Autor: Artan Rama
Konventa e Bernës është tërhequr këtë radhë nga kërkesa drejtuar Shqipërisë “[për] ndalimin e punimeve për ndërtimin e Aeroportit Ndërkombëtar të Vlorës, deri në kryerjen e vlerësimit të duhur mjedisor”. Në mbledhjen e mbajtur nga 8-12 dhjetor 2025, në Strasburg, Komiteti Drejtues shprehu keqardhjen që për dy vjet rresht, Shqipëria e shpërfilli çështjen. Duket se kërkesa e ka humbur rëndësinë, per shkak se punimet e aeroportit po shkojnë drejt fundit.
Kërkesa për ndalimin e punimeve ishte më e rëndësishmja, mes dhjetë të tjerave, që Komiteti Drejtues i Konventës i kërkoi Shqipërisë dy vjet më parë, në formën e një rekomandimi të vetëm, i njohur zyrtarisht si Rekomandimi 219 (2023). Vendimi për Shqipërinë ishte marrë në 1 dhjetor 2023, në mbledhjen nr. 43 të Komitetit Drejtues, pas një inspektimi të përbashkët të tre konventave për mbrojtjen e natyrës në vendngjarje (on-site), në vitin 2022.
Rekomandimi kërkonte edhe zbatimin e masave të tjera për të mbrojtur speciet, kafshët, insektet dhe habitatet e egra të Peizazhit të Mbrojtur Ligatinor Pishë-Poro-Nartë, ku po ndërtohet aeroporti. Rekomandimi entuziazmoi veçanërisht aktivistët dhe mbrojtësit e natyrës, të cilët e panë si një mbështetje që do të lehtësonte përpjekjet për ndalimin përfundimtar të tij.
Punimet e aeroportit filluan në vitin 2021, mbi gjurmën e një piste të braktisur, e cila përdorej dikur për ngritjen e avionëve të vegjël mësimorë, por që ndodhej brenda ekosistemit ligatinor “Peizazhi i Mbrojtur Pishë-Poro-Nartë”, pjesë e Rrjetit Emerald, për të cilin shteti shqiptar, në përputhje me legjislacioni mjedisor të brendshëm, por edhe si një vend anëtar i Konventës së Bernës, kishte detyrimin për ta mbrojtur.
Kryeministri Rama nxitoi të deklaronte publikisht fillimin e punimeve, ende pa mbaruar shqyrtimi i dokumentacionit mjedisor e planifikues. EcoAlbania dhe PPNEA, dy organizata mjedisore nga Shqipëria e denoncuan çeljen e kantierit për ndërtimin e aeroportit në Konventën e Bernës, ndërkohë që PPNEA dhe AOS (Shoqata Ornitologjike e Shqipërisë) ngritën një padi kundër autoriteteve planifikuese vendase.
Autoritetet nuk iu shmangën Konventës, por nuk i morën seriozisht, asnjëherë, kërkesat e saj. Ndërkohë, aeroporti vijoi të ndërtohej me mbështetjen e plotë të qeverisë, e cila tenderoi dhe financoi disa vepra publike, si pjesë e infrastrukturës në ndihmë të aeroportit. Qeveria e përdori Konventën për të propaganduar shpalljen e Vjosës Park Kombëtar dhe disa punë të tjera, si veprime në favor të mjedisit dhe për të përbaltur aktivistët dhe organizatat e pavarura mjedisore se po përhapnin informacione të rreme për punën e qeverisë.
“Shprehim keqardhjen e thellë për vazhdimin e punimeve”, – përsëriti për të dytin vit rresht Konventa në fillim të dhjetorit. Por kaq! Asgjë më shumë për ndalimin e tyre (ose mosndalimin…)! Sepse Konventa e Bernës nuk ka të tjera mjete, përveç se të monitorojë zbatimin e rekomandimeve. Dhe kur ato nuk zbatohen, rekomandimet shndërrohen në opinione. Edhe opinionet janë të dobishme, pasi sistemet dhe përgjegjësitë e ndryshme penale të vendeve anëtare nuk garantojnë harmoninë dhe fleksibilitetin që siguron Konventa. Por për kundërshtarët e natyrës, për vendimmarrësit dhe për spekulantët pa moral, fryma e bashkëpunimit (emancipimit), kundrejt sanksionimit përbën, gjithmonë, një përparësi praktike, çka për habitatet natyrore mbetet jetike. Është e kuptueshme si sportiviteti i vendimeve rekomanduese krijon lehtësi në komunikimin mes shteteve anëtare, por duke mos qenë detyruese, e kanë të vështirë që t’u kundërvihen vendimeve të gabuara e t’i prapësojnë ato.
Në përfundim, qeveria nuk u tërhoq nga ndërtimi i aeroportit (që ka deklaruar se do të nisë operimin brenda pak muajve të ardhshëm); nuk u tërhoq nga marrja e ujit nga burimi i Lepushës në Shushicë, për ta kaluar matanë malit, për llogari të Bashkisë së Himarës, të ardhurat e së cilës po rriten ndjeshëm prej boom-it turistik. Qeveria dobësoi mbrojtjen e parqeve kombëtare dhe të peizazheve të mbrojtura natyrore, duke lejuar investimet strategjike në turizëm dhe në energji, kjo e fundit e propaganduar si e rinovueshme. Dhe e gjitha, në kohën kur Bashkimi Evropian po nxiton t’ia heqë pengesat e anëtarësimit.
Por në fund të fundit, i tërë ky aksion (ndërveprues) përbën edhe një përvojë në betejën mjedisore; një leksion për të zbërthyer mendimin e çuditshëm të utopisë dhe të butaforisë, se për të qenë i suksesshëm nuk ka rëndësi rezultati, por procesi; për të kuptuar jo vetëm natyrën fizike, por edhe atë njerëzore: botën e iluzionit të propagandës dhe optimizmin e rremë që ajo përcjell.
Për të kuptuar se energjitë dhe veprimet duhen racionalizuar dhe duhen ndarë dhe se qëllimi është rezultati, ndërsa procesi, mjeti dhe se rezultati lidhet drejtpërdrejt me mirëqenien e Natyrës, me thelbin e saj material. Natyra është e thjeshtë, por pikërisht aty qëndron edhe kompleksiteti i saj.
The post Aeroporti, një betejë që duhet vazhduar appeared first on Citizens.al.
Login
