Një kopje gati 40 metra e lartë e Statujës së Lirisë u rrëzua pasi një stuhi e fortë goditi qytetin brazilian të Guaibas të hënën pasdite.
Nuk u raportuan të lënduar, sipas autoriteteve lokale dhe kompanisë që zotëronte strukturën, transmeton Telegrafi.
Erëra të forta goditën statujën, e instaluar në parkingun e një mega-dyqani me pakicë në Havan pranë një dyqani ushqimi të shpejtë, ndërsa një varg stuhish lëviznin nëpër Brazilin jugor.
Pamjet treguan bustin e gjatë të anuar nën forcën e erës përpara se të binte dhe të thyhej. Koka e statujës u shtyp në copa pas goditjes.
Kopja ishte rreth 40 metra e lartë dhe ishte një nga disa struktura të ngjashme të vendosura jashtë dyqaneve të Havanit në të gjithë Brazilin.
Video footage shows a forty-meter-tall replica of the Statue of Liberty, located across from a McDonald's within the parking lot of a Havan in the Brazilian city of Guaíba, one of several dozen replicas of the statue located throughout the country, collapsing during a wind and… pic.twitter.com/kUid9lwA3b — OSINTdefender (@sentdefender) December 15, 2025
Zyrtarët e kompanisë deklaruan se vetëm pjesa e sipërme, me përmasa afërsisht 24 metra, u prek nga shembja, ndërsa piedestali 11 metra mbeti i paprekur.
Havan konfirmoi në një deklaratë se statuja kishte qenë në vend që nga hapja e dyqanit në vitin 2020 dhe se kishte certifikimin teknik të kërkuar.
Kompania tha se zona u rrethua menjëherë për të mbrojtur klientët dhe stafin, dhe ekipe specialistësh u dërguan për të hequr mbeturinat brenda disa orësh.
Kryebashkiaku i Guaibas, Marcelo Maranata, tha se nuk kishte viktima dhe vlerësoi reagimin e shpejtë në vendngjarje.
Ai shtoi se ekipet lokale punuan së bashku me zyrtarët e Mbrojtjes Civile të shtetit, për të siguruar perimetrin dhe për të kontrolluar për çdo dëmtim shtesë aty pranë.
Incidenti ndodhi rreth orës 3 pasdite, në kulmin e stuhisë. Autoritetet e motit regjistruan erëra që tejkalonin 90 km/orë në rajon.
Mbrojtja Civile e shtetit lëshoi më parë një paralajmërim për mot të ashpër për zonën metropolitane, duke njoftuar banorët për rrezikun e erërave të forta dhe shiut të rrëmbyeshëm përmes mesazheve emergjente të dërguara direkt në telefonat celularë. /Telegrafi/
Ronald Montenegro, 55 vjeç, një peshëngritës amator nga Brazili, humbi jetën tragjikisht gjatë stërvitjes në palestër.
Ai po përpiqej të ngrinte një shtang të rëndë, por gishti i tij nuk e mbajti të sigurt barrën, e cila rrëshqiti dhe ra mbi të.
Si pasojë, barra rrëshqiti papritur dhe ra mbi gjoksin e tij.
— (@)
Goditja e fortë shkaktoi ndalimin e menjëhershëm të zemrës, dhe përpjekjet për të shpëtuar jetën e tij rezultuan të pasuksesshme.
Ngjarja ka tronditur komunitetin lokal të peshëngritjes, duke rikujtuar rëndësinë e teknikës së duhur dhe të masave të sigurta gjatë stërvitjeve me pesha të rënda.
Familja dhe miqtë e tij kanë shprehur dhimbjen e thellë për humbjen e papritur të Ronaldit. /Telegrafi/
Miliarderi brazilian, Joesley Batista, bashkëpronar i një perandorie të gjerë biznesi të udhëhequr nga gjiganti i përpunimit të mishit JBS NV, po e pozicionon veten në heshtje si një ndërmjetësues duke u përpjekur të qetësojë tensionet politike midis administratës së Donald Trump dhe regjimit qeverisës të Venezuelës.
Batista udhëtoi për në Karakas javën e kaluar në një përpjekje për të bindur presidentin Nicolás Maduro që t'i kushtonte vëmendje thirrjes së Trump për t'u larguar dhe për të lejuar një tranzicion paqësor të pushtetit, sipas njerëzve që kanë dijeni për udhëtimin.
Ai u takua me Maduron më 23 nëntor, disa ditë pasi presidenti i SHBA-së, Donald Trump zhvilloi një telefonatë me udhëheqësin e vendit për ta nxitur atë të largohej nga Venezuela, sipas njerëzve, të cilët kërkuan të mos identifikoheshin pa leje për të folur publikisht, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Zyrtarët e administratës Trump ishin në dijeni të planeve të Batistës për të vizituar Karakasin dhe për të përforcuar mesazhin e presidentit, por ai shkoi me iniciativën e tij dhe nuk iu kërkua të shkonte në emër të SHBA-së, sipas disa personave të njohur me udhëtimin.
"Joesley Batista nuk është përfaqësues i asnjë qeverie", tha J&F SA, kompania mbajtëse e familjes Batista, në një deklaratë.
Shtëpia e Bardhë nuk pranoi të komentojë e as Ministria e Informacionit e Venezuelës dhe as zyra e Zëvendëspresidentes Delcy Rodriguez nuk iu përgjigjën kërkesave për koment në lidhje me vizitën e Batistës.
Udhëtimi, i cili nuk është raportuar më parë, shënon përpjekjen e fundit për të ulur tensionet pasi Trump kërcënoi me sulme tokësore në Venezuelë pas muajsh sulmesh vdekjeprurëse kundër anijeve të dyshuara për trafik droge.
SHBA-të thonë se regjimi i Maduros është i paligjshëm, një grup kriminal që vodhi zgjedhjet vitin e kaluar dhe lehtësoi eksportin e kokainës nga Kolumbia, duke rezultuar në vdekjen e amerikanëve.
Përpjekja e Batistës për të ndërmjetësuar me Maduron pasoi vendosjen më të madhe ushtarake amerikane në ujërat përreth Amerikës Latine në dekada dhe më shumë se 20 sulme amerikane ndaj anijeve të dyshuara për trafik droge pranë brigjeve të Venezuelës dhe Kolumbisë që vranë më shumë se 80 persona.
Trump të mërkurën përsëriti se sulmet në tokë do të fillojnë shumë shpejt.
"Ne e dimë çdo rrugë, ne e dimë çdo shtëpi, ne e dimë se ku prodhojnë ata", tha Trump në një aktivitet në Shtëpinë e Bardhë. /Telegrafi/
Një burrë është sulmuar për vdekje nga një luan në një kopsht zoologjik brazilian, pasi u ngjit në kafazin e tij para familjeve të tmerruara.
Viktima, e identifikuar si 19-vjeçari Gerson Machado, u fut në kafazin e luanit të madh në një përsëritje tronditëse të përpjekjeve të mëparshme për t'u afruar me luanët si pjesë e obsesionit të tij për t'u bërë trajner.
Machado, i cili dikur ishte përpjekur të arrinte Afrikën si një udhëtar i fshehtë me aeroplan në një përpjekje të dëshpëruar për të ndjekur ëndrrën e tij, ishte i njohur për policinë pasi kishte shkelur vazhdimisht sigurinë për shkak të fiksimit të tij me këto kafshë, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Adoleshenti problematik - i cili kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij “nën kujdes” dhe luftoi me probleme të rënda të shëndetit mendor - u filmua duke u ngjitur poshtë një peme brenda kafazit pasi u ngjit në një mur 6 metra të lartë në kopshtin zoologjik në João Pessoa, në verilindje të Brazilit.
Pamjet video horror kapën momentin kur luani, që thuhet nga veterinerët e kopshtit zoologjik se kishte mbetur 'i stresuar' dhe 'i shokuar' pas incidentit, u sulmua nga ai ndërsa ai i afrohej tokës.
Punonjësja e mbrojtjes së fëmijëve, Veronica Oliveira, e cila punoi me Gersonin për tetë vjet, tha se ai ishte rritur në varfëri ekstreme pa një strukturë të duhur mbështetëse familjare dhe e përshkroi atë si dikë që kishte probleme të shëndetit mendor si nëna e tij, e cila ishte diagnostikuar me skizofreni.
Problemet e tij nënkuptonin se ai ishte i vetmi nga vëllezërit e motrat e tij që nuk u mor nga familjet adoptuese. /Telegrafi/
Këtë të martë, kryetari i Partisë Demokratike, Sali Berisha, pas kthimit nga Brazili ku u zgjodh zëvendëspresident i Internacionales Demokrate të Qendrës (CDI), zhvilloi një konferencë për shtyp në selinë blu.
Berisha informoi gazetarët mbi rezultatet e punimeve të asamblesë së përgjithshme të CDI-së, mbajtur në San Paolo, ku Shqipëria ishte një nga temat kryesore të diskutimit.
Ai e krahasoi situatën politike në vend, me atë në Venezuelë, duke e krahasuar kryeministrin Edi Rama me Nicolas Maduron dhe duke e akuzuar atë për lidhje me kartelet e drogës.
Ai theksoi se kjo organizatë, e cila grupon rreth 118 parti politike të qendrës së djathtë në mbarë botën dhe ka të federuara organizata si Partia Popullore Europiane (EPP), i kushtoi një vëmendje të veçantë gjendjes së demokracisë dhe shtetit ligjor.
“Sot jam para jush për të informuar shqiptarët lidhur me rezultatet e punimeve të asamblesë së përgjithshme të Internacionales Demokrate të Qendrës në San Paolo të Brazilit, punime në të cilat Shqipëria ishte një nga temat qendrore të organizatës politike të qendrës së djathtë më të madhe në botë, e cila grupon në gjirin e saj rreth 118 parti politike dhe ka të federuara në gjirin e saj organizata të tjera siç është EPP, etj.
Në këtë organizatë, kushtuar gjendjes së demokracisë dhe shtetit ligjor në botë, natyrisht një vend kryesor zinte Ukraina, përpjekjet e kombit ukrainas për t’u çliruar, për të çliruar territoret nga pushtuesi rus dhe dënimi i këtij agresioni nga ana e CDI, solidaritet i plotë me kombin ukrainas.
Venezuela, narkoshteti i rrezikshëm i Amerikës Latine, ishte çështje tjetër madhore dhe rezoluta e miratuar nga CDI bën thirrje për rikthimin, rivendosjen në detyrë të presidentit të zgjedhur të popullit venezuelas, i cili jeton në Spanjë për shkak të grabitjes së zgjedhjeve nga Maduro, ky diktator i narkoshtetit.
Por një vend qendror kishte edhe narkoshteti shqiptar. Presidenti Pastrano, Sekretari i Përgjithshëm Isturiz dhe një seri personalitetesh morën fjalën pas ekspozesë dhe miratimit të rezolutës për Shqipërinë, duke dënuar me forcën më të madhe, shpreh shqetësimin më të madh për zhvillimet dramatike në Shqipëri, konsolidimin e narkoshtetit në drejtimin e Edi Ramës. Lidhjet direkte të Edi Ramës me kartelet më të rrezikshme si të Sinaloas apo kartelet e tjera të Amerikës Latine”, tha Berisha.
Gjermania do të kontribuojë 1 miliard euro (1.15 miliardë dollarë) gjatë 10 viteve, në fondin e ri të pyjeve tropikale të Brazilit, njoftoi Ministrja braziliane e Mjedisit, Marina Silva, të mërkurën në Konferencën e OKB-së për Ndryshimet Klimatike në Belém.
Berlini është zotuar të mbështesë Tropical Forest Forever Facility (TFFF) të Presidentit brazilian Luiz Inácio Lula da Silva, i cili synon të shpërblejë financiarisht vendet për ruajtjen e pyjeve të tyre tropikale në një përpjekje për të luftuar shpyllëzimin.
Në anën tjetër, vendet do të përballen me penalitete për çdo hektar pyll të shkatërruar, të monitoruar përmes imazheve satelitore.
"Kjo ka të bëjë me mbrojtjen e pyjeve tropikale, mushkëritë e planetit tonë", thanë Ministri gjerman i Mjedisit, Carsten Schneider, dhe Ministrja e Zhvillimit, Reem Alabali Radovan.
Sipas vlerësimeve të Brazilit, fondi, me një vëllim të synuar prej 125 miliardë dollarësh, mund të shpërndajë rreth 4 miliardë dollarë në vit pas një periudhe fillestare, gati tre herë më shumë se vëllimi aktual i ndihmës financiare ndërkombëtare për pyjet.
Pyjet konsiderohen si "mushkëri të gjelbra" jetësore të Tokës, sepse ato thithin sasi të mëdha të gazrave serrë që dëmtojnë klimën, ftohin atmosferën përmes avullimit të ujit dhe strehojnë biodiversitet të gjerë.
Ato janë nën presion nga shpyllëzimi për t'i hapur rrugë bujqësisë, kullotave ose minierave të arit.
Norvegjia tashmë ka premtuar 3 miliardë dollarë për fondin gjatë 10 viteve, ndërsa Brazili dhe Indonezia do të shtojnë nga 1 miliard dollarë secila.
Anëtarët themelues të iniciativës përfshijnë Brazilin, Kolumbinë, Ganën, Republikën Demokratike të Kongos, Indonezinë dhe Malajzinë.
Fondi do të mbikëqyret nga një bord ekzekutiv prej 18 anëtarësh, i ndarë në mënyrë të barabartë midis vendeve me pyje tropikale dhe vendeve investitore, me Bankën Botërore që fillimisht do të shërbejë si administrator. /Telegrafi/
Pjesëmarrësit në bisedimet e OKB-së për klimën, COP30, janë evakuuar për shkak të një zjarri që shpërtheu brenda vendit të ngjarjes në Belém të Brazilit.
Sipas BBC-së, gazetarët e këtij mediumi panë flakë dhe tym në zonën e pavijonit përpara se të nxirreshin me nxitim jashtë.
Ndërkohë qeveria braziliane thotë se zjarri tani është nën kontroll dhe se askush nuk është lënduar.
BREAKING: The venue where the COP30 climate summit is being held in Brazil has been evacuated after a fire broke out.
Kancelari gjerman Friedrich Merz ka shkaktuar një grindje diplomatike me Brazilin, pasi bëri vërejtje nënçmuese për Belémin, qytetin pritës të samitit të klimës COP30 që vizitoi në fillim të nëntorit.
Duke folur në një konferencë tregtare në Berlin pas kthimit të tij, Merz sugjeroi se as ai dhe as ndonjë nga delegacioni i tij nuk donin të qëndronin në qytetin brazilian të Amazonës, duke veçuar gazetarët që e shoqëronin.
"Zonja dhe zotërinj, ne jetojmë në një nga vendet më të bukura në botë," tha Merz në konferencë, transmeton Telegrafi.
"Javën e kaluar, pyeta disa nga gazetarët që ishin me mua në Brazil: Cili prej jush do të donte të qëndronte këtu? Askush nuk ngriti dorën. Të gjithë ishin të lumtur që, mbi të gjitha, ne u kthyem nga ky vend në Gjermani natën nga e premtja në të shtunë", shtoi kancelari gjerman.
Presidenti Luiz Inácio Lula da Silva u përgjigj ashpër, duke sugjeruar që Merz duhet të kishte eksploruar ofertat kulturore të qytetit përpara se të bënte vlerësimin e tij.
"Ai duhet të kishte shkuar në një pub, duhet të kishte vallëzuar, duhet të kishte provuar ushqimin në shtetin e Para. Atëherë ai do ta kishte kuptuar se Berlini nuk i ofron as 10% të cilësisë që ofrojnë shteti i Pará-s dhe qyteti i Belém-it", tha Lula.
Kryetari i bashkisë së Belém-it, Igor Normando, i quajti komentet e kancelarit "të pafat, arrogante dhe paragjykuese", ndërsa guvernatori i shtetit Pará, Helder Barbalho, sugjeroi që Merz "ndoshta nuk e dinte për çfarë po fliste".
Komentet shkaktuan kritika të ashpra në internet. Përdoruesit e akuzuan Merz-in për vrazhdësi, racizëm dhe shfaqje të superioritetit të të bardhëve, me disa që kërkuan një falje dhe të tjerë që thanë se ai nuk ishte më i mirëpritur në Brazil. Mediat braziliane gjithashtu i dënuan komentet.
Megjithatë, disa zëra mbrojtën deklaratën e Merz-it, duke treguar kushtet sfiduese në Belém, duke përfshirë nxehtësinë ekstreme, reshjet e dendura të shiut dhe varfërinë.
Kritikët vunë në dyshim vendimin për të mbajtur COP30 në qytet, një çështje që kishte tërhequr kritika para komenteve të Merz-it.
Ministri Federal i Mjedisit, Carsten Schneider, i cili udhëhoqi delegacionin e Gjermanisë në COP30 së bashku me Sekretarin e Shtetit, Jochen Flasbarth, u përpoq të përmbante pasojat duke postuar mesazhe pozitive për Brazilin në mediat sociale.
Schneider ndau foto nga një vizitë në xhungël dhe vlerësoi mikpritjen braziliane.
"Brazili është një vend i mrekullueshëm me njerëz miqësorë dhe mikpritës të mirë. Më vjen keq që nuk mund të qëndroj më gjatë pas COP", shkroi ai.
Incidenti i shtohet një serie deklaratash publike kontraverse nga Merz, duke përfshirë vërejtjet e fundit në lidhje me demografinë urbane që shkaktuan debat të nxehtë në Gjermani.
Gjermania është një donator kyç i Fondit të Amazonës, një iniciativë e qeverisë braziliane për të luftuar shpyllëzimin.
Merz u zotua më 7 nëntor në Belem të bëjë një investim "të konsiderueshëm" në Fondin e Pyjeve Tropikale Përgjithmonë, një projekt i hartuar nga administrata e Lulës që synon të mbështesë më shumë se 70 vende në zhvillim që angazhohen për ruajtjen e tyre. /Telegrafi/
Një natë, rreth orës tre e gjysmë të mëngjesit, brazilianen Luciana Castello Branco e zgjoi nga gjumi sjellja e çuditshme e qenushes së saj Pinga.
Kur u ngrit për të parë se çfarë po ndodhte, e priti një pamje që do ta mbante mend gjatë. Nga ballkoni pa një paradë të kapibarëve që marshonin përgjatë rrugës së saj.
Gjithçka nisi kur Pinga papritmas u hodh nga shtrati dhe vrapoi drejt ballkonit. Luciana e ndoqi, dhe kur shikoi përmes gardhit, menjëherë kuptoi se çfarë kishte shqetësuar qenin.
Në një rresht të rregullt, rrugën po e kalonte një grup kapibarash. Këto kafshë të qeta dhe simpatike janë gjitarët më të mëdhenj gjethorë në botë dhe natyrshëm jetojnë në këtë zonë të Brazilit.
“Ishin aty, të gjithë në rresht,” rrëfeu Luciana për The Dodo. “Menjëherë mora telefonin dhe i filmova”.
Ndryshe, Kapibara është gjitar i madh, më i madhi midis gjitarëve gjethorë (glodharëve) në botë. /Telegrafi/
Brazili ka filluar të reduktojë importet e karburantit dizel rus pas sanksioneve të SHBA-së.
Megjithëse Brazili është një nga prodhuesit kryesorë të naftës në botë, ai importon rreth një të tretën e dizelit për shkak të kapacitetit të kufizuar të rafinimit.
Në fillim të vitit 2025, Rusia furnizonte rreth 60 për qind të importeve të dizelit të Brazilit, por deri në tetor kjo pjesë kishte rënë vetëm në 17 për qind.
Në të njëjtën kohë, kompania shtetërore kineze Yanchang Petroleum ka refuzuar të blejë naftë të papërpunuar ruse në tenderin e saj më të fundit për furnizime midis dhjetorit dhe shkurtit, raporton reuters.
Tregtarët i atribuojnë këtë lëvizje sanksioneve më të ashpra perëndimore që synojnë sektorin e naftës rus dhe eksportuesit kryesorë. Nga frika e sanksioneve dytësore, si kompanitë kineze ashtu edhe ato indiane kanë filluar të shmangin marrëveshjet me Moskën - edhe pse Yanchang kishte qenë më parë një blerës i rregullt i naftës ESPO dhe Sokol.
Yanchang, një nga rafineritë më të mëdha kineze, përpunon rreth 348 mijë fuçi në ditë.
Analistët vënë në dukje se, pavarësisht bashkëpunimit të vazhdueshëm të Pekinit me Moskën, edhe Kina po fillon të ndjejë presionin në rritje të sanksioneve perëndimore. /Telegrafi/
Në bregun verilindor të Brazilit, ku uji i mbushur me sedimente i madhësisë së madhe të Lumit Amazon derdhet në Oqeanin Atlantik, ndodhen dy lloje shumë të ndryshme thesare.
I pari është një gur ekologjik: një ‘recif’ koralesh i thellë, me sipërfaqe 5793 kilometra katrorë, i zbuluar pak më shumë se një dekadë më parë. Thesari i dytë e vendos të parin në rrezik të menjëhershëm.
Miliarda fuçi nafte mund të jenë të vendosura në sedimentet e lashta nën shtratin detar dhe janë miratuar tashmë leje për të filluar shpimin atje, raporton cnn.
Disa qindra kilometra më në veri, pranë bregut të Guajanës, kompanitë tashmë nxjerrin rreth 650 mijë fuçi nafte në ditë nga një rezervuar i madh i thellë ujor, i zbuluar në vitin 2015. Ky zbulim e ka transformuar këtë vend të mbuluar me pyje në shtetin më të ri të naftës në planet dhe prodhuesin më të madh të naftës për frymë banori, transmeton Telegrafi.
Disa mijëra kilometra më në jug, nëpër fushat e gjera dhe të pluhurosura të perëndimit të Argjentinës, Vaca Muerta - “lopë e vdekur” në anglisht - janë të mbushura me puse të naftës. Prodhimi i karburanteve fosile nga ky depozitim i madh ka njohur një bum gjatë dekadës së fundit, duke e vendosur në rrugën për të prodhuar më shumë se një milion fuçi në ditë deri në vitin 2030, sipas parashikimeve të analistëve.
Mirë se vini në fronin e ri të naftës në Amerikën e Jugut
“Është vërtet e pabesueshme se sa shpejt dhe sa shumë po zgjerohet”, tha Nicole Figueiredo de Oliveira, drejtoreshë ekzekutive e organizatës mjedisore jo-fitimprurëse Arayara.
Vendimet në gjithë rajonin po rrisin nxjerrjen e naftës, por Brazili, Guajana dhe Argjentina janë në krye - ndër pesë vendet kryesore që shtojnë prodhimin global të naftës jashtë OPEC-ut, grupit të eksportuesve të mëdhenj të naftës.
Janë tre vende shumë të ndryshme: një gjigant ekonomik me një president që angazhohet për mbrojtjen e mjedisit, një pikë kyçe e biodiversitetit me nivele të larta varfërie, dhe një vend ekonomikisht i paqëndrueshëm, i udhëhequr nga një mohuese e ndryshimeve klimatike që përdor sëpatën për prerjen e pemëve. Megjithatë, të tre janë të bashkuar në përpjekjen për të zgjeruar prodhimin e naftës, duke argumentuar se kjo është thelbësore për zhvillimin e tyre ekonomik dhe social.
Ky bum i ri i karburanteve fosile po ndodh pikërisht ndërsa ndikimet e krizës klimatike - të shkaktuara nga karburantet fosile - po bëhen gjithnjë e më shqetësuese. Njerëzit në Amerikën e Jugut po vdesin nga zjarret, përmbytjet, stuhitë dhe thatësirat, të cilat janë bërë më të gjata dhe katastrofike nga ndryshimi i klimës.
Roli i Brazilit si mikpritës i konferencës klimatike COP30, që supozohet të jetë një samit historik ku vendet caktojnë qëllime për të reduktuar ndotjen që ngroh planetin, i shton një disonancë të veçantë këtij rritjeje të naftës.
Por, ndërsa kërkesa globale për naftë mbetet e fortë, dhe vendet e tjera, më të pasura, nuk tregojnë shenja të tërheqjes, argumenti i tyre është: Pse furnizimi me naftë të mos vijë nga Amerika e Jugut?
Kontinenti ka një histori të gjatë të nxjerrjes së karburanteve fosile; ai mban rezervat e dyta më të mëdha të naftës dhe gazit pas Lindjes së Mesme.
Megjithatë, është një nga pak rajonet që nuk përfitoi nga bumi i naftës në fillim të këtij shekulli për shkak të rrezikut politik dhe mospranimit të investimeve private, tha Francisco Monaldi, drejtor i Programit për Energjinë në Amerikën Latine në Universitetin Rice. “Por, kjo po ndryshon ndjeshëm”, i tha ai CNN-it.
Zbulimet e fundit kanë shkaktuar entuziazëm, sidomos sepse nafta në Amerikën e Jugut zakonisht është më e lirë se mesatarja - burimet e thella detare, veçanërisht, prodhojnë sasi të mëdha me kosto më të ulët - dhe gjithashtu zakonisht lëshon pak më pak ndotje klimatike për fuçi, pasi shpesh kërkon më pak përpunim dhe prodhohet duke përdorur infrastrukturë më të re dhe energji më të pastër. Kompani të mëdha të naftës, përfshirë Exxon dhe Chevron, kanë investuar shumë, duke parë fitime të mëdha në oqeanet e thella dhe fushat shëllesh (fusha e thatë, e fortë dhe me pak bimësi) të Amerikës së Jugut, pikërisht ndërsa bumi i shëlleshit në SHBA po stabilizohet.
Brazili është një yll: prodhuesi më i madh i naftës dhe gazit në rajon. Prodhimi ka “arritur nivele që kurrë nuk janë parë në rajon”, tha Monaldi. Kjo kryesisht për shkak të rezervave ultra-të-thella të naftës “pre-salt” të zbuluara në vitin 2006, të varrosura nën shtresa të trasha kripë të lashtë nën oqean.
Nafta bruto u bë eksportoja kryesore e vendit për herë të parë në 2024, duke kaluar sojën, dhe ka shpresa që prodhimi të rritet edhe më shumë.
Në muajin gusht, BP njoftoi se kishte bërë zbulimin e saj më të madh të naftës dhe gazit në 25 vitet e fundit pranë bregut të Rio de Janeiros. Më në jug, pranë Uruguait, kompanitë e naftës shpresojnë që Baseni i Pelotas mund të jetë një fron tjetër i ri.
Ndoshta projekti më kontrovers është ai në gojën e Lumit Amazon - baseni Foz do Amazonas - pjesë e asaj që njihet si “Margjina Ekuatoriale,” një shtrirje e oqeanit përgjatë bregut verior të Brazilit.
Në muajin qershor, Brazili vendosi në ankand disa blloqe nafte jashtë bregut në këtë rajon, 19 prej të cilave ndodhen në Basenin e Amazonës, për kompani si Chevron, Exxon dhe kompania shtetërore braziliane e naftës Petrobras.
Petrobras ka përpjekur prej shumë vitesh të bëjë shpime këtu. Në 2023, agjencia mjedisore e Brazilit, IBAMA, i refuzoi një leje për shpim jashtë bregut, duke cituar shqetësime mjedisore. Por, muajin e kaluar, agjencia dha dritën jeshile për shpime eksploruese “pas një procesi rigoroz të licencimit mjedisor,” sipas një deklarate të IBAMA-s.
Detyra e agjencisë ishte të vlerësonte vetëm “mundësinë teknike” të projektit, jo aspektin politik apo strategjik të shfrytëzimit të naftës, tha një zëdhënës i Ministrisë së Mjedisit dhe Ndryshimeve Klimatike të Brazilit, e cila mbikëqyr IBAMA-n. Çdo proces që përfshin zona me rrezik të lartë, si Foz do Amazonas, “duhet të përputhet me standardet më të rrepta teknike, shkencore dhe mjedisore”, shtuan ata.
Vendimi “është një arritje e shoqërisë braziliane”, tha Magda Chambriard, presidente e Petrobras, në një deklaratë.
Avokatët e mjedisit janë fuqimisht kundër, duke argumentuar se shpimet në këtë pjesë të ndjeshme ekologjikisht të oqeanit - me recifet e saj të veçanta dhe shtrirjet e gjera të pyjeve të mangroveve - mund të shkaktojnë pasoja katastrofike për mjedisin.
Uji ultra i thellë dhe rrymat e forta nënkuptojnë se çdo rrjedhje nafte mund të shpërndahet shpejt për milje të tëra në oqean dhe në breg, dhe largësia e vendit të shpimeve nga vendbanimet e mëdha mund të vonojë operacionet e pastrimit, tha Figueiredo de Oliveira nga Arayara.
Miratimi i shpimeve këtu vetëm disa javë para fillimit të COP30 në qytetin Belem - i njohur si dera hyrëse e Amazonës - paraqet një situatë të ndërlikuar për Brazilin, i cili po përpiqet të ecë mbi një litar të hollë midis statusit të tij si kampion mjedisor dhe fuqisë së karburanteve fosile.
Lumëbardhët e mëdhenj të vendit dhe reshjet e bollshme bëjnë që pjesa më e madhe e energjisë elektrike të vijë nga hidrocentralet e pastra. Presidenti i Brazilit, Luiz Inacio Lula da Silva, ka mbikëqyrur një rënie të ndjeshme të shpyllëzimit dhe një rritje të përdorimit të energjive të rinovueshme.
Por Lula ka qenë gjithmonë pro-naftës, tha Figueiredo de Oliveira. Ai e përshëndeti zbulimin e madh të naftës “pre-salt” të Brazilit, të bërë gjatë mandatit të tij të mëparshëm presidencial, me fjalët “Zoti është brazilian”. Një foto e famshme e tregon duke ngritur duart e njomura me naftë në një ngjarje të Petrobrasit në vitin 2010.
Lula ka mohuar me vendosmëri akuzat për hipokrizi. “Nuk dua të jem një udhëheqës mjedisor. Nuk e kam pretenduar kurrë këtë”, tha ai gjatë një takimi të COP30 javën e kaluar, duke shtuar se do të ishte “e pakujdesshme” të hiqte dorë nga nafta. Ai argumenton se pasuria nga nafta mund të ndihmojë në financimin e kalimit të Brazilit te energjia e pastër, edhe pse disa frikësohen se përpjekja për t’u bërë një fuqi e madhe e naftës do ta vonojë këtë tranzicion.
“Çdo zbulim i ri vonon përpjekjen për të larguar botën nga karburantet fosile; ka një humbje të momentit”, tha Michael Ross, profesor i shkencave politike në Universitetin e Kalifornisë, Los Angeles.
Ndoshta rrëfimi kryesor i Lulas është se të ardhurat nga nafta do të ofrojnë një rrugë drejt zhvillimit dhe një mënyrë për të dalë nga varfëria, veçanërisht për shtetet më të varfra të Amazonës. Por Brazili është tashmë një fuqi “me shumë mundësi të tjera ekonomike”, tha Ross për CNN. Argumenti se nafta është jetike për zhvillim mund të jetë më i lehtë për t’u bërë në një vend si Guajana, ku rreth 48 për qind e popullsisë jeton me më pak se 5.50 dollarë në ditë, sipas Bankës Botërore.
Guajana, e cila ka një gjeologji të ngjashme me Margjinën Ekuatoriale të Brazilit, po përjeton një bum të jashtëzakonshëm të naftës.
Zbulimi në det në vitin 2015 “përfaqëson një nga momentet më transformuese” në historinë moderne të vendit, tha presidenti Irfaan Ali.
Ai ka transformuar vendin me rreth 820 mijë banorë në ekonominë më shpejt në rritje në botë. “Ne kurrë nuk kemi parë një vend të prodhojë kaq shumë fuçi për frymë në historinë e (rajonit)… tani ata i përkasin kategorisë së vendeve të Lindjes së Mesme”, tha Monaldi.
Qeveria ka këmbëngulur se mund të balancojë shfrytëzimin e naftës me prioritetet mjedisore. Guajana është një nga pak vendet që ruan më shumë ndotje që ngroh planetin sesa prodhon, për shkak të pyjeve të saj të mëdha tropikale. Ajo gjithashtu thotë se të ardhurat do të nxisin rritjen socio-ekonomike.
“Ne nuk shohim ndonjë kontradiktë midis zhvillimit të përgjegjshëm të sektorit tonë të naftës dhe gazit dhe angazhimit tonë për të mbrojtur klimën e planetit”, i tha Ali CNN-it. Të dyja janë “pjesë integrale të një misioni kombëtar” për të ulur varfërinë, për të rritur ekonominë dhe për të mbrojtur mjedisin, shtoi ai.
Por, ekzistojnë shqetësime se Guajana mund të bëhet viktimë e “mallkimit të burimeve,” ku fitimet e mëdha mund ta përkeqësojnë jetën për banorët. Për shembull, Venezuela mban rezervat më të mëdha të provuara të naftës në botë, dhe ka rënë në autoritarizëm dhe krizë ekonomike.
Ali insiston se “mallkimi i burimeve” nuk është një fat i pashmangshëm dhe se pasuria nga nafta do të përkthehet në “përfitime për çdo familje.” Megjithatë, disa banorë thonë se përballen me kosto jetese shumë të larta, të cilat i atribuojnë zhvillimit të naftës, dhe rezultatet shëndetësore të vendit mbeten nën mesataren rajonale, sipas Bankës Botërore.
Nafta në Amerikën e Jugut nuk është vetëm për ujin e thellë. Rajoni i madh shëllesh i Argjentinës, Vaca Muerta, shpesh krahasohet me Basenin Permian në Teksas, dhe mban rezervat e dyta më të mëdha në botë të gazit shëllesh dhe të katërtat më të mëdha të naftës shëllesh.
Ky është shpresa e madhe e Argjentinës për rikuperim ekonomik nën presidentin liberal, Javier Milei. “Gati gjithçka ka të bëjë me zgjerimin e Vaca Muerta”, tha Gabriel Blanco, profesor në Fakultetin e Inxhinierisë në Universitetin Kombëtar të Buenos Airesit Qendror dhe ish-drejtor kombëtar i ndryshimeve klimatike në Argjentinë.
Nafta dhe gazi janë shumë të lehtë për t’u shitur brenda vendit, tha Blanco për CNN. Ndryshimi i klimës “kurrë nuk ka qenë” në agjendën publike ose politike, shtoi ai. Në vend të kësaj, “narrativa thotë se ne do të bëhemi të pasur dhe do të zhvillohemi”.
Vaca Muerta është një propozim tërheqës për kompanitë e karburanteve fosile. Shëlleshi është një lloj investimi shumë i ndryshëm nga shpimet në ujë të thellë, tha Monaldi. Kompanitë mund të shpenzojnë shuma relativisht të vogla për të parë nëse mund të rikuperojnë paratë e tyre përpara se të investojnë më shumë. Kjo nxit investimet në Argjentinë, një vend me “rrezik të lartë politik dhe rregullator”, shtoi ai.
Por, ekspertët mjedisorë shqetësohen për ndikimet e këtij fushe të shëlleshit që po lulëzon. Karburantet fosile nxirren përmes “fracking,” një proces që përfshin shpimin në Tokë dhe injektimin e lëngjeve me presion të lartë. “Ata përdorin shumë ujë, shumë rërë dhe kimikate, dhe prandaj është një rrëmujë”, tha Blanco.
Saktësisht se si do të zhvillohet e ardhmja e naftës në Amerikën e Jugut ende nuk është e qartë. Zbulimet e reja në Brazil mund të rezultojnë më pak të qëndrueshme nga sa pritej. Për projektet që tashmë po bëjnë shpime dhe po nxjerrin naftë, rezervat shpesh mbarojnë më herët se sa parashikohej, tha Ross nga UCLA.
Kërkesa për naftë gjithashtu pritet të arrijë kulmin në fillim të dekadës tjetër, që mund të nënkuptojë se vendet që mbështeten shumë në karburante fosile do të gjenden të lidhura në një industri jo fitimprurëse. “Këto vende po arrijnë në festë pikërisht kur baret po mbyllen”, tha Ross.
Për momentin, megjithatë, kërkesa mbetet. “Ndërsa ende ka një hendek midis prodhimit aktual dhe kërkesës, do të ketë investime në projekte të reja”, tha Flavio Ferreira Menten, analist në firmën e kërkimeve Rystad Energy.
Ekzistojnë edhe konsiderata gjeopolitike. Nëse prodhimi i naftës në SHBA nuk vazhdon të rritet, Amerika e Jugut “bëhet shumë më e rëndësishme”, tha Monaldi, përndryshe bota rrezikon të bëhet e varur nga vende si Arabia Saudite dhe Rusia.
Ajo që po ndodh në Amerikën e Jugut pasqyron diçka më të madhe, sipas Blanco. Dashuria e rajonit për karburantet fosile është pjesë e një lëvizjeje globale, tha ai: një konsensus i nënkuptuar - dhe ndonjëherë i shprehur hapur - se shfrytëzimi i naftës mund dhe duhet të vazhdojë për dekada, edhe përballë një krize klimatike në zhvillim.
“Duket sikur udhëheqësit kanë vendosur të shtypin fuqishëm gazin dhe të ecin përpara me karburantet fosile kudo. Pa marrë parasysh çfarëdo”, tha ai. /Telegrafi/
Në bregun verilindor të Brazilit, ku uji i mbushur me sedimente i madhësisë së Madhe të Lumit Amazon derdhet në Oqeanin Atlantik, ndodhen dy lloje shumë të ndryshme thesare.
I pari është një gur ekologjik: një ‘recif’ koralesh i thellë, me sipërfaqe 5793 kilometra katrorë, i zbuluar pak më shumë se një dekadë më parë. Thesari i dytë e vendos të parin në rrezik të menjëhershëm.
Miliarda fuçi nafte mund të jenë të vendosura në sedimentet e lashta nën shtratin detar dhe janë miratuar tashmë leje për të filluar shpimin atje, raporton cnn.
Disa qindra kilometra më në veri, pranë bregut të Guajanës, kompanitë tashmë nxjerrin rreth 650 mijë fuçi nafte në ditë nga një rezervuar i madh i thellë ujor, i zbuluar në vitin 2015. Ky zbulim e ka transformuar këtë vend të mbuluar me pyje në shtetin më të ri të naftës në planet dhe prodhuesin më të madh të naftës për frymë banori, transmeton Telegrafi.
Disa mijëra kilometra më në jug, nëpër fushat e gjera dhe të pluhurosura të perëndimit të Argjentinës, Vaca Muerta - “lopë e vdekur” në anglisht - janë të mbushura me puse të naftës. Prodhimi i karburanteve fosile nga ky depozitim i madh ka njohur një bum gjatë dekadës së fundit, duke e vendosur në rrugën për të prodhuar më shumë se një milion fuçi në ditë deri në vitin 2030, sipas parashikimeve të analistëve.
Mirë se vini në fronin e ri të naftës në Amerikën e Jugut
“Është vërtet e pabesueshme se sa shpejt dhe sa shumë po zgjerohet”, tha Nicole Figueiredo de Oliveira, drejtoreshë ekzekutive e organizatës mjedisore jo-fitimprurëse Arayara.
Vendimet në gjithë rajonin po rrisin nxjerrjen e naftës, por Brazili, Guajana dhe Argjentina janë në krye - ndër pesë vendet kryesore që shtojnë prodhimin global të naftës jashtë OPEC-ut, grupit të eksportuesve të mëdhenj të naftës.
Janë tre vende shumë të ndryshme: një gjigant ekonomik me një president që angazhohet për mbrojtjen e mjedisit, një pikë kyçe e biodiversitetit me nivele të larta varfërie, dhe një vend ekonomikisht i paqëndrueshëm, i udhëhequr nga një mohuese e ndryshimeve klimatike që përdor sëpatën për prerjen e pemëve. Megjithatë, të tre janë të bashkuar në përpjekjen për të zgjeruar prodhimin e naftës, duke argumentuar se kjo është thelbësore për zhvillimin e tyre ekonomik dhe social.
Ky bum i ri i karburanteve fosile po ndodh pikërisht ndërsa ndikimet e krizës klimatike - të shkaktuara nga karburantet fosile - po bëhen gjithnjë e më shqetësuese. Njerëzit në Amerikën e Jugut po vdesin nga zjarret, përmbytjet, stuhitë dhe thatësirat, të cilat janë bërë më të gjata dhe katastrofike nga ndryshimi i klimës.
Roli i Brazilit si mikpritës i konferencës klimatike COP30, që supozohet të jetë një samit historik ku vendet caktojnë qëllime për të reduktuar ndotjen që ngroh planetin, i shton një disonancë të veçantë këtij rritjeje të naftës.
Por, ndërsa kërkesa globale për naftë mbetet e fortë, dhe vendet e tjera, më të pasura, nuk tregojnë shenja të tërheqjes, argumenti i tyre është: Pse furnizimi me naftë të mos vijë nga Amerika e Jugut?
Kontinenti ka një histori të gjatë të nxjerrjes së karburanteve fosile; ai mban rezervat e dyta më të mëdha të naftës dhe gazit pas Lindjes së Mesme.
Megjithatë, është një nga pak rajonet që nuk përfitoi nga bumi i naftës në fillim të këtij shekulli për shkak të rrezikut politik dhe mospranimit të investimeve private, tha Francisco Monaldi, drejtor i Programit për Energjinë në Amerikën Latine në Universitetin Rice. “Por, kjo po ndryshon ndjeshëm”, i tha ai CNN-it.
Zbulimet e fundit kanë shkaktuar entuziazëm, sidomos sepse nafta në Amerikën e Jugut zakonisht është më e lirë se mesatarja - burimet e thella detare, veçanërisht, prodhojnë sasi të mëdha me kosto më të ulët - dhe gjithashtu zakonisht lëshon pak më pak ndotje klimatike për fuçi, pasi shpesh kërkon më pak përpunim dhe prodhohet duke përdorur infrastrukturë më të re dhe energji më të pastër. Kompani të mëdha të naftës, përfshirë Exxon dhe Chevron, kanë investuar shumë, duke parë fitime të mëdha në oqeanet e thella dhe fushat shëllesh (fusha e thatë, e fortë dhe me pak bimësi) të Amerikës së Jugut, pikërisht ndërsa bumi i shëlleshit në SHBA po stabilizohet.
Brazili është një yll: prodhuesi më i madh i naftës dhe gazit në rajon. Prodhimi ka “arritur nivele që kurrë nuk janë parë në rajon”, tha Monaldi. Kjo kryesisht për shkak të rezervave ultra-të-thella të naftës “pre-salt” të zbuluara në vitin 2006, të varrosura nën shtresa të trasha kripë të lashtë nën oqean.
Nafta bruto u bë eksportoja kryesore e vendit për herë të parë në 2024, duke kaluar sojën, dhe ka shpresa që prodhimi të rritet edhe më shumë.
Në muajin gusht, BP njoftoi se kishte bërë zbulimin e saj më të madh të naftës dhe gazit në 25 vitet e fundit pranë bregut të Rio de Janeiros. Më në jug, pranë Uruguait, kompanitë e naftës shpresojnë që Baseni i Pelotas mund të jetë një fron tjetër i ri.
Ndoshta projekti më kontrovers është ai në gojën e Lumit Amazon - baseni Foz do Amazonas - pjesë e asaj që njihet si “Margjina Ekuatoriale,” një shtrirje e oqeanit përgjatë bregut verior të Brazilit.
Në muajin qershor, Brazili vendosi në ankand disa blloqe nafte jashtë bregut në këtë rajon, 19 prej të cilave ndodhen në Basenin e Amazonës, për kompani si Chevron, Exxon dhe kompania shtetërore braziliane e naftës Petrobras.
Petrobras ka përpjekur prej shumë vitesh të bëjë shpime këtu. Në 2023, agjencia mjedisore e Brazilit, IBAMA, i refuzoi një leje për shpim jashtë bregut, duke cituar shqetësime mjedisore. Por, muajin e kaluar, agjencia dha dritën jeshile për shpime eksploruese “pas një procesi rigoroz të licencimit mjedisor,” sipas një deklarate të IBAMA-s.
Detyra e agjencisë ishte të vlerësonte vetëm “mundësinë teknike” të projektit, jo aspektin politik apo strategjik të shfrytëzimit të naftës, tha një zëdhënës i Ministrisë së Mjedisit dhe Ndryshimeve Klimatike të Brazilit, e cila mbikëqyr IBAMA-n. Çdo proces që përfshin zona me rrezik të lartë, si Foz do Amazonas, “duhet të përputhet me standardet më të rrepta teknike, shkencore dhe mjedisore”, shtuan ata.
Vendimi “është një arritje e shoqërisë braziliane”, tha Magda Chambriard, presidente e Petrobras, në një deklaratë.
Avokatët e mjedisit janë fuqimisht kundër, duke argumentuar se shpimet në këtë pjesë të ndjeshme ekologjikisht të oqeanit - me recifet e saj të veçanta dhe shtrirjet e gjera të pyjeve të mangroveve - mund të shkaktojnë pasoja katastrofike për mjedisin.
Uji ultra i thellë dhe rrymat e forta nënkuptojnë se çdo rrjedhje nafte mund të shpërndahet shpejt për milje të tëra në oqean dhe në breg, dhe largësia e vendit të shpimeve nga vendbanimet e mëdha mund të vonojë operacionet e pastrimit, tha Figueiredo de Oliveira nga Arayara.
Miratimi i shpimeve këtu vetëm disa javë para fillimit të COP30 në qytetin Belem - i njohur si dera hyrëse e Amazonës - paraqet një situatë të ndërlikuar për Brazilin, i cili po përpiqet të ecë mbi një litar të hollë midis statusit të tij si kampion mjedisor dhe fuqisë së karburanteve fosile.
Lumëbardhët e mëdhenj të vendit dhe reshjet e bollshme bëjnë që pjesa më e madhe e energjisë elektrike të vijë nga hidrocentralet e pastra. Presidenti i Brazilit, Luiz Inacio Lula da Silva, ka mbikëqyrur një rënie të ndjeshme të shpyllëzimit dhe një rritje të përdorimit të energjive të rinovueshme.
Por Lula ka qenë gjithmonë pro-naftës, tha Figueiredo de Oliveira. Ai e përshëndeti zbulimin e madh të naftës “pre-salt” të Brazilit, të bërë gjatë mandatit të tij të mëparshëm presidencial, me fjalët “Zoti është brazilian”. Një foto e famshme e tregon duke ngritur duart e njomura me naftë në një ngjarje të Petrobrasit në vitin 2010.
Lula ka mohuar me vendosmëri akuzat për hipokrizi. “Nuk dua të jem një udhëheqës mjedisor. Nuk e kam pretenduar kurrë këtë”, tha ai gjatë një takimi të COP30 javën e kaluar, duke shtuar se do të ishte “e pakujdesshme” të hiqte dorë nga nafta. Ai argumenton se pasuria nga nafta mund të ndihmojë në financimin e kalimit të Brazilit te energjia e pastër, edhe pse disa frikësohen se përpjekja për t’u bërë një fuqi e madhe e naftës do ta vonojë këtë tranzicion.
“Çdo zbulim i ri vonon përpjekjen për të larguar botën nga karburantet fosile; ka një humbje të momentit”, tha Michael Ross, profesor i shkencave politike në Universitetin e Kalifornisë, Los Angeles.
Ndoshta rrëfimi kryesor i Lulas është se të ardhurat nga nafta do të ofrojnë një rrugë drejt zhvillimit dhe një mënyrë për të dalë nga varfëria, veçanërisht për shtetet më të varfra të Amazonës. Por Brazili është tashmë një fuqi “me shumë mundësi të tjera ekonomike”, tha Ross për CNN. Argumenti se nafta është jetike për zhvillim mund të jetë më i lehtë për t’u bërë në një vend si Guajana, ku rreth 48 për qind e popullsisë jeton me më pak se 5.50 dollarë në ditë, sipas Bankës Botërore.
Guajana, e cila ka një gjeologji të ngjashme me Margjinën Ekuatoriale të Brazilit, po përjeton një bum të jashtëzakonshëm të naftës.
Zbulimi në det në vitin 2015 “përfaqëson një nga momentet më transformuese” në historinë moderne të vendit, tha presidenti Irfaan Ali.
Ai ka transformuar vendin me rreth 820 mijë banorë në ekonominë më shpejt në rritje në botë. “Ne kurrë nuk kemi parë një vend të prodhojë kaq shumë fuçi për frymë në historinë e (rajonit)… tani ata i përkasin kategorisë së vendeve të Lindjes së Mesme”, tha Monaldi.
Qeveria ka këmbëngulur se mund të balancojë shfrytëzimin e naftës me prioritetet mjedisore. Guajana është një nga pak vendet që ruan më shumë ndotje që ngroh planetin sesa prodhon, për shkak të pyjeve të saj të mëdha tropikale. Ajo gjithashtu thotë se të ardhurat do të nxisin rritjen socio-ekonomike.
“Ne nuk shohim ndonjë kontradiktë midis zhvillimit të përgjegjshëm të sektorit tonë të naftës dhe gazit dhe angazhimit tonë për të mbrojtur klimën e planetit”, i tha Ali CNN-it. Të dyja janë “pjesë integrale të një misioni kombëtar” për të ulur varfërinë, për të rritur ekonominë dhe për të mbrojtur mjedisin, shtoi ai.
Por, ekzistojnë shqetësime se Guajana mund të bëhet viktimë e “mallkimit të burimeve,” ku fitimet e mëdha mund ta përkeqësojnë jetën për banorët. Për shembull, Venezuela mban rezervat më të mëdha të provuara të naftës në botë, dhe ka rënë në autoritarizëm dhe krizë ekonomike.
Ali insiston se “mallkimi i burimeve” nuk është një fat i pashmangshëm dhe se pasuria nga nafta do të përkthehet në “përfitime për çdo familje.” Megjithatë, disa banorë thonë se përballen me kosto jetese shumë të larta, të cilat i atribuojnë zhvillimit të naftës, dhe rezultatet shëndetësore të vendit mbeten nën mesataren rajonale, sipas Bankës Botërore.
Nafta në Amerikën e Jugut nuk është vetëm për ujin e thellë. Rajoni i madh shëllesh i Argjentinës, Vaca Muerta, shpesh krahasohet me Basenin Permian në Teksas, dhe mban rezervat e dyta më të mëdha në botë të gazit shëllesh dhe të katërtat më të mëdha të naftës shëllesh.
Ky është shpresa e madhe e Argjentinës për rikuperim ekonomik nën presidentin liberal, Javier Milei. “Gati gjithçka ka të bëjë me zgjerimin e Vaca Muerta”, tha Gabriel Blanco, profesor në Fakultetin e Inxhinierisë në Universitetin Kombëtar të Buenos Airesit Qendror dhe ish-drejtor kombëtar i ndryshimeve klimatike në Argjentinë.
Nafta dhe gazi janë shumë të lehtë për t’u shitur brenda vendit, tha Blanco për CNN. Ndryshimi i klimës “kurrë nuk ka qenë” në agjendën publike ose politike, shtoi ai. Në vend të kësaj, “narrativa thotë se ne do të bëhemi të pasur dhe do të zhvillohemi”.
Vaca Muerta është një propozim tërheqës për kompanitë e karburanteve fosile. Shëlleshi është një lloj investimi shumë i ndryshëm nga shpimet në ujë të thellë, tha Monaldi. Kompanitë mund të shpenzojnë shuma relativisht të vogla për të parë nëse mund të rikuperojnë paratë e tyre përpara se të investojnë më shumë. Kjo nxit investimet në Argjentinë, një vend me “rrezik të lartë politik dhe rregullator”, shtoi ai.
Por, ekspertët mjedisorë shqetësohen për ndikimet e këtij fushe të shëlleshit që po lulëzon. Karburantet fosile nxirren përmes “fracking,” një proces që përfshin shpimin në Tokë dhe injektimin e lëngjeve me presion të lartë. “Ata përdorin shumë ujë, shumë rërë dhe kimikate, dhe prandaj është një rrëmujë”, tha Blanco.
Saktësisht se si do të zhvillohet e ardhmja e naftës në Amerikën e Jugut ende nuk është e qartë. Zbulimet e reja në Brazil mund të rezultojnë më pak të qëndrueshme nga sa pritej. Për projektet që tashmë po bëjnë shpime dhe po nxjerrin naftë, rezervat shpesh mbarojnë më herët se sa parashikohej, tha Ross nga UCLA.
Kërkesa për naftë gjithashtu pritet të arrijë kulmin në fillim të dekadës tjetër, që mund të nënkuptojë se vendet që mbështeten shumë në karburante fosile do të gjenden të lidhura në një industri jo fitimprurëse. “Këto vende po arrijnë në festë pikërisht kur baret po mbyllen”, tha Ross.
Për momentin, megjithatë, kërkesa mbetet. “Ndërsa ende ka një hendek midis prodhimit aktual dhe kërkesës, do të ketë investime në projekte të reja”, tha Flavio Ferreira Menten, analist në firmën e kërkimeve Rystad Energy.
Ekzistojnë edhe konsiderata gjeopolitike. Nëse prodhimi i naftës në SHBA nuk vazhdon të rritet, Amerika e Jugut “bëhet shumë më e rëndësishme”, tha Monaldi, përndryshe bota rrezikon të bëhet e varur nga vende si Arabia Saudite dhe Rusia.
Ajo që po ndodh në Amerikën e Jugut pasqyron diçka më të madhe, sipas Blanco. Dashuria e rajonit për karburantet fosile është pjesë e një lëvizjeje globale, tha ai: një konsensus i nënkuptuar - dhe ndonjëherë i shprehur hapur - se shfrytëzimi i naftës mund dhe duhet të vazhdojë për dekada, edhe përballë një krize klimatike në zhvillim.
“Duket sikur udhëheqësit kanë vendosur të shtypin fuqishëm gazin dhe të ecin përpara me karburantet fosile kudo. Pa marrë parasysh çfarëdo”, tha ai. /Telegrafi/
Për të frenuar ndryshimet klimatike, njerëzimi duhet të veprojë me më shumë vendosmëri. Aktualisht tendenca lëviz në drejtimin e kundërt. A do të ketë bashkëpunim në konferencën për klimën që fillon sot në Belém?
Dhjetë vjet pas Marrëveshjes historike të Parisit për Klimën, bashkësia ndërkombëtare takohet në Belém të Brazilit për të bërë një vlerësim të situatës në Konferencën Botërore të Klimës, COP30.
Në Francë, në vitin 2015, kombet u zotuan ta mbanin ngrohjen globale shumë poshtë dy gradëve Celsius deri në fund të shekullit, dhe idealisht në 1.5 gradë.
Për ta arritur këtë, ato paraqitën plane veprimi për klimën çdo pesë vjet, të cilat ndryshonin vazhdimisht.
Premtimet e bëra që para konferencës së Belémit do të ulnin emetimet e gazrave serrë me rreth një të dhjetën deri në vitin 2035, njoftoi Sekretariati i OKB-së për Klimën në fund të tetorit.
Konkluzioni i OKB: Kemi marrë drejtimin e duhur, por nevojitet shumë më tepër shpejtësi. Përndryshe kërcënon rritje dramatike e ngrohjes globale. Pa masa të mëtejshme mbrojtëse, objektivi prej 1.5 gradësh ka të ngjarë të tejkalohet së shpejti, njoftoi së fundmi Programi i OKB-së për Mjedisin (UNEP), me seli në Nairobi.
Sfida dhe një rreze shprese
Vendimet e Parisit vërtet e kanë ngadalësuar rritjen e emetimeve, por jo në masën e nevojshme.
Sipas Kombeve të Bashkuara, pa bashkëpunim ndërkombëtar mbi politikën klimatike, bota do të shkonte drejt njëngrohjeje globale prej pesë gradësh Celsius. Aktualisht, pritet një ngrohje prej rreth tre gradësh Celsius.
Objektivat klimatikë të vendeve në veçanti ende nuk janë ambicioze sa duhet për të luftuar në mënyrë adekuate ngrohjen globale. Ato duhet të eliminojnë më shpejt e hap pas hapi përdorimin e lëndëve djegëse fosile dhe të zgjerojnë energjitë e rinovueshme.
Sipas OKB-së ka edhe një rreze shprese: të dhënat e fundit tregojnë se energjia diellore, e erës dhe hidroenergjia kanë tejkaluar qymyrin si burimi më i madh i energjisë në botë.
Në Belém, vendet e të ashtuquajturit Jugut Global presin angazhime konkrete nga vendet e industrializuara për të siguruar ndjeshëm më shumë fonde për masat përkatëse duke filluar nga viti i ardhshëm.
Por progresi pengohet nga ndryshimi gjeopolitik në botë që nga koha e Marrëveshjes së Parisit.
Pandemia e Coronavirusit dhe lufta e agresionit e Rusisë kundër Ukrainës e kanë lënë në plan të dytë çështjen e mbrojtjes së klimës.
Bashkëpunimi midis dy ndotësve më të mëdhenj të klimës, SHBA-së dhe Kinës, të cilët e bënë të mundur Marrëveshjen e Parisit në fillim, tani është vështirë të imagjinohet.
Në vend të kësaj, SHBA-të, nën Presidentin Donald Trump tërhiqen sërish nga kjo marrëveshje.
Takimi në Belém synon të sigurojë që vendet e tjera të vazhdojnë kursin.
BE hezituese
Bashkimi Evropian që dëshiron ta portretizojë veten si një pionier i politikave klimatike, nuk po udhëheq më si dikur.
BE duhet ta kishte paraqitur premtimin e tij të përditësuar në OKB që në shkurt.
Kontributi evropian për mbrojtjen ndërkombëtare të klimës deri në vitin 2035 rrjedh nga objektivi i brendshëm i BE-së për vitin 2040. Franca dhe Polonia, ndër të tjera, bllokuan një marrëveshje për këtë.
Në samitin e BE-së në fund të tetorit, iu la ministrave përgjegjës të shteteve anëtare të arrinin një vendim përfundimtar në fazën e fundit para Belémit. Gjatë një sesioni të vonë në Bruksel, ata e dobësuan propozimin fillestar të kompromisit dhe ranë dakord për një kontribut për Belémin vetëm në minutën e fundit. Kjo hedh dyshime mbi vendosmërinë e Evropës.
Në një kohë që SHBA tërhiqet merr shumë rëndësi roli i BE-së në Belém, por i Kinës, ndotësja më e madh e klimës në botë.
Ndryshe nga BE-ja hezituese, Pekini paraqiti një objektiv klimatik në fund të shtatorit, duke demonstruar kështu pretendimin e tij për lidership, edhe pse ekspertët janë kritikë ndaj përmbajtjes së premtimit kinez.
BE-ja dhe qeveria gjermane i kanë propozuar partneres së tyre të vështirë, Kinës, që të bashkëpunojnë dhe "të ecin përpara me ambiciozitet” për të arritur një rezultat të suksesshëm në Belém.
Dhjetë vjet më parë u demonstrua në Paris, se çfarë është e mundur në mbrojtjen e klimës kur bashkësia globale bashkohet. /DW/
Një tornado e fuqishme goditi Brazilin jugor, ku për pasojë humbën jetën 6 persona dhe u plagosën rreth 800 të tjerë. Pamjet e agjencisë së lajmeve Reuters tregojnë lagje të tëra të rrafshuara në Rio Bonito do Iguaçu.
Makinat kanë përfunduar mbi njëra-tjetrën. Janë shkulur çatitë e shtëpive, ndërsa banorët janë mbledhur për të shpëtuar sende nga rrënojat.
Qeveria shpalli gjendjen e fatkeqësisë natyrore dhe tre ditë zie kombëtare. Mijëra persona u zhvendosën në strehimore të përkohshme.
Autoritetet thanë se erërat arritën deri në 250 km/orë, duke dëmtuar 90% të shtëpive dhe ndërtesave publike të Rio Bonito do Iguaçu. Ekipet e shpëtimit, përfshirë zjarrfikësit dhe mbrojtjen civile, janë në terren për të pastruar rrënojat dhe për të rikthyer shërbimet thelbësore.
Presidenti brazilian Luiz Inácio Lula da Silva shkroi në platformën X: “Do të vazhdojmë të ndihmojmë popullin dhe të ofrojmë gjithë mbështetjen e nevojshme”, duke shprehur edhe ngushëllimet për familjet e viktimave.
Një burrë dhe miqtë e tij ishin vetëm pak çaste larg vdekjes, pasi njëri prej tyre ndezi një cigare dhe shkaktoi një shpërthim në një pikë karburanti .
Pamjet filmike kapën momentin dramatik kur një flakë e madhe u ngrit në ajër pasi burri hodhi shkrepësen që kishte përdorur, duke e bërë atë dhe miqtë e tij të vraponin për të shpëtuar jetën.
Incidenti tronditës ndodhi në qytetin Timon në shtetin verilindor brazilian të Maranhaos.
Çuditërisht askush nuk u lëndua nga ky incident, me punonjësin e stacionit të benzinës që reagoi brenda pak sekondash duke përdorur një fikës zjarri për të shuar flakët.
Ndryshe, më shumë se 40 persona u lënduan pas një shpërthimi të madh në një pikë karburanti në Romë në korrik.
Një dëshmitar okular tha se dukej sikur kishte shpërthyer një bombë.
Pjesë të një cisterne karburanti thuhet se u hodhën në erë qindra metra larg stacionit, aq e madhe ishte forca e shpërthimit. /Telegrafi/
Pamjet e filmuara me dron tregojnë shkatërrime të mëdha në Brazilin jugor, pasi një tornado e fuqishme goditi shtetin e Paranës, duke vrarë gjashtë persona dhe duke lënduar më shumë se 400 të tjerë.
Stuhia, me erëra që kalonin 250 km/h, shkatërroi shtëpi dhe la një person të zhdukur, duke nxitur shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme.
Ekipet e shpëtimit vazhdojnë kërkimin në rrënoja, ndërsa spitalet trajtojnë dhjetëra banorë të lënduar rëndë në një nga katastrofat më të këqija të motit në rajon prej vitesh.
Në rrjetet sociale, presidenti brazilian Luiz Inacio Lula da Silva shprehu solidaritet me viktimat.
Sipas meteorologëve, fenomeni u shkaktua nga formimi i një cikloni ekstratropikal që preku jugun e vendit.
Sistemi i Teknologjisë dhe Monitorimit Mjedisor të Paranas (Simepar) raportoi se tornadoja arriti një vlerësim EF3, në një shkallë që shkon deri në pesë. /Telegrafi/
Ky është momenti kur një helikopter del jashtë kontrollit dhe përplaset në një liqen - vetëm pak metra larg peshkatarëve të habitur që po shijonin një të diel të qetë pranë ujit.
Pamjet tronditëse tregojnë fluturaken që bie spiralisht përpara se të përplaset në liqen në São Roque, në juglindje t Brazilit, ndërsa njerëzit vrapojnë nga buza e ujit dhe të tjerët zhyten për të ndihmuar, transmeton Telegrafi.
Brenda sekondash, vendasit dhe peshkatarët po ecnin - pastaj notonin - drejt rrënojave për të nxjerrë dy vëllezër të bllokuar.
Burrat, biznesmenë nga Jundiaí, ishin nisur nga aeroporti i qytetit rreth orës 12:05 të pasdites për drekë në një restorant aty pranë, Vila Don Patto, por nuk ia dolën kurrë.
Helikopteri i tyre me dy vende Guimbal Cabri G2 u zhyt në liqen rreth orës 12:35 të pasdites, vetëm 300 metra larg destinacionit të tij.
Dëshmitari Eduardo Alexandre Souza tha: “Unë jetoj pranë liqenit dhe e pashë helikopterin duke humbur lartësi dhe duke u rrotulluar në ajër derisa u rrëzua në liqen. Vrapova menjëherë drejt ujit dhe u hodha në ujë për të ndihmuar të lënduarit”.
Të dy burrat mbijetuan mrekullisht, njëri prej të cilëve pësoi vetëm një prerje në dorë.
Ata u filmuan duke u larguar nga varka e shpëtimit që i transportoi në tokë të thatë, përpara se të dërgoheshin në spital për një kontroll.
Zjarrfikësit konfirmuan mbijetesën e dyshes në një deklaratë në X, duke thënë se helikopteri ishte rrëzuar në ujë në Estrada do Vinho në São Roque, duke përfshirë tre automjete, por pa zjarr.
Ata shtuan se dy persona kishin qenë në bord, njëri prej të cilëve kërkoi kujdes mjekësor për një dëmtim në dorë, dhe se zona ishte e sigurt.
Videoja e ndarë nga media braziliane Rede Voa tregon momentin kur helikopteri bien në liqen ndërsa kalimtarët ikin. /Telegrafi/
Presidenti brazilian, Luiz Inacio Lula da Silva, tha se pati një takim pozitiv me homologun e tij amerikan Donald Trump, në samitin e Shoqatës së Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN) në Malajzi. “Ne ramë dakord që ekipet tona të takohen menjëherë për të çuar përpara kërkimin e zgjidhjeve për tarifat dhe sanksionet kundër autoriteteve braziliane”, […]
Presidenti brazilian, Luiz Inácio Lula da Silva, ka njoftuar se do të kërkojë një mandat të katërt historik në zgjedhjet presidenciale të vitit të ardhshëm.
Ish-punëtori i metaleve, i cili u rikthye në presidencë në vitin 2023 pasi mposhti presidentin e ekstremit të djathtë, Jair Bolsonaro, konfirmoi vendimin e tij gjatë një fjalimi në kryeqytetin e Indonezisë, Xhakarta, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
“Jam gati të mbush 80 vjeç, por mund të jeni të sigurt se kam aq energji sa kisha kur isha 30 vjeç. Dhe do të kandidoj për një mandat të katërt në Brazil”, njoftoi Lula, i cili feston ditëlindjen të hënën.
Edhe pse i afrohet të 80-ave, Lula mbetet figura më me ndikim në të majtën braziliane - një status që ish-udhëheqësi i sindikatës e ka gëzuar për 40 vitet e fundit.
Nëse zgjidhet, ai do të jetë 85 vjeç kur të përfundojë mandatin e tij të katërt dhe do të bëhet i vetmi president brazilian i zgjedhur në mënyrë demokratike që ka kaluar 16 vjet në pushtet. /Telegrafi/
Login
