Fondi Evropian për Ballkanin (EFB) fton organizatat e shoqërisë civile nga Shqipëria, Bosnjë dhe Hercegovina, Kroacia, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia të aplikojnë për Grantet Themelore të Mbështetjes Programatike në kuadër të Programit Common Ground (CGP).

Konteksti

Shumë organizata në Ballkan po punojnë qetë dhe me këmbëngulje për të ruajtur, ndërtuar dhe forcuar kanalet e besimit, bashkëpunimit dhe dialogut, pavarësisht polarizimit të vazhdueshëm politik, paqëndrueshmërisë dhe një mjedisi përçarës. Fondi Evropian për Ballkanin krijoi Programin Common Ground për të mbështetur këto përpjekje afatgjata dhe të durueshme për të kapërcyer ndasitë dhe për t’i ndihmuar njerëzit të mbeten të lidhur përtej dallimeve.

Kjo thirrje ofron mbështetje thelbësore organizative deri në 20,000 €, për një periudhë 12-mujore. Qëllimi është të ndihmojë organizatat të ruajnë ose të forcojnë atë që tashmë funksionon: ekipin, strukturat, programet dhe praninë e tyre në komunitet. Synimi nuk është krijimi i projekteve të reja, por sigurimi që puna e ndërtuar ndër vite të vazhdojë të ketë ndikim afatgjatë.

Çfarë financohet me këtë grant

Fondet mund të përdoren për nevoja thelbësore që e mbajnë organizatën të qëndrueshme dhe efektive, përfshirë (lista nuk është shteruese):

• Ndërtimi i rrjeteve dhe partneriteteve përtej ndasive;
• Përmirësimi i praktikave të gjithëpërfshirjes, barazisë dhe mbrojtjes;
• Mbajtja ose rritja e aftësive të stafit kyç për misionin;
• Forcimi i qeverisjes, strategjisë ose sistemeve financiare;
• Përditësimi i mjeteve, komunikimit ose sistemeve digjitale që rrisin reziliencën organizative.

Kush mund të aplikojë

Aplikimi është i hapur për:

• Organizata jofitimprurëse me përvojë të provueshme në ndërtimin e urave brenda ose mes komuniteteve. Duhet të dorëzohen tre shembuj konkretë nga 18–24 muajt e fundit që tregojnë kontributin në ndërtimin e besimit, dialogut, kohezionit social dhe/ose bashkëpunimit përtej ndasive.
• Organizata jofitimprurëse të regjistruara dhe aktive në një nga vendet e pranueshme: Shqipëri, Bosnjë dhe Hercegovinë, Kroaci, Kosovë, Mal i Zi, Maqedoni e Veriut dhe Serbi.
• Iniciativa lokale, grupe informale ose aktorë të ngjashëm të paregjistruar: mund të aplikojnë vetëm nëse formojnë një koalicion me një OJF të regjistruar, e cila bëhet organizatë udhëheqëse. Aplikimi dorëzohet nga organizata udhëheqëse, e cila bashkëngjit një Memorandum Mirëkuptimi për rolet dhe rrjedhën financiare.

Çfarë nuk është kjo mundësi

Kjo nuk është një thirrje për projekte specifike. Core Programmatic Support Grant nuk financon projekte të reja të pavarura. Fokuson punën që e mban organizatën të qëndrueshme dhe të besueshme—punë e vështirë për t’u financuar, por thelbësore për ndikim afatgjatë.

Detajet e grantit

• Shuma maksimale: deri në 20,000 €
• Kohëzgjatja: 12 muaj
• Disbursimi: 80% pas nënshkrimit të kontratës; 20% pas dorëzimit dhe miratimit të raportit të progresit (financiar dhe narrativ).

Në mbyllje të periudhës së grantit kërkohet dorëzimi i raportit final narrativ dhe financiar. Template-et përkatëse do të dërgohen veçmas.

Afatet

• Hapja e thirrjes: 17 nëntor 2025
• Afati i aplikimit: 19 dhjetor 2025, ora 17:00 CET

Si do të vlerësohen aplikimet

Aplikimet vlerësohen sipas katër kritereve:

1. Përputhja strategjike me objektivat e CGP (30%);
2. Praktika në dialog dhe ndërtimin e urave (35%);
3. Fizibiliteti dhe proporcionaliteti i buxhetit (25%);
4. Resilienca dhe etika (10%).

Si të aplikoni

Formulari i plotë i aplikimit, me udhëzimet dhe dokumentet e kërkuara, gjendet këtu:
https://www.balkanfund.org/download/CGP-Application-Form-2025.pdf

Dërgoni formularin dhe dokumentet në cgp@balkanfund.org deri më 19 dhjetor 2025, ora 17:00 CET. Aplikimet e vonuara ose të paplota nuk merren në konsideratë. Brenda 72 orëve nga dorëzimi, do të merrni një konfirmim pranimi.

Për pyetje: shkruani në cgp@balkanfund.org, me subjekt: Core Programmatic Support Grant 2026.

Rreth Programit Common Ground

Common Ground është një nismë rajonale e Fondit Evropian për Ballkanin. Mbështet organizata të shoqërisë civile që punojnë për të forcuar dialogun, solidaritetin, bashkëpunimin dhe kohezionin social në Ballkan. Programi synon t’i ndihmojë aktorët lokalë të mbeten të pranishëm dhe të qëndrueshëm, duke ruajtur një hapësirë qytetare të hapur, gjithëpërfshirëse dhe demokratike.

Grantet e Mbështetjes Programatike Themelore 2026

1) Çfarë përfaqëson ky grant?
Grant për mbështetje programatike thelbësore—deri në 20,000 € për 12 muaj—për të ruajtur ose forcuar punën e vazhdueshme programatike dhe strategjike të organizatave ose koalicioneve që ndërtojnë ura (besim, dialog, kohezion social).

2) Kush është i pranueshëm?
OJF të regjistruara, jofitimprurëse, që operojnë në Shqipëri, Bosnje dhe Hercegovinë, Kroaci, Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni të Veriut ose Serbi. Grupet e paregjistruara vetëm nëpërmjet një koalicioni të udhëhequr nga një OJF e regjistruar.

3) Shuma dhe kohëzgjatja?
Deri në 20,000 € për 12 muaj. 80% paguhet në fillim, 20% pas raportit të progresit. Kërkohet raport final financiar dhe narrativ.

4) Çfarë mund të financohet?

• Staf (pagat thelbësore)
• Administratë (qira, shpenzime, softuer, pajisje)
• Aktivitetet (konsulentë, trajnime, përkthim, dizajn, politika, udhëtime, logjistikë, punëtori, qira ambientesh)
• Fondi i papritur (deri në 5%)

5) A mund të aplikojnë koalicionet?
Po. OJF-ja udhëheqëse dorëzon aplikimin dhe bashkëngjit MoU-të për rolet dhe ndarjen financiare. Organizata udhëheqëse mban përgjegjësinë ligjore dhe financiare.

6) Çfarë prove kërkohet për punën e kaluar?
Tre shembuj nga 18–24 muajt e fundit me prova (linke ose dokumente). Duhet shpjeguar ndikimi, përfituesit dhe konteksti.

7) Çfarë dokumentesh kërkohen për due diligence?

• Parashikim financiar 2-vjeçar;
• Dokument nga organet tatimore që vërteton se borxhi i organizatës është më pak se 1.5 herë shuma e parasë në arkë;
• Raportet financiare të dy viteve të fundit;
• Dokumentet e regjistrimit, statuti, lista e bordit/stafit kyç;
• Për koalicionet: të gjitha MoU-të në një PDF të vetëm.

8) Formati i buxhetit?
Në Euro, sipas template-it të CGP (01 Staf / 02 Administratë / 03 Aktivitetet / 04 Papritur). Për koalicionet: një PDF i vetëm nga organizata udhëheqëse.

9) A pranohen paga dhe shpenzime operative?
Po, nëse janë thelbësore për misionin. Papritur: deri në 5%.

10) A mund të përfshihet pajisje ose softuer?
Po, kur lidhen drejtpërdrejt me qëndrueshmërinë organizative.

11) A mund të aplikojnë organizatat që kanë marrë mbështetje më parë nga EFB?
Po. Kërkohet kontribut i ri dhe i qartë, si dhe shpjegim se si ky grant do ta forcojë punën.

12) Sa aplikime mund të paraqesë një organizatë udhëheqëse?
Vetëm një.

13) Në cilën gjuhë duhet të aplikojmë?
Në anglisht. Materialet mbështetëse mund të jenë në gjuhët lokale, me përshkrim në anglisht.

14) Afatet për vitin 2026
Hapja: 17 nëntor 2025
Afati: 19 dhjetor 2025, ora 17:00 CET
Rezultatet: fillimi i vitit 2026

15) Si njoftoheni për pranimin e aplikimit ose përzgjedhjen?
Brenda 72 orëve nga dorëzimi do të merrni email konfirmimi. Njoftimi për përzgjedhje dërgohet pas finalizimit të listës së granteve.

16) Çfarë raportimi kërkohet?
Raport progresi përpara disbursimit final të 20%. Në mbyllje, kërkohet raport final narrativ dhe financiar. Mund të kërkohet një shënim reflektues.

17) A mund të kalohen fonde tek partnerët?
Po, nëse janë buxhetuar dhe të përcaktuara në MoU. Organizata udhëheqëse mban përgjegjësinë.

18) Ku mund të bëhen pyetje?
Në cgp@balkanfund.org (subjekt: Core Programmatic Support Grant 2026).

The post EFB hap thirrjen për grante deri në 20,000 euro për organizatat e Ballkanit appeared first on Citizens.al.

Autore: Ola Mitre | Citizens.al

Shqipëria ka miratuar prej vitesh kuadrin ligjor për certifikatën e performancës energjetike të ndërtesave, por ky dokument mbetet thuajse i panjohur për qytetarët dhe tregun imobiliar.

Pavarësisht se certifikimi është detyrim ligjor prej vitit 2016, mungon një regjistër publik që të tregojë cilësinë energjetike të godinave. Asnjë transaksion shitjeje apo qiraje nuk lejohet të kryhet pa certifikatën në fjalë, por në praktikë dokumenti përdoret vetëm për të kaluar procedurat e lejeve të ndërtimit.

Çfarë është certifikata e performancës energjetike?

Certifikata e performancës energjetike vlerëson sa energji konsumon një ndërtesë për ndriçim, ngrohje, ftohje, ventilim, ujë të ngrohtë dhe pajisje elektroshtëpiake.

Ajo lëshohet nga ekspertë të licencuar të energjisë, auditues, në bazë të një metodologjie të miratuar që klasifikon sistemin elektrik të ndërtesave në shkallë nga më efikasi (A+) te më pak efikasi (G).

Certifikata depozitohet më pas Agjencinë e Eficiencës së Energjisë (AEE) jo më vonë se 3 ditë nga lëshimi i saj.

Ky raport certifikues është një tregues cilësor për ndërtesat dhe prej vitit 2016 detyrim për çdo objekt të ri apo ekzistues që i nënshtrohet një rinovimi të thellë.

Megjithatë, të dhënat tregojnë se për godinat ekzistuese, para vitit 2021, nuk është lëshuar asnjë certifikatë.

Sistemi, i nisur prej vitit 2016, duket se funksionon vetëm në fazën e aplikimit për leje ndërtimi, ndërsa më pas dokumenti “arkivohet” në AEE dhe nuk është publikisht i aksesueshëm.

Rëndësia e certifikatës së performancës energjetike

Të dhënat tregojnë se ndërtesat rezidenciale, publike dhe tregtare, janë konsumatori më i madh i energjisë në Shqipëri me 37.08%.

Sipas draft-Planit Kombëtar për Rinovimin e Ndërtesave, në vitin 2023, Shqipëria numëronte 632,936 banesa, 71.2% e të cilave ishin të banuara. Paralelisht janë dhe 9,492 ndërtesa publike dhe 85,098 ndërtesa shërbimesh tregtare.

“Krahas numrit të madh, shumica e stokut janë të vjetëruara, të paizoluara dhe nuk përmbushin as standardet minimale të eficiencës energjetike dhe komoditetit të jetesës në to,” thotë eksperti i mjedisit, Kristi Bashmili.

“Nëse ndërtesat janë të paizoluara, përdorin pajisje joefikase, apo përdorin energji jo të pastër, kjo përkthehet në ndotje më të lartë të ajrit, konsum të tepërt të energjisë, kosto më të mëdha për qytetarët dhe ndikim negativ në shëndetin e popullatës,” shton ai.

Shumë studime tregojnë se një banesë me eficiencë të lartë energjisë, që përfshin ndër të tjera termo-izolimin dhe dritaret me dopioxham, mund të reduktojë 50-70% faturën e energjisë.

Megjithatë, në vendin tonë edhe kur kryhet një rinovim banese, sipas parimeve të eficiencës së energjisë, askush nuk vërteton cilësinë e ndërhyrjes.

“Shpesh dëgjojmë që fasadat e ndërtesave izolohen nga pas, del dikush dhe thotë ‘U kursye 50% energji’. Po a u kursye vërtet 50%?! Askush nuk e di. Këtë gjë e mat vetëm certifikata,” thotë eksperti i eficiencës së energjisë, Gjergji Simaku.

AEE tha për Citizens.al se deri më sot janë certifikuar mbi 150,000 njësi ndërtesash të reja dhe se kjo punë ka nisur të zbatohet “që prej vitit 2021”.

Simaku konfirmoi se sistemi i certifikimit “u ngroh” në momentin kur certifikata u vendos si kusht për marrjen e lejes së ndërtimit.

Çdo ndërtues u detyrua ta paraqiste dokumentin si pjesë të dosjes së lejes, duke prodhuar kështu dhjetëra mijëra certifikata që ekzistojnë për të kaluar filtrat burokratikë.

“Kemi 150 mijë certifikata, sepse çdo leje ndërtimi kërkon një të tillë, por gjendja nuk mbaron këtu. A është certifikata kaq e vlefshme dhe kaq popullore?! Ne përpara se të blejmë një makinë e shikojmë ‘sa harxhon’, por asnjëri nga ne nuk orientohet në një ndërtesë të re përmes certifikatës dhe këtu qëndron problemi,” analizon Simaku. 

Edhe më shqetësuese është situata për godinat ekzistuese përpara vitit 2021, pasi aktualisht nuk është lëshuar asnjë certifikatë e tillë.

AEE nuk dha përgjigje se kur pritet të fillojë ky proces, që sipas ekspertëve nuk duhet të jetë thjesht dokument formal, por standard i domosdoshëm për të garantuar cilësi dhe ulje të konsumit të energjisë në sektorin e ndërtesave.

“Ligji i vitit 2016, qe një ogur i mirë dhe shpresuam se situata do të ndryshonte. Në fakt solli disa aspekte pozitive, por vetë institucionet nuk patën vullnet për ta çuar përpara,” thotë Bashmili.

“Tani, jemi përpara një ndryshimi thelbësor të ligjit, pa pasur raport të cilësisë mbi zbatueshmërinë e të parit, çka mund të sjellë pasiguri dhe mosbesim në zbatimin dhe forcën e ligjit,” vijon ai.

Tregu imobiliar

Në tregun imobiliar, certifikata energjetike është një mjet i rëndësishëm transparence. Në Bashkimin Evropian, një apartament me klasë energjetike “A” ose “B” ka vlerë më të lartë, sepse blerësit e dinë që do të kenë kosto të ulët operative. Por, në Shqipëri nuk veprohet kështu.

“Jemi pjesë e rrjetit evropian dhe në Evropë është ‘big deal’, ndërsa në Shqipëri ndërgjegjësimi është shumë i ulët edhe ndërmjet atyre që tregtojnë pasuritë e paluajtshme,” thotë Reinaldo Pipiria, kryetar i Shoqatës Kombëtare të Ndërmjetësve të Pasurive të Paluajtshme të Shqipërisë. 

“Patjetër që shqetësohem që të jetë ndërtim i mirë, cilësor, izolim akustik, termik, kondicionimi. Këto i duam, por gjithmonë në Shqipëri nuk themi dot a e ke të certifikuar? A ma vërteton dot?,” shton ai. 

Në fakt, ligji në Shqipëri kërkon që kur ndërtesat ose njësitë e ndërtesave ndërtohen, shiten ose jepen me qira, certifikata duhet t’i dorëzohet çdo blerësi ose qiramarrësi.

“Bëjmë pafund shitje të apartamenteve të reja, por asnjëherë nuk ka qenë si temë ‘Shiko se nuk e ka certifikatën!’. Asnjë diskutim nuk është bërë që a ekziston kjo, është plus, është minus, nuk është diskutuar asnjëherë,” thotë Pipiria.

Ai sjell gjithashtu në vëmendje modelin që ndiqet jashtë vendit, në momentin që dikush dëshiron të blejë banesë.

“Në rastin e Evropës dhe Amerikës, blerësi ka të drejtë të inspektojë pasurinë e paluajtshme me një inspektues profesionist dhe ai nxjerr pikat e forta dhe pikat e dobëta të shtëpisë. Ne nuk kryejmë as inspektimin e pronës, nuk kërkojmë as certifikatë për atë gjë që deklarojmë se i kemi të investuara,” thotë ai.

Përballë kësaj situate, aktualisht, nuk ekziston një databazë publike, që të tregojë klasën energjetike të godinave. Legjislacioni kërkon ngritjen e saj, por të dhënat mund të aksesohen vetëm pas kërkesës në AEE.

“Duhet të ekzistojë një databazë kombëtare, ashtu siç ekziston në Itali apo në vende të tjera dhe duhen marrë shembuj konkretë nga vende të BE-së,” thotë Simaku.

“Të paktën të dimë të kopjojmë dhe të dimë të adoptojmë mënyrën e dhënies së certifikatave. Gjërat nuk duhen bërë vetëm për të folur, por duhen bërë realisht dhe në mënyrë masive në të gjithë vendin,” thekson ai. 

Edhe për Bashmilin ka nevojë për ndërmarrjen e masave, për të përfituar nga efektet që sjell eficienca e energjisë në ndërtesa. Sipas tij, rritja e performancës energjetike dhe përdorimi i materialeve e pajisjeve cilësore ndikon drejtpërdrejt në përmirësimin e mjediseve të brendshme të ndërtesave.

“Kështu zvogëlohet ndotja e ajrit të brendshëm, zhurmat dhe përmirësohet cilësinë e jetës. Pra, është jetike si në drejtim të kursimit të energjisë, rritjes së komoditetit por edhe në drejtim të mbrojtjes së burimeve natyrore,” shpjegon ai.

Ndërkohë, Pipiria kërkon ndërmarrjen e një fushate ndërgjegjësimi, por edhe më shumë përgjegjësi nga institucionet. 

“Në momentin që ne do të jemi pjesë e BE-së, barra e axhendës apo tranzicionit të gjelbër është shumë e madhe dhe nuk e di sesi do t’i gjejmë ato miliardat. Ndaj, jam ‘pro’ ndërgjegjësimit, certifikimit dhe rritjes së perfomancës, por duhet të jetë e shoqëruar me politikë fiskale incentivuese dhe me mjete financiare të aksesueshme,” përfundon ai.

Lexoni gjithashtu:

• Kullota apo panele diellore? Beteja për jetën e zonave rurale
• Shqipëria përballë krizave klimatike pa sistem të besueshëm monitorimi
• Infeksionet spitalore, “loja” me shifrat pas koncesionit të sterilizimit

The post Ndërtesa pa klas energjie, detyrimet për certifikim mbeten në letër appeared first on Citizens.al.

Autore: Vjolanda Peca | Citizens.al | Tiranë.

Zgjerimi i superstradës Tiranë-Durrës nisi si një plan që do t’i mundësonte Tiranës një lidhje më të shpejtë me aeroportin e Rinasit dhe bregdetin. Por projekti po zhvillohet në kurriz të mijëra këmbësorëve që e përdorin çdo ditë këtë rrugë.

Heqja e katër prej shtatë mbikalimeve ka izoluar komunitete të tëra në Kashar, Fushë-Kashar dhe Yzberisht, duke i detyruar qytetarët të ecin dhjetëra minuta për të shkuar në punë apo dhe për shërbimet bazë.

Projekti prej miliarda lekësh, i ndarë në disa faza dhe shoqëruar me kritika për mungesë konkurrence, ekspozon boshllëqet e planifikimit urban dhe mungesën e një strategjie afatgjatë për lëvizjen e sigurt.

Në këtë terren të brishtë, neglizhenca institucionale po shndërrohet në barrë të përditshme për qytetarët.

Punimet u ndërlikuan jetën e këmbësorëve

Në shtator të vitit 2024 filloi jetëzimi i projektit për zgjerimin e rreth 6.5 kilometrave rrugë të superstradës nga mbikalimi i Kamzës deri në mbikalimin e Kasharit.

Projekti, i cili pritet të përfundojë përgjatë vitit 2027, ka si synim zgjerimin e rrugës për të reduktuar trafikun, por duket se ka harruar këmbësorët. Punimet kanë hequr mbikalimet duke ua vështirësuar përditshmërinë e banorëve anës rrugës.

Përgjatë këtij segmenti kanë qenë 7 mbikalime që përdoreshin nga këmbësorët për të arritur në stacionet e transportit publik, vendet e punës, ose për të marrë shërbimet e tjera.

Zgjerimi i rrugës, ka hequr momentalisht 4 mbikalime duke i detyruar qytetarët të përshkojnë distanca të gjata në këmbë për të plotësuar nevojat e përditshme.

Mungesa e përgjegjshmërisë në planifikimin urban në të cilin do të duhej të merreshin parasysh të gjitha nevojat e përdoruesve të rrugës, ka sjellë si pasojë lindjen e këtij problemi të ri.

Për urbanistin Artan Kacani, situata është shqetësuese pasi dy anët e zonës në fjalë kanë të përqendruara aktivitetet industriale dhe të sipërmarrjeve më të mëdha në vend, në të cilat janë të punësuar mijëra punonjës.

“Mëngjes për mëngjes [punëtorët] duhet të kalojnë peripecitë e kalimit të kësaj autostrade ku asgjë s’është bërë përsa i përket të drejtave të këmbësorëve,” thotë Kacani, sipas së cilit heqja e mbikalimeve ka vënë në vështirësi edhe banorët.

Mbikalimet që janë hequr përdoreshin nga këmbësorët për të kaluar mbi superstradë në nyjet që lidhin rrugët dytësore industriale dhe stacionet e urbanit Vorë-Tiranë.

Më konkretisht ato shërbenin për t’iu qasur stacioneve të Katundit të Ri, Domjes, Yrshekut dhe Mëzezës në pika të njohura kryesisht prej sipërmarrjeve që janë aty pranë si: “PSZ Albania”, “QTU”, “Coca Cola” dhe “Vodafone Albania”.

Më të prekurit nga heqja e mbikalimeve janë banorët e Kasharit, si Fushë-Kashari dhe Yzberisht.

Mbikalimet qenë vendosur në këto pika për shkak se përballë tyre ka shkolla, universitete, ndërmarrje, fabrika dhe magazina.

Heqja e tyre i ka detyruar punëtorët dhe studentët, të ecin kryesisht mbi 30 minuta në këmbë drejt mbikalimit më të afërm.

“Është e nevojshme të krijohen korsi të dedikuara, hapësira të dedikuara vetëm për këmbësorët, kryesisht nënkalime të sigurta nga përmbyjtjet apo siguria rrugore,” analizoi urbanisti Kacani.

Sipas tij zona ka një gërshetim mes industrisë, banimit dhe bujqësisë duke e bërë të detyrueshëm një infrastrukturë më gjithëpërfshirëse.

Myslym Fera, nga Kamza, prej tre vitesh punon në njërin prej bizneseve në rrugën dytësore të Katundit të ri në Kashar. Ai shprehet i shqetësuar për heqjen e mbikalimeve, sepse e detyrojnë të përshkojë distanca më të gjata duke e detyruar të ecë me bicikletë 20 minuta më tepër për në mbikalimin më të afërt që ndodhet në domje,konkretisht përballë “BMË Albania”.

“Kam kaluar atje sipër te mbikalimi i ‘Coca Cola’-s, tani vij dhe kaloj këtu dhe shkoj prapë lart. Vonohem gjysmë ore. Më duket se do ta heqin edhe këtë, e kanë lënë përkohësisht.” u shpreh Fera.

Autoriteti Rrugor Shqiptar tha për Citizens.al se është menduar vendosja e mbikalimeve të reja në pothuaj të njëjtat pozicione që kanë qenë ekzistueset, por nuk tregoi se kur do të rivendosen ato, duke mos iu përgjigjur shqetësimeve të qytetarëve që kanë të drejtë ta përdorin rrugën.

“[…] mbikalimet janë hequr për shkak se pengonin realizimin e punimeve në këtë objekt. Gjatë fazës së kryerjes së punimeve nuk ka një plan menaxhimi për lëvizjen e këmbësoreve për të mos futur në kolaps trafikun dhe ecurinë e punimeve” tha ARRSH.

“I kanë marrë në qafë. Gjithë kjo zonë të izolohet?! Unë e kam punën thuajse te QTU-ja, e bëj rrugën dy herë se do të shkoj e do të kthehem prapë në këmbë,” tregoi Bujari, i cili banon në Kashar.

Heqja e katër mbikalimeve në fazën e parë është tregues që e njëjta gjë do të ndodhë edhe me tre mbikalimet ekzistuese në vijimin e punimeve.

“Hoqën atë lart, e hoqën te QTU-ja, hoqën këtë aty poshtë, si do të shkojnë këta njerëz, a kanë orar? Edhe ata kanë familje, janë gra me fëmijë. Gjithë Yrsheku janë gra me fëmijë, shkojnë të shkretat në shi e në të ftohtë, po vjen dimri,” tha me shqetësim për Citizens.al një pensioniste, banore e Kasharit e cila shtoi se “për popullin nuk mendon njeri”.

Qeveria pa plane urbanistike afatgjata

Punimet për zgjerimin e superstradës Tiranë-Durrës nisën gjatë vitit 2024. Ato u përqendruan nga kthesa e Kamzës deri në nyjën e Kasharit, për këtë segment punimet janë ndarë në tre faza.

Rreth 1.7 miliardë lekë u vunë në dispozicion nga buxheti i shtetit për fazën e parë, e cila u fitua nga “Bami Holding” në bashkëpunim me “Curri shpk”.

Faza e dytë u fitua nga një tjetër ortakëri: Elmazaj Konstruksion”, “Nderimi shpk” dhe “Ndregjoni”. Edhe kjo fazë kishte thuajse të njëjtin fond limit: rreth 1.7 miliardë lekë.

Financimi për fazën e tretë u rrit ndjeshëm, duke arritur afro 2.5 miliardë lekë – 50% më shumë se fondi i fazave të para dhe parashikon ndërtimin e një nyje lidhëse në Laknas me superstradën Tiranë-Durrës. Kompania që u kontraktua për këto punime ishte “Alb-Building shpk”.

Platforma e Openprocurement.al – një projekt i Institutit Shqiptar të Shkencës (AIS) – i ka vlerësuar këto procedura tenderuese me flamuj të kuq, për shkak se në të tria rastet ofertat më të ulëta janë skualifikuar.

Eksperti i sigurisë rrugore, Artur Sulçe tha për Citizens.al se ndërtimi i konstruksioneve metalike që shërbejnë si mbikalime duhet të ishte menduar që prej fillimit të punimeve.

“[…] një pjesë e qytetarëve mund të kenë dhe nga krahu majtë dhe nga krahu djathtë i rrugës pjesë të pronave,” kujtoi ndër të tjera arsye për të pasur mbikalime eksperti rrugor Sulçe

Gjatë inspektimit në kantierin e aksit rrugor Tiranë-Durrës, Kryeministri Rama, i shoqëruar nga zëvendëskryeministrja Belinda Balluku u shpreh se për superstradën është i nevojshëm “një mur dekorativ” ose “një lloj ndarëse dekorative”.

Ky koment i tiji konfirmon sërish se planifikimi urban nuk është i qëndrueshëm në Shqipëri. Ai varet ose nga interesat e sipërmarrësve të mëdhenj në vend, ose nga vetë shijet e kryeministrit.

Zhvillimi i Tiranës si një qytet amorf, është përhapur si model në qytetet e tjera kryesore të vendit si Durrësi, Vlora, Shkodra etj.

Heqja e mbikalimeve në Kashar është një detaj i vogël në këtë amulli zhvillimi urban, por që tregon qartë vështirësitë me të cilat përballen qytetarët.

Pa një planifikim të qartë dhe afatgjatë, çdo investim publik rrezikon të kthehet në shpërdorim, e gjitha në kurriz të taksapaguesve, të cilët vuajnë edhe pasoja direkte në përditshmërinë e tyre.

Lexoni gjithashtu:

• “Rrugë për Askund”, autostrada e re shkatërron biznesin dhe jetën në Thumanë
• “Thumanë-Kashar”, më e shtrenjta në rajon?
• Pas 20 vitesh premtime tuneli i Murrizit plotëson rrugën e Arbrit

The post Punime pa plan: Zgjerimi i superstradës Tiranë-Durrës izoloi komunitetet përreth appeared first on Citizens.al.

Autor: Prof. Aleko Miho | Fakulteti i Shkencave të Natyrës, Universiteti i Tiranës.

Libri universitar, ose më saktë tekstet mësimore universitare, në këto 30-40 vitet e fundit janë lënë në heshtje, janë harruar nga institucionet përkatëse, dhe jo pak janë anatemuar dhe përfolur.

Vendi që zënë në panaire ndër vite është thuajse i papërfillshëm, ndërkohë libri universitar është ushqim i rëndësishëm për formimin profesional për breza të tërë studentësh që ndjekin programet e studimit në dhjetëra universitete publike dhe private në vend.

Nga cilësia e shkollimit të tyre varet shumë gjithë fati i zhvillimit dhe e ardhmja e gjithë vendit.

Nevojitet më shumë se kurrë një tekst mësimor i saktë shkencërisht, i përditësuar, i shkruar thjesht dhe qartë, i shqipëruar mirë, i ilustruar, i formatuar dhe shtypur bukur, por edhe me kosto jo shumë të lartë, për të mundësuar blerjen jashtë çdolloj tundimi nga studentët.

Kjo do të ndikonte shumë në cilësinë e dijes në secilin program studimi dhe në zhvillimin e qëndrueshëm të vendit.

Mbresa nga Panairi i Librit

Më 16 nëntor bëmë një vizitë relativisht të shpejtë në Panairin e Librit bashkë me nipin dhe mbesën. Them të shpejtë, sepse nuk donim të ngarkoheshim shumë me blerjet tunduese, që për të vegjlit janë edhe më të mëdha. Kjo si për çmimet e librave, por edhe për hapësirën fizike që librat zënë në shtëpi.

Për më tepër që në gjithë këto vite nuk frekuentohet më Biblioteka e Shkollës, e Lagjes, apo e Qytetit, për të qarkulluar librin, dhe shpesh librat ngarkojnë gjithnjë e më shumë raftet tona.

Me këtë rast, më vjen shumë mirë që kjo veprimtari tashmë e kthyer në traditë ngjall shumë interes te qytetarët e Tiranës, te rinia, dhe sidomos te të vegjlit.

Për këtë përgëzoj shumë organizatorët dhe u shpreh mirënjohje për gjithë përpjekjet autorëve, përkthyesve, botuesve, redaktuesve, shtypshkronjave etj.

Interesi për librin ngjall gjithmonë shpresë për më shumë progres dhe mirëqenie, për më shumë demokraci në vend.

Po me librin universitar si është qasja?

Në këtë atmosferë të librit po sjell në vëmendje të shoqërisë, institucioneve të arsimit të lartë (IAL-ve), por dhe vendimmarrjes dhe politikës një shqetësim jo fort të vogël, atë të Librit Universitar, i cili vazhdon të jetë në mes të katër udhëve!

Ndërkohë, nuk duhet harruar se arsimi, veçanërisht arsimi i lartë, janë djepi i dijes, faktorë kyç për ekonominë, mirëqenien, dhe zhvillimin e qëndrueshëm.

Pas falimentimit në vitet 1990-të të ShBLU-së (Shtëpisë Botuese të Librit Universitar), botimi dhe ribotimi i librit universitar vazhdon të bëhet në mënyrë të çorganizuar, mbështetur thjesht në nisma vetjake të secilit titullar lënde, shpesh pa rregulla të mirëfillta formatimi, përkthimi, redaktimi shkencor, gjuhësor, pa rregulla në çmim, në magazinim dhe shitje, por dhe pa rregulla në honorar dhe në mbrojtje të të drejtave të secilit autor libri.

Kjo anarki lë shkas edhe për abuzime nga autorët, dhe për përfolje nga studentët dhe nga shoqëria në përgjithësi. Por ajo që është më e keqja, ky është një ushqim i pakontrolluar që u jepet studentëve, jo pa pasoja në themelet e dijes shkencore dhe në formimin që ata marrin në universitet.

TVSH zero për botimin e plotë të librit universitar

Sot kemi mbi 40 universitete aktive në vend, publike dhe private, në të cilat zhvillohen rreth 1,400 programe studimi në të gjitha ciklet.

Në secilin program studimi zhvillohen të paktën 30 lëndë në ciklin e parë e deri në 20 lëndë në ciklin e dytë.

Në secilën lëndë ka nevojë për të paktën një tekst mësimor bazë, mundësisht në gjuhën shqipe, dhe jo rrallë edhe për tekste të tjera ndihmëse, për ushtrimet, seminaret, praktikat laboratorike, praktikat në terren etj.

Nga një përllogaritje tepër e përafërt, numri i titujve të teksteve universitare që nevojiten për një zhvillim normal të procesit mësimor mund të kalojë edhe 50,000 në gjithë sistemin e arsimit të lartë në vend.

Ky numër mund të jetë edhe më i lartë nëse marrim parasysh tekstet e mirëfillta shkencore, monografitë, të cilat mbështesin njëkohësisht edhe mësimdhënien në lëndë të caktuara.

Tirazhi i shtypit për secilin nga këta tituj është tepër i kufizuar, pasi vetë tregu studentor është i tillë; sidomos e theksuar kjo në vitet e fundit që numri i studentëve që frekentojnë shumicën e programeve të studimit ka rënë ndjeshëm.

Për mbulimin e një periudhe 10-vjeçare në degët tona biologjike, tirazhi do të luhatej nga 100 kopje për programet me grupe të vogla studentësh, sidomos ato Master, e deri në 1000 kopje maksimumi.

Kjo e bën shtypin e tyre me njëfarë çmimi më të lartë; për rrjedhojë edhe përditësimi/rishtypja e tyre nga autorët është tepër e ngadaltë, edhe kjo jo pa pasoja në cilësinë e transmetimit të dijes te studenti.

Këtu, këshillë e fortë do të ishte zero tatim mbi vlerën e shtuar (TVSH 0) për botimin e plotë të librit universitar, përfshirë shtypin dhe shitjen.

Pasi vërtet tekstet në shqip nuk kushtojnë shumë, por TVSH-ja e shtypit prej 20% bën që çmimi në shitje të rritet 20-30% më shumë, pikërisht prej tirazhit të ulët.

Këtu as që bëhet fjalë për honorarin e autorit, i cili ka ardhur duke u bërë në vite gjithnjë e më qesharak, duke bërë që shumë nga titullarët e lëndëve bazë në programe studimi të rëndësishëm të heqin dorë nga shkrimi i librit universitar.

Teksti universitar origjinal në shqip dhe zgjidhjet e tjera

Për botimin e librit universitar pati një nismë nga Qeveria para pak vitesh në vazhdën e Paktit për Universitetin edhe për përkthime titujsh të teksteve kryesore universitare, por pa ndonjë prurje konkrete.

Për librin shkencor, Akademia e Shkencave është i vetmi institucion që boton, me tituj dhe tirazh relativisht të kufizuar, por dhe me kosto relativisht të lartë.

Po ashtu ndonjë universitet dhe autor i veçantë mund të botojnë aty-këtu vepra të caktuara shkencore. Pavarësisht, këto botime mund të japin ndikim të tërthortë dhe në procesin mësimor në universitete.

Shumëkush e zgjidh këtë me leksione të shkruara që i shpërndan elektronikisht te studentët, të cilët ndonjëherë edhe i shtypin.

Në disa raste për lëndë të veçanta mund të këshillohet literaturë në gjuhë të huaj; nuk është aspak keq, sidomos në rastet e diplomave të dyfishta, të cilat po shtohen gjithnjë e më shumë me prirjet e sotme të ndërkombëtarizimit të universiteteve.

Në shumë fusha sot është e mundshme të gjesh burime online. Mendoj që krahas anëve pozitive që mund të ketë një burim elektronik, përsëri nuk zëvendëson Studimin mbi një tekst mësimor të shtypur, në këndin e qetë të studimit.

Kurse zgjidhja me leksione të shkruara nuk do ishte në asnjë rast një zgjidhje e duhur. Edhe gjuha e huaj ende nuk përtypet sa duhet nga një masë jo e vogël studentësh.

Kur është i shkruar mirë sipas gjithë standardeve, në përmbajtje dhe shtyp, teksti universitar origjinal në gjuhën shqipe zhvillon shumë më saktë programin e lëndës, mbart në të gjithë krerët, gjuhën, frymën, dhe këndvështrimin e titullarit të lëndës.

Shpesh brenda tekstit secili autor fut shembuj origjinalë nga vendi; si i tillë, libri që flet shqip e transmeton më mirë dijen se një tekst universitar i huaj sado i mirë qoftë, si i përkthyer apo përshtatur.

Pa folur pastaj për koston e lartë që kanë tekstet e huaja, si kur blihen online, dhe më shumë kur ato përkthehen apo përshtaten në shqip.

Një student i zakonshëm tundohet shumë sot të blejë librin universitar në shqip, dhe me autor vetë përgjegjegjësin e lëndës; edhe pse çmimi mund të shkojë vetëm rreth 10-15 euro, jo më të blejë një libër në gjuhë të huaj që kushton gati 10-15 herë më shumë.

Kujtojmë që studentët janë një shtresë e shoqërisë jo fort e kamur, por dhe tepër e brishtë për qasjen ndaj librit.

Urgjente ringritja e Shtëpisë Botuese të Librit Universitar

Nga sa më sipër, botimi i librit universitar ka nevojë të dalë nga kjo anarki ku është zhytur.

Kjo do kërkonte fillimisht rregulla shumë të forta, në të gjitha hallkat, duke filluar që nga njësitë bazë në çdo IAL, deri në një Shtëpi Botuese të përbashkët të Librit Universitar.

Për këtë, nëpërmjet organizimeve të përbashkëta nevojitet që gjithë IAL-të të mendojnë seriozisht, bashkë dhe me Ministrinë e Arsimit, me Agjencitë për Mbështetjen dhe Akreditimin e IAL-ve (AKKSHI & ASCAL), dhe nga vetë Qeveria dhe politikëbërja.

Shumë institucione kanë aktivë Këshilla Botues të Buletineve Shkencore. Këta mund të zgjeroheshin dhe merrnin përsipër edhe rregullat për Botimin e Librit Universitar brenda njësive kryesore në IAL, nën vlerësimin, recensimin dhe miratimin paraprak të njësive bazë ku zhvillohet secila lëndë mësimore e veçantë.

Për këtë edhe të motivoheshin, pasi shpesh kjo punë nga institucionet bëhet falas!

Botimi i librit universitar nuk mund të jetë kurrë fitimprurës

Krahas rëndësisë së madhe që ka botimi i librit universitar, përsëri ky sektor nuk mund të jetë kurrë fitimprurës, për shkak të tirazhit të ulët të shtypit për një hapësirë relativisht të kufizuar si Shqipëria, ndoshta përfshirë këtu dhe diaspora, me numër gjithnjë e më të pakët studentësh në programe studimi jetike për ekonominë e vendit.

Për këtë ka shumë nevojë për subvencion nga Buxheti i Shetit, nga Donatorë brenda vendit dhe jashtë vendit. Nëse vihet re seriozitet dhe përkushtim në sektorin botues mendoj se edhe donatorët nuk mungojnë.

Një shembull i freskët është shtypi i Praktikumit të Botanikës, falë mbështetjes së Fondacionit Zviceran Die Sylvia und Reinhard Bachofen-Stiftung, ndaj të cilit shprehim mirënjohjen tonë më të thellë.

Në vitet 2005, nëpërmjet projektit të përbashkët TEMPUS (2003-2006), me Universitetet e Jenës (Gjermani) dhe Barit (Itali) ndër të tjera u bë e mundur edhe mbështetja e shtypit për mbi 30 tekstesh të ndryshme me tirazh që të mbulonin mësimdhënien në lëndët biologjike për të paktën 5 vite.

Lexoni gjithashtu:

• Një vështrim i shkurtër i arsimit të lartë në Shqipëri
• Strasburgu shqyrton ankesën e studentëve të mjekësisë për punësimin e detyruar
• €103 milionë tenderë pa llogaridhënie, zbardhen shpenzimet e universiteteve

The post Ku jemi me botimin e teksteve mësimore universitare? appeared first on Citizens.al.

Gjykata Kushtetuese ka rrëzuar sot vendimin e qeverisë dhe Presidentit, që e shkarkonte nga detyra kryetarin e arrestuar të Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, duke i konsideruar aktet të papajtueshme me Kushtetutën. Po ashtu, Gjykata shfuqizoi pjesërisht dekretin që parashikonte mbajtjen e zgjedhjeve të pjesshme për bashkinë e kryeqytetit.

Trupa gjykuese vendosi me shumicë votash, pesë “pro”, tre “kundër”, se aktet e Këshillit Bashkiak, qeverisë dhe të kreut të shtetit, kanë shkelur parimet kushtetuese që garantojnë vijimësinë e mandatit të një të zgjedhuri vendor.

Vendimi parashikon pezullimin e efekteve të tyre dhe rikthimin e Veliajt në detyrën e tij publike, pavarësisht faktit se ai ndodhet në paraburgim nën akuzë për korrupsion dhe shpërdorim detyre.

Gjykata vlerësoi kështu, se ndërhyrja e pushteteve të tjera në ndërprerjen e mandatit të një kryebashkiaku cenon ndarjen e pushteteve dhe parimin e legjitimitetit demokratik.

Kronologjia e zhvillimeve

Vendimi i Gjykatës Kushtetuese vjen pas një beteje institucionale që nisi pasi SPAK i komunikoi Veliajt akuzat për shpërdorim detyre, korrupsion, pastrim parash, fshehje pasurie dhe futje sendesh të paligjshme në burg. Ai u mor zyrtarisht i pandehur më 22 korrik.

Një muaj e rreth dy javë më vonë, Kryeministri Rama njoftoi paraprakisht kandidimin e Ogerta Manastirliut për ta zëvendësuar në bashkinë e Tiranës.

Kjo vendimmarrje u komunikua më 11 shtator pas Asamblesë së Përgjithshme të Partisë Socialiste dhe vijoi më pas me propozimin e socialistëve në Këshillin Bashkiak për shkarkimin e Veliajt me arsyetimin e mosparaqitjes në detyrë për një kohë më të gjatë se 3 muaj.

Veliajt iu mohua e drejta për të qenë i pranishëm në seancë, teksa nga qelia ai e komentoi këtë nismë si të padrejtë pasi mungesa prej 10 shkurtit, kur u arrestua, nuk kishte ardhur si rrjedhojë e vullnetit të tij.

Qeveria e miratoi propozimin unanim të Këshillit Bashkiak më 25 shtator dhe më pas Presidenti Begaj dekretoi datën 9 nëntor si datë të zgjedhjeve të pjesshme për Tiranën dhe pesë bashki të tjera: Vlora, Berati, Mati, Tepelena dhe Cërriku.

Nisur nga këto zhvillime, Veliaj iu drejtua Gjykatës Kushtetuese duke e konsideruar procesin të motivuar politikisht dhe në shkelje të Kushtetutës pasi shkarkimi, sipas tij, u parapri në organe partiake.

Arsyetimet e tij se askush nuk mund të privohet nga prezumimi i pafajësisë deri në një vendim të formës së prerë, Veliaj i paraqiti në seancën e së premtes, datë 31 tetor, ku për gjatë 7 orësh Gjykata Kushtetuese dëgjoi palët.

Me vendimin e së hënës, Gjykata ndalon tashmë mbajtjen e zgjedhjeve në Tiranë dhe rikthen një ekuilibër të ri politik në kryeqytet, duke hapur debat mbi legjitimitetin e ushtrimit të mandatit nga një zyrtar i ndaluar me masë sigurie.

Juristët dhe aktorët politikë kishin paralajmëruar pasoja të gjera për marrëdhëniet mes pushteteve dhe për mënyrën se si trajtohen funksionarët e zgjedhur që përballen me akuza penale nëse procedura e shkarkimit të Veliajt do të legjitimohej nga Kushtetuesja.

Veliaj ndodhet nën masën e arrestit me burg që prej 10 shkurtit, dhe është në gjykim për korrupsion, pastrim parash, shpërdorim detyre dhe mosdeklarim pasurie, akuza që përfshijnë në disa raste edhe bashkëshorten e tij, Ajola Xoxa.

Lexoni gjithashtu:

• Dosja Veliaj: Hetimet, akuzat dhe faktet
• Rrugë “me porosi” për pallatin e Xoxës
• Veprat e artit të “Harabel” në Tiranë

The post Kushtetuesja rrëzon qeverinë dhe Presidentin: Veliaj mbetet kryetar i Bashkisë Tiranë appeared first on Citizens.al.

Në episodin e shtatë të sezonit të katërt të podkastit “Zëra”, gazetarja Erisa Kryeziu bisedoi me Osman Stafën, gazetar i zëshëm veçanërisht për çështjet e shëndetësisë.

Ndërsa ky episod përkon me Tetorin Rozë, si muaji i ndërgjegjësimit ndaj kancerit të gjirit që shoqërohet me thirrje te vijueshme ndaj vajzave dhe grave për të bërë kontrolle mjekësore, me qëllim që të parandalojnë këtë sëmundje.

Osman Stafa, prej disa vitesh ka nisur një angazhim përtej atij profesional, duke u kthyer në një aktivist për më shumë shërbime mjekësore, jo vetëm për gratë që vuajnë nga kanceri, por në tërësi për sistemin shëndetësor shqiptar.

Në këtë muaj, përpos se të dëgjuarit historitë personale të secilës prej vajzave dhe grave që janë duke luftuar betejat e tyre është e rëndësishme të flasim për sistemin.

Mirëpo, sistemi dukshëm është një strukturë e cila po dështon të mbajë premtimin themelor: të kujdeset dhe mbrojë jetën.

Në këtë bisedë Osman Stafa ndau zanafillën e tij ndërsa nisi të raportojë për raste të qytetarëve që vuanin nga kanceri dhe sëmundjet tumorale, ndërsa përballeshin me një sistem që nuk i përgjigjet qytetarit.

“Kishte gra të ndryshme që nuk bënin dot trajtimet për mungesë pajisjesh dhe ilaçesh, dhe nga ana tjetër ti shikoje me një lloj arrogance të frikshme dhe ç’njerëzore shtetarët që bënin thirrje që diagnostikohuni”, u shpreh Stafa.

Një javë më parë, Stafa bashkë me të tjerë aktivistë organizuan një protestë para Ministrisë së Shëndetësisë duke e quajtur “Tetori i Zi”. Sipas tij ky cilësim u bë pasi në të vërtetë gjendja është tragjike.

Stafa është i mendimit se premtimi i qeverisë për shëndetësi falas është i paarritur, për aq kohë sa qytetarët paguajnë dy herë për këtë sistem.

Të reaguarit çdo ditë për problematikat e shëndetësisë, mungesa e infrastrukturës, barnave, poltronëve për pacientët dhe shërbimi jo dinjitoz i tyre, megjithëse shpesh krijon edhe një narrativë dezinformuese nga ana e institucioneve.

“Nuk ka punuar brakiterapia 12 vite në Shqipëri. Punoi gjashtë muaj, tani është prishur prapë,” tha Stafa teksa kujtoi një rast ku ministria u përpoq ta përgënjeshtronte në një situatë denoncuese.

Mes të tjerash gazetari shprehet se edhe kur i janë dashur informacione zyrtare nga drejtoritë spitalore, nuk ka arritur ta marrë atë edhe kur ka venë në lëvizje Komisionierin për të Drejtën e Informacionit.

Duke paraqitur institucione shëndetësore të mbyllura dhe jo transparente për publikun.

Denoncimet dhe raportimet e tij të përditshme janë pasqyruar edhe në raportin e Kontrollit të Lartë të Shtetit. Raporti i cili nxori në pah një sistem publik në kolaps.

Me barna të skaduara, aparatura që nuk punojnë, mungesë shtretërish, raportesh dhe protokollesh klinike, krizë kjo e cila zgjat prej vitesh.

Ndër elementët më problematikë ishte fakti se thuajse gjysma e listës së barnave antitumorale të autorizuara për tregtim nuk ishin importuar kurrë teksa 600 gra u lanë pa trajtim prej problemeve me pajisjet.

Më gjithë këtë, pyetjes nëse e gjithë kjo punë gazetareske dhe angazhimi publik ia vlen përballë shurdhërisë së institucioneve ai shprehet: Po.

“Ia vlen sepse ndoshta tani nuk do të ketë reagim, por do të vijë një moment që do të plasë,” theksoi Stafa me urimin që njerëzit të ndërgjegjësohen.

Lexo gjithashtu:

• “Zëra”, E1: Ervin Goci analizon komunikimin politik të Veliajt pas arrestimit
• “Zëra”, E2: Ines Leskaj analizon përfaqësinë gjinore në politikë
• “Zëra”, E3: Brisejda Lala dhe Arnen Sula flasin për restaurimin e Spaçit dhe kujtesën historike
• “Zëra”, E4: Emirjon Senja analizon formësimin e realitetit përmes Inteligjencës Artificiale
• “Zëra”, E5: Taulant Bino kritikon ndryshimet në ligjin për Zonat e Mbrojtura
• “Zëra”, E6: Urbanistja Sindi Doce rrëfen qytetin

The post “Zëra”, Episodi 7: Gazetari Osman Stafa rrëfen sistemin që s’trajton kancerin appeared first on Citizens.al.

Kryebashkiaku i arrestuar i Tiranës, Erion Veliaj, doli sot për herë të parë në publik rreth nëntë muaj pas arrestimit, për të ndjekur në Gjykatën Kushtetuese seancën mbi ankimin kundër vendimeve që çuan në shkarkimin e tij.

Një seancë me tension institucional

Veliaj mbërriti në ambientet e Gjykatës në orën 09:30, i shoqëruar nga policia e burgjeve dhe me pranga në duar, pasi u transferua nga paraburgimi i Durrësit mëngjesin e së premtes.

Ndryshe nga 10 shkurti, kur një numër i madh mbështetësish të Partisë Socialiste rrethuan mjediset e Strukturës së Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK), sot, vetëm tre-katër vetë u gjendën aty për të.

“Forca Lali!” thirrën ata teksa Veliaj zbriti nga furgoni i policisë dhe i përshëndeti me një buzëqeshje të thyer.

Në sallën e gjykatës, ai u ul krah përfaqësuesve të Presidencës, Këshillit të Ministrave dhe Avokaturës së Shtetit, në një seancë publike që nisi në orën 10:00.

Në hapje të seancës, Presidenca kërkoi që dekreti për shpalljen e zgjedhjeve në Tiranë të mos shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese, me argumentin se ky akt është jashtë juridiksionit të saj. Argumenti u mbështet edhe nga përfaqësuesit e qeverisë.

Por mbrojtja e Veliajt këmbënguli se çështja është në kompetencë e Kushtetueses, pasi lidhet drejtpërdrejt me kushtetutshmërinë e procedurës së shkarkimit.

Pas një diskutimi procedural, Gjykata rrëzoi me vendim unanim kërkesën e Presidencës, duke deklaruar se dekreti presidencial “do të trajtohet në themel të çështjes”.

Lexo: Tirana tjetër e Erion Veliajt

“Kam pritur 9 muaj për 9 minuta”

Për herë të parë pas arrestimit më 10 shkurt, Veliaj foli publikisht në sallën e gjyqit, duke e cilësuar procesin ndaj tij “një përçmim ndaj votës dhe demokracisë”.

Me syze të zeza, një bllok fletësh A4 në të cilat kishte përgatitur fjalën e tij me shkronja të mëdha, Veliaj theksoi se procesi ndaj tij ka qenë i padrejtë.

“Kam pritur 9 muaj për 9 minuta,” theksoi Veliaj.

“Jam rrëmbyer nga zyra ku më kanë zgjedhur qytetarët dhe jam mbyllur në një qeli me regjim më të rëndë se për një vrasës serial. Kam përjetuar shkelje të të drejtave themelore dhe përpjekje për të heshtur zërin e një të zgjedhuri tre herë radhazi.”

Në fjalën e tij, Veliaj pyeti cilën shkelje të rëndë kushtetuese kishte kryer për t’u shkarkuar nga detyra.

“Populli ka vendosur që askush nuk mund t’i ndërpresë mandatin e një të zgjedhuri përveçse kur ka kryer shkelje të rënda kushtetuese. Pyes: Cilën shkelje kam kryer unë jashtë ushtrimit të mandatit?”

Ai e përfundoi deklaratën me një apel drejtuar trupës gjykuese se nuk ishte në sallë për të mbrojtur veten, apo karrigen e pushtetarit, por “për të kërkuar që të mbrojmë së bashku demokracinë.”

Deklarata e Veliajt shënon një kthesë në komunikimet sa i përket mbrojtjes së tij. Në periudhën janar-mars ai u shfaq për publikun në emisionet televizive përmes inteligjencës artificiale.

Ndryshe nga ato dalje televizive ai tashmë është në një përballje politike për legjitimimin elektoral, duke u pozicionuar dukshëm si një “figurë e sulmuar nga sistemi”.

Vetë mënyrën se si Këshilli Bashkiak votoi shkarkimin e tij, ai e konsideroi si fyerje për faktin se erdhi edhe nga bashkëpunëtorët e ngushtë.

“Zot fali se nuk e dinë se çfarë bënë!” u shpreh ai teksa theksoi disa herë se në mënyrën se si u vendos për shkarkimin e tij është vënë në diskutim edhe prezumimi i pafajësisë.

Lexo: Kauza morale për të cilën s’po hetohet Veliaj

Një proces që mund të vendosë precedent

Seanca në Kushtetuese shënon një moment kyç për raportet ndërinstitucionale mes Presidencës, qeverisë dhe pushtetit vendor.

Vendimi përfundimtar i Gjykatës Kushtetuese pritet të përcaktojë nëse shkarkimi i një kryebashkiaku të zgjedhur mund të mbetet i vlefshëm gjatë një procesi penal ende në zhvillim.

Veliaj ndodhet nën masën e arrestit me burg që prej 10 shkurtit, dhe është në gjykim për korrupsion, pastrim parash, shpërdorim detyre dhe mosdeklarim pasurie, akuza që përfshijnë në disa raste edhe bashkëshorten e tij, Ajola Xoxa.

Nëse Kushtetuesja pranon ankimimin e tij, dekreti i Presidentit Bajram Begaj për shpalljen e zgjedhjeve të reja në Tiranë mund të shpallet i pavlefshëm, duke hapur një debat të ri politik dhe juridik mbi legjitimitetin e pushtetit vendor në kryeqytet.

Lexoni gjithashtu:

• Dosja Veliaj: Hetimet, akuzat dhe faktet
• Rrugë “me porosi” për pallatin e Xoxës
• Veprat e artit të “Harabel” në Tiranë

The post Veliaj në Kushtetuese: Për herë të parë në publik pas arrestimit appeared first on Citizens.al.

Autor: Xhevahir Zhabina | Citizens.al

Durrësi dhe Vlora janë dy nga qarqet më të rëndësishme të vendit dhe janë shëmbëlltyra se si është zhvilluar Shqipëria gjatë tranzicionit. Për forcat politike që e kanë qeverisur vendin ato konsiderohen histori suksesi.

Por, pavarësisht dëshirës së pushtetit për të na ofruar këtë pamje, të dhënat e censit të vitit 2023, tregojnë një realitet tjetër, ku gati gjysma banesave të këtyre dy qarqeve janë bosh.

Ky fakt ngre pikëpyetje të mëdha mbi modelin e zhvillimit ekonomik të këtyre dy qendrave të rëndësishme në të cilat është investuar ndjeshëm në ndërtim. Por të dhënat tregojnë se pjesa më e madhe e objekteve të reja janë pa rezidentë.

Vetëm 7% e banorëve të qarkut Durrës dhe 2% e banorëve të Vlorës jetojnë në banesa të ndërtuara mes viteve 2016-2023.

Durrës, një në dy banesa bosh.

Qarku i Durrësit, i dyti më i rëndësishëm në vend, përfshin bashkitë Durrës, Shijak dhe Krujë dhe numëron 226,863 banorë, me një rënie prej 36,848 banorësh (14%), krahasuar me censin e viti 2011.

Në letër, është një zonë dinamike me portin më të madh të vendit, afërsi me Tiranën dhe një vijë bregdetare që tërheq investime e turizëm.

Por tabloja nuk është kaq optimiste. Sipas censit të vitit 2023 në qarkun e Durrësit ka 117,303 banesa, nga të cilat 51,127 (43,6%) janë bosh, ndërsa 66,176 janë të banuara.

Situata bëhet më dramatike kur ndarja e banesave bosh bëhet në nivel bashkish.

Bashkia Durrës, përfshin pjesën dërrmuese të njësive bosh. Gjithsej ajo ka 91,378 njësi banimi, nga të cilat 46,7938 (51.2%) janë të banuara ndërsa 44,595 (48.8%) jo. Kjo tregon se thuajse gjysma e banesave është bosh.

Në Shijak dhe Krujë, ku presioni nga turizmi dhe ndërtimi janë ndjerë më pak, shifrat janë më të ulëta, me përqindje boshatisjeje respektivisht 32.5% dhe 21.3%.

Ndërsa popullsia e Shqipërisë ulet, si rezultat i emigrimit masiv dhe faktit që Tirana është ajo që tërheq edhe ato pak banorë nga lëvizjet e brendshme demografike, Durrësi është kthyer në “depo betoni” për apartamente që presin pushuesit e verës, emigrantët me kursime, apo investitorë dhe spekulantë të fokusuar në tregun e pronave të paluajtshme.

Por jo për njerëzit që jetojnë dhe duan të jetojnë aty përditë.

Në qarkun e Durrësit nga viti 2013 deri në vitin 2024 janë shtuar 779,000 m² ndërtim i destinuar vetëm për banim.

Vlora më keq së Durrësi

Vlora është qarku ku fenomeni i banesave bosh është më i theksuar. Në letër Vlora është histori suksesi, me investime strategjike, turizëm në rritje dhe zhvillim të shpejtë të bregdetit.

Sipas censit te vitit 2023, popullsia e qarkut Vlorë ka rënë me 28,959 (17%) nga viti 2011.

Në total qarku ka 109,375 banesa me destinacion banimin, nga këto, 52,296 janë të banuara (47.8%), ndërsa 57,079 (52.2%) jo. Më shumë se gjysma e shtëpive në qarkun e Vlorës janë bosh.

Në bashkinë Vlorë, e cila përfshin vetë qytetin dhe zonat përreth, nga 63,428 banesa në total, 33,561 janë bosh (53%), ndërsa 29,867(47%) janë të banuara.

Në Sarandë, një tjetër model i zhvillimit të turizmit shqiptar, fenomeni është edhe më i theksuar, nga 20,790 banesa, 12,919 janë bosh, dhe vetëm 7,871 kanë njerëz brenda.

Në përqindje, kjo do të thotë 62% banesa bosh dhe vetëm 38% të banuara.

Himara, një tjetër destinacion turistik i ngjashëm, ka 7,292 banesa, nga të cilat 4,173 janë bosh (57%) dhe 3,119 (43%) të banuara.

Në Delvinë, Konispol dhe Finiq, zona që nuk kanë ndjerë të njëjtin presion për ndërtime dhe turizëm, vetëm afërsisht 1 në 3 apartamente është bosh.

Selenica bën përjashtim në qarkun Vlorë me nivelin e lartë të banesave bosh ndonëse jo një zonë turistike.

Për urbanisten Doriana Musai ndërtimi është shndërruar në model ekonomik për të mbajtur gjallë “statistikat e zhvillimit”.

“Qeveria shpall sukseset me fjalë si ‘turizëm’, ‘investime strategjike’ dhe ‘modernizim’, por në realitet po krijon qytete fantazmë, ku gjysma e dritareve nuk ndizen kurrë,” thotë Musai.

93-98% e banorëve të Vlorës dhe Durrësit banojnë në ndërtesa të para vitit 2016

Censi i dy viteve më parë, përveç numrit të banesave bosh dhe të banuara, tregon edhe vjetërsinë e ndërtesave ku jetojnë banorët e dy qarqeve.

Por këtë të dhënë Instituti i Statistikave e ka publikuar vetëm në rang qarku, në këtë fazë mungojnë të dhënat në nivel bashkie dhe njësie administrative.

Ne i kërkuam INSTAT të na i vinte në dispozicion këto të dhëna, por pas disa komunikimeve me përfaqësues të këtij institucioni dhe të Komisionerit për të Drejtën e Informimit, na u tha se këto të dhëna ishin duke u përpunuar dhe në momentin që ky proces do të ketë përfunduar do të na vihen në dispozicion.

Megjithatë mbi aq sa është publike kemi mundur të ndërtojmë një ide se ku jetojnë banorët e qarkut të Durrës.

Nga totali prej 66,176 njësi të banuara në Durrës në nivel prefekture grafiku i mëposhtëm na tregon ku banojnë qytetarët e qarkut të grupuar sipas vitit të ndërtimit të banesës.

Më shumë se gjysma e njësive të banuara në Durrës (57%) janë ndërtuar para viteve 2000.

Banesat e ndërtuara në vitet 2001-2010 zënë 30% të totalit të banesave të banuara, ato të ndërtuara pas vitit 2010 zënë 14% të totalit të banesave të banuara.

Më shumë se gjysma e banorëve rezident të qarkut jetojnë në banesa të ndërtuara gjatë komunizmit apo vitet e para të demokracisë dhe jo ato të valës ndërtimore post 2000.

Ndërsa, në Vlorë totali prej 52,296 njësive të banuara është i ndarë sipas grafikut të mposhtëm.

Në këtë qark fakti që shumica e banorëve rezident jetojnë në banesa të vjetra bëhet dhe me evident, duke nxjerrë në pah që janë banesat e post 2000 kanë tendencë të jenë bosh.

Dy në tre njësi të banuara, janë ndërtuar para viteve 2000.

Banesat e ndërtuara në vitet 2001-2010 zënë 23% të totalit të banesave te jetuara. Ndërsa banesat e ndërtuara pas vitit 2010 zënë vetëm 8% të totalit të Banesave të banuara.

Dy të tretat e banorëve rezident të qarkut jetojnë në banesa të ndërtuara gjatë komunizmit apo vitet e para të demokracisë dhe jo ato të valës ndërtimore post 2000.

Në qarkun Vlorë nga 2013 deri në 2024 janë miratuar 722,000 m² ndërtim me destinacion banimin. Vlen të përmendet që vetëm në 2014 janë dhënë 266,000 m² ndërtim për banim. 

Njësitë e reja të banimit pas 2016 zënë një përqindje shumë të vogël në totalin e shtëpive të banuara, në Durrës 7% dhe në Vlorë 2% . Pra, ndërtesat e reja nuk po zëvendësojnë të vjetrat, por shtohen mbi to.

Kërkuam nga INSTAT edhe të dhëna mbi njësitë e banimit që janë bosh në këto dy qarqe, ku të përcaktonte se në cilat njësi administrative dhe cilës periudhë të ndërtimit i përkasin njësitë e banimit bosh, edhe këtë informacion nuk arritëm ta marrim me argumentin e njëjtë se të dhënat janë duke u përpunuar.

Industria e ndërtimit për urbanisten Doriana Musai është shumë e ekspozuar ndaj dy fenomeneve spekulimi dhe pastrim parash dhe investimet në pasuri të paluajtshme janë kthyer në strehim për kapitalin e pasigurt, përfshirë korrupsionin dhe krimin financiar.

“Në mungesë të tregjeve të tjera të sigurta, betoni është bërë ‘banka’ më e sigurt për kursimet, shpesh me burim të dyshimtë. SPAK na konfirmon ne shumë raste këtë skemë të ngritur,” thotë Musai.

Krahasimi i Durrësit dhe Vlorës me Selaniku

Në këto dy qarqe po ndodh një fenomen i çuditshëm, popullsia nga censi në cens është ulur, banesat bosh janë rritur, por gjithashtu metrat e ndërtimit me destinacion banimin janë shtuar.

Sipas një studimi të kryer nga tre pedagogë (Azmi Stringa, Manjola Naco dhe Alban Korbi), thuhet se pjesa e njësive të pabanuara u rrit dhe së bashku me to u rrit edhe çmimi i pasurive të paluajtshme.

Sipas Bankës së Shqipërisë, çmimet e apartamenteve u rritën me afërsisht 44% në vitin 2024.

Faktorë të shumtë po kontribuojnë në këtë rritje janë zgjerimi i turizmit dhe kërkesa për qira ditore (afatshkurtra si Airbnb), blerja spekulative e shtëpive dhe një pjesë në rritje e blerjeve nga blerësit e huaj, e vlerësuar në 20% të transaksioneve në vitin 2024.

“Ky bashkim i mungesës së alternativave të tjera të investimit, profilit të rrezikut të vendit (pasiguria në të bërit biznes nxit investimet në pasuri të paluajtshme), investimeve spekulative, kërkesës së jashtme nga turizmi, korrupsioni dhe krimi financiar po prodhon një rezultat paradoksal, ndërsa popullsia e Shqipërisë është në rënie, numri i shtëpive të zbrazëta vazhdon të rritet dhe çmimet përshkallëzohen përtej mundësive të qytetarëve mesatarë” thuhet në studim

Studimi bën një krahasim me një qendër të rëndësishme të turizmit në Greqi, siç është Selaniku dhe kjo zonë është dukshëm më mirë se Durrësi dhe Vlora. Sipas mediave greke, një në tre shtëpi në rajonin e Maqedonisë Qendrore është bosh, pra rreth 33%.

Ndërsa Durrësi dhe Vlorë janë rreth 50% me trend rritjen e kësaj shifre për shkak se projekti “Durrës Yacht Marina”, dhe “Vlora Marina” do të sjellin në treg mijëra apartamente të tjera.

Doriana Musai thotë se po ndërtohet një ekonomi e iluzioneve, ku “zhvillimi” nuk matet me rritjen e cilësisë së jetës së njerëzve, por me numrin e lejeve të ndërtimit dhe m² të betonit të shitur.

“Në këtë kuptim, Durrësi dhe Vlora po bëhen viktima të suksesit të rremë, duke u shndërruar në qytete turistike për disa, por të pabanuara për shumicën”, përmbyll Musai.

Lexoni gjithashtu:

• Si shmangu qeveria pjesëmarrjen te Marina e Vlorës
• Nga vizitor në investitor strategjik, si e siguroi Sazanin Jared Kushner
• Kur natyra përballet me betonin: Çmimi i lartë i Aeroportit të Vlorës

The post Për kë po ndërtohet? Gjysma e banesave në Durrës dhe Vlorë janë bosh appeared first on Citizens.al.

Autor: Brejdon Xhavara | Citizens.al

Në lagjen “Kulla e Hirit” të Korçës, një shkollë publike që dikur njihej për cilësinë dhe traditën e saj të mësimdhënies është kthyer prej më shumë se një dekade simbol i dështimit institucional.

Shkolla 9-vjeçare “Naim Frashëri”, në zemër të qytetit, mbetet hapësirë e ndarjes etnike për fëmijët nga komunitetet rom dhe egjiptian që përbëjnë mbi 90% të nxënësve të regjistruar.

Ky rast ka kaluar përmes institucioneve shqiptare, gjykatave kombëtare dhe përfundimisht në Strasburg, ku Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) konstatoi diskriminim për shkak të segregimit etnik.

Por dhjetë vjet më vonë, pas dëmshpërblimeve, planeve të veprimit dhe premtimeve, situata mbetet pothuajse e pandryshuar.

“Fëmijët tanë nuk po mësojnë dot as të lexojnë”

Historia nisi në vitin 2014, kur një grup nënash rome iu drejtua orgazatës “Qëndistaret” dhe “Qendrës për të drejtat e Gruas Rome” për të kërkuar ndihmë. Ato shprehnin shqetësimin se fëmijët e tyre, megjithëse në klasën e pestë, nuk dinin të lexonin, të shkruanin emrin apo të bënin ushtrime elementare.

Hetimet e mëvonshme të organizatave zbuluan se në shkollën “Naim Frashëri”, përveç mbingarkesës me nxënës nga komunitetet rome dhe egjiptiane, cilësia e mësimdhënies ishte ndër më të ulëtat në rajon.

Për herë të parë u artikulua publikisht fjala “segregim” – një ndarje etnike faktike që ndodhte pa asnjë urdhër zyrtar, por me tolerimin e autoriteteve.

“Shteti ishte dëshmitar i një procesi segregimi që ndodhi në mënyrë graduale, pa ndërhyrje,” shprehet aktivistja Manjola Veizi, një nga drejtuesit e organizatave që ngriti rastin fillimisht.

“Për vite me radhë ne kemi kërkuar masa për të shmangur këtë situatë, por përgjigjet kanë munguar.”

Sipas saj, pas viteve ’90, ndërsa shumë familje rome u përqendruan në lagjen “Kulla e Hirit”, shkollat e tjera të qytetit nisën të mos pranojnë më nxënës nga kjo zonë.

“Ishte një proces i heshtur përjashtimi,” shton ajo. “Në mënyrë natyrale, ‘Naim Frashëri’ mbeti vetëm për komunitetin rom dhe egjiptian. Dhe bashkë me këtë ndarje, ra edhe cilësia e arsimit.”

Nga Komisioneri në Strasburg: Një rrugë e gjatë drejt drejtësisë

Në vitin 2014, pas ankesave të prindërve dhe hetimit të shoqërisë civile, çështja iu dërgua Komisionerit për Mbrojtjen nga Diskriminimi. Ky institucion konstatoi se autoritetet kishin dështuar të parandalonin dhe frenonin ndarjen etnike në shkollë, duke shkelur parimin e barazisë në arsim.

Por vendimi i Komisionerit nuk u zbatua plotësisht. Për këtë arsye, organizatat e përfshira dhe familjet e prekura iu drejtuan Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) në Strasburg. Në vitin 2022, kjo gjykatë shpalli vendimin historik: Shteti Shqiptar kishte shkelur Nenin 1 të Protokollit Nr.12 të Konventës Evropiane, që ndalon çdo formë diskriminimi.

GJEDNJ konstatoi se Shqipëria kishte dështuar të merrte masa efektive për ndalimin e segregimit dhe se vonesat e institucioneve nuk mund të justifikoheshin objektivisht.

Si rezultat, Gjykata urdhëroi qeverinë shqiptare të marrë masa konkrete për të “ç-segreguar” shkollën, të kompensojë familjet e prekura me 4,500 euro për çdo familje dhe të raportojë periodikisht tek Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës për zbatimin e masave.

Vendimi u konsiderua një fitore ligjore për komunitetet e margjinalizuara, por faktet tregojnë se  ndryshimi ka qenë më shumë në letra sesa në realitet.

Dhjetë vite më pas: Çfarë ka ndryshuar?

Në tetor 2024, organizatat e përfshira paraqitën një ankesë pranë Këshillit të Evropës, tek Komiteti i Ministrave, duke raportuar progresin e pjesshëm dhe problemet e vazhdueshme.

Sipas tyre, ndarja etnike në “Naim Frashëri” vazhdon të jetë e pranishme, ndërsa fëmijët romë dhe egjiptianë vazhdojnë të mësojnë të veçuar nga bashkëmoshatarët e tyre.

Raportimet e qeverisë shqiptare tregojnë për “masa sistemike” si: plane veprimi, ndryshime ligjore, trajnime për mësuesit dhe promovim të rasteve të suksesit të nxënësve romë.

Megjithatë, monitorimet e konsiderojnë zbatimin të pjesshëm dhe jofunksional, raporti i vitit 2020 nga “European Commision against Racism and Tolerance” (ECRI) në faqen 20 pika 46 përshkruan qartë se:

“Në këtë zonë, të tri shkollat ekzistuese kanë shumicë të nxënësve romë dhe egjiptianë me 530 nga 700 (sipas vetëdeklarimit, pasi asnjë përkatësi etnike nuk regjistrohet në regjistrin civil). Mesatarja e përgjithshme sipas shkollës është 70%: Naim Frashëri (95%), Asdreni (51%), Ismail Qemali (67%)”.

Gjithashtu në Planin Kombëtarë për Integrimin e Minoritetit Rom dhe Egjiptian 2021-2025, thuhet se ka 5 shkolla dhe 12 klasa me përqendrim shpërpjesëtimor të nxënësve romë dhe egjiptianë dhe targeti për vitin 2025 është që asnjë shkollë të mos jetë e segreguar.

Në një shkëmbim komunikimi të Avokaturës së Shtetit midis GJEDNJ i berë publik në maj të vitit 2023 për rastin e segregimit të shkollës “Naim Frashëri” në Korçë, pranohet që kjo shkollë është e segreguar dhe qeveria shqiptare do të ndërmarrë një sërë hapash konkrete për arsimin gjithëpërfshirës, duke trajnuar mësuesit për “antigypsizmin” dhe vendosur në kurrikula mësimore materiale të historisë së komuniteteve Rome dhe Egjiptiane.

Por në Tetor të vitit 2024, pala paditëse “European Roma Rights Center” (ERRC) në një komunikim për këtë çështje deklaroi se këto masa nuk janë zbatuar në mënyrë efektive.

“Qeveria mund të ketë përgatitur dokumente dhe statistika, por realiteti në terren nuk ka ndryshuar,” thuhet në raportin e vitit 2024.

“Nxënësit janë ende të ndarë, shumë prej tyre braktisin shkollën, dhe përfshirja në arsimin e mesëm mbetet minimale.”

Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi konfirmoi se përveç Korçës, raste të ngjashme janë konstatuar edhe në Moravë, Berat dhe Shkodër. Sipas zyrtarëve të këtij institucioni, “edhe pse vendimi i Strasburgut është i qartë, masat për ta zbatuar janë minimale, të vonuara dhe pa vullnet të plotë politik.”

“Është bërë një studim fizibiliteti për situatën e ‘Naim Frashërit’ në vitin 2024, por pavarësisht takimeve të shumta, nuk kemi parë ndryshime të prekshme në terren,” deklaron Komisioneri Robert Gajda.

“Janë bërë ndërhyrje infrastrukturore, por jo masa për ç-segregim real,”

Ai shton se segregimi arsimor nuk është problem lokal, por fenomen kombëtar:

“Në shumë qytete, të gjithë fëmijët romë janë përqendruar në një ose dy shkolla, ndërsa shkollat e tjera të qytetit nuk kanë asnjë nxënës rom apo egjiptian. Kjo krijon dy realitete arsimore paralele, që dëmtojnë të gjithë.”

Ministria e Arsimit: “Po zbatojmë planin e veprimit”

Në një përgjigje zyrtare për Citizens.al, Ministria e Arsimit theksoi se është në proces të zbatimit të vendimit të Strasburgut dhe të “Planit Kombëtar të Veprimit për Barazinë, Përfshirjen dhe Pjesëmarrjen e Romëve dhe Egjiptianëve 2021-2025”.

Sipas Ministrisë parashikohet që për vitin shkollor 2025-2026 të kryhet monitorimi i mbipërfaqësimit të nxënësve romë dhe egjiptianë, si dhe marrja e masave për parandalimin dhe shmangien e segregimit. Ministria gjithashtu thekson se po trajnon stafet e institucioneve për arsimin gjithëpërfshirës dhe antixhipsizmin.

Megjithatë, organizatat që ndjekin rastin theksojnë se këto masa janë më shumë “administrative dhe raportuese”, sesa ndërhyrje që prodhojnë ndryshim real.

Nga ana e saj, Bashkia e Korçës thotë se ka ndjekur rekomandimet e Strasburgut, duke punësuar një mediator kulturor nga komuniteti egjiptian, i cili punon ngushtë me shkollën dhe familjet për të reduktuar ndarjen.

“Bashkia, mbi bazë të kompetencave të saj, ka respektuar dhe ka vijuar punën për këtë pjesë,” thuhet në përgjigjen e Drejtorisë së Kujdesit Social.

Por Etleva Tare, e cila punon pranë Komisionerit për Mbrojtjen nga Diskrimimi vlerëson se ndërhyrje të tilla mbeten të pamjaftueshme nëse nuk ndryshojnë politikat e regjistrimit dhe rajonizimit të shkollave ku fëmijët shpesh përfundojnë në të njëjtën shkollë thjesht për shkak të adresës.

“Segregimi nuk është vetëm ndarje fizike, por edhe rënie e nivelit të mësimdhënies,” shpjegon aktivistia Veizi.

Sipas saj, në “Naim Frashëri” pritet që çdo vit vetëm 3-4 nxënës të vazhdojnë në shkollë të mesme.

“Mësuesit kanë ulur pritshmëritë, sepse fëmijët vijnë nga familje me kushte të vështira, ku prindërit shpesh nuk dinë shkrim e këndim. Ky është një rreth vicioz i dështimit arsimor.”

Nga ana tjetër, fëmijët që rriten në shkolla ku nuk ka asnjë nxënës rom apo egjiptian humbasin mundësinë për të njohur diversitetin dhe për të mësuar bashkëjetesën.

“Kjo ndarje dëmton të gjithë shoqërinë,” thotë Komisioneri.

Krahasime rajonale: Shqipëria ende prapa

Shqipëria nuk është e vetme në këtë problem. Vende si Greqia, Maqedonia e Veriut, Kroacia dhe Hungaria kanë pasur gjithashtu vendime gjyqësore për segregimin e nxënësve romë, por shumë prej tyre kanë ndërmarrë hapa konkretë për integrim – nga transporti falas për fëmijët e komuniteteve, deri tek rishpërndarja gjeografike e nxënësve dhe programet për diversitet kulturor në shkolla.

Në Shqipëri, megjithëse ekzistojnë politika dhe plane, mungon zbatimi praktik dhe bashkërendimi mes institucioneve lokale, ministrive dhe komuniteteve.

Dhjetë vite pas ankesës së parë dhe tre vite pas vendimit të Strasburgut, realiteti i “Naim Frashërit” mbetet një kujtesë e dhimbshme e një drejtësie të vonuar. Familjet morën dëmshpërblim, por fëmijët vazhdojnë të ndjekin të njëjtën shkollë të ndarë.

Zbatimi i vendimit të GJEDNJ-së është cilësuar si i pjesshëm,  dëmshpërblimet janë kryer, por segregimi nuk është çrrënjosur. Për më tepër, raste të reja po shfaqen në Elbasan, Shkodër dhe Tiranë.

Manjola Veizi nga “Qendra për të drejtat e grave Rome” thotë se zgjidhja kërkon vullnet politik, planifikim afatgjatë dhe bashkëpunim real mes institucioneve dhe komunitetit.

Ndryshe, rreziku është që brezi i ardhshëm të përjetojë të njëjtën histori ndarjeje, thjesht me emra të tjerë shkollash.

Lexoni gjithashtu:

• Vonesat administrative bllokojnë shërbimet sociale për pakicat Rome dhe Egjiptiane
• Gjykata Evropiane: “Veçimi i fëmijëve romë dhe egjiptianë në shkollë e Korçës është diskriminim”
• Planet për Integrimin e Romëve dhe Egjiptianëve: Sa janë realizuar nga bashkitë?

The post Segregimi që s’mbaron: 10 vite pas vendimit të Strasburgut, “Naim Frashëri” mbetet simboli i ndarjes etnike në arsim appeared first on Citizens.al.

Autorë: Elira Kadriu dhe Erblin Vukaj | Citizens.al

Godina historike e Shtëpisë së Fëmijëve “Zyber Hallulli”, që strehoi për vite breza jetimësh, pritet të shembet për t’i hapur rrugë ndërtimit të një kulle prej së paku 17 katesh.

Rreth 36 fëmijë që jetojnë aktualisht aty parashikohet të zhvendosen në një zonë tjetër, ndërkohë që projekti është shtyrë përpara pa dijeni dhe konsultime me vetë institucionin.

Për këtë nismë është angazhuar Korporata e Investimeve Shqiptare (KISH), e cila më 31 korrik mori në zotërim godinën e jetimores dhe Inspektoratit të Punës me synim për ta zhvilluar në partneritet me privatin. Përvoja me thirrjet e shkuara tregon se ky partneritet ka ushqyer më së shumti interesin e sipërmarrësve privatë.

Në thirrjen e Korporatës propozohet që jetimorja dhe inspektorati të zhvendosen në zonën e ish-vilave gjermane rreth 800 metra më tutje dhe ndërtesat aktuale të kthehen në shesh ndërtimi.

Kullë në vend të jetimores

Më 15 shtator KISH shpalli “thirrjen duo” për projekt-propozim dhe investim në zhvillimin e të ashtuquajturit “Korpus të Inspektorateve dhe Shtëpisë së re të Fëmijëve Zyber Hallulli”.

Ajo e shtyu afatin fillestar, që ishte deri më 15 tetor, (deri më 27 tetor) dhe sot, dy ditë pas përfundimit të këtij afati nuk ka njoftim zyrtar se çfarë është bërë me të.

Thirrja parashikonte zhvendosjen e zyrave dhe jetimores në rrugën “Gramoz Pashko”, në zonën ku deri në vitin 1990 kishin rezidencat diplomatët e Gjermanisë Lindore.

Ndërkohë, trualli prej 7,100 m² pranë Stadiumit Kombëtar “Air Albania” do t’i jepet si incentivë investitorëve privatë me mundësinë për të ndërtuar maksimalisht 60,000 m² sipërfaqe dhe deri 5 kate nëntokë parkim.

Konkursi do të zhvillohej në dy faza; një fazë për projektimin dhe tjetra për investimin.

Pesë konceptet më të mira do të merrnin nga 40,000 euro shpërblim nga qeveria, një qasje që është ndjekur njësoj edhe në thirrjet e tjera të KISH.

Kufizimi që së paku 50% e truallit të mbetet i lirë – 3,550 m² – garanton që në vendin ku ndodhet aktualisht jetimorja dhe inspektorati të ngrihet një godinë prej 17 katesh.

Investitori privat kushtëzohet me kërkesën që 45% të sipërfaqes së ndërtimit t’ia lëshojë Korporatës, një hapësirë që ka gjasa të shuajë interesin.

Në anën tjetër, Korpusi i Inspektorateve dhe Shtëpisë së re të Fëmijëve Zyber Hallulli, parashikohet të ndërtohet në rreth 5,220 m²  truall ku treçereku i tij do t’i dedikohet hapësirave për gjashtë rezidenca strehimi të rreth 40 fëmijëve 6-15 vjeeç.

Po kështu parashikohen zyra, bibliotekë, laboratorë arti dhe veprimtarie komunitare. Vlen të theksohet se zhvendosja e fëmijëve parashikohet të bëhet vetëm pas përfundimit të ndërtesave të reja.

Drejtoresha: “Nuk kemi dijeni”

Citizens.al kontaktoi drejtoreshën e Shtëpisë së Fëmijës “Zyber Hallulli”, Valbona Imerajn, e cila tha se nuk ishte vënë në dijeni për idenë e zhvillimit.

“Nuk di asgjë, ne po vazhdojmë jetën normalisht dhe përmirësojmë ambientet këtu ku jemi,” u shpreh ajo.

Mungesa e komunikimit me institucionin që përfshihet në një projekt rikonceptimi urban nuk është rast i izoluar. Njësoj, edhe në rastin e projektit të një kulle pranë shkollës “1 Maji”, ku është propozuar rikonceptimi i fasadës dhe hyrjes së shkollës, rezultoi se drejtuesit e saj nuk ishin vënë në dijeni.

Zyrtarisht në thirrjen e KISH, qasja argumentohet të jetë nisur nga kërkesat prej Shërbimit Social Shtetëror dhe ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale për ndërtimin e një godine të re.

“[…] për shkak të gjendjes së amortizuar dhe hapësirave të pamjaftueshme të objektit ekzistues,” citohet argumentimi i ministrisë për godinë të re në dokumentin e kualifikimit të KISH.

Qasja në fjalë është e padenjë për qeverinë, e cila hedh 5 milionë euro për të ndërtuar një kopsht të mbyllur në Kryeministri – Parku i Edenit – por që për strehën e rreth 40 jetimëve kërkon ndihmën e privatit.

Xhentrifikimi i Tiranës

Qasja e kërkuar nga qeveria me zyrat dhe jetimoren është një politikë e qartë xhentrifikimi, që parashikon zhvendosjen e shtresave më të varfra në periferi për t’i hapur vend investimeve elitare.

Prirja, e njohur që nga vitet ’60 me përshkrimet e sociologes britanike Ruth Glass, po përsëritet në kryeqytet nën një politikë zhvillimi urban, që favorizon kulla dhe komplekse luksoze.

Zona e Rrugës së Elbasanit, ku ndodhet “Zyber Hallulli”, është tashmë ndër më të shtrenjtat në Tiranë, me çmime mbi 3,000 euro/m².

Kjo i jep më shumë zë faktit se ideja e zhvendosjes së jetimores është shtyrë nga interesat imobiliare.

Fenomeni ka prekur më parë edhe zonën e “5 Majit”, Kombinatin dhe Astirin, ku zhvendosjet janë justifikuar me “zhvillim urban”, teksa ekspertët e kanë quajtur procesin “spastrim social”.

Në shumë raste, këto zhvillime mbajnë firmat e “star-arkitektëve” ndërkombëtarë si Stefano Boeri, Marco Casamonti, si një mënyrë për të legjitimuar ndërhyrjet, por nga ana tjetër duke vepruar kështu janë thelluar kontrastet mes luksit dhe nevojave sociale.

Nga Biblioteka te jetimorja, manovrat e KISH

Zhvillimi në zonën e ish-vilave gjermane qe përmendur nga KISH edhe në thirrjen për ndërtimin e Bibliotekës së re Kombëtare.

Në thirrjen e hapur më 10 janar, ndërtimi i godinës 18-katëshe të konceptuar nga studiot XDGA dhe iRI në ish-Gardën e Republikës kërkohej të zhvillohej nga investitorë privatë, të cilëve u jepej si incentivë mundësia e ndërtimit të një godine multifunksionale me sipërfaqe 60,000 m² në rrugën “Gramoz Pashko”.

Duke pasur parasysh se zakonisht, gjysma (ose diçka më pak) e truallit (5,220 m²) shfrytëzohet për ndërtim, nga sipërfaqja që ishte lejuar (60,000 m²), kuptohej se KISH ishte angazhuar t’i hapte rrugën ndërtimit të një 20-katëshi në zonën e ish-vilave gjermane.

Sipas KISH Biblioteka e re kërkon një investim prej rreth 20 milionë eurosh, ndërsa qeveria theksoi disa herë se këto para nuk do të dilnin nga buxheti i shtetit.

Ndërkohë, përveç bibliotekës, investitori do të duhej të financonte edhe studiot XDGA-iRI për të detajuar më tej projektin e saj.

Mirëpo, thirrja dështoi dy herë të tërhiqte investitorë brenda katër muajsh dhe u mbyll pa sukses. Me gjasë kjo thirrje u gjykua pa leverdi për privatët duke e lënë qeverinë pa një zgjidhje sa i përket ndërtimit të Bibliotekës Kombëtare.

Pesë muaj më vonë, incentiva për një kullë te ish-vilat gjermane shuhet.

Ashtu siç kishte ndodhur me mënyrën se si u propozua fillimisht, pa një shpjegim paraprak, apo një analizë të mirëfilltë urbane, zona ndryshon destinacion dhe rikonceptohet si seli për “Korpusin e Inspektorateve” dhe jetimoren “Zyber Hallulli”.

Incentiva për një kullë zhvendoset nga zona e ish-vilave te trualli i jetimores, i cili qartësisht ka një interes më të madh për zhvillim imobiliar.

Kjo manovër e KISH nuk e justifikon qëllimin kryesor me të cilin është formuar.

Ndryshimet e propozimeve dhe incentivave pa transparencë, pa konsultime dhe diskutime publike vënë në pikëpyetje objektivin e zhvillimit të pronave shtetërore për interes publik.

Nga ky këndvështrim duket se KISH po sillet më shumë si agjenci imobiliare në favor të privatëve dhe thirrjet e dështuara po i shfrytëzon si mënyrë për ta justifikuar tkurrjen e kërkesave për hapësira publike.

Lexoni gjithashtu:

• Projekti fitues i MVRDV-së për “Asllan Rusin”: Një “top betoni” 20-katësh
• Thirrjet “pa garë” dhe “pa llogari” të Korporatës së Investimeve
• “Një masterplan privat”: Shembje dhe kulla pas Muzeut Kombëtar

The post Një kullë pritet të zëvendësojë jetimoren “Zyber Hallulli” appeared first on Citizens.al.

Monopatinat elektrike janë kthyer në simbol të lirisë së lëvizjes urbane në Shqipëri, por edhe në një burim debati për sigurinë rrugore.

Citizens.al po mbledh opinionet e qytetarëve, sidomos të atyre që janë përballur me operacionin policor për ndalimin e tyre.

Plotësoni pyetësorin më poshtë dhe ndihmoni në formësimin e një diskutimi publik të bazuar në përvoja reale dhe zëra qytetarë.

The post Të kanë bllokuar monopatinën? – Ndaj përvojën tënde! appeared first on Citizens.al.

Autore: Dallandyshe Xhaferri | Citizens.al

Në auditorët e universiteteve publike shqiptare, korrupsioni nuk është thashethem, por përvojë direkte. Studentët e dinë kush pedagog kërkon “ndere” dhe “favore” për një notë, apo kush shet libra me detyrim. Por thuajse askush nuk guxon ta adresojë këtë prirje.

Një anketë e zhvilluar nga organizata “Tek Bunkeri” në shtatë universitete publike të vendit zbulon një panoramë shqetësuese: një në çdo katër studentë pranon se ka qenë dëshmitar apo viktimë e aferave korruptive.

Megjithatë, mbi 300 prej tyre thonë se nuk kanë besim te institucionet që duhet t’i mbrojnë, ndërsa të tjerë pranojnë se heshtin nga frika e hakmarrjes akademike.

Heshtja në universitete duket se është bërë pjesë e sistemit, një formë e pranuar konformizmi përballë një kulture korrupsioni që fillon te provimet dhe përfundon te tenderët e institucioneve të arsimit.

Frika dhe mosbesimi

Gjatë periudhës janarit-korrikut 2025, organizata “Tek Bunkeri” zhvilloi një sondazh në Universitetin e Tiranës, Arteve, Mjekësisë, Politeknikut, Bujqësorit, si dhe në universitetet e Shkodrës dhe Elbasanit.

Në total, 1055 studentë iu përgjigjën pyetësorëve në mënyrë anonime. Mbi 700 prej tyre e vlerësuan korrupsionin në universitetet e tyre si “shumë të lartë”, “të lartë” ose “mesatar”.

Rreth 25% e studentëve pranuan se kanë qenë dëshmitarë apo viktima të rasteve korruptive me pedagogë por që nuk i kishin denoncuar rastet në Rektorat apo institucionet e drejtësisë pasi kishin frikë ose ishin mosbesues.

Kjo kuptohet nga fakti se 330 studentë deklaruan se nuk kishin besim te autoritetet; 327 thanë se u mungonin provat dhe 220 pranuan se kishin frikë nga hakmarrja e stafit akademik.

Citizens Channel i kërkoi universiteteve informacion mbi numrin e ankesave dhe politikat për parandalimin e korrupsionit. Vetëm Universiteti i Tiranës dhe ai Politeknik kthyen përgjigje, duke mohuar çdo sinjalizim nga studentët.

“Korrupsioni po shkatërron universitetet publike”

Sipas Kolindo Vjerdhës, përfaqësues i “Qëndresës Qytetare”, korrupsioni në universitete shfaqet në forma të ndryshme: detyrimi për kurse, blerja e librave, pagesat për nota apo edhe favore seksuale.

“Korrupsioni është fenomeni që po shkatërron nga brenda universitetet publike. Shpresa e vetme për ndryshimin e situatës mbetet drejtësia dhe ndëshkimi serioz i rasteve,” u shpreh Vjerdha për Citizens.

Ligji shqiptar parashikon burgim nga 6 muaj deri në 3 vite për çdo përfitim të parregullt nga persona me funksion publik. Por fenomeni, sipas ekspertëve, është i dyanshëm.

Eksperti i arsimit Ndriçim Mehmeti thekson se një pjesë e studentëve janë bërë bashkëfajtorë në korrupsion, duke e parë ryshfetin si “zgjidhje të lehtë” për një notë kaluese.

“Duhet të pranojmë se një pjesë prej tyre e shohin si më të lehtë rrugën e dhënies së lekëve edhe për faktin se përgatitja e tyre vjetore, boshllëqet nga arsimi i mesëm dhe faktorë të tjerë, siç mund të jetë punësimi për të mbajtur veten, i bëjnë të pasigurt, në mundësitë që kanë për t’ia dalë mbanë në provime,” analizon Mehmeti.

Sipas tij, një arsye përse studentët përfshihen në rastet e korrupsionit me pedagogët ka të bëjë me mungesën e guximit të studentëve për të ngritur zërin si dhe me mosfunksionimin e organizimit studentor.

Mehmeti shton se mungesa e mekanizmave të ankimimit ndikon gjithashtu në këtë prirje.

Një student i Universitetit Politeknik, që kërkoi të mbetej anonim, pohoi se “kush është i pasur, kalon më lehtë”, ndërsa pjesa tjetër “përpiqet të mbijetojë në sistem”. Sipas tij pedagogët e korruptuar dallohen qartë.

“Si e kuptojmë? Shpesh prej studentëve, të cilët nuk përgjigjen në seminare, nuk vijnë në auditorë, por dalin me mesatare më të lartë se pjesë tjetër,” thotë ai.

Megjithatë, korrupsioni në universitete nuk kufizohet te marrëdhënia pedagog-student. Në vitin 2022, Struktura e Posaçme Anti-Korrupsion (SPAK) hetoi zyrtarë të Universitetit Bujqësor për manipulimin e 9 tenderëve me vlerë totale 90 milionë lekë.

Në këtë hetim u përfshinë 24 persona, mes tyre administratorë, sipërmarrës dhe zyrtarë të lartë të universitetit.

Në shkurt 2025, Gjykata Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (GJKKO) dha masa arresti dhe detyrimi për paraqitje për disa prej tyre, duke konfirmuar në njëfarë mënyre se sistemi universitar është prekur nga korrupsioni në çdo nivel.

The post “Korrupsioni i lartë, por nuk e denoncojmë dot”, si shihen universitetet nga studentët appeared first on Citizens.al.

Në episodin e gjashtë të sezonit të katërt të podcastit “Zëra’, gazetarja Erisa Kryeziu diskutoi me Sindi Doce, profesioniste e re në fushën e planifikimit urban për qytetin dhe shërbimet që ofron për të gjithë qytetarët.

Planifikuesja urbane Sindi Doce e sheh zhvillimin e qytetit jo në raport të drejtë me nevojat e grupeve të ndryshme sociale, duke përfshirë këtu fëmijët, të moshuarit dhe personat me aftësi të kufizuar.

Në një studim të saj në kuadër të diplomës së studimeve master Doce merr në konsideratë qytetin parë nga fëmijët në dy zona të ndryshme, njësia nr.7 dhe nr.14 në Tiranë.

“Në të dyja zonat vihej re që kishte prani të lartë të fëmijëve. Në qendrën Magnet është kryesisht e gjelbër dhe makinat nuk futen brenda kompleksit të banimit, ndryshe nga zona e Astirit. Kjo favorizonte në njëfarë mënyre lëvizjen e lirë të fëmijëve, për të cilët edhe prindërti ndiheshin të sigurt që ti lejonin dhe të luanin pa pasru rrezikun e makinave”, shprehet Doce, duke sjellë në vëmendje pasigurinë e krijuar nga prania e lartë e automjeteve në zonat e banimit.

Sipas saj, nëse hapësirat publike përmirësohen për fëmijët atëherë përmirësohen për të gjithë qytetarët.

“Gjatë studimit unë përdora edhe një kamer GoPro me fëmijët për të parë se si ata lëviznin në qytet dhe vetëm diferenca e gjatësisë tregonte shumë se sa ata i përjetojnë barrierat që hasin gjatë lëvizjes së tyre”, u shpreh planifikuesja urbane Doce.
Ndërtimet e shumta vitet e fundit dhe lëvizjet demografike kanë ndryshuar qytetin, e kanë krijuar pole të reja të tij.

Mes tyre, si një shembull konkret është zona e Astirit, Njësia Administrative nr.14. Si qytetare që ka kaluar fëmijërinë në këtë zonë, Sindi Doce sjell në vëmendje ndryshimet strukturore.

“Zona e Astirit ka qenë e gjitha me ndërtime private dhe ka pasur mjaft hapësira për të luajtur, në rrugë, ka pasur fusha, ka pasur sheshe bosh ku mund të luanin fëmijët”, u shpreh Doce.

Vitet 2000 sollën praninë e pallateve të para në këtë zonë, duke e ndryshuar tërësisht jetesën.

“Pallati i parë ka qenë dyqani i bojërave Astiri dhe prandaj gjithë zona e ka marrë emrin Astir. Pastaj zona filloi të ndryshonte me shpejtësi shumë të madhe. Erdhën njerëz që ne nuk i njihnim si fëmijë dhe deri sa tani ka arritur në një pikë që ndjehesh pak si i huaj në lagjen tënde sepse çdo gjë ka ndryshuar”, tregon më tej Sindi Doce.

Ky zhvillim ka ardhur me kosto mjedisore, pasojat e të cilave shkojnë direkt te qyetarët.

“Hapësirat e gjelbra sa vjen e po zvogëlohen qoftë nga ndërtimet, ndoshta shtesat e ndërtimeve të reja, ose edhe vetë parkimet. Pra shndërrohet një hapësirë publike që mund të ketë qenë potencial për hapësirë të gjelbër ose park të një lagjeje në parkim”, deklaron planifikuesja urbane Doci.

Për këtë arsye ajo vlerëson se nevoja sot është e menjëhershme për hapësirë të gjelbër dhe planifikime urbane që kanë në fokus të gjelbrën.

“Hapësirat e gjelbra do të ishin me përfitim jo vetëm nga ana estetike, ose për të kaluar një kohë rekreative, por gjithashtu edhe nga ana mjedisore, për shëndetin e qytetit, për cilësinë e ajrit, për amortizimin e zhurmave, për të minimizuar efektin e ishujve të nxehtësisë që krijohen në qytet”.

Si profesioniste e re Sindi Doce shprehet se një nga ndërhyrjet që do të kryente në qytet do të ishte lëvizja e makinave në zonat e banuara dhe menaxhimi i hapësirave për parkingje.

Shqyrto gjithashtu:

• E1: Ervin Goci analizon komunikimin politik të Veliajt pas arrestimit
• E2: Ines Leskaj analizon përfaqësinë gjinore në politikë
• E3: Brisejda Lala dhe Arnen Sula flasin për restaurimin e Spaçit dhe kujtesën historike
• E4: Emirjon Senja analizon formësimin e realitetit përmes Inteligjencës Artificiale (AI)
• E5: Taulant Bino kritikon ndryshimet në ligjin për Zonat e Mbrojtura

The post “Zëra”, Episodi 6: Urbanistja Sindi Doce rrëfen qytetin appeared first on Citizens.al.

Autorë: Arbjona Çibuku dhe Erblin Vukaj | Citizens.al

“Shto ujë e shto miell” është shprehja popullore shqiptare që nënkupton prirjen groteske për të mbushur me fjalë mungesën e përmbajtjes në të folur.

Ajo i shkon për shtat historisë së projektit “Nova 5 Star Hotel”, që në katër vite trefishoi intensitetin e ndërtimit. Kjo godinë po ngrihet në zonën e ish-Gardës së Republikës në Tiranë, që fillimisht u propagandua se do t’i shtohej si hapësirë publike parkut të Liqenit Artificial.

Lartësim prej “5 yjesh“

Tre rreshta me makina dynden çdo ditë për t’u parkuar krah ish-zyrave të Autoritetit të Dosjeve. Në vitin 2020 rruga u hap për qarkullim pas zhvendosjes së Gardës së Republikës. Në letër, segmenti duhej të ishte lidhur me rrugën “Dora D’Istria” si zgjatim i rrugës “Ibrahim Rugova”. Por realisht ka mbetur rrugë qorre.

Harresa nuk duket e rastësishme, pasi rruga sot i ngjan oborrit të një kantieri ku lëvizin makineritë e rënda të projekteve të ndërtimit që nisën paralelisht me zhvendosjen e Gardës.

Projekti më i madh aty është një hotel me pesë yje i quajtur “Nova”, i cili është thelluar dhe lartësuar dy herë më shumë se sa parashikohej në planet fillestare.

Lejet e ndërtimit konsiderohen një e drejtë zhvillimi e vështirë për t’u siguruar në Tiranë.

Qindra sipërmarrës të kryeqytetit mbeten peng të problemeve me pronat, kufizimet nga plani i përgjithshëm vendor, apo dhe përplasja me interesin publik.

Për të tejkaluar këto pengesa, shpesh duhen vite konsultime, ndryshime planesh, aplikime dhe riaplikime. Por në rastin e hotelit “Nova” gjërat duket se kanë rrjedhur shpejt dhe pa probleme. Përkundrazi, projekti ka arritur të përfitojnë dhe “leje të re në gropë të vjetër”.

Sipas Planit të Detajuar Vendor, “Nova Hotel Five Star” ishte planifikuar si objekt multifunksional me 11 kate (2020, hartuar nga studiot Xaveer De Geyter dhe iRI), por me rishikime mori leje nga qeveria për 14 kate.

Puna nisi normalisht dhe pas hapjes dhe betonizimit të gropës investitori (2024) mori leje të re, për t’u thelluar nga 3 në 6 kate nëntokë dhe për t’u lartësuar nga 14 në 35 kate.

Nëse në lejen e parë flitej për një koeficient prej 40.4% që jepej për rrugë apo hapësirë publike, në lejen e vitit 2024 nuk flitet fare, madje gjurma e strukturës është zgjeruar nga 876.8 m² në 1,160 m².

Shkurt, investitorët kanë marrë të drejtën për të shfrytëzuar më shumë truall dhe do ta lartësojnë ndërtesën edhe më shumë me një koeficient shfrytëzimi toke prej afro 80% që zor se është parë gjëkundi në Tiranë.

Për më tepër, nga një godinë e parashikuar për hotel dhe zyra, projekti “i ri” do shërbejë edhe për banim. Kompanitë zbatuese janë Nova Construction 2012 dhe Ferro Beton, të dyja pjesë e grupit Nova të zotëruar nga vëllezërit Kujtim dhe Ilir Shtufi, ndërsa Ferro Beton ata janë në ortakëri me sipërmarrësin Mark Luli.

Nova Group gëzon një portofol të rëndësishëm ndërtimesh në kryeqytet. Përveç këtij projekti te ish-Garda dhe 12-katëshit “City Hotel” në ish-Bllok, ata qëndrojnë pas dy prej 10 kullave më të larta të Tiranës.

Projekte si Mount Tirana – rreth 60 kate kullë nga CEBRA; Bond Tower – rreth 50 kate kullë nga OODA në rrugën “Dritan Hoxha”, Hora Vertikale – dy kulla 30-40 kate nga OODA te ish-kompleksi “Dajti” rruga “Muhamet Gjollesha”, janë ato që kanë tërhequr vëmendjen.

Ndërkohë, më herët, ata kanë mundur të zhvillojnë Tirana Garden Building – ndërtesë masive me dy kulla 16-24 kate nga Archea që u ngrit te ish-Muzeu i Shkencave të Natyrës, “Rruga e Kavajës”.

Në tetor 2018 Kryetari i bashkisë Tiranë Erion Veliaj shprehej se territori që deri atëherë i kishtë shërbyer si Garda e Republikës, do t’i kthehej qytetarëve si pjesë e parkut të Liqenit për çlodhje dhe argëtim.

Por planet duket se ndryshuan. Ciitzens raportoi në 2021 mbi tjetërsimin e truallit për të ndërtuar kulla dhe jo park publik.

Ndryshim i shpejtë i planeve dhe projekteve të miratuara në të njëjtën zonë, është tregues i qartë i trafikut të influencave dhe faktit se e mira publike trajtohet si “mall pa zot”.

Rasti i “Nova Hotel” duket të jetë shembulli më i qartë si zbehen premtimet për“hapësirë publike”, ndërsa në prapaskenë projektohen kulla dhe shtohen kate mbi kate. Në vend të parkut, fillimisht u dha leje për një kullë 11 kate, që u kthye në 14, e më pas në 35 kate, projekti tregon se premtimi për park mbeti vetëm fasadë, ndërsa realiteti pritet ta çojë betonin në qiell.

“Shto ujë e shto miell” nuk është më thjesht një shprehje frazeologjike, por formula urbane me të cilën Tirana humbet hapësirat e saj. Me këtë skemë, publiku nuk fiton asgjë, përveç hijes së rëndë të fasadave që i rrëmbejnë horizontin dhe hyrjen e gjelbër Parkut të Liqenit.

Lexo më shumë nga Tirana Vertikale.

Tirana Vertikale: Harta e Kullave të Tiranës

The post Kulla që fshiu Gardën, rritet sa herë ndryshon leja appeared first on Citizens.al.

Autorë: Elira Kadriu, Entenela Ndrevataj | Citizens.al

Ndërsa kompanitë e naftës grumbullojnë fitime të majme nga zona naftëmbajtëse e Patos-Marinëzës – madje duke shmangur edhe taksat – banorët vuajnë ndotjen, sëmundjet, papunësinë dhe braktisjen nga shteti.

Në Zharrëz, përroi ku dikur laheshin fëmijët, është kthyer në grykëderdhje mbetjesh hidrokarbure. Banorët, me sytë nga mërgimi, shprehen me dëshpërim nga fakti se industria e naftës u kthye në damkë për ta.

Ata thonë se trojet, shtëpitë dhe produktet bujqësore nuk ua blen njeri nga frika se janë të kontaminuara dhe se jeta pranë puseve është një “minë me sahat” për shëndetin.

Nafta “derdhet lumë“

Zona Patos-Marinëz nuk është zonë gjeografike, por një shprehje e ardhur nga industria e naftës që identifikon zonën më të madhe naftëmbajtëse në Shqipëri.

Ajo shtrihet nga qyteti Patosit deri në fshatin Marinëz në verilindje dhe përfshin fshatra të tjerë si Kuqar, Dukas, Sheqishte, Verbas, Zharrëz etj.

Kjo zonë ka rreth një shekull që shfrytëzohet për naftë, teksa gërmimet e para datojnë vitin 1918.

Gjatë diktaturës, fusha naftëmbajtëse u vu në përdorim intensiv nga ndërmarrjet shtetërore. Ndërsa pas viteve ’90, zona tërhoqi interesin e kompanive të huaja.

Sot atje operojnë dy kompani kryesore: Albpetrol, një shoqëri aksionare në pronësi të shtetit shqiptar, dhe Bankers Petroleum, në pronësi të korporatës kineze Geo-Jade Petroleum.

Por pavarësisht se kanë një nëntokë të pasur, banorët e zonës në Patos-Marinëz nuk ia kanë ndjerë ndonjëherë vlerën, përkundrazi.

Më 11 shtator, ekipi i Citizens.al, ishte në fshatin e Zharrëzës ku vizitoi disa prej banorëve dhe konstatoi gjendjen e degraduar të mjedisit.

Në përroin e fshatit kishte derdhje nafte, e cila kishte rrjedhur nga kanalet kulluese për dhjetëra metra duke shqetësuar ndjeshëm banorët aty pranë. Por, sikurse u shprehën ata, ai nuk ishte një rast i izoluar.

“Ai uji është përdorur për të larë enët, për përdorim të përditshëm. Unë vetë aty jam larë, bashkë me bashkëmoshatarët deri nga mosha 12-13 vjeç,” tregoi aktivisti lokal, Saimir Dine.

Përfaqësues të Albpetrolit mbërritën gjithashtu në terren për të inspektuar gjendjen. Citizens.al i pyeti nëse derdhjet vinin nga stacioni i tyre i naftës, rreth 400 metra larg. Por ata mohuan lidhjet dhe refuzuan të jepnin koment zyrtar.

Vizita jonë vijoi tutje. Rreth 700 metra në juglindje nga ura e përroit të Zharrëzës hasëm një pamje aspak të denjë për industrinë e naftës: një pus me cisterna dhe tuba të ndryshkura që të jepte idenë e një rrënoje të vjetër aspak funksionale. Krah tyre nga një godinë e vogël, një roje i përgjumur nga detyra pyeti se për çfarë interesoheshim.

Anë këtij pusi, në një rreze 35 metra, numëruam tetë shtëpi. Dashnor Xhepaj, banor i njërës prej tyre, tregoi i revoltuar se po mendon seriozisht të braktisë gjithçka që ka ngritur si mund i një jete dhe të emigrojë.

“E kam menduar, do të iki jashtë shtetit dhe nuk do të vij më këtu,” tha ai teksa theksoi se as fëmijët e tij, të cilët i ka në emigrim, nuk duan të vijnë në Zharrëz.

Banorët e zonës vuajnë stigmën e produkteve bujqësore, të cilat nevoja i bën që jo vetëm t’i konsumojnë për vete, por t’i kenë burim të ardhurash kryesore. Njëri prej tyre tregoi se në treg u duhet të fshehin prejardhjen e produkteve, pasi ndryshe nuk shiten.

“Kur shesin fruta e perime, fshatarët nuk thonë që janë nga Zharrëza. Askush nuk i blen nëse e mëson që janë nga këtu,” theksoi ai.

Zhvendosja e heshtur

Në një anketë të hapur nga Citizens.al, e plotësuar fizikisht dhe online nga dhjetëra banorë të Zharrëzës, rreth 91% e të intervistuarve pranuan se kanë menduar të largohen nga zona, por zhvendosja duket e pamundur financiarisht.

“Po s’i blen njeri shtëpitë, tokat, unë iki që nesër, por kush i merr ato, kush vjen këtu?!” pyet Hajdar Baha, banor i zonës pranë përroit të Zharrëzës.

Ndërkohë, Dallandyshe Muço rrëfen se mezi e rindërtoi shtëpinë pas shpërthimeve të vitit 2015. Tani, pas shpenzimeve të mëdha, zhvendosja për të është thuajse e pamundur.

“Me këto shpërthime të kanadezit (ish-zotëruesit e Bankers) s’na dhanë lekë për të bërë shtëpitë. Më ranë përdhe muret, me djersën time i kam ribërë,” tregoi ajo.

Rasti që përmendi Muço, i referohej ngjarjes së datës 1 prill 2015, kur dy puse të “Bankers” shpërthyen, duke rrezikuar jetën e shumë banorëve. Aktiviteti i kompanisë u pezullua përkohësisht.

Qeveria deklaroi se kompania ishte “100% përgjegjëse” dhe duhej të dëmshpërblinte banorët, si dhe të paraqiste plane rehabilitimi. Por si duket, ato mbetën deklarata.

Shëndeti: Kostoja e padukshme e industrisë së naftës

Në anketën e Citizens.al, 40% e të intervistuarve renditën problemet shëndetësore si sfidën më të madhe të jetesës në zonën e Zharrëzës. Rreth 60% zgjodhën opsionin “probleme të kombinuara”: ndotje akustike, ndotje mjedisore dhe pasoja shëndetësore.

“Një banor i komunitetit, sapo shkon për vizitë në klinikën e Fierit, kur thotë që është nga Zharrëza, mjekët ngrenë duart lart,” rrëfen Qani Rredhi nga “Qendra e Nismave Qytetare për Mbrojtjen e Mjedisit”.

Rredhi tregon se në vitin 2023 komuniteti i zonës vuajti një moment tragjik ku në harkun kohor të vetëm në dy muajve u regjistruan 12 humbje jete me sëmundje kanceri. Ai thotë se shkaktari kryesor i këtyre sëmundjeve është ndotja dhe “fenolët në gjak”.

“Kam shpenzuar më shumë se 10 mijë euro për shëndetin,” pohoi një nga të intervistuarit në sondazhin online të Citizens.al.

Pothuajse çdo familje në Patos-Marinëz është prekur: ose vetë nga problemet shëndetësore, ose nga kostoja financiare për të ndihmuar të afërmit. Saimir Dine përmend të vëllain, të sëmurë me astmë bronkiale.

“Ndotja ka lënë gjurmë te shëndeti i vëllait. Ai është larguar që këtu, nuk kthehet më. Sa herë vjen, e kapin sulmet,” tregon Dine.

Raftet e ilaçeve janë bërë pjesë e arredimit në çdo shtëpi të Zharrëzës dhe fshatrave të zonës Patos-Marinëz.

“Në orën pesë të mëngjesit, ndjehet era më e rëndë. Po të hapësh dyert, nuk durohet. Vetëm dhimbje koke, me paracetamol!” përshkruan gjendjen e mjedisit pranë shtëpisë së tij Hajdar Baha.

Në vitin 2023, Citizens.al raportoi rastin e Dallandryshe Poshnjarit, e cila pretendon tre aborte të ardhura si shkak i ndotjes së lartë në zonë.

Autoritetet publike nuk kryejnë monitorime për gjendjen mjedisore për shkak të mangësive dhe kufizimeve ligjore. Agjencia Kombëtare e Mjedisit i konfirmoi për Citizens.al se të dhënat e përgjithshme për gjendjen merren nga raportet vetë-monitoruese që dorëzojnë çdo tre muaj kompanitë.

Protestat dhe prapavija e dyshimtë

Më 5 shtator 2025, punonjësit e “Bankers Petroleum” dolën në protestë, duke kërkuar paga më të mira dhe kushte dinjitoze pune. Kompania është aktualisht nën hetim për evazion fiskal.

Teksa ekipi i Citizens ndodhej në terren, naftëtarët konfirmuan se kishin hyrë në bisedime për një marrëveshje, por deri në momentin e botimit të këtij shkrimi asgjë nuk ishte zyrtarizuar.

Ekspertët mjedisorë ngrenë shqetësime edhe për lidhjet mes kompanive të zonës dhe pushtetit vendor.

“Buxhetet për komunitetin ua kalojnë bashkive. Edhe ashtu ato buxhete keqpërdoren. Ne jemi këtu, i kemi parë. Në muajin e fundit të fushatës elektorale, ‘Bankers Petroleum’ asfaltuan rrugë,” thekson Qani Rredhi.

Nga viti 2004 deri në fund të vitit 2024, Bankers ka deklaruar çdo vit humbje në bilancet e paraqitura ndaj autoriteteve shqiptare. Por një hetim i Prokurorisë së Fierit ka nxjerrë në pah se kompania ka realizuar shitje dhe eksporte në vlerën mbi 532 miliardë lekë – rreth 5.3 miliardë euro.

Sipas Rredhit, banorët gjithmonë dyshonin për abuzime nga Bankers, por nuk e kishin imagjinuar përmasën e dëmit të pretenduar nga hetimet të cilat sugjerojnë se kompania shmangu tatimin mbi fitimin dhe përfitoi rimbursime të pajustifikuara të TVSH-së.

Deri tani janë lëshuar 14 masa sigurie, prej të cilave 9 janë ekzekutuar, ndërsa 5 persona – kryesisht të huaj – janë shpallur në kërkim.

Deri në momentin e publikimit të këtij shkrimi, kompanitë Albpetrol dhe Bankers Petroleum nuk iu përgjigjën pyetjeve zyrtare të drejtuara nga redaksia e Citizens.al.

The post Jeta pranë puseve të naftës: Ana tjetër e Patos-Marinëzës appeared first on Citizens.al.

Kryetari i arrestuar i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, ka ankimuar sot në Gjykatën Kushtetuese vendimin e qeverisë për shkarkimin e tij, duke e cilësuar si të paligjshëm dhe antikushtetues. Ankimimi pezullon automatikisht efektet e vendimit dhe shtyn çdo proces të mundshëm zgjedhor për Bashkinë e Tiranës deri në një vendim përfundimtar të Kushtetueses.

Ky zhvillim ngadalëson planet politike të shumicës socialiste për të organizuar zgjedhje të parakohshme dhe lë në një terren të paqartë drejtimin e bashkisë së kryeqytetit.

Në kërkesën drejtuar Gjykatës Kushtetuese, Veliaj argumenton se vendimi për shkarkimin e tij, i bazuar në Nenin 62 të ligjit “Për Vetëqeverisjen Vendore”, është i pamjaftueshëm nga pikëpamja kushtetuese.

Lexo: Tirana tjetër e Erion Veliajt

Ai thekson se çdo shkarkim i një kryebashkiaku duhet të mbështetet ekskluzivisht në Nenin 115 të Kushtetutës, i cili kërkon “shkelje të rënda të Kushtetutës ose të ligjit” dhe një vendim të formës së prerë për ta legjitimuar këtë.

Sipas Veliajt mungesa e tij në detyrë prej datës 10 shkurt 2025 është rezultat i “një pamundësie objektive” – paraburgimi – dhe nuk përbën veprim të vullnetshëm që do të cilësohej si “shkelje e rëndë” sipas standardeve kushtetuese.

Kërkesa argumenton duke iu referuar vendimeve të mëparshme të Gjykatës Kushtetuese se ligjbërësit nuk mund të shtojnë kategori të reja për shkarkim përtej atyre të sanksionuara në Kushtetutë. Nëse kjo ndodh, sipas Veliajt, ligji zëvendëson Kushtetutën, duke rrënuar parimin e hierarkisë së normave dhe rendit ligjor.

Në këtë interpretim të kryebashkiakut, qeveria ka tejkaluar kompetencat e veta duke aplikuar një dispozitë ligjore që nuk ka mbështetje kushtetuese të drejtpërdrejtë. Për më tepër, Veliaj thekson se vijimësia e funksionit është garantuar përmes emërimit të nënkryetares, sipas Nenit 64 të të njëjtit ligj, dhe se nuk ka pasur vakuum institucional.

Pak orë pas ankimimit, Gjykata Kushtetuese njoftoi në regjistrin e saj elektronik për caktimin e gjyqtares Sonila Bejtja si relatore të çështjes me objekt: Shfuqizimi i vendimit të Këshillit të Ministrave nr. 539, datë 25.09.2025 ‘Për shkarkimin nga detyra të Kryetarit të Bashkisë Tiranë, z. Erion Veliaj’, si i papajtueshëm me Kushtetutën.

Një kundërshtim kushtetues me pasoja të gjera

Citizens.al e ka ndjekur në vijimësi çështjen e Veliajt që gjatë ditës së arrestimit e deri në momentin kur u votua në Këshillin Bashkiak për t’i propozuar qeverisë shkarkimin e tij.

Në raportimin e mëparshëm theksuam se shkarkimi i tij erdhi pas një propozimi të mbështetur nga shumica socialiste dhe opozita, duke e bërë rastin unik në politikën shqiptare të pas viteve ’90 për një konsensus të tillë.

Lexo: Kauza morale për të cilën s’po hetohet Veliaj

Kërkesa aktuale në Kushtetuese shkon përtej fatit të Veliajt, i cili duket se përfundimisht – të paktën jo në qëndrim zyrtar – prish marrëdhëniet me Partinë Socialiste duke kundërshtuar një vendim të hapur politik të ardhur nga kryetari i saj, Edi Rama.

Nga ana tjetër, ajo shtron precedent për autonominë e pushtetit vendor, për kufizimin e ndërhyrjeve të qeverisë dhe për rolin real të Kushtetutës në mbrojtjen e mandateve të zgjedhura.

Për sa kohë që shqyrtimi në Kushtetuese do të zgjasë – potencialisht disa muaj – çdo përpjekje për të dekretuar zgjedhje të parakohshme për Bashkinë e Tiranës mbetet e pezulluar.

Kandidatura e propozuar nga Partia Socialiste, Ogerta Manastirliu, nuk mund të formalizohet në mungesë të një procesi zgjedhor. Nga ana tjetër, kjo i jep kohë opozitës të shqyrtojë dhe planifikojë më mirë kandidaturat e mundshme pasi nga ana e tyre nuk ka pasur një emër zyrtar të propozuar.

Nëse Gjykata Kushtetuese do të pranojë interpretimin e Veliajt, kjo mund të kufizojë ndjeshëm kompetencat e ekzekutivit në ndërhyrjen mbi pushtetet vendore dhe të rishkruajë një standard të ri mbi arsyet e shkarkimeve.

Në këtë kuptim, çështja nuk është më vetëm për Veliajn. Ajo është kthyer në një test për rolin e Gjykatës Kushtetuese si gardiane e rendit juridik dhe për peshën që Kushtetuta mban realisht përballë vendimeve politike.

Lexoni gjithashtu:

• Dosja Veliaj: Hetimet, akuzat dhe faktet
• Rrugë “me porosi” për pallatin e Xoxës
• Veprat e artit të “Harabel” në Tiranë

The post Erion Veliaj sfidon qeverinë në Gjykatën Kushtetuese appeared first on Citizens.al.

Tashmë është zyrtare, Erion Veliaj nuk është më kryetar i Bashkisë Tiranë. Vendimi i qeverisë që e shkarkoi atë nga detyra u botua sot në Fletoren Zyrtare duke e bërë efektiv largimin e tij.

Të martën, më 23 shtator 2025, Këshilli Bashkiak i Tiranës i propozoi qeverisë, pas një seance votimi me 50 vota, shkarkimin e Veliajt. Votimi përfshinte vota nga të dy krahët politikë – socialistët dhe opozita – dhe u motivua pjesërisht nga dispozita ligjore që parashikon ndërprerjen e mandatit kur kryetari mungon për më shumë se tre muaj.

Gjatë mbledhjes pati mungesa të disa anëtarëve dhe tërheqje gjatë votimit, ndërsa Veliaj kërkoi të dëgjohej përpara votimit, por kërkesa e tij u refuzua nga shumica socialiste.

Lexo: Tirana tjetër e Erion Veliajt

Njohës të ligjit kanë argumentuar se masa e sigurisë ndaj Veliajt – i cili ndodhet në paraburgim nën akuzë për korrupsion dhe pastrim parash – e ka çuar atë në një pamundësi jo të vullnetshme për të qenë fizikisht i pranishëm gjatë votimit, një çështje që mund të debatohet më tej në Gjykatën Kushtetuese.

Prej korrikut 2024 Erion Veliaj ka qenë nën hetim nga SPAK. Në shkurt 2025 ai u arrestua nën dyshimin se paraqiste rrezik për punën hetimore. Në fillim të muajit shtator ndaj tij iu komunikua zyrtarisht akuza për përfshirje në një skemë korruptive që lidhet me leje ndërtimi dhe përfshirje të familjarëve të tij në projekte me financime të dyshimta.

Një pjesë e hetimeve është përqendruar tek bashkëshortja, Ajola Xoxa, dhe sipërmarrës që rezultojnë financues të projekteve të saj artistike.

Çfarë ndodh tani?

Tani që shkarkimi i Veliajt është botuar në Fletoren Zyrtare dhe ka hyrë zyrtarisht në fuqi, procesi kalon në një fazë institucionale me pasoja të qarta, por edhe me mjegulla ligjore dhe politike.

Sipas Nenit 115 të Kushtetutës dhe ligjit nr. 139/2015 “Për vetëqeverisjen vendore”, kur një mandat i kryebashkiaku ndërpritet para kohe, Presidenti i shpall vakancën dhe cakton datën e zgjedhjeve të pjesshme vendore, brenda një afati 45-ditor nga dita e shpalljes së vakancës.

Vetëm pas këtij akti, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) mund të nisë procedurat për organizimin e zgjedhjeve.

Në të kaluarën, ka pasur precedentë ku Presidenti ka vonuar shpalljen e vakancave me arsyetimin se proceset e shkarkimit ishin të diskutueshme ose të kontestuara në gjykata.

Lexo: Kauza morale për të cilën s’po hetohet Veliaj

Raste si ai i Valdrin Pjetrit në Shkodër apo Agim Kajmakut në Vorë pas zgjedhjeve të diskutueshme vendore të vitit 2019, tregojnë se proceset e ndërprerjes së mandateve dhe organizimi i zgjedhjeve të reja kanë qenë të ndërlikuara dhe tejet të politizuara.

Në disa raste, vendimet e Presidentit janë kontestuar nga qeveria, e në raste të tjera janë lënë në heshtje nga institucionet. Në rastin e ish-Presidentit Meta madje pati edhe mocion për shkarkimin e tij.

Sipas Nenit 131 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese ka kompetencën për të shqyrtuar mospajtimet për shkarkimin e kryebashkiakëve, kur këta ankimojnë vendimin që u ndërpret mandatin.

Afati për ankimim është 15 ditë nga hyrja në fuqi e vendimit, që në këtë rast është data e botimit në Fletoren Zyrtare, pra, nga 26 shtatori 2025, Veliaj ka afat deri më 11 tetor 2025 për të paraqitur ankesën në Kushtetuese.

Nëse Gjykata vendos që vendimi është i papajtueshëm me Kushtetutën, ajo mund ta shfuqizojë vendimin e qeverisë dhe ta rikthejë Veliajn në detyrë, duke përmbysur gjithë procesin.

Lexoni gjithashtu:

• Dosja Veliaj: Hetimet, akuzat dhe faktet
• Rrugë “me porosi” për pallatin e Xoxës
• Veprat e artit të “Harabel” në Tiranë

The post Erion Veliaj zyrtarisht i shkarkuar: Vendimi në Fletoren Zyrtare appeared first on Citizens.al.

Këshilli Bashkiak i Tiranës propozoi të martën shkarkimin e kryetarit Erion Veliaj, i cili prej 7 muajsh ndodhet në paraburgim nën akuza për korrupsion dhe pastrim parash.

Vendimi, i mbështetur me 50 vota nga të dyja krahët politike – këshilltarët socialistë dhe të opozitës – erdhi pasi Kryeministri Edi Rama besoi publikisht ish-ministren e Shëndetësisë dhe më pas të Arsimit, Ogerta Manstirliun, si kandidate për të zëvendësuar Veliajn në zgjedhjet e parakohshme vendore.

Ndryshe, nga ana e opozitës nuk ka ende një kandidaturë të mbështetur publikisht për zgjedhje.

Shkarkimi u propozua nga vetë socialistët në bazë të nenit 62 të ligjit për vetëqeverisjen vendore, i cili parashikon ndërprerjen e mandatit kur kryetari i bashkisë mungon më shumë se 3 muaj. Një propozim i tillë qe kërkuar nga opozita që në muajin maj, por u refuzua nga socialistët.

Vendimi përfundimtar do të merret nga Këshilli i Ministrave, i cili pritet ta formalizojë pa humbur kohë.

Lexo: Tirana tjetër e Erion Veliajt

Në mbledhje mungoi kryetarja e komanduar Anuela Ristani si dhe anëtarët Gazment Paja dhe Joleza Koka. Në momentin e votimit u larguan Aldo Merkoçi, Alfred Muharremi dhe Fabian Topollari teksa munguan edhe votat e Alba Kepit, Eris Bejlerit, Ervin Dushkut dhe Eriona Bixhos.

Këshilli me 61 anëtarë kishte dy vakanca pas mandatimit si deputetë të Tedi Blushit dhe Romina Kukos.

Mbledhja u zhvillua nën tensionin e një debati institucional, pasi Veliaj, përmes një letre drejtuar Këshillit, kërkoi të dëgjohej përpara votimit dhe e cilësoi procedurën si “shkelje të të drejtave të tij kushtetuese”.

Kërkesa e tij u hodh poshtë nga shumica, përfshirë edhe disa nga bashkëpunëtorët e tij të mëparshëm në këshill.

Njohës të ligjit argumentojnë se Veliaj e ka pasur të pamundur prezencën këtë kohë, jo për mungesë vullneti, por për shkak të masës së sigurisë së vendosur nga Gjykata e Posaçme Anti-Korrupsion.

Duke marrë shkas nga rasti i ish-kryeministrit Sali Berisha, i cili pavarësisht se nën masë sigurie, nuk e humbi mandatin e deputetit legjislaturën e shkuar, juristët argumentojnë se i njëjti qëndrim ligjor mund të qëndrojë edhe për Veliajn, i cili këtë pretendim do të duhet t’ia drejtojë tashmë Gjykatës Kushtetuese.

Lexo: Kauza morale për të cilën s’po hetohet Veliaj

Ekspertët gjykojnë se nëse kjo nismë vijohet nga Veliaj, atëherë rrezikohet që shkarkimi i tij të pezullohet – edhe nëse miratohet nga vetë Kryeministri – deri në një vendim nga Gjykata Kushtetuese. Ky skenar do të nënkuptonte se për Tiranën nuk do të kishte zgjedhje të parakohshme vendore.

Shkarkimi i Veliajt vjen vetëm disa javë pasi SPAK e dërgoi çështjen e tij në gjykatë, duke e akuzuar zyrtarisht atë për ndërtimin e një skeme korruptive me përfitues kryesor rrethin e tij familjar dhe një grup të zgjedhur biznesmenësh pranë tij.

Siç ka raportuar më parë Citizens.al, hetimi i SPAK përfshiu kryesisht bashkëshorten e Veliajt, Ajola Xoxa, të cilës i janë gjurmuar kontrata, biznese, blerje dhe ndërtime me financime të dyshimta.

Një prej këtyre rasteve ishte edhe projekti i një rruge të hapur posaçërisht për t’i shtuar vlerën ndërtimit të një pallati në pronësi të familjes Xoxa, një investigim i publikuar më 10 prill nga Citizens.al.

Lexoni gjithashtu:

• Dosja Veliaj: Hetimet, akuzat dhe faktet
• Rrugë “me porosi” për pallatin e Xoxës
• Veprat e artit të “Harabel” në Tiranë

The post Veliaj drejt shkarkimit: Këshilli Bashkiak voton largimin e kryetarit të arrestuar appeared first on Citizens.al.

Autore: Ola Mitre | Citizens.al

“Kjo kullotë ka qenë jeta jonë. Atje mblidhnim çajin, shupkat, bimët mjekësore. Tani po na e zëne me panele. Ku t’i çojmë bagëtitë, ku ta gjejmë bukën e gojës?!” rrëfen Luljeta Agolli, banore e fshatit Taç në Kolonjë.

Me duar të forta e të lodhura nga bujqësia e blegtoria ndonëse në pension, ajo tregon sesi vendi ku brezi i saj ka mbijetuar për dekada po i kthehet ngadalë një zone industriale, të mbuluar me panele diellore.

Por, historia e Luljetës nuk është e vetme. Në tre bashki të qarkut Korçë – Kolonjë, Devoll dhe së fundmi në Pogradec – banorët po përballen me projekte që synojnë centrale fotovoltaike mbi tokat pyjore dhe kullosore, hapësira që për ta janë burimi i vetëm i jetesës.

Këto zhvillime, që në planin kombëtar përkthehen si investime në energji të gjelbër dhe tranzicion drejt burimeve të rinovueshme (ripërtëritshme), në nivel lokal janë kthyer në kërcënim të drejtpërdrejtë për jetesën, ekonominë familjare, por edhe për mjedisin.

Si u dhanë kullotat për centrale diellore?

Deri në vitin 2024, dhënia e pyjeve dhe kullotave me qira për ndërtimin e centraleve diellore ishte e ndaluar me ligj. Megjithatë, sipas një raporti të organizatës All Green Centre, dhjetëra leje që përfshijnë rreth 900 hektarë tokë u dhanë nga bashkitë Kolonjë e Devoll, në kundërshtim me ligjin, planifikimin e territorit dhe pa u kryer vlerësime të thelluara të ndikimit në mjedis.

Vetëm me ndryshimet e ligjit “Për fondin kullosor”, që hynë në fuqi në dhjetor të vitit 2024, një fjali e shtuar lejonte ndërtimin e projekteve të energjisë së rinovueshme në këtë kategori toke.

Ndryshimet u bënë pas kërkesës së deputetes së Partisë Socialiste, Edona Bilali. Propozimi bazohej te kërkesat e larta që vinin nga biznesi për centrale fotovoltaike.

Për ekspertët, ky ndryshim tregon qartë se veprimet e mëparshme kanë qenë të paligjshme.

“Kur një gjë ndodh dhe ligji ndryshohet më pas, do të thotë që këtu ka diçka që nuk funksionon. Po ndryshojmë një ligj për diçka që kemi bërë gabim, atëherë ky është gabimi i dytë që ndodh”, thotë Kristi Bashmili, ekspert i mjedisit dhe klimës, njëherësh një prej autorëve të raportit.

Për komunitetet rurale, kullotat nuk janë thjesht hapësira natyrore, por garanci për mbijetesë.

Në Taç, banorët tregojnë se përveç bagëtive, uji që buronte pranë kullotave e që përdorej për vaditje dhe për konsum shtëpiak në rast emergjencash, tashmë është tharë. Paralelisht, kantieri i centralit ka bllokuar kalimin për në tokat bujqësore.

“Tani na e mbyllën (shtegun). Kjo ishte e vetmja rrugëdalje e jona: aty shkonim në arat, aty merrnin ujin, me atë ujë vadisnim. E zunë, e mbyllën,” thotë Luljeta.

Edhe në Çërravë të Pogradecit, shqetësimi është i madh. Në këtë fshat, mbi 20 familje jetojnë me blegtori. Ata kanë investuar vite me radhë, madje duke marrë kredi për të ngritur stalla.

“Kam 200 krerë dele. Ku do t’i çoj?! Më mirë të na marrin edhe ne, të na bëjnë sallam bashkë me bagëtinë!” shprehet i indinjuar një blegtor nga Çërrava.

Qarku i Korçës është një nga më të prekurit nga lejet për centrale diellore, ndërsa të dhënat tregojnë se projektet shtrihen në parcela pyjore apo kullosore të fshatrave Starje, Shtikë-Butkë, Prodan, Rehovë, Qinam, Lëngëz, Qafzez apo disa ngastra në Bilisht, ku tashmë bashkitë Kolonjë dhe Devoll kanë shpallur fitues apo kanë nënshkruar kontratat me kompanitë private.  

Nga natyrore në industriale, ndikimet mjedisore

Sipas raportit të All Green Centre, ndërtimi i parqeve fotovoltaike në kullota dhe pyje sjell pasoja të shumta në mjedis. Kjo duke nisur nga fragmentimi i habitateve, që ndalon migrimin dhe lëvizjen e kafshëve e deri te ndryshimi i peizazhit, që kthehet nga natyror në industrial.

Gjithashtu, ndikimet shfaqen edhe në klimën lokale, pasi sipërfaqet e mëdha të paneleve rrisin temperaturën e zonës dhe mund të ndryshojnë mikroklimat. Ndikimet janë edhe më negative nën kontekstin e ndryshimeve klimatike.

“[…] ulet përthithja natyrore e ujit në tokë. Në zona të pjerrëta, kjo përkeqëson rrjedhjen sipërfaqësore. Sasia e ujit rrjedh më shpejt mbi sipërfaqe të pjerrëta dhe të zhveshura, duke shkaktuar erozion të tokës, gërryerje të kanaleve natyrore dhe shpëlarje të lëndëve ushqyese të saj,” thuhet ndër të tjera në raport.

“Gjithashtu, vërshimi i ujit, nga zona me panele fotovoltaike, mund të ndikojë rrjedhjen në lumenjtë poshtë zonës, duke rritur rreziqet për përmbytje të shpejta në rast reshjesh itensive,” shtohet më tej.

Zhvillime, pa strategji

Por, teksa ndikimet janë të shumta – si për komunitetet, ashtu edhe për mjedisin – sipas Bashmilit dhënia e këtyre sipërfaqeve për centrale nga bashkitë e Kolonjës dhe Devollit ka një mangësi të theksuar në drejtim të dokumenteve strategjike, që vetë bashkitë kanë miratuar. 

“Si strategjitë e zhvillimit të territorit, ashtu edhe Planet e Përgjithshme Vendore nuk janë shprehur qartë mbi hapësira të caktuara ku mund të lejohet ky lloj zhvillimi. Duhet të theksojmë fort që Plani i Përgjithshëm Vendor përcakton zona, të cilat janë natyrore apo zona të cilat janë me përparësi zhvillimin e industrisë,” thotë eksperti.

“Në shumicën e rasteve kemi konvertim të territoreve, qofshin këto pyjore apo kullosore drejt zonave industriale të mbuluara me panele. Kjo sjell atë që është një konsumim i sipërfaqeve natyrore. Nga pikëpamja rregullatore, nuk kanë një bazë strategjike dhe të planeve sesi do zhvillohen më tej,” shton ai.

Paralelisht, ligji shqiptar kërkon që çdo projekt i tillë t’i nënshtrohet Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis (VNM). Por sipas monitorimeve të All Green Centre, në shumicën e rasteve, ky dokument është thjesht formalitet.

“VNM-të nuk pasqyrojnë asnjë ndryshim real në projekt, edhe kur evidentohen pasoja të qarta. Ato shërbejnë vetëm për të legjitimuar procesin, jo për ta korrigjuar,” thotë Bashmili.

Gjithashtu, pjesëmarrja e publikut, një element i detyrueshëm me ligj, thuajse mungon.

Në Taç banorët thonë se mësuan për projektin vetëm kur mbërritën buldozerët e kompanisë private, ndërsa ata në Çërravë tregojnë se u ftuan në një dëgjesë publike vetëm disa ditë para se Këshilli Bashkiak ta fuste në rendin e ditës projektin. Për ta, procesi ishte formal dhe pa asnjë peshë.

Arbër Male, anëtar i pavarur i Këshillit Bashkiak Pogradec, e konfirmoi këtë pretendim.

“Konsultimi ishte farsë. Vetëm dy ditë më pas u fut në rend dite. Nuk mundet që të jemi kaq të pandjeshëm ndaj këtyre banorëve, të cilët zhvillojnë ekonominë e tyre, mbajnë familjet e tyre. Me këtë iniciativë i bie t’iu thuhet: ikni sepse këtu nuk keni të ardhme,” thotë Male.

“I bëj thirrje edhe njëherë kryetarit të bashkisë ta anulojë këtë veprimtari, pasi biznese anonime dhe të errëta kanë marrë përsipër të zhvillojnë ekonominë e tyre personale në kurriz të banorëve të Çëravës,” shtoi ai.

Në të njëjtën linjë është edhe Bashmili.

“Ndërtimi i centraleve ka ndikim, jo pak të vogël në shërbimet e ekosistemit, që këto sipërfaqe toke ofrojnë për banorët lokalë. Është shumë e rëndësishme ta theksojmë sepse komunitetet lokale shpesh herë varin gjithë ekonominë e tyre në këto shërbime,” thotë ai. 

Sipas tij, zgjidhja nuk është ndalimi i energjisë diellore, por planifikimi i kujdesshëm.

“Bashkitë duhet të përditësojnë planet e tyre territoriale dhe të përcaktojnë qartë zonat ku lejohet ndërtimi i centraleve, nuk duhet të preken kullotat tradicionale dhe zonat pyjore që përdoren nga komuniteti, ndërsa VNM-të duhet të bëhen me studime të thelluara, jo si formalitet,” shprehet eksperti.

“Është e rëndësishme që të hedhim sytë nga ato që quhen zgjidhje të vendimmarrjes,” përfundon ai.

Lexoni gjithashtu:

• “Energjia e së ardhmes” mbi djersën e blegtorëve të Taçit të Ersekës
• Kurdaria frymëzon rezistencën kundër hidrocentraleve në Mat
• Bashkia Elbasan me stacione “smart”, por autobusë të vjetër

The post Kullota apo panele diellore? Beteja për jetën e zonave rurale appeared first on Citizens.al.

Autorë: Erisa Kryeziu dhe Dallandyshe Xhaferri | Citizens.al

Shqiptarët dhe turistët e huaj e kaluan një pjesë të kësaj vere në trafik, jo dhe aq në pushime. Fotot më të shpërndara në rrjet nga Shqipëria nuk ishin pamjet e bregdetit, por hartat e trafikut në “Google Maps” ngjyrosur me të kuqe.

Rrugët kombëtare që lidhin Tiranën me Durrësin, Lezhën, Shkodrën dhe jugun e vendit u bllokuan vazhdimisht nga trafiku. Qytetarët treguan për Citizens.al se udhëtimet e tyre u zgjatën me orë të tëra për shkak të mbingarkesës, por dhe punimeve në disa prej rrugëve kryesore.

Pa informacion, në mëshirë të trafikut

Gabriel Rakaj, i cili përshkon shpesh rrugën Tiranë-Shkodër, e cilësoi për Citizens.al të pakalueshme gjatë sezonit turistik. Zakonisht ajo përshkohet për rreth një orë e gjysmë me makinë, por gjatë sezonit turistik u deshën “dy orë e gjysmë-tre”.

Shkak për trafikun u bënë punimet në hyrje të Shkodrës. Ato nisën këtë vit dhe parashikojnë zgjerimin e rrugës nga “Harku i Bërdicës” te “Ura e Bahçallëkut. Projekti me vlerë rreth 10 milionë euro parashikohet të mbyllet në vitin 2026.

Edhe Klaudia Baci, banore e Durrësit, përjetoi pesë orë në trafik gjatë kthimit me autobus nga një udhëtim nga Shkodra. Shkak u bë një aksident dhe mungesa e reagimit në kohë nga autoritetet.

“Dolëm nga trafiku vetëm se shoferi gjeti rrugë përmes fshatrave, se do të kishim ngecur edhe më gjatë,” tregoi Klaudia për Citizens.al.

Sipas Rakajt hyrja e Shkodrës ishte nyje problematike trafiku, por ai shtoi se njësoj trafik të rënduar pati edhe në hyrje-daljet e Lezhës, Shëngjinit dhe “Rrugës së Kombit”.

Këto akse u mbingarkuan kryesisht pas mbylljes së urës së vjetër të Milotit, e cila rezultoi me rrezik për t’u shembur prej dëmtimeve në këmbët e saj.

Trafik i rënduar u has edhe në hyrjen perëndimore të Tiranës. Aksi Kashar-Tiranë u cilësua nga Rakaj si “gjithmonë problematik”.

Prej tetorit 2024, ky segment ka nisur të punohet për t’u zgjeruar. Projekti me vlerë rreth 35 milionë euro parashikohet të përmbyllet në vitin 2026.

Nga një pyetësor i Citizens.al, shumica e qytetarëve deklaruan se nuk kishin informacion paraprak për punimet rrugore dhe se mësonin për bllokimet e qarkullimit vetëm gjatë udhëtimit nga platforma Google apo nga rrjetet sociale.

Disa u shprehën se ishin detyruar të ndryshonin planet e ditës së pushimeve apo dhe destinacionin.

Eksperti i ekonomisë, Zef Preçi, e konsideron këtë situatë negative për përvojën e turizmit në Shqipëri me rrezikun që vizitorët mos të kthehen më “për shkak të kohës së humbur në udhëtimin brenda vendit”.

“Janë mijëra orë të humbura, ndotje, konsum karburanti, stres dhe turistë që nuk rikthehen më,” theksoi ai.

Qytetarët raportuan në pyetësorin e Citizens.al se probleme të ngjashme me trafikun u hasën edhe në rrugë të tjera si Tiranë-Durrës, Tiranë-Elbasan, apo rrugët drejt Vlorës dhe Sarandës.

Ekspertët: Investime pa plan dhe alternativa transporti

Sipas autoriteteve shqiptare, gjatë sezonit turistik pati 4.2 milionë hyrje-dalje automjetesh, prej të cilave 2.7 milionë ishin me targa të huaja dhe 1.5 milionë me targa shqiptare.

Por infrastruktura duket se nuk e përballoi fluksin pasi alternativat e transportit mungojnë: Shqipëria nuk ka hekurudhë, apo metro në qytetet kryesore.

Eksperti i ekonomisë, Zef Preçi, e quan këtë një krizë të shkaktuar nga mungesa e politikave afatgjata për transportin. Sipas tij, qeveria Rama trashëgoi rrugë problematike, por në 12 vite iu largua master-planeve dhe nuk i përmirësoi ato.

Ai thotë se investimet shkuan kryesisht në projekte që nuk sollën ndryshime thelbësore dhe patën kosto të fryra.

“Janë investuar qindra milionë euro, deri dhe dyfishin e kostove fillestare, por nuk është shkurtuar koha e udhëtimit,” tha Preçi duke përmendur si problematik projektin e aksit Qafë Thanë-Qafë Plloçë.

Preçi sheh zgjidhjen në investime të balancuara: hekurudha, “by-pass”-e funksionale dhe mirëmbajtje reale. Në këtë pikë ai mori si shembuj negativ investimet për qëllime elektorale, interesa ndërtuesish apo dhe vetë rastin e mbylljes së urës së Matit.

Për Preçin, në periudhën e turizmit infrastruktura e transportit duhet të jetë e organizuar në mënyrë që të shmangen rastet e ngjashme.

Ndërkohë, urbanisti Imeldi Sokoli është i mendimit se flukset turistike nuk përballohen me rrugë të ndërprera dhe nyje të pazhvilluara.

“Aksi Tiranë-Shkodër është gjysmë autostradë, gjysmë rrugë interurbane. Flukset verore e bëjnë të papërdorshme,” thekson ai.

Sokoli thotë se vitet e fundit ka pasur përmirësime të gjendjes së rrugëve, por ai thotë se shumë projekte kanë pasur vonesa apo dhe nuk kanë nisur fare.

Si investime të vonuara ai përmend akset si “Korridori VIII” që lidh Durrësin me Elbasanin dhe Maqedoninë e Veriut, “Rrugën e Arbrit” me problemet në përfundimin e tunelit të Murrizit, apo dhe të ashtuquajturën autostradë Adriatiko-Joniane, e cila sipas tij me përjashtim të segmentit Thumanë-Kashar, “nuk ka pasur fare implementim”.

Sokoli kujton se kjo autostradë qe përfshirë që në vitin 2015 në projektet për donatorët ndërkombëtarë, por që “Shqipëria ka ecur shumë ngadalë për përthithjen e këtyre fondeve”.

Ekspertët pajtohen se me këtë qasje me projektet madhore të infrastrukturës vështirë që situata me trafikun të ndryshojë shpejt.

Në përgjithësi, qytetarët thanë në pyetësorin e Citizens.al se punimet e rrugëve nuk duhet të zhvillohen në verë, por në periudha më të qeta si vjeshta, madje natën, jo ditëve. Disa kërkuan përmirësimin e rrugëve dytësore, të tjerë menaxhim më të mirë të trafikut me masa ndëshkuese për ata që thyejnë rregullat.

Por teksa sezoni turistik i verës është mbyllur dhe trafiku është lehtësuar disi, shqetësimi mbetet i njëjtë: A do të humbasim sërish kohë rrugëve verën e ardhshme?

Për Zef Preçin zgjidhja mund të vijë vetëm nëse qytetet kryesore përmirësojnë “by-pass”-et dhe transportin e brendshëm urban. Ai madje është i mendimit që edhe ndalesat për të paguar rrugët duhen të jenë sa më të pakta.

“Përpara rrugëve të reja, nevojitet një vlerësim serioz i përfitimeve ekonomike dhe ndikimit në jetën e qytetarëve,” thotë Preçi.

Ekspertët pajtohen se zhvillimi i hekurudhave dhe metrove mund ta lehtësojnë lëvizjen. Por projekte si hekurudha Tiranë-Durrës, Tiranë-Hani i Hotit dhe Shkodër-Gjakovë janë ende në letër.

The post Pushime në trafik: Turizmi ngec rrugëve çdo verë appeared first on Citizens.al.