Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) ka miratuar një version në formë pilule të ilaçit për humbje peshe Wegovy, sipas gjigantit farmaceutik Novo Nordisk.
ĂshtĂ« pilula e parĂ« e kĂ«tij lloji qĂ« merr miratimin nga rregullatori, duke shĂ«nuar njĂ« epokĂ« tĂ« re pĂ«r ilaçet pĂ«r humbje peshe.
Prodhuesi danez i Wegovy, Novo Nordisk, tha se pilula njĂ« herĂ« nĂ« ditĂ« ishte njĂ« âopsion i pĂ«rshtatshĂ«mâ dhe do tĂ« siguronte tĂ« njĂ«jtĂ«n humbje peshe si injeksioni.
Të tjerë si Ozempic, i cili ka efekte të ngjashme në humbje peshe, u miratuan kryesisht për trajtimin e diabetit të tipit 2.
Pilula Wegovy tregoi një humbje mesatare peshe prej 16.6% gjatë provave të Novo Nordisk, tha firma të hënën.
Një e treta e rreth 1,300 pjesëmarrësve përjetuan humbje peshe prej 20% ose më të madhe në të njëjtën provë.
âPacientĂ«t do tĂ« kenĂ« njĂ« pilulĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme, njĂ« herĂ« nĂ« ditĂ«, qĂ« mund tâi ndihmojĂ« ata tĂ« humbin po aq peshĂ« sa injeksioni origjinal i Wegovy,â tha Mike Doustdar, drejtori ekzekutiv i firmĂ«s.
Versioni i pilules sĂ« Wegovy mund tâu japĂ« shitjeve tĂ« Novo Nordisk njĂ« nxitje pas njĂ« viti sfidues qĂ« pa aksionet e saj tĂ« binin.
Kompania është përballur me konkurrencë të fortë në tregun e humbjes së peshës nga prodhuesit rivalë të ilaçeve si Eli Lilly.
Nga Gazeta Si- Konsumi i tepërt i alkoolit, veçanërisht gjatë periudhave festive, po shndërrohet në një rrezik serioz për shëndetin e të rinjve. Mjekët toksikologë në QSUT raportojnë shtim të rasteve të helmimeve akute, të shoqëruara me humbje të vetëdijes, çorientim dhe pasoja të rënda shëndetësore, që në disa raste shkojnë deri në fatalitete.
Shefi i shĂ«rbimit tĂ« ToksikologjisĂ« dhe AdiktologjisĂ« nĂ« QSUT, Andrin Tahiri, shpjegon pĂ«r mediat se tĂ« rinjtĂ« janĂ« grupmosha mĂ« e ekspozuar ndaj konsumit tĂ« alkoolit, drogave dhe pĂ«rzierjeve tĂ« ndryshme (âkoktejeâ), pĂ«r shkak tĂ« entuziazmit, atmosferĂ«s festive dhe vendimeve impulsive tĂ« momentit, pa u menduar pĂ«r pasojat afatgjata.
âGjatĂ« kĂ«saj periudhe ndeshemi shpesh me helmime akute nga konsumimi i alkoolit me tepri. NĂ« disa raste, alkooli kthehet nĂ« dĂ«mtues serioz pĂ«r shĂ«ndetin, duke shkaktuar humbje tĂ« koshiencĂ«s, humbje tĂ« vetĂ«dijes dhe orientimit,â thotĂ« Tahiri.
Sipas tij, nën efektin e alkoolit, të rinjtë janë më të prirur të kryejnë veprime të pakontrolluara, të cilat mund të sjellin pasoja të rënda jo vetëm për veten, por edhe për të tjerët.
Ndërsa rastet e konsumit të alkoolit tek të miturit ekzistojnë, Tahiri nënvizon se ato janë më të rralla.
âKa raste tĂ« izoluara me 16-vjeçarĂ«, tĂ« cilĂ«t nuk janĂ« ende tĂ« formuar sa duhet dhe mund tĂ« konsumojnĂ« alkool me tepricĂ«. MegjithatĂ«, grupmoshat 19â20 vjeç janĂ« mĂ« tĂ« shpeshtat, sidomos gjatĂ« festave,â shpjegon mjeku.
Për shumë njerëz, pirja e kafesë në mëngjes është një ritual i domosdoshëm që ofron energji dhe një moment relaksi para fillimit të ditës. Por lind pyetja: a është e shëndetshme të pish kafe me stomak bosh? Ekspertët thonë se përgjithësisht kjo nuk shkakton dëme afatgjata, por mund të sjellë shqetësime për disa persona.
Kafeja është acidike, me një pH mes 4.8 dhe 5.1, dhe mund të shkaktojë acarim të përkohshëm tek njerëzit me refluks acid ose ulçerë. Ajo gjithashtu mund të rrisë ndjesinë e nervozizmit, fryrjes ose të përkeqësojë simptomat e sindromës së zorrës së irritueshme. Për personat me diabet, konsumi me stomak bosh mund të ndikojë në nivelet e sheqerit në gjak.
Gastroenterologia Dr. Supriya Rao rekomandon disa mënyra për të zbutur këto efekte. Shtimi i pak qumështi ose alternativave bimore në kafe ndihmon në uljen e aciditetit, ndërsa konsumimi i kafesë së pjekur më të errët gjithashtu është më pak irritues për stomakun. Gjithashtu, konsumimi i një vakti të vogël, si bukë e thekur, banane ose kos, mund të mbrojë stomakun dhe të lehtësojë simptomat.
Në përfundim, pirja e kafesë me stomak bosh nuk është e rrezikshme për shumicën e njerëzve, por për personat me stomak të ndjeshëm, refluks ose diabet, është më mirë të konsumojnë kafenë pas një vakti të lehtë ose të përdorin teknika të zbutjes së aciditetit. Kështu, rituali i mëngjesit mund të ruajë energjinë pa e dëmtuar sistemin tretës.
Kockat e forta janë themeli i një jete aktive dhe të shëndetshme, duke ndikuar drejtpërdrejt në energjinë, lëvizshmërinë dhe cilësinë e jetës. Ushqyerja luan një rol kyç në ruajtjen e shëndetit të kockave, sidomos në parandalimin e problemeve si dobësimi i tyre apo osteoporoza. Përfshirja e disa ushqimeve të pasura me vitamina dhe minerale ndihmon në forcimin e strukturës kockore që në moshë të re dhe gjatë gjithë jetës.
Produktet e qumështit, si qumështi, kosi dhe djathi, janë ndër burimet kryesore të kalciumit, elementi bazë për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e kockave. Ato përmbajnë gjithashtu vitaminë D, e cila ndihmon trupin të përthithë më mirë kalciumin, duke rritur efikasitetin e tij.
Një tjetër ushqim i rëndësishëm për shëndetin e kockave është spinaqi. I pasur me vitaminë K, magnez dhe kalcium, spinaqi kontribuon në forcimin e kockave dhe në parandalimin e humbjes së densitetit kockor, veçanërisht me kalimin e viteve.
Edhe bajamet janë një zgjedhje e shëndetshme për kocka të forta. Ato përmbajnë kalcium dhe vitaminë E, të cilat ndihmojnë në ruajtjen e strukturës kockore dhe mbrojtjen e qelizave nga dëmtimet.
Ndërkohë, vezët janë një burim i vlefshëm i vitaminave D dhe K. Këto vitamina luajnë një rol thelbësor në përthithjen e kalciumit dhe në parandalimin e sëmundjeve të kockave. Konsumimi i një veze në ditë, veçanërisht me të verdhën, mund të ndihmojë në përmbushjen e nevojave ditore për këto lëndë ushqyese.
Për vite me radhë, shkencëtarët kanë paralajmëruar se gripi i shpendëve, i njohur më mirë si H5N1, një ditë mund të bëjë kalimin e rrezikshëm nga shpendët te njerëzit dhe të shkaktojë një krizë globale shëndetësore.
Gripi i shpendëve herë pas here ka infektuar njerëzit që kur u shfaq në Kinë në fund të viteve 1990. Nga viti 2003 deri në gusht 2025, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka raportuar 990 raste njerëzore të H5N1 në 25 vende, duke përfshirë 475 vdekje, një shkallë vdekshmërie prej 48%.
Vetëm në SHBA, virusi ka prekur më shumë se 180 milionë shpendë, është përhapur në mbi 1,000 kope qumështi në 18 shtete dhe ka infektuar të paktën 70 persona, kryesisht punëtorë bujqësorë, duke shkaktuar disa shtrime në spital dhe një vdekje. Në janar, tre tigra dhe një leopard ngordhën në një qendër shpëtimi të kafshëve të egra në qytetin Nagpur të Indisë nga virusi që zakonisht infekton shpendët.
Simptomat tek njerëzit imitojnë një grip të rëndë: temperaturë e lartë, kollë, dhimbje fyti, dhimbje muskujsh dhe, ndonjëherë, marramendje. Disa njerëz nuk kanë asnjë simptomë. Rreziku për njerëzit mbetet i ulët, por autoritetet po e vëzhgojnë nga afër H5N1 për çdo ndryshim që mund ta bëjë atë të përhapet më lehtë.
Ky shqetësim është ajo që nxiti studiuesit indianë Philip Cherian dhe Gautam Menon të shikojnë se si mund të zhvillohet një shpërthim H5N1 tek njerëzit dhe cilat ndërhyrje të hershme mund ta ndalojnë atë para se të përhapet.
Me fjalë të tjera, modeli i botuar në revistën BMC Public Health përdor të dhëna të botës reale dhe simulime kompjuterike për të luajtur se si një shpërthim mund të përhapet në jetën reale.
âKĂ«rcĂ«nimi i njĂ« pandemie H5N1 tek njerĂ«zit Ă«shtĂ« i vĂ«rtetĂ«, por ne mund tĂ« shpresojmĂ« ta parandalojmĂ« atĂ« pĂ«rmes mbikĂ«qyrjes mĂ« tĂ« mirĂ« dhe njĂ« pĂ«rgjigjeje mĂ« tĂ« shkathĂ«t tĂ« shĂ«ndetit publikâ, tha Menon pĂ«r BBC.
NjĂ« pandemi e gripit tĂ« shpendĂ«ve, thonĂ« studiuesit, do tĂ« fillonte nĂ« heshtje: njĂ« zog i vetĂ«m i infektuar do tâia kalonte virusin njĂ« njeriu, me shumĂ« mundĂ«si njĂ« fermeri, punonjĂ«si i tregut ose dikujt qĂ« merret me shpendĂ«. Nga aty, rreziku nuk qĂ«ndron nĂ« atĂ« infeksion tĂ« parĂ«, por nĂ« atĂ« qĂ« ndodh mĂ« pas: transmetimi i qĂ«ndrueshĂ«m nga njeriu te njeriu.
Meqenëse shpërthimet e vërteta fillojnë me të dhëna të kufizuara dhe të çrregullta, studiuesit iu drejtuan BharatSim, një platformë simulimi me burim të hapur e ndërtuar fillimisht për modelimin e Covid 19, por mjaft e gjithanshme për të studiuar sëmundje të tjera.
Mësimi kryesor për politikëbërësit është se sa e ngushtë mund të jetë dritarja për veprim përpara se një shpërthim të dalë jashtë kontrollit, thonë studiuesit.
Artikulli vlerëson se sapo rastet të rriten përtej afërsisht dy deri në dhjetë, sëmundja ka të ngjarë të përhapet përtej kontakteve parësore dhe dytësore.
Kontaktet parësore janë njerëz që kanë pasur kontakt të drejtpërdrejtë dhe të ngushtë me një person të infektuar, siç janë anëtarët e familjes, kujdestarët ose kolegët e ngushtë. Kontaktet dytësore janë ata që nuk e kanë takuar personin e infektuar, por kanë qenë në kontakt të ngushtë me një kontakt parësor.
Nëse familjet e kontakteve parësore karantinohen kur zbulohen vetëm dy raste, shpërthimi pothuajse me siguri mund të përmbahet, zbuloi hulumtimi.
Por, kur të identifikohen 10 raste, është shumë e mundshme që infeksioni të jetë përhapur tashmë në popullatën më të gjerë, duke e bërë trajektoren e tij praktikisht të padallueshme nga një skenar pa ndërhyrje të hershme.
Për ta mbajtur studimin të bazuar në kushte të botës reale, studiuesit zgjodhën një model të një fshati të vetëm Tamil Nadu, zemra e rripit të shpendëve të Indisë.
Tamil Nadu është shtëpia e më shumë se 1,600 fermave të shpendëve dhe rreth 70 milionë pulave dhe prodhon mbi 60 milionë vezë në ditë.
Një fshat me 9,667 banorë u krijua duke përdorur një komunitet sintetik, familje, vende pune, hapësira tregu dhe u mbush me zogj të infektuar për të imituar ekspozimin në jetën reale.
NĂ« simulim, virusi fillon nĂ« njĂ« vend pune, njĂ« fermĂ« tĂ« mesme ose treg, pĂ«rhapet sĂ« pari tek njerĂ«zit atje (kontaktet parĂ«sore) dhe pastaj lĂ«viz jashtĂ« tek tĂ« tjerĂ«t (kontaktet dytĂ«sore) me tĂ« cilĂ«t ata bashkĂ«veprojnĂ« pĂ«rmes shtĂ«pive, shkollave dhe vendeve tĂ« tjera tĂ« punĂ«s. ShtĂ«pitĂ«, shkollat ââdhe vendet e punĂ«s formuan njĂ« rrjet tĂ« fiksuar.
Duke ndjekur infeksionet parësore dhe dytësore, studiuesit vlerësuan metrikat kryesore të transmetimit, duke përfshirë numrin bazë riprodhues, R0, i cili mat se sa njerëz, mesatarisht, një person i infektuar u kalon virusin. Në mungesë të një pandemie në botën reale, studiuesit në vend të kësaj modeluan një gamë shpejtësish të besueshme transmetimi.
Pastaj ata testuan se çfarë ndodh kur ndërhyrje të ndryshme, eliminimi i zogjve, karantina e kontakteve të ngushta dhe vaksinimi i synuar, filluan të hynin në fuqi.
Rezultatet ishin të qarta.
Varrimi i zogjve funksionon por vetëm nëse bëhet para se virusi të infektojë një njeri.
Nëse ndodh një përhapje, koha bëhet gjithçka, zbuluan studiuesit.
Izolimi i personave të infektuar dhe karantina e familjeve mund ta ndalojë virusin në fazën dytësore. Por sapo shfaqen infeksione terciare, miq të miqve ose kontakte të kontakteve, shpërthimi del jashtë kontrollit nëse autoritetet nuk vendosin masa shumë më të ashpra, duke përfshirë edhe izolimin.
Simulimet nxorën në pah gjithashtu një kompromis të vështirë.
Karantina, e futur shumë herët, i mban familjet së bashku për periudha të gjata dhe rrit mundësinë që individët e infektuar ta kalojnë virusin tek ata me të cilët jetojnë. E futur shumë vonë, bën pak për të ngadalësuar shpërthimin.
Hulumtuesit thonë se kjo qasje vjen me paralajmërime.
Modeli mbështetet në një fshat sintetik, me madhësi fikse familjesh, vende pune dhe modele të lëvizjes ditore. Ai nuk përfshin shpërthime të njëkohshme të shkaktuara nga zogjtë shtegtarë ose nga rrjetet e shpendëve. As nuk merr parasysh ndryshimet në sjellje, mbajtjen e maskës, për shembull, pasi njerëzit të dinë se zogjtë po ngordhin.
Rastet e gripit po rriten me shpejtĂ«si nĂ« tĂ« gjithĂ« EuropĂ«n, duke ushtruar presion tĂ« madh mbi spitalet dhe sistemet shĂ«ndetĂ«sore nĂ« shumĂ« vende, tha Organizata BotĂ«rore e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« (OBSH). OBSH tha se 27 nga 38 vende nĂ« rajonin e saj europian po raportojnĂ« âaktivitet tĂ« lartĂ« ose shumĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« gripitâ.
Shefi i OBSH-së për Europën, Hans Henri Kluge, paralajmëroi se sistemet shëndetësore janë nën presion, duke thënë se gripi vjen çdo dimër, por ky vit është pak më ndryshe.
âTregon se si vetĂ«m njĂ« ndryshim i vogĂ«l gjenetik nĂ« virusin e gripit mund tĂ« ushtrojĂ« presion tĂ« madh nĂ« sistemet tona shĂ«ndetĂ«sore.â
Kluge paralajmĂ«roi gjithashtu pĂ«r informacionin e rremĂ«, duke thĂ«nĂ«: âĂshtĂ« jetike nĂ« klimĂ«n aktuale tĂ« kĂ«rkohen informacione tĂ« besueshme nga burime tĂ« besueshme si agjencitĂ« kombĂ«tare tĂ« shĂ«ndetit dhe OBSH-ja.â
Kluge tha se sistemet shĂ«ndetĂ«sore janĂ« tĂ« pĂ«rgatitura, duke shtuar se âsistemet shĂ«ndetĂ«sore kanĂ« dekada pĂ«rvojĂ« nĂ« menaxhimin e gripit, kemi vaksina tĂ« sigurta qĂ« pĂ«rditĂ«sohen çdo vit dhe kemi njĂ« manual tĂ« qartĂ« masash mbrojtĂ«se qĂ« funksionojnĂ«â, siç citohet nĂ« raportin e The Guardian.
Kur bëhet fjalë për humbjen e peshës, vëmendja shpesh përqendrohet te dietat strikte dhe kufizimet e forta ushqimore. Megjithatë, specialistët e ushqyerjes po rikthejnë në qendër të vëmendjes një element të rëndësishëm që shpesh neglizhohet: fibrën dietike.
Sipas ekspertëve, fibra nuk shërben vetëm për një tretje më të mirë, por luan një rol të drejtpërdrejtë në kontrollin e oreksit dhe menaxhimin e peshës trupore. Ushqimet e pasura me fibra ndihmojnë në krijimin e ndjesisë së ngopjes për një kohë më të gjatë, duke reduktuar nevojën për të ngrënë shpesh ose në sasi të mëdha gjatë ditës.
Dietologët shpjegojnë se fibra ngadalëson procesin e tretjes dhe ndihmon në mbajtjen e niveleve të qëndrueshme të sheqerit në gjak. Kjo ndikon në uljen e krizave të urisë dhe të dëshirës për ushqime të pashëndetshme, duke e bërë procesin e dobësimit më të natyrshëm dhe më të qëndrueshëm, pa pasur nevojë për numërim të vazhdueshëm të kalorive.
Përfitimet e fibrës shkojnë edhe më tej, pasi ajo mbështet shëndetin e zorrëve, përmirëson metabolizmin dhe ndihmon në uljen e kolesterolit. Këta faktorë lidhen ngushtë me kontrollin e peshës dhe mirëqenien e përgjithshme. Megjithatë, shumë njerëz ende nuk konsumojnë sasinë e rekomanduar ditore të fibrave.
Burime tĂ« mira tĂ« fibrĂ«s janĂ« frutat, perimet, drithĂ«rat integrale dhe bishtajoret, ndĂ«rsa ekspertĂ«t rekomandojnĂ« qĂ« pĂ«rparĂ«sia tâu jepet ushqimeve tĂ« plota dhe jo suplementeve. Shtimi gradual i kĂ«tyre ushqimeve nĂ« dietĂ«n e pĂ«rditshme mund tĂ« sjellĂ« ndryshime tĂ« dukshme nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si trupi reagon ndaj ushqimit dhe nĂ« procesin e humbjes sĂ« peshĂ«s.
Sipas një studimi të ri, futbollistet që u lënduan gjatë ciklit menstrual përjetuan lëndime më të rënda dhe kohë më të gjatë rikuperimi.
Gjetjet, tĂ« botuara nĂ« revistĂ«n âFrontiers in Sports and Active Livingâ, tregojnĂ« se ndĂ«rsa menstruacionet nuk rrisin rrezikun e lĂ«ndimit, ato lidhen me pasoja mĂ« tĂ« kĂ«qija kur lojtaret lĂ«ndohen.
Hulumtuesit ndoqĂ«n lojtaret femra tĂ« FC Barcelona gjatĂ« katĂ«r sezoneve midis viteve 2019 dhe 2023 â ndĂ«rsa ato luanin pĂ«r ligĂ«n kombĂ«tare profesionale spanjolle.
âNe tregojmĂ« se vetĂ« menstruacionet nuk rrisin shpeshtĂ«sinĂ« e lĂ«ndimeveâ, tha Eva Ferrer, autore kryesore e studimit dhe specialiste nĂ« mjekĂ«sinĂ« sportive.
Ajo shtoi se lëndimet e pësuara gjatë menstruacioneve çuan në humbje tre herë më shumë ditësh për shkak të rikuperimit sesa ato që ndodhën në pika të tjera të ciklit.
Për shembull, koha e rikuperimit të dëmtimeve të indeve të buta të muskujve, tendinave dhe ligamenteve zgjati më shumë se tre herë më shumë kur përjetohej gjatë ditëve të periodave krahasuar me ditët e tjera, 684 kundrejt 206 ditëve të humbura për 1000 orë stërvitjeje, përkatësisht.
Si e ndryshon cikli menstrual trupin?
Gjatë ciklit menstrual, nivelet e hormoneve rriten dhe bien, duke ndikuar në pjesë të ndryshme të trupit, duke përfshirë muskujt, metabolizmin dhe sistemin imunitar.
Nivelet e ulĂ«ta tĂ« estrogjenit mund tĂ« ndikojnĂ« nĂ« aftĂ«sinĂ« e muskujve pĂ«r tâu riparuar vetĂ« dhe pĂ«r tĂ« rritur lodhjen, dhimbjen dhe problemet e gjumit. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, humbja e hekurit mund tĂ« zvogĂ«lojĂ« qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« dhe tĂ« ngadalĂ«sojĂ« rikuperimin.
Nuk është hera e parë që ndryshimet hormonale janë lidhur me rezultate më të këqija në dëmtimet sportive, veçanërisht në mesin e futbollisteve femra.
Federata Ndërkombëtare e Futbollit (FIFA) ka financuar një studim të veçantë që filloi më parë këtë vit për të hetuar lidhjen midis ciklit menstrual dhe dëmtimeve të ligamentit të kryqëzuar anterior në futbollin e femrave.
âNe e dimĂ« qĂ« hormonet luhaten gjatĂ« fazave tĂ« ndryshme tĂ« ciklit, por ende nuk e dimĂ« se sa ndikim mund tĂ« kenĂ« nĂ« rrezikun e lĂ«ndimitâ, tha nĂ« njĂ« deklaratĂ« Simon Augustus, studiues.
Ekipi i hulumtimit do tĂ« monitorojĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« specifike nivelet e estrogjenit dhe progesteronit â hormone tĂ« lidhura mĂ« parĂ« me rritjen e lĂ«ndimit tĂ« ligamenteve dhe uljen e kohĂ«s sĂ« reagimit neuromuskular.
Sipas një studimi të ri të madh gjenetik, gjendje të ndryshme të shëndetit mendor mund të kenë shumë më tepër të përbashkëta në një nivel biologjik sesa besonin dikur shkencëtarët.
Studiues nga Universiteti i Colorado Boulder dhe Mass General Brigham në Shtetet e Bashkuara thanë se gjetjet e këtij studimi mund të përmirësojnë përfundimisht mënyrën se si diagnostikohen dhe trajtohen gjendjet e shëndetit mendor, veçanërisht për njerëzit që jetojnë me më shumë se një diagnozë.
Studimi analizoi ADN-në e më shumë se gjashtë milionë njerëzve, duke përfshirë mbi një milion njerëz të diagnostikuar me të paktën një gjendje të shëndetit mendor. Më shumë se një miliard njerëz jetojnë me gjendje të shëndetit mendor, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë.
âTani pĂ«r tani, ne diagnostikojmĂ« çrregullime psikiatrike bazuar nĂ« atĂ« qĂ« shohim nĂ« dhomĂ«, dhe shumĂ« njerĂ«z do tĂ« diagnostikohen me çrregullime tĂ« shumĂ«fishta. Kjo mund tĂ« jetĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu trajtuar dhe dekurajuese pĂ«r pacientĂ«tâ, tha Andrew Grotzinger, profesor i psikologjisĂ« dhe neuroshkencĂ«s nĂ« Universitetin e Colorado Boulder dhe autor i studimit.
Ekipi studioi 14 çrregullime psikiatrike dhe zbuloi se shumica e ndryshimeve gjenetike midis njerëzve me dhe pa këto gjendje mund të shpjegoheshin vetëm nga pesë modele të gjera gjenetike. Këto modele ishin të lidhura me 238 variante gjenetike që ndikojnë në mënyrën se si zhvillohet dhe funksionon truri. Bazuar në këto karakteristika të përbashkëta gjenetike, studiuesit i grupuan gjendjet në pesë kategori.
Një grup përfshinte çrregullime me tipare kompulsive, të tilla si anoreksia nervore, çrregullimi i Tourette-it dhe çrregullimi obsesiv-kompulsiv.
Një tjetër mbulonte gjendje të brendshme si depresioni, ankthi dhe çrregullimi i stresit post-traumatik. Një grup i tretë u përqendrua në çrregullimet e përdorimit të substancave, ndërsa një i katërt përfshinte gjendje neuro-zhvillimore si autizmi dhe çrregullimi i hiperaktivitetit të mungesës së vëmendjes.
Ărregullimi bipolar dhe skizofrenia formuan njĂ« grup tĂ« pestĂ«. Studimi zbuloi se rreth 70 pĂ«r qind e sinjalit gjenetik tĂ« lidhur me skizofreninĂ« ishte gjithashtu i lidhur me çrregullimin bipolar.
Këto dy gjendje tradicionalisht janë parë si shumë të ndryshme, dhe mjekët rrallë i diagnostikojnë të dyja në të njëjtin person.
âGjenetikisht, pamĂ« se ato janĂ« mĂ« shumĂ« tĂ« ngjashme sesa unike,â tha Grotzinger.
ĂfarĂ« mund tĂ« nĂ«nkuptojĂ« kjo pĂ«r pacientĂ«t
Rezultatet, të botuara në revistën Nature, sfidojnë idenë e gjatë se gjendjet e shëndetit mendor janë kryesisht sëmundje të ndara. Në vend të kësaj, studimi sugjeron se shumë prej tyre nxiten nga procese të përbashkëta biologjike.
Megjithatë, studiuesit thonë se është shumë herët për të ndryshuar mënyrën se si diagnostikohen gjendjet.
Ekipi i hulumtimit shpreson se gjetjet do tĂ« informojnĂ« pĂ«rditĂ«simet e ardhshme tĂ« Manualit Diagnostikues dhe Statistikor tĂ« Ărregullimeve Mendore, manuali i pĂ«rdorur nĂ« mbarĂ« botĂ«n nga profesionistĂ«t e shĂ«ndetit mendor.
âKy punim ofron provat mĂ« tĂ« mira deri mĂ« tani se mund tĂ« ketĂ« gjĂ«ra qĂ« aktualisht po u japim emra tĂ« ndryshĂ«m, tĂ« cilat nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« drejtohen nga tĂ« njĂ«jtat procese biologjikeâ, tha Grotzinger.
âDuke identifikuar atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e pĂ«rbashkĂ«t nĂ« kĂ«to çrregullime, shpresojmĂ« tĂ« dalim me strategji pĂ«r tâi synuar ato nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« ndryshme qĂ« nuk kĂ«rkon katĂ«r pilula tĂ« veçanta ose katĂ«r ndĂ«rhyrje tĂ« veçanta psikoterapieâ, shtoi ai.
Nga Gazeta Si- Një raport i ri europian paralajmëron për barrën e sëmundjeve kardiovaskulare, shkaku kryesor i vdekjes për dy dekadat e fundit, që tani përbën një të tretën e të gjitha vdekjeve çdo vit.
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) janë shkaku kryesor i vdekjes dhe paaftësisë në të gjithë Bashkimin Europian, duke përbërë rreth 1.7 milion vdekje çdo vit dhe duke prekur 62 milion njerëz, sipas Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD).
Sëmundjet kardiovaskulare i referohen gjendjeve që prekin zemrën dhe enët e gjakut, të tilla si ataku në zemër, goditja në tru dhe pamjaftueshmëria kardiake.
Gjatë 50 viteve të fundit, jetëgjatësia është rritur ndjeshëm në vendet europiane, kryesisht për shkak të përparimeve në parandalimin dhe trajtimin e SKV-ve dhe faktorëve të saj të rrezikut, por këto gjendje janë ende shkaku kryesor i vdekjes.
Në shumicën e vendeve të Bashkimit Europian, shkalla e vdekshmërisë nga sëmundjet e qarkullimit të gjakut është rreth 26-60 për qind më e lartë tek meshkujt sesa tek femrat.
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) mund të shkaktohen nga faktorë të shumtë, të cilët zakonisht klasifikohen si të pandryshueshëm dhe të modifikueshëm.
Faktorët e rrezikut të pandryshueshëm, siç janë seksi, mosha, historia familjare dhe etnia ose raca, janë ato karakteristika individuale të lindura që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të një gjendjeje kardiovaskulare. Faktorët e rrezikut të modifikueshëm përfshijnë faktorë klinikë, metabolikë, të stilit të jetës, të sjelljes dhe mjedisorë.
Në nivel global, 83 për qind e të gjitha vdekjeve për shkak të SKV-ve në vitin 2021 i atribuoheshin faktorëve të rrezikut të modifikueshëm, ndërsa në BE kjo shifër ra në 76 për qind.
Faktorët e rrezikut metabolik janë grupi mbizotërues, duke përbërë rreth 70 për qind të vdekjeve nga SKV-të në nivel global dhe 68 për qind në BE. Kjo përfshin hipertensionin, sheqerin e lartë në gjak dhe kolesterolin.
Rreziqet e sjelljes, siç janë pirja e duhanit, dieta e pashëndetshme dhe përdorimi i dëmshëm i alkoolit, janë grupi i dytë më i madh, duke përbërë rreth 42 për qind të vdekjeve nga SKV-të në nivel global dhe 37 për qind në BE.
Përtej vdekjeve, SKV-të ndikojnë edhe në cilësinë e jetës së njerëzve.
Të dhënat treguan se, në të gjitha dimensionet e matura, mirëqenie, funksionim social, shëndet fizik dhe shëndet mendor, njerëzit me SKV raportojnë rezultate dukshëm më të këqija se ata që nuk kanë.
Njerëzit që kanë përjetuar ose po përjetojnë sëmundje kardiovaskulare shpesh janë të kufizuar fizikisht pasi vuajnë nga lodhja dhe ezaurimi, gjë që kufizon lëvizshmërinë e tyre.
Ata gjithashtu vuajnë nga nivele më të larta ankthi dhe frike nga ngjarjet e përsëritura kardiake, si dhe sfida në përshtatjen me ndryshimet e stilit të jetës dhe regjimet afatgjata të ilaçeve.
Dallimet në të gjithë Europën
Raporti i OECD-së tregon se ndërsa SKV-të janë një barrë në të gjithë Europën, jo çdo vend vuan në të njëjtën shkallë.
Midis viteve 2012 dhe 2022, vdekshmëria nga sëmundjet e qarkullimit të gjakut ra në çdo shtet anëtar të BE-së, me një rënie mesatare prej 20 për qind tek burrat dhe 22 për qind tek gratë.
Vende si Franca, Danimarka dhe Spanja raportuan norma nën 220 vdekje për 100,000 banorë në vitin 2022, ndërsa Bullgaria, Rumania dhe Letonia tejkaluan 800 vdekje për 100,000 banorë.
Raporti tregon se vendet e Europës Qendrore dhe Lindore kanë një prevalencë më të lartë të faktorëve të rrezikut të modifikueshëm, siç janë pirja e duhanit, mbipesha, konsumi i dëmshëm i alkoolit dhe mungesa e aktivitetit fizik.
Normat e mbipeshës variojnë nga 7 për qind në Itali në mbi 20 për qind në vende duke përfshirë Lituaninë, Finlandën, Estoninë, Hungarinë, Letoninë dhe Maltën.
Në vitin 2023, normat e përditshme të pirjes së duhanit varionin nga 23 për qind ose më shumë në vende si Bullgaria, Greqia, Hungaria dhe Franca në nën 12 për qind në Danimarkë, Finlandë dhe Suedi.
Konsumi i frutave ishte më i ulëti në Bullgari, Letoni, Lituani dhe Rumani.
Ămimi i lartĂ« i sĂ«mundjeve kardiovaskulare
SĂ«mundjet kardiovaskulare (SKV) jo vetĂ«m qĂ« kanĂ« njĂ« ndikim tĂ« rĂ«ndĂ« nĂ« shĂ«ndetin e njerĂ«zve, tregon raporti, por prej kohĂ«sh kanĂ« qenĂ« njĂ« kontribues i madh nĂ« shpenzimet e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor dhe humbjet ekonomike nĂ« Bashkimin Europian, OECD e pĂ«rshkroi atĂ« si âjo vetĂ«m njĂ« krizĂ« shĂ«ndetĂ«sore, por edhe njĂ« sfidĂ« tĂ« madhe shoqĂ«rore dhe ekonomikeâ.
Analiza më e fundit vlerësoi barrën totale ekonomike të SKV-ve në BE në 282 miliardë euro në vit, që arrin në afërsisht 2 për qind të produktit të brendshëm bruto të rajonit, një rritje nga 169 miliardë euro në vitin 2003.
Kjo rritje është nxitur jo vetëm nga shpenzimet direkte të kujdesit shëndetësor, por edhe nga humbjet në rritje të produktivitetit dhe nevojat informale të kujdesit, duke nënvizuar urgjencën e parandalimit efektiv dhe strategjive të menaxhimit afatgjatë, sipas OECD-së.
Nga Gazeta Si- Shqipëria ka hyrë zyrtarisht në sezonin e gripit ku në qarkullim janë tipi Australian A/H3 dhe A/H1. Sipas të dhënave të javës së fundit të muajit dhjetor, janë evidentuar 10 raste me grip, nga të cilat 6 janë të tipit A/H3, i njohur ndryshe si gripi Australian.
Raporti i survejancës epidemiologjike bën të ditur se gjatë javës së 49-të të muajit dhjetor, në urgjencat spitalore janë paraqitur për ndihmë të specializuar mjekësore 10 raste me grip, ku pjesa më e madhe rezultuan të tipit A/H3, si dhe 21 raste me Covid-19.
MjekĂ«t infeksionistĂ« theksojnĂ« se simptomat e gripit A/H3 (Influenza A â H3N2) janĂ« tĂ« ngjashme me ato tĂ« gripit sezonal, por shpesh shfaqen nĂ« forma mĂ« tĂ« rĂ«nda, veçanĂ«risht te tĂ« moshuarit dhe fĂ«mijĂ«t.
PacientĂ«t e prekur kanĂ« raportuar temperaturĂ« tĂ« lartĂ« deri nĂ« 38â40 gradĂ« Celsius, ethe, djersitje, dhimbje tĂ« forta koke, dhimbje muskujsh dhe kyçesh, lodhje tĂ« theksuar, dobĂ«si, kollĂ« tĂ« thatĂ«, dhimbje fyti, rrufĂ« ose hundĂ« tĂ« bllokuar, humbje oreksi, si dhe nauze, tĂ« vjella apo diarre, mĂ« shpesh te fĂ«mijĂ«t.
Te grupet e rrezikut, përfshirë të moshuarit, fëmijët e vegjël, gratë shtatzëna dhe personat me sëmundje kronike, gripi A/H3 mund të shoqërohet më shpesh me komplikacione, si bronkiti, pneumonia dhe përkeqësimi i sëmundjeve ekzistuese, veçanërisht ato të zemrës, mushkërive dhe diabetit.
Sipas raportit tĂ« survejancĂ«s epidemiologjike pĂ«r periudhĂ«n tetorâdhjetor 2025, rritje e ndjeshme Ă«shtĂ« vĂ«rejtur edhe te infeksionet virale akute respiratore. GjatĂ« kĂ«saj periudhe janĂ« prekur 676 pacientĂ«, nga tĂ« cilĂ«t 468, ose 69.2 pĂ«r qind, janĂ« diagnostikuar me sindromĂ«n e rĂ«ndĂ« tĂ« respiratorit akut (SRRA), njĂ« gjendje qĂ« shkakton simptoma tĂ« rĂ«nda dhe kĂ«rkon trajtim tĂ« specializuar spitalor.
SRRA përfaqëson një gjendje serioze të mushkërive, ku ato inflamohen rëndë, mbushen me lëng dhe oksigjeni nuk kalon siç duhet në gjak, duke shkaktuar vështirësi të mëdha në frymëmarrje.
Nga sistemi i alarmit tĂ« ISHP-sĂ« rezulton se gjatĂ« muajve tetorâdhjetor janĂ« konstatuar gjithashtu 208 pacientĂ«, ose 30.8 pĂ«r qind, tĂ« cilĂ«t janĂ« identifikuar si raste tĂ« ngjashme me gripin, tĂ« njohura ndryshe si infeksione virale ILI. Ky term mjekĂ«sor pĂ«rdoret pĂ«r rastet kur pacientĂ«t shfaqin simptoma tipike tĂ« gripit, por pa njĂ« konfirmim laboratorik.
Këta pacientë kanë shfaqur temperaturë deri në 38 gradë Celsius, kollë dhe/ose dhimbje fyti, rrufë ose hundë të bllokuar, dhimbje koke dhe muskujsh, si dhe lodhje. Në këto raste, simptomat janë zakonisht më të lehta se ato të infeksioneve virale akute, por më të theksuara se një ftohje e thjeshtë, ndërsa trajtimi mund të kryhet edhe në kushte shtëpie.
Gjatë javës së 49-të të muajit dhjetor, raporti evidenton gjithashtu një prani të rasteve me koronavirus, me 21 raste, ose 3.1 për qind, në raport me gripin Australian.
Mjekët rekomandojnë vizitë te specialisti në çdo rast kur simptomat janë të rënda dhe nuk menaxhohen në shtëpi. Po ashtu, këshillohet ndjekja e një regjimi të shëndetshëm ushqimor dhe mbajtja e kontaktit të vazhdueshëm me mjekun e familjes për marrjen e këshillave të duhura mjekësore.
Një trajtim i ri me një dozë të vetme për gonorrenë, që pritet të miratohet në ditët në vijim, mund të jetë çelësi për të trajtuar infeksionin mes rritjes së rezistencës ndaj antibiotikëve.
Gonorrea, njĂ« infeksion i zakonshĂ«m seksualisht i transmetueshĂ«m (IST) qĂ« shpesh nuk vjen me simptoma, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mĂ« i vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu trajtuar pasi bakteret zhvillojnĂ« rezistencĂ« ndaj antibiotikĂ«ve ekzistues. NĂ«se nuk trajtohet, mund tĂ« shkaktojĂ« probleme serioze si sĂ«mundja inflamatore e legenit ose infertiliteti.
Zoliflodacina, antibiotiku i parë i ri i zhvilluar ekskluzivisht për trajtimin e këtij infeksioni në dekada, synon të luftojë superbakteret rezistente ndaj ilaçeve dhe pritet të marrë miratimin në Shtetet e Bashkuara.
Hulumtuesit kohët e fundit kryen një provë klinike që përfshinte më shumë se 900 njerëz nga SHBA-ja, Afrika e Jugut, Tajlanda, Belgjika dhe Holanda, vlerësimi më i madh deri më sot në pjesëmarrësit me infeksionin.
Gjetjet e provës, të botuara në revistën mjekësore The Lancet, panë se trajtimi i ri, një pilulë e vetme, shëroi mbi 90 për qind të infeksioneve në vendet gjenitale.
Nga Gazeta Si- Disa burra po lindin një numër të madh fëmijësh përmes dhurimit të spermës. Këtë javë, BBC raportoi për një burrë, sperma e të cilit përmbante një mutacion gjenetik që rrit ndjeshëm rrezikun e kancerit për disa nga pasardhësit e tij.
NjĂ« nga aspektet mĂ« tĂ« habitshme tĂ« hetimit ishte se sperma e tij u dĂ«rgua nĂ« 14 vende dhe âprodhoiâ tĂ« paktĂ«n 197 fĂ«mijĂ«. Zbulimi ishte njĂ« pasqyrĂ« e rrallĂ« e shkallĂ«s sĂ« industrisĂ« sĂ« dhuruesve tĂ« spermĂ«s.
Dhurimi i spermës u lejon grave të bëhen nëna kur ndryshe nuk do të ishte e mundur, nëse partneri i tyre është infertil, ato janë në një marrëdhënie të të njëjtit seks ose prindër të vetëm.
Plotësimi i kësaj nevoje është bërë një biznes i madh. Vlerësohet se tregu në Europë do të vlejë më shumë se 2 miliardë paund deri në vitin 2033, me Danimarkën një eksportuese kryesore të spermës.
Pse disa dhurues tĂ« spermĂ«s po bĂ«hen baballarĂ« tĂ« kaq shumĂ« fĂ«mijĂ«ve, çfarĂ« e bĂ«ri spermĂ«n daneze ose tĂ« ashtuquajturĂ«n âsperma Vikingâ kaq popullore dhe a duhet tĂ« frenohet industria?
Shumica e spermës së burrave nuk është mjaftueshëm e mirë
NĂ«se jeni burrĂ« qĂ« po e lexoni kĂ«tĂ«, na vjen keq qĂ« po jua zbulojmĂ«, por cilĂ«sia e spermĂ«s suaj ndoshta nuk Ă«shtĂ« mjaftueshĂ«m e mirĂ« pĂ«r tâu bĂ«rĂ« donator dhe mĂ« pak se pesĂ« nĂ« 100 vullnetarĂ« ia dalin mbanĂ«.
Së pari, duhet të prodhoni mjaftueshëm spermë në një mostër, kjo është numri juaj i spermës, pastaj të kaloni kontrolle për sa mirë notojnë, lëvizshmërinë e tyre dhe për formën ose morfologjinë e tyre.
Sperma kontrollohet gjithashtu pĂ«r tâu siguruar qĂ« mund tĂ« mbijetojĂ« ngrirjen dhe ruajtjen nĂ« njĂ« bankĂ« sperme.
Mund të jeni plotësisht pjellor, të keni gjashtë fëmijë dhe prapë të mos jeni i përshtatshëm.
Rregullat ndryshojnë në të gjithë botën, por në tërësi, duhet të jesh gjithashtu relativisht i ri, i moshës 18-45 vjeç, të mos jesh i infektuar me HIV dhe gonorrea, dhe të mos jesh bartës i mutacioneve që mund të shkaktojnë gjendje gjenetike si fibroza cistike, atrofia muskulare kurrizore dhe anemia drepanocitare.
Në përgjithësi, kjo do të thotë që grupi i njerëzve që më në fund bëhen dhurues të spermës është i vogël.
Por biologjia do të thotë që një numër i vogël donatorësh mund të bëjnë një numër të madh fëmijësh. Duhet vetëm një spermë për të fekonduar një vezë, por ka dhjetëra miliona sperma në çdo proces.
Burrat mund të shkojnë në klinikë një ose dy herë në javë ndërsa dhurojnë, gjë që mund të zgjasë për muaj të tërë.
Sarah Norcross, drejtoresha e organizatĂ«s bamirĂ«se Progress Educational Trust qĂ« punon nĂ« fertilitet dhe gjenomikĂ«, tha se mungesa e spermĂ«s sĂ« donatorĂ«ve e bĂ«ri atĂ« ânjĂ« mall tĂ« çmuarâ dhe âbankat e spermĂ«s dhe klinikat e fertilitetit po maksimizojnĂ« pĂ«rdorimin e donatorĂ«ve tĂ« disponueshĂ«m pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesĂ«nâ.
Disa sperma janë më të njohura.
Nga ky grup i vogël donatorësh, sperma e disa burrave është thjesht më popullore se e të tjerëve.
DonatorĂ«t nuk zgjidhen rastĂ«sisht. ĂshtĂ« njĂ« proces i ngjashĂ«m me realitetin e egĂ«r tĂ« aplikacioneve tĂ« takimeve, kur disa burra gjejnĂ« shumĂ« mĂ« tepĂ«r pĂ«rputhje sesa tĂ« tjerĂ«t.
Në varësi të bankës së spermës, mund të shfletoni fotot, të dëgjoni zërin e tyre, të zbuloni se çfarë pune bëjnë, inxhinierë apo artistë, dhe të kontrolloni gjatësinë, peshën e tyre dhe më shumë.
âE dini qĂ« nĂ«se quhen Sven dhe kanĂ« flokĂ« bjonde, dhe janĂ« 1.93 m, atletĂ«, dhe luajnĂ« violinĂ« dhe flasin shtatĂ« gjuhĂ«, Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« tĂ«rheqĂ«se sesa njĂ« donator qĂ« duket shumĂ« normalâ, thotĂ« eksperti i fertilitetit mashkullor, Allan Pacey, i cili dikur drejtonte njĂ« bankĂ« sperme nĂ« Sheffield.
Si sperma Viking pushtoi botën
Danimarka Ă«shtĂ« shtĂ«pia e disa prej bankave mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« spermĂ«s nĂ« botĂ« dhe ka fituar reputacion pĂ«r prodhimin e âbebeve Vikingâ.
Ole Schou, themeluesi 71-vjeçar i bankĂ«s sĂ« spermĂ«s Cryos International ku njĂ« shishe e vetme 0.5 ml me spermĂ« kushton nga 100 ⏠deri nĂ« mĂ« shumĂ« se 1000 âŹ, thotĂ« se kultura rreth dhurimit tĂ« spermĂ«s nĂ« DanimarkĂ« Ă«shtĂ« shumĂ« e ndryshme nga vendet e tjera.
âPopullsia Ă«shtĂ« si njĂ« familje e madhe,â thotĂ« ai, âka mĂ« pak tabu rreth kĂ«tyre çështjeve dhe ne jemi njĂ« popullsi altruiste, shumĂ« dhurues sperme dhurojnĂ« gjithashtu gjak.â
Dhe kjo, thotĂ« Schou, i ka lejuar vendit tĂ« bĂ«het ânjĂ« nga eksportuesit e paktĂ« tĂ« spermĂ«sâ.
Sperma ngrihet derisa përdoret nga familjet
Por ai argumenton se spermatozoidet daneze janĂ« gjithashtu tĂ« njohura pĂ«r shkak tĂ« gjenetikĂ«s. Ai i tha BBC-sĂ« se âgjenet daneze me sy blu dhe flokĂ« bjondeâ janĂ« tipare recesive, qĂ« do tĂ« thotĂ« se ato duhet tĂ« vijnĂ« nga tĂ« dy prindĂ«rit nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« shfaqen tek njĂ« fĂ«mijĂ«.
Si rezultat, tiparet e nĂ«nĂ«s, tĂ« tilla si flokĂ«t e errĂ«t, âmund tĂ« jenĂ« dominuese tek fĂ«mija qĂ« lindâ, shpjegon Schou.
Ai thotĂ« se kĂ«rkesa pĂ«r spermĂ« donatore po vjen kryesisht nga âgratĂ« beqare, me arsim tĂ« lartĂ«, nĂ« tĂ« 30-atâ. Ato tani pĂ«rbĂ«jnĂ« 60% tĂ« kĂ«rkesave.
Sperma kalon kufijtë
Një aspekt i hetimit të donatorëve të spermës të publikuar më parë këtë javë ishte se si sperma e një burri mblidhej në Bankën Europiane të Spermës në Danimarkë dhe më pas dërgohej në 67 klinika fertiliteti në 14 vende.
Vendet kanë rregullat e tyre se sa herë mund të përdoret sperma e një burri. Ndonjëherë lidhet me një numër të përgjithshëm fëmijësh, të tjerë e kufizojnë atë në një numër të caktuar nënash (kështu që çdo familje mund të ketë aq fëmijë të afërm sa të dëshirojë).
Argumenti fillestar rreth këtyre kufizimeve ishte të shmangej takimi i gjysmë-vëllezërve, të cilët nuk e dinin se ishin të afërm me njëri-tjetrin, krijimi i marrëdhënieve dhe lindja e fëmijëve.
Por nuk ka asgjë që e ndalon përdorimin e spermës së të njëjtit donator në Itali dhe Spanjë dhe më pas në Holandë dhe Belgjikë, për sa kohë që rregullat ndiqen në secilin vend.
Kjo krijon rrethana ku një dhurues sperme mund të bëhet ligjërisht babai i një numri të madh fëmijësh. Megjithëse burri shpesh nuk e di për këtë fakt.
âShumĂ« marrĂ«s, dhe gjithashtu donatorĂ«, nuk janĂ« nĂ« dijeni se sperma e njĂ« donatori tĂ« vetĂ«m mund tĂ« pĂ«rdoret ligjĂ«risht nĂ« shumĂ« vende tĂ« ndryshme dhe ky fakt duhet tĂ« shpjegohet mĂ« mirĂ«â, thotĂ« Sarah Norcross, e cila argumenton se do tĂ« ishte âe arsyeshmeâ tĂ« ulej numri i fĂ«mijĂ«ve qĂ« njĂ« dhurues mund tĂ« ketĂ«.
Në përgjigje të hetimit mbi dhuruesin e spermës i cili kaloi një gjen që çoi në kancer tek disa nga 197 fëmijët që ai lindi, zyrtarët në Belgjikë i kanë bërë thirrje Komisionit Europian të krijojë një regjistër të dhuruesve të spermës në të gjithë Europën për të monitoruar spermatozoidet që udhëtojnë përtej kufijve.
ZĂ«vendĂ«skryeministri Frank Vandenbroucke tha se industria ishte si âPerĂ«ndimi i EgĂ«râ dhe âmisioni fillestar i ofrimit tĂ« mundĂ«sisĂ« sĂ« njĂ« familjeje i ka lĂ«nĂ« vendin njĂ« biznesi tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« fertilitetitâ.
Shoqata Europiane e Riprodhimit Njerëzor dhe Embriologjisë ka propozuar gjithashtu një limit prej 50 familjesh për dhurues në të gjithë BE-në. Ky sistem do të lejonte ende që sperma e një dhuruesi të bënte më shumë se 100 fëmijë nëse familjet dëshironin dy ose më shumë foshnje secila.
Janë ngritur shqetësime edhe në lidhje me ndikimin tek fëmijët e ngjizur përmes dhurimit të spermës. Disa do të jenë të lumtur, të tjerë mund të jenë thellësisht të shqetësuar nga zbulimi i dyfishtë i të qenit të krijuar me spermë donatori dhe të qenit një nga qindra gjysmë-vëllezër.
E njëjta gjë vlen edhe për donatorët, të cilët shpesh nuk kanë idenë se sperma e tyre po shpërndahet kaq gjerësisht.
Këto rreziqe amplifikohen nga testet e ADN-së të prejardhjes lehtësisht të disponueshme dhe mediat sociale ku njerëzit mund të kërkojnë fëmijët e tyre, vëllezërit e motrat ose donatorin. Në Mbretërinë e Bashkuar, nuk ka më anonimitet për donatorët e spermës dhe ekziston një proces zyrtar përmes të cilit fëmijët mësojnë identitetin e babait të tyre biologjik.
Schou nĂ« Cryos argumenton se mĂ« shumĂ« kufizime nĂ« dhurimin e spermĂ«s thjesht do tâi çonin familjet tĂ« âktheheshin nĂ« tregun privat, krejtĂ«sisht tĂ« parregulluarâ.
John Appleby, pedagog nĂ« Universitetin e Lancaster, tha se implikimet e pĂ«rdorimit kaq tĂ« gjerĂ« tĂ« spermĂ«s ishin njĂ« fushĂ« minash etike âe gjerĂ«â.
Ai tha se ka çështje rreth identitetit, privatĂ«sisĂ«, pĂ«lqimit, dinjitetit dhe mĂ« shumĂ«, duke e bĂ«rĂ« atĂ« njĂ« âakt balancuesâ midis nevojave konkurruese.
Appleby tha se industria e fertilitetit kishte njĂ« âpĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r tĂ« kontrolluar numrin e herĂ«ve qĂ« pĂ«rdoret njĂ« donatorâ, por tĂ« biesh dakord pĂ«r rregulloret globale do tĂ« ishte padyshim âshumĂ« e vĂ«shtirĂ«â.
Ai shtoi se njĂ« regjistĂ«r global i donatorĂ«ve tĂ« spermĂ«s, i cili Ă«shtĂ« sugjeruar, vjen me âsfidat e veta etike dhe ligjoreâ.
Nga Gazeta Si- Shqipëria po përballet me një rritje të ndjeshme të infeksioneve respiratore, duke u afruar me pragun epidemik të sezonit dimëror.
Mbi 11 mijë persona kanë marrë trajtim të specializuar shëndetësor vetëm gjatë javës së fundit, si në urgjencat spitalore ashtu edhe në qendrat shëndetësore në rang kombëtar.
Sipas të dhënave zyrtare të Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), 8027 raste i përkasin infeksioneve respiratore të rrugëve të sipërme, ndërsa 3547 raste lidhen me infeksionet e rrugëve të poshtme të frymëmarrjes. Ekspertët e shëndetit publik bëjnë të ditur se deri më tani nuk është izoluar ende asnjë rast me grip sezonal, por simptomat që paraqesin pacientët janë të ngjashme me ato të gripit.
âPacientĂ«t paraqiten me ethe, kollĂ«, temperaturĂ« tĂ« moderuar qĂ« mund tĂ« arrijĂ« deri nĂ« 40, dhe nĂ« disa raste edhe me pneumoni. MegjithatĂ«, nĂ« laboratorĂ«t e ISHP nuk Ă«shtĂ« identifikuar asnjĂ« rast i konfirmuar i gripitâ, thanĂ« pĂ«r Gazetasi.al ekspertĂ« tĂ« shĂ«ndetit publik.
Sistemi i survejancës epidemiologjike ka evidentuar gjatë javës së parë të dhjetorit edhe një rritje të rasteve me diarre pa gjak, e cila lidhet me virozat sezonale që po qarkullojnë aktualisht në vend. Ndërkohë, edhe COVID-19 vijon të qarkullojë si virus stinor, duke kontribuar në fluksin e lartë të pacientëve. Vetëm këtë javë, ISHP ka raportuar 1582 raste të identifikuara në urgjencat spitalore.
Urgjencat, nën presion nga fluksi i pacientëve
NĂ« urgjencat pediatrike dhe infektive tĂ« QSUT-sĂ« paraqiten çdo ditĂ« mbi 240 pacientĂ«, kryesisht fĂ«mijĂ« tĂ« moshave 0â7 vjeç, por edhe tĂ« rritur mbi 20 vjeç.
Mjekët infeksionistë theksojnë se qarkullimi i Sars-CoV-2 e vështirëson diferencimin mes virozave të zakonshme, gripit dhe COVID-it, pasi simptomat shpesh përplasen dhe krijojnë konfuzion diagnostik.
Mjekët apelojnë për kujdes të shtuar, sidomos në mëngjes dhe darkë kur temperaturat janë më të ulëta, duke ndikuar në rritjen e rasteve me viroza.
Gjatë muajve të dimrit, kur ftohja dhe gripi mbizotërojnë, është më e rëndësishme se kurrë të kujdesemi për imunitetin tonë. Imuniteti është mekanizmi natyror i trupit që na mbron nga infeksionet dhe patogjenët, si bakteret dhe viruset, duke mbajtur organizmin tonë të shëndetshëm.
Pas periudhës festive, eksperti rekomandon një dietë të pasur me fruta dhe perime të papërpunuara, të cilat ofrojnë fibra të dobishme për zorrët. Fibrat luajnë një rol kyç në funksionimin e sistemit imunitar, duke ndihmuar në ruajtjen e një mikrobiome të shëndetshme dhe duke përmirësuar aftësinë e trupit për të luftuar infeksionet.
Një tjetër komponent i rëndësishëm janë produktet e qumështit me pak yndyrë. Këto produkte përmbajnë baktere të dobishme, kanë vlerë energjetike të ulët dhe ofrojnë fibra probiotike, të cilat mbështesin shëndetin e zorrëve dhe forcojnë përgjigjen imunitare. Konsumimi i rregullt i tyre mund të ndihmojë trupin të përballojë më mirë sfidat e sezonit të dimrit.
Ekspertët theksojnë se përveç ushqimit të shëndetshëm, një stil jete aktiv dhe gjumi i mjaftueshëm gjithashtu janë tepër thelbësorë për të pasur një imunitet sa më të fortë. Kujdesi për trupin gjatë dimrit nuk është vetëm një rutinë e përkohshme, por një investim afatgjatë për shëndetin dhe mirëqenien e përgjithshme.
Nga Gazeta âSiââ Duket mjaft e pafajshme tĂ« pish njĂ« pije energjike kur ndihesh i lodhur. Por njĂ« studim i ri rasti e lidh kĂ«tĂ« zakon me goditjen nĂ« tru.
Ky punim i BMJ Case Reports ka njĂ« paralajmĂ«rim tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r tâu theksuar qĂ« nĂ« fillim, pacienti pinte tetĂ« pije energjike nĂ« ditĂ«.
Gjetjet po ngrenë të gjitha llojet e pyetjeve në lidhje me korrelacionin midis pijeve energjike dhe goditjes në tru, dhe nëse shëndeti juaj mund të jetë në rrezik nëse pini një të tillë në ditë.
Raporti i rastit fillon si një mister mjekësor
Siç shpjegon raporti, pacienti ishte njĂ« burrĂ« ânormalisht i shĂ«ndetshĂ«m dhe nĂ« formĂ« tĂ« mirĂ«â nĂ« tĂ« 50-at, i cili shkoi nĂ« spital pasi zhvilloi dobĂ«si nĂ« anĂ«n e majtĂ«, mpirje dhe ngathtĂ«si. NjĂ« rezonancĂ« magnetike konfirmoi se ai pĂ«soi njĂ«Â goditje ishemike nĂ« tru, e cila ndodh kur njĂ« mpiksje gjaku bllokon njĂ« arterie qĂ« furnizon oksigjen dhe lĂ«ndĂ« ushqyese nĂ« tru.
Tensioni i tij i gjakut ishte jashtĂ«zakonisht i lartĂ« kur u shtrua nĂ« spital. Burri kaloi 72 orĂ« nĂ« spital, ku mjekĂ«t arritĂ«n tâi ulnin tensionin e gjakut. Por pasi doli nga spitali, tensioni i tij u rrit pĂ«rsĂ«ri dhe mbeti i lartĂ«, edhe pasi mjekĂ«t i dhanĂ« pesĂ« ilaçe tĂ« ndryshme. VetĂ«m kur burri u pyet pĂ«r dietĂ«n e tij, mjekĂ«t zbuluan se ai pinte rregullisht kanaçe me pije energjike, tĂ« cilat pĂ«rmbanin 160 miligramĂ« kafeinĂ« secila.
Pasi ndaloi së piri këto pije, tensioni i tij i gjakut u normalizua.
Si mund të shkaktojnë pijet energjike goditje në tru?
âPijet energjike pĂ«rmbajnĂ« doza tĂ« larta kafeine, dhe ndonjĂ«herĂ« edhe agjentĂ« tĂ« tjerĂ« si taurina, qĂ« mund tĂ« rrisin presionin e gjakutâ, shpjegon ajo. âPresioni i lartĂ« i gjakut shkakton dĂ«mtime nĂ« enĂ«t e gjakut nĂ« tĂ« gjithĂ« trupin, por truri Ă«shtĂ« veçanĂ«risht i ndjeshĂ«m.â
Ky presion i lartë i gjakut mund të shkaktojë ndryshime në rreshtimin e arterieve të vogla në tru, sipas Dr. Cronin.
âKjo mund tĂ« çojĂ« nĂ« trashje nĂ« disa vende dhe hollim nĂ« tĂ« tjera, gjĂ« qĂ« nga ana tjetĂ«r mund tâi vĂ«rĂ« njerĂ«zit nĂ« rrezik si pĂ«r bllokime (goditje ishemike) ashtu edhe pĂ«r gjakderdhje (goditje hemorragjike)â, thotĂ« ajo.
Por kafeina nuk është problemi i vetëm.
âPijet energjike shpesh pĂ«rmbajnĂ« sasi tĂ« mĂ«dha glukoze â sheqeri â i cili besohet tĂ« jetĂ« njĂ« faktor rreziku pĂ«r dĂ«mtimin e enĂ«ve tĂ« gjakut dhe çrregullimet e koagulimit tĂ« gjakut qĂ« gjithashtu mund tĂ« rrisin rrezikun e goditjes nĂ« truâ, thotĂ« pĂ«r SELF Kelly Johnson-Arbor, MD, njĂ« toksikologe nĂ« MedStar Health.
âPijet energjike pa sheqer nuk janĂ« domosdoshmĂ«risht mĂ« tĂ« shĂ«ndetshme ose mĂ« tĂ« sigurta, pasi disa studime kanĂ« treguar se rreziku i mpiksjes sĂ« gjakut rritet edhe pas konsumimit tĂ« pijeve energjike pa sheqer.â
Këto goditje në tru mund të vijnë edhe shpejt.
âAto mund tĂ« shkaktojnĂ« rritje mjaft tĂ« mprehta tĂ« tensionit tĂ« gjakut, rritje tĂ« rrahjeve tĂ« zemrĂ«s dhe mund tĂ« kufizojnĂ« rrjedhĂ«n e gjakut nĂ« truâ, thotĂ« pĂ«r SELF Kevin Shah, MD , kardiolog.
âE gjithĂ« kjo mund tĂ« krijojĂ« njĂ« stuhi tĂ« pĂ«rsosur qĂ« mund tâi vĂ«rĂ« njerĂ«zit nĂ« rrezik pĂ«r goditje nĂ« tru.â
ĂfarĂ« tregon kjo pĂ«r pĂ«rdorimin tuaj tĂ« pijeve energjike nĂ« tĂ« ardhmen
Toleranca e çdo personi ndaj kafeinĂ«s Ă«shtĂ« e ndryshme, duke e bĂ«rĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« dhĂ«nien e rekomandimeve tĂ« pĂ«rgjithshme rreth numrit tĂ« pijeve energjike qĂ« janĂ« nĂ« rregull pĂ«r tâu konsumuar nĂ« ditĂ«.
âDoza qĂ« Ă«shtĂ« e sigurt pĂ«r njĂ« person mund tĂ« jetĂ« shumĂ« e lartĂ« pĂ«r njĂ« tjetĂ«r, varĂ«sisht nga tensioni i gjakut, gjenetika dhe gjendjet e tjera mjekĂ«soreâ, thotĂ« Dr. Cronin. âSi me shumicĂ«n e gjĂ«rave nĂ« jetĂ«, moderimi Ă«shtĂ« çelĂ«siâ.
Kjo do tĂ« thotĂ« se njĂ« pije energjike nĂ« ditĂ« nuk ka gjasa tâju ââshkaktojĂ« goditje nĂ« tru, por tĂ« kesh pothuajse njĂ« rast nĂ« baza ditore e nxit shumĂ« kĂ«tĂ« situatĂ«.
Një kërkim i ri shkencor po hedh dritë mbi një aspekt më pak të njohur të sëmundjes së Alzheimerit, duke theksuar një lidhje të fortë midis kësaj patologjie dhe një çrregullimi të caktuar në pjesën e pasme të korteksit të trurit. Studimi, i publikuar së fundmi në The Lancet Neurology, nxjerr në pah se Atrofia Kortikale Posteriore (PCA) mund të shërbejë si një shenjë e hershme dhe e rëndësishme paralajmëruese për zhvillimin e Alzheimerit.
PCA karakterizohet nga probleme vizuospatialeâvĂ«shtirĂ«si nĂ« vlerĂ«simin e distancave, dallimin e objekteve nĂ« lĂ«vizje nga ato statike, si edhe sfida nĂ« kryerjen e detyrave tĂ« pĂ«rditshme qĂ« kĂ«rkojnĂ« koordinim sy-dorĂ«. Edhe pse shfaqet mĂ« rrallĂ« dhe shpesh mbetet nĂ« hije nga simptomat klasike tĂ« Alzheimerit, hulumtimet e reja tregojnĂ« se kjo formĂ« e atipike e çrregullimit mund tĂ« jetĂ« shumĂ« mĂ« treguese se sa Ă«shtĂ« menduar mĂ« parĂ«.
Sipas ekipit studimor të Universitetit të Kalifornisë në San Francisko, deri në 10% e pacientëve me Alzheimer mund të përjetojnë formën PCA. Analiza e të dhënave biologjike dhe klinike zbuloi se 94% e individëve me PCA mbanin gjithashtu shenja të qarta të patologjisë së Alzheimerit, ndërsa pjesa tjetër e pacientëve shfaqnin çrregullime të tjera neurodegjenerative si demenca me trupa Lewy ose demenca frontotemporale.
Interesante është fakti se pacientët që përballen me PCA shpesh ruajnë funksionin e përgjithshëm të trurit në fazat e para. Megjithatë, rreth katër vjet pas paraqitjes së simptomave vizuospatiale, shumica fillon të shfaqë shenja të demencës së lehtë ose të moderuar, duke përfshirë vështirësi në të kujtuar, organizim dhe të folur.
Ky studim nënvizon rëndësinë e njohjes së hershme të PCA-së, e cila mund të përmirësojë diagnostikimin dhe të shpejtojë qasjen në trajtime të specializuara për pacientët në rrezik.
Grimcat ultra të imta janë të padukshme dhe shpesh nuk kapen nga teknikat e zakonshme të monitorimit, dhe për këtë arsye nuk mbulohen nga ligjet mbi ndotjen e ajrit.
Në vitin 2021, Këshilli Hollandez i Shëndetit dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) theksuan provat në rritje se grimcat ultra të imta dëmtojnë shëndetin tonë. Kjo përfshin 75 studime, kryesisht lidhur me inflamacionin e mushkërive, presionin e gjakut dhe problemet e zemrës, si edhe rreziqet për rritjen e fetusit. Megjithatë, dallimet teknike mes studimeve bënë që OBSH të mos vendoste një standard. Që atëherë, një studim me gati 11 milionë njerëz në Holandë zbuloi se ekspozimi ndaj grimcave ultra të imta për disa vite lidhej me vdekje të hershme, përfshirë kancerin e mushkërive.
Kishte disa lajme të mira për pasagjerët e avionëve. Ndotja nga grimcat ultra të imta në kabinë ishte shumë e ulët kur avioni ishte në lartësi mesatarisht të mëdha dhe në ajër relativisht të pastër. Në tokë, megjithatë, situata ishte krejt tjetër. Në studimin e ri, përqendrimet më të mëdha të grimcave ultra të imta u matën gjatë hipjes së pasagjerëve dhe gjatë lëvizjes së avionit në pistë. Mesatarisht, nivelet ishin më shumë se dyfish më të larta se ato që OBSH i përkufizon si të larta. Ky ajër i ndotur pastrohej gradualisht nga kabina sapo avioni ngrihej, por rritej sërish gjatë afrimit për ulje, ndoshta për shkak të përqendrimeve të larta pranë korridoreve ajrore dhe zonave poshtë rrjedhës së erës nga aeroportet. Ky model u gjet edhe në aeroportet e destinacioneve.
Situata ishte e ngjashme për karbonin e zi. Edhe këto ishin më të larta kur avioni ishte në aeroport.
Studiuesit thonë se kjo është një çështje serioze, duke pasur parasysh se në nivel global, numri i pasagjerëve pritet të tejkalojë 5 miliardë këtë vit për herë të parë. Avionët mbeten relativisht ndotës, me pak kontrolle në krahasim me trafikun rrugor dhe industrinë.
Një rishikim i veçantë i studimeve të shëndetit zbuloi mungesë kërkimesh mbi efektet e ndotjes së ajrit të thithur nga më shumë se 2 milionë civilë dhe personel ushtarak që punojnë në aeroporte në mbarë botën.
Grimcat ultra të imta nuk thithen vetëm nga njerëzit në aeroport, por ato përhapen edhe në komunitetet përreth. Përqendrimi 1 km nga aeroporti ishte i ngjashëm me atë që thithet vetëm pak metra nga rruga e ngarkuar rreth Parisit.
Gërhitja mund të jetë më shumë sesa një shqetësim i zakonshëm gjatë natës. Ajo mund të tregojë për apne të gjumit, një çrregullim që lidhet me një rritje të rrezikut të dështimit të zemrës.
Forma më e zakonshme e apnesë së gjumit është apneja obstruktive, që ndodh kur indet e buta të fytit bien gjatë gjumit dhe pengojnë frymëmarrjen. Kjo bllokadë shkakton ndërprerje të frymëmarrjes që zgjasin të paktën 10 sekonda dhe ndodhin shumë herë gjatë natës, duke ulur nivelin e oksigjenit në gjak. Ulja e oksigjenit mund të shkaktojë inflamacion dhe rritje të hormoneve të stresit, duke vënë presion mbi zemrën dhe sistemin kardiovaskular.
Megjithatë, jo të gjithë ata që gërhasin kanë apne të gjumit dhe jo të gjithë me apne gërhasin. Studime tregojnë se gërhitja, edhe pa apne, mund të lidhet me presion të lartë të gjakut, një tjetër faktor rreziku për zemrën.
Për të përcaktuar shkakun e gërhitjes, duhet të konsultoheni me një mjek. Në disa raste, mund të rekomandohet një studim nate i quajtur polisomnografi, që mat valët e trurit, ritmin e zemrës, frymëmarrjen dhe nivelin e oksigjenit gjatë gjumit.
Ndër mënyrat për të reduktuar gërhitjen janë ndryshimi i pozicionit të gjumit, mbajtja e peshës së shëndetshme dhe shmangia e alkoolit. Në raste më serioze, mjeku mund të rekomandojë përdorimin e aparateve CPAP ose trajtime të tjera për të përmirësuar frymëmarrjen.
Gërhitja mund të duket e pafajshme, por mund të jetë shenjë e një rreziku serioz për zemrën. Njihni shenjat dhe kërkoni këshillën e një specialisti për të mbrojtur shëndetin tuaj kardiovaskular.
Nga Gazeta Si- Simptomat e virusit të gripit, ethe, dhimbje muskujsh apo rrjedhje hundësh shkaktohen nga një qelizë e cila infektohet pasi virusi kalon mbrojtjen tonë imunitare dhe kjo fillon të përsëritet.
Sipas një studimi të ri të kryer nga studiuesit në Universitetin e Hokkaido dhe Institutin Federal Zviceran të Teknologjisë në Zyrih, botuar në Proceedings of the National Academy of Sciences, qelizat jo vetëm pushtohen, por përpiqen në mënyrë aktive të kapin virusin.
Zbulimi u bë duke përdorur një teknikë të re mikroskopike të ideuar nga vetë autorët e studimit, e cila kombinon mikroskopin e forcës atomike (Afm) dhe mikroskopin e fluoreshencës, në atë që shpikësit e saj kanë pagëzuar konfokal të dyfishtë me pamje të virusit dhe Afm (ViViD-Afm).
Parimi i funksionimit të mjetit është qartësisht shumë kompleks, por thelbi është se ju lejon të ndiqni aktivitetin e një virusi në kohë reale, duke zmadhuar sipërfaqen e qelizave që përpiqet të infektojë.
Në këtë mënyrë, ata ishin dëshmitarë të një fenomeni të papritur: qelizat jo vetëm që vuajnë pushtimin, por përpiqen në mënyrë aktive të kapin virusin.
Një proces i pavullnetshëm, i shkaktuar nga virusi që shfrytëzon në avantazhin e tij një funksion të zakonshëm thelbësor qelizor, endocitozën, me të cilën qelizat transportojnë substanca jetike si hormonet, kolesteroli ose hekuri brenda tyre.
PĂ«r tĂ« sinjalizuar praninĂ« e njĂ« substance tĂ« dobishme pĂ«r tâu transportuar brenda Ă«shtĂ« njĂ« rrjet receptorĂ«sh tĂ« vendosur nĂ« membranĂ«n qelizore.
Dhe janë këto struktura nga të cilat virusi i gripit duket se ka mësuar të përfitojë, duke lëvizur në sipërfaqen e qelizave derisa të gjejë pikën ideale të hyrjes, të karakterizuar nga një përqendrim i lartë receptorësh, të cilët lejojnë përthithje efikase.
Kur virusi është ngjitur në receptorët qelizorë, qeliza aktivizon endocitozën e bindur se duhet të lejojë ndonjë substancë të dobishme, membrana qelizore fillon të formojë një depresion dhe më pas transporton patogjenin brenda, ku mund të fillojë infeksionin.
Studiuesit vunë re se qeliza promovon në mënyrë aktive marrjen e virusit, duke rekrutuar një proteinë të njohur si klatrin në vendin e hyrjes, e cila promovon dhe stabilizon formimin e xhepit që do ta transportojë virusin brenda.
Zbulimi konfirmon potencialin e teknikës së re të mikroskopisë ViViD-Afm për mjekësinë antivirale dhe farmakologjinë.
Detajet e paprecedenta me të cilat është gjurmuar hyrja e virusit siguron informacion kyç që mund të shfrytëzohet menjëherë për zhvillimin e barnave të reja, të cilat synojnë të ndalojnë infeksionin në syth duke ndërprerë fazën e rekrutimit të klatrinës ose mekanizmin e përthithjes të shfrytëzuar nga virusi.
Aplikimi i ViViD-Afm, për më tepër, nuk kufizohet vetëm në grip: teknika mund të përdoret për të hetuar sjelljen dhe mekanizmat e hyrjes së një game të gjerë virusesh të tjerë, dhe gjithashtu mund të jetë e vlefshme për optimizimin dhe studimin e përgjigjes qelizore ndaj hyrjes së vaksinës.
Login
