❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Paratë e rindërtimit kanë mbaruar, por mijëra banorë ende presin çelësat e shtëpive në Shqipëri

✇Telegrafi
By: Kemajl Berisha


Sot, 6 vite nga tërmeti tragjik i 26 nëntorit 2019, procesi i rindërtimit është afër mbylljes financiare, por jo i përfunduar në terren. Qeveria ka shpenzuar 131 miliardë lekë dhe raporton se 90% e projekteve janë ndërtuar.

Megjithatë, zvarritjet dhe mungesa e transparencës vijojnë të mbajnë pezull ende mijëra familje që janë pa çati mbi kokë.

Financimi për rindërtimin, i cili nisi me hov të madh pas tërmetit tragjik të 2019-s, po i afrohet mbylljes.

Pas gjashtë vitesh, me një faturë mbi 131 miliardë lekë shpenzimesh, qeveria do të ndalë financimin në fund të 2026. Buxheti i shtetit nuk planifikon më asnjë lek për rindërtimin pas vitit të ardhshëm.

Pas njĂ« sĂ«rĂ« afatesh tĂ« humbura dhe zvarritjesh tĂ« pafundme, qeveria planifikon se fundi i vitit 2026 Ă«shtĂ« “mbyllja” zyrtare e programit tĂ« rindĂ«rtimit. Sipas MinistrisĂ« sĂ« Financave, programi do tĂ« mbyllet me 5 miliardĂ« lekĂ« tĂ« planifikuara nĂ« buxhetin e vitit 2026.

“Kur sot thuhet se 2026-a do tĂ« jetĂ« viti i fundit, kuptohet mĂ« shumĂ« si njĂ« mbyllje formale sesa si njĂ« fund i natyrshĂ«m i punĂ«ve.
Sepse edhe tani mbeten zona ku punimet nuk kanĂ« pĂ«rfunduar, projekte qĂ« varen nga leje tĂ« tjera, apo shtĂ«pi individuale nĂ« fshatra qĂ« pĂ«rfundojnĂ« gjithmonĂ« tĂ« fundit nĂ« listĂ«. “- thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Eduard Gjokutaj, ekspert pĂ«r ekonominĂ«.

Sipas tij, shifrat tregojnë historinë e një procesi që nuk u përshpejtua, por u lodh.

“NjĂ« histori ku koha u kthye nĂ« barrĂ«n kryesore, dhe ku mbyllja nuk vjen si sukses, por si fund i natyrshĂ«m i njĂ« administrimi tĂ« dobĂ«t, qĂ« u tĂ«rhoq zvarrĂ« deri sa nuk mbeti mĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« zvarritur.”- pĂ«rfundon Gjokutaj.

Tre vitet e para ishin “epoka e artĂ«â€ e fondeve. NĂ« 2020 dhe 2021, qeveria financoi 32 dhe 35 miliardĂ« lekĂ« pĂ«r rindĂ«rtimin. NĂ« 2022, financimi ra nĂ« 28.8 miliardĂ« lekĂ«, ndĂ«rsa nĂ« 2023 u pĂ«rgjysmua nĂ« 16.2 miliardĂ«.

Burimi: Ministria e Financave

Rënia vazhdoi me të njëjtin ritëm. Vetëm 9 miliardë lekë në 2024 dhe 5 miliardë në 2025 e po aq në 2026.

90 % e projekte të përfunduara

Teksa buxheti po i vĂ« kapakun programit tĂ« rindĂ«rtimit, Ministria e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ« thotĂ« se procesi ka avancuar “me ritme tĂ« kĂ«naqshme”

NĂ« pĂ«rgjigjen zyrtare pĂ«r Faktoje.al, institucioni pranon se rindĂ«rtimi ka qenĂ« njĂ« proces “dinamik dhe i paparashikueshĂ«m”, i shoqĂ«ruar me vonesa, por kĂ«mbĂ«ngul se objektivi i mbylljes brenda vitit 2026 mbetet nĂ« fuqi.

Ministria i justifikon ritmet me pĂ«rmasat e mĂ«dha tĂ« dĂ«meve dhe shtrirjen e tyre nĂ« 11 bashki, duke theksuar se strukturat pĂ«rgjegjĂ«se “janĂ« maksimalisht tĂ« angazhuara” pĂ«r tĂ« pĂ«rfunduar gjithçka brenda afatit.

Por 6 vite pas tragjedisĂ« nuk jep njĂ« numĂ«r konkret sa i takon familjeve qĂ« ende nuk kanĂ« hyrĂ« nĂ« njĂ« shtĂ«pi tĂ« pĂ«rfunduar. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, ministria thekson se :“Trajtimi i kĂ«tyre rasteve pĂ«rbĂ«n edhe fazĂ«n pĂ«rfundimtare dhe pĂ«rmbyllĂ«se tĂ« procesit”.

Nga ana tjetër, sipas ministrisë së infrastrukturës, projekti është drejt fundit edhe në aspektin fizik, jo vetëm atë financiar.

“Aktualisht, mbi 90% e projekteve nĂ« kuadĂ«r tĂ« procesit tĂ« rindĂ«rtimit kanĂ« pĂ«rfunduar”, thotĂ« MIE.

2026-a nuk është e sigurt

Sipas Agron Haxhimalit, drejtues i Institutit të Bashkive, progresi i rindërtimit është i dukshëm, por larg një historie suksesi.

“Ritmi ka qenĂ« shpesh i ngadaltĂ« midis bashkive,” thotĂ« ai, duke theksuar se zvarritjet nĂ« projektet e banesave individuale dhe lagjet e reja, vonesat nĂ« prokurime, leje ndĂ«rtimi e kolaudime, si dhe mospĂ«rputhja mes fondeve dhe punimeve “kanĂ« krijuar bllokime reale nĂ« terren”.

PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, siç shton Haxhimali, rindĂ«rtimi “nuk ka qenĂ« linear” dhe ka ecur me ritme tĂ« ndryshme sipas zonave.

Sa i takon afatit zyrtar tĂ« mbylljes nĂ« fund tĂ« vitit 2026, Haxhimali e quan atĂ« “ambicioz, por jo tĂ« pamundur”.

Megjithatë, ai paralajmëron se projektet e hapura, nga banesat individuale, tek infrastruktura e lagjeve dhe objektet publike, dhe mungesa e fondeve e vënë objektivin në rrezik.

“BashkitĂ« duhet tĂ« pĂ«rshpejtojnĂ« procedurat administrative pĂ«r tĂ« shmangur shtyrje tĂ« mĂ«tejshme,” nĂ«nvizon ai.

Edhe fondi prej 5 miliardë lekësh që mbyll ciklin financiar nuk shihet si zgjidhje automatike për projektet e mbetura.

“MjaftueshmĂ«ria e tij varet nga numri i kontratave tĂ« hapura dhe rritja e kostove tĂ« ndĂ«rtimit,” thotĂ« Haxhimali, duke kujtuar se çmimet nĂ« sektor vazhdojnĂ« tĂ« rriten. Ai kĂ«rkon mĂ« shumĂ« transparencĂ«, pĂ«rfshirĂ« publikimin e kontratave, raporte tremujore dhe tĂ« dhĂ«na tĂ« detajuara pĂ«r bashkitĂ« pĂ«rfituese.

“RindĂ«rtimi ka sjellĂ« rezultate konkrete, por procesi nuk Ă«shtĂ« mbyllur ende pas gjashtĂ« vitesh. Afati 2026 mbetet i pasigurt dhe sfida kryesore Ă«shtĂ« transparenca, efikasiteti dhe shpĂ«rndarja e drejtĂ« e fondeve,” pĂ«rfundon ai.

Pak orë pasi mijëra familje shqiptare u gjendën në udhëkryq për shkak të tërmetit shkatërrimtar të 26 nëntorit 2019, kryeministri Edi Rama u zotua se të gjithë të pastrehët do të futeshin në banesat e reja brenda një viti.

“Brenda vitit 2020 nuk duhet tĂ« ketĂ« mĂ« diskutim pĂ«r asnjĂ« person qĂ« ka humbur shtĂ«pinĂ« nga tĂ«rmeti. Duhet tĂ« jenĂ« tĂ« gjithĂ« nĂ« kushte mĂ« tĂ« mira se ç’ishin para tĂ«rmetit.”, premtoi Rama asokohe.

Afati u tejkalua dhe qeveria fajĂ«soi pandeminĂ« COVID-19 pĂ«r vonesat. NĂ« vitin 2021, Rama ndryshoi tonin, duke justifikuar ritmet: “KanĂ« kaluar vetĂ«m 15 muaj. MĂ« thoni ku Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«rtues qĂ« e ngre njĂ« pallat pĂ«r 15 muaj. NĂ« rastin mĂ« tĂ« mirĂ« zgjat 2 vite,” tha ai nĂ« atĂ« kohĂ«.

Pas 6 vitesh, procesi shpallet i përfunduar financiarisht në letra. Por në terren, rindërtimi ende nuk ka përfunduar dhe mijëra banorë presin çelësat e shtëpisë nisur nga verifikimet që Faktoje ka ndjekur vit pas viti.

Bazuar nĂ« tĂ« dhĂ«nat zyrtare dhe analizĂ«n e ecurisĂ« sĂ« projekteve, premtimi se “brenda vitit 2020 nuk duhet tĂ« ketĂ« mĂ« diskutim pĂ«r asnjĂ« person qĂ« ka humbur shtĂ«pinĂ«â€ mbetet i papĂ«rmbushur./Faktoje.

↗

Strasburgu shqyrton ankesën e studentëve të mjekësisë për punësimin e detyruar

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) ka regjistruar ankimimin e 36 studentëve të mjekësisë kundër ligjit që i detyron të punojnë tre vite në Shqipëri, përndryshe duhet të shlyejnë tarifën e plotë të studimeve, që është përllogaritur të jetë rreth 15,000 euro.

Shqyrtimi në Strasburg kthen sërish në qendër të debatit një çështje që ka prodhuar protesta, bojkot dhe shqetësime të vazhdueshme për lirinë e zgjedhjes së profesionistëve të rinj.

Ligji u miratua fillimisht në korrik 2023 me pesë vite punësim të detyruar, por u ndryshua në shtator 2024 duke e ulur periudhën në tre vite. Rregullat e reja hynë në fuqi për vitin akademik 2025-2026 dhe ndikojnë drejtpërdrejt në mënyrën e pajisjes me diplomë dhe licencë të mjekëve të rinj.

Për shqyrtimin e çështjes, GJEDNJ i ka dërguar qeverisë një listë pyetjesh që lidhen me procesin e regjistrimit në Universitetin e Mjekësisë, mënyrën e pagesës së tarifave, kufizimet e lirisë profesionale, të drejtës për një proces gjyqësor të drejtë dhe proporcionalitetin e detyrimit për punësim.

Studentët e mjekësisë përballen me dy alternativa: të nënshkruajnë kontratë me shtetin ose të refuzojnë dhe të paguajnë tarifën e plotë për gjashtë vitet e studimit.

Me një vendim të tetorit 2023, bordi i Administrimit të Universitetit të Mjekësisë Tiranë vlerësoi se kostoja e një viti akademik për studentët e këtij universiteti ishte 248,975 lekë (rreth 2,500 euro) për një total rreth 15,000 euro.

Ata që pranojnë kontratën e marrin diplomën vetëm pasi të kenë përfunduar tre vitet e detyruara të punës në sistemin shëndetësor shqiptar.

Pyetjet e Strasburgut për çështjen e studentëve të mjekësisë.

Ligji parashikon që brenda tre muajsh pas licencimit, Ministria e Shëndetësisë të punësojë mjekët sipas notës mesatare duke i përjashtuar nga konkurrimi.

Në mungesë të një vendi në sistemin publik, mjeku i ri mund të punësohet në sektorin privat, me detyrim njoftimin e ministrisë. Nëse nuk punësohen brenda nëntë muajsh, ata përfitojnë një pagesë prej 80% të pagës mesatare për këtë periudhë.

Studentët që janë ankuar çështjen pretendojnë shkelje të së drejtës për arsim, punë të detyruar dhe diskriminim.

Çështja ngre dilema tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si shteti menaxhon mungesĂ«n e mjekĂ«ve nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor, duke e mbĂ«shtetur zgjidhjen te njĂ« model i detyrimit administrativ, nĂ« vend tĂ« reformave qĂ« mund tĂ« mbajnĂ« profesionistĂ«t nĂ« vend nĂ« mĂ«nyrĂ« vullnetare.

Ndërkohë, vetë pranimi i çështjes në Strasburg hap një proces që mund të kthehet në precedent për të drejtat profesionale të studentëve dhe standardet e shtetit në raport me politikat e punësimit.

Si u miratua ligji për studentët e mjekësisë

  • Qershor 2023: Ministrja e Arsimit Evis Kushi prezantoi idenĂ« e tre viteve punĂ« tĂ« detyruar. StudentĂ«t kundĂ«rshtuan me protesta.
  • Korrik 2023 – Kryeministri Rama e zgjeroi propozimin nĂ« pesĂ« vite detyrim. Protestat vazhduan.
  • Korrik 2023 – Shumica socialiste miratoi ligjin. StudentĂ«t paralajmĂ«ruan bojkot.
  • Tetor 2023 – Viti akademik nisi me bojkot. Ligji u dĂ«rgua pĂ«r pezullim nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese teksa universiteti pranoi tĂ« mos aplikojĂ« kontrata deri sa tĂ« kishte njĂ« vendim.
  • NĂ«ntor 2023 – Gjykata e pezulloi ligjin dhe kĂ«rkoi ndryshime.
  • Shtator 2024 – Kuvendi uli detyrimin nga pesĂ« nĂ« tre vite.
  • Qershor 2024 – StudentĂ«t iu drejtuan GJEDNJ-sĂ«.
  • NĂ«ntor 2025 – GJEDNJ regjistroi ankimimin dhe nisi pyetjet pĂ«r palĂ«t.

Lexo gjithashtu:

The post Strasburgu shqyrton ankesën e studentëve të mjekësisë për punësimin e detyruar appeared first on Citizens.al.

↗

Dëbimi i emigrantëve nga Anglia/ The Guardian: Sulmi i Ramës ndez tensionet mes dy qeverive

✇BoldNews
By: Brisi

Nga Rajeev Syal & Rowena Mason – The Guardian Wes Streeting ka pranuar se nuk ndihet rehat me deportimin me forcĂ« tĂ« familjeve sipas planeve tĂ« migracionit tĂ« sekretarit tĂ« brendshĂ«m, ndĂ«rkohĂ« qĂ« pohon se kjo Ă«shtĂ« ende gjĂ«ja e duhur pĂ«r tu bĂ«rĂ«. Sekretari i shĂ«ndetĂ«sisĂ« tha se mendonte qĂ« numri i largimeve me [
]

The post Dëbimi i emigrantëve nga Anglia/ The Guardian: Sulmi i Ramës ndez tensionet mes dy qeverive appeared first on BoldNews.al.

↗

Raporti i Progresit; SPAK merr notë pozitive, qeveria në vendnumëro

✇Reporter
By: Blerina Gjoka

Raporti i Progresit i Komisionit Europian pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, i publikuar tĂ« martĂ«n, vlerĂ«son me “proges tĂ« mirĂ«â€ punĂ«n e ProkurorisĂ« sĂ« Posaçme, SPAK, nĂ« kuftĂ«n kundĂ«r korrupsionit dhe krimit tĂ« organizuar, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ecuria nĂ« fusha tĂ« tjera qĂ« lidhen me qeverisjen ka marrĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht nota negative ose mesatare. NĂ« fushĂ«n e demokracisĂ«, Komisioni Europian [
]

The post Raporti i Progresit; SPAK merr notë pozitive, qeveria në vendnumëro appeared first on Reporter.al.

↗

Menaxhimi i mbetjeve dështoi. Le të rinisim nga e para!

✇Citizens.al
By: Artan Rama

Ky Ă«shtĂ« fakt. Mund ta quajmĂ« si tĂ« duam, por situata kĂ«rkon njĂ« pĂ«rgjigje dhe koha ka ardhur. NĂ« Kuvend po diskutohet projektligji i ri i mbetjeve. Projektligji i jep fund monopolit tĂ« SharrĂ«s, kompania e sĂ« cilĂ«s Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ«n sekuestro; krahas tij, edhe komitetit famĂ«keq, i ashtuquajturi “Komiteti i Menaxhimit tĂ« Integruar tĂ« Mbetjeve”, i cili shĂ«rbeu pĂ«r shpalljen e emergjencave mjedisore qĂ« ndihmuan kryerjen e procedurave tĂ« mbyllura tĂ« prokurimeve publike, tĂ« cilat transferuan miliona euro tĂ« taksapaguesve nĂ« favor tĂ« koncensionarĂ«ve privatĂ«. KĂ«ta tĂ« fundit, ministri Koka e tĂ« tjerĂ« autorĂ«, ndodhen nĂ« burg, ose nĂ« arrati. Por tani mesazhi i qeverisĂ« Ă«shtĂ« i qartĂ«: jemi nĂ« prag tĂ« njĂ« reforme tĂ« re pĂ«r mbetjet, pak pĂ«rpara futjes sĂ« vendit nĂ« Bashkimin Evropian.

Në të vërtetë, nuk ka ndryshuar asgjë. Shqetësimet janë të njëjta: niveli i riciklimit është jashtëzakonisht i ulët; mbetjet groposen të patrajtuara; rikuperimi nuk ekziston, një pjesë e dokumenteve të planifikimit të mbetjeve, ende nuk janë hartuar; sistemi informacionit dhe kontrolli i sasisë së mbetjeve mungon, shumica e vend depozitimeve nuk kanë leje mjedisore, ndërkohë që mbi 200 vend depozitime mbetjesh ilegale, të shpërndara në të gjithë territorin e vendit, kërcënojnë shëndetin e qytetarëve, peizazhin, turizmin dhe ekonominë kombëtare. Shkurt, 35 vjet nga falimentimi i Shqipërisë Socialiste, vendi nuk po arrin akoma që të menaxhojë mbetjet urbane.

Si pĂ«rherĂ«, propozimi pĂ«r njĂ« tĂ« ardhme, shĂ«rben edhe pĂ«r tĂ« mbuluar tĂ« shkuarĂ«n e dĂ«shtuar pĂ«rpara opinionit publik. Kumbaro, Klosi dhe Koka, tre ministrat e fundit tĂ«  mjedisit janĂ« larguar. Sofjan Jaupaj Ă«shtĂ« ministri i ri, i vetĂ« deklaruar si autor i projektligjit tĂ« mbetjeve. Por Jaupaj po tregohet i tĂ«rhequr qysh nĂ« fillim, duke ndaluar importin e mbetjeve. Argumenti i tij Ă«shtĂ« disi naiv, pasi, sipas tij, tĂ« ashtuquajturat mbetje nga importi konsiderohen lĂ«ndĂ« e parĂ« dytĂ«sore (secondary raw material), por jo mbetje, kĂ«sisoj janĂ« pĂ«rjashtuar nga ky projektligj. NĂ« thelb, pavarĂ«sisht nga gjuha (terminologjia), lĂ«nda e parĂ« dytĂ«sore Ă«shtĂ« produkt mbetjesh dhe trajtimi i mĂ«tejshĂ«m i saj kontribuon nĂ« reduktimin e mbetjeve tĂ« ardhshme, nĂ« uljen  e emetimeve dhe tĂ« kostove tĂ« biznesit, biznes i cili nĂ« njĂ« tjetĂ«r kontekst (me miratimin e ligjit “PĂ«r zbatimin e pĂ«rgjegjĂ«sive tĂ« zgjeruara tĂ« prodhuesit”) do tĂ« kĂ«tĂ« nevojĂ« pĂ«r tĂ«. NjĂ«kohĂ«sisht, projektligji parashikon “pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« konceptin e ekonomisĂ« qarkulluese”, një  sistem i cili riciklon dhe redukton prodhimin e mbetjeve, i promovuar nĂ« pĂ«rputhje tĂ« plotĂ« me pĂ«rkufizimin e ekonomisĂ« qarkulluese nĂ« databazĂ«n e legjislacionit tĂ« Bashkimit Evropian, EUR-LEX. Por Jaupaj ka frikĂ« nga dobĂ«sia e agjencive vendase ligjzbatuese tĂ« kontrollit dhe tĂ« inspektimit. Kjo tregon se edhe rendja pas “ekonomisĂ« qarkulluese” nuk Ă«shtĂ« e sinqertĂ«. NĂ«se tregohemi mjaftueshĂ«m seriozĂ«, mund tĂ« gjykojmĂ« se ndodhemi pĂ«rpara njĂ« rreziku tĂ« ri i cili mund tĂ« na dĂ«rgojĂ« drejt njĂ« dĂ«shtimi tĂ« pĂ«rsĂ«ritur: dobĂ«simi industrisĂ« sĂ« riciklimit shkakton rĂ«nien e riciklimit tĂ« mbetjeve. NĂ« anĂ«n tjetĂ«r, ndalimi ka gĂ«zuar disa pak “aktivistĂ«â€ tĂ« shoqĂ«risĂ« civile tĂ« cilĂ«t ruajnĂ« tĂ« njĂ«jtin qĂ«ndrim tĂ« dhjetĂ« viteve tĂ« shkuara pĂ«r tĂ« ndaluar importin e mbetjeve, duke i besuar mĂ« shumĂ«  shtetit, sesa iniciativĂ«s sĂ« lirĂ«.

Po çfarĂ« do tĂ« bĂ«jĂ« mĂ« mirĂ« ligji i ri? Ashtu siç Rama deklaroi nĂ« shtator, riciklimi dhe rikuperimi i mbetjeve, sĂ« bashku mĂ« landfillet nuk do tĂ« jenĂ« pĂ«rgjegjĂ«si e bashkive. Ky kalim pritet tĂ« thellohet (qartĂ«sohet) pas miratimit tĂ« draftit, me daljen e akteve nĂ«nligjore. Kjo mund t’i çlirojĂ« bashkitĂ« nga ankthi i trajtimit tĂ« mbetjeve, njĂ« dĂ«shtim kronik i tyre, por, njĂ«kohĂ«sisht, mund t’i privojĂ« edhe nga njĂ« shumĂ« e konsiderueshme tĂ« ardhurash qĂ« mund tĂ« sigurohen prej riciklimit. KĂ«tej e tutje barra e riciklimit dhe e trajtimit fundor, i takon qeverisĂ«. Se çfarĂ« eficence do tĂ« ketĂ« ky sistem hibrid menaxhimi, vĂ«shtirĂ« se mund tĂ« parashikohet qysh tani. Aktualisht vendi riciklon rreth 15% tĂ« totalit (rreth 800,000 kg gjithsej, kur grumbullohen deri nĂ« 98% tĂ« tyre). ËshtĂ« e besueshme se volumi i riciklimit do tĂ« rritet, por pĂ«r kĂ«tĂ« do tĂ« paguajmĂ« qĂ« tĂ« gjithĂ«; pra, pĂ«rveç rezidentĂ«ve tĂ« njĂ« bashkie, edhe shtetasit e tjerĂ« tĂ« RepublikĂ«s. ËshtĂ« disi shqetĂ«suese, pasi parimi “ndotĂ«si paguan” shkelet, pa e kuptuar se deri nĂ« ç’pikë 

BashkitĂ« nuk kanĂ« para tĂ« mjaftueshme pĂ«r tĂ« menaxhuar mbetjet. Prioritet ka qenĂ« politika elektorale e tarifave tĂ« ulĂ«ta pĂ«r rezidentĂ«t. Por qeveria i ka pĂ«rfshirĂ« nĂ« skemĂ«n e transfertave tĂ« pakushtĂ«zuara, duke plotĂ«suar diferencĂ«n. NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ« kemi mbetur ku ishim, me tĂ« vetmin ndryshim: tani paratĂ« do tĂ« menaxhohen nga Agjencia KombĂ«tare e EkonomisĂ« sĂ« Mbetjeve (AKEM), pĂ«rmes Operatorit KombĂ«tar tĂ« Trajtimit tĂ« Mbetjeve. ShumĂ« shpejt, menjĂ«herĂ« pas miratimit tĂ« projektligjit, agjencia pritet qĂ« tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« kompani shtetĂ«rore. BashkitĂ« kĂ«rkuan qĂ« tĂ« jenĂ« aksionerĂ« nĂ« tĂ«. Kjo u bĂ« e qartĂ« gjatĂ« dĂ«gjesave nĂ« Kuvend, por ministria nuk premtoi asgjĂ«. Se ç ‘formĂ« mund tĂ« ketĂ« Operatori KombĂ«tar, do tĂ« shihet pak mĂ« vonĂ«. Por pĂ«rgjegjĂ«sia e tij pĂ«r ndĂ«rtimin e infrastrukturĂ«s sĂ« mbetjeve mund tĂ« çojĂ«, pashmangshmĂ«risht, nĂ« bashkĂ«punimin me njĂ« mekanizĂ«m tĂ« jashtĂ«m (outsource). NjĂ« qeveri e cila edhe njĂ« instalacionin artistik, apo njĂ« muze, ua kalon kompanive tĂ« huaja, nuk lĂ« vend pĂ«r dyshime se kĂ«tĂ« radhĂ« do tĂ« veprohet ndryshe.

PĂ«r momentin, ajo ka vetĂ«m njĂ« qĂ«llim: miratimin e draftit dhe tĂ« ngritjes sĂ« infrastrukturĂ«s sĂ« mbetjeve. SidoqoftĂ«, kjo e fundit, mund tĂ« ishte ngritur edhe me ligjin e vjetĂ«r. Por dĂ«shtuan. Tani s’na mbetet tjetĂ«r, veçse, sikurse historia na ka treguar: tĂ« shfrytĂ«zojnĂ« dĂ«shtimin pĂ«r tĂ« mĂ«suar.

The post Menaxhimi i mbetjeve dështoi. Le të rinisim nga e para! appeared first on Citizens.al.

↗

Udhëtimi i Adams trajtohet si vizitë private nga qeveria shqiptare

✇Reporter
By: Blerina Gjoka

Deklaratat e shkurtra para medias dhe refuzimi për të pranuar pyetje la të paqartë se sa ishin shpenzimet e marra përsipër nga qeveria për këtë vizitë, edhe pse zëdhënësja e Adams ka deklaruar se qëndrimi në Shqipëri është marrë përsipër nga qeveria shqiptare. Edhe pse Adams u filmua duke zbritur nga një helikopter ushtarak dhe [
]

The post Udhëtimi i Adams trajtohet si vizitë private nga qeveria shqiptare appeared first on Reporter.al.

↗

Unioni i bën thirrje Shqipërisë të ndalë turizmin masiv në zonat e mbrojtura

✇Reporter
By: Nensi Bogdani

Organizata pĂ«r Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Mjedisit Natyror nĂ« ShqipĂ«ri, PPNEA njoftoi se Unioni NdĂ«rkombĂ«tar pĂ«r Ruajtjen e NatyrĂ«s ka votuar nĂ« favor tĂ« ruajtjes sĂ« mjedisit nĂ« ShqipĂ«ri, ndĂ«rsa i bĂ«n thirrje qeverisĂ« shqiptare qĂ« tĂ« kufizojĂ« ndĂ«rtimet nĂ« zonat e mbrojtura. “NĂ« Kongresin BotĂ«ror tĂ« Unionit NdĂ«rkombĂ«tar pĂ«r Ruajtjen e NatyrĂ«s u votua [
]

The post Unioni i bën thirrje Shqipërisë të ndalë turizmin masiv në zonat e mbrojtura appeared first on Reporter.al.

↗

Diella, asistentja virtuale qĂ« “u bĂ« ministre”: Realitet apo spektakĂ«l?

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Shtatori e gjeti Shqipërinë me një qeveri të re dhe risinë e pazakontë: një ministre virtuale me emrin Diella. Ajo u prezantua si nismë historike e përfshirjes së inteligjencës artificiale në qeverisje. Por, në dukje ajo ka pak të bëjë me qeverisjen dhe realisht ishte prezantuar muaj më parë për qytetarët në një version tjetër.

Me pamjen e aktores Anila Bisha, pĂ«rdoruesit e platformĂ«s e-Albania e kishin hasur DiellĂ«n qĂ« prej janarit 2025 si njĂ« – chatbot – asistente virtuale, e cila angazhohej pĂ«r tĂ« ndihmar nĂ« shĂ«rbimet online me tekst dhe zĂ«.

Diella u promovua si “ministrja e parĂ« virtuale nĂ« botĂ«â€, njĂ« lajm qĂ« u bĂ« titull ndĂ«rkombĂ«tar, shoqĂ«ruar me premtimin se do tĂ« bĂ«hej garantja e prokurimeve 100% tĂ« pakorruptueshme.

Megjithatë, pas kësaj narrative entuziazmi mediatik dhe qeveritar, mbeti shumë pa u sqaruar publikisht.

ÇfarĂ« kompetencash ka Diella? A Ă«shtĂ« ajo “ministre” nĂ« kuptimin e plotĂ« kushtetues, apo njĂ« manovĂ«r politike pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr vĂ«mendje?

PropagandĂ«, “PR”, apo reformĂ« reale?

Në vend të një prezantimi të thelluar të programit qeverisës, seanca plenare e 18 shtatorit zgjati vetëm 25 minuta kjo pasi kryeministri Rama ia la fjalën Diellës, e shfaqur në një monitor për të lexuar programin.

Qasja, e cila u perceptua si akt që më shumë synonte të bëhej lajm se sa të përçonte përmbajtje, solli reagime nga opozita dhe për herë të parë në historinë e pluralizmit shqiptar miratimin programit qeverisës pa diskutime.

Erion Tase, drejtues i AkademisĂ« sĂ« Studimeve Politike, e shikon DiellĂ«n mĂ« shumĂ« si gjetje “PR”-i sesa produkt risie apo tĂ« njĂ« reforme tĂ« mirĂ«filltĂ«.

“PĂ«r momentin Ă«shtĂ« PR qĂ« ka krijuar lajm botĂ«ror. Mund tĂ« ishte mekanizĂ«m i pĂ«rdorur nga agjenci qeveritare, por iu dha njĂ« emĂ«rtim i ri pĂ«r tĂ« krijuar zhurmĂ«,” shprehet ai pĂ«r Citizens.al.

Tase nĂ«nvizon si çështje tĂ« diskutueshme nĂ«se Diella do tĂ« pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« vendosur kriteret e prokurimeve publike, do t’i klasifikojĂ« ofertat mĂ« tĂ« mira, apo do tĂ« ketĂ« edhe rol nĂ« vendimmarrje. NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ« ai Ă«shtĂ« i mendimit se sidoqoftĂ« pĂ«rgjegjĂ«sia do tĂ« vijojĂ« tĂ« mbetet te njerĂ«zit qĂ« firmosin.

Duke e krahasuar DiellĂ«n me pĂ«rdorimin e njĂ« makine llogaritĂ«se, Tase shprehet se edhe nĂ« njĂ« provim matematike nĂ« fund vlerĂ«simin e merr “studenti qĂ« ka emrin nĂ« fletĂ«n e provimit” dhe gjithçka varet nga “mĂ«nyra se si e ka pĂ«rdorur makinĂ«n”.

Qeveria e katërt e kryeministrit Edi Rama para betimit/Facebook.

Kushtetuta dhe boshllëku ligjor

Juristi Andrea Mazelliu thekson se nuk mund tĂ« kemi njĂ« “ministĂ«r me InteligjencĂ« Artificiale (IA)”, pasi Neni 2 i Dekretit tĂ« Presidentit e qartĂ«son se kush i ka pĂ«rgjegjĂ«sitĂ«, ndĂ«rsa Kushtetuta e pĂ«rcakton se organet publike duhet tĂ« pĂ«rfaqĂ«sohen nga individĂ«.

“ShqipĂ«ria mund tĂ« ketĂ« njĂ« ministri tĂ« TeknologjisĂ« ose tĂ« InteligjencĂ«s Artificiale, por jo njĂ« ministĂ«r qĂ« nuk Ă«shtĂ« person juridik,” argumenton ai duke theksuar se Kushtetuta nuk lĂ« vend pĂ«r interpretime nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«.

Sipas tij, në aspektin ligjor, kushtetues, është kryeministri Rama ai që ka përgjegjësinë për Diellën.

“NĂ«se pyetem se cili Ă«shtĂ« ministri i IA-sĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, unĂ« do tĂ« thosha kryeministri,” thekson Mazelliu, gjykimi i tĂ« cilit mori njĂ« farĂ« konfirmimi tĂ« premten.

Qeveria Rama ishte “e gjitha njerĂ«zore” nĂ« ceremoninĂ« e betimit para Presidentit dhe sipas KushtetutĂ«s njĂ« ministĂ«r duhet tĂ« betohet nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« marrĂ« detyrĂ«n.

Për Mazelliun shqetësues mbetet mungesa e ratifikimit nga Shqipëria e Traktatit Evropian për Inteligjencën Artificiale, të cilin ai e konsideron si ndër konventat më të rëndësishme për garantimin e të drejtave themelore në përdorimin e IA-së.

“Mbi 40 vende e kanĂ« ratifikuar konventĂ«n duke bĂ«rĂ« tĂ« mundur ruajtjen dhe sigurimin e tĂ« drejtave tĂ« njeriut, demokracisĂ« dhe shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s,” thekson ai.

Qendra për IA dhe Politikat Digjitale (CAIDP) ka apeluar që shteti shqiptar ta ratifikojë këtë traktat që prej datës 9 qershor 2025.

Duke analizuar më tej, Mazelliu thekson se automatizimi i proceseve dhe futja e një sistemi inteligjent janë gjëra të ndryshme. Për këtë të fundit, ai rekomandon kryerjen e vlerësimeve të riskut përpara implementimit të tyre.

NĂ« parim, Mazelliu thotĂ« se e pĂ«rqafon teknologjinĂ« dhe Ă«shtĂ« “pro” krijimit tĂ« njĂ« ministrie tĂ« Sistemeve Inteligjente, por me idenĂ« qĂ« tĂ« ketĂ« nĂ« krye njĂ« njeri qĂ« ta udhĂ«heqĂ« atĂ«.

Rreziku i iluzionit të reformës

NjĂ« analizĂ« e QendrĂ«s SCiDEV thekson se Diella rrezikon tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« “metaforĂ« politike” dhe jo nĂ« njĂ« mjet real reforme.

“Metodologjia mbi Standardet Teknike tĂ« PĂ«rdorimit tĂ« InteligjencĂ«s Artificiale nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«, e miratuar nga KĂ«shilli i Ministrave nĂ« korrik 2024, nĂ«n standardet etike pĂ«r zhvillimin e inteligjencĂ«s artificiale, rendit si parim MbikĂ«qyrjen dhe pĂ«rcaktimin njerĂ«zor”, theksohet nĂ« analizĂ«n e SCiDEV.

Në këto kushte institucionet duhet të sigurojnë që sistemet e inteligjenës artificiale të mos zëvendësojnë përgjegjësitë dhe llogaridhënien njerëzore.

Sipas SCiDEV, ekziston rreziku qĂ« korrupsioni tĂ« paraqitet si problem “algoritmesh”, ndĂ«rsa rrĂ«njĂ«t e tij, mungesa e vullnetit politik dhe dobĂ«sia institucionale mbeten tĂ« paprekura.

“Transferimi i pĂ«rgjegjĂ«sive nga institucionet tek teknologjia krijon iluzionin e reformĂ«s. NĂ«se nuk mbĂ«shtetet nĂ« forcim institucional, Diella mund tĂ« mbetet thjesht njĂ« performancĂ« politike.”

Për Mazelliun, mungesa e konsultimit publik dhe transparencës rreth Diellës krijon precedentë të rrezikshëm.

“VKM-ja qĂ« rregullon metodologjinĂ« e pĂ«rdorimit tĂ« IA-se nĂ« vend dhe draft-strategjia kanĂ« kaluar pa konsultim publik ose me njĂ« konsultim publik ku shumica e dispozitave janĂ« tautologjike dhe tĂ« pa nevojshme nisur nga nevoja qĂ« ka shoqĂ«ria jonĂ«â€, shpjegon ai.

Qeveria e katërt e kryeministrit Edi Rama pas betimit, 19 shtator 2025/Facebook.

Transparenca dhe llogaridhënia

Të gjithë ekspertët bashkohen në një pikë: mungesa e transparencës është beteja kryesore.

Deri mĂ« tani, pĂ«rveç narrativĂ«s publike tĂ« kryeministrit dhe kakofonisĂ« sĂ« krijuar mes titujve tĂ« lajmeve dhe qendrimeve politike, nuk ka pasur ende njĂ« sqarim shterues publik pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si Diella do tĂ« funksionojĂ« nĂ« lidhje me tenderĂ«t publikĂ«, e aq mĂ« shumĂ« si “ministre”.

“QĂ« tĂ« jetĂ« i realizueshĂ«m (sistemi me IA) duhet tĂ« jetĂ« transparent, duhet tĂ« jetĂ« i shpjegueshĂ«m me njĂ« metodologji tĂ« pastĂ«r pĂ«rdorimi dhe llogaridhĂ«nĂ«se. Ne aktualisht jemi nĂ« kushtet qĂ« nuk e dimĂ« se cili Ă«shtĂ« modeli IA i pĂ«rdorur nĂ« rastin e DiellĂ«s dhe çfarĂ« metodologjie duhet pĂ«rdorur”, argumenton Mazalliu.

Sipas SCiDEV, entuziazmi për të përqafuar mjetet digjitale si rrugë të shpejta drejt transparencës ka rrezikun për të minuar parimet e qeverisjes së mirë dhe sundimit të ligjit. Në analizën e saj, SCiDEV thekson se kjo mund të krijojë iluzionin e një reforme ku korrupsioni ridimensionohet dhe llogaridhënia institucionale vihet në pikëpyetje.

Erion Tase beson se përgjegjësia ligjore nuk do të jetë e lëshuar drejt Diellës, pasi standardet dhe indikatorët për dokumentacionin e një tenderi e vendosin njerëzit pas saj.

“PĂ«rpara çdo abuzimi qĂ« mund tĂ« ndodhĂ«, shfajĂ«simi se (vendimin) e mori makineria dhe nuk e morĂ«m ne, nuk do tĂ« qĂ«ndrojĂ«, sepse do tĂ« jenĂ« njĂ« grup njerĂ«zish pas DiellĂ«s, qĂ« do tĂ« vlerĂ«sojnĂ« cilat janĂ« kriteret, kushtet qĂ« kĂ«rkohen pĂ«r pĂ«rgatitjen e njĂ« dokumentacioni tenderi”, argumenton Tase.

Sipas Mazelliut, sistemet IA-së duhet të pilotohen në fusha të cilat nuk kane rrezik të cenimit të së drejtave, sidomos kur sistemet mund të jenë diskriminuese, misogjenike dhe aspak praktike.

Qendra SCiDEV paralajmëron se zhvillimi i IA-së në mungesë të një kuadri rregullator të fortë mund të sjellë pasoja të paparashikuara. Përafrimi me Aktin Evropian për IA-në është në faza fillestare dhe kërkon vite përgatitje dhe burime të mëdha.

Kështu, Diella mbetet nismë ende mes pikëpyetjesh dhe mungesës së transparencës.

Nga njĂ«ra anĂ« e vendos vendin nĂ« njĂ« vĂ«mendje ndĂ«rkombĂ«tare “artificiale”, nĂ« anĂ«n tjetĂ«r mungesa e bazĂ«s kushtetuese, transparencĂ«s dhe kapaciteteve logjistike dhe ekspertize rrezikon ta kthejĂ« atĂ« nĂ« njĂ« eksperiment poltik me pasoja tĂ« paqarta.

Por, e sigurt është se Diella nuk është ministre, por mjet. Ajo mund të përdoret për mirë, prë të rritur transparencën dhe efikasitetin, por edhe për keq, për të maskuar mungesën e vullnetit politik pas një fasade teknologjie.

Ndaj në këtë spektakël politik, diskutimi është nëse Shqipëria është gati të ndërtojë një sistem të drejtë, transparent dhe llogaridhënës të përdorimit të inteligjencës artificiale dhe aq më shumë ta testojë atë në mirëqeverisje.

The post Diella, asistentja virtuale qĂ« “u bĂ« ministre”: Realitet apo spektakĂ«l? appeared first on Citizens.al.

↗

“ZĂ«ra”, Episodi 5: Taulant Bino kritikon ndryshimet nĂ« ligjin pĂ«r Zonat e Mbrojtura pas vendimit tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese

✇Citizens.al
By: Citizens.al

NĂ« episodin e pestĂ« tĂ« sezonit tĂ« katĂ«rt tĂ« podcastit “ZĂ«ra”, i ftuar ishte Taulant Bino, ekspert i mjedisit dhe drejtues i ShoqatĂ«s Ornitologjike Shqiptare (AOS).

Bino komentoi për gazetaren Erisa Kryeziu zhvillimet pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese, e cila më 31 korrik legjitimoi ndryshimet ligjore që lejojnë ndërtime brenda zonave të mbrojtura.

Sipas Binos, kjo është një goditje e rëndë për mbrojtjen e biodiversitetit dhe një sinjal politik për dorëzim të shtetit përballë interesave të ndërtuesve.

Ndryshimet ligjore u prezantuan si nismë e deputetëve, por sipas Binos procesi ishte farsë. Ai thotë se propozimet nuk ishin as spontane dhe as të sinqerta.

Ai përmendi një rast ku një prej deputetëve firmëtarë, i pyetur, deklaroi se nuk kishte dijeni për propozimin.

“Ai ndoshta ka firmosur njĂ« letĂ«r tĂ« bardhĂ« duke besuar qeverinĂ«â€, shtoi Bino pa i pĂ«rmendur emrin, duke e cilĂ«suar kĂ«tĂ« si njĂ« mashtrim institucional tĂ« publikut.

Podcastin mund ta ndiqni dhe në Spotify:

NjĂ« pjesĂ« tjetĂ«r e rĂ«ndĂ«sishme e bisedĂ«s ishte analiza e mĂ«nyrĂ«s se si Ă«shtĂ« shitur pĂ«r publikun ideja e “zhvillimit tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m” apo “investimeve strategjike”.

“Ligji pĂ«r zonat e mbrojtura nuk ka qenĂ« kurrĂ« pengesĂ« pĂ«r zhvillimin”, theksoi Bino. Sipas tij, kĂ«to narrativa pĂ«rdoren politikisht pĂ«r tĂ« justifikuar ndĂ«rhyrjet, duke i paraqitur si tĂ« nevojshme pĂ«r ekonominĂ« lokale apo turizmin elitar.

Ndërkohë, projektet e vërteta që aplikohen, shpesh janë të vogla, private dhe me ndikim të madh negativ mbi natyrën.

“Nuk shohim mĂ« asnjĂ« kufizim ligjor qĂ« investitori ‘X’ tĂ« vijĂ« dhe tĂ« thotĂ« qĂ« dua tĂ« ndĂ«rtoj njĂ« hotel me pesĂ« yje, pikĂ«risht nĂ« dunĂ«n ranore tĂ« DivjakĂ«-KaravastasĂ«. Dhe jo vetĂ«m kaq, por tĂ« thotĂ« qĂ« mĂ« duhet edhe rrugĂ«, edhe aeroport, edhe impiant trajtimi. Pra, gjithĂ« infrastruktura shoqĂ«ruese,” theksoi ai.

Për Binon, vendimi i Gjykatës Kushtetuese nuk është thjesht një precedent.

“Ky vendim praktikisht hapi tĂ« gjitha portat. Nuk ka mĂ« pengesa ligjore”, vijoi ai.

Por, a do të ketë reagime? Eksperti vlerëson se shoqëria civile dhe organizatat mjedisore do të mbeten mbrojtësit kryesorë, pasi komunitetet shpesh janë të pambrojtura përballë fushatave propagandistike që iu shesin projekte me retorikë zhvillimi.

Ai solli shembullin e aeroportit të Vlorës, që është paraqitur si sukses kombëtar, por pak kush diskuton ndikimin afatgjatë mbi komunitetin përreth apo mjedisin.

Në përmbyllje, Taulant Bino thekson rëndësinë e reagimit të organizuar dhe të informuar për të mbrojtur zonat e mbrojtura, jo vetëm si pasuri natyrore, por edhe si të drejtë kolektive që rrezikon të cungohet për hir të interesave të ngushta private.

Ndiq gjithashtu podcastet e tjera:

The post “ZĂ«ra”, Episodi 5: Taulant Bino kritikon ndryshimet nĂ« ligjin pĂ«r Zonat e Mbrojtura pas vendimit tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese appeared first on Citizens.al.

↗

Strategjia për Inteligjencën Artificiale: E mirë në letër, sfiduese në zbatim

✇Reporter
By: Blerina Gjoka

NĂ« fund tĂ« vitit 2023, kryeministri Edi Rama shprehu pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« ambicien pĂ«r tĂ« pĂ«rshpejtuar procesin teknik tĂ« integrimit nĂ« Bashkimin Europian nĂ«pĂ«rmjet ChatGPT, qĂ« tĂ« zĂ«vendĂ«sojĂ« ‘armatĂ«n e pĂ«rkthyesve’ nĂ« pĂ«rafrimin e legjislacionit me pĂ«rkthimin automatik nga sistemet e IntelegjencĂ«s Artificiale. PavarĂ«sisht pikĂ«pyetjeve pĂ«r bazĂ«n rregullatore ligjore pĂ«r tĂ« pĂ«rfshirĂ« sistemet e [
]

The post Strategjia për Inteligjencën Artificiale: E mirë në letër, sfiduese në zbatim appeared first on Reporter.al.

↗

Shqipëria mëton të luftojë korrupsionin politik me inteligjencën artificiale

✇Telegrafi
By: Burim Tmava

Shqipëria dëshiron ta zëvendësojë qeverinë e saj të korruptuar me inteligjencën artificiale

Inteligjenca Artificiale mund të zëvendësojë korrupsionin politik në Shqipëri.

Kryeministri Edi Rama thotë se një ditë ministri të tëra mund të drejtohen nga algoritme, pa ryshfet, pa favorizime, pa gabime njerëzore, transmeton Telegrafi.

Shqipëria tashmë përdor AI-në për të kontrolluar kontratat qeveritare, për të ndjekur mashtrimet tatimore, për të dalluar ndërtimet e paligjshme me dronë dhe madje për të dhënë gjoba për tejkalim shpejtësie.

Qytetarët përdorin një ndihmës të AI-së për shërbimet publike, duke kursyer miliona.

AI madje përshpejton hyrjen e Shqipërisë në BE duke përkthyer dhe krahasuar ligjet, me ndihmën e udhëheqëses së teknologjisë shqiptaro-amerikane Mira Murati.

Por kritikët thonë se AI nuk do të rregullojë një sistem të prishur, pa reforma, ajo thjesht fsheh të metat.

Dhe ShqipĂ«risĂ« ende i mungon infrastruktura pĂ«r njĂ« qeveri tĂ« plotĂ« tĂ« IA-sĂ«. A do t’i besonit AI-sĂ« tĂ« drejtonte vendin tuaj? /Telegrafi/

The post Shqipëria mëton të luftojë korrupsionin politik me inteligjencën artificiale appeared first on Telegrafi.

↗

Qeveria mban sekret kontratat e konsulencës me kompaninë e Tony Blair

✇Reporter
By: Blerina Gjoka

NĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r teknologjinĂ« shkurtin e vitit tĂ« kaluar nĂ« Dubai, kryeministri Edi Rama u ngjit nĂ« podium me ish-kryeministrin britanik, Tony Blair dhe i dedikoi kĂ«tij tĂ« fundit karrierĂ«n e tij si politikan dhe kryeministĂ«r. “UnĂ« nuk do tĂ« isha as kryeministĂ«r dhe as njeri i pĂ«rfshirĂ« nĂ« politikĂ« pa tĂ«,” i tha [
]

The post Qeveria mban sekret kontratat e konsulencës me kompaninë e Tony Blair appeared first on Reporter.al.

↗

Sërish protesta në Vlorë: Kërkohet largimi i TEC-eve lundruese

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Qytetarë dhe aktivistë u mblodhën në orët e para të mëngjesit të sotëm para Prefekturës në Vlorë për të kërkuar largimin e dy termocentraleve (TEC) lundruese nga porti i peshkimit. Kjo është e disata herë që protestohet për këtë çështje që prej vitit 2022.

Protesta, e thirrur nga mjedisori Lavdosh Ferruni, nisi me thirrje për anulimin e kontratave të qirasë dhe largimin e dy anijeve që prodhojnë energji me djegie.

“Gjiri i VlorĂ«s Ă«shtĂ« i yni, TEC-et janĂ« tĂ« maskarenjve”, apo “SPAK ndalo peshkaqenĂ«t me kravatĂ«!” ishin disa nga pankartat e grupimit qytetar tĂ« quajtur “Aleanca pĂ«r VlorĂ«n”.

“KĂ«to TEC-e nuk duhen pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, sepse nuk ka nevojĂ«, ka energji hidrike, energji djellore, ere, kĂ«to duhen qĂ« tĂ« shkojnĂ« nĂ« Itali, Greqi, pra ShqipĂ«ria tĂ« punojĂ« pĂ«r vendet e tjera,” tregoi Ferruni pĂ«r Citizens.al, teksa theksoi se kjo qasje Ă«shtĂ« njĂ« lloj kolonializmi ndaj shtetit shqiptar.

“Protestoj pĂ«r tĂ« mirĂ«n e VlorĂ«s, pĂ«r pastĂ«rtinĂ« e saj dhe tĂ« ardhmen e fĂ«mijĂ«ve tanĂ«, ekonominĂ« e tyre, sepse kĂ«to pĂ«rbindsha korruptues tĂ«rheqin para nga buxheti i shtetit,” u shprej aktivistja Lela Qejvani pĂ«r Citizens.al.

Grupi i qytetarëve kërkoi takim me Prefektin, Plator Nesturi, apo përfaqësues tjetër, por nuk mori përgjigje pozitive.

Historia e TEC-eve lundruese

Dy TEC-et e mbiquajtura “Tigri 1” dhe “Tigri 3” mbĂ«rritĂ«n nĂ« Gjirin e VlorĂ«s nĂ« janar 2022. Ato u ankoruan nĂ« portin e peshkimit, njohur edhe si Triport, qĂ« ndodhet nĂ« Pyllin e SodĂ«s, pranĂ« zonĂ«s sĂ« mbrojtur VjosĂ«-NartĂ«.

Ardhja e tyre nga Bangladeshi u justifikua nga qeveria si zgjidhje për krizën energjetike që parashikohej të kaplonte Evropën pas përshkallëzimit të konfliktit ushtarak Rusi-Ukrainë.

Ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku, premtoi se dy anijet e marra me qira për dy vite nga kompanitë Excelerate Energy dhe Renco do të ishin të mjaftueshme për ta përballuar krizën. Në media u raportua se marrëveshja u mbështet nga përfaqësues të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Sipas marrëveshjes, qiraja dhe mirëmbajtja kushtojnë përkatësisht 63,000 dhe 31,500 dollarë në ditë, për një total prej 94,500 dollarësh çdo ditë, edhe nëse nuk prodhojnë energji.

Korporata Elektroenergjitike Shqiptare (KESH) ka deklaruar se pagesat do tĂ« nisnin vetĂ«m pas “komisionimit tĂ« suksesshĂ«m” tĂ« pajisjeve, por ajo nuk ka publikuar ndonjĂ« verifikim zyrtar nĂ«se ky moment Ă«shtĂ« arritur apo jo.

Ndërkohë, dy ndezje prove janë raportuar deri më sot: në gusht 2024 dhe shkurt 2025, por në asnjërën prej tyre nuk është raportuar prodhim energjie për rrjetin, teksa mjedisorët kanë ngritur shqetësim për mungesë transparence për procedurën.

Sipas Ferrunit, pagesat kanĂ« nisur prej shtatorit 2024. PĂ«r kĂ«tĂ« ai i referohet njĂ« dalje televizive tĂ« ministres Balluku, pas “komisionimit” tĂ« TEC-eve. Prej asokohe, sipas tij, qeveria paguan sistematikisht qiranĂ«.

“Çdo muaj bĂ«het njĂ« pagesĂ« ‘off-shore’ rreth 3 milionĂ« euro,” u shpreh Ferruni pĂ«r Citizens.al.

Mjedisorë dhe qytetarë të Vlorës e kanë paditur marrëveshjen e TEC-eve në gjykatë dhe seanca e radhës, e cila pritet të jetë përfundimtarja, parashikohet të zhvillohet më 22 shtator.

Ilustrim grafik nga protesta kundër TEC-eve lundruese, Vlorë/Citizens.al

Rreziku mjedisor dhe paditë ndaj aktivistëve

Aktivistët dhe organizatat mjedisore kanë denoncuar që në fillim potencialin ndotës të TEC-eve lundruese, të cilat funksionojnë me naftë të rëndë dhe ndodhen pranë vijës bregdetare.

Sipas tyre, bloza e sedimentuar në tokë rrezikon Pyllin e Sodës, po ashtu edhe produktet bujqësore të fshatrave pranë.

Mjedisori Lavdosh Ferruni ka shprehur shqetësimin e impaktit që TEC-et mund të kenë edhe në botën e gjallë ujore, pasi uji që përdoret për ftohjen e motorëve të anijeve shkarkohet në det. Kjo mund të shtojë temperaturën e ujrave duke rrezikuar faunën detare në një hapësirë të gjerë.

“Nuk e japim VlorĂ«n!“ apo “TEC fosil, largohu!“ kanĂ« qenĂ« disa nga thirrjet e para tĂ« protestave, tĂ« cilat kanĂ« qenĂ« tĂ« vazhdueshme qĂ« pas projekteve me rrezikshmĂ«ri tĂ« ngjashme si Petrolifera apo dhe vetĂ« TEC-i i VlorĂ«s, i cili ndodhet rreth 500 metra larg portit tĂ« peshkimit.

Por, përveç shqetësimeve mjedisore, disa prej aktivistëve janë përballur edhe me sulme personale dhe paditje.

Në vitin 2022, Ferruni u padit nga kompania italiane Renco për shpifje, pas një artikulli ku ai ngrinte shqetësime për lidhje të mundshme të kompanisë me struktura mafioze në Itali.

Por në vitin 2024, gjykata vendosi në favor të Ferrunit, duke e shpallur të pabazë padinë ndaj tij.

Lexoni gjithashtu:

The post Sërish protesta në Vlorë: Kërkohet largimi i TEC-eve lundruese appeared first on Citizens.al.

↗

Plazhet publike në Shqipëri: Premtime pa investime

✇Citizens.al
By: Citizens.al

Nga: Arbjona Çibuku dhe Jeta Kasemi

Premtimet dhe aksionet e qeverisë për lirimin e plazheve të zaptuara dhe kthimin e tyre në plazhe publike nuk u shoqëruan me investime në këto zona.

Teksa qytetarët shprehen se preferojnë të pushojnë në plazhe publike për arsye ekonomike, ata janë të pakënaqur me cilësinë dhe shërbimet në këto plazhe.

Papastërtia, ndotja, mungesa e infrastrukturës dhe aksesit mbeten problemet kryesore, ndërsa personat me aftësi të kufizuara vazhdojnë të jenë të përjashtuar nga pushimet në det.

“PapastĂ«rti dhe mungesĂ« aksesi”

Përmes një pyetësori i online, Citizens mblodhi perceptimin e qytetarëve sa i përket plazheve publike.

Shumica u shprehën të pakënaqur për pastërtinë në vijën bregdetare, hapësirat e pakta publike, mungesën e aksesit, parkimeve dhe shërbimeve. Disa prej tyre, thanë se kjo gjendje i ka shtyrë që të zgjedhin plazhet private, ose dhe të pushojnë jashtë shtetit.

“Aty ku ka plazh publik nuk ke ku parkon dhe nuk ka asnjĂ« shĂ«rbim,” u ankua njĂ« qytetar nĂ« pyetĂ«sorin e Citizens.al.

“KanĂ« kthyer edhe plazhin publik nĂ« gjysmĂ«-privat, duke ngulur çadra e zhezlongĂ« qĂ« nuk i heqin kur largohen, i lĂ«nĂ« aty pĂ«r ditĂ«n e nesĂ«rme,” u shpreh njĂ« tjetĂ«r pushues i revoltuar.

Pamje nga plazhi publik i Currilave, Durrës, korrik 2025/Citizens.al

Jonida Velia, pushuese në Vlorë, sheh me të njëjtin shqetësim mungesën e plazheve publike me mungesën e sigurisë dhe infrastrukturës. Në këtë pikë, ajo thekson si problematike mungesën e rojeve në stacionet e plazheve, shërbimeve bazike dhe stafeve të trajnuara.

“Çmimet janĂ« rritur, por cilĂ«sia ka mbetur e ulĂ«t. PapastĂ«rtia, mungesa e sigurisĂ«. Nuk kam hasur asnjĂ« roje plazhi,” tregoi ajo pĂ«r Citizens.al teksa pĂ«rmendi se kjo mungesĂ« ndihej mĂ« shumĂ« nĂ« plazhin ku pushonte, pasi frekuentohej nga familjarĂ«.

Sipas Jonidës, duhet të ketë barazi mes plazheve publike dhe private ndërsa higjiena dhe shërbimi me stafe të trajnuara mbeten pika ku duhen investuar.

“Çdokush meriton pushime, por jo tĂ« gjithĂ« mund t’i pĂ«rballojnĂ« çmimet e shezlongĂ«ve nga 10-100 mijĂ« lekĂ«,” theksoi ajo.

Mungesa e infrastrukturës së përshtatshme dhe shërbimeve të duhura duket se i shton arsyet për ta konsideruar plazhin publik një alternativë të dytë.

Mjalinda, tregoi me pakĂ«naqĂ«si pĂ«r Citizens.al se zgjodhi tĂ« pushojĂ« nĂ« Greqi kĂ«tĂ« verĂ«, pasi qasja nĂ« plazhet publike shqiptare, sipas saj, Ă«shtĂ« “e kufizuar” dhe ndotja “shumĂ« e lartĂ«â€, sidomos nga kanalizimet e ujĂ«rave tĂ« zeza, tĂ« cilat derdhen nĂ« bregdet.

“NĂ« periudha tĂ« ndryshme, gjatĂ« sezonit veror, mban erĂ« tĂ« keqe,” tregon Majlinda pĂ«r situatĂ«n e plazheve pranĂ« portit tĂ« DurrĂ«sit.

NjĂ« qytetar tregoi nĂ« pyetĂ«sorin e Citizens.al se ngjashĂ«m, ndotje, ka edhe ZvĂ«rneci nĂ« VlorĂ« me “plazhe tĂ« lira plot, por mbushur me mbeturina dhe xhama.”

Pamje nga plazhi publik i Currilave, Durrës, korrik 2025/Citizens.al

Përballë këtij perceptimi të qytetarëve Citizens.al iu drejtua me kërkesa për informacion njësive vendore bregdetare, të cilat administrojnë plazhe publike. Prej tyre dha përgjigje vetëm Bashkia Durrës.

NĂ« total, nĂ« 14 zona plazhesh – nga Shetaj, Gjiri i Lalzit, Hamallaj, Porto Romano, Currilat etj. –  DurrĂ«si numĂ«ron zyrtarisht rreth 800 parcela tĂ« ndara mes resorteve (5%; 34), hoteleve dhe restoranteve (70%; 564) dhe plazheve publike (25%; 206).

Bashkia pranon se nuk ka buxhet të dedikuar për mirëmbajtjen e plazheve, por thekson se pastrimi i tyre bëhet nga privatët për parcelat e dhëna në përdorim, dhe nga Ndërmarrja Komunale për plazhet publike.

Ajo deklaron për marrjen e masave administrative kundër zaptuesve, por rezultatet mungojnë.

Agjencia Evropiane e Mjedisit (EEA) renditi ShqipĂ«rinĂ« tĂ« fundit nĂ« EvropĂ« pĂ«r cilĂ«sinĂ« e ujĂ«rave. VetĂ«m 16% e plazheve shqiptare u vlerĂ«suan me ujĂ« “tĂ« njĂ« cilĂ«sie tĂ« shkĂ«lqyer”.

Situata është e përsëritur edhe në vitet e kaluara. Të dhënat e raportuara nga Citizens.al gjatë verës së 2024, paralajmëronin për një gjendje të përkeqësuar.

Ekspertët e Agjencisë Kombëtare të Mjedisit (AKM) nënvizuan asokohe mungesën e investimeve në trajtimin e ujërave të ndotura, shkarkimet e pakontrolluara urbane dhe mungesën e një kalendari të qëndrueshëm monitorimi si shkaqet kryesore.

Në terren situata vazhdon të jetë e njëjtë, ndotja është e dukshme dhe hapësirat publike janë shpesh të padukshme për qytetarët dhe me mungesë shërbimesh.

Pamje nga plazhi publik i Currilave, Durrës, korrik 2025/Citizens.al

Plazhi, “tokĂ« e ndaluar” pĂ«r personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara

Nga raportimet e qytetarëve kuptohet se plazhet publike vuajnë për infrastrukturë të përshtatshme. Por ata që duket se e vuajnë më shumë, janë personat me aftësi të kufizuara.

Suela Lala, aktiviste pĂ«r tĂ« drejtat e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuara, i quan plazhet “tokĂ« e paprekshme” pĂ«r kĂ«tĂ« kategori. Ajo kritikon mungesĂ«n e ligjeve, investimeve dhe masave konkrete pĂ«r aksesin nĂ« plazhe ku mungojnĂ« platformat, tualetet, dushet, apo dhe dhomat e zhveshjeve.

“Ka dhe mungesĂ« legjislacioni qĂ« e adreson aksesin nĂ« plazhe apo hapĂ«sira tĂ« tjera pushuese si pishina, liqene, lumenj,” theksoi Suela, e cila veçoi aksionin e ndĂ«rmarrĂ« nĂ« KavajĂ« nĂ« vitin 2022 nga njĂ« nismĂ« vullnetare pĂ«r karriget speciale pĂ«r hyrjen nĂ« det.

“NĂ« botĂ«, kĂ«to karrige i blen dhe i mundĂ«son shteti,” shtoi Suela e zhgĂ«njyer, e cila nuk kishte informacion se çfarĂ« ishte bĂ«rĂ« mĂ« tej me projektin nĂ« KavajĂ«.

Sipas Suelës kategoria e personave me aftësi të kufizuara duket se nuk është në fokusin e qeverisë apo bashkive.

“E kemi ngritur si problem edhe me vetĂ« minsitren, duke thĂ«nĂ« qĂ« pĂ«r sa kohĂ« turizmi Ă«shtĂ« sektor strategjik bashkĂ« me gjithĂ« turistĂ«t vinĂ« edhe tĂ« moshuar edhe persona mĂ« aftĂ«si tĂ« kufizuar”, thotĂ« Suela dhe shton se duhet qĂ« tĂ« mendohet qĂ« nga akomodimi, qĂ« nga mjetet lĂ«vizĂ«se, qĂ« nga shĂ«rbimi nĂ« tĂ« gjitha elementet dhe se kjo duhet parashikuar me nĂ« ligj.

Pamje nga plazhi publik i Currilave, Durrës, korrik 2025/Citizens.al

Por ShqipĂ«ria, thotĂ« ajo, Ă«shtĂ« larg aksesueshmĂ«risĂ« nĂ« plazhe, pasi institucionet deri mĂ« sot nuk kanĂ« kryer as ndonjĂ« studim “qĂ« tĂ« na ofrojnĂ« detin dhe rĂ«rĂ«n qĂ« na i jep Zoti”.

Edhe në pyetësorin e Citizens dhjetëra qytetarë që e plotësuan u shprehën se plazhet janë të paakseushme për këtë kategori pushuesish.

Teksa qeveria dhe bashkitë promovojnë shtimin e plazheve publike, lirimin e hapësirave të zaptuara nga privati, realiteti në terren tregon një tjetër fytyrë. Plazhet publike vijojnë të jenë të pakta dhe me mungesë shërbimesh, nuk ka shërbime si tualete, dushe, kosha, roje bregdetare.

Kështu plazhet publike mbeten të pakta, të ndotura dhe pa shërbime. Qeveria dhe bashkitë promovojnë lirimin e hapësirave, por realiteti në terren nuk ndryshon.

Ky material Ă«shtĂ« pĂ«rgatitur nĂ« kuadĂ«r tĂ« nismĂ«s “Citizens Report” pjesĂ« e projektit “Strengthening Media Freedom, Professionalism and Journalists’ Safety in Albania” qĂ« zbatohet nga BIRN Albania nĂ« partneritet me SCiDEV dhe Qendra Faktoje, me mbĂ«shtetjen financiare tĂ« Bashkimit Europian. PĂ«rmbajtja e kĂ«tij materiali Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«si i autorit dhe jo domosdoshmĂ«risht paraqet pikĂ«pamjet e Bashkimit Europian apo partnerĂ«ve tĂ« sipĂ«rpĂ«rmendur.

The post Plazhet publike në Shqipëri: Premtime pa investime appeared first on Citizens.al.

↗

Qeveria centralizon më tej vendimmarrjen e zhvillimit urban

✇Citizens.al
By: Arbjona Çibuku

Qeveria i ka rritur vetes kompetencat sa i takon zhvillimit urban duke kufizuar më tej rolet e bashkive në vendimmarrje për ndërtimet. Në një vendim që zhvendos më tej balancën e autonomisë vendore, Kryeministri grumbullon më tepër fuqi ekzekutive mbi territorin, mjedisin dhe ekonominë.

NĂ« tre vitet e fundit lejet pĂ«r ndĂ«rtime deri nĂ« 8 kate jepeshin nga bashkitĂ«, por me vendimin e datĂ«s 23 korrik tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave, KĂ«shilli KombĂ«tar i Territorit dhe Ujit (KKTU) – i cili drejtohet nga Kryeministri – e uli kĂ«tĂ« kufizim pĂ«r objekte deri nĂ« 6 kate.

Për më tepër, KKTU merr kompetencën për vendime për çdo ndërtim në zonat bregdetare, pavarësisht kushteve dhe kritereve të zhvillimit. Nga ana tjetër qeveria ka ndaluar ndërtimin apo shfrytëzimin si parkingje apo me rrethime të hapësirave të destinuara për të qenë publike.

Ndërtimi nën pushtetin e qeverisë

Para vitit 2015, KKTU (asokohe thjesht KKT) ishte menduar si organ mbikëqyrës për planifikimin urban kombëtar.

Fillimisht, miratonte planet vendore dhe shqyrtonte projekte të rëndësisë kombëtare. Por me ndryshimet në ligjin Nr.107/2014 dhe ndryshimet në VKM 408/2015, profili i Këshillit ndryshoi rrënjësisht.

Prej vitit 2024, KKTU vepron si autoritet që vendos dhe zbaton, pa pasur kufizime lokale apo mjedisore. Ky transformim i KKTU-së u bë teksa po debatohej ndryshimi i ligjit për Zonat e Mbrojtura.

Ky centralizim shqetĂ«soi organizatat mjedisore tĂ« cilat e konsideruan KKTU-nĂ« “Zot tĂ« Zonave tĂ« Mbrojtura” pasi “rrĂ«mben pushtetet dhe politikat pĂ«r kĂ«to zona”. Kjo mund tĂ« shihet te kompetenca e pĂ«rcaktimit si “zonĂ« me prioritet ekonomik” edhe tĂ« pronave shtetĂ«rore duke anashkaluar shqyrtimin nĂ« nivel vendor.

KKTU kontrollohet nga qeveria dhe drejtohet nga kryeministri. Ajo përcakton zonat me prioritet ekonomik, turistik dhe industrial. Jep akses në prona shtetërore, me përjashtim të pyjeve, kullotave dhe tokave bujqësore.

Ka tĂ« drejtĂ« tĂ« vendosĂ« pĂ«r shpronĂ«sime dhe konfiskime. Madje, mund tĂ« legalizojĂ« objekte pa leje “pĂ«r strehim social”.

Por, ky përqendrim kompetencash shtron pyetje serioze mbi balancën institucionale.

Për më tepër, KKTU merr vendime pa procese të hapura publike dhe shpesh pa konsultim me komunitetet lokale, apo banorët e zonave ku jepen lejet e zhvillimeve dhe ndërtimeve.

Citizens.al ka dokumentuar mungesën e transparencës në ndarjen e lejeve të zhvillimit apo ndërtimit për rreth 140 kulla në Tiranë.

Në mungesë të transparencës dhe llogaridhënies, favorizohen interesa private dhe klienteliste duke kufizuar më tej edhe të drejtën e zhvillimit.

Në letër, qeveria thotë se synon zhvillim të qëndrueshëm. Në praktikë, po mundohet të kontrollojë çdo rrugë investimi.

KKTU po zëvendëson pushtetin vendor dhe po përjashton qytetarët nga vendimmarrja. Në mungesë transparence, nuk ka garanci për interesin publik në planet e zhvillimit.

Qytetet dhe territori po drejtohen nga njĂ« institucion i vetĂ«m: qeveria – me mĂ« shumĂ« pushtet, por gjithnjĂ« e mĂ« pak llogaridhĂ«nie.

Përballë kësaj qasjeje, nevojitet një trysni më e madhe politike nga opozita, shoqata e njësive vendore, ekspertët e ndërtimit, zhvillimit, administrimit urban si dhe shoqëria civile.

The post Qeveria centralizon më tej vendimmarrjen e zhvillimit urban appeared first on Citizens.al.

↗

Nga sheshi te kulla – Kronika e njĂ« hipokrizie tĂ« betonuar

✇Citizens.al
By: Doriana Musai

Shembja e Teatrit Kombëtar simbolizon humbjen e hapësirave publike në Tiranë dhe zëvendësimin e tyre me kulla. Por kujtesa kolektive, zëri qytetar dhe sheshet nuk mund të zëvendësohen me beton.

Nga Teatri te trotuari – Kronika e njĂ« qyteti tĂ« shembur me ligj

Në fillimin e verës së 2018-ës Tirana pa, edhe pse ende e pandërgjegjshme për atë që po dëshmonte, të vendosej një mikrofon në një nga hapësirat publike të saj, në sheshin e Teatrit Kombëtar.

E dizajnuar nĂ« vitin 1938 nga arkitekti Giulio BertĂ©, godina kishte shĂ«rbyer gjatĂ« jetĂ«s sĂ« vetĂ« kryesisht nĂ« tre funksione kryesore: si hapĂ«sirĂ« socializimi tĂ« spektatorĂ«ve nĂ« pushimin para dhe mes akteve; si shesh vallĂ«zimi pĂ«r hapĂ«sirĂ«n e jashtme tĂ« restorantit kur nuk kishte shfaqje; si fushĂ« ping-pongu duke shoqĂ«ruar fushĂ«n e tenisit dhe pishinĂ«n e kompleksit kulturor dhe sportiv “Skanderbeg”.

Tetëdhjetë vite më pas, ai shesh do të përdorej edhe si një hapësirë ku do të zhvillohej një protestë për ta mbrojtur atë.

Teatri i kishte mbyllur dyert dhe përveç punëtorëve, që herë pas here dilnin nga salla e kuqërremtë me kuti materialesh në duar, që nga 2 korriku i 2018, kur u vu shfaqja e fundit në skenë, nuk shiheshin më spektatorë në mjediset tij.

Tre ditĂ« mĂ« pas, mĂ« 5 korrik, Kuvendi do tĂ« miratonte me 75 vota, “Ligjin pĂ«r Teatrin”*, apo siç njihet ndryshe, “Ligji Special”, i cili e transferonte hapĂ«sirĂ«n publike, si sheshin ashtu edhe teatrin, tek shoqĂ«ria private, “Fusha shpk”, qĂ« kjo e fundit tĂ« mund tĂ« ndĂ«rtonte.

Pas atij votimi, protesta për mbrojtjen e Teatrit Kombëtar mori përmasa të tjera dhe hyri në një rrugëtim ku dorëzimi nuk ishte opsion.

Në sheshin e teatrit u krijua një kuvend i qytetit. Një hapësirë e paindoktrinuar, e pakapur nga interesa të ngushta private apo motive antiligjore. Ndërsa ndërtesa që u mor nën kontroll nga qytetarët më 24 korrik 2019, të cilët filluan ta rijetëzonin edhe pse pa përvojë, mësuan ta menaxhonin dhe kujdeseshin për të.

NdĂ«rsa salla zhvillonte aktivitete artistike dhe kulturore – rreth 65 shfaqje u vunĂ« nĂ« skenĂ« nĂ« mĂ« pak se 8 muaj – nĂ« sheshin e tij protesta zhvillohej 24 orĂ«, 7 ditĂ« nĂ« javĂ«, nĂ« dukje si gardiane e teatrit, dhe njerĂ«zit rojtarĂ«t e tij.

Teatri Kombëtar duke u shembur 17 maj 2020/Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit, Flicr.

Nga një shesh proteste, tek një rrugë kalimi për kullën.

Ato 75 vota që miratuan ligjin Fusha, ishin edhe goditja e parë që iu dha Teatrit Kombëtar, 682 ditë përpara se Erion Veliaj të çonte fadromat për të shembur ndërtesat e tij, në orën 04:30 të mëngjesit të datës 17 maj 2020.

Miratimi i ligjit pĂ«r teatrin ishte njĂ« goditje qĂ« iu bĂ« jo vetĂ«m protestĂ«s – si akt demokratik, – apo ndĂ«rtesĂ«s – si dĂ«shmi e historisĂ« sĂ« brezave para nesh – por edhe vetĂ« hapĂ«sirĂ«s, sheshit si vendkrijim i fjalĂ«s sĂ« lirĂ« dhe lirisĂ« sĂ« shprehjes, nga vetĂ« pĂ«rfaqĂ«suesit e pushtetit tĂ« popullit nĂ« kuvend.

Ato 75 kartonĂ« jeshil, rrĂ«zuan jo thjesht njĂ« ndĂ«rtesĂ«, por hapĂ«sirĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t ku njerĂ«zit shkonin pĂ«r tĂ« qenĂ« bashkĂ« – jo thjesht pĂ«r tĂ« kaluar, por pĂ«r tĂ« mbetur. Ishte goditje ndaj asaj nyje urbane qĂ« mblidhte kĂ«do, nga tĂ« katĂ«r anĂ«t, dhe nga tĂ« gjithĂ« dhe mĂ« pas krijonte diçka.

Sot ajo hapësirë nuk ekziston më në qytet.

Shembja e “17 Majit”, i hapi rrugĂ« lejeve tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme nga “Rama & Veliaj”, tĂ« cilĂ«t vunĂ« nĂ« zbatim planin e Bjarke Ingels, tĂ« kullĂ«s me teatĂ«r.

Sot pas më shumë se dy vjetësh nga fillimi i punimeve në atë shesh, hapësira publike nuk ekziston më. Në vend të saj, është një kalim i zgavruar në tunelin e betonuar, i cili qëndron i hijezuar nën ndërtesën si flutur e Bjarke Ingels, e cila sot të ngjan si porta hyrëse për në kullën e Fushës.

Të dyja kantieret sot janë bashkuar në një të vetëm dhe kanë lidhur mes tyresh hekurin i cili më pas mbulohet në beton, duke zhdukur krejtësisht atë çfarë ka mbetur nga dikur hapësira publike e teatrit.

Tashmë ato dy projekte po shpalosin në shkallë reale se si grabitet dhe më pas zaptohet me ligj hapësira publike.

Grabitje nga e cila do të përfitonte kushdo biznesmen apo politikan që ka investuar para në dy gropat tashmë të hapura dhe betonizuara në truallin e Teatrit Kombëtar.

Ndërsa ky i fundit, ashtu siç i ka ngritur kryet si karabina, të ngjan më shumë me një roje të kullës, e cila shkeli interesin publik, mori dhe përvetësoi tokën publike dhe grabiti përveç tokës edhe 33 kate ajër. 

Teatri ishte vetëm fillimi

Ai shesh, ai mikrofon i hapur, ai mur ku shkruhej “Monument Kulture, mbrohet nga populli”, dhe nuk lejonte qĂ« qyteti tĂ« shembej me turp, duhej zhdukur.

Duhej vrarë ideja që hapësira publike është e jona. Sepse aty ku publiku mbledh zërin dhe kujtesën, aty nuk ndërtohen kulla, aty nuk qarkullon paraja e zezë.

Që ajo të rrjedhë pa pengesë, duhej zhdukur sheshi, duhej shembur gjithçka që kujtonte se qyteti është i njerëzve.

Kantieri i Pixel Tower/Doriana Musai, Citizens.al

Dhe ashtu ndodhi edhe me “Pazarin e Ri” – njĂ« tjetĂ«r hapĂ«sirĂ« publike e zaptuar, e shndĂ«rruar nĂ« “pronĂ« private” me çati xhami dhe çmime qĂ« pĂ«rjashtojnĂ« tĂ« pĂ«rditshmit dhe larguan tregtarĂ«t.

Me Sheshin “SkĂ«nderbej”, qĂ« nga vendtakim pĂ«r tĂ« gjithĂ«, u bĂ« njĂ« shesh qĂ« eskpozon vetĂ«m kullat.

Me Liqenin Artificial apo atë të Farkës që është rrethuar me ndërtim dhe kulla biznesi.

Me vilat historike të qytetit, zonën historike të tij, e cila u flijua për një imazh që ka për fasadë hipokrizinë.

Në çdo goditje ndaj qytetit fshihet një gënjeshtër që ka emër: integrimi evropian. Sepse çdo kullë ndërtohet me emrin e zhvillimit, çdo shembje justifikohet me progresin, çdo përvetësim me modernizimin.

Por qyteti nuk matet me lartĂ«sinĂ« e ndĂ«rtesave, por me lartĂ«sinĂ« e qytetarĂ«ve qĂ« guxojnĂ« tĂ« flasin. Dhe nĂ«se zĂ«rat e tyre janĂ« shtypur me beton, kjo nuk Ă«shtĂ« rruga drejt EvropĂ«s. ËshtĂ« rruga drejt njĂ« talljeje publike me Ă«ndrrĂ«n evropiane.

Ndërkohë që BE predikon pjesëmarrjen, decentralizimin, transparencën dhe mbrojtjen e trashëgimisë, qeveria jonë betonon, centralizon përjashton dhe zhduk kujtesën.

“NĂ« BE vetĂ«m me Edin!” slogani qĂ« Edi Rama shpalli si lokomotivĂ« fushate elektorale, ishte mĂ« shumĂ« se sa propagandĂ«; ishte privatizimi simbolik i Ă«ndrrĂ«s evropiane tĂ« tĂ« gjithĂ« shqiptarĂ«ve. NjĂ« fjalĂ« e thjeshtĂ« qĂ« i vuri drynin qytetit ku çelĂ«sat e tij i ka njĂ« njeri i vetĂ«m.

Por historia nuk mbyllet me shembjen e teatrit.

NĂ« vend tĂ« ndĂ«rtesĂ«s sĂ« teatrit, ngrihet rrĂ«fimi. NĂ« vend tĂ« sheshit, mbetet kujtesa. NĂ« vend tĂ« mikrofonit, jemi ne – sepse ne jemi Teatri. Qyteti Ă«shtĂ« ende aty ku janĂ« njerĂ«zit qĂ« nuk harrojnĂ«.

Dhe po, ajo hapĂ«sirĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« fizike. Por ajo ekziston nĂ« çdo rrĂ«fim, nĂ« çdo kujtim, nĂ« çdo artist qĂ« nuk u shit, nĂ« çdo qytetar qĂ« s’u tĂ«rhoq.

NĂ« çdo deputet qĂ« nuk votoi “pro”, nĂ« çdo anĂ«tar kĂ«shilli, punonjĂ«s administrate, qĂ« rezistoi dhe nuk pranoi tĂ« bĂ«hej pjesĂ« e krimit mbi qytetin.

NĂ« çdo tĂ« ri qĂ« sot pyet: “Po kush e dha kĂ«tĂ« vendim? Kush e firmosi kĂ«tĂ« turp? Kush e heshti kĂ«tĂ« vjedhje?”

Ata që firmosën, janë ende aty. Por edhe ne jemi ende këtu. Dhe sa kohë jemi, historia nuk mbyllet.

Ajo fillon aty ku kujtesa bëhet revoltë. Dhe hapësira publike rifillon aty ku qytetari e ndjen veten pronar jo të truallit, por të së drejtës për të thënë: Ky është qyteti im. Nuk jepet me koncesion.

Hipokrizia e “pastrimit” tĂ« hapĂ«sirave publike

Për të kompletuar farsën, po i kthehen qytetit me një tjetër maskë: atë të pastërtisë morale. Po shembin mbulesat e hijezuesve, po heqin çadrat, po dëbojnë kafenetë nga trotuaret si të kishin zbritur nga ndonjë Olimp i etikës urbane.

Por kush ua lejoi? Kush ua dha lejet të zgjeroheshin me platforma druri në trotuare? Kush i mbylli sytë për vite me radhë?

Ishte e njĂ«jta administratĂ«, e njĂ«jta bashki, e njĂ«jta qeveri qĂ« sot bĂ«n sikur Ă«shtĂ« e tronditur nga “shpĂ«rdorimi i hapĂ«sirĂ«s publike”.

E njĂ«jta dorĂ« qĂ« i hapi rrugĂ«n, sot vjen dhe thotĂ«: “ÇfarĂ« keni bĂ«rĂ« kĂ«shtu?” E njĂ«jta dorĂ« qĂ« firmosi lejet, sot vendos shiritin e verdhĂ« pĂ«r moral publik.

I toleruan, i ushqyen, i kthyen nĂ« normalitet – sepse pĂ«r vite me radhĂ« edhe trotuari ishte pronĂ« pĂ«r t’u shitur. Dhe kur erdhi momenti i “Rilindjes 2.0”, nĂ« vend qĂ« tĂ« godasin veten, godasin tĂ« vegjlit. Jo ata qĂ« ndĂ«rtojnĂ« kulla, e zaptojnĂ« hapĂ«sira publike duke i shkatĂ«rruar dhe vjedhur, por ata qĂ« vendosin njĂ« karrige plastike mbi pllakat e betonit tĂ« trotuareve.

Ky nuk Ă«shtĂ« pastrim. ËshtĂ« amnezi e planifikuar, Ă«shtĂ« rigrabitur dhe mbuluar me moral. ËshtĂ« njĂ« narrativĂ« e prodhuar nga vetĂ« shkaktarĂ«t e kaosit, qĂ« tani luajnĂ« rolin e shpĂ«timtarit. Por qyteti nuk harroi. Sepse trotuaret nuk i zaptuan qytetarĂ«t – i zaptuan ata qĂ« shesin edhe ajrin midis hapave nĂ« rrugĂ«.

Sot, hapĂ«sira publike nĂ« ShqipĂ«ri nuk grabitet mĂ« natĂ«n – ajo miratohet me ligj, zbatohet me fadromĂ« dhe justifikohet me moral tĂ« rremĂ«.

Në emër të rendit, pastrohet kaosi që vetë kanë krijuar. Në emër të qytetarisë, përjashtohet qytetari. Në emër të zhvillimit, fshihet çdo gjurmë kujtese.

Por qyteti ka memorie. Dhe pĂ«r sa kohĂ« kujtojmĂ« si u shemb Teatri, si u grabit sheshi, si u mbyt fjala dhe si u zĂ«vendĂ«sua me beton – pĂ«r aq kohĂ« kjo histori nuk Ă«shtĂ« e mbyllur.

Ata e duan qytetin pa njerĂ«z, pa pyetje, pa rezistencĂ«. Por qyteti nuk Ă«shtĂ« kartolinĂ«. Nuk Ă«shtĂ« planimetria e njĂ« kompanie ndĂ«rtimi. ËshtĂ« ai vend ku dikush mund tĂ« ulet, tĂ« flasĂ«, tĂ« protestojĂ«, tĂ« kujtojĂ« dhe tĂ« mos harrojĂ«.

Për aq kohë sa nuk harrojmë, hapësira publike nuk është plotësisht e humbur. Ajo jeton në kujtesën tonë, derisa të kemi forcë ta rikthejmë.

Me mikrofonin e hapur. Me sheshin e mbushur. Dhe me qytetin si pronë të përbashkët, jo si çmim ndërtimi, jo si mall shumice për tu shitur tek kushdo kalimtar i rastit.

ShĂ«nim: Lista e deputetĂ«ve qĂ« votuan “pro” duke miratuar ligjin special, Ă«shtĂ« marrĂ« nga dokumentat e Kuvendit. NjĂ« numĂ«r i konsiderueshĂ«m i atyre qĂ« votuan, 25% e tyre, sot janĂ« nĂ« burg, nĂ«n hetim penal ose nĂ« kĂ«rkim nga SPAK.

*Projektligji pĂ«r Teatrin 37/2018, formuluar “PĂ«r pĂ«rcaktimin e procedurĂ«s sĂ« veçantĂ« tĂ« pĂ«r negocimin dhe lidhje ne kontratĂ«s me objekt: ‘Projektimin dhe realizimin e projektit urban dhe godinĂ«s sĂ« re tĂ« Teatrit KombĂ«tar’,” u botua online pĂ«r konsultim mĂ« 8 qershor 2018. U shqyrtua dhe votua me procedurĂ« tĂ« pĂ«rshpejtuar 20 ditĂ« mĂ« vonĂ« dhe u rimiratua dy muaj mĂ« tutje pasi Presidenti e pati kthyer pĂ«r rishqyrtim.

The post Nga sheshi te kulla – Kronika e njĂ« hipokrizie tĂ« betonuar appeared first on Citizens.al.

↗

KokĂ«fortĂ«sia e kryeministrit pĂ«rballĂ« Strasburgut do t’u kushtojĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« paktĂ«n 4 milionĂ« euro

✇Reporter
By: Blerina Gjoka

NjĂ« shembje e bujshme e njĂ« pallati ndĂ«rtuar nĂ« bregdetin e VlorĂ«s nĂ« vitin 2014, i ka sjellĂ« taksapaguesve shqiptarĂ« njĂ« faturĂ« prej 13.4 milionĂ« euro – nĂ« formĂ«n e dĂ«mshpĂ«rblimit pĂ«r pronarĂ«t, sipas vendimit tĂ« GjykatĂ«s Evropiane tĂ« tĂ« Drejtave tĂ« Njeriut tĂ« vitit 2018. Por qeveria refuzon tĂ« dĂ«mshpĂ«rblejĂ« pronarĂ«t pĂ«rfitues, mes tĂ« [
]

The post KokĂ«fortĂ«sia e kryeministrit pĂ«rballĂ« Strasburgut do t’u kushtojĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« paktĂ«n 4 milionĂ« euro appeared first on Reporter.al.

↗

“Qeveria fut nĂ« shkollĂ« bashkitĂ«: NjĂ« tjetĂ«r hap drejt centralizimit”

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu



Këshilli i Ministrave miratoi dje krijimin e Akademisë së Pushtetit Vendor. Struktura do të ketë formën e një organizate jo fitim-prurëse që parashikon të trajnojë administratën e bashkive në të gjitha nivelet, duke nisur nga kryetarët e deri tek punonjësit.

Financimi pĂ«r kĂ«tĂ« akademi do tĂ« sigurohet nga kontributi i tĂ« gjitha bashkive pĂ«rmes kuotave, ndĂ«rsa qeveria do tĂ« mbulojĂ« gjysmĂ«n e kostove pĂ«r tre vitet e para. MarrĂ«veshja me bashkitĂ« do tĂ« ndĂ«rmjetĂ«sohet nga Arbjan Mazniku, MinistĂ«r i Shtetit pĂ«r Pushtetin Vendor, i cili sĂ« fundmi po etikohet edhe si “kryebashkiak” i ShqipĂ«risĂ«.

Agron Haxhimali, kreu i ShoqatĂ«s Shqiptare tĂ« Bashkive u shpreh sot publikisht se ky mekanizĂ«m duket si njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« spostuar rolin e shoqatave tĂ« pavarura e pĂ«r t’i zĂ«vendĂ«suar ato me njĂ« organ tĂ« centralizuar tĂ« qeverisĂ«.   

KujtojmĂ« se bashkitĂ« e vendit sĂ« fundmi janĂ« vĂ«nĂ« nĂ« njĂ« shĂ«njestĂ«r tĂ« njĂ« vale “shkarkimesh” nga Kryeministri Rama, veprim qĂ« ka ngritur shqetĂ«sime pĂ«r ndarjen e pushtetit qendror nga ai vendor.

Afrim Krasniqi, drejtues i Institutit të Studimeve Politike i tha Citizens se ky  është një rast që na tregon se sa e rrezikshme është kur pushteti i një partie politike dhe i një politikani kapërcen limitet ligjore që i ka dhënë Kushtetuta e Shqipërisë.

“KryetarĂ«t e bashkive janĂ« tĂ« ndĂ«rvarur nga vullneti politik dhe deri diku i janĂ« nĂ«nshtruar kĂ«tij vullneti politik tĂ« Kryeministrit. NĂ« rastin konkret do tĂ« duhet qĂ« ndonjĂ« nga bashkitĂ« t’i adresohet GjykatĂ«s Kushtetuese dhe duhet tĂ« kishte raste konkrete nga Shoqatat e Bashkive dhe do tĂ« duhet tĂ« kishte veprim tĂ« Departamentit tĂ« AdministratĂ«s Publike dhe tĂ« komisionerĂ«ve qĂ« mbrojnĂ« nĂ«punĂ«sit publik, civil, tĂ« drejtat e njeriut dhe konceptet e shtetit ligjor nĂ« ShqipĂ«ri” – nĂ«nvizoi ai.

Parimisht kjo qendër do të ndihmojë të rris kapacitetet dhe performancën e stafit, në kuadër të integrimit në BE, por ekspertët shprehin dyshime mbi këtë. Krasniqi shpjegon për Citizens se kjo nisëm e qeverisë vjen në kuadrin e një fushate përgatitje të pushtetit vendor në funksion të zgjedhjeve të ardhshme lokale në Shqipëri.

Krasniqi thekson se kemi një mbivendosje të strukturave, pasi aktualisht kemi shkollën shqiptare të administratës publike, shkollën e drejtorëve e kurse të ndryshme të detyruara për administratën.

“Bashkimi Evropian ka vite qĂ« ka investuar pĂ«r koordinimin e çështjeve tĂ« integrimit pĂ«r pushtetin vendor nĂ« ShqipĂ«ri, duke hapur zyra lokale dhe trajnime tĂ« vazhdueshme, ka projekte tĂ« mĂ«dha ndĂ«rkombĂ«tare, shumĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« buxhet sesa projekti i ri” – shton Krasniqi.

Krasniqi sugjeron se do të ishte e udhës që qeveria të prezantonte një draft strategjie në Parlament, ku do të duhet të kishte debat mbi sfidat e qeverisjes vendore në 10 vitet e ardhshme.

“QoftĂ« historia e akademisĂ« sĂ« barinjve dhe qoftĂ« historia e akademia e administratĂ«s publike dhe pushtetit vendor, janĂ« nisma qĂ« duhen marrĂ« mĂ« rezervĂ«, janĂ« tĂ« pĂ«rkohshme, nuk janĂ« afatgjata, nuk mendoj qĂ« do jenĂ« efektive, por mbushje e boshllĂ«kut ditor tĂ« akteve politike” – pĂ«rmbyll Krasniqi.

Shteti trajnon shtetin

Kjo nuk është akademia e vetme që ka lindur rishtazi në vend. Qeveria e Partisë Socialiste duket se vazhdimisht ka kontribuar në riaftësimin e kastës së saj politike, nuk dihet nëse kjo lidhet me faktin se një pjesë e konsiderueshme e figurave të saj identifikuese janë nën hetim, apo për teka të pajustifikueshme të liderit.

Nga 20 Qershori deri më Korrik u mbajt akademia politike ku u trajnuan deputetët e rinj të PS-së, të cilët fituan mandatin e deputetit në zgjedhjet parlamentare të 11 Majit.

Kjo akademi ofroi pesĂ« module, tĂ« cilat kishin tĂ« bĂ«nin me rolin e deputetit dhe etika e pĂ«rfaqĂ«simit, funksionimin e parlamentit, marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rinstitucionale dhe ndĂ«rkombĂ«tare, komunikimi politik, si dhe “PS dhe vizioni 2030”. NdĂ«rsa lektorĂ« kanĂ« qenĂ« emra me kontribut politik nĂ« parti si Fatmir Xhafaj, Erjon Braçe dhe Niko Peleshi, Olta Xhaçka etj.

Sipas PS – sĂ« kjo formĂ« edukimi intelektual do tĂ« ndikojĂ« pĂ«r krijimin e njĂ« brezi tĂ« ri deputetĂ«sh qĂ« do tĂ« kontribuojnĂ« me pĂ«rkushtim pĂ«r vizionin pĂ«r vitet nĂ« vijim, deri mĂ« 2030.

NjĂ« vit mĂ« parĂ«, nĂ« Prill tĂ« 2024, u krijua Akademia Politike e PartisĂ« Socialiste tĂ« ShqipĂ«risĂ«. Aplikimet u hapĂ«n pĂ«r tĂ« gjithĂ« tĂ« rinjtĂ«, pĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« mbi historinĂ«, idetĂ« dhe lĂ«vizjet e partive progresiste. Shpesh tĂ« rinj tĂ« kĂ«saj akademie kanĂ« kontribuar nĂ« prodhimin e materialeve filmike pĂ«r propagandĂ«n qeveritare, shpesh duke “zĂ«vendĂ«suar” edhe rolin e medias nĂ« funksion.Kjo akademia politike e cila fillimisht u pĂ«rdor pĂ«r tĂ« rinjtĂ«, tashmĂ« po pĂ«rdoret pĂ«r trajnimin e deputetĂ«ve tĂ« rinj, duke pĂ«rdorur tĂ« njĂ«jtat kanale online.

Në vitin 2021, ideja e Ministres së Bujqësisë Frida Krifca, për krijimin e një Akadmie për barinjtë e vendit. Pavarësisht reagimeve që ngjalli, qeveria i doli në mbrojtje kësaj ideje, por ajo nuk u materializua kurrë.

The post “Qeveria fut nĂ« shkollĂ« bashkitĂ«: NjĂ« tjetĂ«r hap drejt centralizimit” appeared first on Citizens.al.

↗

Kushner dhe Sazani: Qeveria krijon kompani për zhvillimin e resortit luksoz

✇Citizens.al
By: Arbjona Çibuku

Qeveria ka hapur kompaninë, e cila pritet të bëjë marrëveshje me Jared Kushner për të zhvilluar resort në Sazan. Projekti parashikon ta shndërrojë ishullin nga një ish-bazë ushtarake me site të mbrojtura në resort privat luksoz.

Korporata e Investimeve Shqiptare, (KIS) regjistroi nĂ« QendrĂ«n KombĂ«tare tĂ« Biznesit (QKB) kompaninĂ« “Albanian State Development & Real Estate” (ASDRE). Ajo ka kapital 50 milionĂ« lekĂ« (rreth 500 mijĂ« euro) dhe administor Julian Adilin, drejtor ligjor pranĂ« KIS.

Ekstrakti tregon se ASDRE u themelua më 9 qershor, pra rreth 2 javë e gjysmë më parë.

ASDRE thuhet se do të planifikojë dhe zbatojë projekte ndërtimi në pronësi ose administrim shtetëror. Kjo lë të kuptohet se mund të menaxhojë dhe projekte dhe prona të tjera.

Qëllimi i saj thuhet të jetë menaxhimi dhe transparenca në përdorimin e pasurive publike.

Gjithashtu, si qĂ«llim i ASDRE, ka dhe pĂ«rfaqĂ«simin e shtetit nĂ« partneritete strategjike. KĂ«tu pĂ«rmendet konkretisht resorti turistik “Ishulli i Sazanit”.

KĂ«tĂ« projekt e ka paraqitur si ofertĂ« tĂ« pakĂ«rkuar “Affinity Partners” e pĂ«rfaqĂ«suar nga Jared Kushner, dhĂ«ndri i Donald Trump.

NĂ« janar Kushner mori statusin “investitor strategjik”. Ai ka thĂ«nĂ« se ideja i lindi pas njĂ« vizite turistike nĂ« ShqipĂ«ri gjatĂ« vitit 2021.

Kushner e vizitoi Shqipërinë edhe në vitin 2023, ku u shoqërua personalisht edhe nga Kryeministri Rama. Pesë muaj më vonë, në dhjetor 2023, paraqiti zyrtarisht kërkesën për zhvillimin e Sazanit.

Por projekti u bë me dije vetëm në vitin 2024 kur Kushner foli për mediat amerikane.

NjĂ«soj si atĂ«herĂ«, zhvillimi i radhĂ«s ndodh pas njĂ« vizite turistike tĂ« dhĂ«ndrit tĂ« Trump-it. Kjo nĂ«nkupton se vizitat e tij janĂ« “vizita pune”.

Një fotografi e çiftit Kushner me Sazanin në sfond u botua të enjten nga kuzhinieri Aldo Mehmeti në Instagram.

Faksemile e postimit të kuzhinierit Aldo Mehmeti, i cili priti familjen Kushner këtë javë në Vlorë.

Resorti nĂ« Sazan do tĂ« zĂ«rĂ« 8% tĂ« sipĂ«rfaqes sĂ« ishullit – 45 hektarĂ« nga 562 e totalit. Investimi thuhet tĂ« jetĂ« prej rreth 1.4 miliardĂ« eurosh dhe zotohet tĂ« punĂ«sojĂ« rreth 1 mijĂ« persona gjatĂ« ndĂ«rtimit dhe funksionimit.

Kritika për transparencën dhe ndikimin mjedisor

Projekti i Kushnerit ka shkaktuar reagime për mungesën e transparencës dhe rrezikun ndaj mjedisit. Fillimisht në vitin 2024, institucionet dhanë qëndrime kontradiktore për statusin juridik të Sazanit.

Ministria e Mbrojtjes e konsideroi pjesë të planit të vendosjes së Forcave të Armatosura. Ndërsa Ministria e Turizmit deklaroi se nuk kishte kërkesë për zhvillim të zonës.

Aktivistët mjedisorë theksuan se zona është pjesë e Parkut Kombëtar Detar Karaburun-Sazan. Ky park përfshin specie të rralla detare dhe është zonë e mbrojtur që nga viti 2010.

Por, qeveria ndryshoi ligjin për zonat e mbrojtura, duke lejuar zhvillime në këto territore. Në të njëjtën kohë, KKT mori kompetenca të zgjeruara si Këshill Kombëtar i Territorit dhe Ujit.

Parlamenti shtyu gjithashtu ligjin për investimet strategjike deri në vitin 2026. Të gjitha këto veprime ngrenë shqetësime për llogaridhënie dhe mbrojtjen e trashëgimisë natyrore.

Kushner ka deklaruar për mediat ndërkombëtare se nuk ka përfituar trajtim preferencial apo ekstraligjor. Megjithatë qasja e qeverisë shqiptare mbetet jotransparente, çka lë të kuptohet për të kundërtën.

Prej janarit, kur Kushneri mori statusin e investitorit, parashikohej që të zhvilloheshin negociata për mënyrën e investimit. Do të ishte me partneritet publik-privat, koncesion, apo mekanizëm tjetër.

Agjencia Shqiptare e Zhvillimit tĂ« Investimeve (AIDA), i tha Citizens.al se “aktualisht palĂ«t janĂ« nĂ« proces negocimi”. Deklarata u bĂ« mĂ« 25 qershor, njĂ« ditĂ« para se KIS tĂ« regjistronte ASDRE-n.

Nga ana tjetër institucionet nuk kanë bërë transparencë për propozimin e Kushner në Zvërnec.

Citizens.al iu drejtua për informacion edhe agjencive të planifikimit dhe zhvillimit të territorit (AZHT, AKPT) për propozimin, ku kërkoi të dinte nëse ka pasur aplikime për leje zhvillimi për zonën e Sazanit dhe Zvërnecit. Por deri në publikimin e këtij artikulli nuk pati përgjigje.

Lexo gjithashtu:

The post Kushner dhe Sazani: Qeveria krijon kompani për zhvillimin e resortit luksoz appeared first on Citizens.al.

↗

Strategjia e dezinformimit pritet me kritika nga eskpertët dhe opozita

✇Citizens.al
By: Arbjona Çibuku

Projektligji pĂ«r “StrategjinĂ« kombĂ«tare kundĂ«r ndĂ«rhyrjeve tĂ« huaja dhe dezinformimit” ka ngjallur kritika nga opozita dhe ekspertĂ«t e komunikimit.

Strategjia 2025-2030 ka kaluar në komisionet parlamentare nga shumica socialiste, sipas së cilës është realizuar në rekomandime nga Bashkimi Evropian.

Deputeti socialist Erion Braçe, i cili kryesoi Komisionin e Posaçëm që hartoi strategjinë, tha se fokusi ka qenë te forcimi i lirisë së shprehjes dhe ndërgjegjësimit për dezinformimi. Ai tha se strategjia e re vendos këtë çështje si prioritet strategjik kombëtar.

Sipas Braçes, siguria kibernetike është komponent tjetër kyç i strategjisë së sigurisë. Por opozita, nga ana tjetër, e kritikoi dokumentin duke ngritur dyshime për qëllimin e real të tij.

Përmes deputetit Asllan Dogjani, opozita ngriti dyshimet se projektligji për strategjinë kombëtare kundër dezinformimit synon në të vërtetë kontrollin politik mbi median. Sipas tij, nëse keqpërdoret ky projektligj rrezikon pluralizmin dhe lirinë e shprehjes në vend.

Skeptik duken edhe ekspertĂ«t e komunikimit. Pedagogu i gazetarisĂ«, njĂ«herĂ«sh drejtues i qendrĂ«s “Media Look”, Elvin Luku, e cilĂ«soi strategjinĂ« e propozuar nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar si “instrumentalizim tĂ« dezinformimit pĂ«r kontroll”.

Luku kujtoi pĂ«rpjekjet e shkuara tĂ« qeverisĂ« socialiste pĂ«r tĂ« miratuar tĂ« ashtuquajturĂ«n “paketĂ« antishpifje”. Ai theksoi se termi “dezinformim” po pĂ«rdoret si pretekst pĂ«r tĂ« kufizuar median.

Sipas Lukut, edhe kjo nismĂ« vijon logjikĂ«n e “paketĂ«s antishpifje” qĂ« dĂ«shtoi mĂ« parĂ«. Pedagogu tregoi pĂ«r Citizens.al se njĂ« vit mĂ« parĂ« qendra qĂ« ai drejton i kishte dĂ«rguar Kuvendit njĂ« analizĂ« kritike ndaj draftit.

PĂ«r pedagogun e gazetarisĂ« Erlis Çela njĂ« shqetĂ«sim mĂ« vete ka qenĂ« procesi i ndjekur pĂ«r hartimin e kĂ«saj strategjie, qĂ« sipas tij ka qenĂ« pa transparencĂ« dhe gjithĂ«pĂ«rfshirje.

Ai kujtoi se raportet ndërkombëtare evidentojnë presione mbi median në Shqipëri dhe përqendrim pronësie te një grusht njerëzish.

“Çdo ndĂ«rhyrje ligjore qĂ« nuk vjen si rezultat i njĂ« procesi transparent, gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s dhe me garanci tĂ« forta kushtetuese, krijon dyshime tĂ« arsyeshme pĂ«r qĂ«llimet dhe efektet reale tĂ« saj”, tha Çela pĂ«r Citizens.

Ai kritikoi edhe opozitĂ«n pĂ«r qĂ«ndrimin pasiv dhe bojkotues nĂ« komisionin parlamentar. Sipas ÇelĂ«s, mungesa e debatit publik dhe pĂ«rfshirja e kufizuar e aktorĂ«ve tĂ« pavarur Ă«shtĂ« problematike.

“Lufta kundĂ«r dezinformimit nuk duhet tĂ« jetĂ« pretekst pĂ«r kontroll politik tĂ« informacionit,” theksoi pedagogu i gazetarisĂ«.

Çela shtoi se plani i veprimit tĂ« strategjisĂ« sĂ« propozuar mbetet i paqartĂ« dhe pa qartĂ«si mbi aktet nĂ«nligjore. Edhe ai pĂ«rmendi si precedent “paketĂ«n antishpifje” pĂ«r tĂ« argumentuar shqetĂ«simet e tij.

“Mungesa e njĂ« debati tĂ« gjerĂ« publik dhe pĂ«rfshirja e kufizuar e aktorĂ«ve tĂ« pavarur, siç janĂ« gazetarĂ«t, organizatat e shoqĂ«risĂ« civile, ekspertĂ«t e medias dhe universitetet, ngre dyshime se kjo strategji mund tĂ« shĂ«rbejĂ« mĂ« shumĂ« si njĂ« mekanizĂ«m pĂ«r tĂ« ndĂ«shkuar zĂ«rat kritikĂ« sesa pĂ«r tĂ« mbrojtur qytetarĂ«t nga dezinformimi me origjinĂ« nga shtetet e huaja,” theksoi Çela.

Komisioni i posaçëm kundër dezinformimit u formua me qëllim rishikimin e kuadrit ligjir për parandalimin e ndërhyrjeve të huaja në proceset demokratike në vend. 

Por opozita e bojkotoi punën e komisionit pasi ishte kundër propozimit të qeverisë. Pavarësisht kësaj komisioni vijoi punën në mënyrë të njëanshme. 

Duke e kthyer në një strategji kombëtare, qeveria krijoi një plan-veprimi përmes së cilit angazhohet Këshilli i Ministrave për miratimin e akteve ligjore që bëjnë të mundur zbatimit e strategjisë.

Strategjia është e fokusuar te parandalimi i ndërhyrjeve të huaja në fushata zgjedhore, procese demokratike si dhe financimi politik i partive.

The post Strategjia e dezinformimit pritet me kritika nga eskpertët dhe opozita appeared first on Citizens.al.

❌