TIRANĂ, 22 dhjetor /ATSH/ Historia e tretĂ« e kopertinĂ«s e âWorld Health Voicesâ i Ă«shtĂ« kushtuar ProfesoreshĂ« Evis Sala, ministre e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe MirĂ«qenies Sociale, njĂ« eksperte e njohur ndĂ«rkombĂ«tarisht nĂ« imazherinĂ« onkologjike, karriera e sĂ« cilĂ«s ka pĂ«rfshirĂ« Universitetin e Cambridge-it (MbretĂ«ri e Bashkuar), Memorial Sloan Kettering Cancer Center (Nju Jork, SHBA), Policlinico Gemelli (RomĂ«, Itali) dhe tani drejtimin kombĂ«tar pĂ«r shĂ«ndetĂ«sinĂ«.
Gjatë kësaj bisede, ministrja Sala reflekton mbi thirrjen e saj të hershme drejt mjekësisë, rrugëtimin shkencor të bazuar në inovacion dhe kërkimin onkologjik, si dhe angazhimin për të ndërtuar një sistem shëndetësor më të barabartë, modern dhe të përqendruar te pacienti për Shqipërinë.
Si Ministre e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe Mbrojtjes Sociale, Evis Sala mbulon jo vetĂ«m shĂ«ndetĂ«sinĂ«, por edhe mirĂ«qenien sociale, njĂ« portofol qĂ« ajo e pĂ«rshkruan si âgjigantâ.
Në sektorin e shëndetësisë, Sala ka përcaktuar tre fusha të mëdha, Onkologjia dhe Rrjeti Shqiptar i Kancerit, Një sistem i unifikuar diagnostik si dhe Inteligjenca artificiale dhe integrimi digjital.
âDuhet tĂ« pĂ«rmirĂ«sojmĂ« shĂ«rbimet e kancerit nĂ« ShqipĂ«riâ, shprehet Sala e cila planifikon krijimin e Rrjetit Shqiptar tĂ« Kancerit, me njĂ« Institut Onkologjik nĂ« TiranĂ« nĂ« qendĂ«r.
âRrjeti Ă«shtĂ« nĂ« ndĂ«rtim e sipĂ«r dhe do tĂ« krijohet nĂ« gjashtĂ« muajt e ardhshĂ«m, dhe instituti do tĂ« vijojĂ« gjatĂ« vitit pasuesâ, vijon ajo duke shtuar se âne duam ta çojmĂ« mjekĂ«sinĂ« e kancerit te pacienti, jo pacientin te mjekĂ«siaâ.
Kjo do të shoqërohet me standardizimin e protokolleve onkologjike dhe hedhjen e bazave, brenda rreth dy vitesh, për kapacitetet e provave klinike në Shqipëri.
Ministrja deklaron se: âne duam qĂ« ShqipĂ«ria tĂ« ketĂ« kapacitet pĂ«r tĂ« zhvilluar prova klinike, pĂ«r tĂ« hapur derĂ«n e inovacionit nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« strukturuarâ.
Diagnostika Ă«shtĂ«  njĂ« tjetĂ«r fushĂ« e lidhur ngushtĂ« me formimin e saj profesional dhe Sala synon qĂ« tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« sistem sistem diagnostik tĂ« integruar mirĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin.Â
Me njĂ« popullsi rreth 2.4 milionĂ« banorĂ«, ajo vĂ«ren se âShqipĂ«ria Ă«shtĂ« si njĂ« qytet i madh, madje jo shumĂ« i madh, po tĂ« mendosh pĂ«r disa qendra urbane globaleâ.
Kjo shkallĂ«, sipas saj, Ă«shtĂ« avantazh. âShqipĂ«ria mund dhe do tĂ« ketĂ« njĂ« sistem diagnostik tĂ« unifikuar nĂ« afat tĂ« mesĂ«m dhe tĂ« gjatĂ«â.
Shtylla e tretë është inteligjenca artificiale dhe shëndetësia digjitale, e lidhur ngushtë si me onkologjinë ashtu edhe me diagnostikën.
âNe duam tĂ« krijojmĂ« njĂ« sistem bazĂ« tĂ« integruar, njĂ« âbackboneâ, qĂ« lidh sisteme tĂ« ndryshme dhe siguron ndĂ«rveprueshmĂ«riâ, deklaron ministrja Sala.
Ajo sqaron se: ânĂ« afat tĂ« shkurtĂ«r, ne tashmĂ« po pĂ«rmirĂ«sojmĂ« kushtet dhe protokollet nĂ« onkologji. NĂ« tre muaj nuk mund tĂ« ndryshosh gjithçka, por mund tĂ« filloshâ.Â
NĂ« fillim tĂ« vitit tĂ« ardhshĂ«m, ajo pret tĂ« ketĂ« njĂ« hartĂ«zim tĂ« plotĂ« tĂ« kĂ«tyre tre fushave strategjike dhe plane konkrete veprimi. âDo tâi kemi hartĂ«zuar fushat, do tĂ« kemi pĂ«rcaktuar veprimet, do tĂ« kemi identifikuar ekipet dhe do tĂ« kemi planifikuar financimin, sepse financimi duhet planifikuar paraprakishtâ, nĂ«nvizon ministrja e ShĂ«ndetĂ«sisĂ«.Â
Përtej shëndetësisë, ministrja Sala është shumë e vetëdijshme për sfidat dhe mundësitë në fushën e mirëqenies sociale.
ShqipĂ«ria po pĂ«rgatitet pĂ«r njĂ« hap historik: anĂ«tarĂ«simin nĂ« Bashkimin Europian nĂ« vitin 2029. âKĂ«to katĂ«r vite janĂ« njĂ« moment shumĂ« historik pĂ«r ne, pĂ«r tâu pĂ«rqendruar njĂ«kohĂ«sisht si nĂ« shĂ«ndetĂ«si ashtu edhe nĂ« mirĂ«qenie socialeâ, deklaron Sala ku njĂ« fokus kryesor Ă«shtĂ« pĂ«rafrimi ligjor, veçanĂ«risht nĂ« fushĂ«n e mirĂ«qenies sociale.
Kur pyetet posaçërisht pĂ«r onkologjinĂ« pediatrike, Sala shprehet se âkur them onkologji, kjo pĂ«rfshin onkologjinĂ« pediatrike dhe sĂ«mundjet hematologjike malinje. Gjithçka.â
Brenda Rrjetit të ardhshëm Kombëtar të Kancerit, tre qendra kryesore do të funksionojnë nën ombrellën e Institutit Onkologjik në Tiranë, Hemato-onkologjia, Onkologjia pediatrike dhe Onkologjia e përgjithshme.
Integrimi i kërkimit shkencor në zemër të sistemit shëndetësor është një prej sfidave shprehet Sala dhe shtyllë kyçe e kësaj strategjie është AI dhe inovacioni i drejtuar nga të dhënat.
âNe do tĂ« inkurajojmĂ« shumĂ« âspin-offâ tĂ« AI-sĂ« tĂ« vijnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri dhe tĂ« punojnĂ« me ne, sepse do tĂ« krijojmĂ« njĂ« dataset kombĂ«tar qĂ« Ă«shtĂ« mjaft specifik mesdhetar, pĂ«r sa i pĂ«rket stilit tĂ« jetesĂ«s dhe modeleve tĂ« sĂ«mundjeveâ, deklaron ministrja.Â
Si njĂ« lidere globale nĂ« imazherinĂ« onkologjike, Evis Sala pyetet shpesh pĂ«r njĂ« shqetĂ«sim qĂ« shumĂ« nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ« e kanĂ« nĂ« heshtje: A do tâi zĂ«vendĂ«sojĂ« AI radiologĂ«t?
Ajo pĂ«rgjigjet pa hezitim: âNĂ«se do ta rimendoja veten sot, me AI-nĂ« qĂ« po merr pĂ«rsipĂ«r disa detyra, mendoj se radiologu do tĂ« jetĂ« mĂ« shumĂ« si njĂ« dirigjent orkestre, qĂ« orkestron mjete tĂ« ndryshme tĂ« AI-sĂ«â.Â
Ajo e hedh poshtë kategorikisht idenë se radiologjia si specialitet do të zhduket.
âGeoffrey Hinton e kishte gabim, dhe kjo Ă«shtĂ« provuar, pavarĂ«sisht ndikimit tĂ« tij nĂ« nivel Nobeli dhe mendjes sĂ« tij brilante. AI nuk do ta zĂ«vendĂ«sojĂ« radiologun. Por me siguri do ta zĂ«vendĂ«sojĂ« radiologun qĂ« nuk pĂ«rdor AIâ, shprehet Sala.
Mesazhi i saj pĂ«r brezin e ri Ă«shtĂ« i qartĂ« dhe shkon pĂ«rtej imazherisĂ«: âNĂ«se nuk di tĂ« pĂ«rdorĂ«sh AI-nĂ«, nĂ«se nuk e pĂ«rdor AI-nĂ«, je i vjetĂ«ruar. Kjo vlen pĂ«r onkologjinĂ« dhe pĂ«r çdo fushĂ« tjetĂ«râ.
Sala e sheh AI-nĂ« si njĂ« forcĂ« çliruese, jo si kĂ«rcĂ«nim. âShumĂ« detyra janĂ« tĂ« mĂ«rzitshme dhe pĂ«rsĂ«ritĂ«se. Kush dĂ«shiron tĂ« numĂ«rojĂ« mĂ« nyjet pulmonare? TĂ« gjitha kĂ«to do tâi bĂ«jĂ« AI, e integruar nĂ« sistemet tonaâ, vijon ajo.
Motivimi i saj në krye të Ministrisë së Shëndetësië është të përdorë gjithë përvojën e saj, gati 30 vjet në vende, sisteme shëndetësore dhe rrethana të ndryshme, për të bërë ndryshim në atdhe.
NĂ«se do tĂ« mbahet mend pĂ«r diçka si ministre, ajo shpreson tĂ« jetĂ« pĂ«r tre fushat qĂ« ka zgjedhur si shtylla. âNĂ«se arrij tĂ« bĂ«j ndryshim, bashkĂ« me ekipin, nĂ« onkologji, AI digjitale dhe diagnostikĂ«, atĂ«herĂ« do ta kem bĂ«rĂ« mirĂ« punĂ«nâ, shprehet Sala.
Kur pyetet se çfarĂ« do tâu thoshte tĂ« rinjve nĂ« fillim tĂ« karrierĂ«s, Sala rikthehet te temat qĂ« kanĂ« formĂ«suar jetĂ«n e saj: mentorĂ«t, lĂ«vizshmĂ«ria, rezistenca dhe karakteri. âDuhet ta shihni botĂ«n. Ishte njĂ« hap i madh kur shkova pĂ«r felloĂ«ship nĂ« Sloan Kettering, djali im ishte 11 vjeç. Kur bĂ«ra specializimin, ai ishte katĂ«r. ĂshtĂ« e vĂ«shtirĂ«, sidomos me familje. Por shihni botĂ«n. Mos qĂ«ndroni nĂ« tĂ« njĂ«jtin vendâ, apelon ministrja Sala.Â
Këshilla e saj është praktike dhe filozofike njëkohësisht: ndërto rezistencë; shko dhe shih si bëhen gjërat diku tjetër, si mirë ashtu edhe keq; dhe mëso nga ajo që nuk bëhet mirë, për të mos e përsëritur.
https://oncodaily.com/magazine/evis-sala-albania-minister-of-health-2025
The post Sala pĂ«r âWorld Health Voicesâ: Tre shtylla reforme pĂ«r tĂ« transformuar kujdesin shĂ«ndetĂ«sor appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.