Sipas platformës “IQAir”, ku bëhen matjet e cilësisë së ajrit në të gjitha vendet e botës, Prishtina është renditur si qyteti i 13-të me ajrin më të ndotur, me indeks të cilësisë së ajrit 158, që konsiderohet “i pashëndetshëm”.

Ndërkohë, Instituti Hidrometeorologjik i Kosovës ka njoftuar se edhe gjatë ditës së sotme, në vendet e ulëta, do të ketë mjegull të dendur. Prandaj, këshillohet që personat e ndjeshëm të shmangin daljet e panevojshme, ndërsa drejtuesve të automjeteve u rekomandohet të kenë kujdes të shtuar gjatë vozitjes.

Prishtina ka zënë vendin e 13-të në botë si qyteti me ajrin më të ndotur. Sipas platformës “IQAir”, ku bëhen matjet e cilësisë së ajrit në të gjitha vendet e botës, Prishtina është renditur si qyteti i 13-të me ajrin më të ndotur, me indeks të cilësisë së ajrit 158, që konsiderohet “i pashëndetshëm”.

Specialistë të cilësisë së ajrit thonë se gjendja është shqetësuese dhe se përkeqësimit të kësaj situate po i kontribuojnë edhe kushtet meteorologjike.

“Në bazë të matjeve që kemi marrë nga Instituti Hidrometeorologjik në kohë reale, kemi tejkalim të grimcave të pluhurit PM2.5 dhe PM10, të cilat qëndrojnë pezull në ajër. Ajo që po e përkeqëson këtë gjendje janë kushtet meteorologjike, si lagështia e madhe e ajrit, temperaturat e ulëta dhe mungesa e erës, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në cilësinë e ajrit”, tha për RTK-në Mentor Shala, specialist i cilësisë së ajrit.

Ai thotë se mbrojtja më e mirë në këtë situatë është reduktimi i daljeve jashtë, veçanërisht për disa kategori të ndjeshme.

“I rekomandojmë grupmoshat e ndjeshme, si të moshuarit, fëmijët dhe personat me sëmundje kronike, që t’i ulin frekuentimet jashtë dhe t’i reduktojnë sa më shumë daljet kur cilësia e ajrit nuk është e mirë. Nga monitorimi dhe mjegulla që vërejmë, konstatojmë gjendje jo të mirë kryesisht në mëngjes, në mbrëmje dhe gjatë natës”, shtoi ai.

Shala thotë se gjendja e cilësisë së ajrit pritet të përmirësohet nga dita e mërkurë, kur parashikohen reshje shiu dhe ndryshim i kushteve të motit.

Megjithatë, ai shpreh shqetësim për ditët festive të fundvitit, për shkak të përdorimit të mjeteve piroteknike, të cilat, sipas tij, shkaktojnë ndotje të madhe përmes çlirimit të metaleve të rënda në ajër.

Ndryshe, qytetet me ajrin më të pastër janë renditur Berna në Zvicër, Roterdami në Holandë, San Francisko në SHBA, Melbourne në Australi, Vancouver në Kanada, Lisbona në Portugali, Helsinki në Finlandë, si dhe qytete të tjera.

Para Prishtinës, qytetet më të ndotura janë kryesisht nga Pakistani, India, Egjipti dhe Bangladeshi. Ndërsa nga rajoni, më të ndotura konsiderohen Beogradi dhe Sarajeva.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Ajri i ndotur në Kosovë, këshillohet që personat e ndjeshëm të shmangin daljet appeared first on Sinjali.

Në Universitetin e Sporteve, një histori frymëzuese po shkon drejt finalizimit. Një student i veçantë, është gati të mbyllë studimet Bachelor këtë vit akademik. 25-vjeçari Gersi Troka, zgjodhi auditorët duke thyer barrierat dhe paragjykimet ndaj personave me aftësi ndryshe.

“Kisha shumë vullnet për të realizuar Universitetin e Sporteve dhe e realizova.Ka qenë e vështirë të thyeja barriera po tani jam përmirësuar.”

Ai tregon se ambientimi me jetën universitare dhe sportin ka qenë i natyrshëm, pasi aktiviteti fizik është pjesë e jetës së tij prej thuajse 15 vitesh.

“Më është dukur shumë mirë jam shumë i kënaqur me cdo gje nga petagogët dhe nga shokët që më kanë mirëpritur në universitet.
E kaloj syhumë mirë më afrohen, duan të hyjnë në bisedë pak a shumë, pyesin për orare mësimore.”

Por për Gersin, suksesi nuk është vetëm personal. Ai ka një mesazh të drejtpërdrejtë për prindërit.

“I bëj dhe një mesazh prindërve të mos i lini femijët tuaj pasiv në shtëpi, pasi duhet të stërviten të dalin të qarkullojnë, të stërviten edhe në kushtet e shtëpisë. Duhen të ndihmohen nga të gjitha anët, fizioterapike dhe ekonomike.”

Sipas tij, kjo kategori ka nevojë për më shumë politika mbështetëse, si në arsim ashtu edhe në sport, për të pasur mundësi të barabarta zhvillimi.

The post Një student ndryshe tek sportet, 25-vjeçari Gersi Troka “mposht” sindromën “down” first appeared on JavaNews.al.

Gjatë periudhës festive, sistemi shëndetësor parësor në të gjithë Shqipërinë vijon punën pa ndërprerje për të garantuar kujdes të menjëhershëm dhe cilësor për çdo qytetar.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale, prof.Evis Sala zhvilloi një takim me stafin e Operatorit të Shërbimeve të Kujdesit Shëndetësor (OSHKSH) për koordinimin dhe masat e nevojshme për vijimin e shërbimit dhe kujdes të shtuar gjatë sezonit të festave.

Operatori i Shërbimeve të Kujdesit Shëndetësor administron dhe koordinon një rrjet të gjerë kombëtar, me 4 drejtori rajonale, 36 njësi vendore, spitale rajonale, bashkiake dhe ditore, si dhe 362 qendra shëndetësore, duke qenë një shtyllë kyçe e funksionimit të sistemit shëndetësor.

The post Ministrja Sala takim me stafin e OSHKSH: Kujdes i shtuar gjatë sezonit të festave first appeared on JavaNews.al.

TIRANË, 21 dhjetor/ATSH/ Gjatë periudhës së festave të fundvitit, sistemi shëndetësor parësor në të gjithë vendin do të vijojë punën pa ndërprerje, me qëllim garantimin e shërbimeve të menjëhershme dhe cilësore për qytetarët.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale, Evis Sala, zhvilloi një takim pune me stafin drejtues të Operatorit të Shërbimeve të Kujdesit Shëndetësor (OSHKSH), ku u diskutuan masat organizative dhe koordinuese për përballimin e fluksit të shtuar të kërkesave gjatë sezonit festiv.

Në fokus të takimit ishte forcimi i gatishmërisë së strukturave shëndetësore, sigurimi i vijimësisë së shërbimeve dhe rritja e vëmendjes ndaj emergjencave shëndetësore që mund të shfaqen gjatë festave.

OSHKSH administron dhe koordinon një rrjet të gjerë kombëtar, i përbërë nga katër drejtori rajonale, 36 njësi vendore, spitale rajonale, bashkiake dhe ditore, si dhe 362 qendra shëndetësore, duke luajtur një rol kyç në funksionimin e sistemit shëndetësor parësor në vend.

Autoritetet shëndetësore sigurojnë se të gjitha strukturat do të jenë në gatishmëri të plotë për t’u ofruar qytetarëve kujdes shëndetësor të vazhdueshëm dhe të sigurt gjatë gjithë periudhës së festave të fundvitit. /j.p/

The post Sistemi shëndetësor parësor, në gatishmëri gjatë festave të fundvitit appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TIRANË, 20 dhjetor/ATSH/ Ekipi i mjekëve në repartin e ortopedisë në Spitalin Universitar të Traumës, ka kryer një ndërhyrje kirurgjikale të suksesshme te një pacient 23 vjeçar, pas një aksidenti automobilistik.

Ministria e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale, njoftoi se falë reagimit të shpejtë dhe profesionalizmit të ekipit mjekësor, u shmangën komplikacionet te pacienti që kishte pësuar një aksident automobilistik.

Sipas MSHMS, pacienti paraqiti një luksacion posterior sternoklavikular sinister, një dëmtim i rrallë dhe kompleks, me rrezik të lartë, por me ndërhyrjen kirurgjikale “Reponim i hapur me fiksim me FiberTape”, e realizuar sipas metodave bashkëkohore më të avancuara, u arrit të shmangen komplikacionet dhe komprimimi i enëve të mëdha të gjakut që dalin nga zemra.

Prof. Dr. Vilson Ruci, Shef i Shërbimit Universitar të Ortopedisë, e cilësoi këtë ndërhyrje kirurgjikale si shumë të komplikuar që u arrit të realizohej me sukses dhe pacienti për më pak se dy muaj do t’i rikthehet jetës normale.

Ndërsa, Prof. Dr. Arben Zenelaj, shef i Shërbimit të Kirurgjisë së Këmbës Diabetike dhe Angiokirurgjisë, tha se “ky rast ishte i vështirë edhe për shkak të realizimit të sintezës së kockës së thyer, por edhe për shkak të komlikacioneve të larta që mund të ndodhnin si pasojë e dëmtimit të enëve kryesore të gjakut, të cilat ndodhen në zonën e gjoksit”.

“Rasti shkoi mirë, i pakomplikuar, në një kirurgji të kompletuar. Pacienti është mirë dhe ka dalë nga spitali”, tha Zenelaj.

MSHMS i shprehu mirënjohjen ekipit të mjekëve të SUT, Prof. Dr. Vilson Ruci Shef i Shërbimit Universitar të Ortopedisë, Prof. Dr. Arben Zenelaj, Shef i Shërbimit të Kirurgjisë së Këmbës Diabetike dhe Angiokirurgjisë, Dr. Lorenc Bode, Kirurg Ortoped, anestezistët  Dr. Rexhina Sturçe dhe Dr. Ardit Kuqi, Dr. Kremantin Canaj, specializant Ortoped, instrumentare Mirushe Merja dhe infermiere Deonada Çoku.

/e.i/a.f/

The post Mjekët e Spitalit të Traumës shmangin komplikacionet te 23-vjeçari i aksidentuar appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TIRANË, 20 dhjetor /ATSH/ Edhe pse pijet energjike nuk lejohet të shiten për fëmijët nën 18 vjeç, sërish konsumimi i tyre nga të rinjtë mbetet problematikë shqetësuese për prindërit dhe mjekët.

Ndërsa prindërit mund edhe të mos jenë në dijeni të konsumimit të herëpashershëm të pijeve energjike nga fëmijët e tyre, episodet e nervozizmit, mungesës së fokusit dhe sjellje të tjera alarmante janë thirrje ndërgjegjësuese për kontroll më të rreptë.

Nga ana e tyre, mjekët theksojnë se konsumimi i pijeve energjike nga adoleshentët dhe të rinjtë lidhet me pasoja serioze për shëndetin fizik dhe mendor, përfshirë dëmtimin e zemrës, çrregullime të sistemit nervor, probleme të përqendrimit dhe rritje të rrezikut për varësi.

Mjekja kardiologe, Anila Shahini, njëherësh drejtuese e Qendrës Shëndetësore të Specialiteteve Nr. 1 në Tiranë, tha për ATSH-në se në praktikën e përditshme klinike përballet me të rinj dhe adoleshentë me ankesa për probleme të zemrës, të cilat lidhen me konsumimin e pijeve energjike.

“Konsumi i tepërt i pijeve energjike shkakton presion të lartë të gjakut, rrahje të shpeshta dhe të forta të zemrës, ndjesi marrjeje fryme dhe ankth. Konsumi i pijeve energjike mund të shkaktojë aritmi edhe te të rinj që nuk kanë pasur më parë probleme të njohura të zemrës. Kjo lidhet kryesisht me përmbajtjen e lartë të kafeinës në këto pije. Ato përmbajnë nga 80–300 miligramë kafeinë, ndërkohë që një filxhan i zakonshëm kafeje përmban deri në 100 miligramë kafeinë. Përveç kafeinës, pijet energjike përmbajnë edhe substanca shtesë si guarana, taurina dhe L-karnitina”, tha Shahini.

Mjekja thekson se probleme shfaqin të rinjtë që i konsumojnë shpesh dhe ata që kanë faktorë predispozues si tolerancë të ulët ose intolerancë ndaj kafeinës, rrahje të zemrës me tendencë të lartë mbi 80 rrahje/minutë, natyrë të ndjeshme ose episode ankthi, pagjumësi, periudha stresi apo mbingarkese mendore, si gjatë provimeve, si edhe mbingarkesë fizike ose emocionale në punë.

“Gjithmonë më të kujdesshëm ndaj konsumit të tepërt duhet të jenë ata që kanë pasur më herët probleme të zemrës si çrregullime të ritmit, sëmundje të valvulave, sëmundje të muskulit të zemrës, pamjaftueshmëri kardiake apo sëmundje të arterieve koronare. Kujdes duhet të kenë edhe individët me hipertension më të madh se 130/90 ose mbi vlerat optimale 120/80. Kur pijet energjike kombinohen me aktivitet intensiv fizik, ato bëhen edhe më të rrezikshme, sepse vetë aktiviteti fizik rrit punën e zemrës dhe në këto kushte shtohet rreziku për efekte të dëmshme”, tha Shahini.

Ajo shton se kombinimi i pijeve energjike me ato alkoolike sjell pasoja edhe më të rënda.

“Kombinimi i pijeve energjike me alkoolin mund të shkaktojë gjithashtu probleme të sistemit nervor, stomakut dhe mëlçisë, për shkak të ndërveprimit të përbërësve. Paraqitjet më të shpeshta në urgjencë te të rinjtë janë çrregullimet e ritmit të zemrës apo rritja e vlerave të presionit arterial si pasojë e abuzimit në përgjithësi dhe konsumit të tepërt të pijeve energjike”, vijoi ajo.

Mjekja kardiologe shprehet se ekziston edhe mundësia e krijimit të varësisë nga pijet energjike, pasi ekziston varësi nga konsumimi i shpeshtë i tyre, e lidhur me sasitë e larta të kafeinës, sheqerit dhe stimuluesve si taurina dhe guarana.

“Kjo varësi është si fizike, ashtu edhe psikologjike. Trupi ndërton tolerancë ndaj përbërësve dhe për të marrë të njëjtin efekt, kërkohet gradualisht sasi më e madhe. Me rritjen e sasisë rritet edhe mundësia për efekte të dëmshme në zemër dhe jo vetëm. Sipas udhërrëfyesve të shoqatave evropiane dhe amerikane të pediatrisë, për moshën 12–18 vjeç, maksimumi ditor i kafeinës është deri në 100 miligramën. Adoleshentët janë më të ndjeshëm ndaj efekteve të kafeinës se të rriturit. Edhe brenda dozave të sugjeruara, kafeina mund të shkaktojë çrregullime gjumi, ankth, rritje të rrahjeve të zemrës, presion të lartë të gjakut dhe shqetësime në stomak. Autoritetet shëndetësore këshillojnë fuqimisht që fëmijët dhe adoleshentët të mos konsumojnë kurrë pije energjike për shkak të përmbajtjes së lartë të kafeinës, sheqerit dhe stimuluesve si taurina, të cilat kanë efekt të shpejtë dhe të fortë në zemër”, pohoi Shahini.

Kardiologia Shahini u bën thirrje të rinjve dhe adoleshentëve që të ndjekin një dietë e shëndetshme duke kombinuar karbohidrate, proteina dhe yndyra për energji të qëndrueshme.

Apeli i psikologes: Prindërit të rrisin vëmendjen ndaj fëmijëve

Përveç, ndikimit që pijet energjike kanë në shëndetin e adoleshentëve, një tjetër pasojë është aspekti psikologjik.

Psikologia Jonida Haxhiu, tha për ATSH-në se tërheqja e të rinjve nga pijet energjike në këndvështrimin psikologjik më së shumti vjen për shkak të efektit stimulant që këto pije kanë në organizëm dhe tendenca për të përsëritur një efekt i cili mendohet se përmirëson performancën.

“Një arsye po aq potenciale për të filluar, por edhe për të vazhduar përdorimin e pijeve energjike është edhe modelimi i sjelljes së bashkëmoshatarëve e jo pak herë, edhe presioni i tyre për përdorimin e tyre. Problemi kryesor, sipas ekspertëve lidhet me substancat stimuluese që këto pije kanë, të cilat jo në pak raste janë lidhur me raportime të gjendjeve të ankthit, ngarkesë emocionale, pagjumësi, vështirësi përqendrimi etj”, tha ajo.

Psikologia Haxhiu pohon se konsumi i pijeve energjike ndikon në shumicën e rasteve në mënyrë direkte te gjumi, duke shkaktuar probleme në cilësinë e gjumit.

“E nesërmja pa gjumë e vendos individin në vështirësi për përmbushjen e detyrimeve të tij, sikurse është ngarkesa shkollore një nga impenjimet prioritare të adoleshentit, duke e kthyer në një nevojë marrjen e pijeve energjike për përballimin e tyre. Në shumicën dërrmuese të rasteve një adoleshent që përdor pijet energjike me frekuencë të lartë, shfaq vështirësi në përmbushjen e detyrimeve shkollore, gjë e cila mund të shkaktojë nga ana tjetër debate, konflikte, ndjesi negative”, theksoi Haxhiu.

Ajoi shtoi se përdorimi i pijeve energjike lidhet me ankthin, irritimin, uljen e përqendrimit dhe një sërë efektesh të tjera të papëlqyeshme.

“Për adoleshentët shpesh është e vështirë menaxhimi i sjelljeve të tilla që lidhen me një ndikim në përjetimin psikologjik, por edhe me modele të përhapura apo të preferuara midis bashkëmoshatarëve. Prindërit është shumë e rëndësishme të kenë vazhdimisht në konsideratë faktin që sjelljet e shëndetshme krijohen dhe marrin përforcimin kryesor në familje. Kjo do të thotë që prindërit duhet të kujdesen shumë që të krijojnë – sidomos nëpërmjet modelit të tyre – sjelljet e shëndetshme tek fëmijët, të cilat duhet patjetër të përforcohen dhe marrin vëmendje edhe kur fëmija rritet, pra kalon në adoleshencë, moshë në të cilën shtohen edhe modele të tjera sikurse shoqëria, apo ndikime si mediet sociale”, tha Haxhiu.

/e.i/j.p/r.e/

The post Dëmet shëndetësore e psikologjike nga konsumimi i pijeve energjike tek adoleshentët appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Një ekip studiuesish nga Australia ka bërë një përparim të rëndësishëm në kuptimin e COVID-it të gjatë, duke identifikuar 32 gjene që mund të jenë përgjegjëse për zhvillimin e kësaj sëmundjeje komplekse, përfshirë 13 gjene që më parë nuk ishin lidhur me të.

Studimi, botuar në PLOS Computational Biology dhe Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences, gjithashtu identifikon tre nën-tipe të COVID-it të gjatë bazuar në simptomat, secili me mekanizma biologjikë të veçantë, gjë që mund të shpjegojë ndryshueshmërinë e madhe të simptomave midis pacientëve.

COVID-i i gjatë mund të shkaktojë lodhje ekstreme, probleme me mushkëritë, dhimbje muskulore dhe të kraharorit, çrregullime të sistemit nervor autonom dhe probleme të kujtesës dhe përqendrimit, të njohura si “truri i mjegullt”. Simptomat mund të zgjasin muaj ose vite pas infektimit fillestar.

Përdorimi i një metodologjie të re analitike, që kombinon modelimin gjenetik Mendelian Randomization dhe teorinë e kontrollit, me të dhëna të shumta “multi-omics” (gjenomike, epigjenomike, transcriptomike dhe proteomike), ka lejuar studiuesit të dallojnë lidhje shkakuese midis gjeneve dhe COVID-it të gjatë, duke e bërë hulumtimin më të drejtpërdrejtë për zhvillimin e terapive të mundshme.

Zbulimi i nën-tipeve biologjike tregon se mekanizmat që shkaktojnë simptomat mund të ndryshojnë nga pacienti te pacienti, duke sugjeruar se trajtimet “një për të gjithë” mund të mos jenë efektive. Platforma e përdorur në studim është bërë e lirë për komunitetin shkencor për testime dhe verifikime të mëtejshme.

Megjithëse rezultati konsiderohet një hap i rëndësishëm drejt zhvillimit të trajtimeve të personalizuara për COVID-in e gjatë, studiuesit paralajmërojnë se do të nevojiten studime të mëtejshme eksperimentale dhe klinike për të vërtetuar nëse trajtimi i këtyre gjeneve mund të shërojë ose parandalojë sëmundjen.

Në botë, COVID-i i gjatë prek rreth 65 milion njerëz dhe mund të zhvillohet edhe pas rasteve të lehta të infektimit, megjithëse më shpesh tek pacientët që kanë qenë të shtruar në spital ose në njësitë intensive.

TIRANË, 19 dhjetor/ATSH/ Nënat dhe bebet e porsalindura së shpejti do të marrin shërbime më të mira në Spitalin Universitar Obstetrik Gjinekologjik “Mbretëresha Geraldinë”.

Ky maternitet po transformohet rishtazi në infrastrukturë, logjistikë dhe shërbime, ku rreth  20 mijë paciente në vit do të kenë një maternitet të standardeve europiane, me kushte dhe teknologji të fjalës së fundit.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Evis Sala vizitoi nga afër ambientet e spitalit, si dhe u takua me mjekët që shërbejnë në këtë institucion.

Sala tha se ambientet e reja janë të mrekullueshme, teksa i përgëzoi mjekët që kanë punuar deri tani në një të tretën e hapësirave.

“Të funksionosh me një të tretën e hapësirave, të japësh të njëjtën cilësi dhe volum pune nuk është kollaj”, tha Sala.

Ministrja Sala vuri në dukje se “protokollet dhe procedurat standarde të operimit janë të nevojshme aq më kollaj behet edhe kontrolli edhe ka praktika më të mira. Nuk ecet përpara nëse nuk ka një digjitalizim të plotë të sistemit”.

Projekti për rikonstruksionin dhe zgjerimin e maternitetit “Mbretëresha Geraldinë” përfshiu tre plane: ndërtimi i ri me 3 kate dhe një kat nëntokësor; rikonstruksioni i plotë i godinës historike, që ka ruajtur detajet e arkitekturës unike në fasadën e saj, por dhe në hapësirat e brendshme të kësaj godine, si dhe zgjerimi i objektit ekzistues të Obstetrikës.

Në këtë spital obstetrik pjesën kryesore e zë godina e re, që përfshin shërbimet e laboratorit, imazherisë, urgjencës, Qendrën e Gruas si dhe dy shërbimet e Obstetrikës dhe Gjinekologjisë.

/k.s/j.p/

 

The post Materniteti “Mbretëresha Geraldinë”, transformim në infrastrukturë, logjistikë dhe shërbime appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Sëmundjet kardiovaskulare kryesojnë listën e sëmundshmërive si dhe janë shkaku kryesor i vdekjeve në Europë por edhe Shqipëri.

Sipas një raporti të ri të hartuar Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik , OECD, këto sëmundje prekin 62 milionë persona dhe shkaktojnë rreth 1.7 milionë vdekje, që përbëjnë rreth një të tretën e të gjitha fataliteteve në vendet e bashkimit europian.

Sëmundjet kardiovaskulare përfshijnë infarktin, goditjen në tru dhe dështimin e zemrës. Edhe pse jetëgjatësia në Europë është rritur ndjeshëm gjatë 50 viteve të fundit falë përparimeve mjekësore, këto sëmundje vazhdojnë të jenë problemi kryesor shëndetësor.

Raporti tregon se rreth 76 % e vdekjeve nga sëmundjet kardiovaskulare në BE lidhen me faktorë të modifikueshëm, si tensioni i lartë i gjakut, sheqeri i lartë, kolesteroli, duhanpirja, dieta e pashëndetshme dhe konsumimi i alkoolit. Meshkujt kanë një rrezik dukshëm më të lartë vdekjeje sesa gratë.

Ka edhe dallime të mëdha mes vendeve. Franca, Danimarka dhe Spanja raportojnë nivele më të ulëta vdekshmërie, ndërsa Bullgaria, Rumania dhe Letonia shënojnë normat më të larta. Europa Qendrore dhe Lindore ka përhapje më të madhe të obezitetit, duhanpirjes dhe aktivitetit të ulët fizik.

Përveç ndikimit shëndetësor, sëmundjet kardiovaskulare kanë edhe kosto të larta ekonomike, që sipas OECD arrijnë 282 miliardë euro në vit. Në këtë kuadër, Komisioni Europian pritet të prezantojë së shpejti planin e parë gjithëpërfshirës të BE-së për shëndetin e zemrës, me synim parandalimin dhe menaxhimin më të mirë të këtyre sëmundjeve.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Sëmundjet kardiovaskulare në Europë shkaktojnë gati 2 milionë vdekje appeared first on Sinjali.

“Unë kam marrë lloj e soj medikamentesh, jo të duhura”.

Ambra Koka u diagnostikua me sklerozën multiple kur ishte vetëm 3 vjeçe. Prindërit e dërguan në Itali për trajtim ku pati një gjendje stabël, por nisja e trajtimit në Shqipëri ka rënduar aspektin shëndetësor të Ambrës.

“Kohët e fundit marr një medikament që më jep shumë efekte anësore. Më është bllokuar këmba e majtë. Kam patur edhe temperaturë çdo dy ditë dhe është një gjendje që nuk e përballoj dot. E kam lënë ilaçin disa muaj, por mjekët më dhanë të njëjtin mjekim. Tani pres skemën e vitit 2026 për të marrë një trajtim të ri”, shprehet Ambra, shkruan A2.

Pacientët me sklerozën multiple deri në vitin 2025 kanë patur vetëm dy medikamente për trajtim. Nga viti i ardhshëm, numri i tyre shkon në 6, por sërish Shqipëria mbetet mbrapa vendeve të rajonit për trajtimin e këtyre pacientëve: “Kërkojmë transparencë. Çfarë ilaçesh po marrim, pse po i pimë, çfarë përmirësimi apo përkeqësimi do të kemi. Maqedonia ka 10 ilaçe, Mali i Zi më shumë, Serbia akoma edhe më shumë. Madje, edhe Kosova ka mbulim më të mire”.

E pranishme në tryezën e diskutimeve, zv/ministrja Eugena Tomini dha premtimin se viti 2026 do të ketë më shumë përpjekje për pacientët me sklerozë multiple.

Pacientët me sklerozën multiple kanë nevojë për shërbim fizioterapeutik, shërbim psikologjik si dhe integrim në tregun e punës, nevoja këto që ende janë të munguara.

The post Skleroza multiple, pacientët pa shërbimin e duhur mjekësor: Marrim ilaçe kot first appeared on JavaNews.al.

Drejtori i Përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), Tedros Adhanom Ghebreyesus paralajmëroi lidhur me rritjen e shpejtë të një varianti të ri të virusit H3N2, i njohur si “gripi që ka shënuar mutacion”. Ghebreyesus e bëri këtë deklaratë në platformën e mediave sociale të kompanisë amerikane X. Ai thotë se sezoni vjetor i gripit […]

Të rriturit që kanë marrë të paktën një dozë të vaksinës kundër COVID-19 kanë rrezik më të ulët nga vdekja, pavarësisht shkakut, sipas një studimi të ri të realizuar në Francë.

Studimi tregon se personat që kanë marrë të paktën një dozë të vaksinës mRNA kundër COVID-19 kanë pasur rrezik më të ulët vdekjeje nga të gjitha shkaqet, krahasuar me ata që nuk janë vaksinuar, ka raportuar EuroNews.

Gjetjet hedhin poshtë pretendimet për rreziqe afatgjata dhe tregojnë se vaksinat lidhen me ulje të vdekshmërisë gjatë një periudhe katërvjeçare, që nga kulmi i vaksinimit në vitin 2021.

Në Bashkimin Evropian, deri në muajin shkurt të vitit 2023 ishin administruar mbi 976 milionë doza të vaksinës kundër COVID-19, sipas Qendrës Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve (ECDC). Programet e vaksinimit kanë vazhduar edhe më pas, me dhjetëra milionë doza përforcuese çdo sezon.

Studimi ka përfshirë rreth 28 milionë të rritur francezë të moshës 18 deri në 59 vjeç. Rezultatet kanë treguar se personat e vaksinuar kishin 74 për qind rrezik më të ulët vdekjeje nga COVID-19 i manifestuar me simptoma të rënda dhe 25 për qind rrezik më të ulët vdekjeje nga të gjitha shkaqet.

Sipas studiuesve, kjo ulje e vdekshmërisë lidhet kryesisht me mbrojtjen e fortë ndaj formave të rënda të sëmundjes. Të rriturit e vaksinuar kishin shumë më pak gjasa të humbnin jetën si pasojë e infektimit me COVID-19. Ata sugjerojnë gjithashtu se një numër më i vogël komplikimesh nga COVID-i i zgjatur mund të ketë ndikuar në uljen e përgjithshme të vdekjeve.

Studimi u krye nga Epi-Phare, një grup shkencor nën mbikëqyrjen e Agjencisë Kombëtare Franceze për Barnat dhe Sigurinë e Produkteve Shëndetësore (ANSM) dhe Fondit Kombëtar të Sigurimit Shëndetësor. Studiuesit përfunduan se një lidhje shkak-pasojë mes vaksinimit mRNA dhe rritjes së vdekshmërisë afatgjatë tani duket shumë e pamundur.

Duke përdorur të dhëna nga Sistemi Kombëtar Francez i të Dhënave Shëndetësore, studimi përfshiu 22.7 milionë persona të vaksinuar mes majit dhe tetorit 2021 dhe 5.9 milionë persona të pavaksinuar deri më 1 nëntor 2021. Ata u ndoqën për një periudhë mesatare prej 45 muajsh.

Ky është studimi më i madh deri më sot që ka analizuar sigurinë afatgjatë të vaksinave mRNA kundër COVID-19 në popullatën e përgjithshme të të rriturve.

Pjesëmarrësit ishin deri në moshën 59 vjeç, që do të thotë se rezultatet nuk vlejnë drejtpërdrejt për grupmoshat më të vjetra, të cilat janë edhe më të rrezikuara nga COVID-19.

Gjatë katër vjetëve të hulumtimit, u regjistruan 98.429 vdekje nga të gjitha shkaqet (0.4 për qind) te personat e vaksinuar, krahasuar me 32.662 vdekje (0.6 për qind) te personat e pavaksinuar.

Autorët kanë raportuar se nuk është vërejtur rritje e vdekjeve nga kanceri, sëmundjet kardiovaskulare, lëndimet aksidentale apo ndonjë shkak tjetër i madh.

Në çdo kategori, personat e vaksinuar kishin norma të barabarta ose më të ulëta vdekshmërie krahasuar me ata që nuk u vaksinuan.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Studimi: Njerëzit e vaksinuar kundër COVID-19 kanë rrezik më të ulët nga vdekja – pavarësisht shkakut appeared first on Sinjali.

Kur ra zilja e telefonit të gruas një mëngjes qershori, ajo nuk e dinte se lajmi që do të merrte do ta shtynte atë dhe vajzën e saj adoleshente në një “labirinth” vizitash mjekësore, analizash dhe frike.

Në anën tjetër të linjës telefonike, tha ajo, ishte drejtuesja e departamentit të fertilitetit nga një klinikë belge që ajo e kishte vizituar në vitin 2011 për t’iu nënshtruar trajtimit të fertilitetit. Në atë kohë kjo mundësi nuk ishte e disponueshme në Francë për beqaret që dëshironin të bëheshin nëna. Pasi vajza e saj u ngjiz me sukses, tha ajo, nuk kishte dëgjuar më kurrë nga klinika belge.

Telefonuesja i tha se dhuruesi i spermës që kishte përdorur për të ngjizur vajzën e saj ishte bartës i një mutacioni të rrallë gjenetik të gjenit TP53. Në formën e tij jo-mutacion, TP53 pengon rritjen kanceroze; por forma e tij e mutuar është e lidhur me një rrezik të lartë dhe gjatë gjithë jetës tëkancereve të shumëfishta – shumë prej të cilave mund të zhvillohen në një moshë shumë të hershme. Telefonuesja tha se ishte 50% mundësia që vajza e saj të trashëgonte mutacionin, për të cilin nuk ka kurë apo trajtim. I thanë se ishte “urgjente” që ajo të kontrollonte vajzën e saj për mutacionin.

“Ishte një tronditje,” tha gruaja, e cila kërkoi të mbetej anonime. “Nuk kuptova asgjë.”

Shpejt ajo do të mësonte se vajza e saj me të vërtetë ishte bartëse e mutacionit gjenetik. Në fakt, pasi u zbulua mutacioni në mostrat e tij, donatori ishte bllokuar përgjithmonë në tetor 2023 nga Banka Evropiane e Spermës (ESB), e cila kishte shitur spermën. Megjithëse klinika pohon se e kishte kontaktuar gruan “sa më shpejt të ishte e mundur”, i tha asaj se e kishte marrë telefonatën një vit e gjysmë pasi ESB zbuloi mutacionin sepse kishte migruar sistemin e saj kompjuterik dhe fillimisht kishte humbur të dhënat e saj të kontaktit.

Dhuruesi 7069 i spermës

I koordinuar nga Rrjeti i Gazetarisë Investigative të EBU-së, një hetim nga DW dhe disa transmetues të tjerë publikë evropianë zbulon, se për më shumë se 15 vjet grave në të paktën 14 vende në Evropë dhe gjetkë u është shitur spermë nga donatori 7069.

Nga Islanda në Shqipëri dhe më gjerë, të paktën 197 fëmijë u ngjizën me spermën e donatorit 7069, tregon hetimi. Është e mundur që numri të jetë shumë më i lartë – ESB ende nuk e ka zbuluar numrin total të fëmijëve të ngjizur me spermën e tij. Dhe kështu mjekët nuk janë në gjendje të thonë nëse të gjithë janë testuar në këtë pikë.

Kështu, një mutacion gjenetik i rrallë dhe potencialisht fatal iu shit familjeve në të gjithë Evropën.

Disa nga fëmijët e ngjizur me spermën nga i njëjti donator kanë zhvilluar tashmë dy lloje të ndryshme kanceri; të tjerët “kanë vdekur tashmë”, tha Edwige Kasper, një biologe e specializuar në predispozitat gjenetike ndaj kancerit. Ajo po këshillon disa nga familjet e prekura.

Ligjërisht, banka e spermës ka detyrimin të njoftojë të gjitha klinikat e fertilitetit në të cilat ka eksportuar gamete për çdo anomali gjenetike që lind. Klinikat, nga ana tjetër, informojnë prindërit.

E megjithatë, DW dhe partnerët e saj kanë mësuar për disa raste familjesh që nuk janë informuar kurrë zyrtarisht se fëmijët e tyre mund të jenë bartës.

‘Një zhgënjim i madh’

Dorte Kellermann, një nënë beqare që jeton në Danimarkë, tha se mësoi për rastin në nëntor 2023 nga një prind tjetër që kishte përdorur donatorin. Ajo i tha DW dhe partnerëve të saj se nuk ishte kontaktuar as nga banka e spermës dhe as nga klinika e fertilitetit që kishte përdorur. Dhe, tha ajo, ishte në dijeni të familjeve të tjera – nëna beqare që kishin përdorur të njëjtin donator dhe që ishin lidhur nëpërmjet një grupi privat në Facebook. Ish-drejtori i klinikës që kishte përdorur Kellermann tha se nuk mund të komentonte për raste individuale.

Edhe pse DW nuk është në gjendje të verifikojë secilin prej llogarive të grupit në Facebook, ato janë në përputhje me ato të mjekëve dhe raportet e lëshuara nga autoritetet shëndetësore në të gjithë Evropën.

Dr. Svetlana Lagercrantz, e specializuar në kanceret trashëgimore, i tha Korporatës Daneze të Transmetimeve, një nga partnerët e DW në hetim, se disa nga pacientët e saj në Suedi nuk ishin kontaktuar kurrë. Ajo tha se ata kishin mësuar për mutacionin vetëm përmes raportimeve të medias. Ishte, tha ajo, “një zhgënjim i madh”.

Në fakt, u desh një takim i ekspertëve të kancerit të trashëguar në vitin 2024 për të kuptuar shkallën e problemit. Lagercrantz tha se një koleg francez po fliste për pacientët që kishin trashëguar mutacionin TP53 nga donatori i spermës së tyre.

Papritmas, tha ajo, mjekë nga e gjithë Evropa kuptuan se ato që ata kishin supozuar se ishin raste të veçanta, në fakt ishin të gjitha të lindura nga një donator i vetëm – duke përfshirë të gjithë kontinentin dhe madje edhe më gjerë.

Kjo e ka “tronditur” atë.

Ekzaminim gjatë gjithë jetës

Duke përmendur shqetësime për privatësinë, ESB deri më tani ka refuzuar të japë numrin e saktë të fëmijëve të ngjizur me spermën e donatorit 7069.

“Meqenëse nuk e dimë sa gra kanë fëmijë me donatorin, vazhdon të mendosh: Por a ka edhe një fëmijë tjetër?” tha Lagercrantz. Për të dhe kolegët e saj, është “e vështirë të çlirohen nga ky mendim”.

Njerëzit që zbulohen se janë bartës të mutacionit duhet t’u nënshtrohen kontrolleve të rregullta gjatë gjithë jetës. Meqenëse kanceri është veçanërisht i rrallë tek fëmijët, tha ajo, simptomat mund të anashkalohen ose të keqinterpretohen kur mjekët nuk janë në dijeni të mutacionit.” Sa më herët ta zbuloni kancerin, aq më të mëdha janë shanset për ta kuruar atë”, tha ajo.

Shenja paralajmëruese që në vitin 2020

Uebsajti i ESB-së i ngjan një faqeje takimesh, duke u lejuar klientëve potencialë të shfletojnë profilet e donatorëve dhe — kundrejt një tarife shtesë — të dëgjojnë intervista audio dhe të shohin fotografi të fëmijërisë. Klientët mund të paguajnë mbi 1,000 euro (1,165 dollarë) për një test gjenetik më gjithëpërfshirës sesa testet rutinë të cilave duhet t’u nënshtrohen dhuruesit e spermës në Danimarkë.

DW dhe partnerët e saj hasën profilin online të donatorit 7069 të listuar për herë të parë që në vitin 2007: “Kjeld”, një burrë i gjatë i bardhë me flokë kafe të çelët dhe sy kafe, i cili ishte listuar si “Student i Ekonomisë Master”.

Paralajmërimi i parë erdhi në vitin 2020, sipas ESB-së, kur banka mori një njoftim se një fëmijë i ngjizur me spermën e Kjeld ishte diagnostikuar me mutacionin TP53. Sperma e tij u vu në karantinë deri në testime të mëtejshme gjenetike. Rezultatet dolën negative, pasi mutacioni i rrallë ndodh vetëm në disa nga qelizat e spermës së donatorit. Vetë donatori nuk shfaqi simptoma. Dhe sperma e tij u kthye në treg.

Në vitin 2023, ESB u informua për një fëmijë tjetër që mbante mutacionin TP53. Një raund i ri testimesh zbuloi se mutacioni ishte me të vërtetë i pranishëm në një pjesë të spermës së donatorit. Kjo shkaktoi një ndalim të përhershëm — dhe thirrje telefonike për prindërit në të gjithë Evropën.

Pasardhës të dhuruesve pa kufi në mbarë Evropën

Me seli në Kopenhagen, ESB është spikatur si një lojtar i rëndësishëm në tregtinë globale të fertilitetit, duke pretenduar se eksporton spermë në vende anembanë Evropës dhe deri në Afganistan dhe Bolivi. Në vitin 2023, ESB, e cila është në pronësi të firmës private të investimeve Perwyn, nxori më shumë se 60 milionë krona daneze, ose rreth 8 milionë euro, fitim, një rritje e konsiderueshme nga 35 milionë krona daneze që kishte fituar vitin e kaluar.

Biznesi është fitimprurës dhe në rritje të shpejtë, ndërsa gjithnjë e më shumë procedura mjekësore bëhen të disponueshme dhe gratë zgjedhin të kenë fëmijë më vonë në jetë, ndonjëherë vetëm ose me partnerë të të njëjtit seks.

Në Gjermani, donatorët, të cilët zakonisht dhurojnë një herë në javë për gjashtë deri në 18 muaj, marrin 80 euro për dhurim, tha për DW kreu i një banke sperme. Sperma e tyre më pas lahet, analizohet dhe paketohet në të ashtuquajturat pipeta, gypa të gjatë që ngrihen në azot të lëngshëm. Çdo pipetë shitet për 1,000 euro. Të mbetesh shtatzënë është një proces i kushtueshëm dhe potencialisht i zgjatur: Edhe pse disa gra kanë nevojë vetëm për një ose dy përpjekje, shumë prej tyre mund të kenë nevojë për 10 ose më shumë – dhe disa nuk arrijnë kurrë të mbeten shtatzënë.

Industria e fertilitetit rregullohet nga një mori rregullash dhe rregulloresh. Disa vende vendosin një kufi moshe për trajtimet ose i lejojnë ato vetëm për çiftet heteroseksuale të martuara. Disa lejojnë procedura që janë të ndaluara në vende të tjera. Disa lejojnë dhurime anonime të spermës dhe vezëve, të cilat të tjera i ndalojnë. Pacientët gjermanë, për shembull, mund të udhëtojnë në Spanjë për dhurime vezësh, të cilat janë të paligjshme në vendin e tyre të origjinës; çiftet e të njëjtit seks nga Polonia mund të udhëtojnë në Gjermani për trajtime që u mohohen në vendin e tyre.

Disa vende vendosin kufizime ligjore për numrin e fëmijëve të lindur nga një donator i vetëm. Të tjera, si Gjermania, nuk e bëjnë këtë, por bankat kanë tendencë të ndjekin udhëzimet e industrisë prej 15 familjesh për donator. Megjithëse Bashkimi Evropian miratoi rregullore të reja mbi riprodhimin e asistuar mjekësor dhe substancat me origjinë njerëzore në vitin 2024, këto nuk përfshijnë një kufi në të gjithë BE-në për numrin e fëmijëve të lindur nga një donator i vetëm. Aktualisht nuk ka një bazë të dhënash ndërkombëtare që gjurmon donatorët dhe i pengon ata të shesin spermë në disa banka.

Donatorët potencialë u nënshtrohen testeve të shumta mjekësore dhe vetëm një përqindje njëshifrore ia del t’i kalojnë me sukses ato. Procesi nuk përfshin shqyrtimin për mutacione të rralla gjenetike si TP53. Duke investuar shumë në një donator, bankat e spermës kanë orientim ekonomik për të maksimizuar fitimin duke e shitur spermën e secilit donator te disa familje.

Në faqen e saj të internetit, ESB pretendon se ka vendosur një limit të vetë-imponuar për numrin e familjeve për donator: “Shumica e donatorëve tanë kanë një limit prej 75 familjesh, por në tregje të zgjedhura (Mbretëria e Bashkuar, Irlanda, Australia dhe Holanda) ne gjithashtu u ofrojmë donatorëve një limit botëror prej 25 familjesh.” Për një tarifë shtesë, blerësit e mundshëm mund të kufizojnë numrin e familjeve; 39,000 euro blejnë ekskluzivitet.

Hulumtimi nga DW dhe partnerët e saj tregon se të paktën 197 fëmijët e ngjizur me spermën e donatorit 7069 tejkaluan qartë politikat e deklaruara të ESB-së, si dhe kufijtë kombëtarë në disa raste. Vetëm në Belgjikë, 53 fëmijë u ngjizën duke përdorur spermën e donatorit, pavarësisht ligjeve kombëtare që përcaktojnë një kufi prej gjashtë grash për donator. Kjo ka nxitur hetime nga autoritetet belge.

I përballur me gjetjet, ESB shkroi: “Jemi thellësisht të prekur nga rasti dhe ndikimi që mutacioni i rrallë TP53 ka në një numër familjesh, fëmijësh dhe donatorin. Ata kanë ngushëllimet tona më të thella.” ESB “teston dhe kryen një vlerësim mjekësor individual të të gjithë donatorëve në përputhje të plotë me praktikën dhe legjislacionin e njohur dhe shkencor”.

“Fatkeqësisht,” shkroi ESB në deklaratën e saj, “kemi identifikuar se kufijtë për numrin e familjeve për të cilat mund të përdoret një donator janë tejkaluar në disa vende si në rastin specifik në lidhje me TP53 ashtu edhe në raste të tjera. Kjo është pjesërisht për shkak të raportimit joadekuat nga klinikat, sistemeve jo të forta dhe turizmit të fertilitetit.”

Në laboratorin e saj në qendër të Berlinit, Ann-Kathrin Klym u habit kur dëgjoi numrin e fëmijëve të ngjizur me spermën e donatorit 7069. Është, tha ajo, “i jashtëzakonshëm”. Klym drejton laboratorin në Berliner Samenbank, një bankë sperme që, me 10 punonjësit e saj, është një lojtar i vogël krahasuar me ESB. Klym i tregoi DW dhomën e magazinimit të bankës: enë të mëdha të mbushura me azot të lëngshëm, i cili ngrin spermën. Kur hoqi një kapak për të treguar pipetat e vogla me spermë të ngrirë të vendosura në secilën prej tyre, nga rezervuari doli gaz azoti i bardhë-gri.

Klym tha se banka e saj i kufizon donatorët në 15 familje dhe u kërkon atyre të nënshkruajnë një deklaratë se nuk kanë shitur spermë në një bankë tjetër.

Njerëzit e ngjizur me spermë donatori dhe prindërit e tyre po bëjnë thirrje për kufizime në të gjithë Evropën dhe në nivel global për numrin e fëmijëve të lindur nga një donator. Spenderkinder, një shoqatë e fëmijëve të ngjizur nga donatorët në Gjermani, i tha DW se ajo mbështet një kufi global prej gjashtë familjesh për donator, si dhe një regjistër global të donatorëve. Kjo gjithashtu do ta bënte më të lehtë gjetjen dhe kontaktimin e familjeve në kohën e duhur nëse bankat e spermës bëhen të vetëdijshme për sëmundjet dhe mutacionet.

‘Ndjej një faj të madh’

Nëna në Francë, e cila mori telefonatën në qershor, ka mësuar që atëherë se vajza e saj, tashmë adoleshente, e ka trashëguar mutacionin. Muaj më vonë, ajo dhe vajza e saj vazhdojnë të përballen me atë që do të thotë diagnoza: një jetë me kontrolle të rregullta mjekësore dhe frikën e vazhdueshme nga ajo që mund të konstatohet prej tyre.

Ajo tha se nuk kishte “absolutisht asnjë ndjenjë të keqe” për donatorin 7069, sperma e të cilit u ishte shitur dhjetëra familjeve në të gjithë kontinentin nga Banka Evropiane e Spermës. Në fund të fundit, tha ajo, ai nuk e dinte që ishte bartës i mutacionit: “Ai nuk është fajtor.”

Por, tha ajo, “Ndihem shumë fajtore – ta dish që për shkak se ke zgjedhur të ngjizesh në atë mënyrë dhe ke lënë pas diçka që është potencialisht kërcënuese për jetën.” Kjo është, shtoi ajo, “shumë, shumë e vështirë”. /DW

Drejtori i Urgjencës Kombëtare, Skënder Brataj ka shpjeguar situatën me gripin sezonal duke theksuar se ardhja e gripit është shpejtuar duke qenë Evropën e ka prekur 3 deri në 6 javë më parë.

Duke folur në emisionin “Në Kohë Reale”, Brataj tha se ky grip vjen pas 2-3 vitesh Covid, “ku ka dominuar Covidi, nuk është fakti që është më i keq nga atje, jemi pak të mbrojtur. Duke qenë se gripi çdo vit ka mutacionet e veta”.

“Është sezoni tipik i gripit dhe me një veçanti se në Europë është paraqitur 3 deri në 6 javë gripi përpara se sa sezonet e kaluara. Kjo e ka shpejtuar ardhjen e gripit edhe tek ne, gjë që nuk është në përmasat e Evropës Veriore. Puna e gripit këtë është grip që vjen pas 2-3 vitesh Covid, ku ka dominuar Covidi, nuk është fakti që është më i keq nga atje, jemi pak të mbrojtur”, u shpreh Brataj.

Ai theksoi se vaksina ndaj gripit bën që personat të mbrohen dhe të kenë imunitet ndaj formave të rënda të gripit.

“Duke qenë se gripi çdo vit ka mutacionet e veta, jemi jo të mbrojtur siç ishim nga viti në viti sepse predominoi covidi e tjera me radhë. Në të njëjtën kohë predominojnë edhe viruse të tjera të stinës.

Viruset kanë gjithsecili karakteristikat e veta dhe e dimë shumë mirë që janë parazitët më të mëdhenj, jetojnë vetëm te qeliza njerëzore. Duke u zhvilluar në fazën dhe numrin, ai do të prodhojë format e lehta ose të mesme.

Jemi të mbrojtur kush ka bërë vaksinën por mbrojtjen duhet ta interpretojnë pak ndryshe, nuk do të thotë se ke bërë vaksinën dhe nuk do të prekesh nga gripi, por është e sigurt që shpëton nga format e rënda. Pra, imuniteti e ke të zgjuar. Je sigurisht i mbrojtur nga format e rënda”, tha Brataj.

Për këtë arsye sipas tij, “moshat e treta, fëmijët, personat me patologji bashkëshoqëruese për këtë arsye duhet të vaksinohen që t’u vijë forma më e lehtë nëse e prek se ndryshe rrezikon jetë”.

“Për personat e shëndetshëm sigurisht që vjen forma e më e lehtë por edhe nëse je i shëndetshëm po të preku gripi në momentin që të kap nga imuniteti yt nuk do të thotë që nuk ka forma të rënda apo nuk ke komplikacione”, tha më tej Brataj.

The post Situata me gripin në Shqipëri, Brataj: Nuk është në përmasat e Evropës Veriore, por… first appeared on JavaNews.al.

Është periudha e festave, por edhe e virozave. Gripi dhe viruset e tjera janë në qarkullim dhe siç mjekët kishin paralajmëruar, edhe një nëntip i gripit A që ka përhapje më të shpejtë dhe prek më tepër fëmijët.

Siç shprehet Skënder Brataj në “Aldo Morning Show” në Tv Klan, situata nuk i ka zënë të papërgatitur dhe dihej që ajo që kaloi Australia dhe bota do të vinte. H3N2 që është dominues pësoi edhe mutacionin K, i cili nuk ka kaluar ende dhe “as nuk ka arritur në kulm.” Brataj përshkruan cilat janë simptomat e këtij varianti, ku më të prekurit janë fëmijët 0-5 vjeç.

Skënder Brataj: Gripi zakonisht shfaqet menjëherë, me temperaturë mbi 39, me dhimbje të trupit, pothuajse çdo pjese të trupit, dhimbje fyti, kollë të thatë në tri ditët e para dhe ajo që është tipike, temperatura edhe pse mund të trajtohet, qëndron gjithmonë e lartë, jo te 40, por 38-39 e gjysmë, reziston pak më shumë. Për këtë arsye është më tipike se te llojet e tjera të viruseve se në këtë periudhë janë edhe viruset e tjera të stinës, madje ajo që është më tipike fare për fëmijët e vegjël është RSV, i cili shkakton edhe pasoja shumë herë te fëmijët duke shkaktuar bronkiolite sepse ata akoma nuk e kanë të zhvilluar sistemin respirator si tek i rrituri dhe janë më të ekspozuar. Sigurisht që duhet të jemi më të kujdesshëm te fëmijët dhe të moshuarit, nëse tek i rrituri themi mos u shqetëso po kaloi tri ditë me temperaturë, te fëmija është pak më ndryshe dhe te të moshuarit.

Këshillat për të shmangur prekjen nga gripi janë të njëjtat që zbatonim gjatë Covid-19.

Skënder Brataj: Larja e duarve, ajrimi i ambientit në të cilin qëndrojmë, përdorimi i maskës, dezinfektimi i ambienteve në të cilat rrimë, mbrojtja kur tështijmë ose kollitemi sepse është përhapje e virusit që mund të shkojë deri në 2 metër nëpërmjet kollës ose tështimave që janë tipike të përhapjes së virusit.

Brataj parashikon se nga ky grip mund të preken rreth 200-300 mijë njerëz. Sigurisht që jo të gjithë do t’i drejtohen spitalit, ndaj ai jep disa këshilla për ta kaluar në shtëpi.

Skënder Brataj: Pushimi është kryesori sepse indet janë të lodhura, nuk përballojnë dot ngarkesë tjetër dhe duhet të rrish në banesë, ndoshta edhe shtrirë në pjesën më të madhe të stërmundimit. Ajrimi i ambientit, shpeshherë. Nëse jemi në shtëpi, sigurisht që është e vështirë të qëndrosh i shkëputur në një dhomë tjetër, të paktën të kalosh atë fazën virulente, dy ditë, me libër, me televizor, me çfarë të duash që e kalon kohën më kollaj, pastaj është mjekim simptomatik, lëngje, paracetamol për temperaturën dhe duhet të kemi parasysh që temperatura është mekanizëm mbrojtës, nuk është e keqja e organizmit.

Mjeku thekson se kohëzgjatja e gripit është 5-7 ditë. Ai thekson fort mospërdorimin e antibiotikëve pa rekomandimin e mjekut.

Skënder Brataj: Kujdes antibiotikët! Jo antibiotikë pa shenja të qarta infeksioni! Përcakton mjeku, por sidomos analizat se jemi mësuar që po nuk kaloi temperatura, sidomos te fëmija është tipike, duhet t’i japësh antibiotikë. Në asnjë mënyrë nuk duhet dhënë antibiotiku sepse siç e thashë, temperatura e lartë tregon që është aktivizuar sistemi imunitar.

The post “Kulmi s’ka arritur ende”, Brataj për gripin që po prek fëmijët: Simptoma të forta dhe përhapje e shpejtë first appeared on JavaNews.al.

Tri shtetase të Kosovës janë gjobitur në Slloveni.

Sipas Radio Televizionit slloven, ngjarja ndodhi para disa ditësh në Maribor. Siç raportohet ato ofronin shërbime kozmetike, përfshirë botox dhe mbushës, pa leje.

Hetimet fillestare zbuluan se kosovaret bënin punë të paautorizuar dhe “në të zezë”.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Tri kosovare dënohen në Slloveni për shërbime të paligjshme botoxi appeared first on Sinjali.

Inteligjenca artificiale (AI) mund të ndryshojë mënyrën se si trajtohet kanceri i zorrës së trashë, duke ndihmuar që disa pacientë të shmangin kimioterapinë e panevojshme ose ta marrin atë vetëm kur është vërtet e domosdoshme, ka shkruar EuroNews.

Prej dekadash, mjekët analizojnë mostrat e indeve të kancerit me mikroskop, por kjo metodë ndonjëherë nuk arrin të dallojë shenja të imëta që tregojnë sa agresiv është tumori dhe sa shpejt mund të përhapet.

Kompani norvegjeze, “DoMore Diagnostics”, po përdor AI-në për të analizuar kancerin kolorektal, (të zorrës së trashë), në mënyrë shumë më të detajuar sesa mund ta bëjë syri i njeriut me mikroskop. Qëllimi është vlerësimi më i saktë i rrezikut dhe shmangia e trajtimeve të rënda që nuk sjellin përfitim real për pacientin.

“Ne e personalizojmë trajtimin e kancerit duke shfrytëzuar fuqinë e inteligjencës artificiale. Edhe pse ka pasur përmirësime të mëdha në trajtimin e kancerit vitet e fundit, ende ka shumë pacientë që marrin trajtime toksike pa asnjë përfitim”, ka thënë drejtori ekzekutiv i kompanisë, Torbjorn Furuseth.

Kanceri i zorrës së trashë është kanceri i tretë më i shpeshtë dhe i dyti më vdekjeprurës në botë, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë. Vetëm në Evropë, në vitin 2022 janë regjistruar rreth 2.74 milionë raste të reja me kancer.

Sipas Furuseth, algoritmi i kompanisë është trajnuar me mijëra mostra të indeve.

“Me inteligjencën artificiale dhe sasi të mëdha të dhënash, kemi krijuar një algoritëm jashtëzakonisht të specializuar”, ka thënë ai.

“DoMore Diagnostics” ka dalë nga një bashkëpunim studimor mes Universitetit të Oksfordit, Spitalit Universitar të Oslos dhe University College London (UCL).

Kompania ka deklaruar se teknologjia e saj është treguar më e saktë sesa patologët në parashikimin e ecurisë së sëmundjes.

“Nuk e dimë saktësisht se çfarë po kërkon inteligjenca artificiale, por kur i krahasojmë rezultatet e saj me vlerësimet e patologëve, shohim se ato kanë kuptim. Ajo dallon shumë nga karakteristikat që shohin edhe patologët, por gjithashtu kombinon informacione dhe zbulon gjëra që ata mund të mos i njohin ende”, ka thënë Andreas Kleppe, drejtor i studimit në Spitalin Universitar të Oslos.

Kjo saktësi më e lartë i ndihmon mjekët të vendosin se cilët pacientë kanë vërtet nevojë për kimioterapi dhe cilët mund ta shmangin atë në mënyrë të sigurt.

Pas operacionit, kur tumori është hequr, disa pacientë mund të kenë ende metastaza shumë të vogla, të padukshme, që mund të shkaktojnë rikthimin e sëmundjes. Për këtë arsye, analiza e rrezikut është një hap shumë i rëndësishëm.

Megjithatë, shumica e pacientëve me kancer të zorrës së trashë shërohen vetëm me operacion. Pavarësisht kësaj, kimioterapia shpesh u jepet pothuajse të gjithëve, si një qasje e përgjithshme, edhe pse në shumicën e rasteve nuk sjell përfitim dhe vetëm i ekspozon pacientët ndaj efekteve anësore afatshkurtra dhe afatgjata.

Sipas kompanisë, 96 deri në 98 për qind e pacientëve me kancer në fazën e dytë dhe rreth 80 për qind e atyre në fazën e tretë përjetojnë efekte anësore nga kimioterapia pa përmirësim real të rezultateve.

“Të kuptosh saktësisht se kush ka rrezik të lartë dhe kush rrezik të ulët për përhapje të kancerit është shumë e vështirë për njeriun, sepse bëhet fjalë për procese jashtëzakonisht komplekse”, ka thënë Furuseth.

Si funksionon teknologjia?

Sistemi i “DoMore Diagnostics” trajnohet me mijëra imazhe të indeve të kancerit dhe me të dhëna mbi gjendjen e pacientëve disa vite pas operacionit.

“Ne i japim kompjuterit këto imazhe dhe më pas rezultatet e pacientëve pas disa vitesh. Kështu, ai mëson lidhjen mes tyre. Ne nuk mbështetemi te vlerësimi i patologut, por te përfundimi real i sëmundjes”, ka shpjeguar Kleppe.

Kjo u jep mjekëve një pasqyrë shumë më të saktë për agresivitetin e kancerit dhe ndihmon në marrjen e vendimeve më të drejta për trajtimin.

Testi i kompanisë për kancerin e zorrës së trashë po përdoret aktualisht për verifikim në spitale në Evropë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Japoni dhe Meksikë.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post AI-ja mund t’i kursejë pacientët nga kimioterapia e panevojshme appeared first on Sinjali.

Njerëzit që morën të paktën një dozë të një vaksine mRNA kundër COVID-19 kanë një rrezik më të ulët vdekjeje nga të gjitha shkaqet krahasuar me individët e pavaksinuar, ka treguar një studim i ri francez.

Gjetjet tregojnë se, larg rritjes së rreziqeve afatgjata, këto vaksina shoqërohen me ulje të vdekshmërisë gjatë një periudhe katërvjeçare, që nga kulmi i vaksinimit në vitin 2021. Në Bashkimin Evropian, më shumë se 976 milionë doza vaksine kundër COVID-19 ishin administruar që nga shkurti i vitit 2023, sipas Qendrës Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve dhe programet kanë vazhduar që atëherë me dhjetëra milionë doza shtesë përforcuese çdo sezon.

Studimi, i cili shqyrtoi 28 milionë të rritur francezë të moshës 18 deri në 59 vjeç, zbuloi se individët e vaksinuar kishin një rrezik 74% më të ulët vdekjeje nga COVID-19 i rëndë dhe një rrezik 25% më të ulët të vdekshmërisë nga të gjitha shkaqet. Studiuesit thanë se rreziku më i ulët i vdekshmërisë ishte pjesërisht për shkak të mbrojtjes së fortë kundër sëmundjeve të rënda, me të rriturit e vaksinuar që kanë shumë më pak gjasa të vdesin nga infeksioni.

Ata gjithashtu sugjeruan që më pak ndërlikime që lidhen me COVID-19 të zgjatur mund të kontribuojnë në uljen e përgjithshme të vdekjeve. Hulumtimi u krye nga Epi-Phare, një grup me interes shkencor i mbikëqyrur nga Agjencia Kombëtare Franceze për Sigurinë e Barnave dhe Produkteve Shëndetësore (ANSM) dhe Fondi Kombëtar Francez i Sigurimeve Shëndetësore. Ekipi arriti në përfundimin se një lidhje shkakësore midis vaksinimit me ARNi dhe vdekshmërisë së tepërt afatgjatë tani duket shumë e pamundur.

Duke përdorur të dhëna nga Sistemi Kombëtar Francez i të Dhënave Shëndetësore, studimi përfshinte 22.7 milionë persona të vaksinuar midis majit dhe tetorit 2021, dhe 5.9 milionë individë të pavaksinuar që nga 1 nëntori 2021, të cilët u ndoqën për një mesatare prej 45 muajsh.

Studimi është më i madhi deri më sot që shqyrton sigurinë afatgjatë të vaksinave të ARNi-së kundër COVID-19 në popullatën e përgjithshme të të rriturve. Pjesëmarrësit nuk ishin më të vjetër se 59 vjeç, që do të thotë se gjetjet nuk vlejnë drejtpërdrejt për grupmoshat më të vjetra, të cilat janë më të rrezikuara nga COVID-19. Gjatë katër viteve të ndjekjes, u regjistruan 98,429 vdekje nga të gjitha shkaqet, 0.4 përqind, midis individëve të vaksinuar, krahasuar me 32,662, 0.6 përqind, midis të pavaksinuarve.

Autorët nuk raportuan rritje të vdekjeve nga kanceri, sëmundjet kardiovaskulare, lëndimet aksidentale ose ndonjë shkak tjetër kryesor; në çdo kategori, personat e vaksinuar kishin shkallë vdekshmërie të barabarta ose më të ulëta se ata që mbetën të pavaksinuar.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Studimi i ri: Njerëzit e vaksinuar kundër COVID-19 kanë rrezik më të ulët vdekjeje appeared first on Sinjali.

TIRANË, 15 dhjetor/ATSH/ Transformimi i Onkologjikut në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, mbetet një prej zotimeve që ministrja e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale, Evis Sala e ka bërë publik që në ditën e parë të marrjes së detyrës.

Sallat e reja të kimioterapisë dhe përmirësimi i kushteve për pacientët që marrin shërbim në pavionet e këtij spitali, janë vetëm hapi i parë drejt një trajtimi të sigurt dhe dinjitoz për të gjithë qytetarët.

Kryeministri Edi Rama, përcolli sot në rrjete sociale, pamjet nga spitali Onkologjik në QSUNT, ndërsa u shpreh se transformimi vazhdon nën kujdesin e ministres së Shëndetësisë, e cila është edhe një personalitet i mirënjohur në botën akademike të trajtimit të kancerit.

Investimi në sallat e reja të kimioterapisë është rezultat i bashkëpunimit mes Ministrisë së Shëndetësisë dhe partnerëve, duke përbërë një hap të rëndësishëm për ofrimin e një trajtimi më të sigurt, më komod dhe më dinjitoz për pacientët.

Në buxhetin 2026 për herë të parë është planifikuar rimbursimi i të gjitha barnave antitumorale për pacientët që trajtohen në këtë spital, duke rritur fondin me 1.5 miliardë lekë dhe duke krijuar një mbështetje më të plotë për trajtimin.

Paralelisht, spitali Onkologjik ka nisur zbatimin e shërbimeve të reja digjitale, si receta elektronike dhe dosja elektronike e pacientit (e-file), duke përmirësuar ndjekjen dhe menaxhimin e trajtimit për çdo  pacient.

/e.i/j.p/

The post Rama: Transformimi i Onkologjikut vijon appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TIRANË, 14 dhjetor/ATSH/ Ministrja e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale, Evis Sala, nga sallat e reja të kimioterapisë, u shpreh sot se përmirësimi i kushteve në Spitalin Onkologjik, përmes shtimit të sallave dhe shërbimeve, është vetëm hapi i parë drejt një trajtimi të sigurt dhe dinjitoz për pacientët.

Ajo theksoi se vijon puna për garantimin e barnave onkologjike.

Investimi në sallat e reja të kimioterapisë është rezultat i bashkëpunimit mes Ministrisë së Shëndetësisë dhe partnerëve, duke përbërë një hap të rëndësishëm për ofrimin e një trajtimi më të sigurt, më komod dhe më dinjitoz për pacientët.

Ministrja Sala, në një videomesazh në rrjetet sociale nga sallat e reja të kemioterapisë, tha se që në ditën e parë të detyrës saj, angazhimi ka qenë që shërbimi onkologjik të jetë një përparësi. “Shërbimi që ofrohet këtu prek jetën e shumë familjeve dhe kërkon mbështetje të vazhdueshme”, u shpreh Sala.

“Çdo pacient që kalon këto korridore vjen me sfida, me shpresë. Dhe është detyrë e jona të krijojmë kushte sa më të mira përgjatë këtij rrugëtimi të vështirë”, tha ajo.

“Ky është vetëm hapi i parë. Puna po vijon paralelisht për garantimin e barnave onkologjike. Në buxhetin 2026 për herë të parë është planifikuar rimbursimi i të gjitha barnave antitumorale për pacientët që trajtohen në këtë spital, duke rritur fondin me 1.5 miliardë lekë dhe duke krijuar një mbështetje më të plotë për trajtimin”, vijoi Sala.

Sala shprehu njëherësh, mirënjohje dhe respekt për mjekët, infermierët, farmacistët dhe gjithë stafin shëndetësor, të cilët çdo ditë janë forca që sipas ministres mban në këmbë këtë shërbim jetik.

Paralelisht, Spitali Onkologjik ka nisur zbatimin e shërbimeve të reja digjitale, si receta elektronike dhe dosja elektronike e pacientit (e-file), duke përmirësuar ndjekjen dhe menaxhimin e trajtimit për çdo  pacient.

/e.i/a.f/

The post Salla të reja kimioterapie për pacientët në Spitalin Onkologjik appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.