĂ« â 31 tetor
Nën moderimin e Adriana Matoshit dhe Ylber Bardhit, dy artistë dhe aktorë shumë të mirë me sens të shkëlqyer humori, nata e parë nisi me të qeshura që paralajmëruan atmosferën të festivalit.
Salla u mbush me të qeshura dhe entuziazëm teksa skenën e morën Ernest Zymberi, Med Sadrija, Edona Reshitaj, Besart Sllamniku dhe Luan Comedy.
Edona Reshitaj dallohej me dy role këtë herë: si performuese në stand-up së bashku me Besart Sllamnikun, dhe më pas duke kënduar në After Party-n e natës së dytë, duke treguar shumëanshmërinë e saj artistike.
NjĂ« moment i veçantĂ« pĂ«r publikun ishte prezenca e Kryeministrit Albin Kurti, i cili u prit me duartrokitje tĂ« ngrohta nga tĂ« gjithĂ« tĂ« pranishmit, duke shĂ«nuar herĂ«n e parĂ« qĂ« merr pjesĂ« nĂ« âShqip Up Comedy Festivalâ.
Për atmosferën muzikore në After Party-n e natës së parë u kujdes TNT Band.
Nata e dytĂ« â 1 nĂ«ntor
Nata e dytë nisi me të njëjtin entuziazëm si nata e parë. Salla ishte plot, dhe publiku priste me padurim të shihte në skenë Shpend Ahmetin, Valina Muçollin dhe Lulzim Bucollin, të cilët sollën një tjetër natë të mbushur me humor dhe energji.
T-Romino, përmes një video-mesazhi, paralajmëroi se nuk do të ishte i pranishëm në festival. Në vend të tij, në skenë u paraqit komediani nga Zvicra Fabio Landert.
Festivali vazhdoi më pas me një performancë fantastike nga Edona & Band, që ngriti atmosferën edhe më lart.
Ernest, ti tashmë je thuajse rregullisht pjesë e festivalit Shqip Up Comedy. Na trego pak si ishte për ty eksperienca këtë vit?
Ernest Zymberi: Unë jam prej fillimi të këtij festivali. Ky është festival i jashtëzakonshëm që e bëjnë Riki edhe Albani. Jam prej edicionit të parë, çdo herë që vij, marr shumë dashuri prej këtyre njerëzve, janë te jashtëzakonshëm, na presin tepër mirë, faleminderit përnjëmend. Hiç pa folur, në momentet e para që hymë në skenë, ata na duan jashtëzakonisht shumë.
ĂfarĂ« ndryshimi ke parĂ« te festivali gjatĂ« viteve?
Ernest Zymberi: Fillimisht ka filluar ne Bazel, përveç se kanë ndryshuar kushtet financiare, ka ndryshuar organizimi, profesionalizmi, edhe është krijuar edhe një infastrukturë më e mirë se që ka qenë, një ekipë më e madhe, kanë filluar të zgjerohen, sepse pa ndihmë financiare nuk mund të krijosh ekipë të mirë edhe një skuadër profesionale që mund të bëjnë këtë punë, siç janë duke e bërë.
A ka një rritje të interesimit të shqiptarëve për të ndjekur zhanrin stand up komedi?
Si zhanër ka marrë hov goxha shumë edhe në Kosovë, edhe në trojet shqiptare në përgjithësi. Mendoj që është një zhanër shumë komod për publikun, edhe ofron një rehati, ofron atmosferë të mirë, të lehtë, është një lloj limonade artistike të cilën publiku e përjeton jashtëzakonisht mirë edhe ne na bën të ndihemi mirë, si zhanër ka munguar goxha shumë dhe ofrojmë diçka tepër të mirë.
Kryeministri nĂ« detyrĂ«, Albin Kurti, i cili mori pjesĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« festivalin âShqip Up Comedyâ, u pyet se si po ndihej dhe si e kishin pritur shqiptarĂ«t nĂ« kĂ«tĂ« ngjarje.
Ai pĂ«r Telegrafin u shpreh: Pas njĂ« paradite dhe mesdite shumĂ« tĂ« angazhuar ne PrishtinĂ«, erdha me aeroplan nĂ« Cyrih, pĂ«r tĂ« parĂ« kĂ«tĂ« stand up komedinĂ«, e cila quhet Shqip Up dhe mĂ« thanĂ« qĂ«, kurgjĂ« nuk qeshesh mirĂ« nĂ« KosovĂ«, çka qeshesh mirĂ« nĂ« ZvicĂ«r dhe erdha tâi shoh kĂ«tu disa prej artistĂ«ve tanĂ« qĂ« nĂ« fakt, edhe po na bĂ«jnĂ« krenarĂ« me punĂ«n e tyre, por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« janĂ« edhe tejet tĂ« kĂ«ndshĂ«m sepse i bĂ«jnĂ« shqiptarĂ«t bashkĂ« edhe i bĂ«jnĂ« ata qĂ« tĂ« ndjehen shumĂ« mirĂ«. UnĂ« falĂ«nderoj organizatorĂ«t, shpresoj qĂ«, gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« shqiptarĂ«t qĂ« jetojnĂ« nĂ« ZvicĂ«r, do tĂ« mund ta ndjekin Shqip Up, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« iniciativĂ« qĂ« ka gjetur mbĂ«shtetjen edhe tĂ« MinistrisĂ« sĂ« KulturĂ«s edhe TĂ« punĂ«ve tĂ« Jashtme edhe DiasporĂ«s nĂ« anĂ«n tjetĂ«r.
Të shohim zakonisht në paraqitje serioze. Sa jeni i dhënë pas komedisë?
Komedia Ă«shtĂ« njĂ« zhanĂ«r shumĂ« i vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu shkruar. UnĂ« besoj qĂ« komedia Ă«shtĂ« mĂ« e veshtirĂ« pĂ«r tâu shkruar se sa drama ose tragjedia, prandaj jam edhe gjithmonĂ« kurioz se aty ku komedia shkruhet mirĂ«, do tĂ« thotĂ« qĂ« ka talent shumĂ« dhe neve ato nuk na mungojnĂ«, por Ă«shtĂ« ndryshe kur e pĂ«rjeton nĂ« njĂ« performancĂ« tĂ« gjallĂ«, sikurse kjo nĂ« Cyrih sonte.
MeqĂ« jeni kĂ«tu, a do tĂ« thotĂ« se edhe politikanĂ«t kanĂ« nevojĂ« pĂ«r âStand Up Therapyâ?
Pavarësisht sa mund të ketë humor në politikë, ky humor është i pazëvendësueshëm, jo vetëm për shkak se është po ashtu politik, por edhe për shkak se këta e kanë profesion dhe kujdesen me gjasë për shikuesit ndoshta më shumë se politikanët për qytetarët.
AktorĂ«t Edona Reshitaj dhe Besart Sllamniku, tĂ« cilĂ«t janĂ« tĂ« martuar, morĂ«n pjesĂ« si çift pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« âShqip Up Comedyâ. NĂ« intervistĂ« ata u pyetĂ«n se si ishte kjo pĂ«rvojĂ« pĂ«r ta.
Edona: UnĂ« edhe Besarti e kemi edhe njĂ« miniserial âBurrĂ« e Gruâ qĂ« dallon faktikisht me mĂ«nyrĂ«n e stand up-it, por hera e parĂ« qĂ« kemi ardhur si stand up, edhe e kaluan tepĂ«r mirĂ«, u kĂ«naqĂ«m, e ndjemĂ« edhe energjinĂ« prej publikut, ishte fantazi. UnĂ« kam qenĂ« vitin e kaluar me muzikĂ«, por e shoh dallimin e organizimit qĂ« çdo vjet Shqip Up Festival shkon duke u rritur dhe duke qenĂ« mĂ« mirĂ«, e mĂ« mirĂ«. I pĂ«rgĂ«zoj shume dhe i falĂ«nderoj shumĂ«, qĂ« na kanĂ« ftuar prapĂ«.
Besarti: Ka qenĂ« njĂ« eksperiencĂ« e mirĂ« sepse edhe pĂ«r neve ka qenĂ« hera e parĂ«. Ne asnjĂ«herĂ« nuk kemi bĂ«rĂ« Stand Up. Ishte njĂ« eksperiencĂ« shumĂ« e bukur, u prit mirĂ«, provuam edhe diçka qĂ« sâe kemi provuar mĂ« herĂ«t dhe besoj qĂ« nuk do ta lĂ«mĂ« me kaq.
EdonĂ«, ti vjen me dy pĂ«rgjegjĂ«si, si aktore dhe si performuese nĂ« after party. Sa tĂ« vĂ«shtirĂ« e ke pasur pĂ«r tâu pĂ«rgatitur me tĂ« dyja?
Edona: Jo, ndoshta më të vështirë e kemi pasur të përgatitemi me Stand Up, sepse e kam një rutinë të zakonshme me performancat live të muzikës, jam shumë aktive në Kosovë në përgjithesi, por natyrisht që më ka vyer përgatitja edhe për atë pjesë, por meqë ndahen dy ditë, nuk është në të njëjtën ditë, e kam njëfarë relaksimi pak më të mirë, mirëpo jam tepër e lumtur që kam ardhur me të dyja thënë të drejtën, se shumica e njerëzve, disa më njohin si këngëtare e jo si aktore, e disa më njohin si aktore e jo si këngëtare, kështu që në këtë edicion do të më shohin në dy profilet e mia.
Med Sadrija i pyetur se si e priti publiku shqiptar për herë të dytë, ai u përgjigj:
Fenomenal! Sâma ka marrĂ« mendja. QĂ« dy vjet e gjysmĂ« jam stand up komedian dhe vetĂ«m nĂ« Austri, Gjermani e ZvicĂ«r, dua tĂ« them qĂ« sâmĂ« ka rĂ«nĂ« shpesh me shqiptarĂ«, kemi pasĂ« 2-3 nĂ« publik, por vetĂ«m shqiptarĂ« si nĂ« Shqip Up Comedy Festival, sâme ka rĂ«nĂ« kurrĂ«. Ikur verĂ«s kur shkojmĂ«, qysh tĂ« presin dajtĂ«, ashtu mĂ« kanĂ« pritur, shumĂ« jam i gĂ«zueshĂ«m, shumĂ« jam krenar se e vĂ«rej se janĂ« duke e kuptuar komedinĂ«, e duan dhe qeshin bashkĂ« me ty.
A mendon se kësaj here ke qenë pak më ndryshe se prej herës së parë, a ke vërejtur ndryshim te vetja?
Medi: Po, shumĂ« ma konfident kam qenĂ«, kur e kam parĂ« te parin Ernest Zymberin duke qeshur, thashĂ« pse tĂ« kem frikĂ« unĂ«, ky eshte publiku im, kĂ«ta janĂ« njerĂ«zit e mi, kĂ«ta mĂ« kuptojnĂ«, kĂ«ta e flasin gjuhĂ«n, janĂ« rritur si unĂ«, kur flas pĂ«r âçka mâka ba nana, çka mâka ba babaâ, krejt e kemi pĂ«rjetuar njĂ«jtĂ«, pĂ«r kĂ«tĂ« e kam ndier veten shumĂ« mirĂ«, fenomenal.
Luan, na tregoni si të priti publiku shqiptar sonte në Shqip Up Comedy?
Luani: Ishte fantazi, une si stand up komedian, jam kënaqur, e kam ndier veten shumë mirë, kanë qeshur nonstop dhe fantazi ka qenë.
Si po e sheh zhvillimin e zhanrit Stand Up Comedy të komunitetit shqiptar në diasporë?
Faktikisht, duhet tĂ« pranojmĂ« realitetin, e kemi njĂ« problem. Shqiptarit nĂ« fillim nuk i pĂ«lqen Stan Up-i, thotĂ« âpo e kqyri nĂ« internetâ, e kam vĂ«rejtur eehe ne shfaqjet e mia, kur vinĂ« njĂ«herĂ«, atĂ«herĂ« kĂ«naqen me stand up, pastaj vinĂ« prapĂ«. Por, njĂ«herĂ« Ă«shtĂ« zor, shqiptarĂ«t me i ngreh nĂ« stand up shoĂ«, amo njĂ«herĂ« kur vinĂ«, i ke pĂ«rgjithmonĂ« fansa.
Lulzim Buçolli tregoi se si e humbi edicionin e vitit të kaluar dhe si ishte kjo herë për të:
MĂ« kanĂ« ndalur nĂ« kufi, kam dashur tĂ« hyj pĂ«rmes shalterit dhe kufitarin ta grith. Por, e kam ndalur veten, kam thĂ«nĂ« vitin tjetĂ«r ju tregoj unĂ«. Vec sa e kreva setin tim dhe publik mĂ« tĂ« mirĂ« sâka. ĂndĂ«rr e kam pasur tâi shoh komedianĂ«t tĂ« mblidhen dhe tĂ« bĂ«jnĂ« komedi, sepse kjo eshte sikur âCrĂšme de la crĂšmeâ, sendi mĂ« i mirĂ«, tâi bĂ«sh njerĂ«zit pĂ«r tĂ« qeshur, ne kemi nevojĂ« tĂ« qeshim shumĂ«, si shqiptarĂ« qĂ« kemi vuajtur shumĂ«, tash kemi nevojĂ« tĂ« çelemi krejt, kĂ«shtu qĂ« sâdo tĂ« ndalemi, po bĂ«jmĂ« festivale, po bĂ«jmĂ« komedi dhe njerĂ«zit po e duan. Sa kemi filluar 5-6 vjetĂ«t e fundit, por tash jemi âtopâ.
Ndërsa Shpend Ahmeti për përvojën e tij në Shqip Up Comedy tregoi:
âStand Up Comedy pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« kĂ«tu, por e kam filluar nĂ« festivalin nĂ« Gjilan. E kam bĂ«rĂ« pĂ«r babain tim, i cili ka qenĂ« artist. Vitin e ardhshĂ«m bĂ«hen pesĂ« vite qĂ« ka ndĂ«rruar jetĂ« dhe gjithmonĂ« e kam pasur Ă«ndĂ«rr ta bĂ«j kĂ«tĂ«, sidomos tani qĂ« jam mĂ« i lirĂ« pĂ«r tâu shprehur, pasi nuk jam mĂ« nĂ« politikĂ«â, tha ai.
Ai shtoi se publiku ishte shumĂ« i mirĂ«, edicioni i katĂ«rt dhe organizimi po ashtu shumĂ« i mirĂ«. âE realizova Ă«ndrrĂ«n timeâ, theksoi ai.
MĂ« tej, Shpendi tregoi se babai i tij i ndjerĂ«, Ali Ahmeti, i kishte thĂ«nĂ« tĂ« mos bĂ«hej aktor, edhe pse ai e donte shumĂ« artin, sepse mendonte se arti nuk respektohet dhe nuk çmohet sa duhet nĂ« KosovĂ«, kur i vinte ndonjĂ« rol, çante nga gĂ«zimi. Kur hyra nĂ« politikĂ«, mĂ« tha se Ă«shtĂ« gati njĂ«soj â âpak aktrim aty, pak aktrim kĂ«tuââ, pĂ«rfundoi Shpendi duke qeshur.
Aktorja e njohur Adriana Matoshi, e cila moderoi festivalin për dy net radhazi, u shfaq plot energji, duke mbajtur publikun të angazhuar dhe duke sjellë të qeshura së bashku me Ylberin.
Ajo pĂ«r Telegrafin u shpreh: âIshte fantastike! UnĂ« jam pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«, por vitin e kaluar kam qenĂ« si mysafire. Kam kaluar tepĂ«r mirĂ«, kam qeshur shumĂ«. Sivjet ma kanĂ« bĂ«rĂ« ftesĂ«n si moderatore, dhe mĂ« duket se po mĂ« ecĂ«n. Publikut i kam pĂ«lqyer shumĂ«, dhe kjo mĂ« ka bĂ«rĂ« shumĂ« tĂ« lumtur. PĂ«rnjĂ«mend jam ndier tepĂ«r mirĂ«â.
Mes politikës dhe artit, ku po e gjen veten më shumë?
Adriana: Edhe nĂ« art edhe nĂ« politikĂ« unĂ« jam shĂ«rbyese. UnĂ« i shĂ«rbej popullit tim, i bĂ«j tĂ« qesh, i bĂ«j tĂ« qaj me rolet e mia. PunĂ«n si deputete e bĂ«j me nder, me pĂ«rkushtim tĂ« madh me energji tĂ« mirĂ«, me vullnet. Aty ku janĂ« zĂ«rat qĂ« populli im nuk mundet tâi çojĂ« pĂ«rpara, unĂ« jam zĂ«ri i tyre. Kam bĂ«rĂ« shumĂ« punĂ« tĂ« mira, shumĂ« punĂ« tĂ« mbara, shumĂ« punĂ« tĂ« drejta dhe jam shumĂ« e lumtur dhe shumĂ« krenare pĂ«r çdo send qĂ« unĂ« e bĂ«j.
Duke e ditur se Adrianën e kemi parë në role humoristike, ku ajo e ka bërë shkëlqyeshëm këtë punë, dhe se edhe në jetën reale ka një sens të veçantë humori, ajo e shfaqi këtë edhe gjatë moderimit, duke sjellë momente me plot të qeshura.
Adriana: âUnĂ« jam edhe nĂ« jetĂ«n e pĂ«rditshme njĂ« njeri me humor. E kam njĂ« humor timin personal, qĂ« mĂ« buron nga zemra, dhe nuk ka qenĂ« e vĂ«shtirĂ« sepse kam qenĂ« vetvetja. PĂ«r kĂ«tĂ« jam e mirĂ« dhe e suksesshme nĂ« çdo gjĂ« qĂ« bĂ«j, sepse nuk dal prej vetes, nuk preferoj tĂ« dal prej AdrianĂ«s. Normalisht, nĂ« role dhe nĂ« filma e bĂ«j karakterin qĂ« mĂ« ofrohet, por nĂ« jetĂ«n e pĂ«rditshme, nĂ« kĂ«to gjĂ«ra, unĂ« jam vetvetja, dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye njerĂ«zit mĂ« pranojnĂ«. Jam e pranueshme pĂ«r publikun dhe u pĂ«lqej atyreâ.
Po ashtu, edhe Ylber Bardhi ka njĂ« humor tĂ« veçantĂ« dhe ishte personi adekuat pĂ«r tâiu bashkuar AdrianĂ«s nĂ« moderim.
Ai pĂ«r Telegrafin tha: âĂshtĂ« njĂ« punĂ« qĂ« nuk e kam bĂ«rĂ« kurrĂ« mĂ« herĂ«t, edhe pĂ«r mua ka qenĂ« shumĂ« sfiduese. Kur mĂ« kanĂ« ftuar para dy vjetĂ«sh tĂ« jem pjesĂ« e festivalit si moderator, nuk munda tâi them jo. Me tĂ« parĂ«n kisha dĂ«shirĂ«, por kisha emocione sepse nuk e kam bĂ«rĂ« kurrĂ«; Ă«shtĂ« njĂ« lloj pĂ«rgjegjĂ«sie ta moderosh njĂ« festival tĂ« tillĂ«, me pĂ«rmasa kaq tĂ« mĂ«dha. Kur kam dĂ«gjuar se do tĂ« jem bashkĂ« me AdrianĂ«n, atĂ«herĂ« pa hezitim kam thĂ«nĂ« âpo, unĂ« do tĂ« jem atyâ.
UnĂ« e dua stand up-in shumĂ« dhe nuk e kam bĂ«rĂ« kurrĂ«, nĂ« tĂ« ardhmen, por nuk e di kur. NĂ« tĂ« ardhmen do ta bĂ«j njĂ« stand up; kam nevojĂ« unĂ« si aktor tĂ« provoj edhe stand up-inâ.
Hana Ramosaj, menaxhere organizative, tha: âUnĂ« besoj se Ă«shtĂ« diçka qĂ« sâka pasur kurrĂ« mĂ« parĂ«. I mbledh krejt shqiptarĂ«t bashkĂ« pĂ«r njĂ« gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r kulturĂ«; mblidhen rinia, njerĂ«zit, çdo moshĂ«. Tâi bĂ«sh tĂ« gjithĂ« bashkĂ« nĂ« njĂ« event si ky festival Ă«shtĂ« diçka shumĂ«, shumĂ« speciale, dhe jam tepĂ«r krenare qĂ« jam pjesĂ« e kĂ«tij festivaliâ.
Themeluesi dhe drejtori i Festivalit, Ridvan Murati, u shpreh:
âPĂ«rfundoi edhe kjo. Tash jam njeriu mĂ« i lumtur, sidomos kĂ«tĂ« javĂ« qĂ« vjen, sepse ka qenĂ« njĂ« punĂ« dhe ngarkesĂ« shumĂ« e madhe, por duke parĂ« qĂ« kemi njĂ« publik fantastik, duke parĂ« qĂ« njerĂ«zit, secili qĂ« del jashtĂ« kĂ«saj dere, Ă«shtĂ« i qeshur, kjo na bĂ«n tĂ« harrojmĂ« lodhjen qĂ« e kemi pasur kĂ«to muaj, sidomos muajt e fundit.
Sigurisht qĂ« edhe edicioni i sivjetmĂ« Ă«shtĂ« mĂ« ndryshe se tjetri; çdo vit po rritemi, çdo vit po ndryshojmĂ« diçka. KĂ«saj here, nĂ« bord tĂ« festivalit kemi ftuar njerĂ«z tĂ« fushave tĂ« ndryshme, tĂ« cilĂ«t kanĂ« dhĂ«nĂ« njĂ« kontribut tĂ« madh qĂ« tĂ« realizohet njĂ« gjĂ« e tillĂ«. Ky festival Ă«shtĂ« festivali mĂ« i madh nĂ« ZvicĂ«r, jo vetĂ«m pĂ«r shqiptarĂ«t, por edhe pĂ«r zviceranĂ«tâ.
Ai gjithashtu njoftoi se âShqip Upâ do tĂ« jetĂ« edhe nĂ« disa qytete tĂ« tjera dhe se kĂ«to befasi do tâi paraqesin shumĂ« shpejt.
ZĂ«vendĂ«sdrejtori, Alban Hamza, tha: âĂshtĂ« herĂ«t tĂ« procesojmĂ« gjithĂ« atĂ« qĂ« kemi arritur. NatĂ«n qĂ« kaluam kemi marrĂ« shumĂ« feedback, shumica kanĂ« qenĂ« pozitivĂ«. Po mundohemi tĂ« ruajmĂ« standardin, asnjĂ«herĂ« nuk kemi opsion tĂ« biem nĂ«n standard.
Faleminderit Telegrafit, bashkĂ« kemi bĂ«rĂ« njĂ« punĂ« shumĂ« tĂ« mirĂ« gjatĂ« gjithĂ« periudhĂ«s. Kur ke nĂ« krah njĂ« partner medial siç Ă«shtĂ« Telegrafi, sigurisht gjithçka shkon mĂ« lehtĂ«â.
Edicioni u mbyll me një performancë fantastike nga Edona Reshitaj. /Telegrafi/
Login
