NdĂ«rsa britanikĂ«t marrin frymĂ« lirisht pas zbutjes sĂ« valĂ«s sĂ« tretĂ« tĂ« tĂ« nxehtit nĂ« vitin 2025, shumĂ« po pyesin veten nĂ«se kjo periudhĂ« moti ekstrem Ă«shtĂ« ânormalja e reâ nĂ«n ndryshimet klimatike.
I publikuar kĂ«tĂ« mĂ«ngjes, raporti vjetor i vlerĂ«simit tĂ« klimĂ«s i ZyrĂ«s Meteorologjike e konfirmon kĂ«tĂ«: nivelet bazĂ« po ndryshojnĂ«, rekordet thyhen mĂ« shpesh dhe nxehtĂ«sia dhe reshjet ekstreme po âbĂ«hen normĂ«â, transmeton Telegrafi.
Tre vitet e fundit kanĂ« qenĂ« mĂ« tĂ« nxehtat e regjistruara nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar â me vitin 2024 vitin e katĂ«rt mĂ« tĂ« ngrohtĂ« nĂ« tĂ« dhĂ«nat qĂ« datojnĂ« qĂ« nga viti 1884.
Viti i kaluar ishte më i nxehti i regjistruar në nivel global, pasi emetimet e gazrave serrë nga djegia e gazit, naftës dhe qymyrit vazhdojnë të rriten, duke ngrohur atmosferën.
âĂdo vit qĂ« kalon Ă«shtĂ« njĂ« tjetĂ«r hap lart nĂ« trajektoren e ngrohjes nĂ« tĂ« cilĂ«n ndodhet klima jonĂ«â, thotĂ« Mike Kendon, shkencĂ«tar i klimĂ«s nĂ« ZyrĂ«n Meteorologjike dhe autor kryesor i raportit tĂ« KlimĂ«s pĂ«r Gjendjen e MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar.
âVĂ«zhgimet tregojnĂ« se klima jonĂ« nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar tani Ă«shtĂ« dukshĂ«m e ndryshme nga ajo qĂ« ishte vetĂ«m disa dekada mĂ« parĂ«. Tani po shohim rekorde qĂ« thyhen shumĂ« shpesh, ndĂ«rsa shohim ekstreme tĂ« temperaturĂ«s dhe reshjeve qĂ« preken mĂ« shumĂ« nga klima jonĂ« nĂ« ndryshimâ, shtoi ai.
Sa është ngrohur Mbretëria e Bashkuar?
Mbretëria e Bashkuar është ngrohur me një shpejtësi prej afërsisht 0.25°C për dekadë që nga vitet 1980, me dekadën më të fundit (2015-2024) 1.24°C më të ngrohtë se 1961-1990, tregon raporti.
Ai bazohet në vëzhgime nga një rrjet prej disa qindra stacionesh meteorologjike në të gjithë vendin, të cilat kanë të dhëna për temperaturën dhe reshjet që shtrihen që nga shekulli i 19-të.
Numri i ditëve me temperatura 5°C mbi mesataren 1961-1990 është dyfishuar për dekadën më të fundit krahasuar me 1961-1990. Për 8°C mbi mesataren numri është trefishuar dhe për 10°C është katërfishuar.
âKy ritĂ«m ndryshimi dhe grumbullimi i tĂ« dhĂ«nave tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme nuk Ă«shtĂ« njĂ« ndryshim natyror nĂ« klimĂ«n tonĂ«â, thekson Kendon.
âStudime tĂ« shumta kanĂ« treguar se si emetimet njerĂ«zore tĂ« gazrave serrĂ« po e ngrohin atmosferĂ«n dhe po ndryshojnĂ« motin qĂ« pĂ«rjetojmĂ« nĂ« tokĂ«. Klima jonĂ« nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar tani Ă«shtĂ« dukshĂ«m e ndryshme nga ajo qĂ« ishte vetĂ«m disa dekada mĂ« parĂ«, kjo Ă«shtĂ« e qartĂ« nga vĂ«zhgimet tonaâ, shtoi Kendon.
A po bëhet më e lagësht Mbretëria e Bashkuar?
NdĂ«rsa klima e MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar ngrohet, ajo po bĂ«het edhe mĂ« e lagĂ«sht, sepse çdo 1°C i mundĂ«son atmosferĂ«s tĂ« mbajĂ« rreth 7 pĂ«rqind mĂ« shumĂ« lagĂ«shti â duke çuar nĂ« reshje mĂ« tĂ« dendura shiu.
Raporti tregon se rritja e reshjeve në Mbretërinë e Bashkuar është tërësisht për shkak të një tendence rritëse në gjysmën e vitit të dimrit, nga tetori në mars. Për vitet 2015-2024, gjysma e vitit të dimrit është tani 16 përqind më e lagësht se sa ishte në vitet 1961-1990.
Periudha nga tetori 2023 deri në mars 2024 ishte gjysma e vitit të dimrit më e lagësht e regjistruar ndonjëherë për Anglinë dhe Uellsin në mbi 250 vjet, duke shkaktuar përmbytje të përhapura në Skocinë lindore, Derbyshire, Nottinghamshire dhe Midlands Perëndimore.
Të kuptuarit e trajektores rritëse për temperaturën e lartë dhe reshjet e shiut është jetike, thonë shkencëtarët, pasi këto ekstreme të motit kanë tendencë të shkaktojnë ndikimet më të mëdha në formën e përmbytjeve dhe valëve të nxehtësisë.
âPo pĂ«rjetojmĂ« ngjarje mĂ« tĂ« rĂ«nda tĂ« motit nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar pĂ«r shkak tĂ« ndryshimeve klimatikeâ, thotĂ« shkencĂ«tari kryesor i Met Office, profesor Stephen Belcher.
âAto janĂ« njĂ« kujtesĂ« e fuqishme e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« sonĂ« ndaj qytetarĂ«ve tani dhe ndaj brezave tĂ« ardhshĂ«m, pĂ«r tĂ« pĂ«rshpejtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« pĂ«rshtatur shoqĂ«rinĂ« dhe infrastrukturĂ«n tonĂ« pĂ«r tâu pĂ«rballur me kĂ«to ekstreme tĂ« motitâ, shtoi Belcher.
Vëzhgimet aktualisht nuk sugjerojnë që Mbretëria e Bashkuar po bëhet më erëra ose më e stuhishme, megjithëse stuhitë patën një ndikim shkatërrues në vitin 2024. Paralajmërime të kuqe u lëshuan për stuhinë Isha në janar dhe stuhinë Darragh në dhjetor, vëren raporti; një kujtesë se stuhi të tilla janë një pjesë e brendshme e klimës për shkak të pozicionit të Mbretërisë së Bashkuar në rrugën e stuhive të Atlantikut.
Niveli i detit në Mbretërinë e Bashkuar po rritet më shpejt se mesatarja globale
Për herë të parë, raporti thekson gjithashtu se si niveli i detit në Mbretërinë e Bashkuar po rritet më shpejt se mesatarja globale.
Të dhënat e matësve të baticave që nga vitet 1900 ofrojnë prova vëzhguese se rritja e nivelit të detit rreth Mbretërisë së Bashkuar po përshpejtohet, me dy të tretat e rritjes së vëzhguar të nivelit të detit gjatë asaj periudhe që kanë ndodhur vetëm gjatë tre dekadave të fundit.
Kjo pĂ«rkeqĂ«son ndikimin e stuhive â siç Ă«shtĂ« stuhia Kathleen nĂ« prill 2024, e cila pĂ«rkoi me baticat pranverore dhe u ndikua nga nivelet e larta mesatare tĂ« detit nĂ« sfond.
âNgjarjet e valĂ«ve tĂ« stuhive qĂ« pĂ«rjetoi MbretĂ«ria e Bashkuar nĂ« vitin 2024 demonstrojnĂ« potencialin qĂ« MbretĂ«ria e Bashkuar tĂ« preket nga pĂ«rmbytjet bregdetareâ, thotĂ« Dr. Svetlana Jevrejeva nga Qendra KombĂ«tare e OqeanografisĂ«.
âNdĂ«rsa nivelet e detit vazhdojnĂ« tĂ« rriten rreth MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar, ky rrezik vetĂ«m do tĂ« rritet mĂ« tejâ, shton ajo, dhe âsiç e dimĂ« nga ngjarjet historike, Ă«shtĂ« vetĂ«m çështje kohe derisa MbretĂ«ria e Bashkuar tĂ« jetĂ« e radhĂ«s nĂ« rrugĂ«n e njĂ« ngjarjeje tĂ« madhe valĂ«sh stuhieâ.
Shenja të tjera të ndryshimit të klimës në Mbretërinë e Bashkuar
Edhe pse të gjithë britanikët janë të ndjeshëm ndaj valëve të nxehtësisë në verë, për dashamirësit e natyrës që janë të vëmendshëm, shenjat e ndryshimit të klimës janë të shumëfishta.
Koha e aktivitetit sezonal në bimë dhe kafshë (e njohur si fenologji) është regjistruar në Mbretërinë e Bashkuar nga një rrjet vullnetarësh. Të dhënat e tyre tregojnë se pranvera e vitit 2024 ishte më herët se mesatarja për 12 nga 13 ngjarjet e pranverës të monitoruara.
Ishte gjithashtu më e hershmja në seri (nga viti 1999-2024) si për shfaqjen e vezëve të bretkosave ashtu edhe për folezimin e mëllenjave.
âDuke parĂ« tĂ« dhĂ«nat e fenologjisĂ«, mund tĂ« shohim shembuj se si natyra po i pĂ«rgjigjet si motit, nĂ« afat tĂ« shkurtĂ«r, ashtu edhe klimĂ«s, nĂ« afat tĂ« gjatĂ«â, thotĂ« Dr. Judith Garforth nga Woodland Trust.
âPĂ«r shembull, moti veçanĂ«risht i ngrohtĂ« nĂ« shkurt tĂ« vitit 2024 rezultoi nĂ« shikimin mĂ« tĂ« hershĂ«m mesatar tĂ« vezĂ«ve tĂ« bretkosave nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar qĂ« nga fillimi i serisĂ« nĂ« vitin 1999; por nĂ« planin afatgjatĂ«, lulĂ«zimi i lajthisĂ«, i cili mund tĂ« ndodhĂ« qĂ« nĂ« dhjetor, po fillon tĂ« tregojĂ« njĂ« trend nĂ« rritje gjatĂ« tĂ« gjithĂ« 26 viteve tĂ« serisĂ« sĂ« tĂ« dhĂ«naveâ, shtoi Garforth.
âKy raport nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« regjistrim i ndryshimit, por njĂ« thirrje pĂ«r veprimâ, thotĂ« Profesor Liz Bentley, Drejtore Ekzekutive e ShoqĂ«risĂ« MbretĂ«rore Meteorologjike.
â[Ai] tregon qartĂ« se sa shpejt po evoluon klima jonĂ« pĂ«r tĂ« informuar politikat, planifikimin e qĂ«ndrueshmĂ«risĂ« dhe pĂ«rshtatjenâ, shtoi pĂ«r fund Bentley. /Telegrafi/
Â
Â
Â
The post ValĂ«t e tĂ« nxehtit, pĂ«rmbytjet dhe rritja e nivelit tĂ« detit â si po rriten ekstremet e motit nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar? appeared first on Telegrafi.
Login
