NAIROBI, 16 dhjetor /ATSH-DPA/- Sudani â i shkatĂ«rruar nga lufta â ka kryesuar nĂ« ListĂ«n vjetore tĂ« VĂ«zhgimit tĂ« Emergjencave tĂ« vendeve ku kushtet humanitare pritet tĂ« pĂ«rkeqĂ«sohen mĂ« tej gjatĂ« vitit tĂ« ardhshĂ«m.
Lista, e publikuar sot nga Komiteti Ndërkombëtar i Shpëtimit (IRC), identifikoi 20 vendet më në rrezik në vitin 2026.
Sudani u rendit i pari pĂ«r tĂ« tretin vit radhazi. Rripi i GazĂ«s dhe Bregu PerĂ«ndimor â territoret palestineze qĂ« IRC-ja i grupon sĂ« bashku â u renditĂ«n tĂ« dytat, tĂ« ndjekura nga Sudani i Jugut.
Lufta civile nĂ« Sudan, e cila shpĂ«rtheu nĂ« prill tĂ« vitit 2023, mbetet e bllokuar nĂ« njĂ« ngĂ«rç brutal â dhe me sa duket nuk ka asnjĂ« perspektivĂ« tĂ« dukshme pĂ«r uljen e pĂ«rshkallĂ«zimit.
âRrethimet kanĂ« bllokuar qytete tĂ« tĂ«ra nga ndihma humanitare, ndĂ«rsa pĂ«rshkallĂ«zimi i mĂ«tejshĂ«m midis Forcave rivale tĂ« MbĂ«shtetjes sĂ« ShpejtĂ« (RSF) dhe Forcave tĂ« Armatosura Sudaneze (SAF) rrezikon pĂ«rhapjen e dhunĂ«s nĂ« zona tĂ« tjera tĂ« venditâ, tha IRC.
âMiliona njerĂ«z nĂ« Sudan janĂ« tĂ« ekspozuar ndaj dhunĂ«s ekstreme, urisĂ« dhe sĂ«mundjeveâ, tha grupi i ndihmĂ«s nĂ« raportin e titulluar âĂrregullimi i BotĂ«s sĂ« Reâ.
Kombet e Bashkuara (OKB) e kanë përshkruar gjithashtu konfliktin në Sudan, i cili filloi në prill të vitit 2023, si krizën më të madhe humanitare në botë.
âLuftimet kanĂ« zhvendosur rreth 12 milionĂ« njerĂ«z, ndĂ«rsa çdo banor i dytĂ« kĂ«rcĂ«nohet nga uriaâ, thuhet nĂ« raport.
âLista e MbikĂ«qyrjes sĂ« kĂ«tij viti Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e mjerimit, por edhe njĂ« paralajmĂ«rim: pa veprime urgjente nga ata qĂ« kanĂ« pushtet pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« njĂ« ndryshim, viti 2026 rrezikon tĂ« bĂ«het viti mĂ« i rrezikshĂ«m deri mĂ« taniâ, tha presidenti i IRC-sĂ«, David Miliband. //a.i/
Zgjedhjet e pjesshme pĂ«r kryetarĂ«t e 5 bashkive qĂ« u mbajtĂ«n tĂ« dielĂ«n e 9 nĂ«ntorit, pĂ«rfshinĂ« Beratin, VlorĂ«n, CĂ«rrikun, Matin, TepelenĂ«n dhe u pĂ«rkthyen nĂ« njĂ« fitorje tĂ« thellĂ« tĂ« partisĂ« nĂ« pushtet. MegjithatĂ« nĂ« asnjĂ« bashki nuk kaloi pjesĂ«marrja e votuesve mĂ« shumĂ« se 40%, qĂ« e pĂ«rngjajnĂ« ShqipĂ«rinĂ« me regjime autoritare, si [âŠ]
KEJP TAUN, 4 nëntor /ATSH-AFP/- Pabarazia e pasurisë përbën një krizë globale që kërcënon demokracinë dhe kohezionin social, paralajmëroi sot një grup ekonomistësh, duke u bërë thirrje udhëheqësve të G20 ta konsiderojnë këtë krizë në të njëjtin nivel me emergjencën klimatike.
âKjo krizĂ« pabarazie po pĂ«rkeqĂ«son urinĂ« pĂ«r miliarda njerĂ«z dhe mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sohet veçanĂ«risht nga politikat tregtare tĂ« administratĂ«s Trumpâ, sipas njĂ« raporti tĂ« udhĂ«hequr nga laureati i Ămimit Nobel nĂ« Ekonomi, Joseph Stiglitz.
âNjĂ« nĂ« katĂ«r persona nĂ« botĂ« tani anashkalon rregullisht njĂ« vakt, ndĂ«rsa pasuria e akumuluar e miliarderĂ«ve ka arritur nivele tĂ« paparaâ, thuhet nĂ« raportin e porositur nga presidenca e AfrikĂ«s sĂ« Jugut e G20, e cila do tĂ« bashkojĂ« ekonomitĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« botĂ«s nĂ« njĂ« samit mĂ« 22 dhe 23 nĂ«ntor nĂ« Johannesburg.
âBota e kupton se po pĂ«rballemi me njĂ« emergjencĂ« klimatike, Ă«shtĂ« koha tĂ« pranojmĂ« se po pĂ«rballemi edhe me njĂ« krizĂ« pabarazieâ, argumentoi laureati i Ămimit Nobel nĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r shtyp.
Stiglitz dhe pesë ekspertët e tjerë fillimisht rekomandojnë krijimin e një paneli ndërkombëtar mbi pabarazinë për të kuptuar të gjithë mekanizmat e saj, siç janë teknikat e shmangies së taksave.
Ndër zgjidhjet e mundshme për të adresuar pabarazitë, ata përmendin masat e drejtësisë tatimore me një kontribut më të barabartë nga individët më të pasur, stabilizimin e çmimeve, çmontimin e monopoleve të mëdha dhe ristrukturimin e borxhit për vendet në zhvillim.
Ata gjithashtu shprehin shqetësimet e tyre se politikat e administratës Trump, veçanërisht vendosja e tarifave shtesë, do të përkeqësojnë pabarazitë globale.
âKjo botĂ« e re, nĂ« tĂ« cilĂ«n tĂ« fuqishmit i thyejnĂ« rregullat pa u ndĂ«shkuar dhe qĂ« po na largon nga njĂ« rend ndĂ«rkombĂ«tar i bazuar nĂ« rregulla, mund tĂ« sistematizojĂ« modele tĂ« pabarabarta tĂ« tregtisĂ«, investimeve dhe teknologjisĂ«â, thote Stiglitz.
KĂLN, 28 tetor /ATSH-DPA /- VarĂ«sia nga lĂ«ndĂ«t djegĂ«se fosile, ngrohja globale dhe ritmi i ngadaltĂ« i pĂ«rshtatjes me ndryshimet klimatike po kushtojnĂ« miliona jetĂ« çdo vit nĂ« mbarĂ« botĂ«n, sipas njĂ« studimi tĂ« ri ndĂ«rkombĂ«tar.
Raporti vjetor, i botuar sot nĂ« revistĂ«n mjekĂ«sore âThe Lancetâ, tregon se 12 nga 20 treguesit e rreziqeve shĂ«ndetĂ«sore tĂ« lidhura me klimĂ«n kanĂ« arritur nivele rekord. AutorĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« se âkĂ«rcĂ«nimet pĂ«r shĂ«ndetin nga ndryshimet klimatike kanĂ« arritur pĂ«rmasa tĂ« paprecedentĂ«â.
Sipas studimit, numri i vdekjeve nga nxehtĂ«sia Ă«shtĂ« rritur me 23% nĂ« nivel global qĂ« nga vitet 1990, , duke arritur nĂ« mesatare rreth 546 000 vdekje nĂ« vit  gjatĂ« periudhĂ«s 2012â2021.
Po ashtu, rreth 2.5 milionë njerëz vdesin çdo vit për shkak të ndotjes së ajrit që lidhet drejtpërdrejt me djegien e karburanteve fosile.
Ndërkohë që kompanitë e naftës dhe gazit po zgjerojnë prodhimin, qeveritë në mbarë botën shpenzuan rreth 956 miliardë dollarë në subvencione për karburantet fosile në vitin 2023 më shumë se sa buxhetet kombëtare të shëndetësisë në mbi 15 vende.
Sëmundjet infektive të lidhura me ndryshimet klimatike po shtohen gjithashtu.
Për shembull, rreziku global i transmetimit të etheve të shkatuara nga mushkonjat  është rritur ndjeshëm që nga vitet 1950.
Megjithatë, të dhënat tregojnë se masat e marra deri tani po japin efekt.
Kalimi drejt energjisë së pastër ka shmangur rreth 160 000 vdekje të parakohshme çdo vit që nga viti 2010, kryesisht falë përmirësimit të cilësisë së ajrit për shkak të rënies së përdorimit të qymyrit në vendet e pasura.
Studiuesit theksojnĂ« gjithashtu se ndikimet e ndryshimeve klimatike po shkaktojnĂ« dĂ«me gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« mĂ«dha ekonomike. VetĂ«m nĂ« vitin 2024, nxehtĂ«sia ekstreme çoi nĂ« humbjen e 639 miliardĂ« orĂ«ve pune nĂ« mbarĂ« botĂ«n 98% mĂ« shumĂ« se mesatarja e viteve 1990â1999. /Ad.Ab.
ROMĂ, 28 tetor /ATSH/ â Italia ka qenĂ« prej dekadash sinonim i elegancĂ«s dhe mjeshtĂ«risĂ« artizanale. Etiketa âMade in Italyâ ka pĂ«rfaqĂ«suar gjithmonĂ« cilĂ«si, origjinalitet dhe pasion, por sot ajo pĂ«rballet me njĂ« krizĂ« tĂ« thellĂ«. Nga mungesa e tĂ« rinjve qĂ« ndjekin profesionet tradicionale, deri te ndikimi i inteligjencĂ«s artificiale, po sfidohet vetĂ« themeli i industrisĂ« qĂ« dikur dominonte botĂ«n e modes, sipas âEuronewsâ.
Në një konferencë të mbajtur në Venecia, ekspertët e industrisë paralajmëruan se koha e artë e modës italiane mund të marrë fund nëse nuk ndërmerren masa urgjente. Ata theksuan nevojën për transparencë në zinxhirin e furnizimit dhe për përqafimin e qëndrueshmërisë si vlerë themelore e prodhimit.
Sipas tyre, vetĂ«m kĂ«shtu âMade in Italyâ mund tĂ« mbetet simbol i cilĂ«sisĂ« dhe jo njĂ« kujtim i sĂ« kaluarĂ«s.
Mjeshtëria tradicionale, si qepja e kostumeve me dorë apo punimi i lëkurës, kërkon vite trajnimi. Por sot, të rinjtë po e shmangin këtë rrugë të gjatë për karriera më të shpejta dhe më fitimprurëse.
Giuseppe Attolini, njĂ« nga emrat mĂ« tĂ« njohur tĂ« rrobaqepĂ«sisĂ« napolitane, thotĂ« se mungesa e praktikantĂ«ve Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« alarmante. âTĂ« rinjtĂ« nuk shohin mĂ« tĂ« ardhme nĂ« kĂ«tĂ« profesion. Ata kĂ«rkojnĂ« para tĂ« lehta dhe rrugĂ« tĂ« shkurtra drejt suksesitâ, u shpreh ai.
Problemi është përhapur në gjithë Italinë , nga fabrikat e lëkurës në Toskanë, tek endësit e leshit në Piemonte.
Vetëm në tremujorin e dytë të vitit 2025 u mbyllën mbi 1 000 kompani të vogla, ndërsa vlera totale e industrisë ra nga 104 miliardë euro në vitin 2023 në 80 miliardë këtë vit.
Një tjetër kërcënim është teknologjia. Me ngritjen e inteligjencës artificiale, humbet lidhja njerëzore që e ka bërë modën italiane unike, njohja e mjeshtrit, kontakti me krijuesin dhe puna e dorës.
âInovacioni teknologjik nuk mund tĂ« zĂ«vendĂ«sojĂ« inteligjencĂ«n dhe saktĂ«sinĂ« artizanaleâ,  paralajmĂ«ron Simone Balducci, president i Federmoda nĂ« Firence.
Megjithatë, ekspertët nuk janë pesimistë.
NĂ« âForumin e ModĂ«s sĂ« QĂ«ndrueshme tĂ« Veneciasâ u arrit njĂ« dakordĂ«si, e ardhmja e modĂ«s italiane do tĂ« varet nga kombinimi i traditĂ«s me transparencĂ«n dhe teknologjinĂ«.
Organizata *âConfindustria Modaâ po krijon njĂ« platformĂ« dixhitale pĂ«r tĂ« garantuar origjinĂ«n e produkteve, ndĂ«rsa Dhoma KombĂ«tare e ModĂ«s po pĂ«rgatit kritere tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta pĂ«r qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ«.
âSot qĂ«ndrueshmĂ«ria nuk Ă«shtĂ« njĂ« kosto, por identiteti ynĂ« industrialâ, deklaroi Luca Sburlati, president i Confindustria Moda. âE ardhmja e âMade in Italyâ do tĂ« jetĂ« e qĂ«ndrueshme, konkurruese dhe e bashkuar ose nuk do tĂ« ekzistojĂ« mĂ« fareâ. /Ad.Ab./
Dy ditë më parë, u bë i ditur lajmi për krizën mes Leos dhe Leles, çiftit të njohur nga Big Brother VIP Kosova 3, që ka tërhequr vëmendjen e mediave dhe fansave për muaj me radhë. Fillimisht, shumë dyshuan se gjithçka mund të ishte një manovër për të tërhequr më shumë vëmendje, por burime pranë çiftit kanë konfirmuar se kriza është e vërtetë dhe se marrëdhënia mes tyre ka kaluar një periudhë ftohjeje të dukshme.
NĂ« rrjetet sociale, tĂ« dy vazhdojnĂ« tĂ« ndjekin njĂ«ri-tjetrin, por fshirja e fotove tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta ka ngritur dyshime te ndjekĂ«sit, qĂ« e kanĂ« parĂ« kĂ«tĂ« si njĂ« shenjĂ« tĂ« qartĂ« tĂ« distancĂ«s qĂ« ka filluar tĂ« krijohet mes tyre. Leo ka reaguar shkurt pĂ«r situatĂ«n, duke thĂ«nĂ«: âSenet jon qashtu qysh pi shini, sâkam çka me shtu ma shumĂ«.â Ky reagim i shkurtĂ«r, por i drejtpĂ«rdrejtĂ«, vetĂ«m sa ka pĂ«rforcuar dyshimet pĂ«r krizĂ«n mes tyre.
Nga ana tjetër, Lela ka zgjedhur të ruajë heshtjen dhe të mos komentojë publikisht për këtë periudhë të vështirë. Kjo situatë ka ngritur më shumë pyetje për të ardhmen e marrëdhënies së tyre, ndërsa fansat janë të shqetësuar për mundësinë e një ndarjeje. Fansat janë në pritje për një deklaratë prej tyre.
PARIS, 13 tetor /ATSH-DPA/ â Detyra e formimit tĂ« njĂ« qeverie tĂ« re nĂ« FrancĂ« po pĂ«rballet me presion tĂ« ri, ndĂ«rsa presidenti Emmanuel Macron pĂ«rgatitet tĂ« marrĂ« pjesĂ« sot nĂ« samitin e GazĂ«s duke e bĂ«rĂ« atĂ« tĂ« mungojĂ« nĂ« njĂ« kohĂ« vendimtare.
Kryeministri Sebastien Lecornu, i cili u rikthye në punë të premten disa ditë pasi dha dorëheqjen, synon të formojë një kabinet të ri deri të hënën në mënyrë që buxheti i vitit 2026 të mund të paraqitet pas një mbledhjeje të kabinetit në të njëjtën ditë.
Nëse ky afat nuk përmbushet, Franca mund të hyjë në vitin e ri pa një buxhet të miratuar duke rënduar më tej financat e saj publike tashmë të tendosura.
Formimi i një qeverie përbën një sfidë të madhe për Lecornu, duke pasur parasysh krizën politike të vazhdueshme dhe afatin e shkurtër kohor.
Meqenëse një mbledhje e kabinetit nuk mund të zhvillohet në mungesë të presidentit, zyrtarët në Paris tani po kërkojnë një Plan B.
Sipas gazetĂ«s âLe Mondeâ, afatet kushtetuese mund tĂ« pĂ«rmbushen ende nĂ«se buxheti paraqitet tĂ« martĂ«n.
Deri atëherë, Macron do të ishte kthyer nga Egjipti, duke i dhënë Lecornu më shumë kohë për të përfunduar emërimet e tij ministrore.
MegjithatĂ«, kĂ«rkimi pĂ«r ministra tĂ« rinj ka rezultuar i vĂ«shtirĂ«, pasi disa parti njoftuan gjatĂ« fundjavĂ«s se nuk do tâi bashkoheshin qeverisĂ« sĂ« re./ a.jor.
Industria e tekstileve dhe kĂ«pucĂ«ve, ka shkurtuar rreth 8% tĂ« punonjĂ«sve ndĂ«rmjet tremujorit tĂ« dytĂ« 2024 dhe atij 2025, ndĂ«rsa nĂ« krahasim me 2023, industritĂ« kanĂ« âhumburâ gati njĂ« tĂ« pestĂ«n e fuqisĂ« punĂ«tore, referojnĂ« tĂ« dhĂ«nat zyrtare tĂ« INSTAT.
Indeksi i punësimit në fabrikat e veshjeve dhe tekstilit ra në 83.93 pikë, nga 92.31 pikë që ishte në tremujorin e dytë 2024.
Kjo përfaqëson një rënie prej rreth 8.3 pikë % brenda një viti. Tendenca e rënies, e cila nisi që prej vitit 2023, vazhdon të përkeqësohet, duke treguar për thellim të krizës në këtë sektori.
Në mënyrë të ngjashme indeksi i punësimit në fabrikat e këpucëve dhe lëkurëve ra me 7%, në nivelin më të ulët të regjistruar në këtë seri të dhënash, duke konfirmuar presionin e fortë mbi industrinë e prodhimit nga faktorët e brendshëm dhe të jashtëm.
Indekset e punësimit po edhe të shitjeve tregojnë se industria fason është në një trajektore të fortë rënëse. Por sektori i lëkurës dhe këpucëve rezulton më i godituri.
Fasoni kishte rënie të punonjësve me 22 për qind ndërmjet tremujorit të dytë 2023 dhe të dytit 2025 referojnë të dhënat zyrtare.
Fabrikat e veshjeve dhe këpucëve kanë qenë kalorësi i eksporteve gjatë dekadës së fundit por roli i tyre u zbeh pas pandemisë. Gjithashtu ato ishin një punëdhënës i rëndësishëm në punën me pagesë për gratë ne nevoja të mëdha financiare.
Arsyet pse sektori po tkurret lidhet me një kombinim faktorësh të brendshëm dhe të jashtëm. Rritja e pagave minimale dhe e kontributeve të sigurimeve ka dhënë ndikim të drejtpërdrejt mbi bizneset prodhuese.
Me marzhe të ulëta fitimi, çdo rritje e kostos ndikon menjëherë në uljen e konkurrueshmërisë në këto njësi prodhimi.
Rënia e euros pati gjithashtu ndikim të fortë pasi solli një seri falimentesh në njësite e vogla dhe të mesme që punonin si nënkontraktorë të fabrikave me të mëdha.
Në sektorin e veshjeve dhe këpucëve Shqipëria konkurron kryesisht në segmentin e prodhimit me kosto të ulët, por vende si Turqia, Maroku apo edhe Azia Juglindore ofrojnë çmime më të leverdishme për kompanitë europiane.
Kjo i ka shtyrë disa marka ndërkombëtare të zhvendosin kontratat drejt tregjeve më të mëdha e më të lira.
Sektori shqiptar i tekstileve dhe këpucëve varet pothuajse tërësisht nga eksportet. Ngadalësimi i konsumit në vendet e BE-së sidomos në Itali dhe Gjermani, që janë partnerët kryesorë ka sjellë tkurrje të porosive. Inflacioni i lartë në këto tregje ka bërë që konsumatorët të kufizojnë blerjet e produkteve të veshjeve e këpucëve./Monitor
SektorĂ«t prodhuese tĂ« ekonomisĂ« janĂ« nĂ« krizĂ« tĂ« pandalshme dhe qeveria po e gjen rritjen ekonomike tĂ« rritja e rrogave dhe taksat. Ekonomia shqiptare u rrit me 3.51 pĂ«r qind nĂ« tremujorin e dytĂ« tĂ« vitit, krahasuar me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« vitit tĂ« kaluar. Sipas INSTAT, dy tĂ« tretat e rritjes ekonomike erdhi vetĂ«m [âŠ]
Prej disa muajsh, Roza Lati dhe Xhonatan Islami, ishin ndĂ«r çiftet mĂ« simpatike tĂ« âshowbizzâ-it tonĂ«.
Dyshja, e cila fillimisht e mbajtën të fshehtë këtë raport, më pas nisën të postonin foto së bashku, duke na zbuluar se mes tyre kishte një dashuri të fortë.
PĂ«r shumĂ« muaj me radhĂ«, nĂ« rrjetet e tyre sociale, fotot e tĂ« dyve âĂ«mbĂ«ltuanâ âInstagramâ-in.
Por sot, nëse u hedhim një sy, këto postime mungojnë. Në profilin e Rozës ka mbetur vetëm një foto me Xhonatanin, ku ai shfaqet me kurriz mbi një varkë, bashkë me miqtë e tyre.
Ndërkohë që të gjitha postimet e tjera janë larguar. Po e njëjta është tabloja edhe te profili i Xhonatanit.
Nuk e dimë, nëse këto foto të hequra, janë sinjal i ndonjë krisjeje të çifti, një sherr i zakonshëm, apo fotot janë larguar për ndonjë arsye tjetër.
Sakaq, të dy vijojnë të ndiqen në rrjetet sociale, duke na zbuluar kështu pa dashje, se ndoshta mes tyre nuk bëhet fjalë për një ndarje.
Kujtojmë se përgjatë gjithë verës, çifti është parë së bashku në jug, ku Xhonatan ka qenë i zënë me sezonin turistik, teksa Roza e ka shoqëruar, për 3 muaj me radhë.
Moderatorja e njohur Roza Lati prej disa kohësh ka bërë publike lidhjen e saj të dashurisë me Xhonatan Islamin.
Shpesh ata ndajnë në rrjetet e tyre sociale momente të ëmbla pranë njëritjetrit. Mirëpo së fundmi Roza e ftuar në një intervistë ka rrëfyer detaje nga marrëdhënia e tyre teksa ka heksuar se mes tyre ka shumë dashuri.
âUnĂ« Xhonatanin e gjeta nĂ« det. Shpirtrat binjakĂ« gjejnĂ« njĂ«ritjetrin. U kuptuam dhe qĂ« nga ajo ditĂ« nuk kemi qĂ«ndruar mĂ« pa njĂ«ri-tjetrinâ, â u shpreh ajo.
Megjithatë, e pyetur për plane për martesë moderatorja theksoi se në këtë fazë të marrëdhënies ata nuk janë duke menduar për këtë.
âPĂ«r martesĂ«n Ă«shtĂ« shumĂ« herĂ«t pĂ«r tĂ« folur, me rĂ«ndĂ«si Ă«shtĂ« se ka shumĂ« dashniâ, â tha Roza.
NĂ« njĂ« seri pĂ«rgjigjesh pĂ«r ndjekĂ«sit nĂ« âInstagramâ, Roza ka treguar se po pĂ«rjeton njĂ« periudhĂ« tĂ« qetĂ« dhe tĂ« bukur nĂ« jetĂ«.
Ajo ka deklaruar se ka gjetur ânjeriun e duhurâ dhe se marrĂ«dhĂ«nia e saj me Xhonatanin, i cili Ă«shtĂ« 8 vjet mĂ« i ri, Ă«shtĂ« njĂ« burim lumturie dhe harmoni.
Në lidhje me pyetjet rreth mundësisë së një shtatzënie apo krijimit të familjes, Roza është përgjigjur, duke theksuar se ata janë të fokusuar në të tashmen dhe po jetojnë çdo moment pa presion.
Ndryshimet në rrjetet e tyre sociale, janë vënë re menjëherë pas kthimit të tyre nga jugu. Ne jemi gjithë sy e vesh për të zbuluar ndonjë detaj më shumë rreth raportit të këtij çifti.
Më shumë se një mijë njerëz kaluan Kanalin Anglez të premten në varka të vogla me destinacion bregdetin britanik, ndërsa qeveria britanike dërgoi një emigrant të tretë përsëri në Francë. Numri i njerëzve që tentojnë të kalojnë nënvizon shkallën e sfidës me të cilën përballet qeveria e Keir Starmer ndërsa përpiqet të vërë nën kontroll krizën. Shifrat e fundit të Ministrisë së Brendshme tregojnë se 1,072 persona e bënë udhëtimin në 13 varka.
MbĂ«rritjet e djeshme e çuan numrin e njerĂ«zve qĂ« kanĂ« kaluar deri mĂ« tani nĂ« vitin 2025 nĂ« 32,103 â njĂ« rekord pĂ«r kĂ«tĂ« kohĂ« tĂ« vitit.
Ministrat shpresojnĂ« qĂ« marrĂ«veshja ânjĂ« brenda, njĂ« jashtĂ«â me FrancĂ«n do tĂ« veprojĂ« si njĂ« pengesĂ« duke u treguar migrantĂ«ve se do tĂ« kthehen mbrapsht nĂ«se pĂ«rpiqen tĂ« kalojnĂ« Kanalin. Por shkalla e kalimeve tĂ« djeshme sugjeron se politika deri mĂ« tani ka pasur pak ndikim tek ata qĂ« janĂ« mbledhur nĂ« bregdetin e FrancĂ«s veriore. Personi i tretĂ« i dĂ«rguar mbrapsht ishte njĂ« burrĂ« iranian i cili u kthye nĂ« FrancĂ« tĂ« premten. DĂ«bimi i tij vjen pas deportimit tĂ« mĂ«parshĂ«m tĂ« njĂ« burri nga Eritrea, apeli ligjor i tĂ« cilit pĂ«r tĂ« ndaluar largimin e tij u refuzua, dhe deportimit tĂ« njĂ« shtetasi indian pardje.
Deputetja e PD-sĂ«, Jorida Tabaku ka ngritur alarmin pĂ«r gjendjen e ekonomisĂ« shqiptare, duke theksuar se industria, energjia dhe bujqĂ«sia po pĂ«rjetojnĂ« rĂ«nie tĂ« thellĂ«. âIndustria ka rĂ«nĂ« me 7,5% nĂ« tremujorin e fundit, duke sjellĂ« njĂ« rĂ«nie tĂ« punĂ«simit me 5,2%. Edhe energjia ka rĂ«nĂ« me 5,2%, ndĂ«rsa punĂ«simi nĂ« kĂ«tĂ« sektor Ă«shtĂ« ulur [âŠ]
Padi, falimentime, anulime fluturimesh â Air Albania nĂ« krizĂ«! NĂ« pranverĂ«, linja ajrore shqiptaro-turke njoftoi se po rifillonte operacionet e saj. Por vetĂ«m disa muaj mĂ« vonĂ«, Air Albania po pĂ«rballet me padi. ââPor kĂ«to nuk janĂ« problemet e saj tĂ« vetme. Nga Martin Dichler â aeroTelegraph Kushtet janĂ« nĂ« fakt tĂ« mira: Biznesi i fluturimeve [âŠ]
BRUKSEL, 19 shtator /ATSH-DPA-ENR/ â DĂ«shtimi pĂ«r tĂ« zgjidhur mungesĂ«n e strehimit dhe kostot nĂ« rritje mund tĂ« kenĂ« pasoja tĂ« zymta pĂ«r shoqĂ«rinĂ«, paralajmĂ«ron presidenti nĂ« largim i Komitetit Ekonomik dhe Social Evropian (EESC), Oliver Ropke pĂ«r European Newsroom (ENR) nĂ« njĂ« intervistĂ« nĂ« fund tĂ« mandatit tĂ« tij, i cili skadon kĂ«tĂ« muaj pas dy vitesh e gjysmĂ«.
âKriza e kostos sĂ« jetesĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«rcĂ«nim i madh pĂ«r⊠besimin te demokracia dhe pĂ«r besimin edhe nĂ« aftĂ«sinĂ« e EvropĂ«s pĂ«r tĂ« vepruarâ, tha Ropke pĂ«r ENR, ku ATSH Ă«shtĂ« anĂ«tare me tĂ« drejta tĂ« plota.
âNe duhet ta trajtojmĂ« kĂ«tĂ« sepse pĂ«rndryshe ne tashmĂ« po shohim standardet themelore, tĂ« drejtat themelore, standardet e shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s qĂ« po gĂ«rryhenâ, shtoi ai.
EESC është një organ këshillues që përfaqëson punëdhënësit, sindikalistët dhe organizatat e shoqërisë civile në të gjithë Evropën.
Ai ka bërë fushatë për vite me radhë për të ndërmarrë më shumë veprime të BE-së për strehimin.
Që nga viti 2010, çmimet e shtëpive janë rritur me 57,9% në të gjithë Bashkimin Evropian dhe qiratë me 27,8%, sipas të dhënave të Eurostat të publikuara në korrik. Gjatë së njëjtës periudhë, pagat kanë pasur vështirësi të përballojnë kostot në rritje.
Me rritjen e kostove të ndërtimit dhe ngadalësimin e ndërtimit, ka më pak banesa të reja që hyjnë në treg. Në të njëjtën kohë, më shumë shtëpi po përdoren për qira afatshkurtra ose blihen si investime, duke e përkeqësuar më tej rritjen e çmimeve, veçanërisht në qytete.
âNe e dimĂ« se nuk ka njĂ« zgjidhje tĂ« vetme pĂ«r tĂ« gjithĂ«â, tha Ropke, ndĂ«rsa shprehu shpresĂ«n se Komisioni Evropian do tĂ« hartojĂ« propozime konkrete, njĂ« kornizĂ« dhe njĂ« plan veprimi pĂ«r shtetet anĂ«tare.
KESE ka dhënë rekomandime për politikat e strehimit në nivel BE-je, duke theksuar një mungesë prej 270 miliardë eurosh (318 miliardë euro) të identifikuar nga Banka Evropiane e Investimeve (BEI).
Ai argumenton se politika e kohezionit tĂ« BE-sĂ« â pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« zvogĂ«luar pabarazitĂ« ekonomike midis shteteve anĂ«tare â duhet tĂ« pĂ«rfshijĂ« instrumente pĂ«r tĂ« trajtuar strehimin e pĂ«rballueshĂ«m dhe se rregullat e buxhetit tĂ« BE-sĂ« duhet tĂ« japin mĂ« shumĂ« liri veprimi.
Brukseli nuk mund të vendosë politika strehimi
BE-ja nuk ka kontroll të drejtpërdrejtë mbi çështjet e strehimit. Nuk mund të nxjerrë ligje ose vendime për gjëra të tilla si çmimet e shtëpive, rregullat e ndërtimit ose politikat e strehimit në të gjithë bllokun. Këto janë pronë e shteteve anëtare.
Megjithatë, BE-ja mund të ndikojë në kryeqytetet kombëtare. Blloku planifikon të paraqesë një Plan Strehimi të Përballueshëm në fillim të vitit 2026.
âKy plan do tĂ« pĂ«rshkruajĂ« se si BE-ja mund tĂ« ketĂ« ndikim dhe si mund tĂ« punojmĂ« sĂ« bashku drejt strehimit tĂ« pĂ«rballueshĂ«m, tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe tĂ« denjĂ« pĂ«r tĂ« gjithĂ«â, tha Dan Jorgensen, komisioneri i parĂ« i Strehimit i BE-sĂ«.
Ai i nxiti evropianët të kontribuojnë në një konsultim publik përmes një pyetësori online.
Strehimi është ngritur në agjendë që nga zgjedhjet e Parlamentit Evropian të vitit të kaluar. Rritja e çmimeve, kostoja e jetesës dhe ekonomia ishin temat kryesore që i motivuan njerëzit të votonin, sipas anketës pas zgjedhjeve të BE-së.
Ropke tha se njĂ« nga pyetjet kryesore Ă«shtĂ« se si tĂ« financohet strehimi. Ai e pranoi se do tĂ« ishte e kushtueshme, por tha se kostoja e mosveprimit do tĂ« ishte âedhe mĂ« e lartĂ«â.
âShpresoj se do tĂ« shohim disa instrumente tĂ« reja. Shohim shumĂ« gatishmĂ«ri te BEI-ja pĂ«r tĂ« ecur pĂ«rpara dhe gjithmonĂ« kam kĂ«mbĂ«ngulur qĂ« politika e kohezionit duhet tĂ« pĂ«rqendrohet mĂ« shumĂ« edhe nĂ« strehimin e pĂ«rballueshĂ«mâ, tha ai./ a.jor.
Lecornu premton ndryshim dhe ândarje tĂ« thellĂ«â me politikĂ«n e vjetĂ«r, ndĂ«rsa pĂ«rballet me sfidĂ«n e vĂ«shtirĂ« pĂ«r tĂ« siguruar mbĂ«shtetjen e parlamentit tĂ« ndarĂ« dhe tĂ« paqĂ«ndrueshĂ«m pĂ«r miratimin e buxhetit tĂ« ri. NĂ«se dĂ«shton, edhe ai rrezikon tĂ« rrĂ«zohet nĂ« pak javĂ«, si paraardhĂ«sit e tij.
âDo tĂ« arrijmĂ« atje⊠AsnjĂ« rrugĂ« nuk Ă«shtĂ« e pamundur,â tha Lecornu, duke theksuar nevojĂ«n pĂ«r kreativitet dhe seriozitet nĂ« bashkĂ«punimin me opozitĂ«n.
Ai pritet të formojë qeverinë e re në javët në vijim, ndërsa Franca po përjeton protesta masive dhe tensione politike, me dhjetëra mijëra protestues në rrugë dhe mbi 80,000 policë të vendosur në të gjithë vendin.
Lecornu, i njohur si njĂ« nga aleatĂ«t mĂ« tĂ« afĂ«rt tĂ« presidentit Emmanuel Macron dhe shpesh quajtur âdjali shpirtĂ«ror i Macronitâ, shihet mĂ« shumĂ« si pĂ«rfaqĂ«sues i vazhdimĂ«sisĂ« sesa ndryshimit rrĂ«njĂ«sor qĂ« kĂ«rkojnĂ« opozitat.
KĂ«to tĂ« fundit paralajmĂ«rojnĂ« se njĂ« gabim i vetĂ«m mund tâi kushtojĂ« Lecornut detyrĂ«n pĂ«rmes njĂ« mocioni mosbesimi, duke e lĂ«nĂ« FrancĂ«n sĂ«rish pa qeveri stabile.
Radio Televizoni Publik Shqiptar (RTSH) është duke u përballur me një krizë financiare, që ka lenë dhjetëra gazetarë dhe bashkëpunëtorë pa paga.
Kjo situatë është denoncuar publikisht nga gazetarët, të cilët po kërkojnë shpjegime.
Gazetarja Elsa Demo nĂ« njĂ« letĂ«r publike tĂ« publikuar nĂ« median Reporter.al tĂ« BIRN Albania, u shpreh se emisioni i saj âARTESâ do tĂ« ndalojĂ« sĂ« transmetuari nĂ« televizionin publik.
âSot duhet tĂ« isha nĂ« transmetim, dhe, me sa di, nuk Ă«shtĂ« asnjĂ« nga programet qĂ« realizohen nga bashkĂ«punĂ«torĂ«t e jashtĂ«m. KĂ«rkova dy herĂ« takim me drejtoreshĂ«n e pĂ«rgjithshme, edhe pse ânuk pretâ mĂ« kishin thĂ«nĂ«. Nuk ka pĂ«rgjigje as stafi i sajâ, u shpreh nĂ« letrĂ«n e saj publike gazetarja Demo.
Ndërsa u shpreh se prej muajsh gazetarët nuk janë paguar në televizionin publik.
âArka boshâ nuk Ă«shtĂ« argument. As kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« institucion publik, tĂ« financuar nga taksapaguesit, dhe as kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r profesionistĂ« qĂ« kanĂ« pĂ«rmbushur detyrimet e tyreâ.
Të njëjtin shqetësim ndau edhe gazetarja e producentja Kozeta Kurti, që u shpreh se prej pesë muajsh ajo dhe stafi i saj nuk janë paguar.
âNĂ« fillim u pĂ«rpoqa jo vetĂ«m vetĂ«, por duke bĂ«rĂ« katalizatorin edhe tĂ« bashkĂ«punĂ«torĂ«ve tĂ« mi, tĂ« tregoja mirĂ«kuptim dhe empati pĂ«r njĂ« grup njerĂ«zish qĂ« janĂ« rishtarĂ«, qĂ« u duhet kohĂ« tĂ« kuptojnĂ« ku kanĂ« ardhur, tĂ« analizojnĂ« situatĂ«n etj, etj. MĂ« vonĂ« nuk lashĂ« vend pa trokiturâ, shkruan Kurti nĂ« njĂ« reagim publik.
Në prill të 2025-ës në krye të RTSH-së u vendos gazetarja Eni Vasili.
Vasili konstatoi se RTSH është në krizë, dhe dërgoi kërkese zyrtare për mbështetje financiare nga buxheti i shtetit, drejtuar ministrit te financave.
Sipas kërkesës, institucioni ka rreth 8 milionë euro detyrime për shkak të keqmenaxhimit të viteve të shkuara.
Organizatat e medias, thirrje për masa të menjëhershme
Rrjeti i Gazetarëve të Sigurt (Safe Journalist) kërkoi nga RTSH-ja që të veprojë me hapa transparentë, duke publikuar një plan të qartë dhe me një afat konkret për të shlyer detyrimet.
âRTSH duhet tĂ« bashkĂ«punojĂ« plotĂ«sisht me organet e mbikĂ«qyrjes. KĂ«shilli Drejtues duhet tĂ« mbajĂ« mbledhje tĂ« hapura dhe tĂ« publikojĂ« procesverbalet; Inspektorati i PunĂ«s duhet tĂ« verifikojĂ« respektimin e kontratave dhe pagesave me mbĂ«shtetjen aktive tĂ« RTSH; dhe Autoriteti i Mediave Audiovizive duhet tĂ« vlerĂ«sojĂ« vijimĂ«sinĂ« e detyrimeve tĂ« shĂ«rbimit publik dhe standardeve tĂ« transparencĂ«sâ, thuhet nĂ« komunikimin e Rrjetit tĂ« GazetarĂ«ve tĂ« Sigurt.
Mes te tjerash, Rrjeti thekson se për çështjet gjyqësore të nisura nga ish-punonjësit e RTSH-së gjykata ka një rol thelbësor, ndëra publikut, si aktori më i rëndësishëm duhet ti rikthehet besimi tek media publike.
Asociacioni i Gazetarëve të Shqipërisë u shpreh se ka kërkuar informacion për situatën por prej 10 ditësh nuk ka mundur të marrë një përgjigje nga RTSH-ja.
âKjo qasje jo vetĂ«m qĂ« dĂ«mton rĂ«ndĂ« tĂ« drejtat e punonjĂ«sve tĂ« medias, por cenon edhe besimin publik tek Televizioni Publik, i cili financohet nga taksapaguesit shqiptarĂ« dhe ka detyrimin ligjor e moral pĂ«r tĂ« respektuar standardet mĂ« tĂ« larta tĂ« transparencĂ«s dhe korrektĂ«sisĂ«â, u shpreh Asociacioni, ndĂ«rsa i bĂ«ri thirrje drejtuesve tĂ« RTSH-sĂ« tĂ« marrin masa tĂ« menjĂ«hershme.
RTSH ka qenë në qendër të debatit publik, që nga koha kur në krye të institucionit ishte Alfred Peza. Ai dha dorëheqjen një vit pas marrjes së detyrës në shtator 2024, pas një periudhe të tensionuar gjatë së cilës u kritikua për shkarkime të shumta të gazetarëve dhe punonjësve të RTSH-së.
Ka shumë histori që ia vlen të tregohen për pandeminë e COVID-19. Por, nëse i analizojmë ato, thuajse të gjitha flasin për politikën dhe mënyrën e vendimmarrjes.
Cili autoritet e menaxhoi: qeveria apo komuniteti shkencor i mjekëve? Mbi të gjitha, a kishte transparencë dhe hapësirë për kritika?
Sipas qeverisĂ« u veprua nĂ« kohĂ«, shifrat tregojnĂ« pĂ«r 310 mijĂ« tĂ« infektuar dhe 3,625 viktima.Â
Qeveria thotĂ« se e menaxhoi situatĂ«n me sukses. Sipas saj vetĂ«m 11.5% e popullsisĂ« u prek nga virusi dhe 1.2% e tĂ« prekurve humbĂ«n jetĂ«n.Â
Por çfarë ndodhi përtej këtyre shifrave dhe çfarë thuhet sot për pandeminë?
âKrim dhe ndĂ«shkimâ mes bluzave tĂ« bardha
Alarmin për COVID-19 në Shqipëri e ndezën lajmet nga Italia. Ishte shkurti 2020. Qindra viktima raportoheshin çdo ditë në vendin fqinj duke nxitur frikë dhe pasiguri.
Shqiptarët ishin shpërqendruar nga kërcënimi i virusit prej traumave që la pas tërmeti i nëntorit 2019. Virusi në fakt përflitej prej së paku katër muajsh nëpër botë.
Ilir Allkja ishte mjek i UrgjencĂ«s LĂ«vizĂ«se nĂ« QendrĂ«n Spitalore Universitare âNĂ«nĂ« Terezaâ (QSUNT). Ai kujton pĂ«r Citizens.al se fillimisht nisi tĂ« tregohej kujdes pĂ«r rastet qĂ« kishin histori udhĂ«timi nga Italia.Â
Simptomat ishin të ngjashme me gripin apo ftohjen: temperaturë, rrufë dhe kollë e rënduar. Por thirrjet për ambulancë nisën të fshihnin rastet e dyshimta për COVID-19 me dhimbje barku apo të vjella.
Kur dyshohej për COVID-19, ekipi i urgjencës vishej me veshje mbrojtëse. Për thirrjet e zakonshme ato nuk përdoreshin.
Për javë me radhë, ekipi i doktor Allkjës u përball me raste të rrezikshme infektimi.
Më 9 mars 2020, qeveria konfirmoi zyrtarisht rastin e parë me COVID-19 në Shqipëri.
Allkja kujton të paktën tre raste të dyshimta të një mbrëmje më pas. Qendra e Urgjencave i kishte referuar si probleme reumatologjike, neurologjike dhe gastrointestinale. Por të tre pacientët kishin ardhur nga Italia dhe kishin temperaturë.
âIshin me ethe, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ishin referuar pĂ«r shqetĂ«sime qĂ« nuk kishin lidhje fare me COVID-19,â thotĂ« Allkja teksa tregon se ai dhe ekipi ishin nisur pa veshjet mbrojtĂ«se.
Të nesërmen, më 11 mars, Organizata Botërore e Shëndetësisë e shpalli infeksionin pandemi globale.
I tronditur nga zhvillimet dhe situata e përsëritur, Allkja tregon se kontaktoi Shefin e Shërbimit në QSUNT dhe drejtuesin e Qendrës Kombëtare të Urgjencave Mjekësore.
âNuk mora asnjĂ« pĂ«rgjigje, qoftĂ« dhe njĂ« fjalĂ« mbĂ«shtetĂ«se,â kujton Allkja pĂ«r Citizens.al. Ai e ruan ende mesazhin e dĂ«rguar nĂ« telefon.
Mjeku Ilir Allkja gjatë një deklarate për mediat, dhjetor 2020/Facebook.
I kapluar nga lodhja, frika prej infektimit dhe shpërfillja institucionale, mjeku i urgjencave lëvizëse u mbyll në karantinë. Për të dhe kolegët, nuk pati ndihmë psikologjike, pavarësisht stresit dhe dinamikave të jashtëzakonshme në ritmet e punës.
NĂ« kĂ«to kushte, Allkja botoi njĂ« video nĂ« Facebook. Ai apeloi pĂ«r mĂ« shumĂ« kujdes dhe koordinim pĂ«r masat mbrojtĂ«se. Synimi i tij ishte tĂ« ndĂ«rgjegjĂ«sonte pĂ«r ruajtjen e jetĂ«ve tĂ« bluzave tĂ« bardha.Â
âVeshjet vlejnĂ« mĂ« pak se jeta jonĂ«,â ishte apeli publik i tij.
Por, nĂ« 9 muaj (deri nĂ« dhjetor 2020), nga COVID-19 humbĂ«n jetĂ«n mbi 50 mjekĂ«. Mes tyre dy kolegĂ« tĂ« AllkjĂ«s.Â
Në prill, teksa qeveria po shqyrtonte lirimin e masave kufizuese, Allkja drejtoi një apel tjetër.
Ai sugjeroi decentralizimin e trajtimeve pĂ«rtej QSUNT-sĂ« dhe spitalit âShefqet Ndroqiâ duke pĂ«rfshirĂ« spitalet rajonale.Â
I mirinformuar nga zhvillimet nĂ« vendet e tjera, si Franca, Allkja i drejtoi njĂ« letĂ«r tĂ« hapur qeverisĂ«. Ai kĂ«shilloi angazhimin edhe tĂ« sistemit tĂ« referimit â mjekĂ«t e familjeve.
Kjo qasje u përdor nga qeveria vetëm në fund të vitit 2020. Në atë kohë, bilanci zyrtar i pandemisë kishte shkuar në 23,500 raste me rreth 1,200 viktima.
Më 30 dhjetor 2020, Allkja ishte në shërbim kur mori shkresën e pushimit nga puna. Në kulmin e pandemisë, ai u shkarkua pa paralajmërim.
âE prisja pasi isha linçuar publikisht, jo pĂ«r ndonjĂ« shkelje, por sepse kĂ«rkova tĂ« shpĂ«toheshin mĂ« shumĂ« jetĂ«,â thotĂ« mjeku.
Qeveria e etiketoi AllkjĂ«n âmilitant tĂ« opozitĂ«sâ. Drejtoria e arsyetoi pushimin me shkelje etike nĂ« qĂ«ndrimet publike qĂ« ai kishte mbajtur.
Sot Allkja punon në një spital privat. Sipas tij, propaganda politike kufizoi dhe instrumentalizoi profesionistët e shëndetësisë.
âPatĂ«n paturpĂ«sinĂ« tĂ« bĂ«nin edhe koncerte nĂ«pĂ«r spitale,â shton Allkja duke e cilĂ«suar periudhĂ« tejet frustruese.
Amulli dhe shmangie informacioni
Gjatë pandemisë isha gazetar në Euronews Albania. Në tetorit 2020, zëvendësministrja e shëndetësisë, Mira Rakacolli, ishte e ftuar në emisionin e Ilva Tares.
Media kishte shtatë muaj që vinte në diskutim bilancin zyrtar të pandemisë. Qeveria raportonte vetëm vdekjet spitalore si raste të konfirmuara me COVID-19.
I sugjerova drejtueses sĂ« informacionit qĂ« ta pyeste zĂ«vendĂ«sministren pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« çështje. A kishte qeveria tĂ« dhĂ«na edhe pĂ«r vdekjet jospitalore dhe a mund tâi bĂ«nte ato publike.
âPo tĂ« mi kishit dhĂ«nĂ« pyetjet para, do tĂ« kisha ardhur [me tĂ« dhĂ«nat]âŠâtha Rakacolli.
âPa diskutim qĂ«, po!â shtoi si pĂ«rgjigje nĂ«se shifrat mund tĂ« jepeshin pas njĂ« kĂ«rkese pĂ«r informim.
Kërkesa u dërgua, por përgjigja nuk erdhi kurrë. Pesë vite më pas bilanci i pandemisë së COVID-19 nuk është rishikuar, ose së paku nuk publikohet.
Përkundrazi. Faqja zyrtare që dikur mbante shifrat e pandemisë është zeruar nga informacioni. Instituti i Shëndetit Publik (ISHP) të adreson te Ministria e Shëndetësisë.
NĂ« vend tĂ« njĂ« pasqyre tĂ« plotĂ«, zyrtarisht jepen vetĂ«m pĂ«rgjigje tĂ« pjesshme. Ministria tha pĂ«r Citizens.al se emergjenca kombĂ«tare âpĂ«rfundoi mĂ« 5 maj 2023â.
Këtë nuk e mbështeti me asnjë vendim qeverie, apo urdhër, por me një link të faqes kryesore të OBSH-së. Në këtë mënyrë duket se Shqipëria nuk ka një datë zyrtare se kur doli nga pandemia e koronavirusit.
Si bilanc përfundimtar ministria dha raportin ditor të datës 25 prill 2023 me 310,536 të infektuar dhe 3,625 të vdekur.
Pas ndĂ«rhyrjes sĂ« Komisionerit pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n e Informimit, ISHP tha se âĂ«shtĂ« hequr vetĂ«m emergjencaâ dhe se âpandemia vazhdonâ. Sipas ISHP, analizat pĂ«rfundimtare do tĂ« bĂ«hen ânĂ« pĂ«rfundim tĂ« pandemisĂ«â.
Ndërkohë, ministria pranoi 32 viktima nga radhët e bluzave të bardha mes të cilëve katër infermierë. Por kjo nuk përputhet me të dhënat nga Urdhri i Mjekëve të Shqipërisë. Për Citizens.al ai foli për 59 mjekë të vdekur gjatë pandemisë.
Kryeministri Rama gjatë një videotakimi me kabinetin, gjatë pandemisë daljet online të tij ishin të shpeshta/Facebook.
Bilanci âi fshehurâ i vdekjeve
Përpara pandemisë, në Shqipëri, çdo vit humbnin jetën 21,000-21,500 persona. Një mesatare shumëvjeçare, me prirje rritëse që lidhej kryesisht me plakjen e popullsisë.
Por gjatë pandemisë, vdekjet e regjistruara tejkaluan ndjeshëm këtë raport. Prirja kapërceu mesataren dhe prodhoi një bilanc lufte që ende nuk është arsyetuar nga autoritetet shqiptare.
Sipas INSTAT, në 2020, në Shqipëri u shënuan 27,605 vdekje. Viti i parë i pandemisë regjistroi 25.8% më shumë fatalitete se viti 2019.
NĂ« 2021 pati 30,507 vdekje â 10.5% mĂ« shumĂ« se 2020. NjĂ« vit mĂ« vonĂ«, 23,998 vdekje â 21.3% mĂ« pak. NdĂ«rsa nĂ« 2023 shifrat u kthyen te mesatarja shumĂ«vjeçare (21,286 vdekje, 11.3% mĂ« pak se 2022).
Në total, gjatë tre vite e gjysmë pandemi Shqipëria vuajti mbi 17,500 vdekje se periudha normale. Kjo ngre dyshimin se fatalitetet lidhen direkt, ose indirekt me pasojat e COVID-19.
Megjithatë, qeveria njeh vetëm 3,625 vdekje nga koronavirusi, rreth 5 herë më pak se kjo valë vdekjesh. Shifra është vetëm për periudhën mars 2020-prill 2023, e cila u konfirmua edhe nga ministria edhe nga ISHP.
Me gjasë, testimet e pakta ndikuan që jo të gjitha vdekjet të përfshiheshin në bilancin zyrtar. Vdekja llogaritej e shkaktuar nga COVID-19 vetëm nëse: viktima rezultonte pozitiv në teste dhe pasqyrohej në aktin mortor.
Gjatë gjithë pandemisë, qeveria u kritikua për mungesë transparence dhe testime të ulëta.
Deri mĂ« 16 prill 2023, ishin kryer 2,052,830 teste. Mesatarja e pĂ«rgjithshme ishte 1,808 teste nĂ« ditĂ« â me mbulim 664 teste çdo 1,000 banorĂ«.
Për krahasim, në qershor 2022, shtete si Serbia, apo Maqedonia e Veriut kishin si mbulim 986 deri 1,434 teste për 1,000 banorë çdo ditë.
Me më pak testime, Shqipëria pati më pak raste të konfirmuara. Për rrjedhojë, më pak vdekje të raportuara prej COVID-19.
Të dhëna të tjera nga INSTAT e mbështesin këtë ide. Për shembull, vdekjet nga sëmundjet e frymëmarrjes u rritën ndjeshëm gjatë pandemisë.
Zakonisht, mĂ« parĂ«, ato varionin nĂ« shifrat 500-700 vdekje nĂ« vit. GjatĂ« tre viteve pandemike u raportuan si total 6,878 vdekje nga kĂ«to sĂ«mundje â 3,233 vetĂ«m nĂ« vitin 2022.
Kjo sugjeron se shumĂ« nga kĂ«to vdekje mund tĂ« kenĂ« pasur lidhje me COVID-19 â infeksion, i cili godiste rrugĂ«t e frymĂ«marrjes. Ato mund tĂ« mos jenĂ« klasifikuar si vdekje nga koronavirusi pĂ«r mungesĂ« tĂ« testimeve.
Këto të dhëna tregojnë nevojën për analizë të thelluar. Bilanci zyrtar i pandemisë në Shqipëri duhet rishikuar. Mijëra vdekje nuk mund të fshihen për efekt propagande.
Mjeku epidemiolog Taulant Muka/Facebook.
Nevoja për reforma dhe reflektim
Pesë vite pas shpërthimit të pandemisë, kritikat për menaxhimin e saj mbeten.
Taulant Muka, mjek epidemiolog, gjatë pandemisë, punonte në një universitet në Zvicër. Si studiues, ai sjell një këndvështrim të dyfishtë: nga brenda akademisë dhe jashtë sistemit shëndetësor shqiptar.
Sipas tij qeveria aplikoi një qasje krejtësisht politike dhe jo shkencore në menaxhimin e situatës. Muka beson se ajo madje e përkeqësoi gjendjen.
âKomisioni qeveritar la jashtĂ« ekspertĂ«t shkencorĂ«, tĂ« cilĂ«t mund tĂ« kishin ofruar udhĂ«zime mĂ« efektive,â thotĂ« ai.
Sipas Mukës, masat ishin të pakoordinuara dhe shpesh tragjikomike, kryesisht të huazuara nga vendet e tjera.
âNĂ« TiranĂ« u nxorĂ«n tanket pĂ«r tĂ« luftuar virusin,â kujton ai bashkĂ« me udhĂ«zimet absurde pĂ«r udhĂ«time âdiagonalâ nĂ« taksi.
Sipas Mukës, këto vendime treguan mungesë totale të udhëheqjes shkencore.
Në nisje të pandemisë, ai kishte kryer projeksione të pavarura të bilancit që rrezikonte Shqipëria. Një prej skenarëve të tij parashikonte 16-18 mijë vdekje shtesë.
âFatkeqĂ«sisht, kĂ«to parashikime u konfirmuan,â thotĂ« pĂ«r Citizens.al. TĂ« dhĂ«nat e shqyrtuara mĂ« lart nga raportimet e INSTAT duket se e mbĂ«shtesin kĂ«tĂ« tezĂ«.
âMasat e qeverisĂ« nuk patĂ«n ndikim tĂ« matshĂ«m nĂ« reduktimin e vdekshmĂ«risĂ«.â thekson Muka.
Ai kritikon edhe përqendrimin e trajtimit vetëm në Spitalin Infektiv. Sipas tij, kjo strategji u përdor më shumë për kontroll informacioni, se sa përkujdesje shëndetësore.
Muka thotë se Shqipëria vuajti edhe nga mungesa e kapaciteteve shkencore. Universitetet nuk prodhuan të dhëna apo analiza që mund të ndihmonin qeverinë në menaxhimin e krizës. Ndërsa akademikët u përfshinë në propagandë politike.
Ky pretendim duket se u konfirmua nga Universiteti i Mjekësisë. Fakulteti i Shkencave Mjekësore Teknike tha për Citizens.al se deri në prill 2025 realizoi vetëm katër punime shkencore.
Një prej punimeve trajtonte ndikimet e mundshme të virusit te pacientët me diabet. Të tjerat, botime të vitit 2020-2022, përqendroheshin te pasojat në shëndetin mendor të stafit mjekësor.
Ndërkohë, mungesa e kontrolleve dhe protokolleve të qarta mjekësore solli pasoja.
Muka përmend përdorimin në masë të pakontrolluar të antibiotikëve dhe kthimin e klinikave dhe farmacive si tregje pa rregulla. Kjo, sipas tij, krijoi një skenar të rrezikshëm për xhepat dhe shëndetin e qytetarëve.
Për të ardhmen, Muka ndan bindjen se nevojitet hulumtim i thelluar shkencor dhe institucional për menaxhimin e pandemisë. Ai thotë se është e rëndësishme që të shqyrtohen evidencat mbi të cilat u bazuan masat e marra.
âMinistria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« duhet tĂ« mbajĂ« pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r vdekjet shtesĂ«,â thekson Muka. Sipas tij ShqipĂ«ria u rendit ndĂ«r vendet me shkallĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vdekshmĂ«risĂ« nĂ« EvropĂ« gjatĂ« pandemisĂ«.
âPa reflektim tĂ« sinqertĂ« dhe reforma tĂ« thella, sidomos nĂ« arsim tĂ« lartĂ«, do mbetemi tĂ« papĂ«rgatitur pĂ«r sfidat e ardhshme,â pĂ«rfundon ai.
PolitikĂ«bĂ«rĂ«sit francezĂ« kanĂ« diskutuar nĂ«se vendi do tĂ« detyrohet tĂ« kalojĂ« kufirin e borxhit qĂ« ka ndaj Fondit Monetar NdĂ«rkombĂ«tar, nĂ«se parlamenti vazhdon tĂ« rezistojĂ« ndaj reformave buxhetore dhe tĂ« zvogĂ«lojĂ« totalin e borxhit. Aktualisht, financat publike tĂ« FrancĂ«s janĂ« lĂ«msh. Parisi nuk ka qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« ulĂ« huamarrjen qĂ« nga fundi i pandemisĂ«, [âŠ]
âĂshtĂ« njĂ« votĂ« qartĂ«sie dhe pĂ«rgjegjĂ«sie. Nuk duhet tĂ« mohojmĂ« dhe as tĂ« jemi nĂ« katastrofĂ«â, tha Emmanuel Macron nĂ« njĂ« takim tĂ« kabinetit tĂ« FrancĂ«s kĂ«tĂ« mĂ«ngjes, sipas burimeve qĂ« morĂ«n pjesĂ« nĂ« takim, nĂ« lidhje me vendimin e Kryeministrit François Bayrou pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar njĂ« votĂ« besimi.Â
âNe arritĂ«m tĂ« konsolidonim financat publike midis viteve 2017 dhe 2019, duke krijuar vende pune dhe duke ulur taksat. Sfida mund tĂ« pĂ«rballohet. Ky Ă«shtĂ« njĂ« votĂ« pĂ«r situatĂ«n dhe parimet, jo pĂ«r buxhetin, dhe kjo lejon negociata mĂ« pasâ, theksoi presidenti francez.Â
Ndërkohë, qëndrimi i qeverisë franceze në lidhje me votimin e 8 shtatorit në Asamblenë Kombëtare u dha pas mbledhjes së kabinetit nga zëdhënësja e qeverisë Sophie Prima , duke theksuar se çështja nuk ka të bëjë me një buxhet, por me një diagnozë të kursit të vendit.
Prima tha se Presidenti francez Emmanuel Macron Ă«shtĂ« nĂ« bashkĂ«veprim, dakordĂ«si dhe mbĂ«shtetje tĂ« pĂ«rsosurâ me drejtimin e Bayrou-t pĂ«r tĂ« prodhuar mĂ« shumĂ« rritje dhe pĂ«r tĂ« menaxhuar mĂ« mirĂ« burimet publike. Ajo theksoi se âracionalizimi dhe vendosmĂ«riaâ janĂ« tĂ« nevojshme nĂ« periudhĂ«n e ardhshme.
GJENEVE, 26 gusht /ATSH-AA/ â Olga Cherevko, zĂ«dhĂ«nĂ«se e ZyrĂ«s sĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Koordinimin e ĂĂ«shtjeve Humanitare (UNOCHA), deklaroi se uria nĂ« Gaza po pĂ«rshkallĂ«zohet me shpejtĂ«si dhe paralajmĂ«roi se nĂ«se situata aktuale nuk adresohet nĂ« mĂ«nyrĂ« holistike, uria mund tĂ« pĂ«rhapet lehtĂ«sisht nĂ« pjesĂ« tĂ« tjera tĂ« GazĂ«s.
Cherevko në një intervistë për Anadolu foli në lidhje me situatën në Gaza e cila është nën sulme intensive izraelite.
Ajo deklaroi se uria dhe kriza e ushqimit janë të përhapura në Gaza dhe theksoi se konfirmimi i urisë në qytetin e Gazës në një raport të botuar nga Klasifikimi i Fazës së Integruar të Sigurisë Ushqimore (IPC) i mbështetur nga Kombet e Bashkuara (OKB) nuk ishte surprizë.
âSado e tmerrshme tĂ« jetĂ« (uria nĂ« Gaza), Ă«shtĂ« diçka pĂ«r tĂ« cilĂ«n kemi paralajmĂ«ruar prej muajsh. Ne e kemi ngritur kĂ«tĂ« çështje dhe e kemi theksuar rrezikun nĂ« çdo platformĂ« tĂ« mundshme, duke thĂ«nĂ« se po ndodh prej muajsh. NĂ«se kjo situatĂ« nuk ndryshon, do tĂ« shohim skenarin mĂ« tĂ« keqâ, tha Cherevko.
Ajo ka kujtuar se raporti i IPC-së theksoi se nëse situata aktuale nuk trajtohet në mënyrë të saktë, uria mund të përhapet lehtësisht në pjesë të tjera të Gazës.
âE vetmja mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« ndaluar urinĂ« (nĂ« Gaza) tani Ă«shtĂ« tĂ« lejojmĂ« furnizime tĂ« mjaftueshme qĂ« tĂ« hyjnĂ« dhe tĂ« arrijnĂ« mĂ« tĂ« prekshmit. Pengesa qĂ« hasim duhet tĂ« hiqen dhe duhet tĂ« lejohet qasje e vazhdueshme, e parashikueshme dhe e sigurt pĂ«r tĂ« arritur mĂ« tĂ« prekshmitâ, tha Cherevko.
Zëdhënësja theksoi se numri i pacientëve të sjellë në Spitalin Nasser në Gazën jugore për shkak të kequshqyerjes po rritet çdo ditë, duke theksuar se kjo ka qenë një krizë që ka vazhduar prej muajsh.
â Uria dhe kriza nĂ« Gaza
âAktualisht jemi nĂ« njĂ« fazĂ« ku uria (nĂ« Gaza) po pĂ«rshpejtohet mjaft shpejtâ, tha Cherevko, duke shtuar se ata (Izraeli) nuk po lejojnĂ« qĂ« tĂ« gjitha ndihmat nĂ« Gaza tĂ« kalojnĂ« dhe furnizimet me ndihmĂ« tĂ« dorĂ«zohen shpejt.
Cherevko deklaroi se raporti i IPC-sĂ« pĂ«r urinĂ« tregoi se ofrimi i ndihmĂ«s humanitare u vonua nĂ« shumĂ« mĂ«nyra, duke thĂ«nĂ«: âVdekje tĂ« parandalueshme kanĂ« ndodhur tashmĂ«. Kjo situatĂ«, e cila Ă«shtĂ« tĂ«rĂ«sisht e shkaktuar nga njeriu, mund tĂ« ishte parandaluar nĂ«se do tĂ« kishim kĂ«rkuar qĂ« ajo tĂ« ndalej dhe tĂ« adresohej. FatkeqĂ«sisht, nuk u ndĂ«rmor asnjĂ« veprim dhe nuk u ndĂ«rmorĂ«n hapa tĂ« mjaftueshĂ«m pĂ«r ta ndaluar atĂ«â.
Ajo tha se njerëzit që takoi në Gaza gjatë armëpushimit po përjetonin frikë dhe pasiguri të madhe, duke u kujtuar atyre se ata i janë nënshtruar vdekjes, shkatërrimit dhe zhvendosjes për gati 2 vjet.
âJam shumĂ« e shqetĂ«suar se nĂ«se kjo nuk ndalet dhe nuk ka njĂ« zgjidhje pĂ«r konfliktin sĂ« shpejti, do tĂ« arrijmĂ« nĂ« njĂ« pikĂ« pa kthim. Mendoj se kjo Ă«shtĂ« mendimi mĂ« i frikshĂ«m. Po shohim viktima masive, zhvendosje tĂ« detyruara. Gjithashtu po shohim qĂ« tĂ« gjitha kĂ«to sulme tĂ« vazhdojnĂ« dhe njerĂ«z tĂ« vdesin nga uria. Shpresa jonĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r njĂ« armĂ«pushim. Ne kemi nevojĂ« pĂ«r lirimin e pakushtĂ«zuar dhe tĂ« menjĂ«hershĂ«m tĂ« tĂ« gjithĂ« pengjeve dhe situata duhet tĂ« ndryshojĂ«. Ne duhet tâi japim fund kĂ«saj vuajtjeje dhe urie. Ne kemi nevojĂ« pĂ«r qasje tĂ« parashikueshme dhe tĂ« sigurtâ, tha Cherevko.  /os/
Login
