â Kjo analizĂ« Ă«shtĂ« edhe kontribut i AgjencisĂ« Telegrafike Shqiptare âÂ
BRUKSEL, 7 nĂ«ntor /ATSH-enr/ â Raporti vjetor i BE-sĂ« mbi progresin e vendeve kandidate tĂ« BE-sĂ« drejt anĂ«tarĂ«simit, tregon njĂ« BE qĂ« po pĂ«rgatitet pĂ«r valĂ«n e ardhshme tĂ« zgjerimit.
Brukseli thotĂ« se âmomenti pĂ«r njĂ« BE mĂ« tĂ« madhe Ă«shtĂ« aty â por jo çdo vend po ecĂ«n me tĂ« njĂ«jtin ritĂ«mâ.
Komisioni Evropian ka prezantuar raportin e tij vjetor të zgjerimit, duke vlerësuar procesin e pranimit të shteteve që aspirojnë të bashkohen me Bashkimin Evropian: Ukraina, Moldavia, Gjeorgjia, Serbia, Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova dhe Turqia.
Në krye të grupit të kandidatëve për në BE janë dy vendet ballkanike, Mali i Zi dhe Shqipëria, ndërsa Ukraina dhe Moldavia kanë bërë hapa të rëndësishëm pas dorëzimit të aplikimeve të tyre në vitin 2022.
Mali i Zi, kandidati kryesor, thotĂ« se dĂ«shiron tĂ« pĂ«rfundojĂ« bisedimet deri nĂ« fund tĂ« vitit 2026, ndĂ«rsa ShqipĂ«ria kĂ«rkon tâi pĂ«rfundojĂ« ato nĂ« vitin 2027. Ukraina dhe Moldavia synojnĂ« vitin 2028.
Komisionerja evropiane pĂ«r Zgjerimin, Marta Kos, tha se viti 2026 do tĂ« jetĂ« njĂ« âmoment i sĂ« vĂ«rtetĂ«s pĂ«r tĂ« gjitha vendet kandidateâ, duke theksuar se njĂ« âkontinent i bashkuar Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjja mĂ« e fortĂ« ndaj atyre qĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« ndajnĂ« dhe destabilizojnĂ« EvropĂ«nâ.
Cilat janë perspektivat për kandidatët individualë? Ja një përmbledhje:
Shqipëria dhe Mali i Zi: dy kandidatet kryesore
Në raportin e tij vjetor të zgjerimit, Komisioni Evropian thekson progresin e shpejtë të Malit të Zi dhe Shqipërisë në proceset e tyre përkatëse të pranimit.
Mali i Zi, i cili filloi bisedimet e pranimit në vitin 2012, shihet si kandidati kryesor midis gjashtë vendeve të rajonit të Ballkanit Perëndimor, me negociatat që potencialisht do të përfundojnë deri në fund të vitit 2026 nëse reformat vazhdojnë.
Mali i Zi ka demonstruar ânjĂ« angazhim tĂ« vazhdueshĂ«m politikâ dhe âka prodhuar rezultate tĂ« prekshme nĂ« pĂ«rmbushjen e reformave tĂ« kĂ«rkuara dhe nĂ« çuarjen e vendit pĂ«rpara nĂ« rrugĂ«n e pranimit nĂ« BEâ, sipas raportit.
Megjithatë, dokumenti thekson se institucionet demokratike të vendit mbeten të brishta dhe të ndjeshme ndaj krizave politike dhe bllokimeve të mundshme institucionale.
Sipas vlerësimit të Komisionit, Mali i Zi duhet të përmirësojë rekordin e tij në aspektin e ndjekjeve penale dhe dënimeve në rastet e korrupsionit, veçanërisht në një nivel të lartë, si dhe efikasitetin e përgjithshëm të gjyqësorit, duke përfshirë uljen e rasteve të prapambetura.
Komisioni Evropian vlerësoi se Mali i Zi është i përgatitur në mënyrë të moderuar në fushën e lirisë së shprehjes dhe se është bërë njëfarë progresi në zbatimin e reformave.
Theksohet veçanĂ«risht se Mali i Zi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« zbatojĂ« vazhdimisht tĂ« gjitha ligjet qĂ« lidhen me median dhe tâi pĂ«rafrojĂ« ato mĂ« tej me acquis tĂ« BE-sĂ« â koleksionin e tĂ« drejtave dhe detyrimeve tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« trupin e ligjit tĂ« BE-sĂ« duke siguruar kĂ«shtu emĂ«rimin e shpejtĂ« tĂ« anĂ«tarĂ«ve nĂ« KĂ«shillin e AgjencisĂ« pĂ«r ShĂ«rbimet e Medias Audiovizuale (AMU).
Dokumenti thekson gjithashtu se politika e vizave e Malit të Zi nuk është plotësisht në përputhje me atë të BE-së dhe se Mali i Zi duhet të ndërpresë marrëveshjet e regjimit pa viza me vendet, shtetasit e të cilave kërkojnë viza për të hyrë në BE.
Shqipëria, e cila ka qenë një vend kandidat për anëtarësim në BE që nga viti 2014, mund të përfundojë deri në fund të vitit 2027. Raporti mbi Shqipërinë vlerëson përparimin e rëndësishëm në disa fusha, të tilla si reforma në drejtësi, lufta kundër krimit të organizuar dhe angazhimi i qeverisë shqiptare për integrimin evropian.
Megjithatë, Komisioni thekson se zbatimi i reformave dhe konsolidimi i sistemit demokratik të Shqipërisë mbeten kushte themelore, për shembull në sistemin gjyqësor, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar si dhe polarizimin politik dhe dialogun institucional.
Ukraina dhe Moldavia: përparim i shpejtë, reforma të vështira
Raporti i Komisionit tha se Ukraina duhet tĂ« pĂ«rshpejtojĂ« reformat nĂ«se dĂ«shiron tĂ« pĂ«rmbushĂ« qĂ«llimin e saj tĂ« vetimponuar pĂ«r tĂ« pĂ«rfunduar procesin e pranimit nĂ« BE deri nĂ« fund tĂ« vitit 2028. Vendi âka vazhduar tĂ« tregojĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ri tĂ« jashtĂ«zakonshme dhe angazhim tĂ« fortĂ« nĂ« rrugĂ«n e saj evropiane pavarĂ«sisht pĂ«rshkallĂ«zimit tĂ« luftĂ«s sĂ« vazhdueshme tĂ« agresionit tĂ« RusisĂ«â, vuri nĂ« dukje ai.
Rusia nisi njĂ« pushtim nĂ« shkallĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« UkrainĂ«s nĂ« shkurt tĂ« vitit 2022. Sulmi i dha jetĂ« tĂ« re pĂ«rpjekjeve tĂ« bllokuara prej kohĂ«sh pĂ«r tĂ« pĂ«rfshirĂ« anĂ«tarĂ« tĂ« rinj nĂ« bllokun prej 27 vendesh. Brukseli e sheh rritjen e numrit tĂ« anĂ«tarĂ«ve tĂ« tij si njĂ« pĂ«rparĂ«si strategjike pĂ«rballĂ« agresionit tĂ« Kremlinit, me shefen e Zgjerimit tĂ« Komisionit tĂ« BE-sĂ«, Kos, e cila tha se mĂ« shumĂ« vende ishte ânjĂ« mundĂ«si realiste, brenda viteve tĂ« ardhshmeâ.
Presidenti i UkrainĂ«s, Volodymyr Zelenskyy, i kĂ«rkoi tĂ« martĂ«n kryeministrit hungarez Viktor OrbĂĄn tĂ« ndalojĂ« bllokimin e pĂ«rpjekjes sĂ« Kievit pĂ«r tâu bashkuar me BE-nĂ«, ndĂ«rsa Brukseli mbĂ«shteti avancimin e vendit tĂ« shkatĂ«rruar nga lufta nĂ« hapin tjetĂ«r pavarĂ«sisht shqetĂ«simeve pĂ«r korrupsion.
MegjithatĂ«, Brukseli paralajmĂ«roi kundĂ«r âkthimit prapaâ nĂ« pĂ«rpjekjet kundĂ«r korrupsionit pasi Zelenskyy u detyrua tĂ« tĂ«rhiqte masat pĂ«r tĂ« frenuar pavarĂ«sinĂ« e agjencive qĂ« merren me korrupsionin pĂ«r shkak tĂ« pakĂ«naqĂ«sisĂ« nga mbĂ«shtetĂ«sit e tij evropianĂ«.
Lidhur me MoldavinĂ«, Komisioni ka vĂ«nĂ« nĂ« dukje se vendi âka vazhduar tĂ« pĂ«rballet me sfida tĂ« papara si rezultat i luftĂ«s sĂ« agresionit tĂ« RusisĂ« kundĂ«r UkrainĂ«s, pĂ«rpjekjeve nga Rusia dhe pĂ«rfaqĂ«suesit e saj pĂ«r tĂ« destabilizuar vendin dhe kĂ«rcĂ«nimeve pĂ«r furnizimin dhe sigurinĂ« e saj me energjiâ. Ai shtoi se âpavarĂ«sisht kĂ«saj, Moldavia ka treguar qĂ«ndrueshmĂ«ri dhe angazhim ndaj reformaveâ.
âMoldavia ka bĂ«rĂ« pĂ«rparimin mĂ« tĂ« madh njĂ«vjeçar nga tĂ« gjithĂ« kandidatĂ«tâ, tha Kos.
Në Rumaninë fqinje, Ministria e Punëve të Jashtme ka thënë se mirëpret mbështetjen e Komisionit për objektivin e Moldavisë për të përfunduar negociatat e pranimit deri në fillim të vitit 2028.
Serbia: protestat dhe retorika anti BE pengojnë përparimin
NĂ« raportin e tij, Komisioni shpreh keqardhjen se zbatimi i reformave nga Serbia âĂ«shtĂ« ngadalĂ«suar ndjeshĂ«mâ, pĂ«r shkak tĂ« polarizimit nĂ« rritje nĂ« shoqĂ«rinĂ« serbe mes protestave qĂ« kanĂ« pĂ«rfshirĂ« vendin pĂ«r njĂ« vit.
Komisioni vuri nĂ« dukje ânarrativĂ«n anti BE tĂ« dukshme jo vetĂ«m nĂ« mediat serbe, por edhe tĂ« pĂ«rdorur nga mbajtĂ«sit e posteve politike, pĂ«rfshirĂ« nĂ« nivelet mĂ« tĂ« lartaâ, dhe u kĂ«rkoi autoriteteve serbe tĂ« âmarrin shumĂ« mĂ« tepĂ«r pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r komunikim proaktiv dhe mĂ« objektiv mbi procesin e pranimit tĂ« SerbisĂ« nĂ« BE dhe BE-nĂ«, si dhe pĂ«r luftimin e dezinformimit dhe manipulimit tĂ« informacionitâ.
MegjithatĂ«, pĂ«r Ministrin e JashtĂ«m, Marko Gjuriç dhe kryetaren e AsamblesĂ« KombĂ«tare tĂ« SerbisĂ«, Ana Brnabiç, mesazhi mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r SerbinĂ« nĂ« raport ishte se Serbia Ă«shtĂ« gati tĂ« hapĂ« grupin 3 tĂ« procesit tĂ« pranimit (âKonkurrueshmĂ«ria dhe Rritja GjithĂ«pĂ«rfshirĂ«seâ), dhe se vendi ka pĂ«rparuar nĂ« njĂ« numĂ«r fushash.
Brnabiç u pajtua me vlerĂ«simin e Komisionit se Serbia ka ngadalĂ«suar reformat. âAjo me tĂ« cilĂ«n pajtohem plotĂ«sisht â dhe Ă«shtĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« njĂ« kritikĂ« â Ă«shtĂ« se ne kemi ngadalĂ«suar reformat. Dje, presidenti Vuçiç e pĂ«rsĂ«riti kĂ«tĂ« dhe u bĂ«ri thirrje tĂ« gjitha institucioneve kompetente tĂ« bĂ«jnĂ« gjithçka qĂ« munden pĂ«r tĂ« pĂ«rshpejtuar reformat tonaâ, tha ajo.
Duke iu pĂ«rgjigjur pyetjes sĂ« njĂ« gazetari nĂ« lidhje me nevojĂ«n pĂ«r tĂ« ndryshuar narrativĂ«n shpesh negative pĂ«r BE-nĂ« nĂ« Serbi â e cila ishte gjithashtu njĂ« nga kritikat e Komisionit Evropian â Brnabiç tha se pajtohej me kĂ«tĂ«. âNe duhet tĂ« bĂ«jmĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« ndryshuar narrativĂ«n ndaj BE-sĂ« dhe pĂ«r tĂ« pasur njĂ« narrativĂ« shumĂ« mĂ« pozitive â ose tĂ« paktĂ«n shumĂ« mĂ« pak kritike â pĂ«r BE-nĂ«, pa asnjĂ« dyshimâ, tha ajo.
Raporti gjithashtu shqyrtoi KosovĂ«n, njĂ« vend kandidat potencial pĂ«r nĂ« BE, duke thĂ«nĂ« se pavarĂ«sisht âsinjalizimit tĂ« saj tĂ« qartĂ« tĂ« angazhimit ndaj vlerave tĂ« BE-sĂ«â, ajo po pĂ«rjeton njĂ« ngadalĂ«sim nĂ« ritmin e reformave pĂ«r shkak tĂ« ngĂ«rçit politik pas zgjedhjeve tĂ« shkurtit tĂ« kaluar.
Bosnje-Hercegovina: rruga drejt stabilitetit
Pavarësisht krizave politike dhe reformave të ngadalësuara në Bosnje-Hercegovinë (BH), raporti i Komisionit nxjerr në pah mundësitë që mund të përshpejtojnë procesin e pranimit.
Ai thekson se mosmarrĂ«veshjet politike kanĂ« ndikuar negativisht nĂ« progres, duke rezultuar nĂ« vonesa tĂ« reformave â por Ă«shtĂ« regjistruar edhe progres i prekshĂ«m, veçanĂ«risht nĂ« harmonizimin e legjislacionit nĂ« fushat e mbrojtjes sĂ« tĂ« dhĂ«nave dhe kontrollit kufitar, si dhe nĂ« nĂ«nshkrimin e njĂ« MarrĂ«veshjeje Statusi me AgjencinĂ« Evropiane tĂ« RojĂ«s Kufitare dhe Bregdetare âFrontexâ.
Pavarësisht sfidave, Komisioni vlerësoi BH për paraqitjen e Agjendës së Reformës, duke sinjalizuar gatishmërinë e saj për reforma të mëtejshme. Megjithatë, sfida kryesore mbetet zbatimi i ligjeve të reformës gjyqësore, të cilat duhet të jenë plotësisht në përputhje me standardet e BE-së për të mundësuar përparim të vazhdueshëm në procesin e negociatave.
Shefja e diplomacisë së BE-së, Kaja Kallas tha se BE mbetet e përkushtuar ndaj stabilitetit të BiH dhe se reforma gjyqësore, së bashku me emërimin e një kryenegociatori për procedurat me BE-në, mbetet çelësi për përparim të mëtejshëm.
Maqedonia e Veriut: harmonizim i fortë në politikën e jashtme
Për Maqedoninë e Veriut, raporti tha se është e rëndësishme që vendi të përparojë dhe të finalizojë të gjithë punën përgatitore në lidhje me standardet e hapjes për grupin e bazave. U vlerësua për ruajtjen e marrëdhënieve të mira me vendet e tjera në zgjerim dhe për vazhdimin e angazhimit të saj në nismat rajonale.
Komisioni gjithashtu i kĂ«rkoi vendit tĂ« âmiratojĂ« ndryshimet pĂ«rkatĂ«se kushtetueseâ tĂ« nevojshme pĂ«r tĂ« pĂ«rparuar, pĂ«r shembull duke âpĂ«rfshirĂ« nĂ« KushtetutĂ« qytetarĂ«t qĂ« jetojnĂ« brenda kufijve shtetĂ«rorĂ« dhe qĂ« janĂ« pjesĂ« e popujve tĂ« tjerĂ«, siç janĂ« bullgarĂ«tâ.
Pas një takimi me homologun e tij gjerman, Johann Wadephul në tetor, ministri i Jashtëm bullgar Georg Georgiev tha se Sofja dhe Berlini gjithashtu ndajnë pikëpamjen se Maqedonia e Veriut duhet të ndryshojë kushtetutën e saj si një hap i parë drejt hapjes së bisedimeve të pranimit në BE.
Komisioni tha se vendi është angazhuar në mënyrë aktive me Planin e ri të Rritjes për Ballkanin Perëndimor dhe ka filluar të zbatojë katër shtyllat e planit të integrimit gradual me tregun e vetëm të BE-së, integrimin ekonomik rajonal, reformat themelore dhe rritjen e mbështetjes financiare.
âMaqedonia e Veriut ruajti pĂ«rputhjen e saj tĂ« plotĂ« me politikĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t tĂ« jashtme dhe tĂ« sigurisĂ« tĂ« BE-sĂ«, duke pĂ«rfshirĂ« luftĂ«n e agresionit tĂ« RusisĂ« kundĂ«r UkrainĂ«s, duke dĂ«rguar njĂ« sinjal tĂ« fortĂ« tĂ« zgjedhjes sĂ« saj strategjike tĂ« pranimit nĂ« BE dhe duke treguar veten si njĂ« partner i besueshĂ«mâ, thuhet nĂ« raport.
Gjeorgjia dhe Turqia: të veçantët?
NdĂ«rsa pati reagime pozitive pĂ«r disa vende nĂ« rishikimin vjetor, pamja pĂ«r GjeorgjinĂ« ishte e zymtĂ« pasi qeveria e vendit tĂ« Kaukazit Ă«shtĂ« pĂ«rpjekur ashpĂ«r tĂ« kundĂ«rshtojĂ« kundĂ«rshtarĂ«t dhe Ă«shtĂ« zhvendosur drejt MoskĂ«s. âGjeorgjia nuk ka njĂ« rrugĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme drejt BE-sĂ« nĂ« kĂ«tĂ« fazĂ«, pĂ«rveç nĂ«se kushtet ndryshojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« dramatike. Tani Ă«shtĂ« njĂ« vend kandidat vetĂ«m nĂ« emĂ«râ, tha Kos.
Turqia njihet gjithashtu pĂ«r njĂ« hap prapa nĂ« standardet e tĂ« drejtave themelore dhe shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s. NdĂ«rkohĂ«, vendi po pĂ«rpiqet gjithashtu tĂ« bĂ«het pjesĂ« e Veprimit tĂ« SigurisĂ« pĂ«r EvropĂ«n (SAFE) tĂ« BE-sĂ« prej 150 miliardĂ« eurosh â njĂ« mekanizĂ«m qĂ« synon forcimin e aftĂ«sive mbrojtĂ«se evropiane. Edhe pse Turqia teknikisht Ă«shtĂ« e kualifikuar pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« iniciativĂ«n SAFE, ajo kĂ«rkon miratimin nga tĂ« gjithĂ« 27 anĂ«tarĂ«t e BE-sĂ« â diçka qĂ« Greqia ka kĂ«rcĂ«nuar ta bllokojĂ«.
ĂfarĂ« vjen mĂ« pas pĂ«r aspirantĂ«t e BE-sĂ«?
Bashkimi me BE-në përfshin vite negociatash të mundimshme dhe reforma të mëdha, dhe vendet mund të vonohen nga shumë çështje gjatë rrugës. Edhe pasi një vend kandidat të kalojë të gjitha pengesat negociuese, bashkimi kërkon ende mbështetje unanime nga shtetet anëtare ekzistuese të BE-së.
Siç e tha ministri i JashtĂ«m polak Radoslaw Sikorski âanĂ«tarĂ«simi nĂ« BE nuk Ă«shtĂ« njĂ« detyrim, por njĂ« zgjedhje e lirĂ« e bĂ«rĂ« nga njĂ« vend dhe qytetarĂ«t e tij.â Polonia Ă«shtĂ« ndĂ«r vendet qĂ« theksojnĂ« se zgjerimi duhet tĂ« shoqĂ«rohet me respektim rigoroz tĂ« standardeve demokratike, shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s dhe koherencĂ«s strategjike dhe se mosmarrĂ«veshjet dypalĂ«she nuk duhet tĂ« bllokojnĂ« progresin nĂ« anĂ«tarĂ«sim.
PĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, Komisioni tani ka shprehur nevojĂ«n qĂ« traktatet e ardhshme tĂ« pranimit tĂ« pĂ«rmbajnĂ« âmbrojtje mĂ« tĂ« fortaâ kundĂ«r mosrespektimit tĂ« angazhimeve tĂ« marra gjatĂ« negociatave tĂ« pranimit pĂ«r tĂ« âsiguruar qĂ« tĂ« ruhet dinamika pozitive nĂ« sundimin e ligjit, demokracinĂ« dhe tĂ« drejtat themeloreâ.
Në sytë e shumë vëzhguesve, BE-ja ka nxjerrë një mësim të dhimbshëm, pasi vende si Hungaria kanë penguar punën e bllokut, ndërsa janë tërhequr nga shteti i së drejtës.
Sipas agjencisĂ« franceze tĂ« lajmeve AFP, Brukseli po shqyrton gjithashtu nĂ«se duhet tâu mohojĂ« tĂ« drejtĂ«n e vetos vendimeve anĂ«tarĂ«ve tĂ« rinj nĂ« fusha si politika e jashtme pĂ«r disa vite, pasi ata tĂ« anĂ«tarĂ«sohen./ (Nga enr nĂ« bashkĂ«punim me AFP, Agerpres, ATSH, ANSA, BTA, dpa, FENA, MIA, MINA, PAP, STA dhe Tanjug)./ a.jor.
The post ANALIZĂ â Raporti i zgjerimit tĂ« BE-sĂ« pĂ«rshĂ«ndet progresin dhe nxit reforma mĂ« tĂ« thella appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
