Polonia ka vendosur tĂ« nisĂ« prodhimin e minave kundĂ«r-njerĂ«zore pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« qĂ« nga Lufta e FtohtĂ« dhe planifikon tâi vendosĂ« ato pĂ«rgjatĂ« kufirit lindor, si dhe mund tâi eksportojĂ« nĂ« UkrainĂ«. KĂ«shtu ka deklaruar zĂ«vendĂ«sministri i mbrojtjes polake pĂ«r Reuters. Duke iu bashkuar njĂ« ndryshimi mĂ« tĂ« gjerĂ« rajonal, ku pothuajse tĂ« gjitha vendet [âŠ]
Kryeministri i Polonisë, Donald Tusk, ka deklaruar të enjten se pavarësia e shtetit të tij do të rrezikohej, nëse Ukrainë do të detyrohej të kapitullonte.
Ai u ka thĂ«nĂ« gazetarĂ«ve gjatĂ« njĂ« takimi tĂ« liderĂ«ve tĂ« BE-sĂ« nĂ« Bruksel lidhur me financimin e UkrainĂ«s se udhĂ«heqĂ«sit janĂ« tĂ« angazhuar ânĂ« njĂ« proces shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ«â tĂ« pĂ«rpjekjes pĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje, me njĂ« grup vendesh mĂ« kritike âteorikisht mĂ« tĂ« rrezikuara nga njĂ« lloj veprimi hakmarrĂ«s ose financiar nga Rusiaâ, e qĂ« Ă«shtĂ« kryesisht Belgjika.
Ai thotĂ« se ata po kĂ«rkojnĂ« mĂ«nyra pĂ«r tâi bĂ«rĂ« tĂ« gjitha vendet tĂ« ndihen rehat me atĂ« qĂ« po propozohet.
Por ai ka shtuar se edhe Polonia do të rrezikohej nëse Ukraina do të detyrohej të kapitullonte, si pasojë e mosveprimeve nga Evropa.
âPavarĂ«sia polake do tĂ« ishte nĂ«n kĂ«rcĂ«nim nĂ«se rezulton se si pasojĂ« e vendimeve tĂ« dobĂ«ta ose mungesĂ«s sĂ« veprimit nga Evropa, Ukraina do tĂ« detyrohej tĂ« dorĂ«zohet nga luftaâ, ka deklaruar ai.
Polonia ka vendosur tĂ« fillojĂ« prodhimin e minave kundĂ«r personelit pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« qĂ« nga Lufta e FtohtĂ« dhe planifikon tâi vendosĂ« ato pĂ«rgjatĂ« kufirit tĂ« saj lindor dhe mund tâi eksportojĂ« ato nĂ« UkrainĂ«, tha zĂ«vendĂ«sministri i mbrojtjes pĂ«r Reuters.
Duke iu bashkuar një ndryshimi më të gjerë rajonal që ka parë pothuajse të gjitha vendet evropiane që kufizohen me Rusinë, me përjashtim të Norvegjisë, të njoftojnë plane për të dalë nga traktati global që ndalon armë të tilla, Polonia dëshiron të përdorë mina kundër personelit për të forcuar kufijtë e saj me Bjellorusinë dhe Rusinë.
âNe jemi tĂ« interesuar pĂ«r sasi tĂ« mĂ«dha sa mĂ« shpejt tĂ« jetĂ« e mundurâ, ka thĂ«nĂ« zĂ«vendĂ«sministri i Mbrojtjes Pawel Zalewski.
Minat do tĂ« jenĂ« pjesĂ« e âMburojĂ«s Lindoreâ, njĂ« program mbrojtĂ«s qĂ« synon tĂ« forcojĂ« kufijtĂ« e PolonisĂ« me BjellorusinĂ« dhe enklavĂ«n ruse tĂ« Kaliningradit, tha ai.
I pyetur nĂ«se prodhimi i minave mund tĂ« fillojĂ« vitin e ardhshĂ«m, pasi tĂ« pĂ«rfundojĂ« procesi i tĂ«rheqjes nga Konventa e OtavĂ«s, Zalewski tha: âDo tĂ« doja shumĂ« që⊠Ne kemi nevoja tĂ« tillaâ.
Polonia filloi procesin e tërheqjes nga Konventa e Otavës në gusht dhe më parë kishte thënë se mund të fillonte prodhimin e minave kundër personit nëse do të ishte e nevojshme, por se nuk ishte marrë asnjë vendim formal.
Komentet e Zalewskit janë konfirmimi i parë nga Varshava se do të vazhdojë me këtë veprim.
Sipas Monitorit të Minave Tokësore dhe Municioneve Thërrmuese, Polonia i tha OKB-së në vitin 1995 se kishte braktisur prodhimin e minave kundër personelit në mesin e viteve 1980 dhe eksporti i armëve të tilla kishte pushuar.
Belma, kompania shtetërore që tashmë furnizon ushtrinë polake me disa lloje të tjera minash, tha se Polonia do të pajiset me miliona mina në kuadër të programit East Shield për të siguruar kufirin e saj lindor 800 km (500 milje).
âNe po pĂ«rgatitemi qĂ« kĂ«rkesa polake⊠tĂ« arrijĂ« nĂ« 5-6 milion mina tĂ« tĂ« gjitha llojeveâ, tha CEO i Belma-s, Jaroslaw Zakrzewski.
Ai shtoi se, ndërsa ministria e mbrojtjes nuk ka bërë ende një porosi, kompania do të jetë në gjendje të prodhojë deri në 1.2 milion mina të të gjitha llojeve, duke përfshirë minat kundër personelit, vitin e ardhshëm.
Belma aktualisht prodhon rreth 100,000 mina në vit.
Polonia ka vendosur të fillojë prodhimin e minave kundër personelit për herë të parë që nga Lufta e Ftohtë dhe planifikon t'i vendosë ato përgjatë kufirit të saj lindor dhe mund t'i eksportojë ato në Ukrainë, tha zëvendësministri i mbrojtjes për Reuters.
Duke iu bashkuar një ndryshimi më të gjerë rajonal që ka parë pothuajse të gjitha vendet evropiane që kufizohen me Rusinë, me përjashtim të Norvegjisë, të njoftojnë plane për të dalë nga traktati global që ndalon armë të tilla, Polonia dëshiron të përdorë mina kundër personelit për të forcuar kufijtë e saj me Bjellorusinë dhe Rusinë.
"Ne jemi të interesuar për sasi të mëdha sa më shpejt të jetë e mundur", ka thënë zëvendësministri i Mbrojtjes Pawel Zalewski për Reuters.
Minat do të jenë pjesë e "Mburojës Lindore", një program mbrojtës që synon të forcojë kufijtë e Polonisë me Bjellorusinë dhe enklavën ruse të Kaliningradit, tha ai.
I pyetur nëse prodhimi i minave mund të fillojë vitin e ardhshëm, pasi të përfundojë procesi i tërheqjes nga Konventa e Otavës, Zalewski tha: "Do të doja shumë që... Ne kemi nevoja të tilla".
Polonia filloi procesin e tërheqjes nga Konventa e Otavës në gusht dhe më parë kishte thënë se mund të fillonte prodhimin e minave kundër personit nëse do të ishte e nevojshme, por se nuk ishte marrë asnjë vendim formal.
Komentet e Zalewskit janë konfirmimi i parë nga Varshava se do të vazhdojë me këtë veprim.
Sipas Monitorit të Minave Tokësore dhe Municioneve Thërrmuese, Polonia i tha OKB-së në vitin 1995 se kishte braktisur prodhimin e minave kundër personelit në mesin e viteve 1980 dhe eksporti i armëve të tilla kishte pushuar.
Belma, kompania shtetërore që tashmë furnizon ushtrinë polake me disa lloje të tjera minash, tha se Polonia do të pajiset me miliona mina në kuadër të programit East Shield për të siguruar kufirin e saj lindor 800 km (500 milje).
"Ne po përgatitemi që kërkesa polake... të arrijë në 5-6 milion mina të të gjitha llojeve", tha për Reuters CEO i Belma-s, Jaroslaw Zakrzewski.
Ai shtoi se, ndërsa ministria e mbrojtjes nuk ka bërë ende një porosi, kompania do të jetë në gjendje të prodhojë deri në 1.2 milion mina të të gjitha llojeve, duke përfshirë minat kundër personelit, vitin e ardhshëm.
Belma aktualisht prodhon rreth 100,000 mina në vit. /Telegrafi/
Shtetet e Bashkuara sapo përfunduan dy ditë bisedimesh me negociatorë ukrainas dhe evropianë në Berlin të Gjermanisë, të ndjekura nga diskutime të tjera mes udhëheqësve në Evropë - të gjitha këto që përfunduan me sinjale pozitive për një marrëveshje paqeje në të ardhmen.
Bisedimet u pĂ«rqendruan te garancitĂ« e sigurisĂ« pĂ«r UkrainĂ«n, me qĂ«llim frenimin e agresionit tĂ« mundshĂ«m rus nĂ« tĂ« ardhmen; njĂ« çështje qĂ« â pavarĂ«sisht deklaratave pozitive â mbetet njĂ« nga pikat kryesore tĂ« mospajtimit nĂ« negociatat me MoskĂ«n.
Pengesa tjetĂ«r madhore Ă«shtĂ« e ardhmja e rajonit tĂ« Donbasit nĂ« UkrainĂ«, pĂ«r tĂ« cilin Rusia kĂ«rkon qĂ« Kievi tâia dorĂ«zojĂ« kontrollin si kusht pĂ«r arritjen e marrĂ«veshjes.
Gjermania njoftoi se ekziston njĂ« mundĂ«si e vogĂ«l, por reale, pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje sĂ« shpejti, duke hedhur gjithashtu idenĂ« e njĂ« armĂ«pushimi gjatĂ« periudhĂ«s sĂ« Krishtlindjeve, ndĂ«rsa presidenti amerikan, Donald Trump tha se âtani jemi mĂ« afĂ«r se kurrĂ« mĂ« parĂ«â. Por ku qĂ«ndrojnĂ« realisht gjĂ«rat?
ĂfarĂ« ndodhi nĂ« bisedimet nĂ« Berlin?
Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky dhe kryenegociatori Rustem Umerov u takuan në kryeqytetin gjerman me Steve Witkoff, të dërguarin special të Trumpit, dhe Jared Kushner, dhëndrin e presidentit amerikan. Në bisedime iu bashkua edhe kancelari gjerman Friedrich Merz, ku negociatorët shqyrtuan versionin më të fundit të planit të paqes të mbështetur nga SHBA-ja.
âKjo nuk do tĂ« thotĂ« se tani kemi njĂ« plan tĂ« pĂ«rsosur, por Ă«shtĂ« njĂ« version shumĂ« i zbatueshĂ«mâ, tha Zelensky para gazetarĂ«ve nĂ« Berlin dhe shtoi se âamerikanĂ«t duan njĂ« zgjidhje tĂ« shpejtĂ«; ne kujdesemi qĂ« tĂ« ruajmĂ« cilĂ«sinĂ« edhe me kĂ«tĂ« ritĂ«m. NĂ«se shpejtĂ«sia dhe cilĂ«sia pĂ«rputhen, ne jemi plotĂ«sisht dakordâ.
Zelensky tha tĂ« martĂ«n se gjatĂ« bisedimeve pĂ«r paqen ka punuar me SHBA-nĂ« ânĂ« detaje shumĂ« tĂ« hollĂ«sishme mbi dokumente qĂ« mund ta ndalin luftĂ«n dhe tĂ« garantojnĂ« sigurinĂ«â.
âĂdo detaj i vetĂ«m ka rĂ«ndĂ«si, sepse asnjĂ« detaj nuk duhet tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« shpĂ«rblim pĂ«r agresionin e RusisĂ«â, u tha ai deputetĂ«ve tĂ« parlamentit holandez nĂ« HagĂ«, transmeton Telegrafi.
Aktualisht janĂ« pesĂ« dokumente tĂ« veçanta nĂ« diskutim brenda marrĂ«veshjes sĂ« propozuar tĂ« paqes â ato pĂ«rfshijnĂ« garanci sigurie âligjĂ«risht detyrueseâ qĂ« do tĂ« votoheshin nga Kongresi i SHBA-sĂ«, si edhe plane pĂ«r financimin e rimĂ«kĂ«mbjes sĂ« UkrainĂ«s pas luftĂ«s.
UdhĂ«heqĂ«sit e Bashkimit Evropian, DanimarkĂ«s, FinlandĂ«s, FrancĂ«s, GjermanisĂ«, ItalisĂ«, HolandĂ«s, NorvegjisĂ«, PolonisĂ«, SuedisĂ« dhe MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar u mblodhĂ«n nĂ« Berlin pĂ«r diskutime tĂ« veçanta, pas tĂ« cilave u angazhuan tĂ« punojnĂ« sĂ« bashku me SHBA-nĂ« pĂ«r tĂ« âofruar garanci tĂ« forta sigurie dhe masa mbĂ«shtetĂ«se pĂ«r rimĂ«kĂ«mbjen ekonomike tĂ« UkrainĂ«sâ.
Kremlini tha të martën se ende nuk e kishte parë tekstin e propozimeve më të fundit për garancitë e sigurisë për Ukrainën të ngjashme me ato të NATO-s.
âNe duam paqe; nuk duam njĂ« armĂ«pushim qĂ« tâi japĂ« UkrainĂ«s njĂ« hapĂ«sirĂ« frymĂ«marrjeje dhe ta pĂ«rgatisĂ« pĂ«r vazhdimin e luftĂ«s. Ne duam ta ndalim kĂ«tĂ« luftĂ« dhe tĂ« arrijmĂ« objektivat tona, tĂ« sigurojmĂ« interesat tona dhe tĂ« garantojmĂ« paqe nĂ« EvropĂ« pĂ«r tĂ« ardhmenâ, u tha gazetarĂ«ve zĂ«dhĂ«nĂ«si i Kremlinit, Dmitry Peskov, nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« njĂ« pyetjeje mbi qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« e njĂ« âarmĂ«pushimi tĂ« Krishtlindjeveâ.
Angazhimet e paraqitura në deklaratën e përbashkët evropiane përfshinin:
NjĂ« âforcĂ« shumĂ«kombĂ«she evropiane pĂ«r UkrainĂ«nâ, e udhĂ«hequr nga Evropa, me kontribute trupash nga aleatĂ«t brenda Koalicionit tĂ« tĂ« VullnetshmĂ«ve dhe âtĂ« mbĂ«shtetur nga SHBA-jaâ;
Kjo forcĂ« do tĂ« ndihmojĂ« nĂ« sigurimin e hapĂ«sirĂ«s ajrore dhe detare tĂ« UkrainĂ«s, âpĂ«rfshirĂ« edhe operimin brenda territorit tĂ« UkrainĂ«sâ;
Një mekanizëm monitorimi të armëpushimit të udhëhequr nga SHBA-ja, i cili do të përfshinte pjesëmarrje ndërkombëtare;
Mbështetje të konsiderueshme për Ukrainën për ndërtimin e forcave të saj të armatosura, të cilat duhet të mbeten në një nivel paqeje prej 800 mijë trupash.
Investimet e ardhshme nĂ« UkrainĂ«, qĂ« do tĂ« pĂ«rfshinin marrĂ«veshje tregtare dhe âvĂ«nien nĂ« dispozicion tĂ« burimeve tĂ« mĂ«dha pĂ«r rimĂ«kĂ«mbje dhe rindĂ«rtimâ.
Kjo është pyetja kryesore. Kremlini ka deklaruar se kundërshton çdo skenar që përfshin dislokimin e trupave ushtarake të NATO-s në Ukrainë.
Qeveria ruse mĂ« parĂ« ka shkuar deri aty sa tĂ« kĂ«mbĂ«ngulĂ« qĂ« Ukraina ta sanksionojĂ« nĂ« kushtetutĂ«n e saj se nuk do tâi bashkohet NATO-s dhe se nuk do tĂ« ketĂ« forca tĂ« aleancĂ«s transatlantike tĂ« stacionuara brenda kufijve tĂ« saj. NĂ« muajin nĂ«ntor, Moska kĂ«rkoi gjithashtu qĂ« Kievit tâi vendosej njĂ« kufi pĂ«r madhĂ«sinĂ« e forcave tĂ« armatosura.
Zyrtarët amerikanë pretendojnë se rreth 90 për qind e çështjeve mes Rusisë dhe Ukrainës janë zgjidhur, duke e përshkruar çështjen e lëshimeve territoriale si pikën kryesore të ngecjes.
NjĂ« zyrtar amerikan tha se pala e tyre ka ofruar ide âqĂ« nxisin mendiminâ pĂ«r tĂ« zgjidhur kĂ«tĂ« bllokim, pĂ«rfshirĂ« krijimin e njĂ« zone tĂ« lirĂ« ekonomike nĂ« disa pjesĂ« tĂ« Donbasit.
Ekipi negociator amerikan ka propozuar qĂ« njĂ« zonĂ« e tillĂ« tĂ« çmilitarizohet, ku Ukraina do tĂ« tĂ«rhiqej, por ku forcat ruse nuk do tĂ« hynin. MegjithatĂ«, mbetet e paqartĂ« nĂ«se presidenti rus, Vladimir Putin, do tĂ« heqĂ« dorĂ« nga objektivat e tij maksimaliste tĂ« luftĂ«s pĂ«r tâu pajtuar me kĂ«tĂ« propozim.
Ukraina ka ngritur pikëpyetje rreth asaj se kush do ta menaxhonte atë zonë dhe kush do të siguronte që tërheqjet e trupave të ishin reciproke.
âAmerikanĂ«t po pĂ«rpiqen tĂ« gjejnĂ« njĂ« kompromis⊠Dua ta theksoj edhe njĂ« herĂ«: njĂ« âzonĂ« e lirĂ« ekonomikeâ nuk do tĂ« thotĂ« nĂ«n kontrollin e FederatĂ«s Ruse. KĂ«to janĂ« elemente thelbĂ«sore pĂ«r mua nĂ« çdo format qĂ« lidhet me Donbasinâ, tha Zelensky tĂ« hĂ«nĂ«n, duke shtuar se Ukraina nuk do ta njohĂ« pjesĂ«n e pushtuar pĂ«rkohĂ«sisht tĂ« rajonit lindor tĂ« Donbasit si ruse, as ligjĂ«risht dhe as 'de facto'.
ZyrtarĂ«t amerikanĂ« i pĂ«rshkruan garancitĂ« e sigurisĂ« si âtĂ« ngjashme me Nenin 5â, duke iu referuar parimit tĂ« traktatit tĂ« NATO-s sipas tĂ« cilit njĂ« sulm ndaj njĂ« anĂ«tari konsiderohet sulm ndaj tĂ« gjithĂ«ve.
Zyrtarët refuzuan të hynin në detaje se çfarë do të përfshinte roli i SHBA-së, përtej faktit se ai nuk do të përfshinte trupa amerikane në terren në Ukrainë.
âPara se tĂ« largohemi nga fusha e betejĂ«s, duhet tĂ« jemi absolutisht tĂ« sigurt se cilat janĂ« kĂ«to garanci sigurieâ, tha Zelensky.
Zelensky po vazhdon diskutimet diplomatike, me një vizitë në Holandë të martën për të diskutuar kompensimin nga Rusia për dëmet që ka shkaktuar gjatë luftës.
âBisedimet nuk kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« vetĂ«m me njĂ« armĂ«pushim, por me garancitĂ« e sigurisĂ«â, tha lideri ukrainas dhe shtoi se âkjo nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m siguri fizike, por ka tĂ« bĂ«jĂ« edhe me faktin qĂ« Rusia mĂ« nĂ« fund tĂ« mĂ«sojĂ« tĂ« jetojĂ« sipas sundimit tĂ« ligjit. Kjo do tĂ« funksionojĂ« vetĂ«m nĂ«se ka pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« vĂ«rtetĂ«, nĂ«se ndĂ«shkimi i agresorit bĂ«het i pashmangshĂ«mâ.
Trump, i cili u lidh me telefon nĂ« darkĂ«n e sĂ« hĂ«nĂ«s tĂ« udhĂ«heqĂ«sve evropianĂ«, tha se âgjĂ«rat duken sikur po shkojnĂ« mirĂ«, por kĂ«tĂ« e kemi thĂ«nĂ« prej kohĂ«sh, dhe Ă«shtĂ« njĂ« çështje e vĂ«shtirĂ«â.
Ai tha se telefonata ishte âshumĂ« e mirĂ«â dhe se kishte pasur njĂ« âbisedĂ« tĂ« gjatĂ«â me Zelenskyn, duke shtuar gjithashtu se SHBA-ja kishte qenĂ« nĂ« kontakt me Putinin.
âMendoj se tani jemi mĂ« afĂ«r se kurrĂ« mĂ« parĂ« dhe do tĂ« shohim se çfarĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ«â, tha Trump tĂ« hĂ«nĂ«n nĂ« ZyrĂ«n Ovale.
âProblemi Ă«shtĂ« se ata [Rusia] do tĂ« duan ta pĂ«rfundojnĂ«, dhe pastaj papritur nuk do ta duan, dhe Ukraina do tĂ« dojĂ« ta pĂ«rfundojĂ«, dhe pastaj papritur nuk do ta dojĂ«. Pra, duhet tâi sjellim nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ«â, deklaroi lideri amerikan. /Telegrafi/
Shërbimet polake të sigurisë kanë ndaluar një student të dyshuar për përgatitjen e sulmit, tha të martën Jacek Dobrzynski, një zëdhënës i shërbimeve speciale të Polonisë.
Mateusz W, një student në Universitetin Katolik të Lublinit, donte të kryente një sulm duke përdorur eksplozivë dhe planifikonte të bashkohej me një organizatë terroriste, tha ai, transmeton Telegrafi.
"Qëllimi i krimit ishte të frikësonte shumë njerëz dhe të mbështeste Shtetin Islamik. Gjatë hetimit, oficerët e Agjencisë së Sigurisë së Brendshme sekuestruan bartës të të dhënave dhe sende që lidhen me Islamin", shkroi Dobrzynski në platformën X.
Zyra e prokurorit akuzoi Mateusz W për "ndërmarrjen e veprimeve përgatitore për të kryer një sulm terrorist, që mund të kishte rezultuar në vdekjen ose plagosjen serioze të shumë njerëzve".
"Për më tepër, ai ndërmori hapa për të vendosur kontakt me një organizatë terroriste, duke përfshirë marrjen e mbështetjes së saj në kryerjen e sulmit", thuhet në deklaratë.
âBurri ishte shumĂ« i magjepsur nga Islami, kĂ«rkoi tĂ« krijonte kontakte me Shtetin Islamik dhe po pĂ«rgatiste njĂ« sulm nĂ« Poloni, nĂ« njĂ« nga qytetet gjatĂ« tregut tĂ« Krishtlindjeveâ, tha Dobrzynski gjatĂ« njĂ« konference pĂ«r shtyp.
I dyshuari, tha ai, u arrestua në apartamentin e tij në Lublin, Polonia lindore, në nëntor.
Dobrzynski shtoi se oficerët e Agjencisë së Sigurisë së Brendshme konfiskuan bartës të dhënash dhe sende që lidhen me Islamin.
Zyrtari nuk pranoi tĂ« komentonte se nĂ« cilin qytet po planifikohej sulmi nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« âtĂ« mos shkaktonin panikâ.
Autoritetet nuk dhanë menjëherë detaje të mëtejshme rreth të dyshuarit, i cili u vu në paraburgim për një periudhë paraprake prej tre muajsh. /Telegrafi/
Nëse Rusia sulmon përsëri Ukrainën, Shtetet e Bashkuara do t'i përgjigjen ushtarakisht agresorit, tha kryeministri polak Donald Tusk, i cili mori pjesë në samitin e Berlinit për paqen në Ukrainë.
"Për herë të parë, dëgjova negociatorët amerikanë të thoshin, dhe Steve Witkoff ishte i prerë këtu: Amerika do të përfshihet në garancitë e sigurisë për Ukrainën në një mënyrë të tillë që rusët të mos kenë dyshime, se në rast të shkeljes së armëpushimit përgjigja e SHBA-së do të jetë ushtarake", tha kryeministri polak, transmeton Telegrafi.
Tusk e quajti një fakt që "ndoshta për herë të parë ishte kaq qartë e dukshme që amerikanët, evropianët dhe Ukraina janë të gjithë në të njëjtën anë."
Kryeministri polak theksoi gjithashtu se e vetmja mënyrë e vërtetë për ta detyruar Rusinë të hyjë në bisedime serioze për t'i dhënë fund luftës, ose të paktën për të rënë dakord për një armëpushim, është që i gjithë Perëndimi të veprojë së bashku.
"Ne duhet të veprojmë si aleatë përkrah amerikanëve dhe ukrainasve në mënyrë që rusët dhe Putini të shohin se është e pamundur të fusim një pykë midis këtyre tre palëve", vuri në dukje Tusk. /Telegrafi/
Gjermania do të dërgojë ushtarë për të ndihmuar Poloninë të sigurojë kufirin e saj lindor me Bjellorusinë dhe enklavën ruse të Kaliningradit.
Dislokimi i ushtarëve, detyra e të cilëve do të jetë puna inxhinierike si hapja e llogoreve dhe ngritja e pengesave antitank, është me natyrë thjesht mbrojtëse dhe është planifikuar të fillojë në prill 2026, raporton DW .
Ministria gjermane e Mbrojtjes konfirmoi se disa dhjetëra ushtarë gjermanë do t'i bashkohen operacionit polak "Mburoja Lindore" dhe misioni duhet të zgjasë deri në fund të vitit 2027.
Zëdhënësi i ministrisë shpjegoi se detyra kryesore e trupave gjermane në Poloninë veriore dhe lindore do të jetë ndërtimi i pozicioneve, gërmimi i llogoreve, instalimi i telave me gjemba dhe pengesave antitank.
Operacioni u nis në maj 2024 me qëllim forcimin e mbrojtjes kundër një sulmi të mundshëm ndaj Polonisë.
Kjo vendosje nuk kërkon miratim parlamentar sepse nuk konsiderohet mision i huaj i armatosur sipas ligjit gjerman.
Kancelari gjerman Friedrich Merz ka paralajmëruar se presidenti rus Vladimir Putin do të vazhdojë avancimin e tij nëse Ukraina mposhtet.
Merz argumentoi se lufta po zhvillohet për ripërcaktimin e kufijve evropianë dhe rivendosjen e ish-sferës së ndikimit sovjetik.
Ai tha se ky veprim përbënte një kërcënim serioz ushtarak për vendet që dikur ishin pjesë e perandorisë, përfshirë Estoninë, Letoninë dhe Lituaninë, si dhe shtete të tjera të ish-Traktit të Varshavës.
Ai gjithashtu e paralajmëroi Evropën të përgatitej për një ndryshim të përhershëm në marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara.
"Dekadat e Pax Americana kanë mbaruar kryesisht për ne në Evropë, si dhe për ne në Gjermani. Nuk ekziston më siç e njihnim. Dhe nostalgjia nuk do ta ndryshojë këtë", tha ai.
Merz e krahasoi vlerësimin e tij se Evropa "nuk ishte më në paqe" me Rusinë me situatën në vitin 1938, kur Britania dhe Franca toleruan agresionin gjerman me shpresën se Hitleri do të ndalej.
Paralajmërimet e tij shkojnë më tej se ato të ish-kancelares Angela Merkel, e cila paralajmëroi në vitin 2017 se Amerika e Trumpit po largohej nga Evropa. /Telegrafi/
TIRANĂ, 12 dhjetor /ATSH/ â Kryetari i Kuvendit, Niko Peleshi, priti sot nĂ« njĂ« takim delegacionin e Grupit tĂ« MiqĂ«sisĂ« sĂ« Parlamentit tĂ« PolonisĂ«, duke e cilĂ«suar VarshavĂ«n njĂ« partner tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« procesin e integrimit europian tĂ« ShqipĂ«risĂ«.
âPolonia ka qenĂ« dhe mbetet njĂ« mbĂ«shtetĂ«se e palĂ«kundur e ShqipĂ«risĂ« nĂ« rrugĂ«timin drejt Bashkimit Europianâ, u shpreh Peleshi, duke theksuar vlerĂ«n e pĂ«rvojĂ«s polake nĂ« procesin e negociatave dhe gatishmĂ«rinĂ« pĂ«r tĂ« thelluar bashkĂ«punimin parlamentar dhe dypalĂ«sh.
Kreu i Kuvendit nĂ«nvizoi se rajoni i Ballkanit PerĂ«ndimor âka nevojĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« zhvillim, siguri dhe paqe, si dhe pĂ«r integrim tĂ« plotĂ« europianâ, objektiva qĂ«, sipas tij, ndahen plotĂ«sisht edhe me PoloninĂ«.
Në qendër të bisedës ishte edhe kontributi i përbashkët i Shqipërisë dhe Polonisë për mbrojtjen e lirisë dhe përpjekjet ndërkombëtare për vendosjen e paqes në Ukrainë.
Bitcoin po vazhdon të humbasë vlerë, edhe pse Rezerva Federale e SHBA-së (Fed) ka ulur normat e interesit me 0.25 për qind.
Ekspertët e tregjeve shpjegojnë se kjo është një lëvizje e pritshme: tregjet tashmë kishin përfshirë këtë ulje në çmim, dhe kur vendimi u bë real, investitorët shisnin pozicionet e tyre, raporton decrypt.
âKy Ă«shtĂ« njĂ« shembull tipik i âshitjes sĂ« lajmitâ â kur diçka pritet, çmimi mund tĂ« bjerĂ« kur ajo ndodhâ, thonĂ« analistĂ«t.
Edhe pse ulja e normave zakonisht nxit huamarrjen dhe mbështet asetet me risk, Bitcoin ka rënë nën nivelin e 90200 dollarëve.
Faktorët që ndikojnë përfshijnë pritshmëritë e reduktuara për ulje të mëtejshme të normave në vitin 2026, si dhe pasiguri politike dhe ekonomike, si zgjedhjet presidenciale dhe rritja e shpenzimeve për teknologji që mund të ngrejë inflacionin.
Analistët paralajmërojnë se, përkundër vendimeve monetare stimuluese, Bitcoin mbetet i ndikuar nga faktorë afatgjatë që mund të frenojnë rritjen e tij. /Telegrafi/
Ky është momenti tronditës kur një politikan polak përpiqet në mënyrë agresive t'ia mbyllë mikrofonin një gazetareje - ndërsa ajo vazhdimisht lutet "ju lutem mos më prekni".
Përballja e nxehtë shpërtheu ndërsa gazetarja e TVP-së, Justyna Dobrosz-Oracz, e pyeti senatorin Wojciech Skurkiewicz për përpjekjet e Polonisë për t'i dhënë fund luftës në Ukrainë.
Dobrosz-Oracz e akuzoi senatorin për injorimin e fakteve dhe manipulimin e informacionit, në lidhje me mungesën e vendit nga tryeza e negociatave, transmeton Telegrafi.
Ajo tha se presidenti Karol Nawrocki mund të shfrytëzonte marrëdhënien e tij me Donald Trump për të rritur ndikimin polak në qëndrimin e SHBA-së ndaj Rusisë.
"Mos u sill sikur ke një kikirik në kokë, jo tru", ia ktheu Skurkiewicz.
NjĂ« rrĂ«mujĂ« shpĂ«rtheu mĂ« pas nĂ« Sejm - ndĂ«rtesĂ«n e parlamentit tĂ« vendit - ndĂ«rsa politikani i partisĂ« populiste zgjatej vazhdimisht pĂ«r tâia fikur mikrofonin nĂ« gjoks.
Dobrosz-Oracz u përgjigj me vendosmëri, duke thënë: "Ju lutem mos e shkelni integritetin tim personal".
âPo e teproni taniâ, u pĂ«rgjigj senatori.
âJo, po e teproni juâ ,u kundĂ«rpĂ«rgjigj gazetarja, duke i dhĂ«nĂ« fund intervistĂ«s.
"WyĆÄ czÄ pani ten mikrofon", "PrzegiÄ Ć pan". Senator PiS Wojciech Skurkiewicz sprĂłbowaĆ odpiÄ Ä sprzÄt Justynie Dobrosz Oracz. Dziennikarka przerwaĆa wywiad. pic.twitter.com/4Jm9Tr7kuG â Goniec.pl (@GoniecPL) December 10, 2025
VARSHAVE, 10 dhjetor /ATSH-AA/ -Polonia po shqyrton mundĂ«sinĂ« pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« UkrainĂ«s avionĂ« luftarakĂ« MiG-29 tĂ« epokĂ«s sovjetike nĂ« kĂ«mbim tĂ« aksesit nĂ« teknologjinĂ« ukrainase tĂ« dronĂ«ve dhe raketave, theksoi Shtabi i PĂ«rgjithshĂ«m i forcave tĂ« armatosura.
ZyrtarĂ«t ushtarakĂ« thanĂ« se avionĂ«t po i afrohen fundit tĂ« âjetĂ«s sĂ« tyreâ tĂ« shĂ«rbimit dhe nuk ka gjasa tâi nĂ«nshtrohen modernizimit tĂ« mĂ«tejshĂ«m, duke e bĂ«rĂ« njĂ« transferim tĂ« mundshĂ«m pjesĂ« si tĂ« rinovimit tĂ« flotĂ«s sĂ« PolonisĂ« ashtu edhe tĂ« mbĂ«shtetjes sĂ« saj mĂ« tĂ« gjerĂ« pĂ«r Kievin.
Shtabi i PĂ«rgjithshĂ«m konfirmoi se bisedimet janĂ« duke u zhvilluar, por theksoi se ende nuk Ă«shtĂ« marrĂ« asnjĂ« vendim zyrtar. âDhurimi i avionĂ«ve do tĂ« ishte pjesĂ« e politikĂ«s sĂ« AleancĂ«s pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur UkrainĂ«n dhe pĂ«r tĂ« ruajtur sigurinĂ« e krahut lindor tĂ« NATO-sâ, tha ai nĂ« platformĂ«n e kompanisĂ« amerikane tĂ« mediave sociale X.
MiG-29 të Polonisë përfundimisht do të zëvendësoheshin nga F-16 të prodhuara në SHBA dhe avionë të lehtë luftarakë FA-50 të Koresë së Jugut, të cilët gradualisht po marrin përsipër detyrat operacionale të flotës.
Në këmbim, qeveria po eksploron mundësinë e marrjes së teknologjive të zgjedhura të raketave dhe dronëve nga Ukraina, inovacioni i shpejtë i së cilës në kohë lufte e ka bërë atë një prodhues të madh të sistemeve pa pilot.
âQĂ«llimi nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m tĂ« kompensohet pĂ«r pajisjet, por mbi tĂ« gjitha tĂ« fitohen dhe zhvillohen bashkĂ«risht kompetenca tĂ« reja mbrojtĂ«se dhe industrialeâ, thuhet nĂ« deklaratĂ«.
Ukraina tani prodhon mijëra dronë në muaj dhe ka përshpejtuar zhvillimin e aftësive të sulmit me rreze të gjatë veprimi, mes hezitimit nga disa partnerë perëndimorë, përfshirë SHBA-në, për të ofruar armë të tilla.
Sipas agjencisë së lajmeve PAP të Polonisë, Ukraina aktualisht operon rreth 40 avionë luftarakë MiG-29. Që kur Rusia nisi luftën e saj në vitin 2022, Kievi ka marrë tashmë 14 MiG-29 nga Polonia dhe 13 nga Sllovakia, duke ndihmuar në mbështetjen e flotës së saj të vjetër.  /os/
Polonia ka mbështetur ofertën e SHBA-së për të transferuar rreth 250 automjete të blinduara Stryker për çmimin simbolik prej një dollari, me mjetet që do të vijnë nga njësite amerikane të vendosura tashmë në Evropë.
Ky hap i ndihmon forcat polake tĂ« plotĂ«sojnĂ« boshllĂ«qet e krijuara nga dĂ«rgesat drejt UkrainĂ«s dhe programet e modernizimit tĂ« pĂ«rshpejtuar, duke forcuar njĂ«kohĂ«sisht bashkĂ«punimin mbrojtĂ«s SHBAâPoloni nĂ« krahun lindor tĂ« NATO-s.
Sipas deklaratave tĂ« ministrit polak tĂ« Mbrojtjes, WĆadysĆaw Kosiniak-Kamysz dhe raportimeve tĂ« Polskie Radio, marrĂ«veshja do tĂ« finalizohet pasi tĂ« miratohet plani teknik i inspektimit dhe rinovimit tĂ« çdo automjeti. Mjetet, tĂ« tĂ«rhequra nga formacionet amerikane qĂ« po zvogĂ«lojnĂ« praninĂ« e Stryker-ave nĂ« EvropĂ«, do tâi japin VarshavĂ«s njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« shpejtĂ« pĂ«r tĂ« rritur kapacitetet e brigadave tĂ« saj tĂ« mekanizuara.
Stryker M1126 (ICV) rrjedh nga platformat LAV III dhe Piranha III dhe është zgjedhur nga Ushtria Amerikane për aftësinë e saj të vendosjes së shpejtë strategjike. Automjeti transporton deri në nëntë ushtarë dhe është i pajtueshëm me avionët kryesorë të transportit ushtarak, duke ofruar fleksibilitet të lartë në operacione ndërkombëtare. Mbi 100 njësi të këtij modeli janë dorëzuar edhe në Ukrainë, raporton globaldefensenews.
Armatimi bazohet në stacionin e telekomanduar M151 Protector, i aftë të mbajë mitraloz të kalibrave të ndryshëm ose një granatëhedhës 40 mm. Versionet e reja me konfigurimin CROWS-J shtojnë aftësinë për të lëshuar raketën antitank Javelin, duke e bërë mjetin të vlefshëm në një gamë të gjerë operacionesh.
Mbrojtja përforcohet nga armaturë çeliku dhe qeramike kundër municioneve 14.5 mm dhe fragmenteve të artilerisë, ndërsa kompleti me trup në formë V rrit rezistencën ndaj minave dhe mjeteve shpërthyese të improvizuara. Sistemet CBRN dhe FBCB2 sigurojnë mbrojtje të ekuipazhit dhe integrim të plotë në rrjetet komanduese moderne.
Autoritetet polake theksojnĂ« se çdo Stryker do tĂ« vlerĂ«sohet individualisht pĂ«r tâu pĂ«rcaktuar roli operacional. Vendimi pĂ«rfundimtar pritet nĂ« gjysmĂ«n e dytĂ« tĂ« vitit 2026, pĂ«rveç nĂ«se situata e sigurisĂ« nĂ« rajon pĂ«rshkallĂ«zohet. Polonia po pĂ«rballet me mungesĂ« mjeteve moderne pas tĂ«rheqjes sĂ« platformave BWP-1 dhe dĂ«rgesave tĂ« shumta drejt UkrainĂ«s.
Integrimi i Stryker-ave nuk do të zbehë rolin e industrisë vendase, pasi Rosomak dhe Borsuk mbeten dy shtyllat e modernizimit polak. Mbi 900 Rosomak janë tashmë në përdorim, ndërsa 15 mjetet e para Borsuk janë dorëzuar si pjesë e një programi që mund të arrijë në 1400 platforma në të ardhmen.
Kombinimi i Stryker, Rosomak dhe Borsuk krijon një arkitekturë të balancuar taktike që rrit aftësinë e brigadave polake për manovra në distanca të gjata në krahun lindor të NATO-s. Transferimi i 250 Stryker-ave thekson përputhjen strategjike mes SHBA-së dhe Polonisë dhe forcon rolin e Varshavës si shtylla tokësore e Aleancës në Evropën Qendrore. /Telegrafi/
Forcat Ajrore Gjermane thanë se ripozicionimi përfaqësonte një reagim ndaj shkeljeve të fundit ruse të hapësirës ajrore të NATO-s në rajonin e Baltikut, së bashku me inkursionet nga dronë kamikazë.
Ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, njoftoi këtë veprim në mesin e tetorit.
Dhe sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, vendosja është planifikuar të zgjasë deri në mars.
"Me këtë mision, trupat tona po japin një kontribut të mëtejshëm të vlefshëm në mbrojtjen e rajonit lindor të NATO-s, së bashku me krahun tonë të reagimit të shpejtë të stacionuar në Rumani që nga gushti", tha oficeri komandues i forcave ajrore, gjenerallejtënant Holger Neumann.
Gjermania po sinjalizonte mbështetje për Poloninë dhe NATO-n në tërësi, shtoi Neumann.
Siç theksohet mĂ« tej, aeroplanĂ«t gjermanĂ« u stacionuan nĂ« Malbork, rreth 60 kilometra nĂ« juglindje tĂ« GdaĆsk dhe 80 kilometra nĂ« perĂ«ndim tĂ« enklavĂ«s ruse tĂ« Kaliningradit, nĂ« gusht dhe shtator.
Aeroplanët shoqërohen nga rreth 150 persona, përfshirë pilotë, teknikë, roje dhe policë ushtarakë. /Telegrafi/
Në vitin 2024, përdorimi i inteligjencës artificiale (AI) nga mësuesit ndryshonte ndjeshëm në Evropë, me Shqipërinë dhe Kosovën që udhëhiqnin në rajon ndërsa vendet e Evropës Perëndimore zakonisht shënonin nivele më të ulëta.
Përdorimi i inteligjencës artificiale (AI) nga mësuesit ndryshon shumë nëpër Evropë, me disa vende që ndjekin një qasje më të kujdesshme.
Shumica e mësuesve e përdorin kryesisht për përgatitje ndërsa ekspertët presin që përdorimi i saj të rritet, por paralajmërojnë se duhet shfrytëzuar në mënyrë të përgjegjshme, transmeton Telegrafi.
Inteligjenca artificiale po bëhet pjesë e jetës së përditshme. Mjetet dhe mundësitë që ofrojnë kompanitë kryesore të AI-së janë rritur shpejt në vitet e fundit, raporton euronews.
Arsimi nuk bën përjashtim. Autoritetet, mësuesit ose studiuesit tregojnë se si nxënësit përdorin mjete të tilla si ChatGPT për të përfunduar detyrat e shtëpisë, duke përfshirë ese. Në të njëjtën kohë, AI-ja ofron edhe mbështetje të vlefshme për mësuesit.
Sa gjerësisht po e përdorin mësuesit IA-në në Evropë? Cilat vende janë përpara? Dhe për çfarë mbështeten më shumë mësuesit tek AI?
Sipas AnketĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« MĂ«simdhĂ«nies dhe MĂ«simit tĂ« OrganizatĂ«s pĂ«r BashkĂ«punim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) â TALIS, pĂ«rdorimi i AI-sĂ« nga mĂ«suesit ndryshon ndjeshĂ«m nĂ« EvropĂ« nĂ« vitin 2024.
Nga 32 vende, pjesa e mësuesve të shkollave të mesme të ulëta që përdorin AI-në ndryshon nga 14 për qind në Francë deri në 52 për qind në Shqipëri në vitin 2024. Mesatarja është 32 për qind në Bashkimin Evropian (EU-22), ndërsa në OECD (27 vende) është 36 për qind.
Në anketë, përdorimi i AI-së përfshin parashikime, sugjerimin e vendimeve ose gjenerimin e tekstit.
Ai përfshin përdorimin e AI-së në mësimdhënie ose për të lehtësuar të nxënit e nxënësve gjatë 12 muajve para anketës.
Modelet rajonale të forta nuk shfaqen qartë, megjithatë, përgjithësisht, vendet e Evropës Perëndimore kanë tendencë të kenë një përdorim më të ulët të AI-së nga mësuesit krahasuar me Ballkanin Perëndimor dhe Evropën Lindore.
Përveç Shqipërisë, pjesa e mësuesve që përdorën AI-në të paktën një herë arriti në dy nga pesë ose më shumë në tetë vende/ekonomi.
PĂ«rqindjet e tyre ishin: Malta (46%), Ăekia (46%), Rumania (46%), Polonia (45%), Kosova (43%), Maqedonia e Veriut (42%), Norvegjia (40%) dhe rajoni flaman i BelgjikĂ«s (40%).
Vendete që përdorën më pak AI-në në shkolla ishin: Bullgaria (22%), Hungaria (23%), rajoni francez i Belgjikës (23%), Turqia (24%), Italia (25%), Finlanda (27%), Mali i Zi (28%) dhe Sllovakia (29%).
Pse ndryshon shumë përdorimi i AI-së?
Një zëdhënës i Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Edukim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO) vuri në dukje se qeveritë kanë miratuar politika të ndryshme politike për AI-në në arsim, gjë që mund të ndikojë në vetëdijen dhe përdorimin e AI-së nga mësuesit në Evropë.
âDisa vende kanĂ« qenĂ« mĂ« proaktive nĂ« zhvillimin e strategjive kombĂ«tare pĂ«r AI-nĂ«, qĂ« pĂ«rfshijnĂ« edhe sektorin e arsimit, ndĂ«rsa tĂ« tjerat kanĂ« marrĂ« njĂ« qĂ«ndrim mĂ« tĂ« kujdesshĂ«m ndaj AI-sĂ« dhe pĂ«rdorimit tĂ« AI-sĂ« gjeneruese nĂ« shkollĂ«, duke vendosur rregulla mĂ« tĂ« rrepta sipas moshĂ«s sĂ« nxĂ«nĂ«sveâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si pĂ«r Euronews Next.
Ruochen Li, menaxher i lartĂ« i projektit nĂ« OECD, vuri nĂ« dukje se âinfrastruktura, kufizimet teknologjike siç janĂ« âfirewallâ-et, qĂ«ndrimet shoqĂ«rore ndaj pĂ«rdorimit tĂ« teknologjisĂ« nĂ« shkolla dhe politikat qĂ« mund tĂ« nxisin ose dekurajojnĂ« mĂ«suesit tĂ« pĂ«rdorin AI-nĂ«â mund tĂ« shpjegojnĂ« dallimet mes vendeve.
âNe shohim njĂ« lidhje tĂ« fortĂ« nĂ« nivel vendi midis sasisĂ« sĂ« trajnimeve tĂ« ofruara pĂ«r pĂ«rdorimin e AI-sĂ« dhe pĂ«rdorimit tĂ« sajâ, tha ai pĂ«r Euronews Next.
Ben Hertz dhe Antoine Bilgin, menaxherë pedagogjikë dhe kërkimorë në European Schoolnet, theksuan se ndryshimet e mëdha në përdorimin e AI-së pasqyrojnë mjedisin politik dhe kulturën arsimore të secilit vend, disa prej të cilëve marrin një qëndrim më të kujdesshëm kombëtar.
âQasja nĂ« mbĂ«shtetje praktike si trajnimi dhe infrastruktura Ă«shtĂ« gjithashtu njĂ« faktor thelbĂ«sor pĂ«r pĂ«rshpejtimin. TĂ« dhĂ«nat e TALIS konfirmojnĂ« se nĂ« sistemet me pĂ«rdorim mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« AI-sĂ«, mĂ«suesit kanĂ« mĂ« shumĂ« gjasa tĂ« kenĂ« marrĂ« mĂ«sim profesional mbi kĂ«tĂ« temĂ«â, thanĂ« Hertz dhe Bilgin pĂ«r Euronews Next.
Për shembull, Franca filloi këtë vit të ofrojë trajnime kombëtare për AI-në në shkollat publike, pas mbledhjes së të dhënave të TALIS.
âKujdesi, rregulla tĂ« paqarta dhe infrastruktura e kufizuar janĂ« faktorĂ« qĂ« mund tĂ« shpjegojnĂ« adoptimin mĂ« tĂ« ngadaltĂ«, veçanĂ«risht nĂ« njĂ« fushĂ« tĂ« re dhe tĂ« debatueshme si AI-jaâ, shtuan ata.
Shkaktarë të mundshëm për këtë hendek janë prania dhe cilësia e trajnimeve, ngarkesa e punës, mungesa e mësuesve, motivimi personal dhe kurioziteti, sipas Martinas Di Ridolfo, koordinatore politike në Komitetin Evropian të Sindikatave për Arsim (ETUCE).
Për çka e përdorin mësuesit AI-në?
Nga mësuesit që përdorin AI-në, mesatarisht në Bashkimin Evropian (EU-22), pothuajse dy të tretat (65 për qind) thonë se e përdorin për të mësuar në mënyrë efikase dhe për të përmbledhur një temë, dhe 64 për qind përdorin AI-në për të gjeneruar plane mësimore ose aktivitete.
Dy përqindjet më të larta tregojnë se AI-ja përdoret kryesisht për përgatitjen e mësuesve vetë.
Mbështesin nxënësit me nevoja të veçanta arsimore (40%)
Rregullojnë automatikisht vështirësinë e materialeve mësimore sipas nevojave të nxënësve (39%)
Gjenerojnë tekste për vlerësime të nxënësve ose komunikime me prindër/përkujdes (31%)
Rishikojnë të dhëna mbi pjesëmarrjen ose performancën e nxënësve (29%)
Vlerësojnë ose notojnë punën e nxënësve (26%)
Këto gjetje sugjerojnë se përdorimi i drejtpërdrejtë në klasë ose drejtuar nxënësve është më pak i zakonshëm.
Mësuesit kryesisht mbështeten te AI për përgatitjen e tyre personale, ndërsa detyrat e vlerësimit janë ato që përdoren më pak.
Hertz dhe Bilgin sugjeruan se shumĂ« mĂ«sues ka gjasa tĂ« pĂ«rdorin AI-nĂ« kryesisht âprapa skenaveâ tani dhe nĂ« tĂ« ardhmen e afĂ«rt.
Ruochen nga OECD sugjeroi se AI mund tâi mbĂ«shtesĂ« mĂ«suesit nĂ« punĂ«t administrative, dhe kjo mund tâu lirojĂ« kohĂ« dhe energji pĂ«r detyra tĂ« tjera mĂ« tĂ« lidhura drejtpĂ«rdrejt me mĂ«simdhĂ«nien.
Ăka do tĂ« sjell nĂ« ardhmen AI nĂ« shkolla?
Ekspertët bien dakord se përdorimi i AI-së në arsim po rritet vazhdimisht dhe do të vazhdojë të zgjerohet. Ata gjithashtu paralajmërojnë se përdorimi me përgjegjësi, udhëzimet e qarta dhe vetëdija për dobësitë e mundshme duhet të jenë pjesë e këtij përparimi.
Hertz dhe Bilgin nga European Schoolnet vunë re se me kalimin e kohës, sistemet e AI-së mund të ndërveprojnë më shpesh direkt me nxënësit, për shembull duke propozuar aktivitete të personalizuara ose duke ofruar reagime në kohë reale.
âPor mĂ«suesit duhet tĂ« mbeten ndĂ«rmjetĂ«sit kryesorĂ« midis nxĂ«nĂ«sit dhe teknologjisĂ«, pĂ«r tĂ« ruajtur autoritetin, mbikĂ«qyrjen etike dhe rolin e kujdestaritâ, thanĂ« ata.
UNESCO thekson rolin qendror të mësuesve ndërsa përdorimi i AI-së në arsim zgjerohet.
âVeglat e AI-sĂ« duhet tĂ« plotĂ«sojnĂ«, jo tĂ« zĂ«vendĂ«sojnĂ«, mĂ«suesit, dhe pĂ«rdorimi i tyre duhet tĂ« jetĂ« nĂ« pĂ«rputhje me standardet etike dhe objektivat arsimore, duke ruajtur autonominĂ« dhe privatĂ«sinĂ« e mĂ«suesve dhe nxĂ«nĂ«sveâ, tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i UNESCO-s.
Duke pritur qĂ« pĂ«rdorimi i AI-sĂ« tĂ« rritet tek mĂ«suesit dhe nxĂ«nĂ«sit, veçanĂ«risht me veglat gjeneruese, Di Ridolfo ngriti njĂ« shqetĂ«sim tjetĂ«r âduke marrĂ« parasysh mungesĂ«n e theksuar tĂ« mĂ«suesve qĂ« kemi nĂ« EvropĂ«, shohim rreziqe konkrete pĂ«r de-kualifikim dhe humbje tĂ« aftĂ«sive profesionaleâ.
Ajo gjithashtu tërhoqi vëmendjen mbi një kufizim të studimit të OECD-së: të dhënat nuk japin informacion mbi frekuencën e përdorimit. Nuk tregohet nëse mësuesit kanë përdorur AI-në rregullisht apo vetëm disa herë për testim. /Telegrafi/
Presidenti polak Karol Nawrocki do të udhëtojë për në Hungari të mërkurën, por ai nuk do të takohet më me kryeministrin hungarez Viktor Orbån, siç ishte njoftuar më parë.
"Presidenti K. Nawrocki ka vendosur ta kufizojë programin e vizitës së tij në Hungari ekskluzivisht në samitin e Presidentëve të Grupit të Vishegradit në Ostrzyhom", shkroi Marcin Przydacz, kreu i Zyrës së Politikës Ndërkombëtare në Zyrën e Presidentit në X.
Arsyeja, siç u tha zyrtarisht nga Pallati Presidencial, është vizita e Orbån në Moskë, e cila, sipas kryeministrit hungarez, siguroi garanci për furnizime afatgjata me energji nga Rusia.
"Energjia ruse përbën bazën e furnizimit me energji të Hungarisë, tani dhe në të ardhmen", kishte siguruar Orbån.
"Duke iu referuar nĂ« politikĂ«n e tij trashĂ«gimisĂ« sĂ« Presidentit Lech KaczyĆski, i cili theksoi se siguria e EvropĂ«s varet nga veprimi nĂ« solidaritet, edhe nĂ« fushĂ«n e energjisĂ«, nĂ« lidhje me vizitĂ«n e Kryeministrit Viktor OrbĂĄn nĂ« MoskĂ« dhe kontekstin e saj, Presidenti K. Nawrocki vendosi tĂ« kufizojĂ« programin e vizitĂ«s sĂ« tij nĂ« Hungari", shkroi Przydacz nĂ« deklaratĂ«, shkruajnĂ« mediat e huaja, pĂ«rcjell Telegrafi.
Edhe para vizitës, Orbån tha se do të kërkonte furnizime shtesë me naftë dhe gaz nga Moska pasi Hungaria mori një përjashtim të pacaktuar nga sanksionet e SHBA-së për të përdorur naftën dhe gazin rus, nga të cilët varet shumë.
Kjo bie ndesh me politikën e BE-së për të kufizuar importet e energjisë ruse deri në vitin 2027.
Hungaria mban qëndrimin se importet e energjisë ruse janë thelbësore për mbijetesën e saj ekonomike.
Orbån ka pohuar vazhdimisht se kalimi në burime alternative të karburanteve fosile do të shkaktonte një kolaps të menjëhershëm ekonomik.
Ndërkohë, presidenti rus Vladimir Putin, gjatë fjalimit të tij në Kremlin, vlerësoi "qëndrimin e ekuilibruar" të Orbån për luftën në Ukrainë.
Takimi fillestar i planifikuar midis Navrockit dhe Orbånit u kritikua nga kryeministri Donald Tusk të premten.
"Orbån viziton Putinin, Navrocki Orbån. Kaos në negociatat mbi planin e Witkoffit dhe në Kiev një krizë politike", shkroi Tusk në X, "Një kombinim fatal". /Telegrafi/
Një analizë alarmante, bazuar në të dhëna satelitore prej dy dekadash, zbulon se sipërfaqe të mëdha të Evropës po mbeten pa ujë.
Rezervat e ujit të ëmbël po pakësohen në të gjithë Evropën jugore dhe qendrore, nga Spanja dhe Italia në Poloni dhe pjesë të Mbretërisë së Bashkuar, raporton The Guardian .
Shkencëtarët nga University College London (UCL), në bashkëpunim me The Watershed Investigations dhe Guardian, analizuan të dhënat e mbledhura nga viti 2002 deri në vitin 2024 duke përdorur satelitë që monitorojnë ndryshimet në fushën gravitacionale të Tokës.
Meqenëse uji ka masë, ndryshimet në nivelet e ujërave nëntokësore, lumenjve, liqeneve, lagështisë së tokës dhe akullnajave janë të dukshme në sinjalin e gravitetit, duke u lejuar satelitëve të "peshojnë" në mënyrë efektive se sa ujë ruhet në një zonë.
Rezultatet e analizës zbulojnë një ndarje të mprehtë: veriu dhe veriperëndimi i Evropës - veçanërisht Skandinavia, pjesë të Mbretërisë së Bashkuar dhe Portugalisë - po bëhen më të lagështa.
Në të njëjtën kohë, pjesë të mëdha të jugut dhe juglindjes, duke përfshirë Spanjën, Italinë, Francën, Zvicrën, Gjermaninë, Rumaninë, Ukrainën dhe gjithashtu pjesë të Mbretërisë së Bashkuar, po thahen me shpejtësi.
Shkencëtarët thonë se ndarja e klimës është e dukshme në të dhëna.
Kjo duhet të jetë një "thirrje zgjimi" për politikanët që janë ende skeptikë në lidhje me uljen e emetimeve, sipas Mohammad Shamsudduha, profesor i specializuar në krizat e ujit.
Sipas analizës së shkencëtarëve, edhe rezervat e fshehura të ujërave të ëmbla të Evropës po shterohen në mënyrë të rrezikshme.
Por kjo krizë duket të jetë globale.
Problemi nuk kufizohet vetëm në Evropë. Globalisht, me thatësi po përballen edhe vende në Lindjen e Mesme, Azi, Amerikën e Jugut, përgjatë bregdetit perëndimor të SHBA-së dhe në të gjithë Kanadanë, dhe tendenca dramatike janë të dukshme edhe në Grenlandë, Islandë dhe Svalbard.
Një shembull ekstrem vjen nga Irani, ku kryeqyteti Teheran po i afrohet "ditës zero" - momentit kur uji nuk do të rrjedhë më.
Autoritetet po planifikojnë racionimin dhe presidenti i vendit, Masoud Pezeshkian, ka thënë se nëse kjo dështon, Teherani mund të duhet të evakuohet. /Telegrafi/
Ku mund të merrni diagnostifikim me ndihmën e inteligjencën artificiale (AI), dhe cilat vende po kryejnë eksperimente me qëllim reduktimin e ndjeshëm të kohës së pritjes?
Në mes të shqetësimeve të gjerë për të ardhmen e inteligjencës artificiale, shumë thonë se ajo ofron më shumë mundësi sesa rreziqe, raporton euronews.
Në studimin e saj të parë mbi integrimin e AI-së në sistemet shëndetësore evropiane, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) thotë se inteligjenca artificiale mund të përmirësojë kujdesin shëndetësor dhe të lehtësojë presionin mbi stafin e mbingarkuar.
Shumica e vendeve evropiane dhe evroaziatike - 50 të anketuara në total - po e zbatojnë.
Pavarësisht ekzistencës së boshllëqeve ligjore, AI po përdoret tashmë për detyra kritike.
Cilat vende tashmë kanë zbatuar diagnostikën e ndihmuar nga AI-ja?
Përdorimin më të zakonshëm në diagnostikim e raportojnë 64 për qind e vendeve, duke përfshirë sektorët si oftalmologjia, radiologjia apo dermatologjia. Franca, Portugalia, Hungaria, Suedia dhe Holanda - ndër të tjera - tashmë kanë përdorur diagnostikë të ndihmuar nga AI-ja gjatë dy viteve të fundit dhe planifikojnë ta vazhdojnë, thotë organizata.
TĂ« tjera, si MbretĂ«ria e Bashkuar apo Italia, e kanĂ« zbatuar atĂ« vetĂ«m âjoformalishtâ, pra vetĂ«m nĂ« disa institucione klinike, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« proceseve dhe politikave formale. NdĂ«rkohĂ«, njĂ« grup tjetĂ«r vendesh - pĂ«rfshirĂ« SpanjĂ«n, PoloninĂ«, BelgjikĂ«n apo UkrainĂ«n - janĂ« ende duke e testuar, transmeton Telegrafi.
NĂ« disa raste, diagnostika e ndihmuar nga AI-ja mund tĂ« shkurtojĂ« ndjeshĂ«m kohĂ«zgjatjen e disa ekzaminimeve. NĂ« njĂ« projekt tĂ« synuar nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e radioterapisĂ«, autoritetet shĂ«ndetĂ«sore tĂ« SllovakisĂ« pĂ«rdorĂ«n njĂ« softuer qĂ« automatizonte proceset e konturimit tĂ« organeve, duke rezultuar nĂ« njĂ« ulje prej 50 pĂ«r qind tĂ« kohĂ«s qĂ« shpenzonin onkologĂ«t, duke siguruar njĂ«kohĂ«sisht respektim tĂ« âstandardeve moderne ndĂ«rkombĂ«tareâ, sipas OBSH-sĂ«.
Përdorimi i dytë më i zakonshëm i AI-së, i raportuar nga 50 për qind e vendeve, është 'chatbot' për asistencë ndaj pacientëve, i ndjekur nga automatizimi i logjistikës dhe detyrave administrative (40 për qind).
Kush është përpara në zbatimin e AI-së dhe cilat janë barrierat kryesore?
Franca dhe Spanja dalin si dy vendet udhëheqëse ndër pesë ekonomitë më të mëdha të Evropës, me aplikimet më të konsoliduara të AI-së.
Gjermania nuk mori pjesë në këtë pjesë të anketës. Franca i plotëson të gjitha kategoritë e përmendura të aplikimeve të AI-së, me kirurgjinë, diagnostikën dhe kontrolluesit e simptomave që tashmë kanë praktika të vendosura, ndërsa pjesa tjetër është në fazë pilotimi.
Spanja ka vendosur tashmë praktika të qarta për kirurgji të asistuar nga AI, detyra administrative dhe chatbot-ë, ndërsa në sistemin shëndetësor britanik chatbot-ët janë e vetmja aplikim i konsoliduar i AI-së; gjithçka tjetër po zhvillohet ose joformalisht ose në fazë testimi në Britani të Madhje.
Italia nuk ka aplikime të kodifikuara të AI-së, por raporton përdorim joformal të saj në të gjitha shtatë fushat.
Paratë nuk janë problemi më i madh - çfarë po e ngadalëson zbatimin e AI-së?
Sipas raportit, pasiguria ligjore është pengesa kryesore për përdorimin e inteligjencës artificiale në shëndetësi, e cituar nga 86 për qind e vendeve, duke tejkaluar madje edhe përballueshmërinë financiare, e cila është barriera e dytë më e raportuar (78 për qind).
Sa i përket boshllëqeve ligjore, OBSH-ja thotë se megjithatë po bëhen përparime.
âMĂ« shumĂ« se gjysma (54, 27 nga 50 pĂ«r qind) e shteteve raportuan se kanĂ« njĂ« ose mĂ« shumĂ« agjenci rregullatore pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r vlerĂ«simin dhe aprovimin e sistemeve tĂ« AI-sĂ« nĂ« shĂ«ndetĂ«siâ, duke shtuar megjithatĂ« se âmĂ« pak prej tyre kanĂ« agjenci tĂ« ngarkuara me monitorimin e zbatimit dhe pĂ«rdorimitâ.
âInkurajuese Ă«shtĂ« se po shfaqet bashkĂ«punimi ndĂ«r-vendor rregullator, me disa shtete anĂ«tare qĂ« po ndajnĂ« njohuri dhe burime pĂ«r tĂ« forcuar qeverisjen e AI-sĂ« nĂ« sektorin e shĂ«ndetĂ«sisĂ«â, thuhet nĂ« raport.
Për çfarë duan ta përdorin AI-në shtetet evropiane?
Anketa e OBSH-së tregon se shtetet po i drejtohen kryesisht AI-së për të adresuar problemet e momentit.
PĂ«rmirĂ«simi i kujdesit ndaj pacientĂ«ve (70 pĂ«r qind), lehtĂ«simi i presionit mbi stafin mjekĂ«sor (62 pĂ«r qind) dhe reduktimi i joefikasiteteve (54 pĂ«r qind) u identifikuan nga shumica si çështje me ârĂ«ndĂ«si tĂ« madheâ.
NdĂ«rkohĂ«, mĂ« pak se gjysma e vendeve tĂ« anketuara dhanĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n rĂ«ndĂ«si pĂ«r âpĂ«rparimin e kĂ«rkimit shkencor dhe zbulimin e barnaveâ (24 pĂ«r qind) dhe âuljen e pabaraziveâ (38 pĂ«r qind). /Telegrafi/
Teknologjia e përgjimit me dronë e prodhuar në Evropë është e klasit botëror.
Shtetet baltike në veçanti janë të afta në teknologjinë e dronëve.
Cila është arsyeja e kësaj historie suksesi?
Kompania estoneze DefSecIntel ka zhvilluar një sistem radari celular që zbulon dronë luftarakë të armikut.
Për këtë, kompania mori çmimin e inovacionit në panairin tregtar të teknologjisë së sigurisë Milipol në Paris.
Ideja pĂ«r njĂ« mur mbrojtĂ«s nga dronĂ« nĂ« kufirin e jashtĂ«m tĂ« BE-sĂ« vjen gjithashtu nga drejtori ekzekutiv i DefSecIntel, Jaanus Tamm: âKjo do tĂ« na lejojĂ« tĂ« kapim dronĂ« nĂ« rajonin kufitar. ĂshtĂ« njĂ« platformĂ« e rrjetĂ«zuar sistemesh tĂ« montuara nĂ« rimorkio ose minivanĂ«.â
DefSecIntel ka hyrë në një marrëveshje bashkëpunimi me prodhuesin letonez të dronëve Origin Robotics.
Elementi qendror është droni interceptues Blaze, i cili është tashmë në përdorim në Ukrainë.
Shtetet baltike dhe nordike të BE-së kanë porositur gjithashtu Blaze, si dhe Polonia dhe Belgjika.
Themeluesi i Origin Robotics, Agris Ķipurs: âNe pĂ«rdorim modele tĂ« Al pĂ«r zbulimin autonom tĂ« objektivave nĂ« ajĂ«r. Sekreti i suksesit Ă«shtĂ« softueri.â
Piloti i interceptorit Martins shpjegon: "Kur një tufë dronësh sulmon, Blaze njeh se cili dron luftarak mban municion."
Pastaj Blaze shkatërron dronët e armatosur.
Martins thekson: âDronĂ«t rusĂ« fluturojnĂ« shpejt. Por Blaze letonez Ă«shtĂ« mĂ« i shpejtĂ«.â
Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, vizitoi së fundmi Origin Robotics, duke sjellë me vete 4.5 milionë euro mbështetje financiare nga Fondi Evropian i Mbrojtjes.
Letonia po koordinon koalicionin ndërkombëtar të dronëve për të mbështetur Ukrainën dhe për të përmirësuar aftësitë mbrojtëse evropiane. /Telegrafi/
Një aeroplan pasagjerësh nga transportuesi polak LOT doli nga një pistë në aeroportin e Vilniusit në Lituani, pasi mbërriti nga Varshava të mërkurën, duke ndaluar të gjithë trafikun, tha operatori i aeroportit.
Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, të gjithë pasagjerët e fluturimit me numër LO771 zbritën dhe nuk pati raportime për lëndime, tha aeroporti në Facebook.
Aeroplani Embraer 170 mbante 63 pasagjerë dhe katër anëtarë të ekuipazhit, tha një zëdhënës i LOT në platformën e mediave sociale X.
âïžđ«A LOT Polish Airlines plane rolled beyond the runway at Vilnius Airport
The WarsawâVilnius flight veered off the runway during landing. Passengers were evacuated from the aircraft. Because of the incident, the airportâs operations were paralyzed â all flights were suspended. pic.twitter.com/cvTKhAkJGg â NEXTA (@nexta_tv) November 26, 2025
"Pas uljes, të gjithë pasagjerët zbritën në mënyrë të sigurt normalisht nëpërmjet shkallëve të lëvizshme dhe më pas u transportuan në terminal", ka shtuar zëdhënësi.
Pista do të mbetet e mbyllur deri në orën 7 të mbrëmjes (17:00 GMT), tha aeroporti.
Ai u këshilloi pasagjerëve, fluturimet e të cilëve ishin planifikuar të niseshin nga Vilnius të mërkurën, të kontaktojnë linjat e tyre ajrore përkatëse për informacion të mëtejshëm mbi nisjet individuale. /Telegrafi/
Login
