Në episodin e 52-të të podcastit “Shëndeti në rend të parë”, i përkrahur nga United Hospital biseduam me onkologen Dafina Ademi-Islami – një prej profesionisteve më të respektuara të fushës së onkologjisë në Kosovë.
Ademi diskutoi prejardhjen e saj profesionale, përvojat më të forta nga terreni, sfidat e pacientëve me kancer, mitet, faktet dhe rëndësinë jetike të parandalimit dhe zbulimit të hershëm.
Ademi-Islami tregoi udhëtimin e saj profesional – nga studimet në Kosovë, eksperienca formuese në SHBA, e deri te specializimi i përbashkët me motrën e saj.
Ajo solli një histori të veçantë nga vitet e hershme të karrierës, kur për herë të parë pa nga afër një paciente të diagnostikuar me kancer që, falë informacionit të saktë, ishte e qetë dhe plot besim.
Sipas saj, informacioni i saktë zvogëlon frikën dhe rrit shpresën, çka në onkologji është gjysma e rrugës drejt shërimit emocional të pacientit.
“Arma më e mirë është fjala. Fjala e mirë shëron”, tha Ademi-Islami.
Sipas saj, mënyra se si i komunikohet pacientit diagnoza, trajtimi dhe pritjet është thelbësore.
Për më shumë shikoni të plotë podcastin “Shëndeti në rend të parë”, i cili projekt është në partnerit me Telegrafi dhe Ipko dhe mbështetet nga United Hospital. /Telegrafi/
A është figura e instalacionit, që u vendos mbi mozaikun e Muzeut Kombëtar një transgjinor? Absolutisht, jo! Ky ishte një dizinformim dashakeq.
Nëse ende nuk e keni të qartë se përse kjo vepër artistike mbi portretin e gruas ishte pa flokë, Citizens ju shpjegon se bëhet fjalë për një akt sensibilizues në mbështetje të grave që luftojnë me kancerin.
Vepra quhet “Dielli i ditës tjetër” dhe është realizuar nga artistja Blerta Kambo, e cila e vendosi zyrtarisht atë mbi portretin e gruas qendrore të mozaikut më 12 nëntor.
Por, fatkeqësisht, vepra u keqinterpretua në opinionin publik duke u lidhur me një lloj përfaqësimi të komunitetit LGBT dhe për këtë Kambo u vu në qendër të komenteve denigruese. Por e vërteta është ndryshe.
“Është një instalacion artistik që ka një ndërhyrje të përkohshme te mozaiku dhe konkretisht te figura e gruas si një forcë, dhe doja që t’ia dedikoja grave që janë prekur nga kanceri i gjirit, për të thënë që edhe në momentin e tyre më të errët, ato janë shumë të forta,” tha Kambo për Citizens.
Sipas artistes Blerta Kambo dezinformimi që u përhap për veprën e saj ishte i qëllimshëm. Ajo thotë me keqardhje se kjo qasje ia dëmtoi kauzën. Por, sidoqoftë mesazhe solidariteti nga gra të ndryshme, duket se i dhanë mbështetjen e nevojshme për ta përballuar këtë situatë.
Titulli i projektit “Dielli i ditës tjetër” simbolizon shpresën për një të ardhme të afërt për gratë që kalojnë sprovën e vështirë me sëmundjen e rëndë të kancerit. Artistja shpjegoi për Citizens.al se keqkuptimi ka ndodhur për shkak të rrethanave dhe dashakeqësisë së disa individëve të angazhuar publikisht.
“[Ata] Kanë pasur nevojë për një argument për të bërë bujë në rrjet dhe kanë tjetërsuar [veprën], kanë trilluar dhe kanë shpifur një histori krejt të pavërtetë, që në fakt përdhos të gjithë këtë betejë, të grave të prekura nga kanceri në gji,” thekson Blerta.
Instalacioni, i cili ishte parashikuar të realizohej në tetor, që përkon me muajin rozë, vonoi të miratohej nga autoritetet dhe për këtë u shty gjatë këtij muaji.
Theksojmë dhe një herë se ky instalacion nuk e prek kurrsesi veprën origjinale dhe do të zhvendoset nga Muzeu Historik Kombëtarë me datë 21 nëntor.
Çështja po ndiqet ligjërish nga artistja pasi denigrimet dhe shpifjet që janë bërë kundrejt saj dhe veprës nuk dëmtojnë vetëm një artist, por gjithë ata që përpiqen në mënyrë të pavarur të ndërgjegjësojnë shoqërinë në përballimin e sfidave të mëdha.
Ky rast është gjithashtu një kambanë alarmi për sulmet ndaj çdo individi apo grupimi që është angazhuar së fundmi për zhvillimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut në vend.
Në episodin e shtatë të sezonit të katërt të podkastit “Zëra”, gazetarja Erisa Kryeziu bisedoi me Osman Stafën, gazetar i zëshëm veçanërisht për çështjet e shëndetësisë.
Ndërsa ky episod përkon me Tetorin Rozë, si muaji i ndërgjegjësimit ndaj kancerit të gjirit që shoqërohet me thirrje te vijueshme ndaj vajzave dhe grave për të bërë kontrolle mjekësore, me qëllim që të parandalojnë këtë sëmundje.
Osman Stafa, prej disa vitesh ka nisur një angazhim përtej atij profesional, duke u kthyer në një aktivist për më shumë shërbime mjekësore, jo vetëm për gratë që vuajnë nga kanceri, por në tërësi për sistemin shëndetësor shqiptar.
Në këtë muaj, përpos se të dëgjuarit historitë personale të secilës prej vajzave dhe grave që janë duke luftuar betejat e tyre është e rëndësishme të flasim për sistemin.
Mirëpo, sistemi dukshëm është një strukturë e cila po dështon të mbajë premtimin themelor: të kujdeset dhe mbrojë jetën.
Në këtë bisedë Osman Stafa ndau zanafillën e tij ndërsa nisi të raportojë për raste të qytetarëve që vuanin nga kanceri dhe sëmundjet tumorale, ndërsa përballeshin me një sistem që nuk i përgjigjet qytetarit.
“Kishte gra të ndryshme që nuk bënin dot trajtimet për mungesë pajisjesh dhe ilaçesh, dhe nga ana tjetër ti shikoje me një lloj arrogance të frikshme dhe ç’njerëzore shtetarët që bënin thirrje që diagnostikohuni”, u shpreh Stafa.
Një javë më parë, Stafa bashkë me të tjerë aktivistë organizuan një protestë para Ministrisë së Shëndetësisë duke e quajtur “Tetori i Zi”. Sipas tij ky cilësim u bë pasi në të vërtetë gjendja është tragjike.
Stafa është i mendimit se premtimi i qeverisë për shëndetësi falas është i paarritur, për aq kohë sa qytetarët paguajnë dy herë për këtë sistem.
Të reaguarit çdo ditë për problematikat e shëndetësisë, mungesa e infrastrukturës, barnave, poltronëve për pacientët dhe shërbimi jo dinjitoz i tyre, megjithëse shpesh krijon edhe një narrativë dezinformuese nga ana e institucioneve.
“Nuk ka punuar brakiterapia 12 vite në Shqipëri. Punoi gjashtë muaj, tani është prishur prapë,” tha Stafa teksa kujtoi një rast ku ministria u përpoq ta përgënjeshtronte në një situatë denoncuese.
Mes të tjerash gazetari shprehet se edhe kur i janë dashur informacione zyrtare nga drejtoritë spitalore, nuk ka arritur ta marrë atë edhe kur ka venë në lëvizje Komisionierin për të Drejtën e Informacionit.
Duke paraqitur institucione shëndetësore të mbyllura dhe jo transparente për publikun.
Denoncimet dhe raportimet e tij të përditshme janë pasqyruar edhe në raportin e Kontrollit të Lartë të Shtetit. Raporti i cili nxori në pah një sistem publik në kolaps.
Me barna të skaduara, aparatura që nuk punojnë, mungesë shtretërish, raportesh dhe protokollesh klinike, krizë kjo e cila zgjat prej vitesh.
Ndër elementët më problematikë ishte fakti se thuajse gjysma e listës së barnave antitumorale të autorizuara për tregtim nuk ishin importuar kurrë teksa 600 gra u lanë pa trajtim prej problemeve me pajisjet.
Më gjithë këtë, pyetjes nëse e gjithë kjo punë gazetareske dhe angazhimi publik ia vlen përballë shurdhërisë së institucioneve ai shprehet: Po.
“Ia vlen sepse ndoshta tani nuk do të ketë reagim, por do të vijë një moment që do të plasë,” theksoi Stafa me urimin që njerëzit të ndërgjegjësohen.
Në podcastin e radhës “Shëndeti në rend të parë”, e mbështetur nga United Hospital, onkologu Ilir Kurtishi ka folur gjerësisht për sfidat, përparimet dhe rëndësinë e vetëdijesimit në luftën kundër kancerit të gjirit.
Kurtishi tha se përvoja e tyre tashmë disavjeçare ka bërë që sot të jenë më profesionalë, më agilë dhe më të kujdesshëm në trajtimin adekuat të këtyre sëmundjeve.
Ai nënvizoi se, krahas sëmundjeve të zemrës, kanceri mbetet një nga problematikat më të mëdha shëndetësore globale, me pasoja të rënda për pacientët dhe sistemet shëndetësore.
Sipas tij, momenti kur një pacient diagnostikohet me një sëmundje të tillë është shumë i ndjeshëm dhe kërkon mbështetje të plotë — mjekësore, emocionale dhe sociale.
“Pacienti duhet të monitorohet dhe të menaxhohet në mënyrën më të mirë të mundshme, duke e përkrahur, duke trajtuar dhe duke e sfiduar sëmundjen”, shtoi ai.
Duke iu referuar muajit tetor, i njohur globalisht si “Muaji Rozë”, Kurtishi kujtoi se fushatat për ndërgjegjësim kanë filluar që nga vitet 1980, falë angazhimit të shoqërisë civile në SHBA dhe Evropë.
Ridvan Slivova
“Këto fushata kanë pasur qëllim sensibilizimin, grumbullimin e fondeve për trajtime dhe, mbi të gjitha, diagnostikimin e hershëm të sëmundjes”, tha ai.
Kurtishi theksoi se diagnostikimi i hershëm është çelësi për suksesin në trajtim.
“Në rastet kur sëmundja zbulohet në fazën zero ose të parë, mundësitë e shërimit janë shumë të larta”, u shpreh ai.
Onkologu vlerësoi se Kosova ka bërë përparim të ndjeshëm në trajtimin e pacientëve me kancer gjiri gjatë pesë-gjashtë viteve të fundit.
Për më shumë shikoni podcastin e plotë “Shëndeti në rend të parë”. /Telegrafi/
TIRANË, 25 tetor /ATSH/ Fushata për sensibilizimin e shoqërisë për ndërgjegjësimin e popullatës për rrezikun që vjen nga kanceri i gjirit dhe rëndësinë e diagnostikimit të hershëm, vazhdon në të gjithë vendin, edhe në këto ditë të fundit të muajit.
Institucionet qendrore por edhe ato vendore i janë bashkuar Tetorit Rozë në mënyra të ndryshme me aktivitete, promocione, mesazhe e thirrje ndërgjegjësuese. E njëra prej tyre ka qenë pa dyshim edhe “ngjyrosja” e institucioneve me ngjyrën simbol të kësaj fushate, atë rozë.
Kryeministri Edi Rama ka ndarë pamje nga qyteti i Beratit, ku hyrja kryesore e kalasë së qytetit është ndriçuar mbrëmjen e kësaj të shtune me ngjyrën rozë.
Fushata sensibilizuese e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale është shtrirë jo vetëm në tetor, por gjatë gjithë vitit, përmes mamografive stacionare apo njësive lëvizëse në qytete të ndryshme të vendit.
Gjithashtu, nëpërmjet portalit “e-Albania” çdo grua apo vajzë vendos për orarin dhe vendin e kryerjes së mamografisë falas, duke e planifikuar më herët atë.
Tetori Rozë është muaji që ka për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e kontrollit të hershëm, edukimin për shëndetin e gjirit.
TIRANË, 24 tetor /ATSH/ Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit kundër kancerit të gjirit, Teatri “Skampa” në Elbasan, u ndriçua mbrëmjen e sotme me ngjyrën rozë, simbolin ndërkombëtar të kësaj fushate.
Kryeministri Edi Rama, ndau në rrjete sociale pamje nga qyteti i Elbasanit teksa shkroi: “Teatri Skampa në Elbasan ndriçon rozë”.
Fushata e muajit tetor ka për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e kontrollit të hershëm, edukimin për shëndetin e gjirit, si dhe mbështetjen ndaj grave dhe vajzave që përballen me këtë sëmundje në mbarë botën.
Ky gjest simbolik është pjesë e një sërë aktivitetesh sensibilizuese që zhvillohen në të gjithë vendin, për të theksuar rëndësinë e parandalimit dhe diagnostikimit të hershëm të kancerit të gjirit, si faktorë kyç për shpëtimin e jetës.
TIRANË, 22 tetor /ATSH/ Muzeu i Pavarësisë në Vlorë është ndriçuar me dritë rozë, si një simbol i solidaritetit në luftën kundër kancerit të gjirit.
Kryeministri Edi Rama përcolli në rrjetet sociale pamje të këtij momenti, ndërsa shkroi: “Muzeu i Pavarësisë në Vlorë ndriçon rozë”.
Ky moment u shënjua edhe me praninë e disa grave dhe vajzave në qytetin e Vlorës, të cilat ndezën balona me flakë, ndërsa të pranishme ishin edhe disa balerina të grupit të fëmijëve.
Ndriçimi rozë i Muzeut të Pavarësisë në Vlorë është një thirrje për të gjitha gratë dhe vajzat që të kujdesen për shëndetin e tyre, duke kryer mamografitë falas, në njësitë stacionare, si dhe ato të lëvizshme në të gjithë vendin.
Tetori Rozë është muaji që ka për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e kontrollit të hershëm, edukimin për shëndetin e gjirit.
Kësaj nisme i janë bashkuar pak ditë më parë edhe bashkitë e Durrësit dhe Shkodrës, të cilat u ndriçuan rozë në simbol të solidaritetit për kancerin e gjirit.
TIRANË, 21 tetor/ATSH/ Në kuadër të muajit të sensibilizimit kundër kancerit të gjirit, godina e Kuvendit të Shqipërisë u ndriçua mbrëmjen e sotme me ngjyrën rozë.
Muaji i ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit synon rritjen e kujdesit dhe vëmendjes për diagnostikim të hershëm dhe trajtim në kohë të kësaj diagnoze.
Ministria e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale e ka shtrirë fushatën e saj sensibilizuese jo vetëm në tetor, por gjatë gjithë vitit, përmes mamografive stacionare apo njësive lëvizëse në qytete të ndryshme të vendit.
Gjithashtu, nëpërmjet portalit “e-Albania” çdo grua apo vajzë vendos për orarin dhe vendin e kryerjes së mamografisë, duke e planifikuar më herët atë.
Gjatë tetorit, institucione publike, monumente historike dhe struktura të rëndësishme në vend janë ndriçuar me ngjyrën simbol të kësaj fushate ndërkombëtare, si një mënyrë për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të inkurajuar çdo grua të bëjë kontrolle të rregullta.
Muaji ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, Kuvendi vishet Rozë - Foto: Arbi Fortuzi
1 nga 4
Muaji ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, Kuvendi vishet Rozë - Foto: Arbi Fortuzi
Xhemile Marku vendosi një fjongo rozë e gjysmë të zezë në xhaketën e saj, ndërsa iu bashkua sot një proteste të mbajtur para Ministrisë së Shëndetësisë për mungesën e shërbimit shëndetësor ndaj vajzave dhe grave që vuajnë nga kanceri.
Një muaj më parë, motra e saj humbi jetën nga kanceri në mitër, pas disa vitesh përpjekjeje për ta kuruar në spitalet publike.
Ajo shprehet e keqardhur që vuajtja e motrës së saj nuk ishte vetëm sëmundja, por edhe përballja me një sistem shëndetësor që nuk i ofron asgjë “falas” këtyre rasteve.
“Çdo gjë me lekë, vetëm leku funksiononte në atë spital [Onkologjiku]. Edhe për krevatin, gjënë më elementare, ne e paguanim me lekë. Edhe ilaçet do t’i blenim në privat. Ka harxhuar qimet e kokës”, u shpreh Xhemilja për Citizens.al.
Bashkë me të, para ministrisë ishin edhe dhjetra qytetarë e aktivistë, të cilët tetorin rozë e quajtën “Tetor i Zi”, për aq kohë që vajzat dhe gratë me kancer nuk marrin shërbimet e domosdoshme në spitalet publike.
Grupi i qytetarëve shpalosi një banderolë me mbishkrimin “Ministria e Vdekjes”, ndërsa pranë saj qëndronin fotot e Kryeministrit dhe ministrave që kanë drejtuar shëndetësinë ndër vite si dhe ministrja aktuale.
“Ju thonë grave dhe vajzave diagnostikohuni, ndërkohë në spitalin onkologjik nuk ka mamografi. Ka më shumë se 10 ditë që mamografia në spitalin Onkologjik nuk punon. U thonë grave e vajzave diagnostikohuni dhe nuk kanë ilaçe për kancerin e gjirit”, thirri Osman Stafa, gazetar e njëkohësisht aktivist i kauzës.
Sipas Stafës në spitalin Onkologjik, ku trajtohen qytetarët me kancer nuk ndiqen protokollet ndërkombëtare dhe mungojnë barnat e domosdoshme për të kuruar sëmundjen.
Për Migen Qiraxhin, aktivist i Qëndresës Qytetare mjafton që ky institucion të menaxhojë paratë publike dhe të mos i shfrytëzojë ato për shërbime luksi, me qëllim që të investohet më shumë në infrastrukturën shëndetësore.
“Bëjnë tender që të lajnë makinat e tyre çdo ditë dhe do mjaftonte një ditë të kursenin larjen e makinës që një pajisje më shumë të ndodhej në spitalin e vendit”, u shpreh Qiraxhi.
Ai solli në vëmendje edhe raportin e Kontrollit të Lartë të Shtetit që theksonte se 39 barna që luftojnë tumorin mungojnë në spitalin tonë.
Për aktivisten Sidorela Vatnikaj mungesa e ilaçeve, infrastrukturës dhe pajisjeve sjell mungesë shprese për të prekurit me kancer. Ajo u ndal te mënyra se si trajtohen të sëmurët nga rrethet, të cilëve pasi bëjnë një rrugë të gjatë për në Tiranë, përballen me shprehjen “nuk ka ilaçe”.
“Po çfarë duhet bëjë një i sëmurë me kancer? Duhet të luftojë për jetën e vet, apo duhet të luftojë me shtetin e vet, për të drejtën e tij”, u shpreh Vatnikaj.
Pedagogu Ermal Hasimja tha përmes megafonit se këtë sistem do të duhet ta provojnë edhe vetë përfaqësuesit politikë, të cilët në raste të ngjashme zgjedhin sistemin privat, ose trajtohen jashtë vendit.
“E di që është shumë e vështirë nga ana ligjore, por ndoshta s’do ishte e keqe që të kemi një ligj që ua detyron të gjithë pushtetarëve të lartë që t’i kurojnë të afërmit e tyre dhe veten në spitalet këtu”, deklaroi Hasimja.
Në krye të shëndetësisë është vendosur së fundmi mjekja Evis Sala. Në komunikimin e saj të parë publik, në emocion e sipër ajo u shpreh se “çdo gjë është e mundur nëse është e pamundur”.
Në këtë narrativë qëndroi edhe gazetari Renaldo Salianji, i cili kërkoi përmes megafonit se nëse ministrja do të bëjë diçka të mundur të pamundur të rregullojë pajisjen e mamografisë te Onkologjiku.
“A mundet që një njeri të shërohet nga kanceri? Po është e mundur. Kur shteti nuk çon ilaçe në spital e bën të pamundur shërimin e një pacienti me kancer. Kjo është ajo që ministrja duhet të bëjë të mundur, të çojë ilaçet. A mundet që kanceri të dallohet herët dhe gratë dhe vajzat me skaner të nisin mjekimin herët? Po është e mundur. Kur pajisja e mamografisë prishet në muajin e tetorit rozë kjo bëhet e pamundur zonja ministre”, u shpreh Salianji.
Ndërsa aktivistja Fioralba Duma u shpreh se nuk është e drejtë që një popull që ka përjetuar emigrimin për arsye nga më të ndryshmet, ta përjetojë sërish tanimë për të drejtën e shëndetit.
Trajtimi i kancerit në Shqipëri: Emergjencë e nënvlerësuar
Mungesa në barna, staf dhe pajisje të shërbimit onlkologjik janë në dukje në raportin e Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH). Në këtë raport dëshmohet se shteti nuk garanton as minimumin e shërbimeve të nevojshme për pacientët “me sëmundje të këqija”.
KLSH e ka cilësuar këtë situatë “thyerje të kontratës shoqërore mes shtetit dhe qytetarëve të tij”, duke kërkuar ndërhyrje urgjente dhe masa konkrete për të rikthyer dinjitetin e trajtimit.
Ndër problemet kryesore që konstaton raporti janë: mungesa e barnave dhe barnat e skaduara, protokollet e trajtimeve mjekësore të papërditësuara, sistemi teknik i degraduar, pajisje që nuk punojnë, apo që mungojnë, spitali pa kondicionim, dhomat me lagështirë, të papërshtatshme për trajtim dhe të pamjaftueshme për të mbuluar të gjitha kërkesat.
KLSH thotë se kjo gjendje “ka ndikuar potencialisht negativisht në cilësinë e trajtimeve të pacientëve” ndërsa “pajisjet teknike të sektorit nuk janë mirëmbajtur apo kalibruar që nga momenti i inventarizimit të tyre”.
Për 39 barna antitumorale nuk kishte kontrata me Fondin e Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor në vitin 2024. Përveç këtyre, sipas raportit të KLSH-së, procedura aktuale për tregtimin e barnave antitumorale është e gjatë dhe joefikase.
“Procesi aktual krijon vakum rregullator dhe kufizon fleksibilitetin operativ të Agjencisë Kombetare të Barnave dhe Pajisjeve Mjekesore, duke ndikuar negativisht në furnizimin në kohë të barnave në treg dhe duke rritur rrezikun për pacientët në nevojë emergjente për trajtim,” thekson raporti.
Po ashtu problematike është parë edhe dublikimi i recetave gjatë ditës, mungesa e shënimeve të plota dhe të sakta, shkarkimet e gabuara të barnave në pacientë të tjerë etj.
Vjeshta e vitit 2024 shënoi një kthesë të vështirë në jetën e Vera Loshit, një 56-vjeçare nga Ishull Lezha. Pas disa vizitave nisur nga shqetësimet fizike, diagnoza ishte e prerë: kancer gjiri. Ky ishte vetëm fillimi i një beteje të dyfishtë për Loshin; ajo me sëmundjen dhe me një sistem shëndetësor, që e detyron të […]
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka marrë pjesë në marshin e organizuar me rastin e Tetorit Rozë, muajit të ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit.
Ajo u bashkua me gratë dhe burrat që kanë mbijetuar kancerin, me aktivistet, mjekët dhe infermierët që kujdesen çdo ditë për ta, duke theksuar rëndësinë e solidaritetit dhe përkrahjes në këtë betejë.
“Bashkë me gratë e burrat që kanë mbijetuar kancerin, me aktivistet, mjekët dhe infermierët që kujdesen çdo ditë për ta, u bëmë bashkë sot në marshin për Tetorin Rozë për të treguar se përbashkimi shndërrohet në shpresë,” tha Osmani.
Presidentja shtoi se Tetori Rozë është muaji kur kujtohet se çdo betejë e jetës mund të fitohet me dashuri, kujdes dhe qëndresë.
“Sot, sikur çdo vjet, jemi bashkuar për ta dërguar një mesazh të fuqishëm: le ta mbështesim çdo grua e burrë dhe të mos ndalemi kurrë derisa çdo betejë me kancerin të shndërrohet në histori suksesi,” u shpreh ajo.
Në Kosovë, sipas të dhënave nga Klinika e Onkologjisë në QKUK, gjatë nëntë muajve të parë të këtij viti u regjistruan 330 raste të reja me kancer të gjirit - mes tyre edhe tre burra.
Kjo shifër, sipas drejtuesve të Onkologjisë, është afërsisht e njëjtë në dy-tre vjetët e fundit.
Klinika e Onkologjisë është e vetmja qendër në Kosovë, ku të prekurit me kancer marrin kimioterapi apo trajtime të tjera të nevojshme.
Numri i atyre që kontrollohen apo marrin shërbime aty, arrin deri në rreth 50.000 në vit./Telegrafi/
Djali 8-vjeçar i Pink ka zgjedhur një ngjyrë të re flokësh, të cilën e kishte zgjedhur edhe motra e tij disa vite më parë, dhe nuk është gjë tjetër veçse rozë! Jameson duket se është frymëzuar nga pamja ikonike e nënës së tij nga fillimi i viteve 2000.
Në një postim në Instagram, bashkëshorti i Pink, Carey Hart, ndau një foto të Jameson, i cili pozon i veshur me uniformën e tij të hokejit me flokë të lyer rozë – të njëjtën ngjyrë që Pink mbante në vitet e para të karrierës së saj.
Në mbishkrimin e fotos, ai komentoi mbi dashurinë e vogëlushit për këtë sport: “Jamo nuk bën shaka. Gati për t’u hedhur në betejë. Nuk di asgjë për hokejin. Mamaja e tij e futi në këtë sport dhe ai e do shumë! Është e mrekullueshme ta shohësh të zhvillohet në diçka të re”, shkroi ai.
Në komente, fansat u përqendruan menjëherë te flokët e tij: “Ngjyra rozë i shkon shumë,” shkroi njëri. “Bravo Jamo na pëlqejnë shumë flokët e tua rozë ,” komentoi një tjetër.
“Me flokë të shkurtër rozë ai duket tamam si mamaja e tij,” vuri në dukje një tjeter.
Jameson tregoi gjithashtu pamjen e tij të re në një video të kohëve të fundit. Më 14 tetor, Carey Hart postoi një foto të ëmbël të tyre duke dalë së bashku në një restorant. Në të, vogëlushi ka veshur një bluzë rozë dhe flokët e tij janë rozë të ndezur, duke krijuar një pamje mbresëlënëse në total.
“Na pëlqen shumë ngjyra e flokëve! I shkon shumë mirë “, shkroi një ndjekës.
Përveç Jameson, Pink dhe Hart kanë edhe një vajzë, Willow, 14 vjeç.
Shërbimi Spitalor Klinik dhe Universitar i Kosovës (ShSKUK) ka bërë të ditur se ka filluar shpërndarja e protezave të gjirit dhe sytjenave për pacientet në Klinikën e Onkologjisë.
Ky aktivitet zhvillohet në kuadër të Muajit Rozë, që i dedikohet ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, dhe synon të ofrojë mbështetje për gratë që kanë kaluar përvoja me këtë sëmundje.
Protezat dhe sytjenat janë dhuruar nga Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, në bashkëpunim me Shoqatën “Jeta Vita”, përcjell Telegrafi.
Shpërndarja po bëhet në zyrën e fizioterapeutës së Klinikës së Onkologjisë dhe do të vazhdojë çdo ditë pune, nga e hëna deri të premten, në orarin 08:00 – 10:00.
Ky aktivitet simbolik dhe humanitar është pjesë e përpjekjeve të vazhdueshme për të ofruar kujdes gjithëpërfshirës dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës së pacienteve që përballen me kancerin e gjirit. /Telegrafi/
TIRANË, 19 tetor /ATSH/ Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit kundër kancerit të gjirit, qyteti i Gjirokastrës, u ndriçua mbrëmjen e sotme me ngjyrën rozë, simbolin ndërkombëtar të kësaj fushate.
Kryeministri Edi Rama, ndau në rrjete sociale pamje nga qyteti i gurtë, teksa shkroi: “Gjirokastra ndriçon rozë”.
Fushata e muajit tetor ka për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e kontrollit të hershëm, edukimin për shëndetin e gjirit, si dhe mbështetjen ndaj grave dhe vajzave që përballen me këtë sëmundje në mbarë botën.
Ky gjest simbolik është pjesë e një sërë aktivitetesh sensibilizuese që zhvillohen në të gjithë vendin, për të theksuar rëndësinë e parandalimit dhe diagnostikimit të hershëm të kancerit të gjirit, si faktorë kyç për shpëtimin e jetës.
TIRANË, 18 tetor /ATSH/ Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit kundër kancerit të gjirit, një nga monumentet historike më të njohura në Tiranë, Kalaja e Prezës, u ndriçua mbrëmjen e sotme me ngjyrën rozë, simbolin ndërkombëtar të kësaj fushate.
Kryeministri Edi Rama, ndau në rrjete sociale pamje nga Kalaja, teksa shkroi “Kalaja e Prezës ndriçon rozë”.
Fushata e muajit tetor ka për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e kontrollit të hershëm, edukimin për shëndetin e gjirit, si dhe mbështetjen ndaj grave dhe vajzave që përballen me këtë sëmundje në mbarë botën.
Ky gjest simbolik është pjesë e një sërë aktivitetesh sensibilizuese që zhvillohen në të gjithë vendin, për të theksuar rëndësinë e parandalimit dhe diagnostikimit të hershëm të kancerit të gjirit, si faktorë kyç për shpëtimin e jetës.
TIRANË, 18 tetor /ATSH/ Tetori Rozë është muaji i ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, që synon rritjen e kujdesit dhe vëmendjes për diagnostikim të hershëm dhe trajtim në kohë të kësaj diagnoze.
Ministria e Drejtësisë i bashkua fushatës së ndërgjegjësimit në betejën kundër kancerit të gjirit. Përmes një videoje sensibilizuese, punonjëse të Ministrisë së Drejtësisë ndanë mesazhe me qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për kontrolle të vazhdueshme për shëndetin.
“Të flasësh për shëndetin nuk është turp është domosdoshmëri dhe forcë!”, “Një kontroll i thjeshtë sot, do të thotë një jetë e shpëtuar nesër. Vlerësojeni jetën!”, janë disa nga mesazhet e tyre.
“Me mesazhin “Vrapo për jetën” bashkohemi që të rrisim ndërgjegjësim dhe të mbështesim gratë dhe vajzat në betejën kundër kancerit të gjirit! “Mos e shty kontrollin, jeta është e çmuar! “Një eko gjiri sot shpëton jetë nesër! Çdo mesazh ka rëndësi, çdo kontroll mund të shpëtojë një jetë”, ishin disa nga mesazhet e ndara nga punonjëset e Ministrisë së Drejtësisë.
Tetori rozë është muaji që shërben për të informuar dhe sensibilizuar publikun mbi rëndësinë e diagnostikimit të hershëm dhe parandalimit të sëmundjes, që vazhdon të jetë një nga shkaktarët kryesorë të vdekshmërisë në botë.
Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale e ka shtrirë fushatën e saj sensibilizuese jo vetëm në tetor, por gjatë gjithë vitit, përmes mamografive stacionare apo njësive lëvizëse në qytete të ndryshme të vendit.
Gjithashtu, MSHMS ka mundësuar që nëpërmjet portalit “e-Albania” çdo grua apo vajzë të vendos për orarin dhe vendin e kryerjes së mamografisë duke planifikuar më herët atë.
TIRANË, 15 tetor /ATSH/ Tetori Rozë është muaji i ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, që synon rritjen e kujdesit dhe vëmendjes për diagnostikim të hershëm dhe trajtim në kohë të kësaj diagnoze.
Roli i medias, personazhet e njohur, apo fushatat e ndërgjegjësimit nga institucionet zyrtare, janë vetëm njëra anë e medaljes. Të parët që e bëjnë këtë thirrje, për ekzaminim të hershëm dhe kapjen në kohë të diagnozës, janë vetë mjekët.
Prof. asc. Helidon Nina, shef i Onkologjikut pranë Qendrës Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, shprehet për ATSH-në se për vitin 2024 u regjistruan 805 raste të reja me kancer gjiri, ndërsa 15 raste ishin meshkuj.
Sipas Ninës, incidenca e vitit të kaluar është një tregues që nuk ka mbizotërim të moshave të reja që preken nga kanceri i gjirit, pra nuk ka një trend rritës te moshat e reja.
“Grup-mosha më e prekur është në fashën 50-70 vjeç dhe për këtë qëllim mamografia rekomandohet sidomos për këtë grup-moshë. Si faktorë risku kemi ato që nuk varen nga individi, që janë të pamodifikueshme, si qenia femër, trashëgimia, testet gjenetike pozitive, një menopauzë e hershme apo e vonshme, rrezatimet për arsye të tjera që janë bërë në mosha të reja, limfoma janë këto disa nga faktorët që ne nuk kemi mundësi t’i modifikojmë”, tha Nina.
“Ato faktorë që varen nga individi janë ulja e nivelit të obezitetit, aktiviteti fizik i këshillueshëm një orë e gjysmë në javë, mosmarrja e terapive hormonale apo kontraceptivëve për sistemin riprodhues për periudha të gjata kohore, lindja para moshës 30 vjeç, gjidhënia etj.”, pohoi ai.
Nina u ndal edhe te trendi i diagnostikimeve vitet e fundit dhe mënyra si kanë ndryshuar këto metoda ndër vite edhe në QSUNT.
Sipas tij, shtylla e trajtimit të një kanceri gjiri mbetet kirurgjia, kimioterapia, radioterapia, hormonoterapia e tjerë.
“Në të gjitha këto elementë për të luftuar këtë sëmundje, gjithmonë ka evolucione. Edhe në QSUNT kemi terapi edhe imunoterapi, si edhe kimioterapi të reja që gjejnë zbatim edhe te ne. Sa i takon radioterapisë, evolucion është fakti që kemi kaluar nga kobalti, tek askeleratori linear. Mjetet diagnostike për imazherinë kanë pësuar transformime pasi është kaluar nga mamografia standarde në mamografinë me tomosintezë 3D, nga eko standarde në eko elastrografike, rezonanca magnetike etj.”, pohoi Nina.
Ai tha se ka disa teknika që përdoren edhe pasi bëhet heqja e gjirit dhe vendosja e protezës nën muskulin e mbuluar me meshë apo mbi muskulin e mbuluar me meshë.
“Aktualisht vendoset proteza nën lëkurë pa përdorur meshë fare. E përmend meshën, pasi është një element mjekësor i kushtueshëm”, tha Nina, ndërsa theksoi se përveç mjekimeve që ofrohen nga Fondi i Barnave, po synohet nga MSHMS që protezimi i gjirit pas kirurgjisë të jetë tërësisht i rimbursuar nga shteti.
Prof. asc. Nina vuri theksin edhe te diagnostikimi i hershëm, pasi nëse pacienti nuk ka metastaza, edhe mundësitë e trajtimit dhe menaxhimi i diagnozës është shumë më i kollajtë, se kur mbërrihet në një stad të avancuar të sëmundjes.
“Shteti dhe MSHMS e ofron falas mamografinë jo vetëm gjatë Tetorit Rozë, por edhe gjatë vitit në spitale, maternitete, në stacionet e lëvizshme. Në QSUNT mamografitë zhvillohen gjatë gjithë ditës deri në orën 18:00 të pasdites. Vitin e kaluar, me urdhër ministri u kërkua që mamografia e lëvizshme të bëhet edhe në rrethe të caktuara të vendit gjatë gjithë vitit, për të ndihmuar ato zona që nuk kanë akses për shkak të largësisë. Janë dy mamografi të lëvizshme dhe kalendarin e kryerjes së mamografive çdo javë dhe muaj e ka ISHP-ja”, tha Nina.
Sipas tij, disa nga shenjat e para që duhet të trajtohen si shqetësuese nga gratë janë një masë në gji, tërheqje e lëkurës, një sekrecion me ngjyrë të kuqe ose të zezë nga thithi, gjëndra në sqetull, një edemë e lëkurës, një skuqje që ngatërrohet me mastitin etj.
“Vetekzaminimi nuk është vendimtar në çështjen e kancerit të gjirit, por ka peshën e vetë të rëndësisë”, pohoi Nina.
Shefi i Onkologjikut, e mbyll intervistën e tij për ATSH-në me një mesazh drejtuar të gjitha grave dhe vajzave, që të mos presin tetorin për të bërë mamografi dhe eko gjiri, por të shfrytëzojnë çdo periudhë të vitit.
“Lufta bëhet gjatë gjithë vitit dhe media ka rol në këtë pjesë. Vizita te mjeku specialist, informacionet që vijnë edhe nga gratë e mbijetuara nga kjo patologji janë gjithashtu të vlefshme. Çdo vit shohim individë që bëjnë ekzaminime pa pasur asnjë shenjë apo problematikë. Prandaj duhet të kemi një qasje sa më të gjerë përballë kësaj patologjie”, përfundoi prof. asc. Helidon Nina.
Ndërsa jemi në muajin e ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, situata në vend tregon një realitet krejt tjetër: në Spitalin Onkologjik të QSUT-së, aparati i mamografisë është jashtë funksionit prej ditësh, duke detyruar qindra gra që paraqiten për kontrolle të kthehen pa kryer ekzaminimin jetik.
Gratë që shkojnë në Onkologjik me shpresën për të bërë një kontroll të plotë, udhëzohen të kryejnë vetëm një eko të gjirit. Por ndryshe nga mamografia, e cila është metoda standarde për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit, ekzaminimi me ultratinguj nuk është i mjaftueshëm për të identifikuar të gjitha rastet me rrezik. Mjekët vetë e kanë theksuar vazhdimisht se mamografia mbetet një armë kyçe në luftën për diagnostikimin e hershëm, një hap që shpëton jetë.
Ende nuk ka një njoftim zyrtar se kur pritet të riparohet pajisja. Në një kohë kur fushatat sensibilizuese janë kudo, dhe Ministria e Shëndetësisë shpërndan spote dhe deklarata për rëndësinë e kontrolleve, në spitalin referencë për trajtimin e kancerit nuk mund të kryhet një nga ekzaminimet bazë.
Ajo që e bën këtë situatë edhe më të pafalshme është pikërisht fakti se ndodh në Tetorin Rozë, muaji që në mbarë botën i kushtohet ndërgjegjësimit, parandalimit dhe diagnostikimit të hershëm të kancerit të gjirit. Në vend që shërbimet të përforcohen, aparatura kyçe në QSUT lihet të dalë jashtë pune, pa një plan emergjent për zëvendësim apo riparim të shpejtë.
TIRANË, 16 tetor/ATSH/ Kalaja e Prezës është ndriçuar në ngjyrë rozë në kuadër të muajit ndërkombëtar të ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, si një gjest simbolik mbështetjeje dhe kurajoje për të gjitha vajzat dhe gratë që po përballen me këtë sëmundje.
Ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Blendi Gonxhja ndau pamje nga ndriçimi i kalasë, duke theksuar rëndësinë e këtij muaji për të promovuar parandalimin, kujdesin dhe kontrollin e hershëm shëndetësor.
“Këtë tetor, Kalaja e Prezës ndriçon rozë si mbështetje dhe kurajo për të gjitha vajzat dhe gratë që po luftojnë me forcë sëmundjen, dhe si një kujtesë për rëndësinë e parandalimit dhe kujdesit për shëndetin”, u shpreh ministri.
Gjatë tetorit, institucione publike, monumente historike dhe struktura të rëndësishme në vend janë ndriçuar me ngjyrën simbol të kësaj fushate ndërkombëtare, si një mënyrë për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të inkurajuar çdo grua të bëjë kontrolle të rregullta. /j.p/
Në kuadër të aktiviteteve të muajit tetor, që njihet si muaji i ndërgjegjësimit kundër kancerit të gjirit, sot në Mitrovicë është mbajtur marshi tradicional për luftimin e kësaj sëmundjeje.
Marshi nisi nga objekti i Komunës së Mitrovicës, për të vazhduar nëpër sheshin “Isa Boletini” e deri tek sheshi “Adem Jashari”, ku pjesëmarrësit përçuan mesazhin e solidaritetit dhe rëndësisë së kontrollave të rregullta shëndetësore, përcjell Telegrafi.
Në këtë aktivitet simbolik morën pjesë drejtori i Drejtorisë së Shëndetësisë, Fahri Shabani, drejtoresha për Buxhet dhe Financa, Igballe Islami, asambleistë komunalë, përfaqësues të QKMF-së, Policia e Kosovës, organizata joqeveritare, si dhe nxënës dhe staf i shkollës së Mjekësisë “Dr. Xheladin Deda”.
Aktiviteti u organizua nga Drejtoria për Shëndetësi në bashkëpunim me QKMF-në, Grupin e Grave Asambliste dhe në koordinim me institucione e organizata të tjera që veprojnë në komunë.
Përgjatë gjithë muajit tetor, Drejtoria e Shëndetësisë ka zhvilluar një sërë aktivitetesh sensibilizuese, me qëllim ngritjen e vetëdijes për rrezikun që paraqet kanceri i gjirit dhe rëndësinë e diagnostikimit të hershëm, që shpesh është vendimtar në shërimin e pacientëve. /Telegrafi/
Login
