Teknologjia e përgjimit me dronë e prodhuar në Evropë është e klasit botëror.
Shtetet baltike në veçanti janë të afta në teknologjinë e dronëve.
Cila është arsyeja e kësaj historie suksesi?
Kompania estoneze DefSecIntel ka zhvilluar një sistem radari celular që zbulon dronë luftarakë të armikut.
Për këtë, kompania mori çmimin e inovacionit në panairin tregtar të teknologjisë së sigurisë Milipol në Paris.
Ideja pĂ«r njĂ« mur mbrojtĂ«s nga dronĂ« nĂ« kufirin e jashtĂ«m tĂ« BE-sĂ« vjen gjithashtu nga drejtori ekzekutiv i DefSecIntel, Jaanus Tamm: âKjo do tĂ« na lejojĂ« tĂ« kapim dronĂ« nĂ« rajonin kufitar. ĂshtĂ« njĂ« platformĂ« e rrjetĂ«zuar sistemesh tĂ« montuara nĂ« rimorkio ose minivanĂ«.â
DefSecIntel ka hyrë në një marrëveshje bashkëpunimi me prodhuesin letonez të dronëve Origin Robotics.
Elementi qendror është droni interceptues Blaze, i cili është tashmë në përdorim në Ukrainë.
Shtetet baltike dhe nordike të BE-së kanë porositur gjithashtu Blaze, si dhe Polonia dhe Belgjika.
Themeluesi i Origin Robotics, Agris Ķipurs: âNe pĂ«rdorim modele tĂ« Al pĂ«r zbulimin autonom tĂ« objektivave nĂ« ajĂ«r. Sekreti i suksesit Ă«shtĂ« softueri.â
Piloti i interceptorit Martins shpjegon: "Kur një tufë dronësh sulmon, Blaze njeh se cili dron luftarak mban municion."
Pastaj Blaze shkatërron dronët e armatosur.
Martins thekson: âDronĂ«t rusĂ« fluturojnĂ« shpejt. Por Blaze letonez Ă«shtĂ« mĂ« i shpejtĂ«.â
Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, vizitoi së fundmi Origin Robotics, duke sjellë me vete 4.5 milionë euro mbështetje financiare nga Fondi Evropian i Mbrojtjes.
Letonia po koordinon koalicionin ndërkombëtar të dronëve për të mbështetur Ukrainën dhe për të përmirësuar aftësitë mbrojtëse evropiane. /Telegrafi/
Ministrat e Mbrojtjes nga vendet nordike dhe baltike, së bashku me ministrin e Jashtëm të Islandës, njoftuan sot një kontribut të përbashkët prej 500 milionë dollarësh për nevojat ushtarake të Ukrainës.
Pas një takimi në Helsinki, ministrat e Danimarkës, Estonisë, Finlandës, Letonisë, Lituanisë, Norvegjisë dhe Suedisë, së bashku me ministrin e Jashtëm të Islandës lëshuan deklaratë të përbashkët duke theksuar se siguria e Ukrainës është "themelore për sigurinë evropiane".
"Ne jemi të bashkuar në ndjekjen e një paqeje të qëndrueshme dhe të drejtë, në respekt të plotë të sovranitetit të Ukrainës dhe aspiratave legjitime të popullit të saj", thanë ministrat.
Vendet janë të përkushtuara për të ofruar mbështetje ushtarake afatgjate, të parashikueshme dhe të koordinuar, përfshirë zhvillimin e kapaciteteve, bashkëpunimin mbrojtës-industrial dhe forcimin e aftësisë së Ukrainës për të penguar agresionin e ardhshëm rus.
Si pjesë e kësaj përpjekjeje, grupi njoftoi një kontribut prej 500 milionë dollarësh për iniciativën e Listës së Kërkesave të Prioriteteve të Ukrainës (PURL), mekanizëm që mundëson blerjen e pajisjeve kritike të mbrojtjes të prodhuara në SHBA për Ukrainën.
Ministrat thanë se paketa do të "kontribuojë drejtpërdrejt në rezistencën dhe mbrojtjen e Ukrainës kundër agresionit rus", duke shtuar se iniciativa është një nga shumë mënyrat se si vendet nordike dhe baltike vazhdojnë të mbështesin Kievin.
Duke dënuar pushtimin në shkallë të plotë të Rusisë, deklarata thekson se "Lufta e Moskës është kërcënim afatgjatë për sigurinë evropiane, komunitetin transatlantik dhe rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla".
"Ne nuk do ta lejojmë që ajo të ketë sukses. Siguria e Ukrainës është e lidhur drejtpërdrejt me tonën", thanë ministrat. /AA/
Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) paralajmëron për mungesa të mundshme të mësuesve në të ardhmen, pasi një numër në rritje i edukatorëve të rinj po planifikojnë të braktisin profesionin, ndërkohë që mësuesit më të vjetër po i afrohen moshës së pensionit.
Në gjithë botën, një numër gjithnjë e më i madh i mësuesve të rinj po konsiderojnë të largohen nga profesioni brenda pesë viteve të ardhshme, raporton euronews.
Në vitin 2024, mësuesit nën moshën 30-vjeçare ishin më të prirur të dëshironin të largoheshin sesa kolegët e tyre midis moshës 30 dhe 49 vjeç, sipas Anketës Ndërkombëtare të Mësimdhënies dhe Mësimit të OECD-së (TALIS).
Hulumtimi TALIS mblodhi të dhëna në vitin 2024 nga rreth 280 mijë mësues dhe drejtues shkollash në 17 mijë shkolla të mesme të ulëta në 55 sisteme arsimore, përfshirë 23 vende të Bashkimit Evropian, transmeton Telegrafi.
U gjet se më shumë se katër në dhjetë mësues në BE nën moshën 30 vjeç dëshirojnë të largohen nga profesioni në Letoni, Lituani dhe Estoni. Mesatarisht, arsyet më të zakonshme të raportuara nga mësuesit nën 30 vjeç që planifikojnë të largohen nga mësimdhënia brenda pesë viteve të ardhshme janë arsye personale ose familjare (46 për qind), një punë jashtë arsimit (46 për qind) dhe ndjekja e arsimit ose trajnimit të mëtejshëm (42 për qind).
Mosha mesatare e mësuesve është rreth 45 vjeç, ndërsa më shumë se gjysma e mësuesve janë 50 vjeç ose më të moshuar në Estoni, Hungari, Letoni, Lituani dhe Portugali.
Largimi i mësuesve të rinj është një problem i madh sepse këto sisteme arsimore mund të përballen me sfidën e plotësimit të mungesës së madhe të mësuesve gjatë 10 deri në 15 vitet e ardhshme, ndërsa gjysma e tyre arrijnë moshën e pensionit.
Si përgjigje, shumë qeveri po përpiqen të tërheqin mësues nga fusha të tjera, me synimin për të siguruar një furnizim të qëndrueshëm dhe afatgjatë të edukatorëve të kualifikuar.
Për shembull, Bullgaria regjistroi një rritje prej 13 për qind midis viteve 2018 dhe 2024 të mësuesve të mesëm të ulët që kanë përvojë pune paraprake në role jo-mësimore.
Franca ishte i vetmi vend, ku sistemi arsimor regjistroi një rënie, nga 21 për qind e mësuesve në 2018 në 17 për qind në 2024.
Cilët faktorë mund të ndihmojnë në mbajtjen e mësuesve në profesion?
Kënaqësia me pagën luan gjithashtu një rol të rëndësishëm në tërheqjen dhe mbajtjen e mësuesve.
Mësuesit që janë të kënaqur me pagën e tyre janë, mesatarisht, 25 për qind më pak të prirur të largohen.
Në Austri, komunitetet flamen dhe frankofone të Belgjikës, Bullgari dhe Danimarkë, më shumë se tre në pesë mësues thonë se paga e tyre është e mjaftueshme.
Megjithatë, në vende si Malta dhe Portugalia, më pak se një në pesë mësues raportojnë të njëjtën gjë.
Perceptimet e mësuesve për sa të vlerësuar ndihen nga politikanët janë ngushtësisht të lidhura me kënaqësinë e tyre me pagat.
Më pak se një në dhjetë mësues në Kroaci, Estoni, Francë, Itali, Portugali, Slloveni dhe Spanjë ndjejnë se opinioni i tyre vlerësohet nga politikanët.
Megjithatë, mësuesit e shkollave të mesme të ulëta në 10 vende të BE-së panë një rritje të perceptimit se sa shumë shoqëria vlerëson profesionin e tyre nga viti 2018 deri në 2024.
Përveç pagës, mësuesit ndjejnë se kënaqësia në profesionin e tyre mund të vijë edhe nga përfitimet, orari i punës, motivimet personale dhe siguria e punës. /Telegrafi/
NĂ« njĂ« operacion tĂ« koordinuar ndĂ«rkombĂ«tar, autoritetet e LetonisĂ«, Austri, Estoni dhe FinlandĂ«, me mbĂ«shtetje nga Europol dhe Eurojust, kanĂ« çmontuar njĂ« rrjet tĂ« madh krimi kibernetik tĂ« njohur si âSIMCartelâ.
Ky rrjet përdorte pajisje SIM-box dhe SIM karta për të krijuar mbi 49 milionë llogari të rreme në platforma të ndryshme online, duke realizuar mashtrime të shumta.
Gjatë operacionit, i cili kulmoi më 10 tetor 2025, u arrestuan shtatë individë dhe u konfiskuan rreth 1200 pajisje SIM-box, 40.000 SIM karta aktive, pesë serverë, katër automjete luksoze dhe mbi 700 mijë euro, përfshirë kriptovaluta.
Gjithashtu, dy faqe interneti të lidhura me aktivitetet e paligjshme u mbyllën.
Ky rrjet ka lidhje me mbi 3200 raste mashtrimi kibernetik, kryesisht në Austri dhe Letoni, me dëme financiare që kalojnë 5,8 milionë dollarë.
Veprimet e tij përfshinin "phishing", "smishing", mashtrime investimi dhe krijimin e faqeve të rreme të bankave dhe policisë.
Ky aksion thekson nevojën për bashkëpunim ndërkombëtar dhe përdorimin e teknologjive të avancuara për të luftuar krimin kibernetik dhe për të mbrojtur qytetarët nga mashtrimet online. /Telegrafi/
Ato janë të vendosura në dhjetëra ndërtesa në të gjithë kryeqytetin letonez: sinjalizojnë tabela gjelbra me figura të bardha të një familjeje dhe fjalën "patvertne", që do të thotë strehim, shkruan NBC News.
Të instaluara kudo, nga ndërtesat art deko deri te portat prej druri, tabelat i njoftojnë njerëzit për vendet ku mund të fshihen në rast të një sulmi - dhe janë bërë një nga shumë simbolet e përgatitjes për luftë në këtë qytet simpatik, i cili është i kryqëzuar me kanale dhe shikon me nervozizëm nga lindja fqinjin e tij rus.
Pas një sërë ndërhyrjesh të fundit ajrore përgjatë krahut lindor të NATO-s dhe dronëve të dyshimtë që mbyllën aeroportet në disa vende evropiane, përfshirë Gjermaninë, Danimarkën dhe Norvegjinë, frika për agresionin rus po rritet në Letoni dhe vendet e saj baltike, Estoni dhe Lituani, të cilat tashmë janë të frikësuara nga lufta e Moskës në Ukrainë.
"Ne jemi në vijën e frontit. Ne jemi vendet e krahut lindor. Ne jemi te Rusia fqinje, një vend agresiv", tha Andris Sprƫds, ministri i mbrojtjes i Letonisë, për NBC News në fillim të këtij muaji në Konferencën e Rigës, një takim i udhëheqësve politikë dhe ushtarakë ndërkombëtarë.
Ai shtoi se Letonia, e cila nisi një iniciativë për dronë në fillim të këtij viti, në një farë mase "kishte zhvilluar tashmë njëfarë rezistence" përballë çdo agresioni të Kremlinit.
Pjesëmarrës të tjerë folën hapur për një konflikt të drejtpërdrejtë midis NATO-s dhe Rusisë. Në një diskutim në skenë në konferencë, Matthew Whitaker, ambasadori i SHBA-së në organizatë, teorizoi publikisht me kolegët e tij panelistë rreth sistemeve të armëve, duke përfshirë raketat me rreze të gjatë veprimi dhe bombarduesit strategjikë, që mund të përdoren kundër forcave të Kremlinit.
Por ai gjithashtu theksoi se lufta moderne fillon para se të vendosen trupat dhe pajisjet ushtarake, transmeton Telegrafi.
"Goditja e parë e luftës së ardhshme nuk do të jenë tanket përmes Hendekut Suwalki. Do të jetë një sulm kibernetik. Do të jetë shkatërrimi i aeroporteve ose infrastrukturës kritike", tha ai në një intervistë të veçantë me NBC News, duke iu referuar urës së ngushtë tokësore midis Polonisë dhe shteteve baltike, e parë si një pikë e mundshme sulmi në një pushtim rus.
Letonia dhe vendet e tjera baltike kanë qenë shumë të hapura ndaj iniciativave të fundit të NATO-s dhe janë në rrugën e duhur për të arritur së shpejti objektivat e shpenzimeve të mbrojtjes, tha ai, duke shtuar se ata po "investojnë në gjëra që do të sjellin më shumë aftësi për mbrojtjen dhe parandalimin tonë".
"Investimet që e bëjnë çdo aleat individual më të fortë dhe për këtë arsye aleancën kolektive më të fortë janë investimet e rëndësishme, dhe një vend si Letonia sigurisht që po e bën këtë më së miri tani", shtoi ai.
Admirali Rob Bauer, i cili kryesoi komitetin ushtarak të NATO-s nga qershori 2021 deri në janar, gjithashtu sugjeroi se një konflikt i ri me Rusinë do të luftohej "në një mënyrë të ndryshme".
Ukrainës, tha ai, i mungonte fuqia ajrore dhe asete të forta detare, duke shtuar se aeroplanët luftarakë të NATO-s kishin kryer misione mbi Baltik nga USS Gerald Ford pasi u vendos në Detin e Veriut në fillim të këtij viti.
Të tjerë, si Roberta Metsola, presidentja e Parlamentit Evropian, pranoi hapur se u desh "shumë kohë" që kombet e tjera të dëgjonin Letoninë, Estoninë dhe Lituaninë, të cilat ishin të pushtuara nga Bashkimi Sovjetik për dekada dhe kohët e fundit kanë qenë në ballë të nxitjes së aleatëve të NATO-s që ta marrin seriozisht kërcënimin rus.
Airis Rikveilis, këshilltarja e sigurisë kombëtare e kryeministres së Letonisë, Evika Silina, tha se vendi i tij nuk po përqendrohej vetëm në rritjen e aftësive ushtarake, por edhe në përgatitjen e shoqërisë civile për konflikt.
"Ky nuk do të jetë viti 1940. Nëse kjo betejë fillon nesër, ne do të jemi gati të luftojmë nesër me atë që kemi", tha ajo, duke iu referuar pushtimit të parë sovjetik, kur ushtria e kuqe ishte në gjendje të merrte kontrollin brenda disa javësh.
Pasi presidenti rus Vladimir Putin nisi pushtimin e tij të Ukrainës në shkurt 2022, ka pasur ndryshime të dukshme në të gjithë Letoninë, e cila ka instaluar një gardh përgjatë kufirit të saj 176 milje me Rusinë.
Gjithashtu, është shkëputur nga rrjeti i përbashkët i energjisë elektrike me Rusinë dhe aleatin e Kremlinit, Bjellorusinë, e cila ndodhet në jug të Letonisë, dhe tani mbështetet në energjinë e fqinjëve të tjerë.
Në Riga, zyrtarët kanë shembur memorialin e fitores 260 metra të lartë kushtuar ushtrisë sovjetike, dhe e kanë riemëruar rrugën ku ndodhet ambasada ruse në rruga e Pavarësisë së Ukrainës.
Tabela e kaltër e rrugës ndodhet në ndërtesën e qoshes pranë kamerave të sigurisë të ambasadës dhe nën flamurin e saj të madh. Dhjetëra flamuj ukrainas valëviten në sheshin përballë rrugës. /Telegrafi/
Ejam uz priekĆĄu ar ERAF projektu - turpmÄko 2 gadu laikÄ RÄ«gÄ tiks labiekÄrtota 141 patvertne (kopÄ EUR 15.8 miljoni). Ir jÄuzsver, ka ĆĄÄ«s telpas ir plÄnotas ar duÄlu pielietojumu - miera laikos kalpojot, piemÄram, kÄ telpas sportam - gan bÄrniem, gan apkaimes iedzÄ«votÄjiem. pic.twitter.com/6ZiUBM5sRJ â Äąirts LapiĆĆĄ đ±đ» đșđŠ (@LapinsGirts) October 6, 2025
Policia letoneze ka shkatërruar një rrjet të madh në internet që ka mashtruar mijëra viktima në të gjithë Evropën.
Policia arrestoi shtatë të dyshuar, njoftoi agjencia e zbatimit të ligjit e BE-së, Europol.
Për të shkatërruar rrjetin kriminal, hetuesit e zbatimit të ligjit nga Austria, Estonia dhe Letonia, në partneritet me agjencitë e BE-së Europol dhe Eurojust, u bashkuan.
Hetimi kulmoi me një operacion që u zhvillua më 10 tetor.
Të dyshuarit e ndaluar besohet se janë përgjegjës për më shumë se 1,700 raste individuale të mashtrimit kibernetik në Austri dhe 1,500 në Letoni.
â ïž International law enforcement operation takes down sophisticated criminal network that enabled criminals to commit serious crimes across Europe.
Humbja financiare arrin në gati 5 milionë euro, nga të cilat 4.5 milionë euro ishin në Austri dhe 420,000 euro në Letoni.
Bëhet e ditur se si pjesë e operacionit, i cili u quajt SIMCARTEL, policia sekuestroi 1,200 pajisje SIM dhe 40,000 karta SIM aktive.
âVepra tĂ« tjera penale tĂ« lehtĂ«suara nga ky shĂ«rbim kriminal pĂ«rfshijnĂ« mashtrimin, zhvatjen, kontrabandĂ«n e emigrantĂ«ve dhe shpĂ«rndarjen e materialeve tĂ« abuzimit seksual me fĂ«mijĂ«â, shkroi Europol nĂ« njĂ« deklaratĂ«. /Telegrafi/
Pak para startit tĂ« duelit Serbi-ShqipĂ«ri, dy ekipe tĂ« tjera tĂ« Grupit K zbritĂ«n kĂ«tĂ« tĂ« shtunĂ« nĂ« fushĂ«. Letonia dhe Andorra ndanĂ« pikĂ«t nĂ« njĂ« barazim spektakolar me rezultatin 2-2. Sfida nisi mĂ« mirĂ« pĂ«r miqtĂ«, tĂ« cilĂ«t shĂ«nuan nĂ« minutĂ«n e 33â me San Nicolas, por katĂ«r minuta nga fundi i pjesĂ«s sĂ« [âŠ]
Të alarmuar nga shpenzimet e mëdha ushtarake të Rusisë që nga pushtimi i Ukrainës në vitin 2022, tri shtetet baltike po hartojnë plane emergjence për t'u marrë me mundësinë e qindra mijëra njerëzve që largohen nga një grumbullim trupash ruse ose sulm.
Estonia, Letonia dhe Lituania kanë shprehur prej kohësh frikën për agresion të mundshëm rus, duke përmendur sulmet kibernetike ruse, fushatat e dezinformimit dhe inkursionet gjatë muajve të fundit nga aeroplanët luftarakë dhe dronët rusë.
Rusia thotë se nuk ka plane për të sulmuar NATO-n.
Por tri vendet, të cilat u aneksuan nga Moska gjatë Luftës së Dytë Botërore, kanë dyfishuar shpenzimet e mbrojtjes që nga sulmi i plotë ndaj Ukrainës që pasoi mohimet e përsëritura ruse të çdo plani të tillë, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
"Kërcënimet mund të ndryshojnë", thotë Renatas Pozela, e cila si kreu i shërbimit të zjarrfikësve të Lituanisë është e përfshirë në planifikimin e emergjencës, i cili është rritur që kur tre vendet ranë dakord të bashkëpunojnë për mbrojtjen civile në maj.
Cilët janë skenarët?
"ĂshtĂ« e mundur qĂ« tĂ« shohim njĂ« ushtri tĂ« fuqishme pĂ«rgjatĂ« kufijve tĂ« Baltikut, me qĂ«llimin e dukshĂ«m pĂ«r tĂ« marrĂ« tĂ« tri vendet brenda tri ditĂ«sh deri nĂ« njĂ« javĂ«", thekson Pozela.
Sabotimi i lidhjeve të komunikimit ose transportit, një fluks masiv i emigrantëve, trazira civile midis pakicave rusishtfolëse ose lajme të rreme që shkaktojnë ikje masive janë skenarë të tjerë të diskutuar në mediat lokale dhe më gjerë.
Loja me role përfshinte evakuimin e vetëm njëqind njerëzve nga kryeqyteti Vilnius, por zyrtarët e intervistuar nga Reuters thanë se planifikimi i emergjencës - ende kryesisht i fshehtë - po bëhej për një numër shumë më të madh.
Gjysma e atyre që jetojnë brenda 40 km (25 milje) nga kufijtë e Rusisë dhe Bjellorusisë - rreth 400,000 njerëz - janë midis tyre, thotë Pozela.
Qyteti perëndimor i Kaunasit ka plane për të strehuar 300,000 njerëz në shkolla, universitete, kisha katolike dhe në arenën ku Robbie Williams dhe Roger Waters performuan së fundmi.
Përpjekje të ngjashme po bëhen edhe në qytete të tjera.
Pikat e grumbullimit, përfshirë Vilniusin, janë përzgjedhur, trenat dhe autobusët janë caktuar dhe furnizimet si letra higjienike dhe shtretërit lëvizës janë grumbulluar në depo, tha një zyrtar në shërbimin e zjarrfikësve.
Ata qĂ« largohen me makinĂ« do tĂ« drejtohen nĂ« rrugĂ« dytĂ«sore, pĂ«r tĂ« liruar tĂ« tjerat âpĂ«r ushtrinĂ« qĂ« po vjenâ, me njĂ« hartĂ« tashmĂ« tĂ« disponueshme qĂ« tregon qytetet ku mund tĂ« kĂ«rkojnĂ« strehim.
"ĂshtĂ« njĂ« mesazh shumĂ« qetĂ«sues pĂ«r shoqĂ«rinĂ« tonĂ« se jemi gati dhe po planifikojmĂ«", tha pĂ«r Reuters, ministri i JashtĂ«m lituanez Kestutis Budrys. "Ne e kemi bĂ«rĂ« detyrĂ«n tonĂ«".
A pritet që njerëzit të lëvizin përtej vendit baltik?
Asnjë nga tri vendet baltike nuk ka plane të detajuara për të zhvendosur dikë përtej kufijve të tyre.
Dy rrugë të shtruara dhe disa shtigje pyjore i lidhin ato me Poloninë përmes Grykës Suwalki - një pjesë e ngushtë pyjore e Polonisë midis Rusisë dhe Bjellorusisë, dhe automjeteve ushtarake që vijnë do t'u jepet përparësi ndaj atyre që përpiqen të ikin në Poloni.
"Ne duhet tĂ« marrim parasysh rrezikun (e GrykĂ«s Suwalki)", ka thĂ«nĂ« Ivar Mai, kĂ«shilltar pĂ«r evakuim masiv nĂ« Bordin e ShpĂ«timit Estonez, duke iu referuar mundĂ«sisĂ« qĂ« forcat ruse tĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« ândĂ«rpresinâ vendet baltike nga kufiri i tyre i vetĂ«m me njĂ« shtet anĂ«tar tĂ« NATO-s.
Estonia po përgatit plane për të zhvendosur një të dhjetën e 1.4 milion banorëve të saj në strehimore të improvizuara, me shumë të tjerë që shihen si të prirur të zhvendosen tek të afërmit, tha Mai.
Dy të tretat e qytetit rusishtfolës të Narvës, me popullsi 50,000 banorë, janë midis atyre që mund të pritet të zhvendosen, me qeverinë që ndihmon të paktën gjysmën e tyre.
"ĂshtĂ« vetĂ«m pĂ«r ata qĂ« nuk kanĂ« vende tĂ« tjera pĂ«r tĂ« shkuar", tha ai.
Letonia vlerëson se një e treta e 1.9 milion banorëve të saj mund të largohen nga shtëpitë e tyre, tha Ivars Nakurts, zëvendësdrejtori i Shërbimit Shtetëror të Zjarrfikësve dhe Shpëtimit të Letonisë.
"Ju duhet të keni planifikim për gjithçka", tha ai. /Telegrafi/
Lituania, Letonia, Danimarka, Norvegjia, Rumania, Polonia, Estonia, Gjermania dhe Franca kanë parë dronë ose ndërhyrje ajrore mbi territorin e tyre gjatë tre muajve të fundit, transmeton Telegrafi.
Danimarka ndaloi përkohësisht të gjitha fluturimet tregtare me dronë në të gjithë vendin më 29 shtator.
Ndërkohë, Bashkimi Evropian ka nisur zyrtarisht një iniciativë për një "mur dronësh" përgjatë kufirit lindor me Rusinë, dhe NATO ka thënë se po rrit vigjilencën në shtetet baltike.
Lituania
Më 28 korrik, autoritetet lituaneze raportuan se një dron kishte kaluar në vendin e tyre nga Rusia. Ministrja e Mbrojtjes, Dovile Sakaliene, tha se droni me shumë gjasa ishte drejtuar nga Rusia drejt Ukrainës, por pa dashje ishte futur në territorin e tyre.
Droni u gjet disa ditë më vonë, i armatosur me eksplozivë në një zonë stërvitore ushtarake, sipas prokurores së përgjithshme të Lituanisë, Nida Grunskiene. Kjo ndodhi pas një incidenti tjetër ku një dron rus hyri në hapësirën ajrore lituaneze më 10 korrik.
Lituania kĂ«rkoi ndihmĂ« nga NATO pĂ«r tĂ« forcuar mbrojtjen e saj ajrore, ku ministri i JashtĂ«m, KÄstutis Budrys dhe Sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, Mark Rutte, ranĂ« dakord pĂ«r âmasa tĂ« menjĂ«hershme pĂ«r tĂ« forcuar mbrojtjen ajrore pĂ«rgjatĂ« vijĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« NATO-sâ.
MĂ« 9 shtator, tĂ« paktĂ«n 19 dronĂ« rusĂ« fluturuan mbi hapĂ«sirĂ«n ajrore tĂ« PolonisĂ«, nĂ« atĂ« qĂ« komanda qendrore ushtarake e quajti njĂ« âakt agresioniâ.
Forcat e armatosura polake rrĂ«zuan dronĂ«t qĂ« âshkelĂ«n pĂ«rsĂ«ri e pĂ«rsĂ«riâ hapĂ«sirĂ«n ajrore tĂ« vendit gjatĂ« natĂ«s, duke shĂ«nuar herĂ«n e parĂ« qĂ« vendi u pĂ«rfshi direkt me mjete ruse qĂ« nga fillimi i pushtimit nĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ« nĂ« UkrainĂ« nĂ« shkurt 2022.
Pas këtyre shfaqjeve të dronëve, Forcat e Armatosura të Ukrainës thanë se do të trajnojnë kolegët e tyre polakë në taktikat anti-dron.
Polonia gjithashtu dislokoi aeroplanë aleatë në një operacion të shkurtër parandaluese më 13 shtator për shkak të sulmeve me dron në pjesë fqinje të Ukrainës.
Në një incident tjetër më 15 shtator, u pa një dron që fluturonte mbi pallatin presidencial Belvedere në kryeqytetin Varshavë dhe u neutralizua nga Shërbimet e Mbrojtjes së Shtetit Polak.
Polonia arrestoi një grua bjelloruse 17-vjeçare dhe një burrë ukrainas 21-vjeçar në lidhje me fluturimin e dronëve mbi ndërtesa qeveritare më 16 shtator. Policia polake kreu hetime në banesat e tyre dhe verifikoi nëse ata mund të qëndronin ligjërisht në Poloni.
NjĂ« deklaratĂ« nga Ministria e Mbrojtjes sĂ« RumanisĂ« dĂ«rgoi ânjĂ« mesazh tĂ« prerĂ« dĂ«shpĂ«rimiâ pĂ«r sulmet qĂ« Rusia kreu ndaj âobjektivave civile dhe elementeve tĂ« infrastrukturĂ«sâ ukrainase, tĂ« cilat i cilĂ«soi si âshkelje seriozeâ tĂ« sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare.
Të njëjtën ditë, një dron tjetër u rrëzua në pjesën lindore të Letonisë, i cili vinte nga hapësira ajrore bjelloruse.
Presidenti i LetonisĂ«, Edgars Rinkevics, shkroi nĂ« platformĂ«n sociale X se Letonia po kryen njĂ« hetim dhe âqeveria Ă«shtĂ« nĂ« kontakt tĂ« ngushtĂ« me aleatĂ«t e NATO-sâ.
Një shkelje tjetër në Rumani ndodhi më 13 shtator, kur ministria e Mbrojtjes rumune tha se kishte zbuluar një dron rus ndërsa dy F-16 po monitoronin kufirin rumun me Ukrainën.
BBC-ja identifikoi dronin si një Geran, emri rus për një dron kamikazë Shahed 136, i cili po përdoret nga rusët për sulme në Ukrainë.
Ai u zbulua 20 kilometra para fshatit Chilia Veche para se të zhdukej nga radari, shtoi ministria e mbrojtjes.
Zyrtarët rumunë thanë se droni nuk fluturoi mbi zona të banuara dhe nuk përbënte ndonjë rrezik.
Një ligj i miratuar së fundmi në Rumani i jepte zyrtarëve autoritetin për të rrëzuar dronët, por ata nuk e bënë këtë.
Javën e kaluar, dronë u panë mbi pesë aeroporte daneze: Kopenhagen, Aalborg, Billund, Esbjerg dhe Sonderborg, në atë që autoritetet e përshkruan si një sulm të koordinuar. Aeroportet e Kopenhagenit dhe Aalborgut u mbyllën për disa orë si përgjigje ndaj dronëve.
Autoritetet daneze dhe të NATO-s thanë se nuk ishte menjëherë e qartë kush qëndronte pas fluturimeve të dronëve, por shtuan se përfshirja ruse nuk mund të përjashtohej.
Autoritetet daneze e morĂ«n nĂ« konsideratĂ« ta aktivizojnĂ« Nenin 4 tĂ« NATO-s, siç bĂ«nĂ« polakĂ«t, sepse ishte njĂ« sulm hibrid me njĂ« âqasje sistematikeâ pranĂ« infrastrukturĂ«s kritike, sipas Troels Lund Poulsen, zv.kryeministĂ«r i DanimarkĂ«s.
Hapësira ajrore rreth aeroportit të Oslos në Norvegji u mbyll për rreth tre orë më 23 shtator, sipas Reuters, për shkak të shfaqjes së dronëve, duke detyruar fluturimet të devijohen në aeroportin më të afërt. Autoritetet norvegjeze dhe daneze po punojnë së bashku për hetimin e incidenteve në Kopenhagen dhe Oslo, por sipas ministrit të Jashtëm të Norvegjisë, ende nuk është gjetur ndonjë lidhje mes tyre.
Ministria e mbrojtjes së Danimarkës tha më 28 shtator se kishte vërejtur dronë në disa vende të forcave të armatosura ditën e mëparshme, përfshirë në Bazën Ajrore Skrydstrup në jug të Danimarkës dhe në bazën e Regjimentit Dragoon të Jutlandës.
Ministria tha se kishte dislokuar disa âkapaciteteâ pas shfaqjes sĂ« dronĂ«ve nga e shtuna nĂ« natĂ«n e sĂ« dielĂ«s, por nuk dha detaje se sa kapacitete u dislokuan ose ku.
Qindra vëzhgime publike janë raportuar gjithashtu, por autoritetet ende nuk i kanë konfirmuar si të dyshimta, sipas Associated Press.
Danimarka po pĂ«rgatitet pĂ«r tĂ« pritur Samitin e Bashkimit Evropian nĂ« Kopenhagen, qeveria tha se do tĂ« ndalojĂ« tĂ« gjitha fluturimet civile me dron nga e hĂ«na deri tĂ« premten e kĂ«saj jave pĂ«r tĂ« âhequr rrezikun qĂ« dronĂ«t armik tĂ« ngatĂ«rrohen me ato tĂ« tyre dhe anasjelltasâ.
Gjermania dhe Suedia po mbĂ«shtesin gjithashtu vendin gjatĂ« samitit duke i huazuar kapacitete anti-dron si âkapacitetet kundĂ«r sistemeve tĂ« vogla tĂ« pa pilotuara (C-sUAS)â, qĂ« pĂ«rdorin teknologji radar, optike dhe akustike.
Franca
Zyrtarë ushtarakë francezë i thanë mediave lokale se dronë të paidentifikuar fluturuan mbi bazën ushtarake Mourmelon-le-Grand në Francë gjatë natës së 22 shtatorit.
AeroplanĂ«t e vegjĂ«l qĂ« u vĂ«rejtĂ«n mbi bazĂ«n ushtarake nuk ishin âdronĂ« tĂ« pilotuar nga personel ushtarakâ, konfirmoi ushtria pĂ«r gazetĂ«n franceze LâUnion.
ZyrtarĂ«t francezĂ« nuk zbuluan llojet e dronĂ«ve tĂ« pĂ«rdorur, por thanĂ« se ata nuk ishin âdronĂ« tĂ« vegjĂ«l,â raporton mediumi.
Ky incident shkaktoi rritjen e masave të sigurisë në depon e bazës që strehon regjimentin francez të tankeve 501, i cili ka trajnuar ushtarë ukrainas, raporton media lokale.
Gazeta tha se baza ka depozituar një kallëzim në xhandarmerinë franceze, e cila po kryen një hetim për të zbuluar prejardhjen e këtyre dronëve.
Më 26 shtator, shteti verior gjerman Schleswig-Holstein, që kufizohet me Danimarkën, vërejti disa dronë.
âPolicia shtetĂ«rore po rrit nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« konsiderueshme masat e mbrojtjes kundĂ«r dronĂ«ve, gjithashtu nĂ« koordinim me shtetet e tjera veriore gjermaneâ, tha Sabine SĂŒtterlin-Waack, ministrja e Brendshme e kĂ«tij shteti.
Një raport i fundit nga shërbimi kombëtar gjerman i navigimit ajror (DFS) tha se këtë vit janë regjistruar 144 fluturime me dronë, prej të cilave 35 rreth Aeroportit të Frankfurtit.
Rreth 90 për qind e fluturimeve të regjistruara ishin rreth aeroporteve dhe kryesisht janë zbuluar nga pilotët ose kontrollorët e trafikut ajror, tha DFS për Euronews më herët këtë muaj.
Sipas raportit, nuk është e qartë se sa nga këta dronë janë përdorur për spiunazh. /Telegrafi/
Në një plazh në Letoni u gjet një fragment i dronit rus Geran, ndërsa në Poloni u zbuluan pjesë të një rakete, që dyshohet se është përdorur për rrëzimin e një prej këtyre dronëve, njoftuan autoritetet lokale.
Këto gjetje ndodhën pak më shumë se një javë pasi Rusia kreu shkeljen më të madhe të hapësirës ajrore të NATO-s që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës në vitin 2022, kur të paktën 21 dronë hynë në territorin e Polonisë gjatë një sulmi masiv ndaj Ukrainës, shkruan Kyiv Independent.
Pjesa e bishtit të dronit Geran u gjet pranë fshatit letonez Varve, në qarkun perëndimor të Ventspilsit. Ministri i Mbrojtjes së Letonisë, Andris Spruds, konfirmoi se, sipas vlerësimit të ushtrisë, mbetjet nuk përmbanin eksploziv. Letonia është, kujtojmë, një anëtare e NATO-s.
Dronët e tipit Geran janë projektuar si karrema për të mbingarkuar mbrojtjen ajrore të Ukrainës. Janë të ndërtuar nga shkumë plastike dhe kompensatë, peshojnë më pak se 20 kilogramë dhe kanë rreze veprimi deri në 600 kilometra. Besohet se pikërisht këto lloj dronësh më 10 shtator shkelën hapësirën ajrore të Polonisë.
Kryeministrja letoneze, Evika Silina i kërkoi ministrave të Mbrojtjes dhe të Punëve të Brendshme të kontaktojnë me kolegët polakë për të përcaktuar nëse droni i gjetur është një nga ata që u panë mbi Poloni javën e kaluar.
"Prioriteti ynë është forcimi i kufirit lindor, por është e qartë se mbrojtja e bregdetit të Detit Baltik përmes vendosjes së sensorëve të nevojshëm është po aq e rëndësishme", shkroi Silina në rrjetin social X.
Në të njëjtën kohë, policia ushtarake polake raportoi dje për gjetjen e fragmenteve të një rakete në fshatin Choiny, rreth 70 kilometra nga kufiri me Ukrainën. Dyshohet se bëhet fjalë për një armë të përdorur për rrëzimin e një droni rus. Policia deklaroi se nuk ka të lënduar apo dëme materiale dhe se hetimet forenzike janë në vijim.
Valsts policija ir atradusi drona atlĆ«zas pie Ventspils pludmales. Sazinoties ar aizsardzÄ«bas ministru, viĆĆĄ man apliecinÄja, ka sprÄgstvielas tajÄ nav konstatÄtas.
Esmu uzdevusi aizsardzÄ«bas un iekĆĄlietu ministriem sazinÄties ar kolÄÄŁiem PolijÄ, lai noskaidrotu, vai drons⊠https://t.co/SlA92upCUg â Evika SiliĆa đ±đ»đșđŠ (@EvikaSilina) September 18, 2025
Rajoni i Lublinit, ku u gjetën mbetjet, ndodhet pranë kufirit me Ukrainën dhe ka qenë skenë e shumicës së shkeljeve të hapësirës ajrore javën e kaluar. Varshava konfirmoi atëherë se aeroplanët polakë dhe aleatë kishin rrëzuar të paktën tre dronë rusë. Gjatë incidentit u dëmtua një shtëpi, dhe mediat polake spekulojnë se dëmi mund të jetë shkaktuar nga një raketë e lëshuar nga një aeroplan luftarak polak F-16.
Megjithëse autoritetet polake nuk e kanë konfirmuar zyrtarisht shkakun e dëmit, ato kanë theksuar se përgjegjësinë përfundimtare e mban Rusia.
Vetëm disa ditë pas shkeljes së hapësirës ajrore të Polonisë nga dronët, një tjetër dron rus shkeli edhe hapësirën ajrore të Rumanisë, ku, sipas presidentit ukrainas, Volodymyr Zelensky, qëndroi për rreth 50 minuta.
Zelensky deklaroi se me këto provokime, Rusia synon të mbjellë dyshime midis vendeve anëtare të NATO-s në lidhje me ofrimin e sistemeve të mëtejshme të mbrojtjes ajrore për Ukrainën.
QĂ« nga viti 2022, dronĂ«t rusĂ« kanĂ« hyrĂ« disa herĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ«n ajrore tĂ« NATO-s, pĂ«rfshirĂ« LituaninĂ«, PoloninĂ« dhe RumaninĂ«, por deri nĂ« incidentin e 10 shtatorit nuk kishte raste tĂ« konfirmuara ku mbrojtja ajrore e AleancĂ«s tâi kishte rrĂ«zuar ata. /Telegrafi/
ShqipĂ«ria ka arritur njĂ« fitore tĂ« vuajtur por tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« Kualifikueset e BotĂ«rorit 2026, duke mundur 1-0 LetoninĂ« nĂ« TiranĂ«. Goli i vetĂ«m erdhi nĂ« minutĂ«n e 25â, pas njĂ« realizimi tĂ« Asllanit nga pika e bardhĂ« e penalltisĂ«. KuqezinjtĂ« iu afruan disa herĂ« golit tĂ« dytĂ« me Bajramin, Manajn e Gjimshitin, por pa [âŠ]
Vijon sfida nĂ« âAir Albaniaâ, ku nĂ« pjesĂ«n e parĂ« u shĂ«nua vetĂ«m 1 gol nga ana e ShqipĂ«risĂ« dhe tani nĂ« pjesĂ«n e dytĂ«, Gjimshiti humbi rastin e pabesueshĂ«m. Po ashtu nĂ« kĂ«tĂ« pjesĂ« ka edhe zĂ«vĂ«ndĂ«sime. 68âČ ZĂ«vendĂ«sim te ShqipĂ«ria. Largohet Bajrami dhe nĂ« vendin e tij futet ArbĂ«r Hoxha. 67âČ Bajrami godet nga distanca, por portieri Zviedris arrin ta ndalĂ« pa probleme. 61âČ
Shqipëria ka shënuar golin e avantazhit përballë Letonisë në sfidën e vlefshme për Kualifikueset e Botërorit. Një aksion nga e majta i Bajramit dhe Laçit, sjellin prekjen me dorë të mbrojtësit të letonezëve me gjyqtarin që bën shenjë nga pika e bardhë. Më pas, Asllani nuk gabon para 11-metrave duke i dhënë epërsinë kuqezinjve.
TIRANĂ-KombĂ«tarja e ShqipĂ«risĂ« ka arritur njĂ« fitore tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, por tĂ« vĂ«shtirĂ«, ndaj LetonisĂ« nĂ« stadiumin âArena KombĂ«tareâ, nĂ« kuadĂ«r tĂ« kualifikueseve pĂ«r Kampionatin BotĂ«ror 2026.
Ndeshja përfundoi me rezultatin 1-0 në favor të kuqezinjve, falë një goli të realizuar nga Kristjan Asllani në pjesën e parë, nga pika e bardhë e penalltisë.
Pavarësisht dominimit në fillim, Shqipëria hasi vështirësi në menaxhimin e rezultatit, ndërsa Letonia kërcënoi disa herë në pjesën e dytë, duke i mbajtur tifozët vendas në tension deri në fund.
Me këtë fitore të rëndësishme, kuqezinjtë ngjiten në vendin e dytë të Grupit K me 8 pikë, duke parakaluar Serbinë, e cila u mund thellë në shtëpi nga Anglia në shifrat e thella 0:5. Pozicionimi i ri në renditje mban gjallë shprest e Shqipërisë për kualifikim në Botërorin e vitit 2026.
KombĂ«tarja letoneze ka mbĂ«rritur nĂ« kohĂ« nĂ« stadiumin âAir Albaniaâ, aty ku sonte nĂ« orĂ«n 20:45 luhet ndeshja ShqipĂ«ri-Letoni. TĂ« shoqĂ«ruar nga forcat e policisĂ«, ekipi mik tanimĂ« ka dalĂ« nĂ« fushĂ« dhe ka parĂ« gjendjen e tapetit tĂ« gjelbĂ«r ku do zhvillohet sfida.
Sonte nĂ« orĂ«n 20:45 ekipi kuqezi zbret nĂ« fushĂ« pĂ«r pĂ«rballjen kundĂ«r LetonisĂ« nĂ« âAir Albaniaâ. Dueli vlen pĂ«r Grupin K kualifikues tĂ« KupĂ«s sĂ« BotĂ«s 2026, event qĂ« do mbahet verĂ«n qĂ« vjen nĂ« SHBA, MeksikĂ« dhe Kanada. Sfida Ă«shtĂ« kyçe pĂ«r tanĂ«t, qĂ« nĂ« gjysmĂ« tĂ« rrugĂ«timit nĂ« kĂ«tĂ« grup ende i kanĂ« shanset nĂ« dorĂ«n e vet, kjo pasi dy ekipet e renditura mĂ« sipĂ«r, Anglia dhe Serbia pĂ«rballen nĂ«âŠ
ShqipĂ«ria do masĂ« forcat me LetoninĂ« tĂ« martĂ«n, nĂ« njĂ« sfidĂ« shumĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme sa i takon shanseve pĂ«r kualifikim nĂ« BotĂ«ror. KuqezinjtĂ« janĂ« tĂ« âdĂ«nuarâ tĂ« fitojnĂ«, nĂ« takimin qĂ« do mbahet nĂ« vendin tonĂ«. MĂ«sohet se deri mĂ« tani janĂ« shitur rreth 13 mijĂ« bileta, pĂ«r ndeshjen qĂ« do zhvillohet nĂ« âAir Albaniaâ. [âŠ]
TIRANĂ, 6 shtator /ATSH/ KombĂ«tarja shqiptare Ă«shtĂ« rikthyer nĂ« shtĂ«pi nga transferta e Gjibraltarit mbrĂ«mjen e tĂ« premtes dhe sot ka zhvilluar stĂ«rvitjen e radhĂ«s nĂ« âShtĂ«pinĂ« e Futbollitâ, nĂ« kuadĂ«r tĂ« pĂ«rgatitjeve pĂ«r ndeshjen ndaj LetonisĂ«.
Ekipi i drejtuar nga trajneri Silvinjo realizoi ushtrime fizike dhe skema teknike me seancën stërvitore që zgjati për më shumë se 1 orë mes palestrës dhe fushës. Grupi ishte i plotë, përveç Myrto Uzunit, i cili u stërvit i diferencuar, për shkak të një problemi në kofshë, që po mbahet nën monitorimin e stafit mjekësor e që sipas analizave paraprake nuk është serioze.
Ditën e diel skuadra do të stërvitet sërish në Shtëpinë e Futbollit në orën 17:00 me 15 minutat e para që do të jenë të hapura për median.
MĂ« datĂ« 9 shtator kombĂ«tarja do tĂ« presĂ« LetoninĂ« nĂ« sfidĂ«n e kualifikueseve tĂ« BotĂ«rorit 2026, qĂ« do tĂ« zhvillohet nĂ« stadiumin âAir Albaniaâ dhe nis nĂ« ora 20:45.
Sot për grupin K, ku ndodhet kombëtarja kuqezi, u luajtën dy ndeshje. Në orën 15:00 Letonia humbi minimalisht përballë Serbinë, ndërsa në orën 18:00 kryesuesja e grupit, Anglia fitoi ndaj Andorrës 2-0.
KuqezinjtĂ« do tĂ« luajnĂ« tĂ« martĂ«n nĂ« âAir Albaniaâ ndaj LetonisĂ«, takimin e vlefshĂ«m pĂ«r kualifikueset e BotĂ«rorit 2026. Po tĂ« martĂ«n, pĂ«r Grupin K, luhet edhe ndeshja Serbi â Angli.
Biletat pĂ«r sfidĂ«n zyrtare tĂ« kuqezinjve nĂ« kualifikueset e BotĂ«rorit 2026 mund tâi blini online nĂ« adresĂ«n ebileta.al si edhe nĂ« biletarinĂ« fizike qĂ« ndodhet nĂ« hyrjen qendrore tĂ« stadiumit âAir Albaniaâ nĂ« TiranĂ« (e hapur çdo ditĂ« nga ora 10:00 deri nĂ« orĂ«n 18:00).
Login
