TIRANĂ, 20 nĂ«ntor/ATSH/ NĂ« njĂ« periudhĂ« qĂ« pĂ«rshkruhet si njĂ« moment kyç pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« nĂ« kuadĂ«r tĂ« integrimit nĂ« BE, njĂ« mision i Fondit Monetar NdĂ«rkombĂ«tar (FMN), i udhĂ«hequr nga Anke Weber, ka pĂ«rfunduar njĂ« vizitĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« TiranĂ« pĂ«r tĂ« zhvilluar diskutime mbi Konsultimin e Nenit IV pĂ«r vitin 2025 me autoritetet shqiptare.
Në përfundim të vizitës, misioni publikoi një deklaratë për medie në të cilën theksohet se Shqipëria ndodhet në një pikë kthese, me qeverinë që po avancon reforma të guximshme për të siguruar anëtarësimin në BE deri në vitin 2030.
âShqipĂ«ria gĂ«zon njĂ« nga normat mĂ« tĂ« larta tĂ« rritjes nĂ« EvropĂ«, inflacion tĂ« ulĂ«t, borxh publik nĂ« rĂ«nie dhe rezerva tĂ« forta valutore. Duke u mbĂ«shtetur mbi kĂ«to themele, ShqipĂ«ria ndodhet nĂ« njĂ« pikĂ« kthese, me qeverinĂ« qĂ« po avancon reforma tĂ« guximshme pĂ«r tĂ« siguruar anĂ«tarĂ«simin nĂ« BE deri nĂ« vitin 2030. NdĂ«rsa perspektiva afatshkurtĂ«r mbetet e favorshme, rruga drejt anĂ«tarĂ«simit shoqĂ«rohet me sfida strukturoreâ, citohet deklarata.
Sipas Misionit, ekzistojnë boshllëqe të rëndësishme në reforma ndaj standardeve të BE-së mes produktivitetit në stanjacion, ndërkohë që një mjedis global më i paqëndrueshëm, i shoqëruar me presione të brendshme mbi pagat dhe çmimet e aseteve, paraqet rreziqe për qëndrueshmërinë e rritjes së drejtuar nga turizmi.
Sipas Misionit, rritja e udhëhequr nga turizmi dhe perspektiva makroekonomike e Shqipërisë pritet të mbeten të forta.
âPas njĂ« rritje mesatare prej rreth 4,25% nĂ« periudhĂ«n pas pandemisĂ«, PBB reale parashikohet tĂ« rritet me 3,5% nĂ« 2025, kryesisht e nxitur nga konsumi privat, dhe 3.6 % nĂ« 2026, duke reflektuar njĂ« pĂ«rshpejtim modest tĂ« rritjes nĂ« partnerĂ«t kryesorĂ« tregtarĂ« tĂ« eurozonĂ«sâ, citohet deklarata.
Misioni vlerëson se efektet e drejtpërdrejta nga tarifat e SHBA-së janë minimale, ndërsa efektet indirekte nga masat tregtare globale dhe pasiguria deri tani duken të kufizuara.
Pavarësisht një moderimi, thuhet më tej, turizmi vijon të ofrojë mbështetje të qëndrueshme për prodhimin ekonomik.
âInflacioni parashikohet tĂ« rritet gradualisht nga 2,2% nĂ« 2025 nĂ« objektivin 3,2% nĂ« gjysmĂ«n e dytĂ« tĂ« 2026, nĂ« kushtet e njĂ« tregu pune tĂ« ngushtĂ« dhe pagave nĂ« rritje.
Deficiti i llogarisĂ« korrente parashikohet nĂ« 2,8% tĂ« PBB-sĂ« nĂ« 2025 dhe tĂ« zgjerohet gradualisht nĂ« rreth 3,5% tĂ« PBB-sĂ« nĂ« afat tĂ« mesĂ«m, teksa tĂ« ardhurat e disponueshme dhe shpenzimet kapitale publike rrisin importetâ, theksohet nĂ« deklaratĂ«.
Sipas Misionit, tensionet gjeopolitike, masat e përshkallëzuara tregtare, paqëndrueshmëria e çmimeve të lëndëve të para dhe pasiguria e zgjatur mund të prekin partnerët kryesorë tregtarë të Shqipërisë dhe të dobësojnë kërkesën e jashtme.
Po ashtu theksohet se paqëndrueshmëria e tregjeve financiare globale dhe korrigjimet e çmimeve të aseteve mund të ulin kërkesën për borxhin sovran shqiptar dhe të rrisin rreziqet e rifinancimit.
âBrenda vendit, njĂ« rĂ«nie mĂ« e theksuar nga sa pritej nĂ« popullsinĂ« nĂ« moshĂ« pune mund tĂ« thellojĂ« mungesat e fuqisĂ« punĂ«tore, tĂ« nxisĂ« inflacionin, tĂ« diktojĂ« njĂ« qĂ«ndrim mĂ« tĂ« shtrĂ«nguar tĂ« politikĂ«s monetare dhe tĂ« zbehĂ« perspektivat e rritjes. NĂ« anĂ«n pozitive, zbatimi i qĂ«ndrueshĂ«m i agjendĂ«s sĂ« reformave tĂ« BE-sĂ« mund tĂ« nxisĂ« produktivitetin dhe rritjenâ, citohet deklarata.
Bazuar në politikat aktuale, stafi i FMN-së projekton një suficit të vogël primar në 2025 dhe 2026 dhe një balance primare zero më pas.
Rritjet e planifikuara të pensioneve mesatare përmes bonuseve mujore (p.sh., nga 270 euro në 400 euro për pensionet urbane) duke nisur nga 2026 do të financohen pjesërisht nga pritshmëritë për të ardhura shtesë të Strategjisë Afatmesme të të Ardhurave (SAA), kursime në shpenzimet korente dhe nën-ekzekutimi i shpenzimeve kapitale.
Borxhi publik projektohet të bjerë nga 54% e PBB-së në fund të 2025 në rreth 50% të PBB-së deri në 2030.
Ndërsa dinamika e borxhit është përmirësuar dukshëm vitet e fundit, nevojat ende relativisht të mëdha për financim bruto, mesatarisht 13% e PBB-së për periudhën 2025-2030, nënvizojnë rëndësinë e vazhdimit të reformave të menaxhimit të borxhit.
Si shumë vende të tjera evropiane, Misioni vë në dukje se Shqipëria përballet me presione shpenzimesh publike të cilat, nëse nuk adresohen tani, mund të rrezikojnë qëndrueshmërinë fiskale në afat të mesëm.
âTendencat demografike pritet tĂ« rrisin shpenzimet pĂ«r pensione dhe shĂ«ndetĂ«si, veçanĂ«risht pas vitit 2030, ndĂ«rsa angazhimi nĂ« NATO pĂ«r tĂ« alokuar 5% tĂ« PBB-sĂ« pĂ«r shpenzime mbrojtjeje dhe sigurie deri nĂ« 2035 do tĂ« ushtrojĂ« presion shtesĂ« mbi financat publikeâ, thuhet nĂ« deklaratĂ«.
Për të forcuar qëndrueshmërinë dhe produktivitetin, Misioni nënvizon se do të nevojiten gjithashtu investime më të mëdha në arsim, trajnim dhe përshtatje ndaj klimës.
Për të adresuar këto sfida dhe ruajtur hapësirat fiskale, stafi rekomandon një paketë masash nxitëse për rritjen, të përqendruar te mobilizimi i qëndrueshëm i të ardhurave, reformat e politikave tatimore dhe përmirësimi i cilësisë së shpenzimeve publike.
âPĂ«r rrjedhojĂ«, reformat nĂ« tĂ« ardhura duhet tĂ« fokusohen nĂ« racionalizimin e shpenzimeve tatimore, modernizimin e taksave mbi pronĂ«n dhe forcimin e administratĂ«s tatimore. Shpenzimet tatimore tĂ« kushtueshme dhe regresive, si pragjet e larta tĂ« pĂ«rjashtimit nga TVSH-ja, incentivat sektoriale dhe regjimet preferenciale pĂ«r tĂ« vetĂ«punĂ«suarit, duhet tĂ« hiqen gradualisht pasi efektiviteti i tyre Ă«shtĂ« i pasigurtâ, citohet deklarata.
Po ashtu theksohet se vendosja e një takse mbi pronën, të bazuar mbi vlerën, dhe përshpejtimi i zbatimit te saj do të mbështesin financat vendore.
Sipas Misionit, marrĂ«veshja e propozuar e âPaqes Fiskaleâ, me elemente tĂ« tilla si marrĂ«veshje vullnetare pĂ«r pĂ«rcaktimin paraprak tĂ« fitimeve tĂ« tatueshme dhe pezullim tĂ« auditimeve gjatĂ« periudhĂ«s sĂ« marrĂ«veshjes, fshirje tĂ« detyrimeve tatimore e doganore dhe rivlerĂ«sim tĂ« pasqyrave financiare tĂ« sĂ« kaluarĂ«s me njĂ« normĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« njĂ«trajtshme, rrezikon tĂ« minojĂ« pajtueshmĂ«rinĂ« tatimore, tĂ« dobĂ«sojĂ« besueshmĂ«rinĂ« e auditimeve dhe tĂ« pĂ«rmbysĂ« arritjet e deritanishme nĂ« modernizimin e administratĂ«s tatimore.
âBonuset me bazĂ« tĂ« gjerĂ« pĂ«r pensionet duhet tĂ« shmangen, pasi janĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r tâu kthyer pas, dobĂ«sojnĂ« lidhjen me kontributet dhe rrezikojnĂ« qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« fiskale. NĂ« vend tĂ« tyre duhet tĂ« pĂ«rdoren programet e asistencĂ«s sociale tĂ« targetuara mirĂ« pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur grupet nĂ« nevojĂ«â, thuhet nĂ« deklaratĂ«.
Më tej, theksohet se monitorimi i rregullt i nënhuadhënies, PPP-ve dhe entiteteve jashtë bilancit mbetet kritik, së bashku me standarde më të forta të zbulimit dhe mirëqeverisjes për fondet publike dhe mjetet me qëllim të veçantë (SPV).
/a.f/r.e/
The post FMN: Shqipëria reforma të guximshme, programe sociale në vend të bonusit për pensionet appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
