Ndërsa spitali Onkologjik vijon të denoncohet për kushte të rënda, mungesë barnash dhe shërbime të papërshtatshme për trajtimin e kancerit, kryeministri Edi Rama ka zgjedhur të flasë sërish për “vizionin e së ardhmes”, duke premtuar inteligjencë artificiale në shëndetësi dhe transformim të QSUT-së. Në një deklaratë nga spitali “Nënë Tereza”, Rama tha se në buxhet […]

The post Onkologjiku në gjendje të mjeruar, Rama vijon shown dhe premton “IA” në shëndetësi appeared first on BoldNews.al.

Për ata që e kanë jetuar periudhën e regjimit komunist, imazhet simbolike që mund t’u vijnë ndërmend lidhen me radhët e gjata në të gdhirë për qumësht apo vajguri, grumbullimet e njerëzve në furrat e bukës apo dyqanet thuajse bosh në fund të viteve ’80. Bashkë me postulatet propagandistike apo vetë figurën e diktatorit Enver […]

The post Mes satirës dhe glorifikimit, videot AI mbi komunizmin ngrenë shqetësime etike appeared first on BoldNews.al.

Shqipëria ka boshllëqe të mëdha në politikat e inteligjencës artificiale (IA) për shëndetësinë, tregon një raport i fundit i Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) që trajton përfitimet që kanë shërbimet shëndetësore nga përdorimi i IA. Sipas OBSH-së, Shqipëria renditet ndër vendet me përparime minimale në ndërtimin e një kuadri të sigurt dhe funksional për përdorimin […]

The post “Diella” e Ramës e padobishme/ OBSH: Shqipëria ka nevojë për avancim teknologjik në shëndetësi appeared first on BoldNews.al.

TIRANË, 23 tetor/ATSH/ Deputetë të Kuvendit të Shqipërisë dhe shërbimet e Kuvendit, morën pjesë në një aktivitet ku u prezantuan udhëzimet për përdorimin e Inteligjencës Artificiale në Parlament.

Aktiviteti u organizua nga Fondacioni Westminster për Demokraci (WFD), i cili është duke zbatuar projektin e financuar nga FCDO “Korniza e Ballkanit Perëndimor: Investim në Qëndrueshmërinë Demokratike” në gjashtë vendet e rajonit.

Si pjesë e këtij projekti, WFD po asiston dhe bashkëpunon ngushtë me Kuvendin e Shqipërisë për të kufizuar gjithnjë e më shumë hapësirën ndaj ndikimeve korruptive dhe interesave të caktuara, përmes praktikave më efektive të mbikëqyrjes.

Po ashtu, në bashkëpunim me partnerë akademik, WFD ka zhvilluar një set prej 40 udhëzimesh për Inteligjencën Artificiale në parlamente, me qëllim pajisjen e tyre me njohuritë dhe mjetet e nevojshme për të kuptuar dhe zhvilluar njohuri lidhur me të.

Udhëzimet, trajtojnë çështje kyçe si konsideratat etike, transparenca, llogaridhënia dhe integrimi i IA-së në proceset parlamentare, duke ofruar një kornizë fleksibël që përshtatet me kontekstin dhe nevojat specifike të çdo parlamenti.

Hapja e aktivitetit u bë nga Sekretari i Përgjithshëm i Kuvendit, Genci Gjonçaj, i cili theksoi rëndësinë e përdorimit të inteligjencës artificiale në parlament, njëherësh edhe lehtësitë që ajo sjell.

Më tej, fjalën e mori Valbona Kuko, drejtore për Shqipërinë në Fondacionin Westminster
për Demokraci si dhe Artela Mitrushi, këshilltare politike e ambasadës britanike në Tiranë.

Në takim u prezantuan gjithashtu disa udhëzime mbi Inteligjencën Artificiale për Parlamentet, ku prezantimi u bë nga Franklin De Vrieze, shef i Praktikës (Llogaridhënies) në WFD.

Diskutimet u fokusuan mbi faktin pse parlamentet duhet të marrin në konsideratë mjetet e mundësuara nga IA, problemin e ritmit, sfidat për parlamentet si edhe në shembuj të aplikimeve të IA-së në parlamente të ndryshme.

Po ashtu, u bë prezantimi mbi kuptimin e Inteligjencës Artificiale në Kontekstin Parlamentar, ku prezantoi prof. dr. Fotis Fitsilis, shef i Dokumentimit Shkencor dhe Mbikëqyrjes, Shërbimi Shkencor në parlamentin e Greqisë.

Ky aktivitet, synon forcimin e kapaciteteve për të kuptuar më mirë dhe për të aplikuar në mënyrë efektive mjetet e IA-së në punën parlamentare.

/m.m/a.f/r.e/

The post Kuvendi forcon kapacitetet për përdorimin e Inteligjencës Artificiale appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Kina i ofron botës një vizion të qeverisjes së IA-së pa vlera dhe të bazuar te rezultatet, shkruan The Economist

 

Në vitin 1995, gjatë një epoke të artë për globalizimin, një profesor biznesi nga Berkeley shpiku një term optimist: “efekti Kaliforni”.

Kur kompanitë në tregjet e pasura përballen me konkurrencë të re nga rivalët e huaj, argumentoi David Vogel në librin e tij “Trading Up: Consumer and Environmental Regulation in a Global Economy”, ato nuk ulin domosdoshmërisht standardet, siç mund të parashikonin pesimistët.

Përkundrazi, rregullat strikte në një treg konkurrues mund të nxisin një garë drejt majës, përfshirë edhe juridiksione fqinje.

Një shembull i qartë lidhet me standardet e rrepta të emetimit të motorëve të vendosura nga shteti i Kalifornisë, tregu më i rëndësishëm i makinave në SHBA.

Në vend që të prodhonin motorë të ndryshëm për shtete të ndryshme, për të përfituar nga ato me rregulla më të lirshme, shumë kompani zgjodhën që të gjitha makinat e tyre t’i bënin sipas standardeve të Kalifornisë, shkruan The Economist.

Në vitin 2012, Anu Bradford nga Universiteti Columbia shpiku atë që e quajti “efekti Bruksel”.

Ky ishte homazhi i saj për fuqinë e Bashkimit Europian në hartimin e rregullave, një treg gjigant konsumator i lidhur nga rregulla të shkruara në Bruksel.

Kompanitë shumëkombëshe mund të shprehin pakënaqësi nga rregulloret e ngurta të BE-së, ose të zemërohen kur gjobiten nga burokratët europianë. Por në mënyrë të vazhdueshme, ato i kanë pranuar standardet e BE-së në mbarë botën.

Sot qeverisja globale e tregtisë nuk po kalon një epokë të artë. Megjithatë, ekonomitë më të mëdha — SHBA-ja, Kina dhe BE-ja — mbeten shumë të interesuara për të vendosur standarde globale.

Dhe për hartuesit e rregullave në vitin 2025, formësimi i qeverisjes së Inteligjencës Artificiale (IA) është çmimi më i madh nga të gjithë.

Deri këtë vit, pak do të kishin parashikuar një fitore të Kinës në atë garë, ose për shfaqjen e një “efekti Pekin”. Për shumë vende, praktika e Partisë Komuniste për rregullimin e internetit ishte një precedent frikësues. Shkëndijat e para të rregullimit të IA-së me tipare kineze nuk ishin inkurajuese.

Autoritetet ndaluan menjëherë ChatGPT, chatbotin amerikan të IA-së gjeneruese. Partia është veçanërisht e ndjeshme ndaj aplikacioneve që rekomandojnë përmbajtje.

Në vitin 2023, zyrtarët kërkuan që shërbimet e IA-së gjeneruese që mund të formësojnë opinionin publik t’i nënshtrohen një vlerësimi sigurie dhe të regjistrojnë algoritmet e tyre.

Reputacioni i Kinës për inovacion u përforcua në janar, me publikimin e DeepSeek-R1, modelin e avancuar gjuhësor (large language model, LLM), të prodhuar me një fraksion të fuqisë kompjuterike dhe mbështetjes financiare të nevojshme për rivalët amerikanë.

“Momenti DeepSeek” hodhi dyshime mbi strategjitë e qeverisë amerikane për të ruajtur epërsinë në IA duke i mohuar Kinës aksesin në gjysmëpërçuesit e avancuar.

Por suksesi teknik përballet me pengesa politike. Italia e ndaloi DeepSeek për shkak të shqetësimeve për privatësinë e të dhënave dhe Tajvani e ndaloi DeepSeek nga sistemet qeveritare, duke përmendur frikën për sigurinë.

Megjithatë, investitorët dhe zyrtarët kinezë të IA-së janë optimistë. Shteti po investon në një fushatë për të prodhuar aplikacione të lira, të aksesueshme dhe “mjaftueshëm të mira”.

Me ndihmën e energjisë elektrike të lirë dhe një fushate të brendshme propagandistike për përfitimet e IA-së, partia dëshiron që teknologjia të përdoret sa më shpejt dhe sa më gjerësisht.

Të jesh i kënaqur të renditesh pranë SHBA-së shihet si një lëvizje e zgjuar tregtare. Është gjithashtu një qasje që ka gjasa të rezonojë me shumë vende.

Dallimi me SHBA-në është i dukshëm, ku disa në Kongres e krahasojnë garën për epërsi në IA me garën për ndarjen e atomit. Në shkurt, zëvendëspresidenti J.D. Vance qortoi europianët për rregullimin e tepruar, duke deklaruar:

“E ardhmja e IA-së nuk do të fitohet duke u marrë me frikë për sigurinë.”

Të tjerë duket se ndajnë hamendësimin e Kinës, se IA është një teknologji me përdorim të përgjithshëm me rëndësi të madhe por jo apokaliptike: diçka më shumë si elektriciteti ose kompjuterët sesa si bomba atomike.

Në korrik, kryeministri i Singaporit, Lawrence Wong, u shpreh se pas shpikjes së dinamove elektrike, u deshën dekada për të gjetur përdorime industriale për të.

“Na tërheqin shumë vendet që janë liderë të teknologjive më të avancuara”, tha Wong. “Por në fakt, përparësia e madhe e teknologjisë është kur gjen zbatim të gjerë”.

Për më tepër, rregullimi i Kinës është më pragmatik dhe miqësor ndaj industrisë sesa mendojnë të huajt, argumenton një artikull nga Angela Huyue Zhang, profesore e së drejtës në Universitetin e Kalifornisë Jugore.

“The Promise and Perils of China’s Regulation of Artificial Intelligence”, botuar vitin e kaluar, katalogon se si kontrollet strikte mbi informacionin bashkëjetojnë me zbatimin e lirshëm të rregullave për privatësinë, të drejtën e autorit apo mbrojtjen e të dhënave.

Kështu, sistemet kineze të njohjes së fytyrës janë ndër më të avancuarat në botë, sepse zyrtarët u japin kompanive private sasi të mëdha të të dhënave qeveritare. Gjyqtarët krenohen publikisht se japin vendime për të përshpejtuar zhvillimin e IA-së në Kinë.

 

Kontroll i shoqërisë? Ka një aplikacion për këtë

Nëse një “efekt Pekin” do të përhapej një ditë, është e pamundur të nxisë një garë drejt majës. Qasja e Kinës vendos përfitimin, komoditetin dhe rendin shoqëror përpara të drejtave individuale.

Një dokument i Komisionit Europian për IA nga viti 2020 shpreh shqetësim për rreziqet e diskriminimit nga algoritmet.

Ai citon sistemet e njohjes së fytyrës që janë më pak të sakta kur skanojnë lëkurë të errët, dhe algoritmet që tregojnë paragjykim racor, për shembull kur parashikojnë nëse një person i dënuar do të kryejë një krim tjetër.

Në Kinë, diskriminimi racor është një model biznesi. Kompanitë janë kapur duke regjistruar patenta për sisteme që synojnë të identifikojnë ujgurët dhe pakicat e tjera etnike, të mbajtura prej kohësh nën mbikëqyrje të rreptë nga policia kineze.

Dokumenti i BE-së shqetësohet për punëdhënësit që përdorin IA për të gjurmuar sjelljen e punëtorëve. Në Kinë, kjo është një industri në lulëzim.

Versioni i Kinës për qeverisjen e IA-së përballet me pengesa në demokracitë liberale. Por mjaft vende të tjera kërkojnë teknologji të lira që vlerësohen vetëm nga performanca e tyre.

Kina ka edhe një avantazh tjetër.

Ajo po konkurron me një administratë Trump të hapur në synimin e saj për dominimin e IA-së dhe në përdorimin e atij monopoli për të imponuar preferencat e saj ideologjike.

Trump së fundmi kërcënoi me tarifa ndëshkuese ndaj vendeve të huaja, që kërkojnë të rregullojnë kompanitë amerikane të teknologjisë, në mënyra që atij nuk i pëlqejnë. Përsëri, SHBA-ja po i jep një dhuratë politike Kinës.

Le ta quajmë këtë “efekti Trump”.

 

 

 

 

The post Kush po e fiton garën për Inteligjencën Artificiale appeared first on Revista Monitor.

TIRANË, 10 tetor/ATSH-Maela Marini/ Kryeministri Edi Rama theksoi sot domosdoshmërinë  e integrimit të inteligjencës artificiale në sistemin arsimor.

Gjatë prezantimit të rezultateve të anketës Ndërkombëtare të Mësimdhënies dhe të Nxënit, TALIS, Rama kërkoi që prioritet t’i kushtohet shkencës dhe teknologjisë.

Kryeministri u shpreh se nevojitet ndërveprim për të lehtësuar atë që fëmijët marrin nga rrjetet sociale në formën e urrejtjes, brutalitetit e vulgaritetit.

“Duam të bëjmë më shumë sidomos përmes programeve jashtë mësimore që t’i mbajmë nxënësit sa më shumë të lidhur me aktivitete dhe praktika që zhvillohen jashtë telefonit. Do të zhvillojmë edhe programin e arteve dhe zejeve dhe për këtë duhet të kemi një sistem më të qëndrueshëm pune dhe natyrisht që duhet të mendojmë edhe për shpërblimin ekstra të atyre që do të merren me këtë program”, shtoi kryeministri.

Po ashtu, Rama theksoi se nevojitet vetëdijësimi i nxënësve për atë që sot është kryefjala e Bashkimit Europian, tranzicioni i gjelbër brenda sfidës së madhe të ndryshimit të klimës.

Kryeministri solli në vëmendje edhe praktikën e konsoliduar tashmë për punësimin e mësuesve përmes platformës “Mësues për Shqipërinë”.

“Rivënia në vend e autoritetit të mësuesit është një sfidë shumë e madhe e kësaj kohe. Një autoritet që e gjetëm në një politizim të tejskajshëm. Mësuesit nuk kishin asnjë garanci për vendin e punës, vlerësimi sipas meritës nuk ekzistonte dhe gjithçka ishte e lidhur me teserën e partisë”, shtoi Rama.

Po ashtu, Rama solli në vëmendje përmirësimin e situatës financiare dhe kushteve të punës, si dhe investimet e bëra në shkolla. /j.p/

The post Rama: Domosdoshmëri, integrimi i inteligjencës artificiale në sistemin arsimor appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TIRANË, 26 shtator /ATSH/ Më 14 tetor në Pallatin e Kongreseve në Tiranë do të mbahet eventi i inteligjencës artificiale “Regional AI Hackathon 2025”.

Kryeministri Edi Rama u shpreh sot në një postim në rrjetet sociale se, ky nuk është thjesht një event, është një sfidë reale për të krijuar ndryshim me inteligjencën artificiale.

“Të rinj, inovatorë, universitete, biznese dhe banka do të bashkojnë forcat për t’i kthyer idetë e tyre me AI në zgjidhje konkrete. Nga shëndetësia tek qytetet “inteligjente”, arsimi dhe qëndrueshmëria, do të eksplorojmë së bashku se si AI mund të transformojë Ballkanin Perëndimor”, theksoi kreu i qeverisë.

Rama u shpreh se, projektet më të mira do të përzgjidhen për AI Bootcamp, (14 tetor 2025) dhe Hackathon (nëntor 2025) për të zhvilluar prototipet dhe për t’i prezantuar për financim dhe mbështetje.

Kryeministri gjithashtu ftoi të interesuarit të mos e humbasin këtë mundësi unike dhe të aplikojnë në linkun https://crowdhackathon.com/regionalhackathon-ai/

Aplikimet mbyllen më 3 tetor.

“Regional AI Hackathon 2025” është një iniciativë me vizion që bashkon talente të reja, studiues dhe sipërmarrës nga Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Serbia dhe Kosova.

Ky event fuqizon të rinjtë e Ballkanit Perëndimor dhe diasporën e tyre për të bashkëkrijuar, për të sjellë inovacion dhe për të zhvilluar zgjidhje të drejtuara nga IA-ja që nxisin transformimin dixhital dhe adresojnë sfidat e përbashkëta rajonale.

“Hackathon” është një thirrje për të gjithë të rinjtë e motivuar për të marrë pjesë, për të bashkëpunuar dhe për të formësuar një të ardhme më të zgjuar dhe më gjithëpërfshirëse për rajonin tonë përmes fuqisë së Inteligjencës Artificiale.

/gj.m/j.p/

The post Rama: “Regional AI Hackathon 2025”, mundësi për të kthyer idetë me AI në zgjidhje konkrete appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Shqipëria tërhoqi vëmendjen ndërkombëtare javën e kaluar kur kryeministri Edi Rama njoftoi se një entitet i krijuar me inteligjencë artificiale me emrin Diella do t’i bashkohej kabinetit të tij. Qeveria e paraqiti këtë si një nismë për të zvogëluar diskrecionin njerëzor në fusha të ndjeshme si prokurimi publik, për të përshpejtuar vendimmarrjen dhe për të […]

The post Sensacioni mediatik Diella, një inovacion i rrezikshëm appeared first on Reporter.al.

Lajmi se Shqipëria është vendi i parë në botë që ka një ministre të Inteligjencës Artificiale, ka bërë jehonë në mediat e huaja.

“Shqipëria është bërë vendi i parë në botë që ka një ministre të Inteligjencës Artificiale — jo një ministre për Inteligjencën Artificiale, por një ministre virtuale të krijuar nga pikselë dhe kod dhe të mundësuar nga inteligjenca artificiale.”- shkruan Politico.eu në një artikull dedikuar kabinetit të ri qeveritar.

Emri i saj është Diella, që në shqip do të thotë diell, dhe ajo do të jetë përgjegjëse për të gjitha prokurimet publike, tha të enjten kryeministri Edi Rama.

Gjatë verës, Rama tha se një ditë vendi mund të kishte një ministre dixhitale dhe madje edhe një kryeministër të Inteligjencës Artificiale, por pak vetë mendonin se kjo ditë do të vinte kaq shpejt, vijon më tej artikulli.

Në Asamblenë e Partisë Socialiste në Tiranë të enjten, ku Rama njoftoi se cilët ministra do të largoheshin dhe cilët do të qëndronin për një mandat tjetër, ai prezantoi edhe Diellën, anëtaren e vetme jo-njerëzore të qeverisë.

“Diella është anëtarja e parë që nuk është e pranishme fizikisht, por është krijuar virtualisht nga inteligjenca artificiale”, u tha ai anëtarëve të partisë.

Rama deklaroi se vendimet për tenderët do të vendosen në duart e Diellës, e cila është “shërbëtore e prokurimit publik”. Ai tha se procesi do të jetë “hap pas hapi”, por Shqipëria do të jetë një vend ku tenderët publikë janë “100 për qind të pakorruptueshëm dhe ku çdo fondi publik që kalon nëpër procedurën e tenderit është 100 për qind i lexueshëm”.

Shkrimi thekson se ky hap vjen në një kohë kur Shqipëria prej kohësh lufton me korrupsionin, veçanërisht në administratën publike dhe në fushën e prokurimeve, çështje e theksuar vazhdimisht edhe nga Bashkimi Evropian në raportet e tij.

Kryeministri Rama, i cili fitoi mandatin e katërt historik në maj 2025, me ambicien për anëtarësimin në BE deri në vitin 2030, duket se po hedh një hap të rëndësishëm drejt modernizimit dhe transparencës së qeverisjes përmes teknologjisë. /abcnews.al

Po sikur Inteligjenca Artificiale të nxiste një bum të paprecedentë të rritjes ekonomike globale? Tregjet e mallrave, shërbimeve, aseteve financiare dhe fuqisë punëtore do të ktheheshin përmbys, shkruan The Economist

 

Deri në vitin 1700, ekonomia botërore pothuajse nuk rritej fare, thjesht qëndronte në vend. Gjatë 17 shekujve të mëparshëm, prodhimi global ishte zgjeruar mesatarisht me vetëm 0.1% në vit, një ritëm me të cilin do të duhej një mijëvjeçar që prodhimi të dyfishohej.

Pastaj filloi përdorimi i makinave me bosht rrotullues dhe i motorëve me avull.

Rritja globale u pesëfishua në 0.5% në vit midis viteve 1700 dhe 1820. Në fund të shekullit XIX arriti në 1.9%. Në shekullin XX, ajo ishte mesatarisht 2.8%, një ritëm me të cilin prodhimi dyfishohet çdo 25 vjet. Rritja jo vetëm që u bë normë; por u përshpejtua.

Nëse do t’u besohet mbështetësve të flaktë të Inteligjencës Artificiale (IA) në Silicon Valley, ky shpërthim ka potencialin për t’u bërë edhe më i madh.

Ata pohojnë se Inteligjenca Artificiale e përgjithshme (AGI), e aftë të tejkalojë shumicën e njerëzve në shumicën e punëve në zyrë, së shpejti do ta çojë rritjen vjetore të PBB-së në 20-30% në vit, ose më shumë.

Kjo mund të tingëllojë e çuditshme, por për pjesën më të madhe të historisë njerëzore, e tillë ka qenë edhe ideja që ekonomia do të rritej.

Mundësia që IA të bëjë së shpejti të panevojshëm shumë punëtorë është tashmë e pranuar gjerësisht. Ajo që diskutohet shumë më pak është shpresa se IA mund ta vendosë botën në një rrugë rritjeje shpërthyese.

Kjo do të kishte pasoja të thella. Jo vetëm tregjet e punës, por edhe ato të mallrave, shërbimeve dhe aseteve financiare do të përmbyseshin.

Ekonomistët po përpiqen të mendojnë sesi AGI mund ta rimodelojë botën. Pamja që po shfaqet është ndoshta kundërintuitive dhe me siguri tronditëse.

 

Janë idetë, i marrë!

Ekonomitë fillimisht u rritën kryesisht nëpërmjet grumbullimit të njerëzve. Të korrat më të mëdha lejonin ushqimin e më shumë njerëzve, ndërsa më shumë fermerë mundësonin të korrat më të mëdha.

Por kjo formë rritjeje nuk i rriste standardet e jetesës. Më keq akoma, uria ishte një kërcënim konstant.

Thomas Malthus, ekonomist i shekullit XVIII, arsyetoi se rritja e popullsisë do t’i tejkalonte në mënyrë të pashmangshme rendimentet bujqësore, duke shkaktuar varfëri.

Në fakt, ndodhi e kundërta: më shumë njerëz jo vetëm që hanin më shumë, por kishin edhe më shumë ide. Këto ide çuan si në rritje të prodhimit, ashtu edhe, më në fund, në ulje të fertilitetit, çka e ngjiti lart prodhimin për frymë.

Sipas teorisë, AGI do të mundësonte inovacion të pakufizuar edhe pa rritje të popullsisë, duke superfuqizuar rritjen e PBB-së për frymë.

Shumica e ekonomistëve bien dakord se IA ka potencialin për të rritur produktivitetin dhe, rrjedhimisht, të shtojë rritjen e PBB-së. Çështja është: sa shumë? Disa parashikojnë vetëm një ndryshim të vogël.

Daron Acemoglu i Massachusetts Institute of Technology, për shembull, vlerëson se IA do ta rrisë PBB-në globale me jo më shumë se 1-2% në total për një dekadë.

Por ky përfundim mbështetet mbi një supozim se vetëm rreth 5% e detyrave mund të kryhen nga IA me kosto më të ulët sesa nga punëtorët. Ky supozim, nga ana tjetër, mbështetet pjesërisht në studime të kryera në vitin 2023, kur IA ishte më pak e aftë.

Parashikimet më radikale për ndikimin ekonomik të IA supozojnë se pjesa më e madhe e prodhimit ekonomik global do të automatizohet përfundimisht, ndërsa teknologjia përmirësohet dhe arrihet AGI.

Automatizimi i prodhimit kërkon vetëm energji dhe infrastrukturë të mjaftueshme, gjëra që mund të arrihen me investime. Zakonisht, rritja e udhëhequr nga investimi pritet të përballet me kthime gjithnjë e më të pakta.

Nëse shton makina, por jo punëtorë, kapitali qëndron i papërdorur. Por nëse makinat bëhen mjaft të mira për të zëvendësuar njerëzit, i vetmi kufizim për shtimin e kapitalit është vetë kapitali. Dhe shtimi i fuqisë së IA është shumë më i shpejtë sesa pritshmëria që të rritet popullsia, argumenton instituti kërkimor Anson Ho nga Epoch AI.

Megjithatë, edhe automatizimi i plotë i prodhimit nuk do të sillte një shpërthim rritjeje, sipas një përmbledhjeje modelesh të realizuar nga Philip Trammell, atëherë në Universitetin e Oksfordit, dhe Anton Korinek i Universitetit të Virxhinias. Supozoni që prodhimi ishte plotësisht i automatizuar, por teknologjia nuk përmirësohej.

Ekonomia do të stabilizohej në një ritëm konstant rritjeje, të përcaktuar nga përqindja e prodhimit që ruhej dhe riinvestohej në ndërtimin e makinave të reja.

Rritja vërtet shpërthyese kërkon që IA të zëvendësojë punën edhe në detyrën më të vështirë: përmirësimin e teknologjisë. A do të jetë IA ajo që sjell përparime në bioteknologji, energji të gjelbër dhe vetë IA-në?

Pritet që agjentët AGI të jenë të aftë të kryejnë detyra komplekse dhe afatgjata ndërsa ndërveprojnë me ndërfaqe kompjuterike.

Ata nuk do t’u përgjigjen vetëm pyetjeve, por do të menaxhojnë projekte. AI Futures Project, një grup kërkimor, parashikon që deri në fund të vitit 2027, laboratorët shkencorë të automatizuar gati plotësisht nga IA do të kryejnë kërkime shkencore. Sam Altman, drejtuesi i OpenAI, ka parashikuar se sistemet IA do të fillojnë ndoshta të prodhojnë “njohuri të reja” që vitin e ardhshëm.

Ekonomistët që studiojnë teorinë e rritjes “endogjene”, e cila përpiqet të modelojë përparimin teknologjik, kanë parashtruar prej kohësh se, nëse idetë krijojnë më shumë ide me shpejtësi të mjaftueshme, rritja mund të zmadhohet pa kufi. Kapitali jo vetëm që grumbullohet; ai bëhet më i dobishëm.

Përparimi do të shumëfishohet. Njerëzimi nuk e ka kaluar kurrë këtë prag.

Në fakt, disa ekonomistë kanë sugjeruar se me kalimin e kohës, po bëhet gjithnjë e më e vështirë për të gjetur ide të reja. Studiuesit njerëzorë duhet, për shembull, të zotërojnë gjithnjë e më shumë material për të arritur kufirin e dijes.

AGI mund t’i zbusë këto kufizime. Në modelin e Epoch, përfitimet e hershme nga automatizimi riinvestohen në kërkime për harduer dhe softuer. Rritja vjetore e PBB-së kalon 20% sapo IA të mund të automatizojë rreth një të tretën e detyrave, dhe vazhdon të rritet.

Ky model, thotë Anson Ho, është “me siguri i gabuar”, por është e vështirë të thuash pse.

Ekonomistët mendojnë se është shumë optimist për nxitjet për të investuar në kërkime, përfitimet e të cilave përhapen në të gjithë ekonominë, duke krijuar një problem të veprimit kolektiv.

Kompanitë IA thonë se Anson Ho po nënvlerëson ciklin e vlerësimit që do të aktivizohet kur AGI do të mund ta përmirësojë vetveten, një proces që, shpresohet, do të sjellë përfundimisht një superinteligjencë shumë më të aftë se çdo njeri.

 

 

Shkenca e vrullshme

Supozoni se këto cikle kanë forcë maksimale dhe ekonomia bëhet “informacion i prodhuar nga kapitali i informacionit, i cili krijohet nga informacioni, i cili nga ana e tij po prodhon informacion çdo vit gjithnjë e më shpejt”, siç shkruante në një studim të vitit 2021 William Nordhaus, fitues i çmimit “Nobel” në ekonomi.

Kjo sjell “singularitetin”: një pikë kur prodhimi bëhet i pafund. Singulariteti është në fakt një kundërargument: provë se modeli, në fund të fundit, do të rezultojë i gabuar. Por edhe hapi i parë i kësaj rruge, një përshpejtim i madh i rritjes, do të ishte një ngjarje e madhe.

Çfarë do të thotë e gjitha kjo për punëtorët? Shpërthimi i parë i rritjes së njerëzimit nuk ishte veçanërisht bujar me ta.

Një punëtor anglez ndërtimi në vitin 1800 fitonte të njëjtin pagë reale si në vitin 1230, sipas Greg Clark të Universitetit të Danimarkës Jugore.

Numri gjithnjë e më i madh i gojëve për t’u ushqyer praktikisht e asgjësoi gjithë rritjen e prodhimit. Disa historianë argumentojnë se gjatë 50 viteve në vijim, standardet e jetesës së punëtorëve madje ranë.

Këtë herë, shqetësimi është që punëtorët bëhen të panevojshëm. Çmimi i funksionimit të një AGI do të vendoste një tavan për pagat, pasi askush nuk do të punësonte një njeri nëse IA mund ta bënte punën për më pak. Ky tavan do të ulej me kalimin e kohës ndërsa teknologjia përmirësohej.

Duke supozuar se IA bëhet mjaft e lirë dhe e aftë, burimi i vetëm i të ardhurave për njerëzit do të ishte si pronarë kapitali.

Nordhaus dhe të tjerë kanë treguar se, kur puna dhe kapitali bëhen mjaft të zëvendësueshëm dhe kapitali grumbullohet, gjithë të ardhurat përfundimisht u kalojnë pronarëve të kapitalit. Kjo është arsyeja pse në Silicon Valley ekziston besimi: është më mirë të jesh i pasur kur shpërthimi të ndodhë.

Një bum ekonomik, por pa punëtorë, mund të jetë fundi i njerëzimit. Por, ekonomisti Tyler Cowen i Universitetit George Mason, kryesisht optimist për IA argumenton se ndryshimi do të jetë më i ngadaltë se sa e lejon vetë teknologjia.

“Ka shumë faktorë të prodhimit, sa më e fortë të jetë IA, aq më shumë të kufizojnë dobësitë e faktorëve të tjerë”, thotë ai. “Mund të jetë energjia; mund të jetë marrëzia njerëzore; mund të jetë rregullimi; mund të jenë kufizimet e të dhënave; mund të jetë thjesht ngadalësia institucionale”.

Një mundësi tjetër është që edhe një superinteligjencë mund të mbetet pa ide.

“IA mund të zgjidhë një problem për peshkatarët, por nuk mund të ndryshojë atë që ka në liqen”, shkruanin Philippe Aghion i LSE dhe të tjerë në një artikull të vitit 2017.

 

 

I kufizuar nga të tilla pengesa, ndikimi ekonomik i AGI mund të mos jetë aq dramatik sa sugjerojnë modelet. Për sa kohë që njerëzit ruajnë një avantazh në disa drejtime, ata do të punojnë krah për krah me makinat.

Dhe disa prej tyre do të paguhen jashtëzakonisht mirë. Në studimin e Nordhaus,  zëvendësueshmëria jo e plotë midis punës dhe kapitalit gjatë një shpërthimi të zhvillimit të IA, çon në një bum të pagave.

Çuditërisht, pagat gjithsesi ende tkurren krahasuar me rritjen ekonomike (shih grafikun).

Ka disa prova të këtij dinamizmi tashmë brenda kompanive të teknologjisë, të cilat priren t’u paguajnë paga shumë të larta punonjësve të nivelit të lartë, edhe pse pjesa e të ardhurave të tyre që shkon për pronarët është jashtëzakonisht e lartë.

Paga të larta për “superstarët” nuk do të ngushëllonin ata me punë më të zakonshme në zyra, të cilët do të detyroheshin të mbështeteshin në pjesë të ekonomisë që nuk janë automatizuar.

Supozoni se, pavarësisht AGI, përparimi teknologjik në robotikë do të mbetej i ngadaltë. Atëherë do të kishte plot punë fizike që do të kërkonin njerëz, hidraulikë deri te trajnerët sportivë.

Këto pjesë të ekonomisë, si industritë e sotme me intensitet të lartë pune, do të ndikoheshin nga “sëmundja e kostos së Baumol” (një “sëmundje” e mrekullueshme për punëtorët), ku pagat rriten pavarësisht mungesës së rritjes së produktivitetit.

Në rastin klasik, të emërtuar sipas ekonomistit William Baumol, pagat rriten për të mos lejuar punëtorët të kalojnë në industri ku produktiviteti po rritet me shpejtësi.

Kjo nuk do të vlente me AGI, por faktorë të tjerë mund të prodhonin efekte të ngjashme. Pronarët e IA-s dhe punonjësit elitë mund të shpenzonin një pjesë të madhe të pasurive të tyre të reja për disa shërbime të caktuara.

Mendoni për të pasurit e sotëm, që shpenzojnë shumë për gjëra që është e vështirë të automatizohen, nga vaktet në restorante deri te kujdestarët e fëmijëve.

Është një vizion optimist: edhe ata që nuk janë “superstarë” përfitojnë disi.

Por të varfrit do të shijonin vetëm bollëk selektiv. Fuqia e tyre blerëse për gjithçka që IA mund të prodhojë ose përmirësojë do të rritej në mënyrë të jashtëzakonshme.

Mallrat e prodhuara në fabrika të drejtuara nga IA mund të bëheshin pothuajse falas; argëtimi dixhital mund të kushtonte fare pak; çmimet e ushqimit, nëse IA do të gjente mënyra për të rritur prodhimet bujqësore, mund të binin ndjeshëm.

Por çmimi i gjithçkaje që kërkon punë njerëzore — kujdesi për fëmijët apo ngrënia jashtë — do të duhej të rritej në përputhje me pagat.

Disa shqetësohen se efekti Baumol mund të bëhet aq i fortë sa të kufizojë rritjen ekonomike. Kur çmimi i diçkaje bie, njerëzit blejnë më shumë. Por pjesa e këtij produkti në shpenzimet e konsumatorëve mund të bjerë gjithsesi.

Le të marrim si shembull ushqimin. Në vitin 1909, amerikanët blinin 3,400 kalori ushqim në ditë, i cili kushtonte 43% të të ardhurave të tyre. Sot ata blejnë 3,900 kalori, por kjo kushton vetëm 11% të të ardhurave.

Kur rënia e çmimeve tejkalon rritjen e konsumit, pesha më e madhe në ekonomi zhvendoset te sektorët që mbeten rezistentë ndaj përmirësimeve të efikasitetit.

“Rritja mund të kufizohet jo nga ajo që bëjmë mirë, por nga ajo që është thelbësore por e vështirë për t’u përmirësuar”, shkruanin Aghion dhe kolegët e tij.

Megjithatë, është e rëndësishme të ruajmë një perspektivë të qartë për efektet Baumol, argumenton Dominic Coey i Meta-s.

Edhe nëse ato e kufizojnë madhësinë e ekonomisë, AGI mund të sjellë gjithsesi ndryshime të mëdha. Përsëri, ka një jehonë të revolucionit teknologjik të së kaluarës.

Telefonat inteligjentë dhe shërbimet falas online e kanë ndryshuar botën, por nuk duket se kanë ndikuar shumë në rritjen ekonomike.

Dhe, përfundimisht, një superinteligjencë mund të zgjidhë problemet duke zbuluar teknologji të reja që mundësojnë më shumë furnizim me energji ose përshpejtojnë përparimin në robotikë.

Çfarë duhet të bëni nëse besoni se një bum në rritjen ekonomike po vjen? Këshilla që del menjëherë nga modelet është e thjeshtë: zotëroni kapital, kthimet nga i cili do të rriten në qiell. Por është e vështirë të dini cilat asete duhet të zotëroni.

Arsyeja është e thjeshtë: rritja jashtëzakonisht e lartë duhet të sjellë norma interesi real jashtëzakonisht të larta.

Konsideroni forcat financiare që do të viheshin në lëvizje sapo një shpërthim i rritjes të duket në horizont. Do të kërkohej një investim masiv në qendra të dhënash dhe prodhim energjie.

Mund të mendoni se shumat që po investohen sot, si projekti “Stargate” prej 500 miliardë dollarësh i OpenAI, janë tashmë të jashtëzakonshme.

Por sipas modelit të Epoch AI, investimi optimal në IA këtë vit është 50 herë më i madh: 25 trilionë dollarë.

Një ekonomi më e madhe do të sillte më shumë kërkesë për kapital joteknologjik gjithashtu, për të investuar në gjëra si infrastrukturë dhe fabrika më të mëdha, ndërsa bizneset zgjerojnë prodhimin për të përmbushur kërkesën më të lartë. Do të fillonte një garë për të investuar.

Në të njëjtën kohë, dëshira për të kursyer do të binte. Mesatarisht, të ardhurat do të ishin gati të shpërthenin.

Ekonomistët priren të supozojnë se njerëzit përpiqen të ulin konsumin me kalimin e kohës: nëse të gjitha kushtet e tjera janë të pandryshuara, ata parapëlqejnë të shpenzojnë 100 dollarë sot dhe 100 nesër, sesa 200 sot dhe asgjë nesër.

Kjo është arsyeja e nevojës për kursime, që mund të investohen për të nxitur rritjen. Por një ekonomi që po shpërthen e bën kursimin të duket i panevojshëm. Pasuri të mëdha janë duke ardhur, kështu që pse të kurseni?

Për këtë arsye, vuri në dukje Frank Ramsey, ekonomist i fillimit të shekullit XX, ndërsa rritja përshpejtohet vazhdimisht, po ashtu rriten edhe normat reale të interesit, për të joshur konsumatorët e shkujdesur që të kursejnë një pjesë të parave që përndryshe do t’i shpenzonin.

Për çmimet e aseteve, kjo do të nënkuptonte një luftë të vërtetë, argumentojnë Trevor Chow dhe kolegët e tij në një punim të fundit. Marrim në konsideratë aksionet.

Norma më të larta interesi rrisin normën e zbritjes, çka ul vlerën aktuale të fitimeve të pritshme.

Nga ana tjetër, rritja shumë më e shpejtë, për sa kohë që një kompani vetë nuk është në rrezik nga IA, duhet të çojë në fitime shumë më të mëdha në të ardhmen. “Efekti neto mbi çmimet mesatare të aksioneve është i paqartë”, përfundojnë ata.

Fuqia e rregullit të Ramsey do të ishte vendimtare: sa më e fortë të jetë shtysa për të zbutur konsumin me kalimin e kohës, aq më shumë do të rriteshin normat nëse rritja e shpejtë në të ardhmen është pothuajse e garantuar.

Fatkeqësisht, nuk ka konsensus për faktin se sa e fortë është kjo prirje për të zbutur konsumin.

Makroekonomistët priren të mendojnë se është aq e rrënjosur, saqë normat zakonisht rriten më shpejt se rritja, duke shkaktuar rënie në tregjet e aksioneve. Profesorët e financës priren të besojnë të kundërtën: se rritja i tejkalon normat.

Nëse kjo tingëllon shumë si lojëra fati, ka një zgjidhje të thjeshtë për të depozituar para në bankë: një investitor do të mund të përfitonte nga normat më të larta të interesit pa u shqetësuar për vlerën e kapitalit.

Por nëse bankat qendrore nuk do ta kuptonin çfarë po ndodhte, dhe do të vendosnin norma interesi më të ulëta nga sa kërkojnë rrethanat, inflacioni do të shpërthente, duke gërryer vlerën e parasë. Toka është një mundësi tjetër.

Furnizimi i saj është i kufizuar, dhe një teori thotë se një superinteligjencë mund të dëshirojë ta mbulojë Tokën me panele diellore dhe qendra të dhënash, duke rritur çmimet e pronës.

Por nga ana tjetër, toka është ndër asetet më të ndjeshme ndaj normave të interesit. Imagjinoni rifinancimin e një hipoteke me 30% interes.

 

Më shumë rritje, më shumë trysni

Normat më të larta të interesit do ta ndërlikonin gjithashtu panoramën për qeveritë që kanë borxhe të mëdha. Rritja e shpejtë do të lehtësonte problemet e tyre fiskale, por normat më të larta të interesit do t’i përkeqësonin ato.

Mund t’u duhej të jepnin shumë para pronarëve të obligacioneve, në një moment kur humbjet e vendeve të punës do të nxisnin kërkesa për rishpërndarje në drejtimin e kundërt.

Cowen mbështet një fokus optimist në madhësinë në rritje të “tortës”, në vend që të shqetësohemi për mënyrën se si ajo ndahet.

Por çdo vend që nuk është në gjendje ose nuk dëshiron të çlirojë rritjen e nxitur nga IA, ndërkohë që varet nga investitorët globalë për kapital, do të përballet me një presion brutal.

Nëse investitorët do ta mendonin të gjitha këto si të mundshme, çmimet e aseteve do të kishin filluar të ndryshonin në përputhje me to.

Megjithatë, pavarësisht vlerësimeve të larta të kompanive teknologjike, tregjet janë shumë larg nga parashikimi për një bum ekonomik.

“Tregjet nuk po e parashikojnë atë me probabilitet të lartë”, – thotë Basil Halperin nga Stanford, një nga bashkautorët e Chow.

Një studim paraprak i publikuar më 15 korrik nga Isaiah Andrews dhe Maryam Farboodi nga MIT, zbulon se rendimentet e bonove të thesarit kanë rënë gjatë kohës së publikimit të modeleve të reja të IA nga kompani si OpenAI dhe DeepSeek, në vend që të jenë rritur.

Me fjalë të tjera, Silicon Valley ende nuk e ka bindur botën për tezën e saj. Por përparimi i IA ka tejkaluar parashikimet gjatë pjesës më të madhe të dekadës për momentin kur do të kalonte pragje të caktuara.

Nuk është nevoja të kthehemi në vitin 1700 për të gjetur dikë që mund të habitej nga përparimi i njerëzimit që atëherë: mjafton t’i tregosh DeepSeek një personi nga viti 2015.

Nëse konsensusi rreth efekteve të IA në ekonomi është po aq prapa zhvillimeve sa shumica e parashikimeve për aftësitë e IA, atëherë investitorët, dhe të gjithë të tjerët, i pret një surprizë.

Pasojat e rritjes ekonomike për mirëqenien njerëzore, tha dikur ekonomisti Robert Lucas, janë aq të thella saqë “pasi fillon të mendosh për to, është e vështirë të mendosh për ndonjë gjë tjetër”.

Ashtu si në shumë fusha të tjera, perspektiva e AGI vetëm sa e thellon këtë ndjesi.

 

 

 

The post “Eureka në çdo moment të ditës” appeared first on Revista Monitor.

Rritja e përdorimit të ChatGPT dhe rivalëve të tij po rrezikon ekuilibrin ekonomik mbi të cilin u ndërtua interneti, shkruan The Economist

 

Në fillim të vitit të kaluar, Matthew Prince nisi të merrte telefonata shqetësuese nga drejtues të kompanive të mëdha mediatike. Ata i thanë se po përballeshin me një kërcënim të ri serioz në internet.

“I pyeta, ‘Mos janë koreanoveriorët?’”, kujton ai. “Dhe ata thanë, ‘Jo. Është Inteligjenca Artificiale’”.

Ata drejtues kishin vënë re shenjat e para të një tendence që tashmë është e qartë: Inteligjenca Artificiale (IA) po ndryshon mënyrën se si njerëzit lundrojnë në internet.

Ndërsa përdoruesit po u drejtohen chatbot-ëve në vend të motorëve të zakonshëm të kërkimit, ata marrin përgjigje direkte, jo lista me adresa interneti për të klikuar.

Si rezultat, publikuesit e përmbajtjeve, nga mediat informative e deri te forumet dhe enciklopeditë si Wikipedia, po përballen me rënie alarmante të trafikut.

Ndërsa IA ndryshon mënyrën se si përdoruesit kërkojnë informacion, ajo po përmbys marrëveshjen ekonomike që qëndron në zemër të internetit. Trafiku njerëzor, prej kohësh, gjeneronte të ardhura nëpërmjet reklamave online; tani, ai trafik po shteron.

Prodhuesit e përmbajtjeve po përpiqen me urgjencë të gjejnë mënyra për t’i detyruar kompanitë e IA, që të paguajnë për informacionin që përdorin.

Nëse nuk ia dalin, interneti mund të shndërrohet në diçka krejt tjetër.

Që nga dalja e ChatGPT në fund të vitit 2022, njerëzit kanë përqafuar një mënyrë të re për të kërkuar informacion online. OpenAI, kompania që e zhvilloi chatbot-in, thotë se rreth 800 milionë njerëz e përdorin atë.

ChatGPT është aplikacioni më i shkarkuar në AppStore të iPhone. Apple deklaroi se në prill, për herë të parë, kërkimet tradicionale në Safari ranë, pasi përdoruesit po i drejtoheshin IA-së. OpenAI pritet të prezantojë së shpejti edhe një motor kërkimi të vetin.

Ndërsa OpenAI dhe kompani të tjera po rriten me shpejtësi, Google, që ka rreth 90% të tregut të kërkimit në SHBA, ka shtuar veçori IA në motorin e vet të kërkimit, për të ruajtur pozitat.

Vitin e kaluar nisi të paraqesë “përmbledhje të gjeneruara nga IA” para disa rezultateve kërkimi, të cilat tani janë bërë të zakonshme.

Në maj nisi “modalitetin IA”, një version të motorit të kërkimit që funksionon si chatbot.

Kompania tani premton se, me IA, “Google kërkon për ty”.

 

 

Përdoruesit nuk vizitojnë më faqet nga ku përftohet informacioni

Por ndërsa Google “kërkon për ty”, përdoruesit nuk vizitojnë më faqet nga ku përftohet informacioni. Similarweb, një kompani që mat trafikun e më shumë se 100 milionë faqeve, vlerëson se trafiku global nga njerëzit në motorët e kërkimit ka rënë me rreth 15% nga qershori i vitit të kaluar.

Disa kategori, si portalet e argëtimit kanë ecuri janë më mirë. Por shumë të tjera janë goditur fort, pikërisht ato që dikur u përgjigjeshin pyetjeve të zakonshme të kërkimit.

Faqet shkencore e arsimore kanë humbur 10% të trafikut, faqet enciklopedike 15%, faqet për shëndetësinë, 31%.

Për kompanitë që mbështeten te reklamat apo abonimet, humbja e vizitorëve do të thotë humbje të ardhurash. “Kemi pasur një marrëdhënie shumë të mirë me Google për një kohë të gjatë…

Por ata e prishën marrëveshjen” thotë Neil Vogel, drejtues i Dotdash Meredith, që zotëron revista si “People” dhe “Food & Wine”. Tre vite më parë, mbi 60% e trafikut të tyre vinte nga Google.

Tani kjo shifër ka rënë në 30 e ca për qind. “Ata po vjedhin përmbajtjen tonë për të konkurruar me ne”, thotë ai. Google këmbëngul se përdorimi që i bën përmbajtjeve të të tjerëve është i drejtë.

Por që nga prezantimi i përmbledhjeve me IA, përqindja e kërkimeve të lidhura me lajmet që nuk çojnë në asnjë klikim të mëtejshëm është rritur nga 56% në 69%, sipas Similarweb.

“Natyra e internetit ka ndryshuar plotësisht”, – thotë Prashanth Chandrasekar, drejtues i Stack Overflow, një forum për programues. “IA po e mbyt trafikun për shumicën e faqeve të përmbajtjes”, – shton ai.

Me më pak vizitorë, Stack Overflow po sheh më pak pyetje të postuara. Wikipedia, që gjithashtu ekziston falë përkushtimit të kontribuuesve të saj, paralajmëron se përmbledhjet e IA-së pa referencë “bllokojnë rrugën e aksesit dhe kontributit” për në faqe.

Për të ruajtur trafikun dhe të ardhurat, shumë media të mëdha kanë nisur marrëveshje licencimi me kompanitë e IA, të mbështetura edhe nga kërcënime ligjore, një strategji që Robert Thomson, drejtues i News Corp, e përshkruan si “sharm dhe padi”.

Kompania e tij, që zotëron “Wall Street Journal” dhe “New York Post”, ka arritur një marrëveshje me OpenAI.

Dy prej degëve të saj po padisin Perplexity, një tjetër motor IA. “New York Times” ka një marrëveshje me Amazon, por po padit gjithashtu OpenAI.

Ka edhe shumë padi dhe marrëveshje të tjera në zhvillim.

(Grupi “The Economist” ende nuk ka licencuar përmbajtjet e veta për trajnimin e modeleve IA, por ka rënë dakord që Google të përdorë disa artikuj për një shërbim IA.)

Por kjo qasje ka kufizime. Deri më tani, gjykatat duket se janë në anën e kompanive IA: muajin e kaluar, dy çështje për të drejtat e autorit në Kaliforni u fituan nga Meta dhe Anthropic, të cilat argumentuan se përdorimi i përmbajtjeve për trajnimin e modeleve është “përdorim i drejtë”.

Donald Trump gjithashtu mbështet tezën se Silicon Valley duhet të ketë dorë të lirë për të zhvilluar teknologjitë e së ardhmes, përpara Kinës.

Ai shkarkoi drejtoreshën e Zyrës së të Drejtave të Autorit në SHBA pasi ajo tha se përdorimi i përmbajtjeve të mbrojtura nga IA nuk është gjithmonë i ligjshëm.

Kompanitë IA janë më të gatshme të paguajnë për qasje të vazhdueshme sesa për të dhëna trajnimi. Por marrëveshjet e arritura deri tani janë të dobëta.

Reddit, një forum online, ka licencuar përmbajtjet e veta te Google për 60 milionë dollarë në vit.

Por vlera e tij e tregut ra me më shumë se gjysmën pasi njoftoi rritje më të ngadaltë të përdoruesve, për shkak të rënies së trafikut nga kërkimet. (Rritja është përmirësuar që atëherë.)

 

 

Të ngecur në rrjet

Problemi më i madh është se shumica dërrmuese e faqeve në internet, me qindra miliona, janë shumë të vogla për të joshur apo paditur gjigantët teknologjikë.

Përmbajtjet e tyre mund të jenë esenciale në mënyrë kolektive për kompanitë IA, por secila faqe është lehtësisht e zëvendësueshme.

Edhe nëse do të bashkoheshin për të negociuar në grup, ligjet antimonopol e ndalojnë. Ato mund të bllokojnë përdorimin e të dhënave ndaj robotëve të IA, dhe disa e kanë bërë.

Por kjo do të thotë të mos kenë më asnjë dukshmëri në kërkim.

Ofertuesit e shërbimeve softuer mund të ndihmojnë. Të gjithë klientët e rinj të Cloudflare tani pyeten nëse duan të lejojnë robotët e IA të përdorin faqet e tyre dhe për çfarë qëllimi.

Shkalla e Cloudflare i jep një mundësi më të mirë se të tjerët për të mundësuar një reagim kolektiv nga faqe që duan t’u vënë çmim kërkimeve nga IA.

Po testohet një sistem “paguaj për çdo përdorim” që do t’u lejonte faqeve të tarifojnë hyrjen e robotëve. “Duhet të vendosim rregullat e lojës”, – thotë Prince.

Sipas tij, rezultati më i mirë do të ishte “një botë ku njerëzit marrin përmbajtje falas dhe robotët paguajnë shumë për të”.

Një alternativë e ofron Tollbit, që e prezanton veten si “mur pagesash për robotë”. Ai u lejon faqeve të tarifojnë qasje të ndryshme për robotët IA: për shembull, një revistë mund të kërkojë më shumë për artikuj të rinj se për të vjetrit.

Në tremujorin e parë të këtij viti, Tollbit përpunoi 15 milionë mikro-transaksione për 2,000 publikues, përfshirë “Associated Press” dhe “Newsweek”.

Drejtori ekzekutiv, Toshit Panigrahi, vëren se ndryshe nga motorët e kërkimit që nxisin përmbajtje të përsëritura, tarifimi për akses nxit origjinalitet.

Një nga normat më të larta për përdorim të dhënash e ka një gazetë lokale.

Një model tjetër propozohet nga ProRata, një startup i drejtuar nga Bill Gross, pionier i reklamave “pay-per-click” në vitet ’90.

Ai propozon që paratë nga reklamat përkrah përgjigjeve të IA të rishpërndahen te faqet në proporcion me kontributin e tyre në përmbajtje.

ProRata ka motorin e vet të kërkimit, Gist.ai, që ndan të ardhurat me mbi 500 partnerë, përfshirë “Financial Times” dhe “The Atlantic”.

Edhe pse aktualisht është më shumë një shembull sesa konkurrent serioz i Google, qëllimi i Gross është të tregojë një model biznesi të drejtë që mund të kopjohet nga të tjerët.

Prodhuesit e përmbajtjes po rishikojnë gjithashtu modelet e tyre të biznesit.

“E ardhmja e internetit nuk varet vetëm nga trafiku,” thotë Chandrasekar, që ka zhvilluar produktin me abonim të Stack Overflow për biznese.

Mediat po planifikojnë një të ardhme “pa Google”, duke përdorur buletine dhe aplikacione për të arritur audiencën, dhe duke e fshehur përmbajtjen pas mure pagesash apo në evente live.

Dotdash Meredith thotë se ka rritur trafikun total, pavarësisht rënies nga Google. Audio dhe video, për arsye teknike dhe ligjore, janë më të vështira për t’u përmbledhur nga IA sesa teksti.

Faqja ku motorët IA dërgojnë më shumë trafik është YouTube, sipas Similarweb.

 

A është interneti në rënie

Jo të gjithë mendojnë se interneti është në rënie, përkundrazi, është në një “periudhë rritjeje të vrullshme”, argumenton Robby Stein nga Google.

Ndërsa IA e bën më të lehtë krijimin e përmbajtjes, numri i faqeve po rritet: robotët e Google raportojnë një zgjerim të internetit me 45% në dy vitet e fundit.

Kërkimi me IA u jep njerëzve mënyra të reja për të pyetur, për shembull, duke fotografuar bibliotekën personale dhe duke kërkuar rekomandime për ç’të lexojnë më pas, çka mund të rrisë trafikun.

Me pyetjet për IA, më shumë faqe se kurrë po “lexohen”, edhe nëse jo nga sytë njerëzorë.

Një motor përgjigjesh mund të skanojë qindra faqe për një përgjigje të vetme, duke përdorur më shumë burime se një kërkim tradicional.

Sa për idenë se Google po shpërndan më pak trafik njerëzor se më parë, Stein thotë se kompania nuk ka vënë re ndonjë rënie drastike në klikime, edhe pse refuzon ta publikojë këtë numër.

Ka edhe arsye të tjera pse njerëzit mund të vizitojnë më pak faqe: ndoshta janë duke përdorur rrjetet sociale.

Ose po dëgjojnë podcast-e.

“Vdekja” e internetit është paralajmëruar edhe më parë, nga rrjetet sociale, pastaj nga aplikacionet, por nuk ka ndodhur.

Megjithatë, IA mund të jetë kërcënimi më i madh deri më sot.

Nëse interneti do të mbijetojë në një formë të afërt me atë aktuale, faqet duhet të gjejnë mënyra të reja për të marrë pagesa.

“Njerëzit padyshim parapëlqejnë kërkimin me IA”, – thotë Gross. “Dhe për ta bërë internetin të mbijetojë, dhe me të, edhe demokracinë dhe krijuesit, kërkimi me IA duhet të ndajë të ardhurat me krijuesit”.

The post IA po e vret internetin. A ka shpresë për ta shpëtuar? appeared first on Revista Monitor.

E ardhmja mund të jetë një botë ku IA krijon reklamat, i targeton dhe i lexon vetë. Ndërkohë, ekspertët e reklamave në Kanë duhet ta shijojnë festën, sa ende vazhdon, shkruan The Economist

 

Industria e reklamave di ta shesë veten më mirë se çdo gjë tjetër.

Kjo aftësi u shfaq qartë në ceremoninë vjetore të ndarjes së çmimeve në Cannes Lions International Festival of Creativity, një nga ngjarjet më prestigjioze në botë për reklamën, marketingun dhe krijimtarinë tregtare, që nisi më 16 qershor.

“Reklama jo vetëm që zgjeron kufijtë krijues, por tregon ndikimin e prekshëm që mund të ketë krijimtaria mbi biznesin dhe shoqërinë”, deklaroi një zyrtar i lartë i festivalit.

Çmimet u ndanë me solemnitet për fushata që promovonin birrën, çokollatën dhe madje edhe Fondacionin e Herpesit në Zelandën e Re.

Por një industri, që vlerëson krijimtarinë njerëzore, po përballet me një tronditje të madhe nga Inteligjenca Artificiale (IA).

Mark Zuckerberg, drejtuesi i Meta, ka premtuar se së shpejti markat do të mund të “na tregojnë çfarë objektivi duan të arrijnë, sa duan të paguajnë për çdo rezultat, dhe pastaj ne bëjmë gjithçka tjetër”.

Ndërkohë, Sam Altman nga OpenAI, beson se “95% e asaj që sot ekspertët e marketingut e kërkojnë nga agjencitë, strategët dhe profesionistët krijues, do të realizohet lehtësisht, pothuajse menjëherë dhe me kosto minimale nga IA”.

Teknologjia e ka përmbysur industrinë e reklamave edhe më parë këtë shekull, kur buxhetet kaluan nga televizioni, gazetat dhe media tradicionale drejt gjigantëve dixhitalë si Google dhe Meta.

Por tani që IA po hyn në pjesën krijuese të industrisë, dikur e konsideruar e paprekshme nga automatizimi, po nis një revolucion i ri. Kush do të dalë në krye dhe a do të arrijnë ekspertët në Kanë të ruajnë stilin e jetës luksoze që i ka karakterizuar deri tani?

Festat në jahte dhe pritjet buzë pishinave lënë të kuptohet se tregu i reklamave është në gjendje të mirë.

Sipas WPP Media, një blerës i madh reklamash, shpenzimet globale për reklama po rriten me ritëm të qëndrueshëm dhe pritet të kenë rreth 6% rritje në vit për tre vitet e ardhshme.

 

 

Megjithatë, kjo rritje është e përqendruar dhe po bëhet gjithnjë e më shumë e tillë.

Katër shitësit më të mëdhenj të reklamave – Google, Meta, ByteDance dhe Amazon – përbënin më shumë se gjysmën e tregut global vitin e kaluar, nga pak më shumë se një e treta në 2019. Tetë nga dhjetë shitësit më të mëdhenj të reklamave janë kompani teknologjike.

Në Kanë, kompanitë teknologjike shfaqën forcën e tyre me struktura luksoze përgjatë bregdetit, duke e kthyer Croisette në një paradë të dominimit dixhital.

 

IA po forcon edhe më tej kontrollin

Algoritmet e mësimit automatik përmirësojnë ndjeshëm saktësinë e targetimit të reklamave: sistemi Advantage+ i Metës pretendon se rrit kthimin nga shpenzimet për reklama me 22%, ndërsa Performance Max i Google rrit shitjet me mbi 10%.

Google ka nisur testimet me reklama të pozicionuara në mënyrë dinamike brenda kërkimeve të realizuara përmes IA, të cilat pohon se janë edhe më efektive.

Kërkesat që përdoruesit i bëjnë Inteligjencës Artificiale janë dy deri në tre herë më të gjata sesa kërkimet tradicionale, çka i mundëson kompanisë jo vetëm të kuptojë çfarë po kërkojnë njerëzit, por edhe pse. “IA është teknologjia me ndikimin më të madh në rezultatet e biznesit në njëzetë vitet e fundit, thotë Sean Downey, drejtues i lartë i Google.

Kompani të tjera po përdorin IA për të matur më saktë efektin e reklamave. Alembic, një startup, përdor algoritmet e gjurmimit të kontakteve të zhvilluara gjatë pandemisë së COVID-19, për të ndjekur nëse konsumatorët që kanë parë një reklamë blejnë më vonë produktin.

Duke analizuar miliarda rreshta të dhënash, nga transmetimet televizive te vizitat në faqe web, kompania zbuloi se sponsorizimi nga Delta Airlines i ceremonive të medaljeve në Lojërat Olimpike të vitit të kaluar, dha kthimin më të lartë të investimit krahasuar me çdo fushatë tjetër të kompanisë.

Pasi kanë dominuar pjesën e targetimit dhe matjes, kompanitë teknologjike besojnë tani se mund të krijojnë edhe vetë reklamat, një fushë që deri më tani u përkiste agjencive të specializuara.

Në Kanë, TikTok prezantoi mjete të fuqizuara nga IA, që gjenerojnë reklama video nga teksti apo foto.

Meta prezantoi funksione të reja, si personalizimi automatik i përmbajtjes për audienca të ndryshme në dhjetë gjuhë.

Në fillim të qershorit, Kalshi, kompania amerikane që lejon baste të ligjshme mbi ngjarje ekonomike dhe politike, transmetoi një reklamë televizive me efekte speciale të realizuar përmes IA së Google.

Reklama u krijua për 48 orë, me vetëm 2,000 dollarë buxhet, nga një regjisor që tha me krenari se “isha me pizhame gjatë gjithë xhirimeve”.

Drejtuesit e agjencive këmbëngulin se nuk do të zëvendësohen nga inxhinierë me pizhame. Modelet e IA, të ndërtuara për të dhënë përgjigjen më të pritshme dhe të mundshme, nuk janë të përshtatshme për krijimin e fushatave që tërheqin vërtet vëmendjen.

Në një botë ku çdo kompani mund të krijojë reklama të mira, agjencitë thonë se do të jetë më e rëndësishme se kurrë të realizohen përmbajtje që bien në sy.

Mjetet DIY (nga anglishtja, Do It Yourself) të Meta dhe TikTok duket se synojnë më shumë bizneset e vogla, sesa markat e mëdha që përdorin agjenci.

Disa agjenci kanë kaluar nga pagesa me orë në tarifa fikse, për të mbrojtur të ardhurat, ndërsa IA po redukton orët e nevojshme për të krijuar një fushatë marketingu.

Klientët mund të paguajnë më pak për krijimin e reklamave, por shumë prej tyre po riinvestojnë kursimet te agjencitë: një drejtuese marketingu e një marke globale thotë se thjesht po blen më shumë hapësirë reklamash me paratë e kursyera.

Investitorët nuk janë aq të bindur. Katër nga pesë grupet e mëdha të agjencive kanë parë rënie të vlerës së aksioneve që nga fillimi i vitit të kaluar. WPP është në kërkim të një drejtuesi të ri.

Omnicom dhe Interpublic planifikojnë të bashkohen deri në fund të vitit për të ulur kostot. Publicis ka shmangur rënien kryesisht duke bindur tregun se ka investuar mjaftueshëm në IA për t’u mbrojtur.

 

Nga robotët, për robotët

IA mund ta ndryshojë industrinë e reklamës edhe në mënyra më të çuditshme. Me kalimin e kërkimeve nga motorët klasikë te chatbot-et e fuqizuar nga IA, reklamuesit duhet të kuptojnë si t’i bëjnë markat e tyre të rekomandohen nga sisteme si ChatGPT apo Gemini i Google.

Disa po krijojnë tashmë përmbajtje promocionale jo për njerëzit, por për modelet e mëdha gjuhësore (LLM), që përpunojnë informacion në internet.

Evertune, një tjetër startup, analizon mënyrën se si chatbot-ët i perceptojnë markat, duke u bërë dhjetëra mijë pyetje për kategori të ndryshme produktesh.

Kur pyeten për të rekomanduar një markë çarçafësh, për shembull, modelet bien dakord për tre markat kryesore, por pastaj ndahen ndjeshëm në preferenca. (Chatbot-ët e Meta preferojnë markën Mellanni; Casper pëlqehet nga shumica e modeleve, përveç Gemini).

Këto dallime shpjegohen me të dhënat me të cilat modelet janë trajnuar: Google dhe ChatGPT përdorin përmbajtje të licencuar nga Reddit, ndërsa modeli i Meta bazohet më shumë në materialin nga platformat e veta sociale.

Për të ndikuar LLM-të, duhen ndikuar burimet e tyre, që do të thotë të ndërtohet një bazë të fortë ndjekësish online.

Për grupet e mëdha të agjencive, kjo do të thotë se metodat klasike të marrëdhënieve me publikun (PR) vazhdojnë të jenë jetike. “Marrëdhëniet me publikun janë ndër mjetet më të fuqishme që mund të përdorni”, thotë Brian Stempeck, drejtues i Evertune.

Por ka edhe teknika të tjera. LLM-të kanë vështirësi të lexojnë grafikët, ndaj ato duhet të përkthehen në tekst.

Gjithashtu, IA “gëlltit” me kënaqësi përshkrime të hollësishme produktesh, që për njerëzit do të ishin të mërzitshme: një njeri ndoshta nuk do të lexonte kurrë listën e gjatë të përbërësve të një produkti, por një model gjuhësor po, duke bërë të mundur që ta rekomandojë produktin.

Ndërsa “agjentët” e fuqizuar nga IA përdoren gjithnjë e më shumë për të kryer detyra në emër të njerëzve, reklamuesit do të duhet të kuptojnë si t’i ndikojnë këta “ndihmës” dixhitalë.

Google së fundmi prezantoi një agjent blerjesh, që mund të njoftojë përdoruesin kur çmimi i një produkti bie nën një nivel të caktuar. Së shpejti, këta agjentë mund të marrin vendime më të ndërlikuara blerjeje.

Shitësit e reklamave online po diskutojnë tashmë, sa duhet të tarifojnë kur reklamat shihen nga një agjent, në vend të njeriut.

E ardhmja mund të jetë një botë ku IA krijon reklamat, i targeton dhe i lexon vetë. Ndërkohë, ekspertët e reklamave në Kanë duhet ta shijojnë festën, sa ende vazhdon.

The post Inteligjenca Artificiale po përmbys industrinë e reklamave appeared first on Revista Monitor.

Pse është koha e përsosur për të qenë një kompani e madhe? Ndryshimet e sjella nga Inteligjenca Artificiale dhe Trump favorizojnë gjigantët e korporatave, tani për tani, shkruan The Economist

 

Pavarësisht vështirësive, ekonomia e shkallës ka sjellë gjithmonë përfitime të mëdha për bizneset.

Kostot fikse vendosen kundrejt më shumë të ardhurave, duke rritur fitimet dhe duke mbështetur investimet.

Pesha në treg sjell fuqi më të madhe negociuese me furnitorët dhe financuesit.

Nga fillimi i viteve 2000, përparësitë e ekonomisë së shkallës u bënë edhe më të theksuara. Asetet e paprekshme, duke përfshirë softuerin dhe pronësinë intelektuale, u dhanë përparësi kompanive që kishin mundësi financiare të investonin në to.

Globalizimi u dha kompanive të mëdha më shumë hapësirë për t’u rritur, si dhe qasje në grupe më të mëdha dhe më të lira të punës.

Në Amerikë, u zgjerua hendeku i fitimit midis kompanive të mëdha dhe të vogla (shih grafikun 1). Ekonomistët nisën të flasin për firmat “super yje” që garojnë përpara konkurrencës.

 

 

Përparësitë e reja

Tani madhësia po jep përparësi në mënyra të reja. Inteligjenca Artificiale po përforcon mbizotërimin e firmave të mëdha ndaj atyre të vogla.

Po ashtu, edhe presidenca e Donald Trump, e cila ka rritur rëndësinë e qëndrueshmërisë dhe ndikimit politik. Megjithatë, këto ndryshime sjellin edhe rreziqe për gjigantët e korporatave të Amerikës.

Kompani të ndryshme, nga Apple te Walmart, po zbulojnë se madhësia e tyre mund t’i bëjë një shënjestër të zemërimit të Donald Trump.

Fillojmë me Inteligjencën Artificiale. Ju mund të mendoni se këta leviatanë do të ishin tepër të lidhur pas burokracisë për të përdorur teknologjinë e re.

Në fakt, ekonomia e shkallës u lejon të investojnë shumë më tepër se rivalët më të vegjël.

Sipas një sondazhi të mbajtur në dhjetor nga firma Bain, kompanitë amerikane me më shumë se 5 miliardë dollarë në të ardhura kishin një buxhet mesatar vjetor prej 27 milionë dollarësh për projektet e Inteligjencës Artificiale, pesë herë më shumë se niveli i shkurtit të mëparshëm.

Ato me të ardhura midis 500 dhe 5 miliardë dollarë, kishin lënë mënjanë 9 milionë dollarë, duke u rritur me dy të tretat gjatë së njëjtës kohë (shih grafikun 2).

Banka JPMorgan Chase, më e madhja në Amerikë, thotë se i ka shpërndarë mjetet e Inteligjencës Artificiale për shumicën e 320,000 punonjësve. UnitedHealth, siguruesi më i madh shëndetësor, thotë se ka 1000 aplikacione të ndryshme për teknologjinë.

Sanjin Bicanic nga kompania Bain vë në dukje se funksionimi i mirë i Inteligjencës Artificiale po rezulton më i shtrenjtë se për llojet e tjera të teknologjisë dixhitale, pasi kërkon që kompanitë të organizojnë të dhënat dhe të ndërhyjnë në modele.

Firmat e mëdha kanë përparësinë shtesë të grupeve më të mëdha të të dhënave që mund të përdoren për të përmirësuar sistemet e Inteligjencës Artificiale që ndërtojnë.

Nuk është vetëm teknologjia, por edhe politika, ajo që po favorizon kompanitë më të mëdha.

Megjithëse shumë nga tarifat e zotit Trump tani përballen me pasiguri ligjore, ato që mbeten, do të dëmtojnë shitjet dhe fitimet e bizneseve. Megjithatë, kompanitë e mëdha janë më elastike ndaj goditjeve të tilla.

Midis firmave amerikane të listuara në bursë, ato në kuintilin më të lartë për nga të ardhurat, kanë marzhe operative më të majme dhe një raport më të shëndetshëm të borxhit ndaj fitimeve operative (para zhvlerësimit dhe amortizimit) se sa mesatarja, dhe mbajnë gjithashtu shumë më tepër para të thata.

Kjo do të thotë se ato kanë më pak gjasa të hyjnë në telashe financiare gjatë një rënieje. Gjithashtu kanë mundësi të rimëkëmben më shpejt, siç ndodhi pas pandemisë Covid-19.

Ne vëzhguam fitimet e kompanive amerikane të listuara në bursë, në nëntë sektorë jofinanciarë, para dhe pas pandemisë.

Shtatë nga nëntë firmat më të mëdha ishin mesatarisht më fitimprurëse gjatë viteve 2023 dhe 2024 se gjatë viteve 2018 dhe 2019. Pjesa që fitonte më pak, u bë edhe më pak fitimprurëse në të njëjtin numër sektorësh.

 

 

Madhësia e kompanive i sjell edhe elasticitet zinxhirit të furnizimit, që është po aq i rëndësishëm gjatë një lufte tregtare sa ishte gjatë Covid-19.

“Gjatë pandemisë, unë u telefonoja vazhdimisht bizneseve të vogla dhe të mesme duke u thënë se nuk mund të përballonin kapacitetin e transportit.

Kompanitë e mëdha nuk e kishin këtë problem”, thotë Philip Damas, nga firma e transportit Drewry. Një përparësi e tillë shpërblehet kur kompanitë nxitojnë të importojnë produkte në Amerikë përpara afateve tarifore.

Këtu ndihmon edhe fakti se kompanitë e mëdha zakonisht kanë më shumë furnizues në më shumë shtete.

Një studim nga Forumi Ekonomik Botëror dhe firma Kearney, zbuloi se kompanitë që rritën pjesën e tregut pas pandemisë kishin më shumë gjasa të kishin furnizues rezervë në një sërë shtetesh, për një sërë produktesh.

Së fundmi, ndërsa shkallëzimi po bëhet një aset gjithnjë e më i vlefshëm, merr rëndësi edhe kapitali politik.

Ne shqyrtuam të dhënat nga organizata jofitimprurëse OpenSecrets, në lidhje me aktivitetet lobuese të firmave amerikane në indeksin S&P 500.

Kompania mesatare sipas të ardhurave, nuk shpenzoi asgjë për lobim në vitin 2024, duke u mbështetur vetëm në grupe si Dhoma e Tregtisë e SHBA-së, për të mbrojtur interesat e saj.

Firmat me fitime të larta shpenzuan mesatarisht 3.3 milionë dollarë për lobim, pesë herë më shumë (shih grafikun 3). Ato gjithashtu punësuan më shumë lobistë në krahasim me numrin e punonjësve.

Trump-it i pëlqen të flasë drejtpërdrejt me drejtuesit e shumë kompanive më të mëdha të Amerikës.

Në prill, shefat e Home Depot, Target dhe Walmart, tre gjigantë të shitjes me pakicë, u takuan me presidentin për të biseduar për shqetësimet mbi tarifat.

Shitësit më të vegjël nuk kanë marrë një vëmendje të tillë. Trump duket veçanërisht i hapur ndaj firmave që premtojnë të investojnë shuma të mëdha në Amerikë.

“Shumë kompani duan të vijnë në Shtëpinë e Bardhë… Ato ofrojnë 10 miliardë dollarë ose më shumë”, tha ai në një fjalim në shkurt.

Një qasje e tillë e drejtpërdrejtë ndaj presidentit, është edhe më e rëndësishme se zakonisht, vëren Jorge Guajardo nga firma këshillimore DGA.

E gjithë kjo ndihmon për të shpjeguar pse, që nga koha e përurimit të Trump si president, indeksi Russell 2000 i kompanive më të vogla të listuara në Amerikë është ulur me 11%, krahasuar me një rënie prej vetëm 3% në indeksin S&P 100 të kompanive më të mëdha amerikane.

Megjithatë, ndryshimi i peizazhit të biznesit, paraqet gjithashtu rreziqe për gjigantët e korporatave.

 

Hezitimi

Ashtu si me të gjitha teknologjitë e reja, kompanitë e mëdha ngurrojnë në përdorimin e Inteligjencës Artificiale sepse nuk duan të ekspozohen ndaj rreziqeve.

Është edhe rreziku se tarifat e Trump do të përmbysin globalizmin, duke kufizuar qasjen e kompanive në tregjet e huaja. Ky skenar do të godiste më shumë kompanitë e mëdha se ato të voglat.

Firmat me të ardhurat më të larta i nxjerrin 23% të shitjeve jashtë vendit, krahasuar me vetëm 7% për ato me të ardhura më të ulëta.

Vëmendja nga politikanët mund të mos jetë gjithmonë e mirëpritur. Walmart së fundmi zemëroi Trump kur la të kuptohej se do t’i duhej të rriste çmimet në përgjigje të tarifave më të larta.

Në prill, kompania Apple përfitoi një përjashtim të pjesshëm nga tarifat për celularët smartphone të prodhuara në Kinë.

Dy javë më vonë, kompania tha se do të zhvendoste në Indi prodhimin e celularëve iPhone të lidhur me Amerikën. Trump nuk ishte i kënaqur.

Më 23 maj, ai kërcënoi se do të vendoste një tarifë prej “të paktën 25%” për celularët iPhone të shitur në Amerikë, por të prodhuara gjetiu.

Edhe nëse gjykatat i hedhin poshtë tarifat e Trump, ai ka shumë mjete të tjera në dispozicion për t’ua vështirësuar jetën kompanive. Kompanitë gjigante të Amerikës kanë gëzuar prej kohësh përparësi të mëdha.

Ato duhet të përgatiten edhe për disa probleme.

The post Ekonomitë e reja të shkallës appeared first on Revista Monitor.

Krijimtaria dhe mendimi kritik mund të ndikohen. Por ka mënyra për të zbutur pasojat, shkruan The Economist

 

Siç mund ta dijë kushdo që ka dhënë një provim të paktën një herë, të shkruash një ese për më pak se 20 minuta kërkon vërtet shumë përqendrim.

Të kesh qasje të pakufizuar në Inteligjencën Artificiale (IA) do ta lehtësonte ndjeshëm këtë ngarkesë mendore.

Por, siç sugjeron një studim i fundit nga studiues të Institutit të Teknologjisë së Masaçusetsit (MIT), kjo ndihmë mund të ketë një kosto.

Gjatë disa seancave me shkrime esesh, studentët që punonin me (dhe pa) ndihmën e ChatGPT u lidhën me elektro-encefalograma (EEG) për të matur aktivitetin e trurit gjatë punës.

Në të gjitha rastet, përdoruesit e IA shfaqën ndjeshëm më pak aktivitet në të zonat e trurit të lidhura me funksionet krijuese dhe përqendrimin.

Studentët që shkruan me ndihmën e chatbot-it gjithashtu e patën më të vështirë të citojnë saktësisht ndonjë pjesë nga eseja që sapo kishin shkruar.

Këto gjetje janë pjesë e një grupi gjithnjë e në rritje studimesh, që shqyrtojnë efektet potencialisht të dëmshme të përdorimit të IA për krijimtarinë dhe procesin e të nxënit.

Kërkimet ngrenë pyetje të rëndësishme, nëse përfitimet mbresëlënëse afatshkurtra që sjell IA gjeneruese mund të vijnë me një kosto të fshehur afatgjatë.

Studimi i MIT e plotëson panoramën e dy kërkimeve të tjera të profilit të lartë mbi marrëdhënien mes përdorimit të IA dhe të menduarit kritik.

I pari, nga studiues në Microsoft Research, përfshiu 319 punonjës që punonin me njohuri (knowledge workers, individë që kryejnë punë që kërkon analizë, mendim kritik, vendimmarrje, kreativitet apo përpunim informacioni) dhe që përdornin IA gjeneruese të paktën një herë në javë.

Të anketuarit përshkruan mbi 900 detyra që kishin kryer me ndihmën e IA, që nga përmbledhja e dokumenteve të gjata e deri te krijimi i fushatave të marketingut.

Sipas vlerësimeve të tyre vetjake, vetëm 555 nga këto detyra kërkonin mendim kritik, si për shembull rishikimi i rezultateve të IA para se t’i dërgohej klientit, ose riformulimi i një kërkese pas një rezultati jo të kënaqshëm herën e parë.

Pjesa tjetër e detyrave konsiderohej thelbësisht e papërfillshme.

Në përgjithësi, shumica e punonjësve raportuan se kishin nevojë për më pak ose shumë më pak përpjekje mendore për të përfunduar detyrat kur përdornin mjete si ChatGPT, Google Gemini apo Copilot i Microsoft, krahasuar me realizimin e tyre pa ndihmën e IA.

Një studim tjetër, nga profesori Michael Gerlich në SBS Swiss Business School, përfshiu 666 individë në Britani të cilët u pyetën se sa shpesh përdornin IA dhe sa besim kishin tek ajo, përpara se t’u paraqiteshin pyetje të bazuara në një test për të menduarin kritik.

Pjesëmarrësit që përdornin më shumë IA, rezultuan me nota më të ulëta në të gjitha drejtimet.

Gerlich tregon se pas publikimit të studimit, u kontaktua nga qindra mësues të shkollave të mesme dhe universiteteve, që po përballen me një përdorim në rritje të IA nga studentët. Sipas tij, ata “e ndien se ky studim përshkruante saktësisht atë që ata po përjetojnë aktualisht”.

 

Një pyetje e hapur

A do t’i bëjë IA njerëzit me kapacitet mendor më të dobët në planin afatgjatë, mbetet ende një pyetje e hapur.

Studiuesit në të tre studimet theksojnë se nevojiten kërkime të mëtejshme për të përcaktuar një lidhje shkak-pasojë mes përdorimit të lartë të IA dhe dobësimit të funksioneve mendore.

Në rastin e studimit të Gerlich, për shembull, mund të ndodhë që njerëzit me aftësi më të mëdha mendimi kritik të kenë më pak prirje për t’u mbështetur tek IA.

Ndërsa studimi i MIT kishte një kampion shumë të vogël (vetëm 54 pjesëmarrës) dhe u përqendrua në një detyrë të vetme.

Për më tepër, mjetet e IA gjeneruese synojnë në mënyrë të qartë të lehtësojnë ngarkesën mendore të përdoruesve, njësoj si shumë teknologji të tjera më parë.

Që në shekullin V p.e.s., Sokrati ankohej se shkrimi nuk është “një eliksir për të kujtuar, por vetëm për të mbajtur mend”. Makinat llogaritëse  i ndihmojnë arkëtarët me llogaritjet.

Aplikacionet e orientimit rrugor kanë hequr nevojën për të lexuar harta. Dhe megjithatë, pak vetë do të thoshin se këto mjete na kanë bërë më të paaftë.

Nuk ka shumë dëshmi që sugjerojnë se lejimi i makinave për të përmbushur funksionet mendore të përdoruesve, ndryshon kapacitetin natyror të trurit për të menduar, thotë Evan Risko, profesor psikologjie në Universitetin e Waterloos, i cili së bashku me kolegun Sam Gilbert, krijuan termin “cognitive offloading”, ose shkarkimi i detyrave mendore te ndihmës të jashtëm.

Ajo që është shqetësuese, sipas Risko, është se IA gjeneruese lejon njerëzit të “shkarkojnë një grup shumë më kompleks procesesh”.

Shkarkimi i një detyre aritmetike, me zbatime të kufizuara, nuk është i njëjtë me shkarkimin e një procesi si shkrimi ose zgjidhja e një problemi. Dhe kur truri mëson ta bëjë këtë, është e vështirë ta harrojë.

Prirja për të kërkuar rrugën më të lehtë për zgjidhjen e një problemi, e njohur si “kursim mendor” (cognitive miserliness), mund të krijojë atë që Gerlich e quan një cikël përforcues.

Individët që varen nga IA do ta kenë gjithnjë e më të vështirë të mendojnë në mënyrë kritike, dhe truri i tyre do të bëhet më “koprac”, duke çuar në më shumë shkarkime detyrash.

Një pjesëmarrës në studimin e tij, përdorues i shpeshtë i IA, tha: “Varem kaq shumë nga IA, saqë nuk besoj se do të dija si të zgjidhja disa probleme pa të.”

Shumë kompani presin rritje të produktivitetit nga përdorimi në shkallë të gjerë i IA. Por mund të ketë pasoja të padëshiruara.

“Rënia afatgjatë e mendimit kritik ka gjasë të sjellë rënie të konkurrueshmërisë”, – thotë Barbara Larson, profesore menaxhimi në Universitetin Northeastern.

Përdorimi i gjatë i IA mund të bëjë që punonjësit të jenë më pak krijues.

Në një studim të Universitetit të Torontos, 460 pjesëmarrës u udhëzuan të sugjeronin përdorime krijuese për objekte të përditshme, si një gomë makine apo një palë pantallona.

Ata që kishin parë më parë ide të gjeneruara nga IA, ofruan përgjigje më pak krijuese dhe më pak të larmishme se ata që punuan pa ndihmë.

Për shembull, për pantallonat, chatbot-i propozoi mbushjen e tyre me kashtë për të krijuar gjysmën e një dordoleci, në thelb duke i përdorur sërish si pantallona.

Ndërsa një pjesëmarrës pa ndihmë nga IA sugjeroi vendosjen e arrave në xhepa për ta bërë një ushqyes të veçantë për zogjtë.

Ka mënyra për ta mbajtur trurin në formë. Larson sugjeron që mënyra më e mençur për të përfituar nga IA është ta trajtosh atë si “një ndihmës entuziast por paksa naiv”.

Gerlich rekomandon që, në vend që t’i kërkohet chatbot-it të gjenerojë menjëherë rezultatin përfundimtar, përdoruesi ta udhëheqë atë hap pas hapi në rrugën drejt zgjidhjes.

Në vend që të pyesni “Ku të shkoj për pushime me diell?”, mund të filloni me pyetjen “Ku bie më pak shi?” dhe ta zhvilloni prej aty.

Ekipi i Microsoft gjithashtu ka testuar ndihmës IA që ndërhyjnë herë pas here me “provokime” për të nxitur mendim më të thellë.

Në një frymë të ngjashme, studiues nga Universiteti Emory dhe Stanford kanë propozuar, që chatbot-ët të riprogramohen për të vepruar si “asistentë mendimi” që bëjnë pyetje të thella, në vend që të japin thjesht përgjigje. Ndoshta Sokrati do ta miratonte me kënaqësi këtë.

 

Përputhja me programin

Megjithatë, këto strategji mund të mos jenë shumë të dobishme në praktikë, madje edhe nëse modelet e IA do të ndryshoheshin për të qenë më të ngathëta apo më të ngadalta.

Ato mund të sjellin edhe pasoja të padëshiruara. Një studim nga Universiteti i Krishterë i Abilenës në Teksas zbuloi se ndihmësit e IA, që ndërprisnin vazhdimisht përdoruesit me provokime, e përkeqësuan performancën e programuesve të dobët në një detyrë të thjeshtë kodimi.

Masa të tjera të mundshme për të mbajtur trurin aktiv janë më të drejtpërdrejta, edhe pse më imponuese.

Përdoruesit tepër të zellshëm të IA mund të detyrohen të japin vetë një përgjigje ndaj një pyetjeje ose të presin disa minuta përpara se të kenë qasje tek IA.

Ky “detyrim mendor” (cognitive forcing) mund të përmirësojë performancën e përdoruesve, sipas Zana Buçinca, një studiuese te Microsoft që merret me këto teknika, por do të jetë më pak popullore.

“Njerëzve nuk u pëlqen t’i shtysh të angazhohen”,- thotë ajo. Kërkesa për mënyra për ta anashkaluar këtë do të ishte e lartë.

Në një sondazh përfaqësues në 16 vende të kryer nga konsulenca Oliver Wyman, 47% e të anketuarve thanë se do të përdornin IA gjeneruese edhe nëse punëdhënësi do ta ndalonte.

Teknologjia është aq e re, sa që për shumë detyra, truri i njeriut është ende mjeti më i mprehtë për t’u përdorur.

Por me kalimin e kohës, përdoruesit e IA dhe rregullatorët e saj do të duhet të vlerësojnë nëse përfitimet e gjera ia vlejnë përballë kostove mendore.

Nëse do të dalë ndonjë provë e fortë se IA e bën njerëzit më pak të mprehtë, a do t’u interesojë atyre vallë?

The post A do të na bëjë Inteligjenca Artificiale më budallenj? appeared first on Revista Monitor.

Këtë verë, drejtuesit e korporatave po përgatiten për pushime… nga puna, shkruan The Economist

 

Mesi i korrikut është koha kur gjithçka zbulohet. Në plazh, kjo nënkupton veshje gjithnjë e më të lehta.

Në zyrat e bordit, kjo merr formën e një rituali të “zhveshjes” së korporatave të quajtur “sezoni i fitimeve verore”.

Rezultatet për tremujorin e dytë të vitit do të dalin në javët e ardhshme.

Muaji prill pritej të ishte një periudhë vërtet e keqe: presidenti Donald Trump sapo kishte nisur luftën e tij tregtare, duke tronditur bursat dhe duke rritur interesat e obligacioneve.

Fitimet ishin në rrezik nga kostot e larta dhe ngadalësimi i rritjes ekonomike.

Në fakt, drejtuesit nuk kanë pasur shumë arsye për t’u ndier të turpëruar. Trump u tërhoq përballë presionit të tregjeve dhe pezulloi pjesën më të madhe të tarifave për 90 ditë.

“Vigjiluesit” e obligacioneve – investitorë që ndëshkojnë qeverinë duke rritur kostot e huamarrjes kur politikat fiskale duken të papërgjegjshme, u qetësuan. Indeksi S&P 500 i kompanive më të mëdha amerikane jo vetëm që i rikuperoi humbjet, por edhe i tejkaloi ato.

Parashikimet për rritjen e fitimeve në tremujorin e dytë për kompanitë e indeksit ranë nga 9% në fund të marsit në 5% në korrik, sipas të dhënave të FactSet.

Sidoqoftë, shumë drejtues do të kenë mundësinë të krenohen me fitime rekord gjatë kësaj vere.

E megjithatë, mund të mos ndihen mirë kur t’u bëhet pyetja klasike: “Çfarë pritet më pas?”

Presioni mbi fitimet po rritet. Edhe pse Trump ka zgjatur pezullimin e tarifave deri më 1 gusht, ai u ka bërë thirrje partnerëve tregtarë të përgatiten për tarifa të tjera.

Më 8 korrik, çmimi i kontratave të së ardhmes të bakrit në SHBA u rrit me 13%, pasi presidenti kërcënoi me një tarifë 50% për këtë metal.

Vetëm pak ditë më parë, ai kishte nënshkruar një ligj për buxhetin që pritet të rrisë borxhin publik me rreth 4.5 trilionë dollarë, një zhvillim që mund të rrisë kostot e huamarrjes për të gjithë, ndoshta shumë shpejt nëse tregjet e obligacioneve reagojnë.

Kompanitë kanë pak kontroll mbi koston e importeve apo të borxhit. Por kanë një fushë ku mund të veprojnë: kostoja e fuqisë punëtore.

Për të qetësuar investitorët, shumë prej tyre kanë sinjalizuar së fundmi se po e mbajnë këtë kosto nën kontroll.

Më 2 korrik, Microsoft njoftoi se do të shkarkojë 9,000 punonjës, rreth 4% e totalit, përveç 6,000 të pushuarve në maj. Po në maj, Walmart paralajmëroi 1,500 largime.

Në qershor, BlackRock, Citigroup, Disney dhe Procter & Gamble zbatuan “thjeshtime”, “riorganizime strategjike” dhe terma të tjerë për pushime nga puna.

Deri më tani, kompanitë amerikane kanë njoftuar për 439,000 vendime për largime nga puna, sipas firmës Challenger, Gray & Christmas. Në të njëjtën periudhë të një viti më parë, numri ishte më pak se 400,000.

Më 2 korrik, një raport i rëndësishëm nga kompania ADP tregoi se bizneset amerikane kishin humbur 33,000 punëtorë në qershor.

Të dhënat zyrtare të publikuara një ditë më pas dhanë një pamje më pozitive, por kryesisht falë rritjes së punësimeve në sektorin publik dhe atë të kujdesit shëndetësor.

Punonjësit e korporatave duhet të përgatiten për valë të tjera shkurtimesh.

Nëse inovacioni është superfuqia më e madhe e biznesit amerikan, atëherë aftësia për të mbajtur një fuqi punëtore sa më të vogël është padyshim e dyta, veçanërisht në krahasim me versionet më “të buta” të kapitalizmit që gjenden në Europë apo Japoni.

Në pamje të parë, korporatat amerikane nuk duken më të prira për shkarkime se ato europiane.

Tre të katërtat e kompanive të indeksit S&P 500 kanë zvogëluar fuqinë punëtore në të paktën një vit gjatë dekadës së fundit, një përqindje identike me kompanitë e indeksit europian STOXX 600.

Në nivel indeksi, punësimi ka rënë në nëntë nga 24 vitet e fundit në Europë dhe shtatë herë në SHBA.

Një në katër kompani të mëdha europiane kanë më pak punonjës sot se dhjetë vite më parë, krahasuar me një në pesë në SHBA.

Dallimi i madh, sigurisht, është se bizneset amerikane kanë bërë shkurtimet gati në të njëjtën masë me ato europiane, por ndërkohë kanë rritur të ardhurat në mënyrë shumë më të fuqishme.

Midis viteve 2014 dhe 2024, të ardhurat totale të kompanive në S&P 500 u rritën me mbi 20% (me përjashtim të inflacionit).

Ndërsa për STOXX 600 ato ranë me të njëjtën përqindje. Në më shumë se gjysmën e kompanive amerikane të indeksit, shitjet u rritën më shpejt se punësimi.

Në 27 prej tyre, qarkullimi u rrit edhe pse numri i punonjësve ra. Në Europë ndodhi e kundërta: në dy të tretat e kompanive të mëdha të listuara, punësimi u rrit më shpejt se të ardhurat.

Prirja për të shkurtuar staf sa herë që paraqitet mundësia është veçanërisht e theksuar në sektorin më ambicioz të Amerikës: teknologjia.

Që nga viti 2016, shitjet e përbashkëta të kompanive teknologjike të S&P 500 kanë rënë vetëm një herë në vit, ndërsa fuqia punëtore e tyre u zvogëlua katër herë.

Meta kishte 12,000 punonjës më pak në fund të vitit të kaluar krahasuar me kulmin prej 86,000 në vitin 2022.

Mesatarisht, çdo punonjës gjeneroi 2.2 milionë dollarë të ardhura në vitin 2024, nga 1.4 milionë tre vite më parë.

Në janar, Mark Zuckerberg, drejtuesi i Meta-s u zotua se do të vlerësonte punonjësit dhe do të hiqte 5% që kishte pasur rendiment më të dobët, teksa e transformon kompaninë e tij të rrjeteve sociale në një gjigant të Inteligjencës Artificiale (IA).

 

Kompjuteri thotë: “Je i pushuar”

Përparimet në IA, veçanërisht në agjentët gjysmautonomë të IA, pritet t’u japin drejtuesve një “sëpatë” edhe më të mprehtë. Drejtuesit po presin me padurim.

Në prill, Tobi Lütke njoftoi stafin e Shopify, një prodhues softuerësh për e-commerce, se përpara se të kërkonin më shumë staf apo para, duhej të tregonin pse nuk mund ta përfundonin punën duke përdorur IA.

Muajin e kaluar, Andy Jassy u tha punonjësve të Amazon-it se IA do të ulë ndjeshëm numrin e të punësuarve në nivel korporate gjatë viteve në vijim.

Kur recesioni i radhës të godasë biznesin amerikan, këto deklarata do të shtohen. Kompanitë përdorin recesionet si justifikim për të futur zbatimin e teknologjive që të kursejnë krah pune.

Edhe nëse IA nuk rezulton aq efektive në këtë drejtim, ajo shërben si mbulesë e përsosur për CEO-t që kërkojnë të reduktojnë stafin. Çdo përpjekje për të shmangur ekspozimin “e turpshëm” të një bilanci pa fitime.

The post Udhëzuesi i verës për të mbrojtur fitimet appeared first on Revista Monitor.

Edi Rama ka vazhduar ditën e sotme me premtimet e radhës rreth Inteligjcës Artificiale, gjatë një takimime përfaqësues të teknologjisë, biznesit dhe start-up. Pa e caktuar kohën se kur do e krijojë, Rama u premtoi përfaqësuesve se ministrin e Shtetit për Inteligjencën Artificiale do e zgjedhin vetë përfaqësuesit që ishin të pranishëm në takim. Sipas […]

The post Rama: Do krijojmë Ministri për Inteligjncën Artificiale! Kryeministri me IA do punojë, ne bëjmë muhabet appeared first on BoldNews.al.

TIRANË, 18 korrik/ATSH-Maela Marini/ Kryeministri Edi Rama solli në vëmendje sot projektin e qeverisë për kryerjen e prokurimeve publike me inteligjencë artificiale, që sipas tij, do t’i japë fund ndërhyrjeve njerëzore në këtë proces.

Në një takim në Berat me përfaqësues të teknologjisë, inovacionit dhe start up-eve, Rama vlerësoi se teknologjia e re është bekim për vende si Shqipëria.

“Duke shfrytëzuar teknologjinë ne kemi bërë një kapërcim që nuk do ta kishim bërë dot në shërbimet publike. Por faktet tregojnë se ka akoma shumë për të bërë. Në aspektin e qeverisjes një nga produktet ku unë jam investuar personalisht janë prokurimet publike me inteligjencë artificiale”, tha Rama.

Kryeministri u shpreh se “prokurimet publike dhe konkurueshmëria në prokurime ka qenë dhe mbetet një problem, pavarësisht se kemi bërë shumë progres”.

“Ne kemi kapacitetin përmes teknologjisë që Shqipërinë ta kthejmë në vendin që e zhduk fare interferencën e njerëzve në prokurime. Jemi duke punuar për modelin e inteligjencës artificiale për prokurimet pa njerëz. Prokurimet i bën inteligjenca artificiale ku njerëzit kanë një rol vetëm në fund, sepse përgjegjësinë finale të firmës së kontratës nuk e merr dot kompjuteri por do e marrë njeriu”, theksoi Rama.

Nga ana tjetër, kryeministri theksoi se të gjithë punën nga termat e referencës që janë problem kryesor në hartimin e prokurimeve dhe që aty fillon loja deri tek vlerësimi i ofertave mund ta bëjë fare mirë inteligjenca artificiale.

“Ne jemi duke punuar për këtë produkt i cili nëse do të funksionojë dhe do të jetë I suksesshëm mund të jetë fare mirë ndër ato produkte që Shqipëria mund ta ofrojë për vendet e tjera”, shtoi Rama.

/j.p/

The post Rama: Prokurimet publike, me inteligjencë artificiale appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Në një video të shpërndarë gjerësisht në Facebook, gazetari i njohur Blendi Fevziu shfaqet në studion e tij televizive të emisionit “Opinion” në TV Klan duke raportuar mbi një sulm fizik ndaj doktor Skënder Bratajt, që pretendohet se është kryer nga “mafia farmaceutike”, pasi ky i fundit kishte shpërndarë një video ku fliste për efektet […]

The post Manipulimi në epokën digjitale: Shpërndarja e videove të rreme me IA në rrjet appeared first on Reporter.al.

Një çift që kishte provuar të bëhej me fëmijë për plot 18 vite, më në fund është në pritje të fëmijës së tyre të parë, falë inteligjencës artificiale. Ata kishin kaluar nëpër dhjetëra procedura të IVF-së (fertilizim in vitro) në qendra të fertilitetit në mbarë botën, por gjithçka dështonte për shkak të një diagnoze të rrallë: azoospermia, një gjendje ku në spermën e mashkullit nuk gjendet asnjë spermë e matshme. Edhe pas orësh të tëra kërkimesh nën mikroskop, asnjë spermë nuk dilte në pah.

Duke e ditur se mundësitë po shteronin, çifti – që ka preferuar të mbetet anonim – iu drejtua Qendrës së Fertilitetit në Universitetin Columbia, për të provuar një metodë të re të quajtur STAR – një sistem i bazuar në inteligjencë artificiale që ndihmon në identifikimin dhe shpëtimin e spermës së fshehur në rastet më të pamundura.

Pas analizimit të mostrës së spermës nga bashkëshorti, AI zbuloi tre spermatozoidë të gjallë – mjaftueshëm për të fertilizuar vezët e gruas përmes IVF-së. Rezultati? Shtatzënia e parë e suksesshme e arritur ndonjëherë me këtë teknologji.

“M’u deshën dy ditë për ta besuar që isha vërtet shtatzënë,” tha gruaja në një deklaratë për BBC. “Çdo mëngjes zgjohem dhe më duket sikur është një ëndërr.”

Si funksionon STAR: Kur teknologjia tejkalon kufijtë e mikroskopit

Sistemi STAR (Sperm Tracking and Recovery) është një teknologji që përdor kamera të shpejtë dhe imazhe me rezolucion të lartë për të skanuar miliona imazhe të spermës në më pak se një orë. AI e trajnuar për të njohur pamjen, lëvizjet dhe karakteristikat e spermës arrin të identifikojë qeliza të padukshme për syrin e njeriut.

“Teknikët tanë kërkuan për dy ditë dhe nuk gjetën asgjë. STAR gjeti 44 spermë në një orë,” tha Dr. Zev Williams, drejtues i ekipit që zhvilloi metodën. “Atëherë kuptuam që kishim diçka që do të ndryshonte lojën.”

Sistemi nuk përdor rreze lazer apo ngjyrosje të dëmshme – ndaj spermatozoidët e gjetur mund të përdoren menjëherë për fertilizim.

Një shpresë e re për miliona çifte

Rreth 40% e rasteve të infertilitetit lidhen me partnerin mashkull, dhe rreth 10% e meshkujve infertilë diagnostikohen me azoospermi. Deri tani, opsionet ishin të kufizuara dhe shpesh përfshinin ndërhyrje kirurgjikale të dhimbshme dhe të rrezikshme në testikuj.Kjo teknologji e re mund të jetë një alternativë revolucionare, duke shmangur kirurgjinë dhe duke ofruar një rrugë të re për çifte që më parë kishin vetëm dy zgjedhje: dhurim sperme ose jetesë pa fëmijë.

“Është si të kërkosh një gjilpërë të humbur në mijëra kashtë, por ta gjesh në një orë – dhe pa dëmtuar asgjë,” tha Dr. Williams.

Aktualisht, kjo metodë është e disponueshme vetëm në Columbia University Fertility Center, dhe kostoja për identifikim, izolim dhe ngrirje të spermës shkon rreth $3,000.

Por qëllimi i ekipit është të botojë kërkimin dhe ta shpërndajë teknologjinë në qendra të tjera fertiliteti në mbarë botën.

The post Mrekullia e teknologjisë: Çifti bëhet me fëmijë pas 18 vitesh falë inteligjencës artificiale appeared first on iconstyle.al.

Mirë se vini në luginën e zhgënjimit të Inteligjencës Artificiale. Gjigantët e teknologjisë po shpenzojnë sasi të mëdha parash, por shumë kompani të tjera po zhgënjehen gjithnjë e më tepër me këtë teknologji, shkruan The Economist

 

Kur drejtuesi i një firme të madhe teknologjike me seli në San Francisko takohet për një pije me drejtuesit e kompanive më të rëndësishme në listën Fortune 500, ai dëgjon pak a shumë të njëjtat ankesa.

“Jam i shqetësuar dhe i zhgënjyer. Nuk e di pse po zgjat kaq shumë. Kam shpenzuar një mal me para për këtë. Dhe nuk po ndodh”.

Për shumë kompani, ngazëllimi për Inteligjencën Artificiale gjeneruese është zëvendësuar tashmë nga shqetësimi për vështirësinë e përdorimit të kësaj teknologjie në mënyrë efikase.

Sipas ofruesit të të dhënave S&P Global, pjesa e kompanive që kanë braktisur shumicën e projekteve provë me Inteligjencë Artificiale gjeneruese është rritur nga 17% vitin e kaluar, në 42% sot.

Drejtuesi i kompanisë suedeze të shërbimit të pagesave, Klarna, kohët e fundit pranoi se Inteligjenca Artificiale kishte shkuar shumë larg, duke shkurtuar vendet e punës të shërbimit ndaj klientit, dhe tani ai po punëson sërish njerëz për rolet.

Konsumatorët, nga ana tjetër, vazhdojnë të përqafojnë me kënaqësi Inteligjencën Artificiale gjeneruese.

Sam Altman, shefi i kompanisë OpenAI, kohët e fundit tha se roboti i tij ChatGPT, po përdorej nga rreth 800 milionë njerëz në javë, dy herë më shumë se në shkurt.

Disa tashmë e përdorin rregullisht këtë teknologji në punë. Sidoqoftë, Inteligjenca Artificiale gjeneruese do të mund të arrijë potencialin e plotë vetëm atëherë kur një pjesë e mirë e kompanive ta përfshijnë rregullisht në produktet dhe operacionet e tyre.

Përparimi ka qenë i ngadaltë dhe shumë drejtues po rrëshqasin në “luginën e zhgënjimit”, thotë John Lovelock nga kompania Gartner, duke paralajmëruar për “valën e famshme” të rënies që vjen pas euforisë së krijuar nga një teknologji e re.

Ky është një problem për kompanitë gjigante si Alphabet, Amazon, Microsoft dhe Meta, të cilat ende po investojnë shuma të mëdha parash në ndërtimin e infrastrukturës që lehtëson përdorimin e Inteligjencës Artificiale.

Sipas Pierre Ferragu nga kompania New Street Research, shpenzimet e tyre kapitale të përgjithshme do të rriten nga 12% e të ardhurave një dekadë më parë, në 28% këtë vit. A do të jenë në gjendje këto kompani të arrijnë kthime fitimi të shëndetshme për të justifikuar shpenzimet e mëdha?

Ka disa arsye pse firmat e kanë të vështirë të përdorin Inteligjencën Artificiale gjeneruese. Grupet e tyre të të dhënave shpesh ngatërrohen dhe bllokohen në sistemet e çrregullta të IT-së.

Shumë firma nuk arrijnë të punësojnë talentin teknik të nevojshëm. Dhe megjithëse mund ta shohin si premtuese këtë teknologji të re, shefat e dinë se duhet të mbrojnë markat e tyre, që do të thotë të minimizojnë rrezikun që një robot të bëjë një gabim të dëmshëm ose të shkaktojë shkelje të privatësisë ose të të dhënave.

Ndërkohë, kompanitë gjigante të teknologjisë, vazhdojnë të besojnë në potencialin e Inteligjencës Artificiale gjeneruese. Kjo u bë e dukshme së fundmi, gjatë konferencave vjetore të Microsoft dhe Google Alphabet.

Gjatë konferencave, dy drejtuesit përkatës të këtyre kompanive, Satya Nadella dhe Sundar Pichai, folën me gjallëri për një “ndryshim platforme” dhe krijimin e një “rrjeti agjentor” të përbërë nga agjentë gjysmë autonomë të Inteligjencës Artificiale, që ndërveprojnë me njëri-tjetrin në të mirë të padronëve njerëz.

Dy shefat e teknologjisë thanë se me kalimin e kohës, modelet e Inteligjencës Artificiale po bëhen më të mira, më të shpejta, më të lira dhe më të disponueshme.

Gjatë konferencës së Microsoft, Elon Musk njoftoi publikun se laboratori i tij i Inteligjencës Artificiale, i quajtur xAI, do të mundësonte modelet Grok në shërbimin cloud Azure të gjigantit të teknologjisë (menjëherë pasi rivali i tij, zoti Altman, shprehu të njëjtën ide për lidhjen e kompanisë së Inteligjencës Artificiale OpenAI me Microsoft).

Si zoti Nadella dhe Altman, folën për masa të reja që mund të ndërmerren për të rritur përdorimin e Inteligjencës Artificiale gjeneruese.

Vëmendja nuk u përqendrua në shifrat që tregojnë suksesin e një biznesi, si shitjet ose fitimi. Tani për tani, të ardhurat e pakta nga cloud që po fitojnë nga Inteligjenca Artificiale kompani si Alphabet, Amazon dhe Microsoft, vijnë kryesisht nga laboratorët dhe firmat startup, disa prej të cilave financohen nga këto kompani gjigante.

 

Përfitimet

Sidoqoftë, siç thotë dhe zoti Lovelock nga kompania Gartner, shumica e përfitimeve nga përdorimi i kësaj teknologjie vijnë nga zbatimi i saj në produktet dhe operacionet e kompanive.

Në konferencën e tij, Google njoftoi se do të krijonte një “modalitet të Inteligjencës Artificiale” më të përshtatshëm për motorin e tij të kërkimit, të mundësuar nga modelet Gemini. Ai thotë se rezultatet e nxjerra nga Inteligjenca Artificiale, tani shfaqen së bashku me rezultatet e kërkimit dhe përdoren nga më shumë se 1.5 miliardë njerëz çdo muaj.

Google e ka përfshirë Inteligjencën Artificiale gjeneruese në biznesin e reklamave, për t’i ndihmuar kompanitë të krijojnë përmbajtje dhe të menaxhojnë fushatat e tyre.

Kompania Meta, e cila nuk shet shërbime kompjuterike cloud, gjithashtu e ka përfshirë teknologjinë e Inteligjencës Artificiale në biznesin e reklamave, duke përdorur modelet Llama me burim të hapur. Kompania Microsoft e ka përfshirë Inteligjencën Artificiale në platformën e kodimit, Github.

Kompania Amazon e ka përfshirë këtë teknologji në biznesin e tregtisë elektronike për të përmirësuar shërbimet dhe logjistikën.

Inteligjenca Artificiale gjithashtu mund t’i lejojë gjigantët e teknologjisë që të shkurtojnë vendet e punës në programim. Këtë muaj, kompania Microsoft pushoi nga puna 6000 punëtorë, shumë prej të cilëve ishin inxhinierë softuerësh.

Nëse këto përpjekje dalin me sukses, ato mund të nxisin kompanitë e tjera që të vazhdojnë të bëjnë prova me teknologjinë e Inteligjencës Artificiale, derisa ta bëjnë atë të funksionojë.

Në fund të fundit, cikli i teknologjisë ka edhe “valën e vrullit”. Dhe kur ajo të mbërrijë, kompanitë që kanë investuar më pak në Inteligjencën Artificiale mund të pendohen.

Kjo ndihet tashmë te kompania Apple, që ka qenë më e ngadaltë se gjigantët e tjerë të teknologjisë për të përqafuar Inteligjencën Artificiale gjeneruese.

Ajo e braktisi versionin e ri të ndihmësit zanor Siri, që do të përforcohej me teknologji artificiale. Roboti i ri është shumë i ngarkuar me gabime, prandaj hedhja në treg është shtyrë.

Zotit Lovelock shpreson se “vala e vrullshme” e ciklit të Inteligjencës Artificiale do të zgjasë deri në fund të vitit të ardhshëm. Ndërkohë, kompanitë gjigante të teknologjisë kanë punë për të bërë.

Kevin Scott, drejtuesi i teknologjisë i kompanisë Microsoft, tha së fundmi se, në mënyrë që agjentët e Inteligjencës Artificiale të përmbushin potencialin, duhet bërë punë serioze në kujtesë, që ata të jenë në gjendje të mbajnë mend ndërveprimet e kaluara.

Edhe interneti në përgjithësi ka nevojë për protokolle të reja për t’i ndihmuar agjentët e Inteligjencës Artificiale që të kenë qasje në rrjedha të ndryshme të dhënash.

Kompania Microsoft tani është regjistruar në një sistem me burim të hapur të quajtur Model Context Protocol. Ai u paraqit në nëntor nga Anthropic, një laborator i Inteligjencës Artificiale, në bashkëpunim me Amazon, Google dhe OpenAI.

Shumë kompani thonë se ajo çka u nevojitet më tepër nuk janë modele më të zgjuara të Inteligjencës Artificiale, por më shumë mënyra për ta bërë teknologjinë të dobishme.

Zoti Scott e quan këtë “tejkalim i aftësive”. Ai dhe bashkëthemeluesi i laboratorit Anthropic, Dario Amodei, përfituan nga konferenca e Microsoft për t’i nxitur përdoruesit të ruajnë besimin. “Mos e hiqni vëmendjen”, tha zoti Amodei. “Mos i shkëpusni sytë”.

 

The post Një luftë e vështirë appeared first on Revista Monitor.