TIRANĂ, 13 dhjetor /ATSH/ Ministri i Turizmit, KulturĂ«s dhe Sportit, Blendi Gonxhja, ka zhvilluar njĂ« takim me pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« lartĂ« tĂ« Grupit tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore, ku nĂ« fokus ishte forcimi i bashkĂ«punimit afatgjatĂ« dhe projektet strategjike pĂ«r zhvillimin e vendit.
Në postimin e tij, Gonxhja bëri të ditur se ka mirëpritur Massimiliano Paolucci, menaxherin e ri të Grupit të Bankës Botërore për Shqipërinë, si edhe Xiaoqing Yu, drejtoreshë e Divizionit për Ballkanin Perëndimor, Evropë dhe Azi Qendrore.
Gjatë takimit u diskutua mbi iniciativa konkrete që synojnë nxitjen e investimeve në art, kulturë, trashëgimi kulturore, destinacione turistike dhe zhvillim komunitar.
Ministri theksoi se bashkëpunimi me Bankën Botërore do të vijojë të përqendrohet te transformimi i infrastrukturës kulturore dhe te modelet e reja të financimit, të cilat synojnë të gjenerojnë impakt të qëndrueshëm ekonomik, social dhe kulturor për Shqipërinë.
Sipas Gonxhes, këto projekte strategjike janë pjesë e vizionit për një zhvillim të integruar të turizmit dhe kulturës, duke i shndërruar asetet kulturore dhe turistike në motorë të rëndësishëm të zhvillimit lokal dhe kombëtar.
TIRANĂ, 3 dhjetor/ATSH/ Ministri i Turizmit, KulturĂ«s dhe Sportit, Blendi Gonxhja zhvilloi njĂ« takim me pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore, me synimin pĂ«r tĂ« thelluar bashkĂ«punimin strategjik nĂ« funksion tĂ« zhvillimit tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe konkurrues tĂ« turizmit nĂ« ShqipĂ«ri.
NĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetet sociale, Gonxhja tha se ânĂ« takim diskutuam mbi standardizimin e destinacioneve natyrore, pĂ«rmirĂ«simin e furnizimit me ujĂ« dhe infrastrukturĂ«s kritike nĂ« zonat turistike, forcimin e strukturave tĂ« menaxhimit tĂ« destinacioneve (DMO), ngritjen e njĂ« sistemi kombĂ«tar tĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« turizmit dhe avancimin e ndĂ«rlidhjes rajonale, si komponentĂ« kyç pĂ«r rritjen e kapaciteteve dhe cilĂ«sisĂ« nĂ« sektorâ.
âRikonfirmuam angazhimin e pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r zbatimin e StrategjisĂ« sĂ« Turizmit 2024â2030, duke vĂ«nĂ« theksin te rezultatet konkrete dhe objektivat afatgjataâ, theksoi Gonxhja.
Ministri Gonxhja shprehu vlerësimin për partneritetin e qëndrueshëm me Bankën Botërore, duke e cilësuar atë një aktor kyç në mbështetjen e prioriteteve të zhvillimit.
Sipas Raportit Financiar tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« mbledhja e taksave mbetet nĂ«n potencial pĂ«r shkak tĂ« informalitetit, pĂ«rjashtimeve dhe zbatimit tĂ« dobĂ«t. TĂ« ardhurat totale janĂ« nĂ«n mesataren rajonale, produktiviteti i ulĂ«t i tatimit mbi tĂ« ardhurat personale dhe tatimi mbi fitimin tregon baza tĂ« pashfrytĂ«zuara, efikasiteti i TVSH-sĂ« Ă«shtĂ« vetĂ«m 54% dhe shpenzimet [âŠ]
ShqipĂ«ria ka nevojĂ« urgjente pĂ«r forcimin e Edukimit dhe Kujdesit nĂ« FĂ«mijĂ«rinĂ« e Hershme si njĂ« formĂ« e mbĂ«shtetjes sĂ« zhvillimit tĂ« kapitalit njerĂ«zor dhe pjesĂ«marrjes nĂ« tregun e punĂ«s. NĂ« dokumentin e fundit tĂ« rishikimit tĂ« financave publike nĂ« ShqipĂ«ri, i BankĂ«s BotĂ«rore nĂ«nvizohet se pavarĂ«sisht rritjes sĂ« shpenzimeve publike pĂ«r kĂ«tĂ« zĂ«, ato [âŠ]
Rindërtimi i Sirisë pas më shumë se një dekade lufte civile pritet të kushtojë rreth 216 miliardë dollarë (185 miliardë euro), tha Banka Botërore në një vlerësim të publikuar të martën.
Kostoja është pothuajse 10 herë më e madhe se prodhimi i brendshëm bruto i Sirisë për vitin 2024, transmeton Telegrafi.
Konflikti shkatërroi pjesë të mëdha të vendit dhe dëmtoi infrastrukturën kritike, përfshirë rrjetin e saj elektrik.
Banka Botërore thotë se rindërtimi mund të kushtojë midis 140 dhe 345 miliardë dollarëve, por "vlerësimi i tyre më i mirë konservator" është 216 miliardë dollarë.
Banka Botërore vlerëson se rindërtimi i infrastrukturës do të kushtojë 82 miliardë dollarë (70 miliardë euro). Ajo vlerësoi koston e dëmeve për ndërtesat rezidenciale në 75 miliardë dollarë (64 miliardë euro) dhe 59 miliardë dollarë (50 miliardë euro) për strukturat jo-rezidenciale.
Provinca e Alepos dhe fshati i Damaskut, ku u zhvilluan beteja të ashpra, do të kërkojnë investimet më të mëdha, sipas vlerësimit.
"Sfidat që na presin janë të jashtëzakonshme, por Banka Botërore është e gatshme të punojë përkrah popullit sirian dhe bashkësisë ndërkombëtare për të mbështetur rimëkëmbjen dhe rindërtimin", tha në një deklaratë Drejtori i Bankës Botërore për Lindjen e Mesme, Jean-Christophe Carret.
Pavarësisht rivendosjes së marrëdhënieve diplomatike me Perëndimin dhe nënshkrimit të marrëveshjeve të investimeve me vlerë miliarda dollarë me vendet e Gjirit që kur ish-presidenti Bashar al-Assad u largua nga Siria, vendi ende po përballet me vështirësi financiare.
Ndërsa Shtetet e Bashkuara dhe Evropa kanë hequr shumë nga sanksionet e vendosura gjatë sundimit të dinastisë al-Assad, ndikimi në terren deri më tani ka qenë i kufizuar.
Shkurtimet e ndihmës ndërkombëtare kanë përkeqësuar kushtet e jetesës për shumë njerëz. Kombet e Bashkuara vlerësojnë se 90% e popullsisë së Sirisë jeton në varfëri.
Lufta civile e Sirisë filloi në vitin 2011 kur protestat masive kundër qeverisë së presidentit të atëhershëm Bashar al-Assad u përballën me një shtypje brutale dhe u shndërruan në konflikt të armatosur.
Konflikti i ashpër vrau qindra mijëra sirianë dhe zhvendosi po aq të tjerë, me zona të gjera të vendit të shkatërruara.
Më shumë se 6 milionë sirianë u regjistruan si refugjatë ose azilkërkues deri në fund të vitit 2024, kryesisht në Turqi, Liban dhe Jordani.
BE-ja është shtëpia e rreth 1.3 milionë sirianëve, të shpërndarë kryesisht në Gjermani, Suedi dhe Austri.
Al-Assad u rrëzua nga pushteti në një ofensivë të shpejtë të rebelëve në dhjetor, pasi sundoi vendin për më shumë se 20 vjet. /Telegrafi/
Sipas të dhënave të fundit tëBankës Botërorepër vitin 2024, Kosova renditet e para në botë për nga shkalla e tkurrjes së popullsisë, me një rënie prej -9.7 për qind, raporton Telegrafi.
Ky rezultat e vendos KosovĂ«n nĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« vendeve me rĂ«nien mĂ« tĂ« madhe demografike nĂ« nivel global â njĂ« shifĂ«r qĂ« ekspertĂ«t e cilĂ«sojnĂ« si alarmante pĂ«r tĂ« ardhmen e zhvillimit social dhe ekonomik tĂ« vendit.
Foto: Banka Botërore/Prsc
Ndërkohë që popullsia botërore ka shënuar një rritje mesatare prej 1 për qind, Kosova po përballet me trendin e kundërt, kryesisht për shkak të emigrimit masiv drejt vendeve evropiane, në kërkim të mundësive më të mira jetese dhe punësimi.
Pavarësisht përpjekjeve të institucioneve për të frenuar largimin e qytetarëve dhe për të nxitur rritjen e popullsisë përmes subvencioneve dhe politikave stimuluese, të dhënat tregojnë se vendi po përballet me një krizë demografike të thellë.
Foto: Banka Botërore/Prsc
Në raportin e Bankës Botërore theksohet gjithashtu se Shqipëria është mes vendeve me rënie të popullsisë, me një shkallë tkurrjeje prej -1.1 për qind, ndërsa vendet e tjera të rajonit regjistrojnë shifra më të ulëta, që variojnë deri në -5 për qind.
Kjo situatë ngre nevojën për masa urgjente politike dhe ekonomike, që synojnë jo vetëm ndalimin e emigrimit, por edhe krijimin e kushteve që të rinjtë ta shohin të ardhmen e tyre brenda vendit. /Telegrafi/
PRISHTINĂ, 7 tetor /ATSH/ Banka BotĂ«rore parashikon rĂ«nie tĂ« rritjes ekonomike nga 3.6 pĂ«r qind nĂ« 2024-tĂ«n nĂ« 3 pĂ«r qind nĂ« 2025-tĂ«n pĂ«r shtetet e Ballkanit PerĂ«ndimor.
Sipas raportit të Bankës Botërore, rënien më të madhe është parashikuar ta ketë Kosova, që megjithatë mbetet pak mbi mesataren rajonit.
âPas rritjes me 4.4 pĂ«r qind nĂ« vitin 2024, ekonomia e KosovĂ«s u ngadalĂ«sua nĂ« 3.6 pĂ«r qind nĂ« tremujorin e parĂ« tĂ« vitit 2025, ndĂ«rsa konsumi familjar u lehtĂ«sua dhe kĂ«rkesa e jashtme u dobĂ«sua. Konsumi privat u rrit me 4.3 pĂ«r qind, duke qenĂ« ende nxitĂ«si kryesor i rritjes, megjithĂ«se me njĂ« ritĂ«m mĂ« tĂ« ngadaltĂ« krahasuar me vitin e kaluarâ, thuhet nĂ« raportin e BankĂ«s BotĂ«rore pĂ«r KosovĂ«n.
Sipas BB, pagat reale u rritĂ«n me 10.3 pĂ«rqind nĂ« vitin 2024, tĂ« mbĂ«shtetura nga njĂ« pagĂ« minimale mĂ« e lartĂ«, por punĂ«simi formal u rrit vetĂ«m nĂ« mĂ«nyrĂ« modeste, duke arritur mesatarisht 1.4 pĂ«r qind nĂ« gjysmĂ«n e parĂ« tĂ« vitit 2025. Investimet gjithashtu u forcuan, me formimin e kapitalit bruto qĂ« u rrit me 13.6 pĂ«rqind, duke nxitur aktivitetin nĂ« ndĂ«rtim dhe prodhim, ndĂ«rsa shĂ«rbimet financiare u zgjeruan sĂ« bashku me kĂ«rkesĂ«n nĂ« rritjeâ, bĂ«n tĂ« ditur Banka BotĂ«rore.
âInflacioni i konsumatorit arriti nĂ« 4.3 pĂ«rqind nĂ« korrik 2025, duke e çuar mesataren janar-korrik nĂ« 3 pĂ«rqind. Inflacioni bazĂ« gjithashtu u rrit vazhdimisht gjatĂ« kĂ«saj periudhe, duke arritur mesatarisht 1.5 pĂ«rqind deri nĂ« korrik 2025. Rreziqet e sektorit fiskal dhe financiar mbeten tĂ« kufizuara, duke siguruar njĂ« sfond tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m pĂ«r ekonominĂ« pavarĂ«sisht ngadalĂ«simit tĂ« rritjes. Pozicioni fiskal vazhdon tĂ« mbĂ«shtetet nga rritja e fortĂ« e tĂ« ardhurave tatimoreâ, thuhet nĂ« kĂ«tĂ« raport.
Megjithatë, sipas Bankës Botërore vonesat e zgjatura në formimin e një qeverie të re mund të ndikojnë negativisht në investime dhe të ngadalësojnë progresin në reformat strukturore.
Kosova mbetet me raportin më të ulët të borxhit PPG ndaj PBB-së, në 17.1 për qind.
âTotali i borxhit publik dhe atij publik tĂ« garantuar (PPG) pritet tĂ« bjerĂ« lehtĂ« pĂ«r rajonin nĂ« tĂ«rĂ«si, nĂ« 44.4 pĂ«r qind tĂ« PBB-sĂ« deri nĂ« fund tĂ« vitit 2025, nga 45.0 pĂ«r qind e PBB-sĂ« nĂ« vitin 2024. Bosnja dhe Hercegovina pĂ«rbĂ«n pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« pĂ«rmirĂ«simit, falĂ« ngushtimit tĂ« deficitit fiskal â me njĂ« rĂ«nie tĂ« parashikuar prej 1.5 pikĂ« pĂ«rqindje tĂ« PBB-sĂ«. ShqipĂ«ria dhe Serbia ndjekin me rĂ«nie prej pĂ«rkatĂ«sisht 0.8 dhe 0.7 pikĂ« pĂ«rqindje tĂ« PBB-sĂ«, tĂ« nxitura nga shlyerja neto e borxhit tĂ« jashtĂ«m, ndĂ«rsa Maqedonia e Veriut regjistron njĂ« rritje prej 0.5 pikĂ« pĂ«rqindje pĂ«r shkak tĂ« rritjes sĂ« borxhit publik tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«. NĂ« terma tĂ« nivelit, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi pritet tĂ« ruajnĂ« raportet mĂ« tĂ« larta tĂ« borxhit PPG nĂ« rajon, pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« 62.9 dhe 60.6 pĂ«r qind tĂ« PBB-sĂ«, tĂ« ndjekura nga ShqipĂ«ria me 53.4 pĂ«r qind, Serbia me 46.8 pĂ«r qind dhe Bosnja dhe Hercegovina me 25.7 pĂ«r qind, ndĂ«rsa Kosova mbetet me raportin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« borxhit PPG ndaj PBB-sĂ«, nĂ« 17.1 pĂ«r qindâ, thuhet nĂ« raportin e BankĂ«s BotĂ«rore.
Raporti i Bankës Botërore për rajonin e Ballkanit ka paraqitur të dhëna edhe për ekonominë e Kosovës. Në raport thuhet se në vitin 2025 presionet nga inflacioni janë rikthyer, të nxitura nga çmimet më të larta të energjisë dhe ushqimeve, duke ulur kështu të ardhurat reale të disponueshme.
Në raport thuhet se pas një rritjeje prej 4.4 për qind në vitin 2024, ekonomia e Kosovës u ngadalësua në 3.6 për qind në tremujorin e parë të vitit 2025, për shkak të uljes së konsumit të familjeve dhe dobësimit të kërkesës së jashtme.
Tutje thuhet se vonesat e zgjatura në formimin e një qeverie të re mund të ndikojnë negativisht në investime dhe të ngadalësojnë përparimin në reformat strukturore.
Në raport po ashtu thuhet se pagat reale u rritën me 10.3 për qind në vitin 2024, të mbështetura nga një rritje e pagës minimale, por punësimi formal u rrit vetëm në mënyrë modeste, me një mesatare prej 1.4 për qind në gjysmën e parë të vitit 2025.
Edhe investimet u forcuan, me bruto të kapitalit që u rrit me 13.6 për qind, duke nxitur aktivitete në ndërtimtari dhe industri përpunuese, ndërsa shërbimet financiare u zgjeruan përkrah kërkesës në rritje.
Kërkesa e fortë e brendshme gjithashtu nxiti rritjen e importeve, të cilat u rritën me 14.5 për qind në pesë muajt e parë të vitit, duke tejkaluar një rritje prej 12 për qind të eksporteve.
âDĂ«rgesat nga diaspora dhe investimet e huaja direkte dhanĂ« vetĂ«m mbĂ«shtetje tĂ« kufizuar, duke shĂ«nuar rritje pĂ«rkatĂ«sisht prej 3.5 pĂ«r qind dhe 3.6 pĂ«r qind deri nĂ« majâ, thuhet tutje.
Kërkesa e lartë e brendshme, përfshirë rritjen e konsumit të qeverisë, së bashku me çmimet në rritje të ushqimeve, pijeve, energjisë elektrike dhe shërbimeve, nxiti inflacionin në gjysmën e parë të vitit 2025.
âInflacioni i konsumatorit arriti nĂ« 4.3 pĂ«r qind nĂ« korrik 2025, duke e çuar mesataren pĂ«r periudhĂ«n janarâkorrik nĂ« 3 pĂ«r qind. Edhe inflacioni bazĂ« u rrit gjatĂ« kĂ«saj periudhe, duke arritur njĂ« mesatare prej 1.5 pĂ«r qind deri nĂ« korrik 2025â, thuhet nĂ« raportin e BB-sĂ«.
Rreziqet fiskale dhe ato në sektorin financiar mbeten të kufizuara, duke ofruar një sfond të qëndrueshëm për ekonominë, pavarësisht ngadalësimit të rritjes.
âPozicioni fiskal vazhdon tĂ« mbĂ«shtetet nga taksat e forta mbi shpenzimet aktuale, sĂ« bashku me ekzekutimin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« investimeve publike, tĂ« cilat pritet tĂ« mbajnĂ« deficitin fiskal rreth 1 pĂ«r qind tĂ« PBB-sĂ« midis viteve 2026 dhe 2027.
Një pjesë e raportit e Bankës Botërore ka të bëjë edhe me perspektivën dhe pasigurinë.
âVonesat nĂ« formimin e njĂ« qeverie tĂ« re mund tĂ« ngadalĂ«sojnĂ« zbatimin e agjendĂ«s sĂ« reformave strukturore dhe tĂ« vonojnĂ« aksesin nĂ« financim tĂ« jashtĂ«m, pĂ«rfshirĂ« Planin e ri tĂ« Rritjes sĂ« BE-sĂ«â, thuhet tutje.
Raporti thekson se emigrimi i vazhdueshëm është pengesë për rritjen, ndërsa potenciali i pashfrytëzuar vendas, veçanërisht i grave, mund të zhbllokohet duke rritur pjesëmarrjen e grave në fuqinë punëtore. /Telegrafi/
Rritja reale e BPV-së nga 3,1 për qind në vitin 2025, nga 3 për qind në vitin 2026 dhe nga 3 për qind në vitin 2027 janë vlerësimet e Bankës Botërore për vendin. Sipas raportit të fundit, dallimi në përqindje në pika përqindje nga projeksionet në raportin e pranverës për vitin 2025 është në epërsi dhe arrin 0,4, 0,3 dhe 0,2 për këto tre vite.
Vlerësimet dhe parashikimet i pasqyrojnë të dhënat e kapshme deri më 20 shtator të vitit 2025.
Rritja ekonomike në Ballkanin Perëndimor parashikohet të përshpejtohet me ritme të moderuara në vitin 2026 dhe të rimëkëmbet më fortë në vitin 2027, e mbështetur kryesisht nga rritja e eksporteve dhe investimeve, ndërsa pasiguritë në ekonominë globale zbuten. Për të mbështetur progresin drejt përafrimit me Bashkimin Evropian, rajoni duhet të fokusohet në krijimin e vendeve më cilësore të punës, sipas raportit më të fundit të Bankës Botërore të publikuar sot.
Në vitin 2025, rritja ekonomike në Ballkanin Perëndimor u ngadalësua për shkak se inflacioni zbehu rritjen e konsumit dhe rritja e pasigurisë frenoi tregtinë dhe investimet, pavarësisht rritjes së fortë të pagave dhe kredive. Politika fiskale, ndonëse disi e lehtësuar, mbeti e disiplinuar, ku deficiti ishte nën 3% dhe borxhi publik vijoi trajektoren rënëse.
Raporti i Rregullt Ekonomik për Ballkanin Perëndimor parashikon që rritja ekonomike e kombinuar e Shqipërisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Kosovës, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë do të arrijë në 3.0 për qind në vitin 2025, që është 0.2 pikë përqindje më e ulët se parashikimet e mëparshme. Rritja parashikohet të përshpejtohet në 3.1për qind në vitin 2026 dhe 3.6 për qind në vitin 2027.
âBallkani PerĂ«ndimor po pĂ«rparon nĂ« drejtim tĂ« ngushtimit tĂ« hendekut tĂ« zhvillimit me ekonomitĂ« mĂ« tĂ« pĂ«rparuara tĂ« Bashkimit Evropian, por rritja mbetet e pamjaftueshme pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur aspiratat e qytetarĂ«veâ, thotĂ« Xiaoqing Yu, DrejtoreshĂ« e BankĂ«s BotĂ«rore pĂ«r Ballkanin PerĂ«ndimor. âNĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« rajoni tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« ekonomi moderne, Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« riformulohen strategjitĂ« e punĂ«simit â siç janĂ« nxitja e rritjes sĂ« pjesĂ«marrjes nĂ« tregun e punĂ«s, pĂ«rmirĂ«simi i aftĂ«sive tĂ« popullsisĂ« dhe rritja e bizneseve pĂ«rmes pĂ«rdorimit tĂ« teknologjive mĂ« tĂ« reja digjitale.â
Sipas raportit, Ballkani PerĂ«ndimor pĂ«rballet me njĂ« paradoks tĂ« tregut tĂ« punĂ«s: mungesa e fuqisĂ« punĂ«tore vijon tĂ« jetĂ« e pranishme nĂ« disa sektorĂ«, paralelisht me shkallĂ«n e lartĂ« tĂ« papunĂ«sisĂ« â mbi 10 pĂ«r qind â dhe pjesĂ«marrjen e ulĂ«t nĂ« forcĂ«n e punĂ«s, e cila mbetet nĂ«n 55 pĂ«rqind, veçanĂ«risht pĂ«r gratĂ«, tĂ« rinjtĂ« dhe tĂ« moshuarit.
Tendencat demografike po i përkeqësojnë akoma më shumë këto sfida. Popullsia në moshë pune ka rënë ndjeshëm dhe parashikohet të tkurret me gati 20 përqind deri në vitin 2050. Nëse tendencat aktuale të popullsisë, rritjes ekonomike dhe të tregut të punës do të vazhdojnë, rajoni mund të përballet me një mungesë prej më shumë se 190,000 punëtorësh gjatë pesë viteve të ardhshme.
PĂ«r tâi hapur rrugĂ« rritjes ekonomike, Ballkani PerĂ«ndimor duhet tĂ« investojĂ« nĂ« infrastrukturĂ«n bazĂ«, e cila Ă«shtĂ« thelbĂ«sore pĂ«r krijimin e vendeve tĂ« punĂ«s. Kjo pĂ«rfshin forcimin e sistemeve tĂ« arsimit dhe shĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe rritjen e pjesĂ«marrjes nĂ« forcĂ«n e punĂ«s â veçanĂ«risht pĂ«r gratĂ«. Investimi nĂ« infrastrukturĂ«n e transportit, mjedisit dhe energjisĂ« do tĂ« ndihmonte nĂ« njĂ« lidhje mĂ« tĂ« shpejtĂ« dhe mĂ« efikase tĂ« bizneseve me punonjĂ«sit, duke pĂ«rmirĂ«suar kĂ«shtu produktivitetin.
SĂ« dyti, forcimi i qeverisjes dhe mbĂ«shtetja e politikave pĂ«r krijimin e bizneseve, sĂ« bashku me njĂ« mjedis rregullator tĂ« parashikueshĂ«m, janĂ« thelbĂ«sore pĂ«r funksionimin dhe rritjen e sektorit privat. Nxitja e konkurrencĂ«s nĂ« sektorĂ« kyç si energjia dhe transporti, reformimi i ndĂ«rmarrjeve shtetĂ«rore, thjeshtimi i rregullave dhe mbĂ«shtetja e bizneseve tĂ« reja inovative (startup-eve) do tâu japĂ« mundĂ«si bizneseve tĂ« zgjerohen dhe tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« cilĂ«sinĂ« e shĂ«rbimeve.
Së fundi, mobilizimi i kapitalit privat duhet të mbështesë bizneset me financim, investime, garanci dhe sigurime, duke inkurajuar gjithashtu përdorimin e teknologjive më të reja digjitale dhe të gjelbra.
Banka Botërore ka vlerësuar si të kënaqshme ecurinë e projektit për rritjen e sigurisë së urave, duke parashikuar që shumica e aktiviteteve të përfundojnë brenda këtij viti.
Punimet për Urën e Viroit pritet të përfundojnë në fund të tetorit.
âProjekti âNdĂ«rtimi i Urave Rezistente nĂ« ShqipĂ«riâ Ă«shtĂ« nĂ« vitin e dytĂ« tĂ« zbatimit, pasi u shpall efektiv mĂ« 1 dhjetor 2023.
Zbatimi po ecĂ«n nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« kĂ«naqshme, me pritshmĂ«ri qĂ« shumica e aktiviteteve kryesore tĂ« pĂ«rfundojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« substanciale deri nĂ« fund tĂ« dhjetorit 2025. Punimet civile nĂ« UrĂ«n Viroi pritet tĂ« mbyllen nĂ« fund tĂ« tetorit,â thuhet nĂ« raportin e BankĂ«s BotĂ«rore.
Projekti, i miratuar më 16 mars 2023, ka për qëllim të forcojë rezistencën e urave kritike ndaj ndryshimeve klimatike dhe rreziqeve natyrore, si dhe të përmirësojë menaxhimin e rrugëve dhe të aseteve të urave në vend.
Ai përfshin tre komponentë kryesorë: infrastrukturë urash (44 milion USD), ndërtim të kapaciteteve institucionale (7 milion USD) dhe menaxhim të projektit (4 milion USD), duke e çuar vlerën totale në 55 milion USD.
Me herët është nënvizuar se projekti rrit sigurinë e qytetarëve dhe lehtësinë e qasjes në rrugët kombëtare, duke përfituar drejtpërdrejt rreth 300,000 banorë.
Ai synon të nxisë zhvillimin ekonomik dhe turizmin, duke krijuar vende të reja pune dhe duke përmirësuar tregtinë lokale. Gjithashtu, përmirësimi i urave të dëmtuara parandalon izolimin e fshatrave dhe rrit kapacitetet teknike të bizneseve dhe punonjësve lokalë.
Maqedonia e Veriut, Kosova dhe Moldavia janë ndër vendet që përjetojnë rënien më të madhe të popullsisë në botë, sipas një raporti të ri të Bankës Botërore, njofton "H1".
Arsyeja kryesore për këtë trend është emigrimi masiv, veçanërisht nga vendet e Evropës Lindore ku hendeku i pagave me vendet e Evropës Perëndimore dhe mundësitë e hapura nga integrimi në Bashkimin Evropian inkurajojnë emigrimin e fuqisë punëtore.
Shqipëria renditet e nënta në listën e 42 vendeve dhe territoreve me rënien më të madhe të popullsisë.
Sipas Bankës Botërore, rajoni i Evropës Lindore ka qenë një nga më të prekurit nga ky trend demografik në dekadat e fundit./Telegrafi/
Vonesat në formimin e një qeverie të re mund të ndikojnë negativisht në investime dhe zbatimin e agjendës së reformës strukturore, thuhet në një raport të Bankës Botërore për Kosovën, ku projeksionet e kësaj banke tregojnë se në Kosovë pritet të ketë një normë të rritjes ekonomike vetëm 3.8 për qind për vitin aktual dhe 2026-ën.
Në anën tjetër, Banka Qendrore e Kosovës (BQK), parasheh që kjo normë të arrijë në 4.1 për qind në vitin 2025. Ndërsa, sipas BQK-së, 4.2 për qind pritet të rritet kjo normë në vitin 2026, raporton KosovaPress.
Këto vlera të Bruto Prodhimit Vendor (BPV), sipas ekspertëve të ekonomisë nuk janë të mjaftueshme për zhvillimin ekonomik të vendit dhe reduktimin e papunësisë në Kosovë. Madje, ata shprehen skeptik se do të arrihet rritja ekonomike prej 4.1 për qind këtë vit.
Siç thonë ata, masat sanksionuese të Bashkimit Evropian, pezullimi i dialogut strategjik m Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe mungesa e qeverisjes efektive ndikojnë që kjo normë të mbetet e tillë, duke mos qenë e mjaftueshme për përmirësimin e jetës së qytetarëve në vendin tonë.
Profesori i ekonomisë, Muhamet Sadiku në një prononcim për KosovaPress potencon se vlerësimet e BQK-së nuk janë optimiste, pasi norma aktuale e rritjes ekonomike konsiderohet e pamjaftueshme përballë sfidave që ka Kosova.
Ai përmend nivelin e ulët të eksporteve, mungesën e investimeve, sidomos atyre të huaja, si dhe projeksionet për inflacionin, të cilat, sipas tij, tregojnë shenja të një mbijetese ekonomike.
"Vlerësimet e BQK-së dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar për fat të keq janë jo optimiste, sepse kjo normë e rritjes ekonomike në raport me problemet me të cilat përballet Kosova është e pamjaftuar. Duke pasur parasysh nivelin e ulët të eksportit, nivelin e ulët të mobilizimit të investimeve sidomos mungesën e investimeve të jashtme, e tërë kjo reflektohet në atë që Kosova me këtë normë, dhe duke pas parasysh projeksionet për inflacionin në vitin e ardhshëm, tregon shenjat e një mbijetese...Rritja ekonomike e Kosovës duhet të shndërrohet në zhvillim ekonomik...Këtë rritje ekonomike duhet ballafaquar me problemet që vijnë nga vendosja e sanksioneve të Bashkimit Evropian ndaj Kosovës dhe sidomos ngjarjet e fundit që kanë të bëjnë me ndërprerjen e dialogut strategjik me SHBA-në, dhe të dy këto gjërat të shoqëruar me mungesën e qeverisjes efektive, këtë normë e bëjnë të pamjaftuar në ambiciet e Kosovës për tu bërë pjesë e BE-së dhe për të përmirësuar jetën e vet", thotë Sadiku.
Po ashtu, edhe eksperti i ekonomisë, Lekë Musa thekson se shkalla aktuale e rritjes prej mbi 4 për qind nuk është e mjaftueshme për të zbutur papunësinë dhe për të përmirësuar mirëqenien në Kosovë.
Sipas tij, për të arritur nivelet e vendeve të rajonit dhe Bashkimit Evropian, Kosova duhet të ketë një rritje ekonomike prej së paku 8 për qind, për të ulur sado pak përqindje e papunësisë.
"Duke pasur parasysh që Kosova ngec me vendet e rajonit dhe gjithashtu e ka një shkallë të papunësisë të lartë mbi 10 për qind, atëherë shtrohet pyetja se ky 4 për qindësh a mjafton për të zbutur pa punësinë dhe për të ngritur mirëqenien apo së paku kosovarët të jetojnë barabartë me vendet e rajonit. Eventualisht që të mbërrijmë edhe normanë e mirëqenies në vendet e Bashkimit Evropian meqenëse ai është synimi ynë. Po të krahasohet niveli i të ardhurave për kokë banori në Kosovë me vendet e Ballkanit, ky trend i rritjes ekonomike në Kosovë duhet të jetë së paku 8 për qind. Rritja duhet të jetë së paku dyfish më e lartë sesa 4 për qind, me kushtin që vendet në rajon të mbesin ku janë për momentin...Kosovës i duhet së paku ta dyfishojë rritjen ekonomike dhe për të zvogëluar këtë papunësi, e cila mund të jetë e kënaqshme për Kosovën 5-6 për qind. Atëherë, gjithashtu rritja ekonomike duhet të jetë së paku 10 për qind në vit për të arritur që të zvogëlojmë diku papunësinë për 2 për qind në vit në vend", thotë Musa.
Siç thekson Musa në një prononcim për KosovaPress, për të arritur një normë më të lartë të rritjes ekonomike në Kosovë, qeveritë e ardhshme duhet të vendosin zhvillimin ekonomik si synimin kryesor.
Në Raportin e Rregullt Ekonomik për Ballkanin Perëndimor të Bankës Botërore thuhet se rritja ekonomike në Kosovë pritet të arrijë në 3,8 për qind në vitet 2025 dhe 2026.
âRritja ekonomike do tĂ« mbĂ«shtetet nga konsumi dhe aktiviteti investues. MegjithatĂ«, pasiguria ekonomike, veçanĂ«risht nĂ« lidhje me politikĂ«n e tregtisĂ« globale, Ă«shtĂ« rritur muajt e fundit. Vonesat nĂ« formimin e njĂ« qeverie tĂ« re mund tĂ« ndikojnĂ« negativisht nĂ« investime dhe zbatimin e agjendĂ«s sĂ« reformĂ«s strukturoreâ, shkruan nĂ« kĂ«tĂ« raport tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore.
Kosova ka mbajtur zgjedhjet parlamentare më 9 shkurt, por ende nuk është bërë formimi i institucioneve të reja. Gjykata Kushtetuese, ka vendosur masë të përkohshme për konstituimin e Kuvendit deri më 30 shtator.
Ndërkaq, në një përgjigje me shkrim, Banka Qendrore e Kosovës thotë se për vitin 2025 parashikohet rritje reale e Bruto Produktit Vendor (BPV) prej 4.1%, e cila mbështetet kryesisht nga kërkesa e brendshme dhe eksporti i shërbimeve.
âBanka Qendrore e RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s (BQK) pĂ«r vitin 2025 parashikon rritje reale tĂ« Bruto Produktit Vendor (BPV) prej 4.1%, e cila mbĂ«shtetet kryesisht nga kĂ«rkesa e brendshme dhe eksporti i shĂ«rbimeve. PĂ«r vitin 2026, pritet qĂ« rritja tĂ« arrijĂ« nĂ« 4.2%. MegjithatĂ«, nĂ« muajin shtator pritet tĂ« publikohen nga Agjencia e Statistikave tĂ« KosovĂ«s (ASK) tĂ« dhĂ«nat pĂ«r tremujorin e dytĂ« tĂ« vitit 2025, si dhe tĂ« dhĂ«nat vjetore pĂ«r vitin 2024, tĂ« cilat do tĂ« ofrojnĂ« njĂ« pasqyrĂ« mĂ« tĂ« qartĂ« mbi zhvillimet nĂ« ekonominĂ« e KosovĂ«s dhe do tĂ« mundĂ«sojnĂ« njĂ« rishikim e kĂ«tyre projeksioneveâ, thuhet nĂ« pĂ«rgjigjen me shkrim te BQK-sĂ« pĂ«r KosovaPress.
Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës (OEK), Lulzim Rafuna, shprehet skeptik lidhur me parashikimin e Bankës Qendrore të Kosovës për rritje ekonomike prej 4.1 për qind. Sipas tij, nëse vazhdon trendi aktual, kjo normë nuk do të arrihet, duke pasur parasysh se gjashtëmujori i parë është mbyllur me 3.6 për qind rritje.
Rafuna thekson se Kosova ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« rritje prej tĂ« paktĂ«n 6â7 pĂ«r qind, ndĂ«rsa ideale sipas tij do tĂ« ishte njĂ« rritje dyshifrore.
"Ky është një parashikim i Bankës Qendrore të Kosovës, një parashikim që nëse vazhdon ky trend siç e kemi sot, nuk besoj që do ta arrijmë 4.1 përqindëshin. Për arsye se gjashtëmujorin e parë e kemi mbyllur me 3.6. Një rritje ekonomike që nuk len asnjë gjurmë në asnjë pore të Kosovës për tu vërejtur një ndryshim i madh, ne duhet ta kemi një rritje 6-7 për qind minimumi. Por, më mirë do të ishte po të kishim pasur një rritje ekonomike dyshifrore...Veprimet e fundit me çështjen e energjisë elektrike por edhe pezullimi i dialogut strategjik nga ana e SHBA-së, të qenit nën masa sanksionuese, mos ekzekutimi komplet i shumës së para në ligjin e buxhetit për investime kapitale, mos ndihma në reforma fiskale, të arsimit, shëndetësisë, sundimit të ligjit për ta ndryshuar një ambient për ta bërë më të mirë për investime, ka shtyrë që edhe investitorët e brendshëm që i kemi kosovarë, nuk i kanë zgjeruar investimet e tyre në Kosovë por i kanë nxjerrë jashtë Kosovës", potencon Rafuna.
Sipas Bankës Botërore, rritja ekonomike në Kosovë në vitin 2023 ka qenë 4.1 për qind, në vitin 2024 kjo normë ishte 4.4, derisa parashikimi për vitin 2025 është 3.8 për qind.
Përndryshe, sipas raportit të Bankës Botërore, rritja ekonomike në Ballkanin Perendimorëparashikohet të ngadalësohet në 3.2 për qind në vitin 2025, përpara se të rikuperohet në 3.5 për qind në vitin 2026, mes pasigurive të shtuara./kp/
TIRANĂ, 8 shtator /ATSH/ NĂ« kuadĂ«r tĂ« misionit teknik tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore pĂ«r projektin âLehtĂ«simi i TregtisĂ« dhe Transportit nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor (TTFP 2.0)â, nĂ« ambientet e AgjencisĂ« ShtetĂ«rore e Programimit Strategjik dhe Koordinimit tĂ« NdihmĂ«s u zhvillua njĂ« takim pune.
Qëllimi i takimit ishte të vlerësohej progresi i fazës së parë të projektit dhe të planifikoheshin hapat për fazën e dytë.
Massimiliano Paolucci, shefi i Zyrës së Bankës Botërore për Shqipërinë, vlerësoi ecurinë pozitive të TTFP 2.0. Ai theksoi nevojën për forcimin e bashkëpunimit ndërinstitucional, që projekti të ecë me sukses dhe të shmangen vështirësitë e fazës së parë.
Drejtoresha e PĂ«rgjithshme e AgjencisĂ« ShtetĂ«rore e Programimit Strategjik dhe Koordinimit tĂ« NdihmĂ«s, Eridana Ăano, falĂ«nderoi BankĂ«n BotĂ«rore pĂ«r bashkĂ«punimin deri tani dhe nĂ«nvizoi rĂ«ndĂ«sinĂ« e ndĂ«rhyrjes nĂ« PikĂ«n e Kalimit Kufitar KakavijĂ«.
Ajo pĂ«rmendi edhe pĂ«rgjigjen dĂ«rguar Komisionit Evropian nĂ« kuadĂ«r tĂ« nismĂ«s âGreen Lanesâ, qĂ« lidhet me Programin pĂ«r Transport tĂ« Sigurt dhe tĂ« QĂ«ndrueshĂ«m (SSTP), financuar nga Kuadri i Investimeve pĂ«r Ballkanin PerĂ«ndimor (ĂBIF) dhe menaxhuar nga Banka BotĂ«rore.
âPallati i Kongreseveâ, njĂ« monument kulture nĂ« pronĂ«si tĂ« BashkisĂ« TiranĂ«, qĂ« prej 25 korrikut, me vendim tĂ« mazhorancĂ«s sĂ« anĂ«tarĂ«ve socialistĂ« tĂ« KĂ«shillit Bashkiak, i ka kaluar nĂ« pronĂ«si KorporatĂ«s Shqiptare tĂ« Investimeve (AIC), njĂ« shoqĂ«rie aksionare shtetĂ«rore qĂ« ka synim âzhvilliminâ e pronave publike. E ndĂ«rtuar nĂ« vitet e fundit tĂ« diktaturĂ«s komuniste [âŠ]
Turizmi ka përmirësuar gjendjen ekonomike të komuniteteve të ndryshme në Shqipëri por edhe ka krijuar një sërë vendesh pune.
Në një raport të fundit Banka Botëror thekson se Mundësia e krijuar nga zhvillimi i turizmit të trashëgimisë sidomos në Shqipërinë Jugore dhe investimet e sektorit privat kanë përmbysur gjithashtu rënien e popullsisë së rajonit, duke vepruar si një magnet për tërheqjen e të rinjve apo të kthyerve nga emigrimi.
Sipas Bankës Botërore Turizmi në Shqipëri  po lulëzon, ndërsa referuar të dhënave Shqipëria pati një rritje prej 82% të mbërritjeve turistike në vitin 2024 krahasuar me vitin 2019. Në jug të Shqipërisë, shifrat janë edhe më mbresëlënëse, me Beratin që ka parë gati katër herë më shumë turistë në të njëjtën periudhë kohore dhe gjashtë herë më shumë që vizitojnë Gjirokastrën.
Ky fluks, i inkurajuar nga përpjekjet e udhëhequra nga sektori publik, po tërheq investime më të mëdha në sektorin privat. Sipërmarrja lokale po lulëzon, me familjet që i shndërrojnë shtëpitë historike në hotele me mëngjes, duke lançuar përvoja kulinare dhe kulturore, dhe madje duke investuar në infrastrukturë të re si shtigje për ecje dhe biçikleta, autobusë elektrikë, varka dhe së shpejti zipline-e funksionale, të cilat po nxisin rritjen në fusha si turizmi aventuresk dhe rekreacioni në natyrë.
Banka BotĂ«rore nĂ« njĂ« analizĂ« tĂ« bĂ«rĂ« pĂ«r investimet e kryera nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r kĂ«tĂ« sektor thekson se nĂ« partneritet me QeverinĂ«, ka ndihmuar nĂ« restaurimin e vendeve historike, pĂ«rmirĂ«simin e infrastrukturĂ«s dhe zgjerimin e shĂ«rbimeve turistike â duke sjellĂ« mundĂ«si tĂ« reja ekonomike dhe vende pune pĂ«r komunitetet pĂ«rreth qyteteve tĂ« Beratit, GjirokastrĂ«s, PĂ«rmetit dhe SarandĂ«s.
Guvernatori i Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës (BQK), Ahmet Ismaili, së bashku me zëvendësguvernatoren Shileku-Shala dhe bashkëpunëtorët e tij, ka zhvilluar një takim njoftues me drejtoreshën e re të Bankës Botërore (BB) për Kosovë, Carole Megevand me bashkëpunëtorë.
Gjatë takimit, Guvernatori Ismaili e uroi Megevand për detyrën e re dhe i dëshiroi suksese në avancimin e projekteve dhe reformave të Bankës Botërore në funksion të mbështetjes së ekonomisë së Kosovës.
Guvernatori Ismaili e informoi Megevand për zhvillimet më të fundit të sektorit financiar, si dhe për progresin e reformave të ndërmarra nga BQK-ja për të nxitur rritjen e qëndrueshme ekonomike dhe forcimin e sistemit financiar.
Diskutimet u fokusuan në zhvillimet aktuale në sektorin financiar, bashkëpunimin e vazhdueshëm ndërmjet BQK-së dhe Bankës Botërore, si dhe programet e reja të BB-së për fuqizimin e sektorit financiar, duke përfshirë asistencat teknike përkatëse të dedikuara për BQK-në.
Guvernatori Ismaili shprehu mirënjohje për mbështetjen e vazhdueshme të Bankës Botërore, duke theksuar rëndësinë e këtij bashkëpunimi për arritjen e objektivave strategjike të BQK-së, veçanërisht në fushat e reformave ligjore dhe rregullative, digjitalizimit, kapitalizimit të sektorit financiar, rritjes së qëndrueshmërisë financiare, anëtarësimit në SEPA dhe zbatimit të agjendës së gjelbër.
Në këtë kuadër, Megevand vuri në dukje progresin e bërë drejt harmonizimit të kornizës ligjore e rregullative me standardet e Bashkimit Evropian nga ana e Kosovës, derisa Guvernatori e informoi për përgatitjet si dhe sfidat aktuale për procesin e aplikimit për anëtarësim në Zonën Unike të Pagesave në Euro (SEPA).
Guvernatori Ismaili theksoi rolin e rëndësishëm të projektit rajonal të Bankës Botërore për modernizimin e sistemit të pagesave, përkatësisht zhvillimin e pagesave të shpejta (Instant Payments) përmes Bankës Qendrore të Italisë dhe lidhjen e tyre me sistemet e pagesave të Bashkimit Evropian dhe Bankës Qendrore Evropiane pas anëtarësimit në SEPA.
Të dyja palët riafirmuan angazhimin për të vazhduar bashkëpunimin e ngushtë, duke vlerësuar rezultatet e deritanishme të projekteve të përbashkëta.
NĂ« dhjetor 2010, Shkodra u pĂ«rfshi nga pĂ«rmbytje masive. ShtĂ«pi, rrugĂ«, ura â gjithçka nĂ«n ujĂ«. Historia u pĂ«rsĂ«rit disa herĂ« nĂ« vitet qĂ« pasuan. NgjashĂ«m ndodhi dhe nĂ« fundvitin 2024 nĂ« VlorĂ«. Mot ekstrem, pasoja shkatĂ«rruese.
Ndryshimet klimatike nuk janë më paralajmërim i së ardhmes për Shqipërinë, por realitet i prekshëm. Përmbytjet, thatësirat ekstreme, stuhitë apo luhatjet e mëdha të temperaturave, janë kthyer në dukuri të shpeshta.
Megjithatë Shqipëria vazhdon të përballet me to pa një sistem qendror funksional paralajmërimi meteorologjik dhe hidrologjik. Një boshllëk kritik ky që po rrezikon menaxhimin e ujërave, bujqësinë dhe vetë sigurinë publike.
âNĂ« errĂ«sirĂ«â pĂ«rballĂ« motit ekstrem
Sipas Bankës Botërore, Shqipëria është ndër vendet më të rrezikuara në Evropë nga fatkeqësitë natyrore. 95% e bashkive janë prekur nga përmbytje, zjarre, tërmete apo rrëshqitje dheu në dy dekadat e fundit. Megjithatë, sistemi kombëtar i vëzhgimit meteorologjik dhe hidrologjik është në rënie.
Instituti i Gjeoshkencave (IGJEO), institucioni që monitoron dhe vlerëson rreziqet natyrore me qëllim uljen e riskut, pranon për Citizens.al se numri i vendmatjeve meteorologjike ka rënë nga 116 në vitin 2014 në 95 në vitin 2025.
Pajisjet moderne shpesh janĂ« tĂ« mirĂ«financuara â nga Banka BotĂ«rore, GIZ, apo Universiteti Politeknik i TiranĂ«s â por tĂ« mirĂ«mbajtura keq. Stacionet manuale mbeten dominuese, por ofrojnĂ« tĂ« dhĂ«na njĂ« herĂ« nĂ« ditĂ« â njĂ« ritĂ«m qĂ« lĂ« vend pĂ«r tragjedi.
Ekspertët si Kristi Bashmili dhe Prof. Dr. Petrit Zorba ngrenë shqetësimin për mungesën e të dhënave të besueshme në kohë reale dhe për moskoordinimin e institucioneve. Shqipëria, thonë ata, ka nevojë urgjente për sistem qendror të dhënash dhe një rrjet të modernizuar paralajmërimi.
Bashmili, thotĂ« se shkalla e lartĂ« e cenimit nga faktorĂ«t e mjedisit âvjen veçanĂ«risht nga mungesa e kapaciteteve pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar ndryshimet klimatike dhe pasojat nĂ« sektorĂ« tĂ« ndryshĂ«mâ.
Për përballimin pa dëme të situatave emergjente, Bashmili thekson se nevojiten parashikime në kohë, të dhëna të besueshme shumëvjeçare, sistematike si dhe paralajmërimi i hershëm dhe efektiv.
âNuk kemi sistem tĂ« integruar paralajmĂ«rimi pĂ«r pĂ«rmbytjet apo rrĂ«shqitjet e dherave,â thotĂ« Prof. Dr. Zorba, nga IGJEO, sipas tĂ« cilit tĂ« dhĂ«nat qĂ« disponohen janĂ« fragmentare, shpesh tĂ« vjetĂ«rsuara dhe qĂ« nuk pĂ«rcillen nĂ« kohĂ« reale pranĂ« institutit.
Profesori analizon se ajo që i mungon sistemit aktual është standardi në përdorimin dhe mirëmbajtjen e pajisjeve, pasi mund të qëllojë që pajisjet të jenë edhe moderne, por të mungojnë këto elementë.
Ai merr si shembull 24 stacione të ngritura nga Korporata Elektroenergjitike Shqiptare, të cilat ai thotë se pavarësisht se janë të rregullta, kanë mangësi në mirëmbajtje dhe standard përdorimi.
âStandard nuk do tĂ« thotĂ« tĂ« kesh celularin e fundit, qĂ« kushton 1.5 milionĂ« lekĂ«, duhet qĂ« dhe tĂ« dish ta pĂ«rdorĂ«sh siç duhet, aq mĂ« tepĂ«r pajisjet meteorologjike,â vijon Prof. Zorba.
âNĂ«se njĂ« stacion ti e vĂ« mbi njĂ« pllakĂ« betoni, betoni tĂ« nxjerr temperatura tĂ« larta, nĂ«se e vĂ« nĂ« njĂ« zonĂ« ku bari shkon 25cm, nuk do tĂ« tĂ« dallojĂ« elementĂ«t dhe do tĂ« tĂ« raportojĂ« pĂ«r borĂ« nĂ« korrik, pra kĂ«to elementĂ« teknikĂ« duhen konsideruar, pasi pajisja e mirĂ«, po nuk pati mirĂ«mbajtjen dhe metodologjinĂ« e duhur tĂ« pĂ«rdorimit nuk do tĂ« nxjerrĂ« tĂ« dhĂ«nat e duhura,â thekson Zorba.
Situata paraqitet e ngjashme edhe për stacionet e monitorimit në sektorin bujqësor dhe aeroportual. Në tërësi sistemi konsiderohet i dobët në raport me infrastrukturën, dendësisë së rrjetit, digjitalizimin e të dhënave dhe kapaciteteve njerëzore.
âRrjeti i stacioneve meteorologjike pĂ«rfaqĂ«sohet nga shumĂ« stacione manuale, tĂ« cilat nuk ofrojnĂ« informacione nĂ« kohĂ« reale dhe kanĂ« nevojĂ« pĂ«r staf tĂ« shtuar,â shpjegon Bashmili.
Sipas Kontrollit tĂ« LartĂ« tĂ« Shtetit, âPlani KombĂ«tar pĂ«r PĂ«rshtatjen ndaj Ndryshimeve Klimatikeâ mbetet pa njĂ« metodologji zyrtare monitorimi dhe vlerĂ«simi. Ministria e Turizmit dhe Mjedisit nuk e ka miratuar njĂ« metodologji tĂ« tillĂ«.
âMe qĂ«llim realizimin e objektivave tĂ« kĂ«tij veprimi prioritar duhet tĂ« hartohet dhe aprovohet njĂ« program monitorimi i integruar si dhe tĂ« vlerĂ«sohet rregullisht njĂ« paketĂ« treguesish,â thotĂ« KLSH nĂ« njĂ« auditim tĂ« kryer planit.
Përmbytjet në Shkodër gjatë vitit 2022/Franc Zhurda.
Pasojat dhe nevoja për ndërhyrje
Në vitin 2023, dëmet nga fatkeqësitë natyrore në bujqësi, industrinë ushqimore dhe sektorë të tjerë të ekonomisë kapërcyen për herë të parë shifrën prej 100 milionë eurosh. Një pjesë e kësaj shifre mund të ishte shmangur nëse vendi do të kishte një sistem efikas paralajmërimi.
Eksperti i mjedisit Kristi Bashmili tregon se ndryshimi i vazhdueshëm i klimës me valë të shtuara të nxehti dhe të ftohti ka ndikuar negativisht në rendimentin bujqësor, cilësinë e jetës dhe përparimit të detit drejt tokës, faktor që po ndikon ndjeshëm në turizëm dhe ekosistemet lagunore dhe bregdetare.
âKemi tĂ« bĂ«jmĂ« me emergjenca tĂ« nxitura nga kushtet e motit, tĂ« cilat duhet tĂ« parashikohen nĂ« kohĂ« dhe hapĂ«sirĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« mĂ« pas tĂ« merren masa pĂ«r parandalimin e dĂ«meve tĂ« mundshme,â thotĂ« Bashmili, sipas tĂ« cilit sistemi shqiptar i paralajmĂ«rimit kĂ«rkon fuqizim tĂ« rrjetit dhe shĂ«rbimeve hidrometeorologjike.
Raporti i fundit i Bankës Botërore tregon qartë: kostoja e investimit në përshtatje me ndryshimet klimatike është e lartë, por mosveprimi kushton edhe më shumë. Shqipëria ka nevojë për mbi 6 miliardë dollarë për të përballuar ndryshimet klimatike, por mungesa e koordinimit e bën edhe këtë objektiv të largët.
âPĂ«rshtatja me ndryshimet redukton nĂ« masĂ« tĂ« madhe humbjet njerĂ«zore dhe ekonomike nga fatkeqĂ«sitĂ« dhe ngjarjet klimatikeâ, thekson BB nĂ« Raportin e KlimĂ«s dhe Zhvillimit tĂ« Vendit, tĂ« publikuar nĂ« tetor tĂ« vitit tĂ« kaluar.
IGJEO thotĂ« se vendit i duhen jo vetĂ«m mĂ« shumĂ« stacione matĂ«se â sĂ« paku njĂ« pĂ«r çdo 100km2 â por edhe njĂ« shumĂ«llojshmĂ«ri pajisjesh tĂ« tjera automatike, tĂ« cilat do tĂ« mund tĂ« gjeneronin tĂ« dhĂ«na periodike me njĂ« frekuencĂ« dhe saktĂ«si mĂ« tĂ« lartĂ«.
Sipas Prof. Dr. Petrit Zorba, krahas kësaj nevoje për pajisje dhe stacione, duhet dhe një sistem qendror për mbledhjen, analizimin dhe shpërndarjen e të dhënave në mënyrë të standardizuar.
âNuk po them ndonjĂ« shpikje tĂ« madhe, por atĂ« qĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« vendet e tjera, nĂ« gjithĂ« botĂ«n tĂ« dhĂ«nat grumbullohen nĂ« njĂ« qendĂ«r dhe ajo mĂ« pas i pĂ«rpunon me pĂ«rgjegjĂ«si sa i takon standardeve dhe i nxjerr si produkt,â pĂ«rfundon Zorba.
Nëse Shqipëria nuk ndërton një sistem të integruar, çdo stuhi, thatësirë apo situatë e pazakontë natyrore rrezikon të kthehet në një krizë kombëtare.
Zëvendëskryeministri i parë në detyrë për Integrim Evropian, Zhvillim dhe Dialog i Republikës së Kosovës, Besnik Bislimi, së bashku me Guvernatorin e Bankës Qendrore të Kosovës, Ahmet Ismaili, pritën në takim anëtarin e Bordit Ekzekutiv të Deutsche Bundesbank, Burkhard Balz dhe ekipin e tij.
Sipas një njoftimi për media gjatë takimit, Balz përgëzoi institucionet e Republikës së Kosovës për përparimin e qëndrueshëm në sektorin makroekonomik dhe financiar.
âNga ana e tij, zĂ«vendĂ«skryeministri Bislimi e njoftoi pĂ«r arritjet si dhe vlerĂ«simet pozitive tĂ« ardhura pĂ«r KosovĂ«n edhe nga Fondi Monetar NdĂ«rkombĂ«tar dhe Banka BotĂ«rore. MĂ« tej u diskutua pĂ«r bashkĂ«punimin e ngushtĂ« dhe tĂ« frytshĂ«m ndĂ«rmjet Bundesbank dhe BankĂ«s Qendrore tĂ« KosovĂ«s, pĂ«rfshirĂ« mbĂ«shtetjen qĂ« kjo bankĂ« gjermane ka dhĂ«nĂ« nĂ« ndĂ«rtimin dhe forcimin e kapaciteteve institucionale tĂ« BQK-sĂ«. Gjithashtu, u bisedua rreth mbĂ«shtetjes sĂ« mĂ«tejme pĂ«r proceset e anĂ«tarĂ«simit tĂ« BQK-sĂ« nĂ« institucionet ndĂ«rkombĂ«tare financiare, si dhe pĂ«r zhvillimet e fundit nĂ« fushĂ«n e projekteve digjitale dhe inovacionit financiarâ, thuhet nĂ« njoftim.
Tutje siç thuhet në njoftim  Bislimi ritheksoi përkushtimin e qeverisë për të përkrahur Bankën Qendrore të Kosovës edhe në shërbim të thellimit të mëtejmë të bashkëpunimit me partnerë ndërkombëtarë si Bundesbank.
âGjatĂ« kĂ«tij takimi z. Balz u informua edhe mbi punĂ«n intensive qĂ« institucionet tona kanĂ« zhvilluar rreth anĂ«tarĂ«simit nĂ« SEPA, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« Kosova tĂ« bĂ«het pjesĂ« e kĂ«tij mekanizmi sikurse vendet e tjera tĂ« rajonit, por e cila aktualisht ka ngecur si shkak i dĂ«rgimit tĂ« disa ligjeve nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese nga opozitaâ, bĂ«het e ditur ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« njoftim. /Telegrafi/
Login
Foto: Banka Botërore/Prsc
Foto: Banka Botërore/Prsc
