Parlamenti i Kroacisë, në seancën e 15 dhjetorit, miratoi Ligjin për ndërtimin e një qendre për menaxhimin e mbetjeve radioaktive në Tëgovska Gora.
Sipas Programit KombĂ«tar pĂ«r zbatimin e StrategjisĂ« pĂ«r menaxhimin e mbetjeve radioaktive, burimeve tĂ« shfrytĂ«zuara dhe karburantit bĂ«rthamor tĂ« harxhuar, tĂ« miratuar nga Qeveria e KroacisĂ« nĂ« fund tĂ« vitit 2018, TĂ«rgovska Gora dhe kazerma Ăerkezovac janĂ« paraparĂ« si lokacion pĂ«r deponinĂ« afatgjatĂ« tĂ« kĂ«tyre mbetjeve.
Aty do të depozitohen mbetje radioaktive të nivelit të ulët dhe të mesëm nga centrali bërthamor Kërshko në Slloveni, si dhe mbetje radioaktive të gjeneruara në territorin e Kroacisë.
Lokacioni i depozitimit ndodhet rreth 800 metra në vijë ajrore nga kufiri me Bosnjë e Hercegovinën, dhe një kilometër nga burimi i ujit për komunën e Novi Gradit, nga i cili furnizohen me ujë afër 15 mijë banorë.
Autoritetet në Bosnjë e Hercegovinë kundërshtojnë hapjen e qendrës për menaxhimin e mbetjeve radioaktive, pasi vlerësojnë se ajo mund të rrezikojë jetën dhe shëndetin e banorëve në pellgun e lumit Una.
Ata gjithashtu vlerësojnë se do të rrezikohen 13 komuna në veriperëndim të Bosnjës, ku jetojnë afër 250 mijë banorë.
Pesë vjet më parë, Këshilli i Ministrave i Bosnjës miratoi vendimin për emërimin e një ekipi ekspertësh për monitorimin e gjendjes dhe aktivitetit lidhur me çështjen e deponimit të mbetjeve radioaktive dhe karburantit bërthamor të harxhuar në lokacionin Tërgovska Gora.
Detyra e tyre ishte të përgatisnin një analizë gjithëpërfshirëse profesionale të gjendjes dhe ndikimit të mundshëm të deponisë në këtë lokacion, si dhe të hartonin propozime për masa mbrojtëse për popullsinë në 13 komunat e Bosnjë e Hercegovinës në pellgun e lumit Una dhe për mbrojtjen e mjedisit.
SARAJEVĂ, 23 nĂ«ntor /ATSH-DPA/- Votuesit nĂ« entitetin serb tĂ« BosnjĂ«-HercegovinĂ«s, RepublikĂ«n Srpska (RS), do tĂ« votojnĂ« sot pĂ«r tĂ« zgjedhur njĂ« president tĂ« ri pas shkarkimit tĂ« udhĂ«heqĂ«sit separatist, Milorad Dodik.
Zgjedhjet e reja u shpallën pasi Dodik u dënua për aktivitete antikushtetuese kundër shtetit të Bosnjë-Hercegovinës.
Përveç shkarkimit të tij nga detyra, vendimi i gushtit i ndalon gjithashtu atij, mbajtjen e posteve politike për gjashtë vjet.
Sinisa Karan, një mik i ngushtë i besuar i Dodik dhe anëtar i partisë qeverisëse Aleanca e Socialdemokratëve të Pavarur (SNSD), si dhe Branko Blanusa nga Partia Demokratike Serbe (SDS) në opozitë, konsiderohen kandidatët kryesorë.
Rreth 1,2 milionë votues do të jenë në gjendje të hedhin votën e tyre midis orës 7:00 të mëngjesit dhe deri në 19:00, me rezultate të pjesshme që priten të dalin sot në mbrëmje.
Vëzhguesit nuk besojnë se Karan do të vazhdojë axhendën separatiste të ndjekur nga Dodik nëse ai do të fitojë.
Ish-presidenti mban lidhje të ngushta me Rusinë dhe shpreson të vazhdojë të ndikojë në politikën e brendshme si kryetar i SNSD-së.
Presidenti i ri do të shërbejë vetëm për një vit deri në fund të mandatit aktual parlamentar, përpara se të mbahen zgjedhjet e rregullta parlamentare dhe presidenciale në vitin 2026.
Vendi Ă«shtĂ« i ndarĂ« midis dy entiteteve â FederatĂ«s Boshnjako-Kroate (FBiH) dhe RS, tĂ« cilat gĂ«zojnĂ« autonomi tĂ« gjerĂ« â dhe njĂ« kryetar shteti relativisht tĂ« dobĂ«t dhe njĂ« parlament federal.
Sistemi shumë kompleks i qeverisjes u imponua në vitin 1995 si pjesë e Marrëveshjes së Dejtonit.
MarrĂ«veshja e paqes i dha fund LuftĂ«s sĂ« BosnjĂ«s â por gjithashtu u dha autoritet tĂ« gjerĂ« udhĂ«heqĂ«sve etnikĂ«. //a.i/
MELBURN, 21 nĂ«ntor /ATSH/ â MĂ« 21 nĂ«ntor 1995, nĂ« sallĂ«n e konferencave tĂ« hotel âHopeâ, nĂ« bazĂ«n ajrore âWright-Pattersonâ, nĂ« Dayton tĂ« Ohajos, udhĂ«heqĂ«sit e BosnjĂ« dhe HercegovinĂ«s, SerbisĂ« dhe KroacisĂ« nĂ«nshkruan njĂ« marrĂ«veshje qĂ« i dha fund tre viteve e gjysmĂ« lufte nĂ« BH, sipas website https://theconversation.com/.
Tri javë më vonë, u nënshkrua Marrëveshja e Kuadrit te Përgjithshem, e njohur si Marrëveshjet e Paqes e Dayton-it.
Lufta për Bosnjën ishte lufta më brutale dhe shkatërruese që lindi nga shpërbërja e Jugosllavisë. E sulmuar që nga momenti që lëvizi drejt pavarësisë në fillim të vitit 1992 nga forcat e milicisë, Bosnja lindi në mes te konflikteve dhe pothuajse u zhduk. Gjysma e popullsisë së saj prej 4,4 milionë banorësh u zhvendos me forcë dhe mbi 100 000 njerëz vdiqën gjatë konfliktit.
Spastrimi etnik dhe krimet e luftës shënuan luftën, përfshirë gjenocidin e Srebrenicës në korrik 1995, në të cilin më shumë se 8 000 viktima boshnjake u vranë nga ushtria e Republikës Srpska.
Paqja e arritur në Dayton e la Bosnjën të paprekur si vend, por të ndarë në dy entitete: Republikën Srpska, një entitet separatist i shpallur nga serbët etno-nacionalistë, në janar 1992, dhe Federatën Boshnjake. Ndërkohë, një forcë ushtarake ndërkombëtare u vendos për të siguruar paqen.
Por, ajo ishte një paqe e shëmtuar: pacienti u shpëtua, por mbeti i deformuar dhe i dobët.
Si studiues që kanë shkruar gjerësisht për luftën boshnjake dhe pasojat e saj, ne besojmë se trashëgimia e Marrëveshjeve të Paqes, 30 vjet më vonë, është padyshim e përzier.
Ndarja e territoreve etnike
Jeta e Bosnjës pas Dayton-it mund të ndahet në tre epoka afërsisht 10-vjeçare: rindërtimi, bllokimi dhe kriza e përhershme.
Dekada e parë ishte më e vështira, por më shpresëdhënësja. Me paqen e vënë nga një forcë ndërkombëtare, përfshirë trupat amerikane dhe ruse, boshnjakët u kthyen në vendin e tyre të shkatërruar nga lufta.
Por, rivendosja e strukturës shoqërore të vendit rezultoi e vështirë. Ndërsa komuniteti ndërkombëtar aspironte të zhbente spastrimin etnik, pengesat ishin të mëdha.
Një vend dikur multikulturor mbeti i ndarë në etno-territore të veçanta.
Sipas MarrĂ«veshjeve tĂ« Dayton-it, boshnjakĂ«ve iu premtua e drejta pĂ«r tâu kthyer nĂ« shtĂ«pi. Por, kjo u ndĂ«rlikua nga fakti se shumĂ« shtĂ«pi ishin te shkatĂ«rruara, ndĂ«rsa tĂ« tjerat u uzurpuan nga ata qĂ« i kishin zhvendosur me forcĂ«.
Në verën e vitit 2004, UNHCR, agjencia e Kombeve të Bashkuara që koordinonte kthimet pas marrëveshjes së paqes, njoftoi se kishte arritur një milion kthime. Megjithatë, ajo që u bë e qartë është se kthimet e pakicave, domethënë njerëzit që ktheheshin në vendet ku do të ishin një komunitet minoritar, ishin të kufizuara. Shumë të kthyer rimorën pronën e tyre të vjetër, por e shitën menjëherë për të ndërtuar një jetë diku tjetër midis njerëzve që ishin të së njëjtës etni me ta.
Besimi ndëretnik u shkatërrua kryesisht nga përvojat e kohës së luftës.
 Horizonte të papajtueshme
Dekada e parë ishte kulmi i ndërtimit të shtetit ndërkombëtar liberal. Një përfaqësues i lartë ndërkombëtar i ngarkuar me zbatimin civil të Marrëveshjeve të Dayton-it centralizoi kontrollin mbi funksionet ushtarake dhe të inteligjencës në nivel shtetëror. U krijua një shërbim qendror shtetëror kufitar dhe agjenci hetimesh. Gjithashtu u krijua një gjykatë qendrore shtetërore, kode penale në nivel shtetëror dhe një autoritet i taksimit indirekt për të unifikuar mbledhjen e taksave indirekte dhe financimin e institucioneve shtetërore.
Megjithatë, trajektorja e Bosnjës ngeci në vitin 2006 kur përfaqësuesi i lartë u tërhoq nga ndërtimi i shtetit. Në prill 2006, një paketë amendamentesh kushtetuese të hartuara për të përmirësuar Marreveshjen e Dayton-it duke forcuar institucionet qendrore shtetërore morën dy vota me pak në Parlamentin shtetëror.
ĂuditĂ«risht, paketa nuk u bllokua nga partitĂ« e Republika Srpska, por nga partia e dominuar nga boshnjakĂ«t e ish-kryeministrit Haris Silajxhiç. Ky dĂ«shtim pĂ«rgatiti terrenin pĂ«r njĂ« dekadĂ« polarizimi dhe ngĂ«rçi.
Silajxhiç bëri fushatë për heqjen e entiteteve, Republika Srpska dhe Federata Boshnjake, dhe krijimin e një Bosnje të vetme të bashkuar. Politikani kryesor i Republika Srpska-s, Milorad Dodik, u përgjigj duke hedhur idenë e ndaluar të një referendumi për pavarësinë e entitetit.
Me përfaqësuesin e lartë kryesisht pasiv, Bosnja u bllokua midis horizonteve të papajtueshme, secila palë mjaft e fortë për të bllokuar, por shumë e dobët për të fituar.
Dodik e shndërroi bisedën për referendumin në Republika Srpska në një repertor të qëndrueshëm kërcënimi, ndërsa i paraqiti institucionet qendrore shtetërore në Sarajevë si të kalbura, artificiale dhe të destinuara të dështojnë. Gjatë këtij procesi, Dodik dhe familja e tij u pasuruan, duke krijuar një rrjet klasik të pushtetit patronal në të gjithë Republikën Srpska.
Me median tërësisht të ndarë nga besnikëritë e kohës së luftës, sfera publike u mbush me retorikë nxitëse.
NĂ« nĂ«ntor 2015, Gjykata Kushtetuese e BosnjĂ«s vendosi qĂ« shĂ«nimi i 9 janarit si âDita e RepublikĂ«s Srpskaâ, njĂ« festĂ« virtuale e pavarĂ«sisĂ«, ishte diskriminues dhe i paligjshĂ«m sipas ligjit tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut.
Dodik, udhëheqësi de facto i Republikës Srpska, u përgjigj duke organizuar një referendum te jashtëligjshëm, rezultati i të cilit pohoi se popullsia e Republikës Srpska donte që data të mbahej.
Parlamenti i Republikës Srpska miratoi ligje që sfiduan drejtpërdrejt institucionet qendrore shtetërore të ndërtuara në dekadën e parë të pasluftës. Me një kapacitet të dobët zbatimi, shteti boshnjak nuk ishte në gjendje të urdhëronte pajtueshmërinë.
Kur në vitin 2021 u emërua një përfaqësues i ri i lartë përkundër kundërshtimeve ruse, Dodik e hodhi poshtë autoritetin e tij menjëherë. Deri atëherë, Bosnja përshkruhej rregullisht si në prag të luftës.
Pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 e pa Dodikun të mbështeste fort Moskën. Ai vizitonte shpesh presidentin rus Vladimir Putin në Moskë. Mediat e Republika Srpska transmetuan propagandën ruse, duke paraqitur korrespondentët që raportonin drejtpërdrejt nga vijat e frontit të Rusisë.
Ndërkohë, njerëzit dhe institucionet në Federatën Boshnjake u rreshtuan me Ukrainën dhe perëndimin. Një përçarje gjigante gjeopolitike përshkoi vendin: dy entitete, dy realitete të ndryshme.
NĂ« shkurt tĂ« vitit 2025, drama arriti kulmin kur Gjykata Kushtetuese e BosnjĂ«s e ndaloi Dodikun nga jeta politike. Siç pritej, ai hodhi poshtĂ« autoritetin e gjykatĂ«s sĂ« lartĂ« dhe u sigurua njĂ« bllokim. Dodik punĂ«soi figura tĂ« afĂ«rta me administratĂ«n Trump, si Rudy Giuliani, pĂ«r tĂ« lobuar nĂ« emĂ«r tĂ« tij. Deri nĂ« fund tĂ« tetorit 2025, ata kishin arritur tĂ« hiqnin sanksionet e SHBA-sĂ« ndaj Dodikut nĂ« kĂ«mbim tĂ« pranimit tĂ« tij pĂ«r tâu larguar nga presidenca e Republika Srpska.
Paqja e shëmtuar vazhdon
Për vëzhguesit e largët, Bosnja mund të regjistrohet si një histori suksesi sepse nuk është rikthyer në luftë. Por, paqja e krijuar në Dayton e lidhi Bosnjën me një këmishë force që e ka mbajtur të ndarë që atëherë.
Etnonacionalizmi dhe kapitalizmi kanë lulëzuar, ndërsa shumë boshnjakë janë larguar ose aspirojnë te largohen.
Megjithatë, sado e padëshiruar që mund të jetë sot, Marrëveshja e Dayton-it e ruajti Bosnjën. Ajo ndaloi një luftë, mundësoi lirinë e lëvizjes, lejoi ringjalljen ekonomike, rregulloi zgjedhjet, ringjalli jetën kulturore dhe lejoi më shumë se një milion njerëz të ushtronin të drejtën e tyre të kthimit.
Marrëveshja e Paqes e Dayton-it nuk ishte më e keqja, por është larg të qenit më e mira./ /Ad.Ab./
Rreth temĂ«s nĂ«se presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq ishte i pĂ«rfshirĂ« nĂ« âsafari snajperĂ«shâ nĂ« SarajevĂ« gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« BosnjĂ«s, ku tĂ« huaj tĂ« pasur dyshohet se paguan shuma tĂ« mĂ«dha parash pĂ«r tĂ« qĂ«lluar civilĂ«t, njĂ« shkrim tĂ« veçantĂ« e ka bĂ«rĂ« edhe mediumi prestigjioz britanik, The Telegraph.
Siç vë në pah ky medium, Vuçiq dyshohet se ka qenë i pranishëm në një nga pozicionet ushtarake mbi qytet nga ku thuhet se të huajt kanë paguar për të qëlluar banorët e tij gjatë rrethimit nga viti 1992 deri në vitin 1996.
Po sipas tij, janë shfaqur gjithashtu video pamje që duket se e tregojnë atë si një të ri duke udhëtuar në një automjet.
Mediumi britanik thotë se pretendimet kundër Vuçiqit - të cilat ai i mohon me forcë - janë bërë nga Domagoj Margetiq, gazetar investigativ kroat, përcjell Telegrafi.
Ai ka paraqitur një ankesë kundër presidentit serb, te prokurorët italianë, të cilët tashmë po hetojnë akuzat se italianët, rusët dhe amerikanët morën pjesë në "safari snajperësh njerëzorë" gjatë konfliktit.
Margetiq tha se âe kam informuar zyrĂ«n e prokurorit publik pĂ«r tĂ« gjitha njohuritĂ« e mia nĂ« lidhje me lidhjen e Aleksandar Vuçiq me safarit njerĂ«zor nĂ« SarajevĂ«n e kohĂ«s sĂ« luftĂ«sâ.
âKam bashkĂ«ngjitur tĂ« gjitha provat, materialet video, dokumentacionin fotografik, dokumentacionin audio dhe video, si dhe dokumentacionin mediatik tĂ« asaj koheâ, shtoi ai.
NĂ« parashtresĂ«n e tij, Margetiq theksoi se Vuçiq ishte âanĂ«tar i njĂ« njĂ«sie paraushtarake, nĂ«n kontrollin e PartisĂ« Radikale Serbe nga Serbia, gjatĂ« luftĂ«s nĂ« vitet 1992 dhe 1993â.
NjĂ«sia ishte âe stacionuar nĂ« njĂ« pozicion lufte... nĂ« varrezat hebraike nĂ« SarajevĂ«â, pohoi Margetiq, shkruan mĂ« tej The Telegraph â duke shtuar se varrezat u pĂ«rdorĂ«n si pozicion snajperi nga forcat serbe.
Po sipas tij, më shumë se 10 mijë njerëz u vranë nga bombardimet dhe zjarri i snajperëve gjatë rrethimit të qytetit.
Margetiq pohoi mĂ« tej se informacioni âe vendos atĂ« pa asnjĂ« dyshim nĂ« kohĂ«n dhe vendin e kĂ«tyre krimeveâ.
Ai iu referuar video pamjeve nga viti 1993 të cilat, sipas tij, tregonin Vuçiq duke mbajtur një pushkë në dorë.
Mbështetësit e udhëheqësit serb i kanë hedhur poshtë pretendimet dhe thanë se objekti në pamje ishte një 'tripod' kamerash televizive, të cilin Vuçiq e mbante sepse punonte si gazetar në atë kohë.
Rep. Lunaâs pursuit of this matter is heartening. Ideally, it should be coupled w/ a reconsideration of recent US decision to lift sanctions vs Bosnian Serb secessionist Dodik, esp as his regime still glorifies the VRS forces which facilitated these alleged âhuman safarisâ. https://t.co/L259rKYhIX â Jasmin MujanoviÄ (@JasminMuj) November 13, 2025
E Vuçiq ka thënë se objekti ishte një çadër.
Ndryshe, prokurorët në Milano hapën hetimin e tyre pasi morën informacione që pretendonin se italianë të pasur ishin midis të huajve të pasur që paguanin për të qëlluar civilët boshnjakë, me një shpërblim të vendosur për gratë, fëmijët dhe burrat me uniformë.
âTuristĂ«t e luftĂ«sâ dyshohet se u lejuan tĂ« qĂ«llonin civilĂ«t nga milicitĂ« serbe tĂ« BosnjĂ«s nĂ«n komandĂ«n e Radovan Karaxhiqit.
Mediumi britanik mĂ« tej citon Suzana Vasiljeviq, njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«se tĂ« presidentit serb, qĂ« i tha The Telegraph se âpretendimet e paraqitura nga gazetari kroat Domagoj Margetiq pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« njĂ« rast tipik tĂ« dezinformimit dashakeq, tĂ« ndĂ«rtuar me qĂ«llim pĂ«r tĂ« gĂ«rryer besueshmĂ«rinĂ« institucionale tĂ« RepublikĂ«s sĂ« SerbisĂ« dhe presidentit tĂ« sajâ.
Siç pretendon ajo, âpresidenti Vuçiq nuk mori pjesĂ« nĂ« aktivitete luftarake, nuk pĂ«rdori armĂ« dhe nuk pati asnjĂ« rol nĂ« asnjĂ« operacion lufteâ.
Ajo shtoi se akuzat ishin âtĂ« motivuara politikishtâ dhe njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« âminuar reputacionin ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« SerbisĂ«â.
The Telegraph shton se njĂ« dokumentar i quajtur âSarajevo Safariâ, i publikuar nĂ« vitin 2022 nga njĂ« regjisor slloven, bĂ«ri akuza tĂ« ngjashme pĂ«r tĂ« huajt nĂ« âsafarit e luftĂ«sâ.
Por i pyetur nĂ« lidhje me videon e postuar sĂ« fundmi qĂ« duket se tregon Vuçiq me automjetin, njĂ« burim serb tha se vetura nuk i pĂ«rkiste atij dhe, nĂ« çdo rast, âautomjete tĂ« tilla ishin kudo nĂ« zonĂ«n e luftĂ«sâ.
SidoqoftĂ«, pretendimet se tĂ« huajt e pasur udhĂ«tuan nĂ« SarajevĂ« pĂ«r âsafari snajperĂ«shâ janĂ« mbĂ«shtetur edhe nga njĂ« ish-diplomat italian.
Michael Giffoni, i cili ishte zëvendëskryetar i misionit diplomatik të Italisë në Sarajevë, pohoi se sapo mbërriti në qytet në vitin 1994, iu tha: "E dini, po organizohen safari. Shumë njerëz të pasur po vijnë këtu - disa janë gjuetarë, të tjerë janë biznesmenë. Ushtria dhe paraushtarakët i çojnë në kodrat [mbi Sarajevë] dhe për këtë paguajnë".
Ndërsa SISMI, një agjenci italiane e inteligjencës, u informua për turizmin e luftës dhe, në bashkëpunim me inteligjencën boshnjake, arriti të ndalonte mbërritjen e italianëve, i tha ai gazetës La Repubblica.
Sipas tij, "agjencia identifikoi se kush po e organizonte të gjithë këtë gjë dhe e mbylli atë".
Megjithatë, autoritetet italiane nuk ishin në gjendje të identifikonin asnjë nga qytetarët e saj që dyshohet se morën pjesë në të shtënat e civilëve.
"Nëse do të kishim pasur një emër, do t'i kishim ndjekur penalisht", citohet të ketë thënë Giffoni.
Ndërkohë, ekspertët e Ballkanit i kanë thënë The Telegraph se akuzat mund të jenë të vërteta, por duhen trajtuar me kujdes.
Dr. Helena Ivanov, nga grupi i ekspertĂ«ve Henry Jackson Society, tha se âshumĂ« gjĂ«ra tĂ« tmerrshme ndodhĂ«n gjatĂ« luftĂ«s, por pati edhe histori tĂ« tmerrshme qĂ« rezultuan tĂ« mos ishin tĂ« vĂ«rteta â pĂ«r shembull, pretendime se ekstremistĂ«t myslimanĂ« hodhĂ«n foshnje serbe te luanĂ«t nĂ« njĂ« kopsht zoologjik,...â.
âHistoritĂ« e rreme mund tĂ« qĂ«ndrojnĂ« pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ«. Sa herĂ« qĂ« ka njĂ« pretendim qĂ« Ă«shtĂ« vĂ«rtet shpĂ«rthyes, si ai pĂ«r safaritĂ« me snajperĂ«, ai duhet t'i nĂ«nshtrohet njĂ« hetimi tĂ« plotĂ« dhe transparentâ.
âNĂ«se ka akuza tĂ« besueshme, atĂ«herĂ« ato duhet tĂ« hetohenâ.
The Telegraph gjithashtu vë në pah faktin se videoja që duket se tregon zotin Vuçiq me automjetin ku gjendej edhe një kafkë u postua nga Prof. Jasmin Mujanoviq, një ekspert dhe autor i Ballkanit.
And here are stills (full footage in link) of Serbia's now President Vucic visiting the VRS positions around Sarajevo, while driving around in a SUV which has a human skull in a UN helmet mounted on the hood. https://t.co/RcIDnTbY3mpic.twitter.com/MbYKAbOp8A â Jasmin MujanoviÄ (@JasminMuj) November 13, 2025
Ai tha se kishte âprova nĂ« rritje⊠duke pĂ«rfshirĂ« dĂ«shmi nga Gjykata NdĂ«rkombĂ«tare Penale pĂ«r ish-JugosllavinĂ«, pĂ«r ekzistencĂ«n e âsafarive njerĂ«zoreâ tĂ« kryera nga forcat nacionaliste serbe nĂ« emĂ«r tĂ« turistĂ«ve tĂ« pasur tĂ« huajâ.
Provat duhet tĂ« çojnĂ« nĂ« hetime ânĂ« katĂ«r ose pesĂ« vende tĂ« ndryshmeâ, shtoi ai.
Prof. Mujanoviq vlerĂ«son se akuzat ishin âtĂ« besueshmeâ, por paralajmĂ«roi: âNe gjithmonĂ« duhet tĂ« kĂ«rkojmĂ« qĂ« pretendimet e jashtĂ«zakonshme tĂ« kenĂ« prova tĂ« jashtĂ«zakonshmeâ.
âAto meritojnĂ« tĂ« shqyrtohen mĂ« tej nga agjencitĂ« policore italiane dhe tĂ« tjera ndĂ«rkombĂ«tare... Por nĂ«se janĂ« tĂ« vĂ«rteta, atĂ«herĂ« duhet tĂ« ngrihen akuza tĂ« forta penale kundĂ«r tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« janĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ«â, shtoi ai. /Telegrafi/
Qytetarët e Sarajevës, të cilët humbën fëmijët, nënat, baballarët, vëllezërit e motrat dhe të afërmit e tyre nga zjarri i snajperëve gjatë luftës së viteve 1992-1995 në Bosnjë e Hercegovinë (BeH) e shkaktuar nga sulmet serbe ndaj boshnjakëve, kërkojnë gjetjen e autorëve.
Edhe pse kanë kaluar 30 vjet që nga lufta e Bosnjës, dhimbja e humbjeve të familjeve boshnjake mbetet e freskët.
Banorët e Sarajevës, veçanërisht ata që u vunë në shënjestër nga zjarri i mortajave dhe snajperëve gjatë rrethimit gati tre vjet e gjysmë të kryeqytetit, Sarajevë, u përballën me rrezik vdekjeprurës në çdo hap ndërsa përpiqeshin të vazhdonin jetën e tyre të përditshme.
Nisja e një hetimi në Milano ndaj individëve që udhëtuan nga Italia në Sarajevë gjatë fundjavave duke u paguar shuma të mëdha parash snajperëve serbë për qëllime "argëtimi" dhe më pas qëlluan mbi civilët boshnjakë gjatë luftës së Bosnjës, i ka sjellë përsëri në qendër të vëmendjes këto akuza të tmerrshme, të cilat janë shprehur prej vitesh por që nuk janë ndërmarrë veprime konkrete si dhe ka shkaktuar rritjen e pritshmërive që përgjegjësit të nxirren para drejtësisë.
Rrethimi i Sarajevës, një periudhë me momente të shpeshta dhe të dhimbshme për shkak të terrorit të shkaktuar nga snajperët gjatë luftës së Bosnjës 1992-1995, është rikthyer në qendër të vëmendjes ndërkombëtare 30 vjet pas përfundimit të luftës, falë një hetimi të nisur nga Zyra e prokurorit publik të Milanos.
Qytetarët e Sarajevës kërkojnë etiketimin si "vrasës" dhe "terroristë" të atyre që janë përfshirë në incidentin i cili ka tërhequr vëmendjen ndërkombëtare me tituj si "tur snajperësh në fundjavë" dhe "turizëm lufte".
Fakti që të huajt qëllonin civilë për para gjatë luftës së Bosnjës u paraqit në titullin "Safari snajperësh në Sarajevë" në gazetën boshnjake "Oslobodjenje" më 1 prill 1995.
"Të vrasësh fëmijën e dikujt për argëtim, nuk mund ta kuptoj fare këtë"
Shënjestrimi veçanërisht i fëmijëve të pambrojtur gjatë rrethimit të Sarajevës dhe vrasja e afërsisht 2.000 fëmijëve gjatë rrethimit, ka ekspozuar fytyrën më të errët dhe më çnjerëzore të luftës dhe ka thelluar vënien në pikëpyetje të ndërgjegjes së komunitetit ndërkombëtar prej shumë vitesh.
Fatima Popovac, nëna e Adnan Popovacit, i cili u vra në moshën 6-vjeç nga zjarri i snajperit gjatë luftës, kërkon që vrasësi i djalit të saj të gjendet.
Duke përshkruar vrasjen e djalit të saj Adnanit mes lotësh, Fatima thotë se në atë kohë nuk e dinte se ishte një e shtënë nga snajperi.
Duke shpjeguar se ka qëndruar e fortë pavarësisht gjithçkaje, Fatima tha: "Zoti më ka shpërblyer me një djalë tjetër. Kam një djalë, një vajzë dhe dy nipër e mbesa. Shpresoj për mëshirën e Zotit. Shpresoj që Adnani im të pushojë në parajsë duke pritur nënën e tij".
Ajo tha se dëshiron që vrasësit të gjenden.
"Nuk e di kush i lejoi ta bĂ«nin kĂ«tĂ«. Si personi qĂ« i lejoi ta bĂ«nin ashtu edhe personi qĂ« e bĂ«ri duhet tĂ« ndĂ«shkohen. Motra ime mbante dorĂ«n e Adnanit dhe mbante vajzĂ«n e vogĂ«l nĂ« krahĂ«. Pra, djali ishte shĂ«njestra. E mendoj, por nuk mund ta kuptoj dot. As nuk mund ta imagjinoj qĂ« kjo tĂ« jetĂ« nĂ« formĂ« njerĂ«zore. Do tĂ« doja ta shihja atĂ« pĂ«rbindĂ«sh; si duket, me çfarĂ« ngjason? A nuk ka fare njerĂ«zillĂ«k? TĂ« vrasĂ« fĂ«mijĂ«n e dikujt. NjĂ« person nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, por veçanĂ«risht njĂ« fĂ«mijĂ«. ĂfarĂ« mund t'i bĂ«nte njĂ« fĂ«mijĂ« 6-vjeçar dikujt? PĂ«r argĂ«tim. TĂ« vrasĂ«sh fĂ«mijĂ«n e dikujt pĂ«r argĂ«tim, nuk mund ta kuptoj fare kĂ«tĂ«", tha Fatima.
Duke shprehur dëshirën e saj që e vërteta të zbulohej, ajo thekson: "Nuk do t'i dëshiroja të keqen askujt, as personit që vrau fëmijën tim. Unë nuk kam atë lloj shpirti, nuk mendoj ashtu. Mesazhi im i vetëm është ky: Zoti na krijoi dhe ne do të kthehemi tek ai. Me vullnetin e Zotit, Adnani im do të më presë në parajsë".
Fatima kërkoi gjithashtu që Turqia të mbrojë më shumë të drejtat e boshnjakëve në arenën ndërkombëtare.
"Për sa kohë që jam gjallë, do të luftoj për të vërtetën"
Xhemil Hoxhiq, i cili drejton projektin "SniperAlley" që dokumenton krimet e luftës duke mbledhur fotografi të bëra gjatë luftës në Sarajevë, ishte 16-vjeç kur vëllai i tij më i madh, Amel Hoxhiq, u vra nga snajperët.
Ai tha se në media, të gjithë i quajnë ata që qëlluan mbi civilët për para gjatë rrethimit të Sarajevës "turistë" dhe incidentin "safari", por ata duhet të quhen "vrasës" dhe incidenti "terrorizëm".
Hoxhiq thotë se në Itali ka nisur një hetim, por se ata kanë edhe informacione për rusët dhe grekët.
"Shpresoj që, meqenëse kjo çështje është në Itali dhe brenda Bashkimit Evropian, ndoshta diçka do të ndodhë vërtet, diçka do të dalë në dritë. Sepse në gjithë këtë kaos të krijuar gjatë tre ose katër ditëve të fundit, askush nuk po flet për Serbinë. Këta njerëz erdhën në Beograd me ndihmën e qeverisë serbe. Pas tyre është shërbimi sekret, policia dhe aeroporti ushtarak. Pastaj ata transferohen në Bosnjë, ku ka një qeveri tjetër, Republika Sërpska (një nga dy entitetet në Bosnjë e Hercegovinë)", shton ai.
Hoxhiq tha se Evropa praktikon demokracinë brenda vetes, por nuk e sheh Bosnjë e Hercegovinën (BeH) në të njëjtën dritë.
"Realiteti është se presidenti serb (Aleksandar) Vuçiq erdhi në Sarajevë gjatë luftës. Ne kemi fotografi dhe deklarata; e dimë që ai erdhi vërtet. Por, BE-ja e pranon shumë mirë, por ata i shesin armë, mbajnë takime dhe nuk shohin asnjë problem", deklaroi ai.
Më tej Hoxhiq shprehu shpresën e tij se diçka do të dalë nga hetimi në Itali, duke thënë se qytetarët e zakonshëm nuk dinë si t'i kërkojnë të drejtat e tyre. Ai tha se do të vazhdojë luftën e tij dhe nuk do të dorëzohet.
"Për sa kohë që jetoj, për sa kohë që marr frymë, do të luftoj për këtë vend, për të vërtetën. Nuk do të dorëzohem kurrë. Kjo është arsyeja pse ata nuk do të jenë në gjendje të flenë të qetë", u shpreh Hoxhiq.
Snajperët që vrasin njerëz në rrethimin e Sarajevës
Imazhe të reja dolën në vitin 2021 të snajperëve serbë që shënjestronin civilët në Sarajevë gjatë luftës së viteve 1992-1995 në BeH. Imazhet në fjalë u kujtuan boshnjakëve ditët e dhimbshme të së kaluarës.
Sarajeva u sulmua më 6 prill 1992. Gjatë rrethimit 3.5-vjeçar të qytetit, i cili ishte i rrethuar nga trupat serbe dhe bombardohej çdo ditë, u vranë 11.541 civilë, përfshirë 1.601 fëmijë ndërsa objektet historike, kulturore dhe infrastruktura e qytetit u dëmtuan rëndë. /AA/
Katër ditë pas ditëlindjes së parë të Irina Cisic në vitin 1993, nëna dhe babai i saj e nxorën jashtë për një shëtitje në qytetin e shkatërruar nga lufta të Sarajevës.
Ishte një ditë e bukur sipas të gjitha gjasave, përveç kërcënimit pothuajse të vazhdueshëm të predhave dhe plumbave që binin nga kodrat përreth, të cilat e bënin ajrin shumë vdekjeprurës, transmeton Telegrafi.
E mbështjellë në krahët e nënës së saj jashtë shtëpisë së tyre familjare, një plumb snajperi e goditi Irinën atë ditë. Ajo vdiq në spital disa orë më vonë, trupi i saj i vogël shumë i brishtë për t'u rikuperuar nga trauma e sulmit.
Irina ishte një nga 11,541 viktimat, 1,601 prej tyre fëmijë, të cilët u vranë midis viteve 1992 dhe 1996 gjatë rrethimit serb të Bosnjës të qytetit me shumicë myslimane, ku forcat serbe kryen krime lufte duke qëlluar qëllimisht objektiva civile.
Megjithatë, gjakderdhja pa dallim mund të mos jetë kryer vetëm nga milicitë serbe të Bosnjës, por edhe nga civilë të zakonshëm të etur për emocione.
Të huaj të pasur donin të përfshiheshin në këtë aksion - dhe paguanin majmë për të jetuar fantazitë e tyre duke udhëtuar në Sarajevë në fundjavë për të marrë pjesë në një "safari njerëzish", sipas pretendimeve që po hetohen nga autoritetet italiane.
Me detaje rrëqethëse, çështja pretendon se turistët e luftës nga Italia, Kanadaja, Rusia dhe SHBA-ja shpenzuan midis 70,000 dhe 88,000 funte për të marrë pjesë në "gjueti njerëzish", madje duke paguar shtesë për të vrarë të mitur.
Ndërsa hetimi italian është i ri, thashethemet për të huajt që përfshihen në vrasje të përgjakshme në Sarajevë kanë qenë duke u përhapur për më shumë se një dekadë - dhe tani e vërteta mund të zbulohet më në fund.
Në vitin 2007, John Jordan, një ish-marins amerikan, e gjeti veten në Hagë duke dëshmuar para gjykatës ndërkombëtare penale të udhëhequr nga Kombet e Bashkuara për ish-Jugosllavinë.
Atje, veterani bëri pretendime të habitshme rreth kohës së tij si vullnetar si zjarrfikës i OKB-së në Sarajevë - kryeqytetin e shkatërruar nga lufta të Bosnjë-Hercegovinës - midis viteve 1992 dhe 1995.
Kriza filloi kur forcat serbe të Bosnjës - të shqetësuara nga vendimi i Bosnjë-Hercegovinës për t'u shkëputur nga Jugosllavia federale - rrethuan qytetin për 44 muaj, duke ndërprerë ushqimin, energjinë elektrike dhe duke i vënë flakën lagjeve të tëra nga zjarri i topave dhe bombardimet.
Jordan u vendos në Sarajevë gjatë rrethimit më të gjatë në historinë e luftës moderne, për të ndihmuar civilët dhe dha dëshmi vite më vonë rreth tmerreve që pa.
Gjyqi historik çoi në dënimin e gjeneralit serb të Bosnjës, Dragomir Millosheviq me 33 vjet burg për vrasje, trajtim çnjerëzor dhe mbikëqyrje të një fushate terrori që vrau mijëra njerëz, kryesisht myslimanë.
"Nuk kishte vend të sigurt në Sarajevë. Dikush mund të vritej dhe të plagosej kudo dhe në çdo kohë", përfundoi gjyqtari kryesues, Patrick Robinson.
Në gjyq, Jordan dëshmoi për një numër mizorish, përfshirë shënjestrimin pa dallim të banorëve të paarmatosur nga ana e serbëve. Ai vetë u qëllua në gjoks ndërsa po i përgjigjej një zjarri në vijën e frontit të qytetit, pak në veri të zonës së Grbavicës, e mbajtur nga serbët e Bosnjës.
Ai dëshmoi gjithashtu se si të shtënat serbe dukeshin se synonin qëllimisht më të voglin në një familje, si një mënyrë për t'u "shkaktuar më shumë dhimbje të mbijetuarve".
"Nëse një i rritur dhe një fëmijë po ecte së bashku, fëmija do të qëllohej. Nëse një familje po ecte, do të ishte më e vogla. Në një turmë vajzash, duket se më tërheqësja do të qëllohej", tha ai në deklaratën e tij.
Por më pas ai bëri një tjetër akuzë të kobshme, që ende nuk është vërtetuar në gjykatë: se Sarajeva ishte plot me "turistë që qëllonin" të armatosur me armë gjuetie, të cilët kishin udhëtuar jashtë shtetit dhe kishin paguar shumë për të qëlluar për palën serbe si një lloj argëtimi fundjave.
"Kam parë në më shumë se një rast personel që nuk më dukej se ishin vendas nga veshja e tyre, nga armët që mbanin, nga mënyra se si trajtoheshin, pra, të udhëzoheshin nga vendasit", dëshmoi Jordan në gjykatë.
Kur gjykatësi i kërkoi të jepte më shumë detaje, ai specifikoi se si këta "qitës turistë" mbanin veshur një veshje të kombinuar "civil-ushtarak" që i bënte ata të dallueshëm nga luftëtarët serbë dhe mbanin armë që ishin më të përshtatshme për "gjuetinë e derrave në Pyllin e Zi sesa për luftimet urbane në Ballkan".
Të huajt gjithashtu dukeshin "krejtësisht të panjohur" me qytetin, tha Jordan, dhe u panë "duke u udhëhequr, pothuajse për dore, rreth një zone nga njerëz që e njohin atë".
Megjithatë, dëshmia e veteranit në fund të fundit nuk pati peshë. Ai pranoi se "nuk kishte parë kurrë ndonjë të qëllonte", por këmbënguli të shihte të huajt e armatosur rreth Grbavicës dhe lagjeve të tjera.
Por akuzat e Jordanit nuk u zhdukën dhe vazhduan të ngjallnin interes dhe spekulime me kalimin e kohës.
Edhe pse koncepti i një "safari njerëzor" është pothuajse i pabesueshëm, ai nuk është i papajtueshëm me nivelin e shthurjes që u provua se kishte ndodhur në Sarajevë, ku rruga kryesore - Bulevardi Mesha Selimoviq - u quajt "Rrugica e Snajperëve" për shkak të rrezikut të natyrshëm të vdekjes gjatë kalimit nëpër të.
Dhe vrasja për sport është kapur në kamera më parë. Nacionalisti rus Eduard Limonov u filmua në vitin 1992 duke qëlluar me mitraloz mbi qytetin e rrethuar nga regjisori fitues i çmimit Bafta, Pawel Pawlikowski, për dokumentarin e tij "Epikat Serbe".
Limonov ishte në shoqërinë e udhëheqësit serb të Bosnjës, Radovan Karagjiq, i cili u dënua me 40 vjet burg për gjenocid në një gjyq të vitit 2016 në Hagë, ku u shfaq dokumentari.
Një vit më vonë, Ratko Mlladiq, i njohur si "Kasapi i Bosnjës" për udhëheqjen e forcave serbe gjatë masakrës së 8,000 myslimanëve boshnjakë në Srebrenicë, u burgos për jetë.
Akuzat shqetësuese për turistët që morën pjesë në masakrën e Sarajevës u rishfaqën në mënyrë dramatike në vitin 2022.
Atë vit, regjisori slloven Miran Zhupaniç publikoi një dokumentar të titulluar "Safari i Sarajevës", duke mbledhur dëshmi nga dëshmitarë që thanë se kishin parë një aktivitet të tillë nga afër.
Një nga të intervistuarit ishte një burrë anonim slloven, i cili punoi si oficer i inteligjencës për SHBA-në gjatë Luftërave Ballkanike dhe pretendoi se kishte vizituar Bosnjën rreth 35 herë midis viteve 1992 dhe 1994.
Duke përshkruar llojet e të huajve që morën pjesë në "safari" - nga të cilat ai dëshmoi shtatë - ish-agjenti tha se ata ishin nga "nivelet e larta".
'Këta njerëz sigurisht nuk ishin njerëz të zakonshëm. Ata ishin njerëz në pozicione të larta, të mbrojtur, njerëz që, pasi kishin gjithçka, kërkonin një tjetër emocion, duke thënë me vete: 'Pse të mos qëlloj tani një fëmijë ose një të rritur në Sarajevë dhe të fitoj një tjetër kënaqësi? Nuk do të vras vetëm kafshë', tha ai.
'Nuk i kam dëgjuar kurrë çmimet. Di vetëm që ishte tmerrësisht e shtrenjtë dhe se çmimi ishte më i lartë për një fëmijë', shtoi ai.
Në një përshkrim të gjatë, dëshmitari tregoi se si u ftua në një nga safaritë dhe u shoqërua në një xhip ushtarak, pasi iu dha një jelek antiplumb, një helmetë dhe një uniformë jeshile si përgatitje.
'Më thanë se do të më tregonin pozicionet e afërta të ushtarëve të tyre', tha dëshmitari, por pastaj xhipi u ndal para një ndërtese dhe ai vuri re diçka të veçantë në lidhje me të ashtuquajturat trupa.
'Atje pashë tre zotërinj, fytyrat e të cilëve më thanë menjëherë se nuk ishin nga Bosnja, as serbë, as malazezë, duhej të ishin nga Perëndimi. Njëri prej tyre madje dukej rus. Mund ta dalloj nga fytyra. Ata ishin të përgatitur: mund të shihje se diçka do të ndodhte. Mendova se ishin gazetarë të huaj. Këta burra mezi prisnin të vinin dhe të bënin diçka', tha ai.
Ai përshkroi se si nga xhipat, grupi u çua në dy dhoma 'të kamufluara' ku pjesëmarrësit - të ndihmuar nga vëzhgues - qëlluan mbi civilët nga pozicione rrotulluese, përfshirë gra dhe fëmijë.
'Isha i tmerruar nga safari. ĂshtĂ« kulmi i shthurjes. Vrasje kaq e dhunshme dhe çnjerĂ«zore', tha ish-oficeri i inteligjencĂ«s.
Ai madje u pyet nëse donte të merrte pjesë.
'Jeni të interesuar për diçka plot adrenalinë', tha një zyrtar, një ofertë që ai pretendoi se e refuzoi.
'Kisha dylbitë e mia që të mund të shihja. Pasi burri qëlloi, personi ra. Shumica u goditën në gjoks, sepse koka është më e fortë. Por pashë edhe një goditje në kokë. Nga kjo pashë se ishin gjuetarë shumë të mirë', tha ish-agjenti, duke rrëfyer një nga të shtënat.
Dëshmitari anonim tha se serbët i kishin thënë të mos i përsëriste kurrë gjërat që kishte parë - incidente që ai i përshkroi si "ana e errët" e luftës.
Por vetë turistët e pasur dukeshin të pashqetësuar dhe të shkëputur nga tmerri i supozuar.
"Qëlluat trofeun tuaj dhe shkuat në shtëpi", tha ish-agjenti, i habitur nga moskokëçarja e tyre.
Dëshmitari përshkroi rrugën e supozuar të të huajve: ata fluturuan nga Trieste në Italinë verilindore për në Beograd, ku helikopterët i transportuan në Pale, një qytet i kontrolluar nga serbo-boshnjakët. Prej andej, ata u çuan në pozicione pranë Sarajevës.
Një tjetër dëshmitar në dokumentar ishte një oficer inteligjence për ushtrinë boshnjake i quajtur Edin Shubasiq, i cili mblodhi informacione rreth snajperëve të supozuar të fundjavës nga një ushtar serb i kapur rob.
"E analizova informacionin në masën e mundshme dhe shkrova një përmbledhje, një përfundim se ky ishte një fenomen i ri në fushën e betejës së Sarajevës", tha ai.
"Kjo kishte të bënte me një lloj specifik armiku, me të huaj që nuk janë armiq të vërtetë në luftë, por ata janë një rrezik i vërtetë", shtoi ai.
Subasic pretendoi se i zbuloi të ashtuquajturat safari në fund të vitit 1993, dhe më pas ia kaloi informacionin inteligjencës ushtarake italiane Sismi në fillim të vitit 1994.
Disa muaj më vonë, Sismi u përgjigj, duke konfirmuar raportet se turistët e 'safarit' do të fluturonin nga Trieste dhe më pas do të udhëtonin drejt kodrave mbi Sarajevë për të marrë pjesë në gjuajtje me snajperë.
'Ne i kemi dhënë fund kësaj dhe nuk do të ketë më safari', iu tha oficerit, sipas agjencisë së lajmeve Ansa, dhe udhëtimet shpejt u ndalën.
Dokumentari menjëherë shkaktoi polemika, me regjisorin që mori reagime të ashpra.
'Kam vuajtur skualifikime njerëzore dhe profesionale, të cilat nuk i kam përjetuar kurrë në jetën time. Por unë i pranoj ato si pjesë të procesit. Nëse zbulon një histori të tillë, mund të presësh edhe reagime negative', tha Zhupaniç për DW.
Por të tjerët u tmerruan nga akuzat dhe kërkuan veprime, si kryebashkiaka e atëhershme e Sarajevës, Benjamina Kariq, e cila ngriti padi penale kundër 'personave të panjohur' që përhapën vdekjen në Sarajevë.
âĂshtĂ« detyra ime tĂ« reagoj nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« ndaj fakteve tĂ« deklaruara nĂ« filmin dokumentar âSarajevo Safariâ, shkroi ajo nĂ« X, pĂ«rpara se hetimi tĂ« ngecĂ« me sa duket.
Por një shkrimtar dhe gazetar italian e ka rindezur së fundmi çështjen, duke kërkuar që autoritetet të shqyrtojnë siç duhet saktësisht atë që ndodhi kur turistët udhëtuan në Sarajevën e shkatërruar nga lufta në vitet 1990.
âPo flasim pĂ«r njerĂ«z tĂ« pasur, me reputacion, sipĂ«rmarrĂ«s, tĂ« cilĂ«t gjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s paguanin pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« vrisnin civilĂ« tĂ« pambrojturâ, tha pĂ«r La Repubblica, Ezio Gavazzeni, i cili ka paraqitur njĂ« padi tĂ« re ligjore te magjistratĂ«t italianĂ«.
âAta u larguan nga Trieste pĂ«r kĂ«rkim. Dhe pastaj u kthyen dhe vazhduan jetĂ«n e tyre normale, tĂ« respektueshme nĂ« sytĂ« e tĂ« gjithĂ«ve. NjerĂ«z me pasion pĂ«r armĂ«t, pĂ«r t'u shfryrĂ«, qĂ« preferojnĂ« tĂ« shkojnĂ« nĂ« shtrat me njĂ« pushkĂ«, me para nĂ« dispozicion dhe kontaktet e duhura tĂ« ndĂ«rmjetĂ«sve midis ItalisĂ« dhe SerbisĂ«. ĂshtĂ« indiferenca e sĂ« keqes: tĂ« bĂ«hesh Zot dhe tĂ« mbetesh i pandĂ«shkuarâ, shtoi ai.
Gavazzeni tha se u rrit duke lexuar artikuj shtypi që sugjeronin se snajperë turistë ishin të stacionuar në kodrat mbi Sarajevë, ku ishte vendosur ushtria serbe.
"Më bëri përshtypje dhe e mbajta aty", pastaj dokumentari i Zhupaniçit ia rizgjoi interesin.
"Kam acaruar gjysmën e botës, si burime boshnjake ashtu edhe italiane", tha ai, duke shtuar se serbët "nuk i pranojnë" akuzat.
Prokurori Alessandro Gobbis është udhëzuar të gjurmojë italianët të cilët, midis viteve 1993 dhe 1995, dyshohet se vranë civilë të paarmatosur "për qejf". Akuza është vrasje, e rënduar nga mizoria.
Gavazzeni po punon me avokatin Nicola Brigida dhe ish-gjyqtarin Guido Salvini, dhe thotë se ka mbledhur një numër dëshmitarësh që do të dëshmojnë, përfshirë ish-agjentin boshnjak Shubasiq, dhe zyrtarët italianë që u vunë në dijeni të akuzave në vitin 1994.
Shkrimtari pretendon se është kontaktuar nga një italian i cili e ka dëgjuar shefin e tij të atëhershëm, në punë, duke folur për kërkimin e njeriut, dhe ai supozon se ka të paktën njëqind të huaj të tjerë me të njëjtat ide që kanë bërë të njëjtat udhëtime fundjave.
Shkrimtari tha se turistët e luftës i përshtaten një profili specifik: ata ishin të pasur, vinin nga një sfond i ekstremit të djathtë dhe kishin tendencë të kishin një pasion për armët dhe gjuetinë.
"Gjithçka ishte e organizuar. Shërbimet e inteligjencës boshnjake besonin se shërbimi i sigurisë shtetërore serbe ishte pas gjithë kësaj", i tha ai Ansa-s.
Jovica Stanishiq, një zyrtar serb i cili u dënua për krime lufte për rolin e tij në planet për të spastruar etnikisht pjesë të Bosnjës dhe Kroacisë nga jo-serbët, "luajti një rol kyç në shërbim", shtoi ai.
Ndërsa hetimi është i kufizuar vetëm në Itali, veprimi i guximshëm ligjor i Gavazzeni-t ka nxitur një lëvizje dhe më shumë vende do të ndjekin në mënyrë të pashmangshme shembullin në misionin për të zbuluar të vërtetën rreth "safarive njerëzore" të dyshuara.
Pas ankesës ligjore të shkrimtarit, kongresistja amerikane Anna Paulina Luna tha se kishte hapur një hetim mbi "turizmin e vrasjeve" të dyshuar, duke shkruar në X se është në kontakt me konsullatën boshnjake dhe ambasadën italiane.
"Pagesa e parave për të qëlluar civilë - dhe akoma më keq për të qëlluar fëmijë - është një nivel i së keqes që vendi ynë nuk mund dhe nuk do ta tolerojë", shkroi ajo.
"Qeveria italiane dhe boshnjake do të ndajnë çdo informacion në lidhje me çdo amerikan që mund të jetë i implikuar. Nëse ka ndonjë amerikan që është përfshirë në këtë, ata meritojnë të akuzohen dhe të ndiqen penalisht", shtoi ajo. /Telegrafi/
Prokuroria e Milanos ka hapur një hetim ndaj qytetarëve Italianë që dyshohet se kanë paguar anëtarë të ushtrisë serbe të Bosnjës për të shkuar në Sarajevë, në mënyrë që ata të bënin gjuajtje me snajper për të vrarë civilë gjatë rrethimit 4-vjeçar të qytetit në vitet 1990. Hetimi filloi nga një ankesë ligjore e paraqitur nga Ezio Gavazzeni (gava- xenii), një shkrimtar dhe gazetar nga Milano, i cili mblodhi prova mbi akuzat, si dhe një raport të dërguar prokurorëve nga ish-kryetarja e bashkisë së Sarajevës, Benjamina Kariq.
Prokurorët e Milano, nisën një hetim që synon identifikimin e italianëve të përfshirë, me akuzat për vrasje të vullnetshme, të rënduara nga mizori dhe motive të shëmtuara.
Mbi 10 mijë persona u vranë në Sarajevë nga bombardimet e vazhdueshme dhe sulmet me Snajper mes viteve 1992 dhe 1996 në atë që ishte rrethimi më I gjatë në historinë moderne, pasi Bosnja dhe Hercegovina shpallën pavarësinë nga Jugosllavia.
Goditjet me Snajper ishin elementi më i frikshëm gjatë rrethimit të Sarajevës pasi njerëzit në rrugë duke përfshirë edhe fëmijët vriteshin me goditje sikur e gjitha të ishte një videolojë.
Grupe qytetarët Italianë por edhe nga kombësi të tjera të quajtur si Grupet e Turizmit për të qëlluar me Snajper dyshohet se kanë marrë pjesë në masakër pasi kanë paguar shuma të mëdha parash ushtarëve të ushtrisë së Radovan Karaxhiç, ish liderit Serb të Bosnjës I cili në vitin 2016 u shpall fajtor për Gjenocid dhe Krime të tjera kundër njerëzimit. Sipas provave ai kishte dërguar njerëz në kodrat e Sarajevës në mënyrë që ata të mund të qëllonin popullsinë civile thjesht për kënaqësi.
Gazetari Italian ka deklaruar  ka thĂ«nĂ« se kishte lexuar pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« raportet rreth âturistĂ«ve tĂ« dyshuar snajperistĂ«â nĂ« shtypin italian nĂ« vitet 1990, por vetĂ«m pasi kishte parĂ« âSarajevo Safariâ, njĂ« dokumentar i vitit 2022 nga regjisori slloven Miran Zupaniq. Pas kĂ«tij dokumentari ai tha se kishte nisur te hetonte me tej.
Në dokumentar, një ish-ushtar serb dhe një kontraktor pretenduan se disa grupe perëndimorësh qëllonin popullsinë civile nga kodrat përreth Sarajevës. Pretendimet e tyre janë mohuar me forcë nga veteranët serbë të luftës./abcnews.al
Prokurorët në Milano kanë hapur një hetim ndaj italianëve që dyshohet se i kanë paguar anëtarët e ushtrisë serbe të Bosnjës për udhëtime në Sarajevë, në mënyrë që ata të vrisnin qytetarë gjatë rrethimit katërvjeçar të qytetit në vitet 1990.
Më shumë se 10,000 njerëz u vranë në Sarajevë të Bosnjë dhe Hercegovinës, nga bombardimet e vazhdueshme dhe zjarri me snajper midis viteve 1992 dhe 1996, në atë që ishte rrethimi më i gjatë në historinë moderne, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Snajperistët ishin ndoshta elementi më i frikshëm i jetës nën rrethim në Sarajevë, sepse ata i vrisnin njerëzit në rrugë, përfshirë fëmijët, rastësisht, sikur të ishte një lojë video ose një safari, shkruan më tej The Guardian.
Sipas tij, grupe italianësh dhe kombësish të tjera, të ashtuquajtur "turistë snajperë", dyshohet se kanë marrë pjesë në masakër pasi u kanë paguar shuma të mëdha parash ushtarëve që i përkisnin ushtrisë së Radovan Karaxhiçit, ish-liderit serb të Bosnjës, i cili në vitin 2016 u shpall fajtor për gjenocid dhe krime të tjera kundër njerëzimit, për t'u transportuar në kodrat përreth Sarajevës, në mënyrë që ata të mund të qëllonin mbi popullsinë për kënaqësi.
Sarajeva ndodhet në një hapësirë të rrethuar nga male, gjë që e bëri sulmin ndaj saj veçanërisht të lehtë.
ProkurorĂ«t e Milanos, tĂ« udhĂ«hequr nga Alessandro Gobbi, nisĂ«n njĂ« hetim qĂ« synonte identifikimin e italianĂ«ve tĂ« pĂ«rfshirĂ« me akuzat pĂ«r âvrasje tĂ« vullnetshmeâ.
Hetimi filloi nga një ankesë ligjore e paraqitur nga Ezio Gavazzeni, një shkrimtar me bazë në Milano i cili mblodhi prova mbi akuzat, si dhe një raport të dërguar prokurorëve nga ish-kryetarja e bashkisë së Sarajevës, Benjamina Kariq.
Gavazzeni tha se kishte lexuar pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« raportet rreth turistĂ«ve tĂ« dyshuar snajperĂ« nĂ« shtypin italian nĂ« vitet 1990, por vetĂ«m pasi pa âSarajevo Safariâ, njĂ« dokumentar i vitit 2022 nga regjisori slloven Miran Zupaniq, filloi tĂ« hetonte mĂ« tej.
Në dokumentar, një ish-ushtar serb dhe një kontraktor pretenduan se grupe perëndimorë do të qëllonin popullsinë civile nga kodrat përreth Sarajevës.
Pretendimet e tyre janë mohuar me forcë nga veteranët serbë të luftës.
"Safari i SarajevĂ«s ishte pika e fillimit", tha Gavazzeni. âFillova njĂ« korrespondencĂ« me drejtorin dhe qĂ« andej e zgjerova hetimin tim derisa mblodha materiale tĂ« mjaftueshme pĂ«r t'ua paraqitur prokurorĂ«ve tĂ« Milanosâ.
Gavazzeni pretendoi se âshumĂ«, shumĂ«, shumĂ« italianĂ«â dyshohet se kanĂ« qenĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ«, pa dhĂ«nĂ« njĂ« shifĂ«r.
âKishte gjermanĂ«, francezĂ«, anglezë⊠njerĂ«z nga tĂ« gjitha vendet perĂ«ndimore qĂ« paguanin shuma tĂ« mĂ«dha parash pĂ«r t'u çuar atje pĂ«r tĂ« qĂ«lluar civilĂ«.â
Gavazzeni shtoi: âNuk kishte motive politike apo fetare. Ata ishin njerĂ«z tĂ« pasur qĂ« shkonin atje pĂ«r argĂ«tim dhe kĂ«naqĂ«si personale. Po flasim pĂ«r njerĂ«z qĂ« i duan armĂ«t dhe qĂ« ndoshta shkojnĂ« nĂ« poligone qitjeje ose nĂ« safari nĂ« AfrikĂ«â.
Ai pretendoi se të dyshuarit italianë do të takoheshin në qytetin verior të Triestes dhe do të udhëtonin për në Beograd, nga ku ushtarët serbo-boshnjakë do t'i shoqëronin ata në kodrat e Sarajevës.
Gavazenni theksoi se kishte identifikuar disa nga individët italianë që dyshohet se kanë qenë të përfshirë dhe të cilët pritet të merren në pyetje nga prokurorët në javët e ardhshme.
Vdekjet më të profilit të lartë nga zjarri i snajperit ndoshta ishin Boshko Brkiq dhe Admira Ismiq, një çift i dokumentuar në filmin Romeo dhe Zhuljeta në Sarajevë, të cilët u vranë nga një snajper në vitin 1993 ndërsa përpiqeshin të kalonin një urë.
Trupat e tyre mbetën në tokën e askujt midis pozicioneve boshnjake dhe serbe të Bosnjës për disa ditë.
Fotografitë u botuan gjerësisht dhe u bënë simbol i rastësisë dhe çnjerëzimit të luftës.
Rruga kryesore që të çon në Sarajevë, Bulevardi Mesha Selimoviq, u quajt "Rruga e Snajperëve" sepse u bë jashtëzakonisht e rrezikshme, por nuk mund të shmangej pasi ishte rruga për në aeroportin e Sarajevës.
Tramvajet dhe autobusët kishin dritaret e tyre të mbyllura dhe përreth kishte tabela paralajmëruese për snajperët.
Nicola Brigida, një avokat që ndihmoi Gavazzeni të përgatiste çështjen e tij, tha: "Provat e grumbulluara pas një hetimi të gjatë [nga Gavazzeni] janë të mbështetura mirë dhe mund të çojnë në hetime serioze për të identifikuar fajtorët. Ekziston edhe raporti nga ish-kryetari i bashkisë së Sarajevës". /Telegrafi/
Në Qendrën Klinike të Tuzllës, në Bosnje dhe Hercegovinë, të enjten në mbrëmje ka ndërruar jetë një person tjetër, duke e çuar numrin e të vdekurve nga zjarri që më 4 nëntor kaploi shtëpinë e pleqve në Tuzlla në 13. Kjo u bë e ditur të premten mëngjesin e 7 nëntorit nga ky institucion shëndetësor. Sipas rezultateve preliminare të autopsive të kryera deri më tani, të cilat mjekët ia kanë komunikuar gojarisht Prokurorisë, 11 persona kanë vdekur si pasojë e mbytjes, pra helmimit nga monoksidi i karbonit.
Nga Prokuroria e Kantonit tĂ« TuzllĂ«s u bĂ« e ditur mĂ« 6 nĂ«ntor se hetimi nĂ« vendngjarje ka pĂ«rfunduar dhe se ky institucion do tâi dorĂ«zojĂ« raportet nĂ« periudhĂ«n e ardhshme Sektorit tĂ« PolicisĂ« Kriminale tĂ« MinistrisĂ« sĂ« PunĂ«ve tĂ« Brendshme tĂ« kĂ«tij kantoni, informon Radio Evropa e LirĂ«. âRreth shkaqeve tĂ« zjarrit do tĂ« informojmĂ« publikun pasi tĂ« analizohen raportet dhe gjetjet e ekspertĂ«ve dhe hetuesveâ, tha prokuroria nĂ« kĂ«tĂ« katon.
Në Tuzlla janë shpallur katër ditë zie. Drejtori i shtëpisë së pleqve në Tuzlla, Mirsad Bakalloviç, dha dorëheqjen më 5 nëntor. Ky institucion financon vetë veprimtarinë nga të ardhurat që siguron dhe, sipas deklaratës së drejtorit dhënë për N1 në janar, shtëpia e pleqve nuk merr para nga asnjë buxhet. Qyteti i Tuzllës është pronar i ndërtesës së shtëpisë së pleqve dhe emëron menaxhmentin, por nuk ka subvencione ose fonde nga buxheti.
Kryeministri i Federatës, Nermin Nikshiq, premtoi ndihmën e Qeverisë së Federatës së Bosnjës dhe Hercegovinës për kujdesin e personave të vendosur në shtëpinë e pleqve./rel
Njëmbëdhjetë njerëz e kanë humbur jetë dhe më shumë se 30 të tjerë janë lënduar si pasojë e një zjarri që shpërtheu në katin e shtatë të një shtëpie pleqsh në Tuzlla mbrëmjen e së martës, njoftuan të mërkurën autoritetet në kantonin e Tuzllës në Bosnje.
Sipas të dhënave të fundit të pakonfirmuara, 30 persona janë shtruar në spital në Qendrën Klinike Universitare në Tuzlla, ndërsa numri i të lënduarve që deri më tani kanë kërkuar ndihmë mjekësore është më i lartë.
Viktimat janë banorë të shtëpisë dhe trupat e tyre do të dërgohen për identifikim dhe autopsi, sipas autoriteteve.
Nuk është e qartë se çfarë e shkaktoi zjarrin, por autoritetet e kanë nisur një hetim në vendin e ngjarjes.
Drejtori i shtëpisë së pleqve, Mirsad Bakalloviç, dha dorëheqje një ditë pas zjarrit.
Në një njoftim zyrtar disa orë pas zjarrit, shtëpia e pleqve konfirmoi numrin e të vdekurve dhe të lënduarve, dhe shtoi se të lënduarit po trajtohen në Qendrën Klinike Universitare të Tuzllës.
Sipas saj, mes të lënduarve ka edhe oficerë policie, zjarrfikës, punonjës mjekësorë dhe punonjës të shtëpisë së pleqve në Tuzlla.
Një numër i madh zjarrfikësish morën pjesë në shuarjen e zjarrit, ndërsa në vendngjarje shkuan edhe policia dhe shërbimet e emergjencës.
Kryeministri i kantonit të Tuzllës, Irfan Halilagiç, i tha shërbimit publik të Bosnjës se po kërkohet një zgjidhje për strehim të përkohshëm për banorët e shtëpisë.
Kryeministri i Federatës së Bosnjës, Nermin Nikshiç, njoftoi për televizionin boshnjak se Qeveria do të marrë pjesë në rindërtimin e shtëpisë dhe kujdesin për banorët e saj.
âNĂ« periudhĂ«n e ardhshme, ne do tĂ« formojmĂ« njĂ« ekip tĂ« QeverisĂ« sĂ« BosnjĂ«s qĂ« do tâi vizitojĂ« institucionet nĂ«n juridiksionin e Bosnjes dhe do tâu kĂ«rkojĂ« autoriteteve tĂ« kantoneve tĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n gjĂ« pĂ«r institucionet nĂ«n juridiksionin e tyre, kur tĂ« ndodhĂ« diçka e tillĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos japin informacione tĂ« pĂ«rgjithshme. Sonte dĂ«gjuam shumĂ« informacione nga banorĂ«t. SidoqoftĂ«, duhet tĂ« presim pĂ«r tĂ« parĂ« se çfarĂ« e shkaktoi saktĂ«sisht tragjedinĂ«â, tha Nikshiç.
Ndërkaq, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka shprehur ngushëllime, pas zjarrit në shtëpinë e pleqve.
âNĂ« emĂ«r tĂ« popullit tĂ« KosovĂ«s shpreh ngushĂ«llime tĂ« sinqerta pĂ«r familjarĂ«t e viktimave dhe popullit tĂ« Bosnje e HercegovinĂ«sâ, tha Osmani pĂ«rmes njĂ« postimi nĂ« X, duke u uruar shĂ«rim tĂ« shpejtĂ« tĂ« plagosurve./REL
Të paktën 11 persona kanë humbur jetën, ndërsa mbi 30 të tjerë janë plagosur në një zjarr që shpërtheu në një azil pleqsh në qytetin e Tuzlës, Bosnje, të martën mbrëma. Zjarri nisi rreth orës 20:45 në katin e tetë të ndërtesës, ndërsa flakët dhe tymi u përhapën shpejt në katet e sipërme. Shkaku i zjarrit mbetet i paqartë.
Mes viktimave ka kryesisht të moshuar me aftësi të kufizuara, të cilët nuk mund të lëviznin vetë. Stafi i azilit, zjarrfikësit dhe policia reaguan menjëherë, duke shpëtuar të mbijetuarit dhe duke i transferuar ata në katet më të ulëta apo në spitale. Aktualisht mbi 20 persona po trajtohen për djegie dhe probleme nga tymi.
DĂ«shmitarĂ«t pĂ«rshkruan skena dramatike me tym dhe flakĂ« qĂ« pĂ«rhapej nĂ« tĂ« gjithĂ« ndĂ«rtesĂ«n. Ruza Kajic, njĂ« banore e azilit, tha se u zgjua nga âtingujt e kĂ«rcitjes sĂ« flakĂ«veâ dhe pĂ«rpiqej tĂ« ndihmonte tĂ« tjerĂ«t.
Kryeministri i BosnjĂ«s, Nermin Nikshiq, e pĂ«rshkroi ngjarjen si njĂ« âkatastrofĂ« me pĂ«rmasa tĂ« mĂ«dhaâ dhe premtoi njĂ« hetim tĂ« plotĂ« pĂ«r tĂ« identifikuar shkakun dhe pĂ«rgjegjĂ«sit. Azili i pleqve deklaroi se po bashkĂ«punon me autoritetet dhe po merr masat pĂ«r tĂ« parandaluar incidente tĂ« ngjashme nĂ« tĂ« ardhmen.
Tragjedia ka tronditur komunitetin e Tuzlës dhe ka ngritur shqetësime serioze për sigurinë e të moshuarve në institucionet sociale në Bosnje.
Të paktën 11 persona kanë humbur jetën, ndërsa mbi 30 të tjerë janë plagosur në një zjarr që shpërtheu në një azil pleqsh në qytetin e Tuzlës, Bosnje, të martën mbrëma. Zjarri nisi rreth orës 20:45 në katin e tetë të ndërtesës, ndërsa flakët dhe tymi u përhapën shpejt në katet e sipërme. Shkaku i zjarrit mbetet i paqartë.
Mes viktimave ka kryesisht të moshuar me aftësi të kufizuara, të cilët nuk mund të lëviznin vetë. Stafi i azilit, zjarrfikësit dhe policia reaguan menjëherë, duke shpëtuar të mbijetuarit dhe duke i transferuar ata në katet më të ulëta apo në spitale. Aktualisht mbi 20 persona po trajtohen për djegie dhe probleme nga tymi.
DĂ«shmitarĂ«t pĂ«rshkruan skena dramatike me tym dhe flakĂ« qĂ« pĂ«rhapej nĂ« tĂ« gjithĂ« ndĂ«rtesĂ«n. Ruza Kajic, njĂ« banore e azilit, tha se u zgjua nga âtingujt e kĂ«rcitjes sĂ« flakĂ«veâ dhe pĂ«rpiqej tĂ« ndihmonte tĂ« tjerĂ«t.
Kryeministri i BosnjĂ«s, Nermin Nikshiq, e pĂ«rshkroi ngjarjen si njĂ« âkatastrofĂ« me pĂ«rmasa tĂ« mĂ«dhaâ dhe premtoi njĂ« hetim tĂ« plotĂ« pĂ«r tĂ« identifikuar shkakun dhe pĂ«rgjegjĂ«sit. Azili i pleqve deklaroi se po bashkĂ«punon me autoritetet dhe po merr masat pĂ«r tĂ« parandaluar incidente tĂ« ngjashme nĂ« tĂ« ardhmen.
Tragjedia ka tronditur komunitetin e Tuzlës dhe ka ngritur shqetësime serioze për sigurinë e të moshuarve në institucionet sociale në Bosnje.
Parlamenti i Republikës Serbe emëroi sot Ana Trishiç Babiç, një bashkëpunëtore e ngushtë e Milorad Dodikut, i cili humbi mandatin në gusht, presidente të përkohshme të entitetit.
Babiç është këshilltare e politikës së jashtme e Dodikut dhe konsiderohet bashkëpunëtore besnike e tij, dhe emri i saj u përmend në kontekstin e zgjedhjes së personit që do të drejtonte negociatat e pranimit me Bashkimin Evropian në emër të Bosnjë e Hercegovinës, raportojnë mediat boshnjake, përcjell KosovaPress.
Dodik mbeti pa mandatin e kreut të RS-së me forcën e ligjit zgjedhor pasi Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës e shpalli fajtor për moszbatimin e vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë për Bosnjën dhe Hercegovinën.
Pas kësaj, ai ia transferoi një pjesë të kompetencave presidenciale, kryesisht të lidhura me nënshkrimin e dokumenteve nënkryetarit kroat Davor Pranjiç, por doli që kjo ishte e kontestuar edhe nga pikëpamja ligjore, kështu që shumica qeverisëse në parlamentin e entitetit arriti një propozim për të emëruar një president të përkohshëm deri në zgjedhjet e 23 nëntorit.
Mijëra shoferë të kamionëve në Bosnje kanë ndërprerë dërgesat në mbarë vendin të hënën, më 1 shtator, duke kërcënuar se do të bllokojnë mallrat derisa kërkesat e tyre, për kushte më fleksibile të udhëtimeve dhe mbështetje më të madhe brenda Bashkimit Evropian, të plotësohen.
Rreth 6.000 shoferë kamionësh ndalën pothuajse krejtësisht transportin e mallrave, duke shkaktuar kolona në trafik. Shoferët po kërkojnë kushte më të mira pune në tregun kryesor të eksportit të vendit, në BE.
Sipas shifrave zyrtare, vitin e kaluar BE-ja përbënte rreth 64 për qind të tregtisë së huaj të Bosnjes.
Mbi 90 për qind të mallrave transportohen përmes transportit rrugor.
âNe kemi ndaluar zinxhirĂ«t tanĂ« tĂ« furnizimit pĂ«rmes Bosnje e HercegovinĂ«sâ, tha Velibor Peuliq nga asociacioni kryesor i shoferĂ«ve tĂ« kamionit nĂ« Bosnje, Konzorcijum logistika BiH.
Ky asociacion ka penguar që rreth 4 mijë tonë mallra të shkonin në kryeqytet, Sarajevë, tha Peuliq.
PĂ«r muaj tĂ« tĂ«rĂ«, pĂ«rfaqĂ«suesit i kĂ«tij sektori, i cili ka ndĂ«rmjet 15 mijĂ« deri nĂ« 18 mijĂ« shoferĂ«, kanĂ« kĂ«rkuar nga autoritetet tĂ« negociojnĂ« me BE-nĂ« pĂ«r ndryshimin e njĂ« rregulli qĂ« ata e quajnĂ« âdiskriminuesâ ndaj tyre.
QĂ«ndrimi i tyre nĂ« bllokun evropian, ku Bosnja synon tĂ« anĂ«tarĂ«sohet, Ă«shtĂ« i kufizuar nĂ« 90 ditĂ« brenda njĂ« periudhe 180-ditore â afat qĂ« vlen edhe pĂ«r turistĂ«t.
Ky rregull daton që nga viti 2008, kur Bosnja nënshkroi një marrëveshje tregtare me BE-në.
Shoferët kërkojnë një përjashtim nga rregulli i 90 ditëve ose që vizitat e tyre të maten në orë, në vend të ditëve.
âPasi zinxhirĂ«t e furnizimit tĂ« ndalen, kjo do tĂ« jetĂ« e dukshme nĂ« çdo qytet⊠ShpresojmĂ« qĂ« ministritĂ« tĂ« nisin tĂ« bĂ«jnĂ« punĂ«n e tyre qĂ« nga sotâ, deklaroi Peuliq.
Rreth 10 pika kufitare janë bllokuar përmes vendosjes së kamionëve dhe shumica e kamionëve janë vendosur në kufi me Kroacinë, sipas klubit automobilistik BIHAMK.
Edhe pse qëllimi i shoferëve të kamionëve nuk ishte të bllokonin trafikun rrugor, veprimi i tyre ka shkaktuar vonesa të mëdha në hyrjet e disa qyteteve, përfshirë kryeqytetin e Bosnjës, Sarajevë, tha BIHAMK./REL
NjĂ« inspektor policie nga Brçko nĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ« vdiq dhe, sipas informacioneve nĂ« dispozicion, incidenti ishte rezultat i pĂ«rpjekjes sĂ« tij pĂ«r tĂ« grabitur ish-burrin e tĂ« dashurĂ«s sĂ« tij. Tentativa e grabitjes pĂ«rfundoi me njĂ« rĂ«nie fatale nga dritarja. Policia e distriktit tĂ« Brçkos konfirmoi se oficerĂ«t e tyre morĂ«n njĂ« raport pĂ«r zhurmĂ« nĂ« njĂ« apartament nĂ« njĂ« ndĂ«rtesĂ« banimi tĂ«âŠ
Radovan Vishkoviç, kryeministĂ«r i entitetit tĂ« Bosnje e HercegovinĂ«s, Republika SĂ«rpska, dha dorĂ«heqje nga posti i tij tĂ« hĂ«nĂ«n, mĂ« 18 gusht. Ai Ă«shtĂ« anĂ«tar i AleancĂ«s sĂ« SocialdemokratĂ«ve tĂ« Pavarur, tĂ« udhĂ«hequr nga Millorad Dodik. Vishkoviç ishte nĂ« krye tĂ« QeverisĂ« sĂ« RepublikĂ«s SĂ«rpska qĂ« nga viti 2018, ndĂ«rsa mandatin e tij opozita shpesh [âŠ]
NĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ«, pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« SrebrenicĂ«, sot Ă«shtĂ« shĂ«nuar 30-vjetori i gjenocidit tĂ« kryer nga forcat serbe ndaj popullatĂ«s civile myslimane, ndĂ«rsa drejtĂ«sia vendore dhe ajo ndĂ«rkombĂ«tare ka arritur qĂ« vetĂ«m disa persona tâi dĂ«nojĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« vepĂ«r.
Në këtë përvjetor, nga Kosova ka qëndruar në Srebrenicë një delegacion i lartë shtetëror.
Lidhur me këtë, në RTV Dukagjini ka folur politologu Adnan Qaka.
âFatkeqĂ«sia mĂ« e madhe Ă«shtĂ« qĂ« nuk ka pasur vullnet politik qĂ« tĂ« dĂ«nohet Serbia pĂ«r krim e gjenocid, qĂ« nĂ« fakt nuk e ka bĂ«rĂ« vetĂ«m nĂ« njĂ« qytet, nĂ« SrebrenicĂ«, por nĂ« tĂ«rĂ«si. Duhet ta themi qartĂ« se ajo qĂ« ka bĂ«rĂ« Serbia nĂ« Bosnje Ă«shtĂ« gjenocid i pastĂ«râ, ka thĂ«nĂ« ai.
Sipas Qakës, padinë që Bosnja e ka formuluar, e ka bërë në mënyrë mjaft profesionale, me prova shkencore dhe me fakte të fuqishme e ekspertë të dëshmuar.
âMirĂ«po, kjo ka qenĂ« njĂ« çështje puro politike, ku Ă«shtĂ« njĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« Ă«shtĂ« dĂ«shmuar edhe nga Florens Hardman, zĂ«vendĂ«sprokurorja e Tribunalit tĂ« HagĂ«s, qĂ« shumĂ« dĂ«shmi, shumĂ« prova qĂ« i ka depozituar Bosnja nĂ« Tribunalin e HagĂ«s â kĂ«to qĂ« kanĂ« qenĂ«, do tĂ« thotĂ«, shtetet qĂ« i kanĂ« bartur kĂ«to fakte, dokumente pĂ«r Tribunalin e HagĂ«s â edhe i kanĂ« manipuluar, thjesht janĂ« tjetĂ«rsuar ato dokumente, ku qĂ«llimi i qartĂ« ka qenĂ« qĂ« tĂ« mos dĂ«nohet Serbia pĂ«r krimin e gjenociditâ, ka thĂ«nĂ« Qaka.
Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, së bashku me zëvendëskryeministret Donika Gërvalla dhe Emilija Rexhepi, morën pjesë në ceremoninë përkujtimore të 30-vjetorit të gjenocidit në Srebrenicë, që u zhvillua në Qendrën Memoriale në Potoçari.
Delegacioni nga Kosova nderoi kujtimin e 8,372 viktimave duke vendosur lule pranë varrezave, në shenjë respekti për burrat dhe djemtë boshnjakë të vrarë nga forcat serbe në vitin 1995, në aktin më të rëndë gjenocidal në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore.
Kurti dhe bashkĂ«punĂ«torĂ«t e tij vizituan gjithashtu ekspozitĂ«n âMe hapat e atyre qĂ« (nuk) kaluanâ, e kuruar nga Aziz Osmanoviç, qĂ« pĂ«rmes objekteve personale sjell rrĂ«fime prekĂ«se tĂ« viktimave dhe tĂ« mbijetuarve.
Në fjalën e tij, Kurti e cilësoi masakrën e Srebrenicës si dëshmi të tmerrit të regjimit të Millosheviçit dhe paralajmërim për qëllimet gjenocidale të Serbisë edhe në Kosovë, duke theksuar angazhimin e vazhdueshëm të Kosovës për të ruajtur kujtesën historike dhe për të qëndruar në krah të së vërtetës dhe viktimave.
âMirĂ« se vini nĂ« Las Vegas-in e BosnjĂ«s, ne tĂ«rheqim tĂ« paktĂ«n po aq vĂ«mendje sa qyteti amerikanâ. TĂ« mĂ«rkurĂ«n mĂ« 9 korrik, kryetari i komunĂ«s sĂ« SrebrenicĂ«s, Milos Vuçiç, pĂ«rdor njĂ« formĂ« tĂ« çuditshme humori, dy ditĂ« para ditĂ«s pĂ«rkujtimore tĂ« 11 korrikut, qĂ« do tĂ« shĂ«nojnĂ« tridhjetĂ«vjetorin e gjenocidit qĂ« ndodhi mĂ« 1995 nĂ« qytetin e tij.
Ky serb i Bosnjës, njëherazi edhe kushër i presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç, nuk do të marrë pjesë në ceremonitë e planifikuara për të nderuar më shumë se 8 000 boshnjakë myslimanë të vrarë brenda pak ditëve nga forcat e gjeneralit serb Ratko Mlladiç, në atë që konsiderohet si masakra më e rëndë e civilëve e kryer në Europë që prej përfundimir të Luftës së Dytë Botëror
 âNuk jam ftuar dhe nuk shoh arsye pse duhet tĂ« shkoj, ndĂ«rkohĂ« qĂ« zĂ«vendĂ«si im [njĂ« boshnjak] nuk vjen kĂ«tu tek ne,â shpjegon ky zyrtar 37-vjeçar gjatĂ« njĂ« kundĂ«r-ceremonie tĂ« vogĂ«l qĂ« organizon nĂ« njĂ« lagje me shumicĂ« serbe. E dekoruar me flamuj dhe e shoqĂ«ruar me himnin kombĂ«tar po serb, ceremonia i kushtohet vetĂ«m viktimave serbe tĂ« kĂ«saj lufte, qĂ« nĂ« total mori rreth 100 000 jetĂ« njerĂ«zish midis viteve 1992 dhe 199
 âSerbĂ«t janĂ« vrarĂ« nĂ« mĂ«nyra shumĂ« mĂ« tĂ« tmerrshme se boshnjakĂ«t, pĂ«r shembull me prerje kokash, siç ndodh nĂ« disa vende myslimane, por a keni lexuar ndonjĂ«herĂ« pĂ«r masakrat ndaj tyre nĂ« shtypin ndĂ«rkombĂ«tar?â, indinjohet z. Vuçiç, duke kritikuar atĂ« qĂ« ai e quan âdy standardeâ tĂ« Tribunalit Penal NdĂ«rkombĂ«tar pĂ«r ish-JugosllavinĂ«, i cili nĂ« vitin 2021 e dĂ«noi pĂ«rfundimisht Mlladiçin pĂ«r gjenoci
 Anti miting
Nuk ka rëndësi se serbët e vrarë, të cilët u përkujtuan të mërkurën nga dhjetëra bashkëkombas të mbledhur rreth kryetarit të Srebrenicës nuk kanë vdekur pikërisht në të njëjtën dat
Nuk ka rëndësi as se që komandanti lokal i forcave boshnjake, të cilin ata e akuzojnë për përgjegjësi në vdekjet e tyre, është shpallur sistematikisht i pafajshëm nga drejtësia ndërkombëtare dhe ajo boshnjake. Qëllimi kryesor i tyre është të organizohet një anti miting në prag të 11 korrikut, datë që këtë vit pritet të tërheqë dhjetëra mijëra njerë
Shumë zyrtarë të lartë evropianë, si presidenti i Këshillit Evropian Antonio Costa apo ministri francez për çështjet evropiane, Benjamin Haddad, priten të marrin pjesë në këtë bashki në lindje të Bosnjë
 Edhe pse shumë ndërtesa të kësaj qyteze mbeten thellësisht të shenjuara nga lufta dhe vrimat e plumbave në mure nuk janë zhdukur ende, drama reale vijon të zhvillohet jo tek fasadat por tek mendjet e 13 000 serbëve dhe boshnjakëve që vijojnë të jetojnë në këtë mjedis të shkatërruar. Ata nuk ia dalin të çlirohen nga konfliktet e kujtesë
 Ashtu si në pjesën tjetër të Bosnjës madje deri në Beogradin e Serbisë fqinje, shumica e serbëve ende refuzojnë të pranojnë natyrën gjenocidale të masakrave dhe vazhdojnë ta trajtojnë Ratko Mlladiçin si her
 âNjĂ« krim i tmerrshĂ«m ka ndodhur, por nuk bĂ«het fjalĂ« pĂ«r gjenocid,â pĂ«rsĂ«riti gjatĂ« njĂ« tjetĂ«r tubimi
Ă«mbajtur tĂ«Â shtunĂ«n mĂ« 5 korrik, Milorad Dodik, presidenti i Republika Srpska â njĂ« nga dy njĂ«sitĂ« pĂ«rbĂ«rĂ«se tĂ« BosnjĂ«s, ende e ndarĂ« midis boshnjakĂ«ve myslimanĂ«, kroatĂ«ve katolikĂ« dhe serbĂ«ve ortodoks. Dodikâ vijon tĂ« luajĂ« rolin e njeriut tĂ« fortĂ« tĂ« serbĂ«ve tĂ« BosnjĂ«s qĂ« prej pesĂ«mbĂ«dhjetĂ« vitesh. Ky nacionalist pro-rus shpesh e ndez zjarrin e konfliktit duke refuzuar tĂ« njohĂ« vendimet e drejtĂ«sisĂ« ndĂ«rkombĂ«tare ose duke kĂ«rcĂ«nuar me shkĂ«putje nga institucionet e brishta qendrore tĂ« BosnjĂ«s
 QĂ« nga viti 2016, kur pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«bashkiaa e SrebrenicĂ«s u fitua nga njĂ« serb â pas rĂ«nies sĂ« numrit tĂ« banorĂ«ve boshnjakĂ« â ajo Ă«shtĂ« rreshtuar me qĂ«ndrimet e Dodikut. KĂ«shtu, para çdo 11 korriku, bashkia ngjit postera vetĂ«mnpr pĂ«rkujti tĂ«t serĂ«vee ose vendos fotografi tĂ« viktimave serbe buzĂ« rrugĂ«s qĂ« tĂ« çon nĂ« memorialin e Potoçarit, aty ku janĂ« varrosur 8 000 burra boshnjakĂ« qĂ« ishin ndarĂ« nga gratĂ« dhe fĂ«mijĂ«t e tyre pĂ«rpara se tĂ« masakroheshi
 âSerbĂ«t gjithmonĂ« bĂ«jnĂ« paralelizĂ«m mes viktimave tĂ« tyre dhe atyre tĂ« boshnjakĂ«ve, por realiteti Ă«shtĂ« qĂ« viktimat serbe ishin kryesisht ushtarĂ«, ndĂ«rsa boshnjakĂ«t ishin kryesisht civilĂ«. Ky rreth vicioz nuk tĂ« çon askund,â thotĂ« me zemĂ«rim Muhamad Avdiç, njĂ« boshnjak qĂ« nĂ« vitin 2008 vendosi tĂ« kthehet pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« vendlindjen e tij.Sot kjo zonĂ«a Ă«shtĂ« vetĂ«m hija e qytetit tĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« sĂ« tij, por ai shpreson qĂ« njĂ« ditĂ« tĂ« gjejĂ« gjurmĂ«t e babait tĂ« zhdukur gjatĂ« luftĂ«
âFqinjĂ«t e mi serbĂ« e dinĂ« çfarĂ« ka ndodhur, por ata i besojnĂ« mĂ« shumĂ« Milorad Dodikut dhe Aleksandar Vçcçcit se sa asaj qĂ« kanĂ« parĂ« me sytĂ« e tyre; i besojnĂ« mĂ« shumĂ« gĂ«njeshtrĂ«s ssaetsĂ« vĂ«rtetĂ«sâ, tha me keqardhje Hasan Hasanoviç, drejtori i memorialit tĂ« SrebrenicĂ«s, gjatĂ« njĂ« konference tĂ« organizuar nĂ« qershor nĂ« Berlin nga fondacioni gjerman Heinrich-Böl.
Paqja nuk do të vijë kurrë
 Edhe pse serbët dhe boshnjakët mund të jetojnë sërish pranë njëri-tjetrit pa u përplasur, dallimet shfaqen menjëherë sa herë që flitet për kujtesën e luftës.
âKur shkoj tĂ« pi kafe me miqtĂ« e mi serbĂ«, shumĂ« qajnĂ« si unĂ« pĂ«r shkak tĂ« luftĂ«s, por tĂ« tjerĂ« nuk duan tĂ« shfaqen nĂ« tĂ« njĂ«jtin lokal nga frika se çfarĂ« mund tĂ« thonĂ« njerĂ«zit,â shpjegon Musan Durakoviç, njĂ« boshnjak i plagosur gjatĂ« luftĂ«s dhe qĂ« Ă«shtĂ« kthyer pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« SrebrenicĂ« disa vite mĂ« parĂ«. Ai e pranon se shenjat nacionaliste serbe qĂ« mbushin peizazhin e RepublikĂ«s Srpska, si muralet nĂ« lavdi tĂ« Ratko Mlladiçit, âi shkaktojnĂ« dhimbjeâ, por zgjedh tĂ« fokusohet âte ata serbĂ« normalĂ« qĂ« i pranojnĂ« se ndihen keq, edhe pse nuk guxojnĂ« ta thonĂ« publikisht.
âPajtimi nuk mund tĂ« vijĂ« nga poshtĂ«; ata qĂ« janĂ« nĂ« pushtet duhet tĂ« marrin vendimin pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar tĂ« kaluarĂ«n,â pĂ«rsĂ«rit edhe z. Hasanoviç, i bindur se shumĂ« serbĂ« janĂ« peng i udhĂ«heqĂ«sve tĂ« tyre nacionalistĂ«.
Edhe pse nuk e quan Ratko Mlladiçin një kriminel lufte, vetë kryetari i Srebrenicës, Milos Vuçiç, pëlqen ta paraqesë veten si një pengesë ndaj tendencave më ekstreme nacionaliste.
âUnĂ« pĂ«rpiqem tĂ« shikoj nga e ardhmja, duke respektuar tĂ« kaluarĂ«n,â thotĂ« ai duke shtuar:
âNĂ«se arrij tâi bĂ«j serbĂ«t dhe boshnjakĂ«t tĂ« punojnĂ« sĂ« bashku kĂ«tu, kjo mund tĂ« jetĂ« njĂ« shembull pĂ«r gjithĂ« vendinâ. Kryetari i bashkisĂ«, pretendon se kjo mjnd tĂ« ndodhĂ« duke u mbĂ«shtetur tek njĂ« rilindje ekonomike, por ajo ngjan thuajse e pamundur nĂ« kĂ«tĂ« cep tĂ« BosnjĂ«s, tĂ« braktisur nga banorĂ«t pĂ«r mungesĂ« perspektive.
Mjafton të dëgjosh priftin ortodoks Srdjan Laloviç për të rikujtuar të njëjtat fjalë që kanë shërbyer si justifikim ideologjik për Ratko Mlladiçin dhe ish-udhëheqësin politik të serbëve të Bosnjës, Radovan Karaxhiç, për të eliminuar ose dëbuar boshnjakët nga territoret me shumicë serb
âNe nuk kemi nevojĂ« pĂ«r BosnjĂ«n, myslimanĂ«t ishin tĂ« gjithĂ« serbĂ« para se tĂ« konvertoheshin nga osmanĂ«t,â deklaron ai, duke treguar me krenari njĂ« mural tĂ« ri nĂ« kishĂ«n e tij tĂ« dedikuar viktimave serbe tĂ« luftĂ«rave tĂ« shekullit XX. âNe jemi njĂ« popull i vetĂ«m dhe mund tĂ« gjenim njĂ« gjuhĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t nĂ«se PerĂ«ndimi nuk do tĂ« ndĂ«rhynte nĂ« punĂ«t tona,â shton ai, duke fajĂ«suar â ashtu si shumĂ« nacionalistĂ« serbĂ« â njĂ« pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« supozuar tĂ« NATO-s pĂ«r shpĂ«rbĂ«rjen e ish-JugosllavisĂ«.
Në kodrat që rrethojnë Srebrenicën, Luka Babic, abati i një manastiri ortodoks, pret vizitorët në një shtëpi të kuqe që duket si kishë ortodokse, të cilën po e ndërton në mënyrë të paligjshme përballë njërës prej varrezave të viktimave boshnjake. Ky murg me mjekër të gjatë ka një pamje luftarake me jelekun ushtarak të mbuluar me simbole ruse dhe të forcave paramilitare serbe që kanë kryer shumë krime lufte gjatë viteve 1990.
Sipas tij, paqja me boshnjakët nuk do të vijë kurrë.
âĂshtĂ« njĂ« luftĂ« shekullore mes nesh,â shpjegon ai ndĂ«rmjet dy gotash rakie. I mbrojtur dukshĂ«m nga autoritetet lokale serbe, ai shton provokimet duke vendosur varre ortodokse pranĂ« seksioneve myslimane tĂ« varrezave.
TĂ« premten mĂ« 11 korrik, ai ka planifikuar tĂ« âfestojĂ« çlirimin e SrebrenicĂ«sâ qĂ« nga lartĂ«sia e shtĂ«pisĂ«-kishĂ« qĂ« po ndĂ«rton pa leje.
Jean Baptiste Chastanu, Le Monde, pĂ«rshtati T. Ăela Lapsi.al
Një gjykatë në Bosnje e Hercegovinë ka hequr masën e paraburgimit për Radovan Vishkoviqin, kryeministër i Republikës Sërpska (RS), dhe për Nenad Stevandiqin, kryetar i parlamentit të RS-së, raporton Radiotelevizioni i Republikës Sërpska.
Seanca u mbajt tĂ« mĂ«rkurĂ«n, mĂ« 9 korrik, ku atyre u janĂ« caktuar masa ndaluese â konkretisht, detyrimi pĂ«r tâu paraqitur çdo 14 ditĂ« nĂ« organin kompetent tĂ« policisĂ«, thuhet nĂ« njoftim.
Pak ditë më parë, kjo gjykatë e kishte hequr masën e paraburgimit edhe për Millorad Dodikun, president i RS-së. Prokuroria në Bosnje e Hercegovinë kishte lëshuar në mars të këtij viti urdhër për shoqërimin e tyre nga policia gjyqësore.
Sipas kĂ«tij urdhri, tĂ« tre akuzohen pĂ«r kryerjen e veprĂ«s penale âsulm ndaj rendit kushtetuesâ.
Urdhri ishte lĂ«shuar nĂ« ditĂ«n kur parlamenti i RS-sĂ« pritej tĂ« diskutonte pĂ«r Draftin e KushtetutĂ«s sĂ« re tĂ« RS-sĂ«, pĂ«rmes sĂ« cilĂ«s autoritetet nĂ« kĂ«tĂ« ent planifikojnĂ« ta pĂ«rcaktojnĂ« RS-nĂ« si shtet tĂ« popullit serb, tâi japin tĂ« drejtĂ« vetĂ«vendosjeje, tĂ« themelojnĂ« ushtrinĂ« e tyre dhe tĂ« shfuqizojnĂ« KĂ«shillin e Popujve.
Kodi Penal i Bosnje e HercegovinĂ«s parasheh dĂ«nime deri nĂ« pesĂ« vjet burgim dhe ndalim tĂ« ushtrimit tĂ« funksioneve zyrtare pĂ«r kĂ«do qĂ« ânĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« paligjshme pĂ«rpiqet tĂ« ndryshojĂ« rendin kushtetues tĂ« Bosnje e HercegovinĂ«s, apo tĂ« rrĂ«zojĂ« institucionet mĂ« tĂ« larta tĂ« sajâ.
Ndërkohë, Gjykata Kushtetuese në Bosnje e Hercegovinë ka marrë një masë të përkohshme për pezullimin e zbatimit të Ligjit për regjistrin e posaçëm dhe transparencën e punës së organizatave jofitimprurëse. Kërkesa është paraqitur nga Kemal Ademoviq, nënkryetar i Dhomës së Popujve në Parlamentin e Bosnje e Hercegovinës.
Ky ligj, i miratuar nga Kuvendi i RS-së, sipas modelit të ligjit rus, vendos kontroll të rreptë mbi punën e sektorit civil në këtë entitet.
Dodik ka deklaruar se ligjet do të zbatohen pavarësisht këtij vendimi të gjykatës.
Ligjet e fundit janĂ« dĂ«nuar pothuajse unanimisht nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare â nga sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, dhe sekretari i pĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, Mark Rutte, e deri te shumĂ« ambasada tĂ« huaja nĂ« Bosnje e HercegovinĂ«./rel
Login
