Mes vetmisë dhe skamjes

Zërat e padëgjuar të pensionistëve në Shqipëri

Shqipëria po zbrazet nga të rinjtë. Në fshatra dhe qytete gjen të moshuar që ngrysin ditët e pleqërisë në vetmi duke u përpjekur të shtyjnë ditët. 

Faktoje ju zjell zërat e padëgjuar të pensionistëve dhe luftën e tyre të përditshme me jetën. Në rubrikën më të re “Përmes Fotografive“ gazetarja Esmeralda Topi dhe fotografi Atdhe Mulla kane takuar disa të moshuar që rrëfejnë luftën me vetminë, sëmundjet por edhe çmimet e kripura.

Esmeralda Topi dhe Atdhe Mulla

‘Pensioni më shkon për ilaçe’

Ditën që i bujtëm në apartamentin e saj pranë Mozaikut të Tiranës, Sanije Gashi kishte marrë pensionin. Ashtu si 767 mijë pensionistët e tjerë në të gjithë vendin, ishte kurioze të shihte se sa para do të merrte nga indeksimi 8.6% që qeveria i bëri pensioneve këtë tetor.

‘Kam punuar 35 vite në shtypshkronjë dhe marr 190 mijë lekë (të vjetra) në muaj’ – tha 77 vjeçarja duke theksuar se ‘nga këto 150 mijë i duheshin për ilaçe.’

Sanija ka kaluar ishemi celebrale që i ka lënë pasoja të rënda në shëndet, por është e detyruar të mbahet në këmbë duke i shërbyer vetes dhe të shoqit të sëmurë.

‘Kam dy fëmijë, një djalë dhe një vajzë. Janë të martuar. Vajzën e kam larg, vjen njëherë në tre katër ditë se aq ka mundësi. Ndërsa djali nuk na flet prej 20 vitesh.’- rrëfen gjithë trishtim Sanija duke përsëritur si refren këtë fjali:

‘Nuk fajësoj as djalin as nusen. Të tjerë njerëz ma kanë fajin…’

Në mungesë të fëmijëve, ajo i shërben Sadriut për të cilin thotë se ka 12 vite që vuan nga probleme të shëndetit mendor. Kanë bashkë gjysmë shekulli martesë ndaj Sanija është e bindur se i shoqi e ka ‘hallall’ përkujdesjen e saj.

‘Ngrihem shumë shpesh natën që i shërbej tim shoqi dhe nga problemet që kam jam rrëzuar më shumë se 19 herë. Falë zotit nuk kam thyer ndonjë kockë.’

Mirëpo, shenjat e rrëzimit të fundit i ka ende të dukshme në trup.

‘Sikur të mos mjaftonin të gjitha këto, kam bërë katër herë ndërhyrje në zemër.’, vazhdon Sanija, dhe na tregon një për një të gjitha ilaçet që i duhen për vete dhe të shoqin.

‘Vetëm kjo kutia që i ble Sadriut për të ushqyer trurin bën 25 mijë lekë.’, veçoi ajo nga komodina e mbushur me ilaçe sikur të ishte një mini farmaci.

E vetmja mbështetje financiare që çifti i të moshuarve ka janë pensionet. Të dy bashkë marrin 49,000 lekë çdo muaj. Por pasi shlyejnë detyrimet mujore ndaj shtetit dhe blenë ilaçet që ju nevojiten, çiftit Gashi ju mbeten shumë pak lekë për të kaluar muajin.

‘Pa u rritur çmimet dhe nuk e përballoja dot muajin, tani jo e jooo. Shkoj e marrim ushqimin çdo muaj tek mensa sociale. S’kam as takat, as lekë.’

Sanija dhe Sadriu janë vetëm dy nga 90 mijë të moshuarit e vetmuar në Shqipëri.

‘Prisja të merrja pensionin pastaj do ikja…’

Në fshatin Shënepremte të Divjakës jeton e vetme Kaleme Dardha. Duke u gdhirë 6 tetori, 82 vjeçarja u dhunua barbarisht nga dy të rinj të fshatit që i grabitën shtëpinë.

‘Shteti dhe qeveria t’i dënojë, e të verë dorë’, lutet ajo më lot në sy, teksa shënjat e dhunës i ‘ulërasin’ syve tanë…

Si çdo vit, edhe këtë vjeshtë-dimër nënë Kaleme do të shkonte në Itali tek të bijat, por lajmi i ‘rritjes së pensioneve’ e mbajti në fshat një muaj më shumë.

‘Prisja të merrja pensionin pastaj do ikja… isha kurioze se sa më ishte rritur se dëgjuam në lajme. Ata masakrenjtë, siç duket kanë menduar se unë nuk isha në shtëpi dhe kur I kapa gafil më dhunuan, e ça s’më panë sytë…’, rrëfen e tmerruar ajo.

82 vjeçarja ka dalë në pension të parakohshëm dhe merr 18,000 lekë në muaj por ndryshe nga shumë të moshuar të tjerë, ajo gjen mbështetje financiare nga të dy vajzat.

‘Nuk më mungon asgjë, s’më lënë gjë mangët. Por atje (Itali) nuk më rrihet, dua shtëpinë time në fshat. Këtu gjej rehat…po tani si do t’ia bëj?!’ ngre supet duke sjellë nëpërmend ndodhinë e tmerrshme të dhunimit dhe grabitjes nga dy të rinjtë e fshatit.

I gjithë fshati është tronditur nga kjo ngjarje e rëndë, por ndjesitë më të forta I gjetëm veçanërisht tek të moshuarit e tjerë të vetmuar të fshatit.

‘S’ishte parë e dëgjuar kjo që të dhunohej një plakë kështu… Merr çke për të marrë dhe lërë plakën e gjorë. Na ka zënë frika të gjithëve…’, thotë një familjare e nënë Kalemes që gjetëm në shtëpi.

‘Punoj tokën se s’më del hesapi’

Edhe në fshatin Shënepremte, si në çdo zonë tjetër rurale të Shqipërisë jetojnë më shumë të moshuar, sepse të rinjtë kanë emigruar. Skënder Çokun e gjetëm duke punuar tokën pranë një vile me tre kate.

‘Kjo është shtëpia e vajzës që kujdesem që kur kanë ikur në Gjermani.’, na tregon 71 vjeçari.

Skënderi ka punuar kuzhinier, ka vetëm 6 vite që ka dalë në pension dhe merr 15,700 lekë në muaj.

‘60 mijë lekë në muaj unë i dua ilaçe se vuaj nga tensioni dhe diabeti. Ndaj punoj tokën këtu, mbjell për veten time se s’më del hesapi’, vijon më tej ai.

Parcelën e tokës e ka mbjellë me perime dhe fruta të ndryshme ndaj shumicën e kohës e kalon aty duke u kujdesur që të marr frytet e të mbjellave.

‘Gjithsesi, mos të kishim fëmijët do kishim vdekur’, thotë ai me një buzëqeshje të embël në fytyrë, si për të na vërtetuar se edhe puna me tokën nuk i mjafton për të jetuar siç duhet.

‘Kujdesem për nipin’

Jo të gjithë pensionistët kanë dalë ‘zyrtarisht’ në pension. Ndryshe nga Skëndëri që në pension kujdeset për një shtëpi bosh, të tjerëve ju buçasin shtëpitë nga zërat e fëmijëve.

Bujar dhe Shpresa Luga janë dy pensionistë nga Tirana. Ata kanë më shumë se një dekadë që kanë dalë në pension.

‘Tani kemi një punë tjetër part time, mbajme nipërit.’, tregon Bujari duke shtyrë në lisharëse nipin e tij 2 vjeç.

‘Vajzat na kanë gëzuar me katër nipër të mrekullueshëm. Ne i ndihmojmë deri sa vijnë nga puna, duke u kujdesur për ta.’, thotë Shpresa teksa na tregon në telefon një fotografi të shkrepur së fundi më të katër djemtë e vegjël.

‘A nuk janë të mrekullueshëm?! Këta na shtojnë jetën. Bashkë me gjyshërit e tjerë i mbajmë në shtëpi deri sa arrijnë moshën e kopshtit, pastaj shkojnë atje me fëmijët’, tregon Shpresa dhe kthehet nga i shoqi duke shtuar: ‘më ndihmon edhe Bujari, kujdesemi të dy’.

Bujari është 75 vjeç, ka punuar gjithë jetën shofer dhe vitet e punës i janë shpërblyer me 23,000 lekë pension.

‘Kam punuar shofer që në kohën e komunizmit për një ministër shumë të rëndësishëm të kohës’ na tregon ai duke shtuar me shpoti ‘po pastaj kalova tek sporti deri sa dola në pension se ministri doli armik.’ 

Edhe Bujarin me Shpresën i ndihmojnë financiarisht të bijat, por ndryshe nga pensionistët e tjerë ata janë të lumtur që ndihmën ua shpërblejnë duke u kujdesur për fëmijët e tyre.

‘Nuk duhet të ketë pension nën 22 mijë lekë’

Faik Xhani është ish mësues nga Mati që prej vitesh drejton Shoqatën e “Pensionistëve të Shqipërisë”. 76 vjeçari i njeh mirë problemet e shtresës që përfaqëson dhe përpiqet të mbrojë me sa ka mundësi.

‘Të moshuarit janë me sëmundje, ju duhen lekë për ilaçe, për ushqim, për drita, ujë, telefon…Mishin e kanë harruar se çfarë është. Po rrofshin emigrantet, shyqyr që janë fëmijët se do hanim njëri- tjetrin’, pohon ai ndërsa komenton me ironi edhe indeksimin e fundit të pensioneve.

‘I çorodisin pensionistët me indeksime ndërkohë që ne i rropëm fëmijët po i lëmë fukarenj’

Faiku numëron 42 vite punë por shteti e shpërblen çdo muaj me 17,000 lekë pension. Ndërkohë që sipas tij, pensioni minimal duhet të nis nga 22 mijë lekë në muaj.

‘Këto janë parlamentarë xhepash, jo shërbëtorë të popullit.’ thotë Faiku, teksa na tregon shpenzimet minimale që i duhen një pensionisti çdo muaj (të detajuara në një bllok shënimesh).

‘Çuditem si s’ju bie mendja për ne?! I sheh këta pensionistët italianë që vijnë vërdallë nëpër Tiranë si turistë? Mua s’më del pensioni për të pirë një kafe çdo ditë në qendër të Tiranës, jo më të shëtis botën’, thotë ai ndërsa na rastisi të kalojmë përmes një grupi turistësh të huaj në kryeqytet.

Jeta e pensionistëve në Shqipëri ndryshon shumë nga ajo e pensionistëve që përmend Faiku. Pensionistët në Shqipëri e vuajnë rritjen e çmimeve më shumë se sa pjesa e tjetër e popullatës, pasi ato pak të ardhura që marrin i shpenzojnë në blerjen e ushqimeve, që zënë thuajse 60% të shpenzime mujore. Referuar të dhënave nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore pensioni mesatar mujor në qytet rezulton 17,350 lekë, ndërkohë që pensioni mestar mujor në fshat është 10,349 lekë. Dhe përtej propogandës për rritje pensionesh, e vërteta është se nga 1 tetori, pensioni mesatar në qytet u shtua vetëm 1,500 lekë nga indeksimi ndërsa pensioni mesatar në fshat vetëm 890 lekë.

‘Më i lartë tensioni se sa pensioni’

Një nga kategoritë më të keqpaguara pas daljes në pension janë minatorët. Ndryshe nga të tjerët që ankohen nën zë, ata prej katër javësh, po protestojnë në hyrje të parlamentit në përpjekje për t’i rikujtuar ligjvënësve të majtë të mbajnë premtimin e dhënë prej një dekade, miratimin e statusit të minatorit.

Mëngjesin e cdo të enjte dhjetra minatorë dhe ish minatotrë i drejtohen Kuvendit me thirrje dhe pankarta nëpër duar me shpresë se një ditë zëri i tyre do të dëgjohet. 

“ Kam punuar 16 vite minatorë në Qafën e Barit, në Munellë. Sot marr 222 mijë lekë( të vjetra).”, thotë i zhgënjyer ish minatori Mark Gjergji.

“ Ndihem i nëpërkëmbur nga qeveria. Këta gjejnë para të rrisin pagat e tyre dhe kanë vite që mbajnë peng statusin tonë. Pensioni mesatar i një minatori sot është 250 mijë lekë të vjetra, por ne kërkojmë që të mos ketë pension nën 405 mijë lekë për minatorët.”, shton më tej ai.

Protestat e tyre nuk i kanë shqetësuar parlamentarët të cilët zbresin nga makinat luksoze dhe i drejtohen seancës së radhëstë shkujdesur. Indiferenca e tyre nuk i step minatorët, përkundrazi…  ata thonë se nuk do të dorëzohen deri sa miratimi i statusit të minatorit të futet në rendin e ditës, ndonjë të enjte. 

“Do të rrimë këtu deri sa të miratojnë statusin. Unë kam punuar 15 vite në minierë, marrë 17 mijë lekë pension. E se cdo të thotë të punosh nëntokë? Këta se dinë, as nuk duan ta dinë. Kanë vite që na premtojnë, të dyja palët.”, thotë Ymer Kadiolli, ish minator.

Sirtarëve të Kuvendit të Shqipërisë ‘fle’ prej tre vitesh një peticion me 10 mijë e 680 firma minatorësh që kërkojnë Statusin.

Përmes miratimit të Statusit të Minatorit, ata kërkojnë:

• Sigurimin e jetës për minatorët
• Rritjen e pagave dhe përfitimeve të tjera për minatorët
• Rritjen e pensioneve për minatorët
• Garantimin e kujdesit shëndetësor për minatorët dhe ish minatorët

Premtimi për “Statusin e Minatorit” është dhënë për herë të parë nga kryeministri Edi Rama në fushatën elektorale të 2009, kur ishte opozitë. Me ardhjen në pushtet, Ramës ju deshën 5 vite që të përsëriste të njëjtin premtim të cilin ende se ka mbajtur.

Mes vetmisë dhe skamjes

Zërat e padëgjuar të pensionistëve në Shqipëri

Shqipëria po zbrazet nga të rinjtë. Në fshatra dhe qytete gjen të moshuar që ngrysin ditët e pleqërisë në vetmi duke u përpjekur të shtyjnë ditët. 

Faktoje ju zjell zërat e padëgjuar të pensionistëve dhe luftën e tyre të përditshme me jetën. Në rubrikën më të re “Përmes Fotografive“ gazetarja Esmeralda Topi dhe fotografi Atdhe Mulla kane takuar disa të moshuar që rrëfejnë luftën me vetminë, sëmundjet por edhe çmimet e kripura.

Esmeralda Topi dhe Atdhe Mulla

‘Pensioni më shkon për ilaçe’

Ditën që i bujtëm në apartamentin e saj pranë Mozaikut të Tiranës, Sanije Gashi kishte marrë pensionin. Ashtu si 767 mijë pensionistët e tjerë në të gjithë vendin, ishte kurioze të shihte se sa para do të merrte nga indeksimi 8.6% që qeveria i bëri pensioneve këtë tetor.

‘Kam punuar 35 vite në shtypshkronjë dhe marr 190 mijë lekë (të vjetra) në muaj’ – tha 77 vjeçarja duke theksuar se ‘nga këto 150 mijë i duheshin për ilaçe.’

Sanija ka kaluar ishemi celebrale që i ka lënë pasoja të rënda në shëndet, por është e detyruar të mbahet në këmbë duke i shërbyer vetes dhe të shoqit të sëmurë.

‘Kam dy fëmijë, një djalë dhe një vajzë. Janë të martuar. Vajzën e kam larg, vjen njëherë në tre katër ditë se aq ka mundësi. Ndërsa djali nuk na flet prej 20 vitesh.’- rrëfen gjithë trishtim Sanija duke përsëritur si refren këtë fjali:

‘Nuk fajësoj as djalin as nusen. Të tjerë njerëz ma kanë fajin…’

Në mungesë të fëmijëve, ajo i shërben Sadriut për të cilin thotë se ka 12 vite që vuan nga probleme të shëndetit mendor. Kanë bashkë gjysmë shekulli martesë ndaj Sanija është e bindur se i shoqi e ka ‘hallall’ përkujdesjen e saj.

‘Ngrihem shumë shpesh natën që i shërbej tim shoqi dhe nga problemet që kam jam rrëzuar më shumë se 19 herë. Falë zotit nuk kam thyer ndonjë kockë.’

Mirëpo, shenjat e rrëzimit të fundit i ka ende të dukshme në trup.

‘Sikur të mos mjaftonin të gjitha këto, kam bërë katër herë ndërhyrje në zemër.’, vazhdon Sanija, dhe na tregon një për një të gjitha ilaçet që i duhen për vete dhe të shoqin.

‘Vetëm kjo kutia që i ble Sadriut për të ushqyer trurin bën 25 mijë lekë.’, veçoi ajo nga komodina e mbushur me ilaçe sikur të ishte një mini farmaci.

E vetmja mbështetje financiare që çifti i të moshuarve ka janë pensionet. Të dy bashkë marrin 49,000 lekë çdo muaj. Por pasi shlyejnë detyrimet mujore ndaj shtetit dhe blenë ilaçet që ju nevojiten, çiftit Gashi ju mbeten shumë pak lekë për të kaluar muajin.

‘Pa u rritur çmimet dhe nuk e përballoja dot muajin, tani jo e jooo. Shkoj e marrim ushqimin çdo muaj tek mensa sociale. S’kam as takat, as lekë.’

Sanija dhe Sadriu janë vetëm dy nga 90 mijë të moshuarit e vetmuar në Shqipëri.

‘Prisja të merrja pensionin pastaj do ikja…’

Në fshatin Shënepremte të Divjakës jeton e vetme Kaleme Dardha. Duke u gdhirë 6 tetori, 82 vjeçarja u dhunua barbarisht nga dy të rinj të fshatit që i grabitën shtëpinë.

‘Shteti dhe qeveria t’i dënojë, e të verë dorë’, lutet ajo më lot në sy, teksa shënjat e dhunës i ‘ulërasin’ syve tanë…

Si çdo vit, edhe këtë vjeshtë-dimër nënë Kaleme do të shkonte në Itali tek të bijat, por lajmi i ‘rritjes së pensioneve’ e mbajti në fshat një muaj më shumë.

‘Prisja të merrja pensionin pastaj do ikja… isha kurioze se sa më ishte rritur se dëgjuam në lajme. Ata masakrenjtë, siç duket kanë menduar se unë nuk isha në shtëpi dhe kur I kapa gafil më dhunuan, e ça s’më panë sytë…’, rrëfen e tmerruar ajo.

82 vjeçarja ka dalë në pension të parakohshëm dhe merr 18,000 lekë në muaj por ndryshe nga shumë të moshuar të tjerë, ajo gjen mbështetje financiare nga të dy vajzat.

‘Nuk më mungon asgjë, s’më lënë gjë mangët. Por atje (Itali) nuk më rrihet, dua shtëpinë time në fshat. Këtu gjej rehat…po tani si do t’ia bëj?!’ ngre supet duke sjellë nëpërmend ndodhinë e tmerrshme të dhunimit dhe grabitjes nga dy të rinjtë e fshatit.

I gjithë fshati është tronditur nga kjo ngjarje e rëndë, por ndjesitë më të forta I gjetëm veçanërisht tek të moshuarit e tjerë të vetmuar të fshatit.

‘S’ishte parë e dëgjuar kjo që të dhunohej një plakë kështu… Merr çke për të marrë dhe lërë plakën e gjorë. Na ka zënë frika të gjithëve…’, thotë një familjare e nënë Kalemes që gjetëm në shtëpi.

‘Punoj tokën se s’më del hesapi’

Edhe në fshatin Shënepremte, si në çdo zonë tjetër rurale të Shqipërisë jetojnë më shumë të moshuar, sepse të rinjtë kanë emigruar. Skënder Çokun e gjetëm duke punuar tokën pranë një vile me tre kate.

‘Kjo është shtëpia e vajzës që kujdesem që kur kanë ikur në Gjermani.’, na tregon 71 vjeçari.

Skënderi ka punuar kuzhinier, ka vetëm 6 vite që ka dalë në pension dhe merr 15,700 lekë në muaj.

‘60 mijë lekë në muaj unë i dua ilaçe se vuaj nga tensioni dhe diabeti. Ndaj punoj tokën këtu, mbjell për veten time se s’më del hesapi’, vijon më tej ai.

Parcelën e tokës e ka mbjellë me perime dhe fruta të ndryshme ndaj shumicën e kohës e kalon aty duke u kujdesur që të marr frytet e të mbjellave.

‘Gjithsesi, mos të kishim fëmijët do kishim vdekur’, thotë ai me një buzëqeshje të embël në fytyrë, si për të na vërtetuar se edhe puna me tokën nuk i mjafton për të jetuar siç duhet.

‘Kujdesem për nipin’

Jo të gjithë pensionistët kanë dalë ‘zyrtarisht’ në pension. Ndryshe nga Skëndëri që në pension kujdeset për një shtëpi bosh, të tjerëve ju buçasin shtëpitë nga zërat e fëmijëve.

Bujar dhe Shpresa Luga janë dy pensionistë nga Tirana. Ata kanë më shumë se një dekadë që kanë dalë në pension.

‘Tani kemi një punë tjetër part time, mbajme nipërit.’, tregon Bujari duke shtyrë në lisharëse nipin e tij 2 vjeç.

‘Vajzat na kanë gëzuar me katër nipër të mrekullueshëm. Ne i ndihmojmë deri sa vijnë nga puna, duke u kujdesur për ta.’, thotë Shpresa teksa na tregon në telefon një fotografi të shkrepur së fundi më të katër djemtë e vegjël.

‘A nuk janë të mrekullueshëm?! Këta na shtojnë jetën. Bashkë me gjyshërit e tjerë i mbajmë në shtëpi deri sa arrijnë moshën e kopshtit, pastaj shkojnë atje me fëmijët’, tregon Shpresa dhe kthehet nga i shoqi duke shtuar: ‘më ndihmon edhe Bujari, kujdesemi të dy’.

Bujari është 75 vjeç, ka punuar gjithë jetën shofer dhe vitet e punës i janë shpërblyer me 23,000 lekë pension.

‘Kam punuar shofer që në kohën e komunizmit për një ministër shumë të rëndësishëm të kohës’ na tregon ai duke shtuar me shpoti ‘po pastaj kalova tek sporti deri sa dola në pension se ministri doli armik.’ 

Edhe Bujarin me Shpresën i ndihmojnë financiarisht të bijat, por ndryshe nga pensionistët e tjerë ata janë të lumtur që ndihmën ua shpërblejnë duke u kujdesur për fëmijët e tyre.

‘Nuk duhet të ketë pension nën 22 mijë lekë’

Faik Xhani është ish mësues nga Mati që prej vitesh drejton Shoqatën e “Pensionistëve të Shqipërisë”. 76 vjeçari i njeh mirë problemet e shtresës që përfaqëson dhe përpiqet të mbrojë me sa ka mundësi.

‘Të moshuarit janë me sëmundje, ju duhen lekë për ilaçe, për ushqim, për drita, ujë, telefon…Mishin e kanë harruar se çfarë është. Po rrofshin emigrantet, shyqyr që janë fëmijët se do hanim njëri- tjetrin’, pohon ai ndërsa komenton me ironi edhe indeksimin e fundit të pensioneve.

‘I çorodisin pensionistët me indeksime ndërkohë që ne i rropëm fëmijët po i lëmë fukarenj’

Faiku numëron 42 vite punë por shteti e shpërblen çdo muaj me 17,000 lekë pension. Ndërkohë që sipas tij, pensioni minimal duhet të nis nga 22 mijë lekë në muaj.

‘Këto janë parlamentarë xhepash, jo shërbëtorë të popullit.’ thotë Faiku, teksa na tregon shpenzimet minimale që i duhen një pensionisti çdo muaj (të detajuara në një bllok shënimesh).

‘Çuditem si s’ju bie mendja për ne?! I sheh këta pensionistët italianë që vijnë vërdallë nëpër Tiranë si turistë? Mua s’më del pensioni për të pirë një kafe çdo ditë në qendër të Tiranës, jo më të shëtis botën’, thotë ai ndërsa na rastisi të kalojmë përmes një grupi turistësh të huaj në kryeqytet.

Jeta e pensionistëve në Shqipëri ndryshon shumë nga ajo e pensionistëve që përmend Faiku. Pensionistët në Shqipëri e vuajnë rritjen e çmimeve më shumë se sa pjesa e tjetër e popullatës, pasi ato pak të ardhura që marrin i shpenzojnë në blerjen e ushqimeve, që zënë thuajse 60% të shpenzime mujore. Referuar të dhënave nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore pensioni mesatar mujor në qytet rezulton 17,350 lekë, ndërkohë që pensioni mestar mujor në fshat është 10,349 lekë. Dhe përtej propogandës për rritje pensionesh, e vërteta është se nga 1 tetori, pensioni mesatar në qytet u shtua vetëm 1,500 lekë nga indeksimi ndërsa pensioni mesatar në fshat vetëm 890 lekë.

‘Më i lartë tensioni se sa pensioni’

Një nga kategoritë më të keqpaguara pas daljes në pension janë minatorët. Ndryshe nga të tjerët që ankohen nën zë, ata prej katër javësh, po protestojnë në hyrje të parlamentit në përpjekje për t’i rikujtuar ligjvënësve të majtë të mbajnë premtimin e dhënë prej një dekade, miratimin e statusit të minatorit.

Mëngjesin e cdo të enjte dhjetra minatorë dhe ish minatotrë i drejtohen Kuvendit me thirrje dhe pankarta nëpër duar me shpresë se një ditë zëri i tyre do të dëgjohet. 

“ Kam punuar 16 vite minatorë në Qafën e Barit, në Munellë. Sot marr 222 mijë lekë( të vjetra).”, thotë i zhgënjyer ish minatori Mark Gjergji.

“ Ndihem i nëpërkëmbur nga qeveria. Këta gjejnë para të rrisin pagat e tyre dhe kanë vite që mbajnë peng statusin tonë. Pensioni mesatar i një minatori sot është 250 mijë lekë të vjetra, por ne kërkojmë që të mos ketë pension nën 405 mijë lekë për minatorët.”, shton më tej ai.

Protestat e tyre nuk i kanë shqetësuar parlamentarët të cilët zbresin nga makinat luksoze dhe i drejtohen seancës së radhëstë shkujdesur. Indiferenca e tyre nuk i step minatorët, përkundrazi…  ata thonë se nuk do të dorëzohen deri sa miratimi i statusit të minatorit të futet në rendin e ditës, ndonjë të enjte. 

“Do të rrimë këtu deri sa të miratojnë statusin. Unë kam punuar 15 vite në minierë, marrë 17 mijë lekë pension. E se cdo të thotë të punosh nëntokë? Këta se dinë, as nuk duan ta dinë. Kanë vite që na premtojnë, të dyja palët.”, thotë Ymer Kadiolli, ish minator.

Sirtarëve të Kuvendit të Shqipërisë ‘fle’ prej tre vitesh një peticion me 10 mijë e 680 firma minatorësh që kërkojnë Statusin.

Përmes miratimit të Statusit të Minatorit, ata kërkojnë:

• Sigurimin e jetës për minatorët

• Rritjen e pagave dhe përfitimeve të tjera për minatorët

• Rritjen e pensioneve për minatorët

• Garantimin e kujdesit shëndetësor për minatorët dhe ish minatorët

Premtimi për “Statusin e Minatorit” është dhënë për herë të parë nga kryeministri Edi Rama në fushatën elektorale të 2009, kur ishte opozitë. Me ardhjen në pushtet, Ramës ju deshën 5 vite që të përsëriste të njëjtin premtim të cilin ende se ka mbajtur.

The post Mes vetmisë dhe skamjes appeared first on Faktoje.al.

test

The post test appeared first on Faktoje.al.

The post Studimi alarmant/ Liqeni Artificial i sëmurë, ndotje nga tetë drejtime appeared first on Faktoje.al.

Një vit pas hapjes së kampit të emigrantëve, fshati Gjadër në Lezhë vijon të ketë probleme me energjinë elektrike. Banorët rrëfejnë se me ardhjen e dimrit, dritat ikin për orë të tëra për shkak të rrjetit të amortizuar. Bashkia Lezhë ia kalon përgjegjësinë OSHEE-së.

Esmeralda Topi

Në vjeshtën e vitit të kaluar, emri i fshatit Gjadër në Lezhë mori jehonë ndërkombëtare, pasi Italia hapi aty kampin për emigrantët. Në fillim, banorët ishin refuzues. Por me kalimin e kohës, investimi italian solli gjallërim ekonomik dhe mëndësia e banorëve ndryshoi. Shtëpitë u dhanë me qira, punësimi u rrit dhe për herë të parë pas shumë vitesh, Gjadri nisi të kishte lëvizje.

“I ka dhënë tmerrësisht shumë zhvillim. U lëshuan shtëpi me qira nga 400 euro më e dobta, deri në 1000 euro. U punësuan shumë njerëz, me paga deri në 1 mijë euro,” – thotë për Faktoje.al Aleksandër Preka, kryeplaku i fshatit.

Si shumë zona rurale të Shqipërisë, edhe Gjadri është prekur nga emigracioni. Nga mbi 2 mijë banorë para viteve ’90, sot kanë mbetur rreth 700. Megjithatë, pas hapjes së kampit, banorët thonë se pushteti vendor ka kthyer sërish sytë nga fshati me disa ndërhyrje infrastrukturore.

Errësira që nuk largohet

Një prej problemeve më të vjetra të Gjadrit mbetet energjia elektrike. Rrjeti i amortizuar bën që, sidomos në dimër, fshati të mbetet me orë të tëra pa drita.

“Na patën thënë ‘do ju lidhim me kampin’, por na rrejtën. Linja është e vjetër, do duhej shkëputur nga Lezha dhe lidhur në Bisht të Balldrenit,” – shpjegon Preka.

Banorët e fshatit thonë se, ndonëse disa probleme të tjera si kullimi dhe varrezat janë zgjidhur, energjia vijon të mbetet plagë e hapur.

“Më shumë pa drita se me drita. Dje, për shembull, nuk kishim për dy orë. Kur fryn pak erë, na ikin dritat,” – thotë një banor.

“Premtojnë shumë, por unë e di që më ikin dritat. Nganjëherë ikin natën dhe s’vijnë deri në mëngjes,” – shton një tjetër.

Premtimi elektoral

Gjatë fushatës për zgjedhjet parlamentare të majit 2025, kryetari i Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, në prani të drejtuesit politik të qarkut, Ulsi Manja, u zotua se “energjinë elektrike nuk do ta kishin më temë banorët e Gjadrit”.

Por disa muaj më pas, terreni tregon të kundërtën. Në vizitën e “Faktoje” më 14 tetor, banorët raportuan ndërprerje të përditshme të energjisë.

“Dritat ikin shpesh. Dimri s’ka nisur mirë dhe ne rrimë në terr,” – shprehen ata.

Në një përgjigje zyrtare për “Faktoje”, Bashkia Lezhë sqaroi se investimet në rrjetin elektrik nuk janë në kompetencën e saj.

“Sipas ligjit nr. 139/2015 ‘Për vetëqeverisjen vendore’, Bashkia Lezhë është përgjegjëse vetëm për ndriçimin publik.”

Ndonëse premtimi në fushatën elektorale banorëve të Gjadrit iu bë nga kryetari i Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, zgjidhja e problemit mbetet në dorën e OSHEE dhe pushtetit qendror, jo të bashkisë.

Drejtori i Zyrës së Shtypit të OSHEE-së, Ardi Kola, në një komunikim me Faktoje.al se problematika në Gjadër është e njohur dhe se janë marrë masa në planin afatmesëm nga OSSH Sh.A për ndërhyrje. Sipas tij, po hartohen projektet përkatëse për rikonstruksionin e rrjetit elektrik të zonës.

“Drejtoria Rajonale e Shkodrës ka marrë të gjithe masat për të ndërhyrë në pikat emergjente, bazuar mbi planin e remonteve.”- argumentoi më tej ai.

Përfundim

Bazuar në verifikimin në terren dhe të dhënat e mbledhura, premtimin e kryetarit të Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, se energjia elektrike nuk do të jetë më problem për Gjadërin, e kategorizojmë si ende të pambajtur.

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Premtimi që s’ndriçoi Gjadrin, fshati ende në errësirë appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Dorëheqja e deputetes së PS shkakton “tërmet” të papritur në parti dhe “trondit” Edi Ramën 

Verdikti: Mungon konteksti

—————————————————————–

Dorëheqja e pritshme nga mandati e kandidates së Partisë Socialiste për kryebashkiake të Vlorës, Brunilda Mersini, është përdorur nga portali Noxblog jo vetëm për një, por dy tituj abuzues me qëllim mbledhjen e klikimeve.

Kështu, lexuesi nxitet të mendojë se më 27 tetor 2025, një deputete e Partisë Socialiste ka hequr dorë nga mandati papritur dhe pa dijeninë e qeverisë dhe kryeministrit, të cilët janë tronditur tepër nga ky gjest.

Megjithatë, lexuesi kurioz do të zhgënjehet kur të klikojë titullin dhe të lexojë në brendinë e artikujve se bëhet fjalë për dorëheqjen e deputetes Brunilda Mersini, e cila “është e lidhur drejtpërdrejt me synimin e saj për të garuar në zgjedhjet e pjesshme vendore.”

Detyrimisht, për të kandiduar për kryebashkiake, Mersini duhet të braktisë mandatin si deputete. Si rrjedhim, mund të themi se, ndryshe nga ç’pretendojnë titujt e mësipërm, ky veprim nga ana e saj ishte krejt i pritshëm.

Titujt e mësipërm dukshëm synojnë të përfitojnë klikime duke tërhequr interesin dhe vëmendjen e publikut.

The post Dorëheqja e deputetes për të kandiduar për kryebashkiake, krejt e pritshme appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon një makinë elektrike Tesla duke u karikuar nga një gjenerator me naftë që ajo tërheq ndërsa lëviz.

Verdikti: E pavërtetë, Gjeneruar me AI

————————————————————–

Një video që po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, pretendohet se tregon një makinë elektrike Tesla ndërsa karikohet nga një gjenerator me naftë, të cilin e tërheq nga pas duke ecur.

Video tregon, nga perspektiva e një kamere në sediljen e përparme djathtas të një makine tjetër, një Tesla të bardhë që ecën në një rrugë. Tym i zi i errët del nga një tub i ngushtë në pjesën e përparme të një kutie të verdhë që supozohet se është një gjenerator nafte. Dy kabllo portokalli të bashkangjitura në fenerin e pasëm majtas të Teslës lidhen me rimorkion.

është e pamundur që këto kabllo të jenë duke karikuar Teslën. Kjo sepse, së pari, kur Teslat karikohen, ato lidhen me anën e fenerit me një kabllo të vetme, jo me vetë fenerin siç shihet në video. Së dyti, një Tesla nuk mund të karikohet ndërsa është duke u ngarë.

Karikimi i Tesla në videon e rreme (majtas) dhe karikimi i një Tesla reale (djathtas)

Ato gjithashtu ndezin një dritë jeshile që tregon se po karikohen, ose ndonjë dritë në ngjyrë tjetër si e verdhë nëse nuk është lidhur siç duhet ose të kuqe nëse është zbuluar ndonjë defekt. Megjithatë, asnjë dritë nuk shfaqet në video.

Një tjetër detaj i kësaj video që sfidon realitetin është mungesa e një shufre tërheqëse që lidh rimorkion me makinën. Rimorkio duket se lëviz në sinkron me Teslën pa u tërhequr.

Më tej, gjeneratori i pretenduar ka gabime drejtshkrimore si një “R” e shkruar mbrapsht ose fjalë që nuk kanë asnjë kuptim.

Të gjitha këto detaje jo konsistente me realitetin janë tregues se kjo video me gjasa është gjeneruar me programe kompjuterike të inteligjencës artificiale (AI).

Mjeti i zbulimit të inteligjencës artificiale Hive, tregoi se kishte 93.2% të ngjarë që video të kishte përmbajtje të gjeneruar nga inteligjenca artificiale.

The post E gjeneruar video e Teslës që karikohet me gjenerator nafte appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Neptun po shpërndan sete luksoze dhuratash falas

Verdikti: E pavërtetë, Skemë mashtrimi

———————————————————————–

Një postim nga një llogari e quajtur “Neptun Al” njofton se “Neptun po shpërndan sete luksoze dhuratash PLOTËSISHT FALAS!” 

Postimi shpjegon se “me rastin e ardhjes së parë të markës Smeg në Shqipëri, Neptun dhuron për të gjithë një set fantastik me çajnik dhe tostierë Smeg” duke i ftuar përdoruesit të klikojnë një lidhje ku do t’u përgjigjen disa pyetjeve për të marrë dhuratat.

Megjithatë, me të klikuar ridrejtohemi në një faqe e cila identifikohet nga databaza e anti-virusit Avast si një dyqan i rremë online: një skemë e krijuar për të vjedhur të dhënat personale apo fjalëkalime.

Kjo faqe është bllokuar. Adplumbingheatingandelectrical mund të jetë një dyqan i rremë online. Hakerat krijojnë dyqane të rrme online për t’u përngjarë dyqaneve të vërteta, në mënyrë që të përpiqen t’u vjedhin të dhënat personale ose para.

Ndërkaq, vetë kompania Neptun Albania, në faqen e saj zyrtare në Facebook, ka përgënjeshtruar një tjetër postim të faqes së rreme, duke rikujtuar përdoruesit se “ofertat dhe komunikimet zyrtare vijnë vetëm nga kanalet zyrtare.”

Lexuesit duhet të bëjnë kujdes nga oferta të tilla në rrjetet sociale, ku skema mashtrimi përdorin identitetin dhe emrat e kompanive të njohura për përfitime të ndryshme. 

“Faktoje” ka identifikuar një numër skemash të tjera mashtrimi që qarkullojnë herë pas here në rrjete sociale.

The post Skemë mashtrimi çajniku dhe tostiera dhuratë nga Neptun appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Kjo video tregon kometën 3I/ATLAS, e cila aktualisht po shpejton drejt Tokës

Verdikti: E paprovuar

—————————————————-

Një video që po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, pretendohet se tregon kometën ndëryjore 3I/ATLAS, “e cila aktualisht po shpejton drejt Tokës.”

Si zakonisht, pretendimi dhe video nuk shoqërohen me ndonjë burim apo referencë mbështetëse.

Megjithatë, lexuesi skeptik do të ketë nisur të dyshojë vërtetësinë e kësaj videoje nga fakti që objekti shumëngjyrëshe spiral që ajo tregon i përngjan më shumë një yjësie, se sa një komete.

Më tej, objekti në video nuk i përngjan 3I/Atlas, siç duket në fotot e konfirmuara si ajo më poshtë, e shkrepur nga teleskopi Gemini Observatory në Kili.

Foto me ngjyra e 3I/ATLAS nga Gemini South Observatory. Yjet janë me vija të ngjyrosura për shkak të ndjekjes së kometës.

Për krahasim, mund të vërreni një imazh të yjësisë NGC 4634 të prodhuar nga Teleskopi Hapësinor Hubble, më poshtë.

Foto e NGC 4634 e prodhuar nga Kamera e Avancuar për Sondazhe e Teleskopit Hapësinor Hubble dhe Kamera Planetare me Fushë të Gjerë 2

Sipas Administratës Kombëtare amerikane të Aeronautikës dhe Hapësirës (NASA), 3I/ATLAS u zbulua për herë të parë më 1 korrik 2025. Forma e rrugës së tij, që dallon nga orbita rreth Diellit, i lejoi astronomët të arrinin në përfundimin se është një objekt ndëryjor, i treti i njohur i asaj klase.

Ndërsa disa nga karakteristikat e tij ende nuk janë përcaktuar, komuniteti shkencor pajtohet që 3I/ATLAS është një kometë. Sipas NASA, “ai ka një bërthamë dhe një komë të akullt (një re e ndritshme gazi dhe pluhuri që rrethon një kometë ndërsa i afrohet Diellit). Kjo është arsyeja pse astronomët e kategorizojnë atë si një kometë.”

Agjencia hapësinore sqaron gjithashtu se 3I/ATLAS nuk përbën rrezik për Tokën. “Edhe pse trajektorja e objektit e sjell atë në sistemin e brendshëm diellor, ai nuk do t’i afrohet Tokës. Ndërsa kometa 3I/ATLAS udhëton nëpër sistemin diellor, ajo nuk do t’i afrohet planetit tonë më shumë se 1.6 au (rreth 150 milionë milje, ose 240 milionë kilometra,” shkruhet në faqen zyrtare të NASA.

The post Kjo nuk është pamja e kometës ndëryjore 3I/ATLAS appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Ky imazh tregon katedralen e Strasburgut më 1744 të ndriçuar me elektricitet mbi një shekull përpara shpikjes së llambës.

Verdikti: E paprovuar

————————————————————

Në hapësirat konspiracioniste një gravurë e katedrales së Strasburgut nga viti 1744 që duket se tregon majën e saj të ndriçuar po përdoret për të nënkuptuar një histori alternative, jo “zyrtare”, në të cilën përdorimi i elektricitetit ekzistonte përpara shpikjes së llambës në 1879.

Si zakonisht, përveç vizatimit të mësipërm, nuk sillet asnjë burim, provë apo referencë që mbështet pretendimin se ndriçimi i katedrales është elektrik.

Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se imazhi i mësipërm është vërtet një gravurë që tregon katedralen ikonike të qytetit të Strasburgut të ndriçuar me rastin e vizitës së mbretit Luigji XV i Francës më 5-10 tetor 1744.

Paraqitja e mbërritjes së Mbretit Luigji XV para Katedrales së Strasburgut, 5 tetor 1744

Kjo vizitë u shoqërua me shumë aktivitete festive për shkak se shënoi vizitën e parë të një monarku francez në krahinën e rëndësishme të Alsace që prej aneksimit të saj nga mbreti paraardhës, Luigji i XIV në 1681. 

Festivale të mrekullueshme u organizuan në të gjithë qytetin, vera rridhte në shatërvanët e shesheve, hidheshin fishekzjarre dhe një pëlhurë e madhe 12 metra e lartë dhe 30 metra e gjerë u ngrit përpara Pallatit Rohan për të fshehur pjesërisht shtëpitë gotike pak të vlerësuara në atë kohë. Kjo vizitë do ta linte qytetin e Strasburgut në ekstazë dhe në borxhe për shumë vite.

Gravurat e kohës përshkruajnë festimet që përfshinin hyrjen e Mbretit në qytet, lojërat në ujë dhe shfaqjet teatrale, turnetë, ndriçimin e ndërtesave publike brenda Strasburgut, riprodhimet e betejave dhe një shfaqje spektakolare fishekzjarresh mbi lumin Ill.

Ndriçimi në shekullin e XVIII, përpara përdorimit të rrymës elektrike, do të realizohej kryesisht me qirinj, poçe zjari apo fanarë.

Në fakt, sipas përshkrimit të festimeve në librin e JM Weiss ku shfaqet fillimisht gravura e katedrales së ndriçuar, “i gjithë qyteti ishte i ndriçuar. […] Maja e kullës së katedrales, shkallët e katër kullave të formuara në spirale të hapura, balustradat e platformës, ajo e galerive dhe e gjithë gjatësia e nefit të kësaj ndërtese të madhe, ndriçoheshin nga poçe zjarri, të cilat dukej se e kishin transformuar këtë vepër të mrekullueshme arkitekturore në kristal.”

Një muaj pas vizitës së tij në Strasburg, në Nëntor 1744, qyteti i Parisit festoi kthimin e Luigjit XV nga një fushatë ushtarake duke e veshur Marché Saint-Paul me llambadarë Suresnes të mbështetur në shtylla të vendosura “në një distancë të përshtatshme.” Poshtë Place de Grève në Place des Canons (një vend i rezervuar tradicionalisht për festimet e klasës punëtore), u krijua një “sallë drite” nga kurora llambash dhe llambadarë teli çeliku të varur nga shtyllat.

Programi ndriçimi i instaluar në Rue de la Ferronnerie në Paris për festimin e martesës së

Madame Premiere në 1739, i ripërdorur në 1744 për të festuar kthimin e Luigjit XV në qytet. Të dy projektet u sponsorizuan nga shoqëria e tregtarëve. Nga Frézier, A.-F. (1747) Traité des feux

d’artifice pour le spectacle, Paris, pllaka X

Në 1751, me rastin e lindjes së pritur të Dukës së Burgundy, katër mbrëmje ndriçimi transformuan fasadat e Hôtel de Ville (bashkisë) në Paris dhe shtëpitë e përfaqësuesve të qytetit në një spektakël të pabesueshëm drite me mbi 92 mijë poçe zjarri dhe 35 mijë llamba me vajguri, për të mos përmendur mijëra fanarë kinezë dhe rrota Catherine, llamba Suresnes dhe fenerë të tjerë me kornizë teli të ngjitur në fasada.

The post Asnjë mister pas ndriçimit të katedrales së Strasburgut përpara shpikjes së llambës appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Me këtë kompresë këmbësh me qepë mund të detoksifikoni trupin ndërsa flini

Verdikti: E paprovuar

———————————————————

Një postim me mbi 300 pëlqime në Facebook udhëzon përdoruesit të përdorin një kompresë për këmbët me qepë dhe hudhra për të pastruar trupin nga toksinat.

Megjithatë, kjo praktikë nuk rekomandohet nga asnjë udhëzues mjekësor dhe as nuk mbështetet nga hulumtime të besueshme shkencore.

Megjithëse qepët kanë një numër përfitimesh shëndetësore, nuk ka prova shkencore apo konsensus mjekësor që mbështesin pohimin se vendosja e qepëve në këmbë ka ndonjë efekt detoksifikues. Detoksifikimi është një proces kompleks biologjik i menaxhuar kryesisht nga mëlçia dhe veshkat, jo nga perimet e vendosura në lëkurë.

Mund të argumentohet se vetitë antioksiduese të disa kimikateve të qepës ndihmojnë në pastrimin e “toksinave” nga trupi juaj, por, përsëri, do të duhej t’i konsumonit këto kimikate, jo t’i vendosnit mbi lëkurën e trashë të shputës së këmbës.

Trupi i njeriut detoksifikohet natyrshëm nëpërmjet disa organeve dhe sistemeve. Mëlçia luan rolin qendror duke i zbërthyer toksinat në substanca më pak të dëmshme që mund të ekskretohen. Veshkat filtrojnë gjakun për të larguar mbeturinat dhe lëngjet e tepërta, të cilat nxirren jashtë si urinë. Mushkëritë nxjerrin dioksidin e karbonit dhe toksinat e ajrit, ndërsa lëkura eliminon mbeturinat nëpërmjet djersës. Sistemi tretës gjithashtu kontribuon duke nxjerrë jashtë ushqimin e patretur dhe substancat e dëmshme nëpërmjet zorrës së trashë. Së bashku, këto sisteme punojnë vazhdimisht për të neutralizuar dhe larguar toksinat, duke ruajtur ekuilibrin e brendshëm dhe shëndetin pa pasur nevojë për produkte detoksifikimi të jashtme.

The post I pabazë largimi i toksinave me kompresën e qepëve në këmbë appeared first on Faktoje.al.

Sebi Alla

Teksa Prokuroria e Përgjithshme është në fazën e verifikimit administrativ dhe SPAK mban të hapur çështje penale për gjyqtaren e GJKKO-së Irena Gjoka, Partia Demokratike ka dërguar në Këshilli i Lartë Gjyqësor, KLGJ, kërkesë për “mbarim mandati” të saj, duke i nisur nga një vendim gjyqësor të Gjykatës së Janinës, që sipas saj e kanë shpallur fajtore për falsifikim pasaporte. Prokuroria e Përgjithshme në një qëndrim zyrtar për Faktoje.al tha se çështja është në hetim dhe se pas konfirmimit për dënimin e saj po verifikohen pika të tjera të paraqitura në formularin e vetëdeklarimit nga gjyqtarja Gjoka.

“Pas kostatimit të vendimit gjyqësor të ardhur nga autoritet e drejtësisë greke, verifikimi ka vazhduar për deklarimet e tjera të bëra në formularin e vetëdeklarimit. Procesi është ende në fazë verifikimi”-thotë Prokuroria e Përgjithshme. 

Gjyqtarja e Gjykatës Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, Irena Gjoka, caktoi masën e sigurisë “arrest shtëpie” për ish-kryeministrin Sali Berisha. Gjithashtu shorti i përcaktoi edhe çështjen e ish-presidentit Ilir Meta, ku u vendos masa e sigurisë “arrest me burg pa afat”. Opozita ka akuzuar Gjokën se ka qenë e dënuar në Greqi për falsifikim dokumentesha dhe këtë fakt e ka fshehur në formularin e vetëdeklarimit.

Gjoka në fokusin e opozitës

Partia Demokratike dhe veçanërisht lideri i saj Sali Berisha këmbëngulin se mjafton qoftë edhe një dokument i vetëm i rëndësishëm, siç është dënimi në shtetin grek, që gjyqtarja Irena Gjoka të shkarkohet nga detyra, pasi ka mashtruar në plotësimin e formularit të vetëdeklarimit. “Kushtetuta në nenin 6/1, parashikon se një person, integriteti publik i të cilit është cenuar, nuk mund të vijojë funksionet në organet kushtetuese. Ndalohet, -thotë neni, zgjedhja, emërimi apo ushtrimi i një funksioni publik në një nga organet e parashikuara në këtë Kushtetutë, ose të krijuara me ligj, pavarësisht përcaktimeve të bëra në dispozita të tjera”-tha Berisha të mërkurën (22 tetor), pas daljes nga SPAK ku u paraqit në zbatim të masës së sigurisë “detyrim paraqitje”. Duke e shtjelluar më tej, Berisha tha se: “ligji 96 i vitit 2016, parashikon në nenin 28/D për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve parashikon se nuk mund të ketë statusin e magjistratit një shtetase që është dënuar me vendim penal të formës së prerë, në rastin konkret pra, Irena Gjoka”. Ndërsa PD kërkon “përshpejtim të masave administrative” ndaj Gjokës, në përgjigjen për Faktoje, Prokuroria e Përgjithshme thotë se me plotësimin e të gjithë dokumentacionit dhe marrjes së përgjigjeve të tjera nga autoritetet greke, konkluzionet e hetimit do i dërgohen KLGJ-së, më pas është ky i fundit që merr vendimin.

“Bazuar në kërkesat e ligjir 138/2015 dhe Vendimit Nr.17 të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, Prokuroria e Përgjithshme është autoriteti që kryhen verifikimin e thelluar dhe në fund të procesit del me një vendim “Për miratimin e rezultateve të verifikimit”. Ky vendim i përcillet autoritetit përgjegjës në rastin konkret Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe është ky institucion që do të vlerësojë nëse subjekti është ose jo në kushtet e ndalimit për të ushtruar funksionet”-thotë prokuroria. Duke iu referuar ligjit, Prokuroria e Përgjithshme në qëndrimin e saj shprehet se ky institucion: “nuk ka asnjë detyrim ligjor për të kërkuar masë administrative ndaj subjekteve në verifikim”, ndërsa sqaron se: “Detyrimi ligjor i Prokurorisë së Përgjithshme është kryerja e verifikimit të plotë dhe të thelluar. Autoriteti përgjegjës, bazuar në vendimin “Për miratimin e rezultateve të verifikimit”, vlerëson nëse subjekti është ose jo në kushtet e ndalimit dhe merr, sipas rastit, masat administrative”.

SPAK-u hetim për Gjokën

“Dosja është në fazën e hetimit paraprak dhe nuk mund të japim informacione. Konfirmojmë se kemi një procedim penal të regjistruar në muajin qershor të vitit 2025. Po kryejmë veprimet e nevojshme në funksion të ketij hetimi”, tha kreu i SPAK Altin Dumani gjatë raportimit në Komisionin e Ligjeve në Parlament. I hapur si procedim penal në qershor, dosja penale ndaj gjyqtares Gjoka konsiderohet ende në fazat e para të hetimit. Nga ana tjetër Prokuroria e Përgjithshme, e informuar për nisjen e procedimit penal, ka nisur çdo material që konsiderohet i vlefshëm. “Verifikimi është në proces. Në SPAK janë dërguar kopje të akteve, sipas kërkesës. Referuar Ligjit 138/2015 dhe Vendimit 17/2016 të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, Prokuroria e Përgjithshme nuk ka asnjë detyrim ligjor për të kërkuar masë administrative ndaj subjekteve në verifikim. Detyrimi ligjor i Prokurorisë së Përgjithshme është kryerja e verifikimit të plotë dhe të thelluar. Autoriteti përgjegjës, bazuar në vendimin “Për miratimin e rezultateve të verifikimit”, vlerëson nëse subjekti është ose jo në kushtet e ndalimit dhe merr, sipas rastit, masat administrative”-thotë për Faktoje institucioni qëndror i akuzës. Ndërsa hetimet janë në fazën paraprake, opozita këmbëngul që gjyqtarja Gjoka është në kushtet e ndalimit të ushtrimit të detyrës, që në momentin e parë kur zyrtarisht nga Greqia mbërriti vendimit për dënimin e saj në shtetin fqinj.

The post Rasti i gjyqtares Gjoka, Prokuroria: Po verifikojmë pikat e tjera appeared first on Faktoje.al.

Jona Cenameri

Gjashtë vite pas tërmetit shkatërrimtar të nëntorit 2019 dhe pas premtimeve të përsëritura për përfundimin e rindërtimit, banorët e lagjes nr. 5 në Durrës vijojnë të presin të futen në banesat e tyre. 

Edhe pse Bashkia konfirmon se një prej pallateve është përfunduar dhe familjet janë sistemuar, rindërtimi për pjesën tjetër të pallateve ende nuk ka nisur.

Premtimi

Në maj 2023, gjatë një takimi me banorët e njësisë nr. 3, kryebashkiakja Emiriana Sako u angazhua publikisht për rindërtimin e të gjitha pallateve të cilat janë klasifikuar me nivel dëmi DS5 pas tërmetit të vitit 2019, në lagjen nr. 5, në të njëjtin vend.

“Në takim me banorët e njësisë nr. 3 ku u angazhuam që pallatet DS5 të lagjes nr. 5 të rindërtohen në të njëjtin vend”, deklaroi Sako në një postim në Facebook. Ky angazhim u përsërit disa herë nga Bashkia gjatë viteve 2023-2024, por verifikimet e “Faktoje” kanë treguar se puna në terren nuk ka ecur sipas planeve.

Faktet nga verifikimet e mëparshme

Në tetor 2023, “Faktoje” konstatoi se vetëm një pallat në lagjen nr. 5 ishte rindërtuar, ndërsa tetë të tjerë ishin ende në pritje të fondeve. Banorët nuk ishin sistemuar, sepse mungonte shorti për ndarjen e apartamenteve dhe prej muajsh nuk merrnin bonus qiraje.

Në nëntor 2024, “Faktoje” konstatoi se situata kishte mbetur thuajse e pandryshuar: vetëm pallati nr. 30 në rrugën “Hysen Myshketa” ishte përfunduar, ndërsa asnjë nga 8 të tjerët nuk ishte shembur apo rindërtuar. Bashkia deklaronte se ishte në pritje të fondeve nga qeveria qendrore dhe se financimi i bonusit të qirasë ishte ndërprerë në mars 2023.

Verifikimi në terren (tetor 2025)

Në tetor 2025, “Faktoje” u rikthye në terren në lagjen nr. 5 për të parë nga afër ecurinë e rindërtimit dhe kushtet e banorëve.

Një zonjë që punonte pranë godinës së vetme të rindërtuar në rrugën “Hysen Myshketa”,  tha se pallati ishte hapur “rreth një vit më parë” dhe aktualisht ishte i banuar, pa specifikuar sesa familje jetonin aty.

Në pallatet e tjera të lagjes, puna mbetet e bllokuar. Dy godina 10‑katëshe, fare pranë pallatit të rindërtuar, qëndrojnë si gërmadha, me çarje të dukshme në katet e para, të cilat janë mbushur me copa betoni, tullash e mbetjesh ndërtimi të grumbulluara që prej dëmeve të tërmetit, si edhe me lloj‑lloj mbeturinash të hedhura nga qytetarët. 

Njëri nga këto dy pallate 10‑katëshe të paprishura, ndodhet tek rruga “Teodor Rupi”, i rrethuar ngushtë nga shtëpi private, ku sipas banorëve kjo është dhe arsyeja se pse shembja e tij është shtyrë. I dyti prej këtyre dy pallateve është dy rrugica larg nga rruga “Hysen Myshketa”, me ish‑dyqane tashmë të braktisura në katin përdhes. 

Disa banorë të moshuar e përshkruan godinën e dëmtuar si “kosh mbeturinash dhe vend ku të rinjtë konsumojnë lëndë narkotike”. Të rinj të zonës treguan se në katin e dytë të njërit prej pallateve, në ballkonin ku ishin varur batanije dhe rroba, jetonte një grua. Situatë kjo që ngre pikëpyetje mbi rrezikshmërinë që këto godina paraqesin për qytetarët e zonës. 

Përgjigjia e Bashkisë Durrës

Bashkia Durrës rikonfirmoi për Faktoje në tetor 2025 se në lagjen nr. 5 është rindërtuar vetëm 1 pallat, saktësisht pallati nr. 30, në rrugën ‘Hysen Myshketa’, ku sipas Bashkisë janë strehuar 29 familje. 

Nga 8 pallatet e tjera është shembur vetëm njëri, kurse 7 të tjerët janë në proces ekspertize për tu shembur. Sipas përgjigjes së Bashkisë Durrës në buxhetin e saj për vitin 2025 është parashikuar projekti për rindërtimin e godinës nr. 32, rruga ‘Teodor Rupi’, por në terren nuk u panë shenja të nisjes së punimeve.

Sa i përket bonusit të qirasë, Bashkia sqaroi se: “Nga momenti i fatkeqësisë deri në mars 2023, bonusi është financuar nga Ministria e Financave. Pas këtij muaji, financimi është ndërprerë dhe Bashkia nuk ka patur mundësi buxhetore për ta vijuar. Fondet janë orientuar drejt përfundimit të objekteve për të mundësuar dorëzimin e banesave sa më shpejt”

Një punëtor ndërtimi i zonës, foli për “Faktoje” mbi vështirësitë ekonomike që hasin “ish-banorët” e pallateve të dëmtuara.

“Shumë ish-banorë nuk marrin më bonus qiraje dhe disa e kishin blerë banesën me kredi: tani janë pa strehë, por vijojnë të shlyejnë kredinë. Që nga viti 2023, shteti nuk i rimburson më. Situatë shumë e vështirë”, tregoi ai.

Në të njëjtën përgjigje, Bashkia na bëri me dije se deri në mars 2023, 2,400 familje të prekura nga tërmeti kanë përfituar bonus qiraje. Pavarësisht se 29 familje janë strehuar tashmë në pallatin nr. 30 në rrugën “Hysen Myshketa”, pjesa më e madhe e familjeve të lagjes nr. 5 mbeten pa banesë dhe pa bonus qiraje.

Kronologjia e procesit të rindërtimit

Procesi i rindërtimit në lagjen nr. 5 nisi në vitin 2019, kur tërmeti dëmtoi rëndë 9 pallate; gjatë viteve 2020-2022 procesi u zvarrit mes planifikimit dhe mungesës së fondeve. Në maj 2023 Bashkia premtoi rindërtim “në të njëjtin vend”; në tetor 2023 “Faktoje” konstatoi se vetëm një pallat ishte përfunduar, por banorët nuk kishin hyrë akoma. Ndërsa banorët e pallateve të tjera, përvec se kishin mbetur jashtë, iu ishin ndërprerë edhe bonuset e qerave. Në nëntor 2024 banorët nisën të hynin në pallatin e vetëm të rindërtuar, por situata për rindërtimin e pallateve të tjera mbeti e njëjtë. Në tetor 2025, gjashtë vite pas tërmetit, premtimi për rindërtimin e pallateve mbetet i parealizuar: 1 pallat i shembur, 7 në proces ekspertize për shembje dhe vetëm 1 i përfunduar.

Përfundimi

Pas tre verifikimeve të kryera në secilin nga tre vitet e fundit (2023, 2024 dhe 2025), “Faktoje” konstaton se premtimi për përfundimin e rindërtimit në lagjen nr. 5 mbetet i pambajtur. Edhe pse një pjesë e vogël e familjeve është sistemuar, pjesa më e madhe vijon të jetojë pa strehë, pa bonus qiraje dhe me kredi për banesa të shkatërruara, ndërsa godina të dëmtuara qëndrojnë ende mes blloqeve të banimit si dëshmi e një procesi të zvarritur dhe pa afat për përfundim.

Faktoje, e mbështetur nga National Endoëment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Rindërtimi në Lagjen nr. 5 në Durrës, proces ende i papërfunduar appeared first on Faktoje.al.

Esmeralda Topi 

Në fillim të korrikut, kryeministri Edi Rama zgjodhi Cërrikun për të zhvilluar “Dialogun për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural”. Pak javë më vonë, kryebashkiaku i qytetit u emërua ministër për Bujqësisë dhe Zhvillimin Rural. 

Nga takimi në Cërrik, kryeministri premtoi rishikimin e skemës së tatimit mbi vlerën e shtuar (TVSH-së) për fermerët, gjashtë vite pas ndryshimit të bërë nga vetë socialistët.

“Një tjetër element shumë i qartë për të kaluar tek një gjë më e madhe është që duhet të njësojmë TVSH”, tha Rama.

Një muaj pas kësaj deklarate, ministria e Financave i tha “Faktoje” se është në proces rishikimi të TVSH-së për fermerët, por jo përmes njësimit sikurse deklaroi kryeministri. 

“Fokusi i këtij procesi është rishikimi i normës së kompensimit të fermerit dhe procedura e zbatimit të skemës së kompensimit, me qëllim bërjen efektive dhe funksionale të kësaj skeme, si dhe formalizimin e sektorit bujqësor”, thonë financat në përgjigjen zyrtare. 

Edhe në programin “Shqipëria 2030” qeveria premton rishikim të skemës, përmes rimbursimit direkt për fermerët. 

“Rishikojmë skemën e TVSH-s për fermerët bazuar në praktikat më të mira të BE me një efekt financiar prej rreth 1.5 mld lekë/vit transfertë direkte tek fermerët”, shkruhet në program. 

Rimbursim apo barazim të TVSH-së?

Sipas ekspertes së bujqësisë Esmeralda Ballesha, kjo përpjekje nëse administrohet mirë, mund të ulë kostot, të nxisë formalizimin dhe të barazojë terrenin me importet.

“Këto modele synojnë të lehtësojnë barrën fiskale dhe burokracinë për fermerët, duke inkurajuar formalizimin dhe rritjen e prodhimit vendas”, thekson Ballesha. 

Por deputeti Erion Braçe, një nga zërat më të fortë në parlament për bujqësinë, këmbëngul prej vitesh se zgjidhja e duhur vjen vetëm përmes barazimit të TVSH-së. 

“Rregullimi ligjor e përfundimtar i TVSH në tregun e brendshëm, barazimi i saj është jetik. Përmbysja dhe reformimi i plotë i skemës së subvencioneve, duke e çuar paranë tek bujku dhe për çdo njësi prodhimi, është jetik”, argumenton Braçe. 

Aktualisht, fermeri shet prodhimin me 0% TVSH, ndërsa përpunuesi e shet në treg me 20% TVSH. Diferenca krijon një hendek që e bën më të leverdisshme blerjen e produkteve të importuara, ku TVSH kreditohet. Importuesi paguan 20 lekë TVSH në doganë, i zbritet në shitje dhe del në treg me vetëm 4 lekë TVSH të pagueshme. Për produktin vendas, përpunuesi paguan plot 24 lekë.

Deri në ndryshimin e kësaj skeme, fermerët do të vazhdojnë të vazhdojnë të shesin prodhimin e tyre më shtrenjt se importet. Dhe kjo ndodh në një kohë kur bujqësia është zyrtarisht në recesion. Pesha e bujqësisë në ekonomi ka rënë nga 19,24% në vitin 2014 në vetëm 15,45% në vitin 2024. 

Përfundim

Nisur nga informacionet e mbledhura, deklaratën e kryeministrit Edi Rama se TVSH për fermerët duhet të njësohet, e kategorizojmë të pavërtetë. Qeveria ka në plan të rishikojë skemën e TVSH-së vitin e ardhshëm, por përmes rimbursimit direkt dhe jo barazimit të TVSH-së në shitje dhe blerje. 

The post TVSH për fermerët nuk do të njësohet, por do të rimbursohet appeared first on Faktoje.al.

Vitin e kaluar, pas një serie zvarritjesh proceduriale, nisi ndërtimi i rrugës Shirokë-Zogaj-Kufi, një nga premtimet kryesore të kryebashkiakut Benet Beci gjatë fushatës së 2023. Punimet duhet të përfundonin këtë vjeshtë, por verifikimet e Faktoje tregojnë se 40% e tyre mbeten ende të pambyllura.

Esmeralda Topi

Ndërtimi i rrugës Shirokë-Zogaj-Kufi ishte një ndër premtimet kryesore në programin infrastrukturor elektoral të Benet Becit, teksa kandidonte për drejtimin e Bashkisë Shkodër majin e 2023. 

Kontrata për fillimin e punimeve në këtë rrugë, e cila përfshin edhe trajtimin e ujërave të zeza për këto zona, u lidh zyrtarisht më 16 tetor 2024 me vlerë 4.7 milionë euro. 

Punimet për rrugën e re nisën nëntorin e vitit të shkuar, pas një sërë zvarritjesh burokratike të verifikuara më herët nga Faktoje. Sipas kontratës së nënshkruar me kompaninë Alb Star duhet të përfundonin më 2 tetor të këtij viti. 

Ecuria e punimeve 

Në përgjigje zyrtare për Faktoje mbi ecurinë e projektit, Bashkia e Shkodrës na delegoi pranë Fondit Shqiptar të Zhvillimit (FSHZH), që është njësia zbatuese e projektit.

FSHZH njofton se projekti, i financuar nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) në kuadër të Programit për Zhvillimin e Turizmit dhe Infrastrukturës, është aktualisht në fazë zbatimi, me rreth 60% të punimeve të realizuara.

Institucioni pranon se një ndërhyrje e papritur ka shkaktuar tejkalim afatesh:

“Bashkia e Shkodrës, nëpërmjet OSHEE, ka kërkuar vendosjen e infrastrukturës për një linjë nëntokësore për furnizim me energji elektrike, një ndërhyrje që mund të shkaktojë vonesa shtesë”

FSHZH shton se punimet kanë ecur sipas grafikut të përcaktuar, por me disa vonesa kryesisht për shkak të sfidave të terrenit, duke përfshirë zonat urbane dhe turistike, ku mobilizimi i kantierit është i kufizuar. 

Ndërsa kryebashkiaku Benet Beci, këtë fillim shtatori e përshkroi kantierin e rrugës Shirokë-Zogaj si një investim strategjik që do të sjellë zhvillim për zonën, duke përmirësuar jo vetëm turizmin, por edhe lidhjen rajonale të Shkodrës, pa përmendur një afat të saktë për përfundimin e punimeve.

Më 12 shtator një ekip i Faktoje pa nga afër ecurinë e punimeve. Makineri të rënda po vijonin punën në segmentin afër kufirit. 

Segmenti i bypass-it që kalon në fshatin Zogaj kishte përfunduar hapjen e trasesë, ndërsa po vijonte puna për mbushjen dhe shtresat përfundimtare të rrugës. 

Rruga e re nga Shiroka në Zogaj do të zgjerohet mbi atë ekzistuesen. Ajo është 6.5 km e gjatë dhe parashikon korsi biçikletash dhe trotuar për këmbësorët.

Përfundim 

Duke u bazuar në informacionet e mbledhura dhe verifikimin në terren, premtimi i kryebashkiakut të Shkodrës, Benet Beci, për projektin e rrugës Shirokë-Zogaj-Kufi vlerësohet pjesërisht i mbajtur.

Faktoje.al, e mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), monitoron 10 bashki në vend, duke verifikuar nëse premtimet e kryebashkiakëve po mbahen apo jo.

Odisea e rrugës Shirokë-Zogaj- Kufi

Rruga Shirokë -Zogaj- Kufi, ‘peng’ i procedurave 

The post Rruga Shirokë-Zogaj-Kufi në shkelje afatesh  appeared first on Faktoje.al.

Sebi Alla Në fundin e muajit prill të këtij viti, kryebashkiaku i Sarandës, Oltion Çaçi, shprehu bindjen se deri në maj (kur u mbajtën edhe zgjedhjet parlamentare) rrugët e brendshme në Sarandë dhe Ksamil do të përfundonin, për t’i shërbyer në vijim sezonit turistik.

“Fundi i majit nuk kap asnjë investim në të gjithë rrugët e Sarandës dhe Ksamilit të pambaruar. Në momentin që do të fillojë zyrtarisht sezoni turistik, punët publike do jenë mbaruar”, tha Çaçi në një nga mbledhjet e Këshillit Bashkiak.  

Faktoje vërejti në terren (në fillim të muajit shtator) se në qytetin e Sarandës rrugët e brendshme në disa lagje janë të asfaltuara, ndonëse më në thellësi të qytetit ka ende problematika.

Disa rrugica që të çojnë në lagjet periferike, në veripërëndim të Sarandës kanë probleme me infrastrukturën rrugore.

Prej vitesh janë rrugë të hapura kryesisht nga vetë banorët dhe të shtruara me çakull. Në këto zona dora e pushtetit lokal nuk është ndjerë. Megjithatë, në pjesën urbane të ngjeshur asfalti është ende i feskët, ndërsa problem mbeten trotuarët e ngushtë, kjo edhe për shkak të dendësisë së ndërtimeve dhe pamundësisë së zgjerimit.  

Faktoje.al iu drejtua Bashkisë Sarandë me një kërkesë për informacion në lidhje me infrastrukturën rrugore dhe premtimet, por deri në botimin e këtij shkrimi nuk pati reagim nga ana e tyre.

Ksamili “përgjysmë”

Ndryshe është situata në Ksamil, një zonë e rrahur nga shumë turistë. Në hyrje të qytezës së vogël përqark qendrës së saj rrugët janë të asfaltuara, por gjithçka ndryshon në brendësi, ku prej vitesh infrastruktura është problem serioz.

Rrugë të pa-asfaltuara, mungesë parkimesh dhe ndërtime të ngjeshura. “Qendra është mirë, këtë vit e sistemuan, por në brendësi të lagjeve është problem i madh. Po na prishen automjetet dhe shpesh përgjatë sezonit turistik shumë rrugë të brendshme bllokohen”, thotë një banor i Ksamilit për Faktoje.al.

Përfundimi

Ndonëse disa rrugë të brendshme në qytetin e Sarandës ishin të shtruara dhe sistemuana, premtimi se në sezonin turistik nuk do kishte asnjë rrugë të pambaruar në Sarandë dhe Ksamil do e konsiderojmë të pambajtur.

Faktoje.al, e mbështetur nga National Endoëment for Democracy (NED), po monitoron 10 bashki në vend, duke verifikuar mbajtjen ose jo të premtimeve të dhëna nga kryebashkiakët.

The post Rrugët e brendshme në Sarandë dhe Ksamil ende me probleme appeared first on Faktoje.al.

Sebi Alla Në krah të dy ministrave, të cilët nuk folën, asaj të brendshme dhe atij të drejtësisë, kryeministri Edi Rama për më shumë se dy orë publikoi nismën mbi ndryshimet për ligjin 107/2014 “Për Planifikimin dhe Zhvillimin e territorit” i ndryshuar, mbi kontrollin e territorit dhe veçanërisht për ndërtimet pa leje, nga kullat deri tek muret rrethuese të shtëpive.

Ndonëse fjalimi i kryeministrit ishte mjaft i ngjashëm me nismën e marrë tre vite më parë, shtator 2022, e reja e sotme qe ndryshimi në ligj, që asnjë ankimim administrativ dhe gjyqësor nga subjektet, që kanë ndërtuar pa leje nuk do të mund të pezullojë vendimin e autoriteteve të zhvillimit të territorit, pavarësisht se do i drejtohen gjyqësorit.

Masat e parashtruara ishin gjithashtu edhe krijimi i listës së zezë publike të ndërtuesve që shkelin lejet e ndërtimit; masat ndaj nëpunësve shtetëror, që nuk raportojnë apo përfshihen vetë në ndërtime pa leje si dhe ndërhyrjet deri tek muret e avllive të banesave edhe për çështje estetike.

Gjykata pa vlerë

“Një tjetër masë e marrë është që ankimimi administrativ dhe gjyqësor nuk e pezullon ekzekutimin e vendimit përfundimtar të autoritetit përgjegjës të zhvillimit të territorit”, tha kryeministri Rama, ndërsa shpjegonte nismën e ndryshimeve ligjore.

Sipas Ramës, ka pasur shumë abuzime në proceset e ankimit administrativ dhe gjyqësor.

“Kjo është masë shumë e rëndësishme sepse këtu ka pasur shumë spekulime dhe abuzime. Siç ka pasur edhe shumë akte të pranimit në heshtje, një sport shumë i shëmtuar të mosparaqitjes fare në gjyq të palës pushtet lokal, ose të palës një agjencie qëndrore në territor. Nuk do të ketë asnjë pezullim të ekzekutimit të vendimit të autoritetit përgjegjës të zhvillimit të territorit”, përfundoi kryeministri Rama.

Lista e zezë, ndërtues e arkitektë

Kryeministri tha se në ndryshimet ligjore parashikohet se për të gjithë ndërtuesit, që shkelin lejen e ndërtimit do të ketë një “listë të zezë” të shpallur, duke i ndëshkuar me pesë vite për të mos pasur të drejtë të pajisen me leje.

“Lista e zezë do të përfshijë zhvilluesit, shoqëritë, individët që kanë shkelur ligjin përshirë administratorët apo ortakët. Do të përjashtohen nga mundësia për të marrë leje ndërtimi për 5 vitet e ardhshme, do të jetë regjistër publik i aksesueshëm në faqet online”, tha kryeministri Rama.

Gjithashtu pjesë e ndëshkimeve do të jenë sipas kreut të qeverisë edhe arkitektët të cilëve u hiqet licensa po për pesë vite nëse nuk njoftojnë se ndërtuesi ka shkelur lejen. Po ashtu masa parashikohen edhe për nëpunësit shtetërorë, nga inspektorët e mbrojtjes së territorit deri tek punonjësit e policive bashkiake dhe të rendit të cilët nuk raportojnë ndërtimet pa leje.

Burgu ishte fjala që kryeministri përmendi tre herë gjatë fjalimit të tij, ndërsa shpjegoi se në qeli do të përfundojnë nga ndërtuesit e objekteve pa leje, deri tek ata që hapin një parkim pa leje.

I shqetësuar nga gjyqësori

Në nismën e ndryshimeve ligjore mbi kontrollin e territorit, shqetësim për kreun e qeverisë ishin disa gjyqtarë që, sipas tij, në kundërshtim me interesin qytetar vendosin masa “sigurim padie”, duke mos lejuar strukturat shtetërore që të ndërmarrin veprime për prishjen e ndërtimeve pa leje.

“Çfarë të bëj unë të rri mos të flas fare, qytetarët që e dhanë mandatin të rrinë me zaptuesin që kap një gjyqtar? Të pres ILD, atë të pres? Që amniston në tavolinë Gjelin e Thethit (i referohet prokurores së Shkodrës, dhe gjënë më flagrante që shpall mosfillimin e çështjes pa i hyrë fare fakteve.

Qytetarët nuk më dhanë 83 mandate që të rrinë me zaptuesit”, tha Rama, teksa tha se s’duhet të ketë asnjë masë sigurie për ndërtimet pa leje.

“Është e patolerueshme për mua që të shkelet me këmbë një komunitet i tërë familjesh. Qytetarët duhet ta dinë që e kanë peshqesh nga ky tipi” (i referohet gjyqtarëve).

The post Fadromë dhe tritol mbi ndërtimet pa leje, ankimi në gjykatë nuk njihet appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Një libër i shkruar në vitin 1997 ka parashikuar vaksinën, inteligjencën artificiale dhe shumë të tjera.

Verdikti: Mungon konteksti

————————————————–

Në rrjetet konspiracioniste po qarkullon pretendimi se një libër i shkruar në vitin 1997 “parashikoi vaksinën, inteligjencën artificiale dhe shumë të tjera.”

Megjithatë, postimi nuk jep emrin e librit apo autorin profetik. Kështuqë na duhet ta gjejmë vetë.

Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti videon nga është shkëputur imazhi që shoqëron pretendimin.

Video është një predikim i gjatë nga burri në imazh, pastori JD Farag, postuar në llogarinë e tij në YouTube në Janar 2025.

Në zbardhjen e predikimit të tij, pastori nuk jep emrin e librit, por vetëm thotë se është shkruar në 1997 dhe ka 502 faqe.

Ai jep një listë të parashikimeve të pretenduara të librit, ndër të to inteligjencën artificiale dhe “vaksina të zhvilluara gjenetikisht”.

Megjithatë, çfarë pastori quan parashikim profetik, në fakt janë parashikime të informuara nga trendet e bioteknologjisë. 

Çdo revistë shkencore, analist investimesh, agjenci grantesh, konferenca të shoqatave profesionale, kompani farmaceutike, pajisjesh mjekësore dhe kompani diagnostikuese parashikon dhe investon në zhvillimin e këtyre teknologjive.

Asnjë nga këto teknologji nuk është surprizë apo sekret. 

Rrjetet e para neurale, baza për atë që quajmë “inteligjencë artificiale”, janë nga vitet ’50-’60. 

Në vitin 1950, Alan Turing propozoi konceptin e një “makine që mëson” në punimin e tij “Makineria Kompjuterike dhe Inteligjenca”. Edhe pse nuk kishin të bënin drejtpërdrejt me rrjetet nervore, idetë e tij hodhën themelet për të menduar rreth inteligjencës së makinerive.

Në mesin e viteve 1960, matematikani sovjetik Alexey Ivakhnenko krijoi rrjete neurale të vogla, por funksionale.

Këto koncepte dhe ide nuk janë asgjë e re.

Me logjikën e pastorit, në 1984, mbi 10 vjet përpara 1997, inteligjenca artificale u ‘parashikua’ nga filmi klasik Terminatori, i cili bën fjalë për një vrasës kibernetik të luajtur nga Arnold Schwarzenegger i dërguar prapa në kohë për të vrarë Sarah Connor, djali i palindur i së cilës një ditë do ta shpëtojë njerëzimin nga Skynet, një inteligjencë artificiale armiqësore.

Teknologjia e mRNA po hulumtohej në vitin 1989. Interneti u shpik në thelb në vitet ‘80, megjithëse protokollet që e drejtojnë janë nga vitet ’60. Hulumtimi në nanoteknologji nisi seriozisht në vitet ’80, por konceptet kanë ekzistuar që nga fundi i viteve ’50. Monedha dixhitale u konceptua në fillim të viteve ’80, me paratë e para dixhitale në vitin 1989. Vaksinat kanë ekzistuar që nga viti 1796.

The post Asnjë habi nga parashikimi në 1997 për të ardhmen e Inteligjencës Artificiale appeared first on Faktoje.al.

Deri më 16 tetor, Kuvendi pritet të shqyrtojë 26 raportet vjetore të një viti më parë nga një sërë institucionesh kushtetuese dhe të pavarura, përfshirë Avokatin e Popullit, KLGJ, Prokurorinë e Përgjithshme, SPAK, KLSH, BSH, AMA, KQZ, ILDKPKI, AKEP, INSTAT, institucione të cilat kanë dorëzuar raportet në fund të muajit mars të këtij viti, porse fushata për zgjedhjet parlamentare të majit i shtyu në kohë duke kaluar për raportim para Kuvendit të ri.

Formalitet parlamentar

Nga raportimet, Kuvendi duhet të nxjerrë në fund rekomandimet apo vërejtjet përkatëse për tu zbatuar (normalisht) në vitin 2025 nga institucionet,  kur mbeten vetëm dy muaj për mbylljen e vitit.

Dublimi

Përpos raportimit formal të këtyre institucioneve, në kalendarin e punës tre javore të Kuvendit të gjitha institucionet do të duhet të raportojnë në dy komisione njëherazi, tek komisioni përgjegjës dhe tek një komision i ngritur rishtazi ai për Nismat Qytetare, Bashkëpunimin dhe Mbikëqyrjen Institucionale i drejtuar nga Fatmir Xhafaj

Detyrat

Më pak fjalë. kompetencat e  komisionit “’Xhafaj”  përfshijnë monitorimin e strategjive dhe vendimeve të Kuvendit, shqyrtimin e peticioneve qytetare dhe kontrollin post-legjislativ për të parë se si zbatohen ligjet.

Si do të funksionojë?

Gjatë konstituimit të komisionit, kryetari Fatmir Xhafaj tha se do të ketë mbledhje të përbashkëta me komisionet përgjegjëse për raportimet vjetore të disa organeve kushtetuese, atyre të ngritura me ligj si dhe institucioneve të varësisë për veprimtarinë e tyre gjatë vitit 2024.

Mbetet e paqartë se cfarë roli konkret do të ketë ky komision mbi institucionet që do të raportojnë dhe a dublon kompetencat e komisionit përgjegjës në këtë rast.

Problematika

Kryetarja e Komisionit për të Drejtat e Njeriut dhe Mjetet e Informimit Publik, Jorida Tabaku, ngriti si problematikë mënyrën se si do të koordinohet me komisionin “Xhafaj” kur do të ketë raportime të përbashkëta

“Ai (komisioni) është në mbivendosje të përgjegjësive funksionale në gjykimin tonë edhe në shkelje të rregullores…”, tha Tabaku.

The post Kuvend, raportime të vonuara dhe mbivendosje komisionesh appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: NASA përdor fotot nga Toka për të pretenduar se janë pamje nga planeti Mars 

Vlerësimi: E pavërtetë

Jona Cenameri

Dyshimet për udhëtimet e NASA kanë lindur së bashku me tentativat e para të njeriut  për të prekur hapësirën. Së fundmi, një postim në Facebook tregon një kolazh me dy pamje të së njëjtës skenë shkëmbore. Foto e sipërme prezantohet si një foto e postuar nga NASA nga terreni i planetit Mars, ndërsa më poshtë e njëjta pamje shfaqet në filtra origjinalë, duke ngritur dyshime për një provë të udhëtimeve të trilluara në hapësirë. 

Verifikimi i imazheve nëpërmjet motorrit të kërkimit Google Lens zbulon dhjetëra përsëritje të të njëjtit kolazh në gjuhë të ndryshme. Midis rezultateve, verifikuesit çekë të fakteve “Manipulátoři.cz” kanë verifikuar më parë se fotografia “originale”, pra ajo pa filtrin e kuq, është realizuar në Wadi Rum, në jug të Jordanisë, shpesh i quajtur “Mars on Earth” (Marsi në Tokë) për relievin e tij të kuqërremtë. Ndër të tjera, Wadi Rum ka shërbyer si skenë xhirimi për filma ‘marsianë’ si The Martian (2015), pikërisht sepse peizazhi i tij i kuqërremtë i ngjan Marsit. 

Hapi tjetër ishte të kontrollonim nëse ekziston ndonjë imazh zyrtar i NASA-s që përputhet me këtë skenë. Arkivat publike të NASA-s ofrojnë edhe fotot raw (të papërpunuara), ndaj krahasimi është i thjeshtë: nuk gjendet asnjë përputhje e kësaj skene në publikimet e NASA-s për Marsin. 

GjithNASA shpjegon se pse disa foto duken më “të ngrohta” ose më “neutrale”: bëhet fjalë për rregullime të lehta të ngjyrave që ndihmojnë shkencëtarët dhe publikun të lexojnë më mirë terrenin, jo për “mashtrime” apo përdorim fotosh tokësore si marsiane.

Një detaj domethënës në kolazh është edhe etiketa “Flat Earth” (Tokë e rrafshët) e shtuar në cepin e poshtëm, dajthtas të kolazhit: ky është një tregues i qartë se materiali vjen nga hapësira e konspiracioneve online, ku shpesh përdoren meme provokuese për të hedhur dyshime te institucionet shkencore. Prania e këtij tagu, në vetvete, e bën postimin edhe më pak të besueshëm.

Bazuar në këto verifikime pretendimi për një provë të “manipulimit” të udhëtimeve hapësinore të NASA bie poshtë. Fotoja “originale” është nga Wadi Rum (Jordani) dhe nuk është publikuar nga NASA si pamje nga Marsi. Ngjyrosja e kuqërremtë është manipulim i bërë për efekt të memes.

The post NASA nuk publikoi versionin marsian të shkretëtirës jordaneze appeared first on Faktoje.al.

Një vit pas raportit tronditës që nxori në pah mangësitë në trajtimin e pacientëve me kancer, Kontrolli i Lartë i Shtetit rikthehet me një auditim po aq shqetësues. Shumica e rekomandimeve të dhëna nga KLSH vijojnë të jenë të pazbatuara plotësisht ose të mbetura përgjysmë. Kjo situatë, sipas audituesve shtetërorë, sjell pasoja të rënda për shëndetin dhe jetën e pacientëve me kancer dhe minon besueshmërinë e institucioneve.

Esmeralda Topi 

Në Shqipëri, protokollet klinike të kujdesit paliativ për pacientët me kancer janë të vitit 2014. Trajtimi i të prekurve nga tumoret në fazën më të vështirë të sëmundjes është i njëjtë me atë të një dekade më parë. Kohë kur lista e barnave ishte shumë më e kufizuar, kur mjekësia onkologjike nuk kishte hyrë në fazën e imunoterapive dhe trajtimeve të kombinuara. 

Po ashtu, Ministria e Shëndetësisë nuk ka miratuar ende një rregullore bazike, që përcakton kriteret dhe normat shëndetësore për pacientët onkologjikë në burgje.

Këto janë dy nga rekomandimet që Kontrolli i Lartë i Shtetit i kishte adresuar autoriteteve përgjegjëse si masa urgjente për tu zbatuar një vit më parë, por që sot e kësaj dite rezultojnë të pazbatuara. 

Kjo është vetëm maja e ajsbergut nga raporti i ri tronditës që Kontrolli i Lartë i Shtetit ka publikuar mbi situatën e trajtimit të pacientëve me sëmundje tumorale në Shqipëri. Shumica e rekomandimeve të dhëna një vit më parë janë vonuar. 

Raporti verën se në Spitalin Onkologjik në Qendrën Spitalore Universitare ‘Nënë Tereza’ në Tiranë mungojnë raportet e monitorimit. Drejtoria e Përgjithshme e spitalit nuk ka prodhuar asnjë dokument që të masë cilësinë e shërbimit, asnjë analizë mbi efektivitetin e trajtimit, asnjë tregues që të ndihmojë mjekët dhe pacientët të kuptojnë ku janë dhe ku duhet të shkojnë. 

Programi i patronazhit ndërspitalor, i menduar për të përhapur njohuri nga Tirana drejt spitaleve rajonale, nuk ka funksionuar. Raportimi i detyrueshëm dy herë në vit pranë Ministrisë nuk është bërë. 

19 poltrona për 80 pacientë në ditë

Referuar raportit, spitali Onkologjik nuk ka rritur buxhetin përballë një fluksi të pandalshëm pacientësh. Shpenzimet kanë mbetur të njëjtat, ndërsa numri i të diagnostikuarve dhe të trajtuarve është rritur. Ka mungesa të stafit me burime njerëzore, për rrjedhojë shtohen ditët e gjata të pritjes për pacientët, duke ulur efektivitetin e shërbimit të trajtimit si dhe duke shtuar kostot financiare të pacientëve dhe familjarëve.

Vetëm 19 poltrona përballë 80 pacientëve që bëjnë kimioterapi në ditë. Një llogari e thjeshtë që tregon ngarkesën e rëndë mbi çdo pacient dhe çdo familje që udhëton nga rrethet për të marrë kimioterapi.

Shumica e pacientëve nuk kanë as mundësinë e shtrimit, sepse spitali nuk i ka shtretërit. KLSH nxjerr në pah se spitali Onkologjik e ka të pamundur të krijojë kushte shtrimi për të gjithë pacientët të cilët kanë nevojë, pasi shërbimi me radioterapi është i centralizuar. Vetëm 9% e të sëmurëve me tumor përfitojnë hospitalizim. 91% të tjerët detyrohen të shkojnë e të vijnë, çdo ditë, me kosto financiare dhe fizike.

Po kështu, pranë Spitalit Onkologjik, mungon njësia palliative një strukturë që duhet të ofronte kujdes të specializuar për pacientët në fazat terminale. Sot, pacientët në fund të jetës vazhdojnë të vuajnë në shtëpitë e tyre, pa mbështetje mjekësore të specializuar dhe pa infrastrukturë që të lehtësojë dhimbjen, duke u lënë ata dhe familjarët e tyre të përballojnë një vuajtje fizike dhe emocionale të paimagjinueshme. 

Në pavijone mungon ajri i kondicionuar, lagështira gërryen muret e disa dhomave dhe bodrumi është kthyer në një depo të pistë pajisjesh të amortizuara. 

Dezinfektimi e pastrimi i këtyre ambienteve ishte një tjetër rekomandim i “menjëhershëm”, por që rezulton vetëm pjesërisht i zbatuar. 

Spitalet rajonale me mungesa

Edhe në spitalet rajonale situata mbetet problematike. Kontrolli i Lartë i Shtetit konstaton se në Lezhë, njësia e kimioterapisë nuk funksionon fare, ndërsa në Durrës, Fier, Vlorë, Shkodër, Elbasan, Korçë dhe Berat, njësitë ekzistojnë, por nuk ofrojnë shërbimin e plotë që kërkon një trajtim cilësor. Detyrat funksionale të këtyre njësive nuk pasqyrohen në rregulloret e brendshme të spitaleve, stafi është i pamjaftueshëm, mungojnë mjekët onkologë, pajisjet dhe materialet mjekësore, dhe nuk ka shtretër të dedikuar për të përballuar skemat e trajtimit të kimioterapisë.

Mungojnë sistemet e informatizuara, regjistrat mbahen manualisht dhe nuk rakordohen me të dhënat e Spitalit Onkologjik në Tiranë. Në Shkodër, Elbasan dhe Berat, stafi nuk harton plane kujdesi për pacientët paliativë, ndërsa spitalet nuk mund të planifikojnë numrin e pacientëve të rinj apo skemat e trajtimit të deleguara nga Tirana. 

Audituesit e KLSH-së rekomandojnë që spitalet rajonale të pasqyrojnë detyrat funksionale të njësive të kimioterapisë në rregulloret e brendshme dhe të përgatisin plane të kujdesit paliativ për pacientët. Po ashtu, Ministria e Shëndetësisë duhet të bashkëpunojë me spitalet rajonale për plotësimin e vendeve të punës me mjekë dhe infermierë, shtretërve të dedikuar dhe të krijojë një sistem informatizimi online për të monitoruar në kohë reale ecurinë e pacientëve me sëmundje tumorale.

Përfundim 

Nga 12 rekomandime të dhëna një vit më parë, KLSH thotë se janë zbatuar plotësisht vetëm 4. Të tjerat janë të zvarritura ose të lëna pas dore. Disa nuk kanë nisur fare. Kontrolli i lrtë i Shtetit i ka dhënë afat institucioneve deri në fund të këtij viti për t’i përmbushur rekomandimet. Por koha nuk është një luks që e kanë pacientët me tumor, pasi ata jetojnë me diagnozën e një sëmundjeje që përparon çdo ditë. 

The post Raporti i ri i KLSH-së dhe skandali i përsëritur në onkologjik  appeared first on Faktoje.al.