Pse “Armëpushimi i Krishtlindjeve” është miti më i madh i futbollit gjatë Luftës së Parë Botërore
Është pothuajse Krishtlindje dhe, si çdo vit, rikthehet një nga historitë më të mitizuara që lidh futbollin me këtë festë: rrëfimi për një ndeshje futbolli të luajtur mes ushtarëve britanikë dhe gjermanë gjatë Luftës së Parë Botërore.
Sipas legjendës, më 25 dhjetor 1914, ushtarët e dy palëve ndërluftuese lanë armët, dolën nga llogoret dhe jo vetëm që u vëllazëruan në tokën e askujt, por edhe luajtën futboll mes tyre. Një histori që prej dekadash ka prekur imagjinatën kolektive dhe është shndërruar në simbol të njerëzimit përballë barbarisë së luftës.
Por cila është e vërteta? Si ndodhi armëpushimi i Krishtlindjeve dhe a u luajt vërtet futboll në mes të fushëbetejës?
Armëpushimi i Krishtlindjeve, një realitet i dokumentuar
Gjithçka nisi më 7 dhjetor 1914, kur Papa Benedikti XV u bëri thirrje qeverive të vendeve ndërluftuese që të ndalonin armiqësitë gjatë festave të Krishtlindjeve. Megjithatë, kjo iniciativë paqësore u refuzua nga shtabet ushtarake.
Megjithatë, mbrëmjen e 24 dhjetorit, diçka e pazakontë ndodhi në frontin perëndimor. Ushtarët e Forcës Britanike dëgjuan trupat gjermane në llogoret përballë duke kënduar këngë patriotike dhe këngë të Krishtlindjeve. Përgjatë llogoreve u panë fenerë dhe pemë të vogla festive, ndërsa përshëndetje filluan të jehonin nga njëra anë në tjetrën.
Të nesërmen, më 25 dhjetor, ushtarët britanikë dhe gjermanë dolën nga llogoret dhe u takuan në tokën e askujt. Ata shkëmbyen dhurata, cigare dhe suvenire, varrosën të rënët, riparuan llogore. Raste të ngjashme u shënuan përgjatë një pjese të madhe të frontit franko-gjerman.
Me dëshmi të shumta të dëshmitarëve okularë, nuk ka asnjë dyshim se një armëpushim i përkohshëm u zhvillua në Krishtlindjet e vitit 1914.
Jo kudo mbretëroi paqja
Megjithatë, kjo marrëveshje e heshtur paqeje nuk u respektua kudo. Në disa sektorë luftimet vazhduan dhe pati viktima. Disa oficerë u shprehën të pakënaqur, duke u shqetësuar se vëllazërimi me armikun mund të minonte disiplinën dhe shpirtin luftarak të trupave.
Pas vitit 1914, komandat e larta ushtarake në të dyja anët u përpoqën aktivisht të parandalonin çdo përsëritje të incidenteve të ngjashme. Edhe pse pati raste të izoluara armëpushimesh të shkurtra më vonë gjatë luftës – jo domosdoshmërisht vetëm për Krishtlindje – asgjë nuk iu afrua shkallës së ngjarjeve të dhjetorit 1914.
Po futbolli? Këtu nis miti
Nga të gjitha ngjarjet e asaj dite, më e famshmja mbetet historia e një ndeshjeje futbolli, e cila thuhet se është luajtur në baltën e ftohtë të Flandrës. Pikërisht kjo pjesë është kthyer në elementin më mitik të armëpushimit të Krishtlindjeve.
Shumë historianë dyshojnë seriozisht nëse një ndeshje e tillë u zhvillua ndonjëherë. Kjo nuk do të thotë se ushtarët nuk luanin futboll në përgjithësi, apo se ideja nuk u përmend gjatë armëpushimit. Dyshimi lidhet me faktin nëse u zhvillua realisht një ndeshje mes gjermanëve dhe britanikëve në tokën e askujt.
Letrat e ushtarëve të asaj kohe janë plot me përshkrime të çuditjes dhe emocionit për atë që po ndodhte. Mes tyre ishte edhe romancieri i ardhshëm Henry Williamson, i cili më 26 dhjetor i shkroi nënës së tij – letër e botuar më vonë në Daily Express – duke përshkruar shtrëngime duarsh dhe shkëmbime dhuratash mes armiqve.
Në disa letra përmenden edhe ndeshje futbolli, ose të paktën biseda për to. Në një letër anonime thuhej se britanikët kishin propozuar një ndeshje për Krishtlindje, por gjermanët refuzuan, qoftë për shkak të tokës së ngrirë, qoftë sepse oficerët nuk e lejuan.
Sipas historianit Simon Jones, shumë nga këto përmendje bazohen në thashetheme të dorës së tretë – ushtarë që kishin dëgjuar se “diku tjetër” po luhej futboll.
Nuk ekziston asnjë fotografi e “ndeshjes së Krishtlindjeve”
Fotografitë autentike të armëpushimit, të ruajtura në Muzeun Perandorak të Luftës në Britani, tregojnë ushtarë që buzëqeshin, pozohen bashkë dhe shikojnë kamerën. Por asnjë prej tyre nuk tregon një ndeshje futbolli.
Për të mbushur këtë boshllëk vizual, një fotografi e ushtarëve që luajnë futboll në Greqi është atribuar gabimisht kësaj ngjarjeje. Edhe pse historianët e kanë sqaruar prej kohësh se kjo foto nuk ka lidhje me armëpushimin e Krishtlindjeve, miti vazhdon të jetojë – ndoshta sepse njerëzit duan ta besojnë.
Në realitet, fotografia tregon ushtarë të Divizionit të 26-të Britanik në Selanik.
Një histori që u rrit me kalimin e kohës
Ka prova se ideja e futbollit u diskutua në Krishtlindjet e vitit 1914, por gjithnjë e më shumë dëshmi sugjerojnë se ndeshja nuk u zhvillua kurrë. Kushtet ishin të tmerrshme: toka e askujt ishte e shkatërruar, e mbushur me baltë, kratere dhe tela me gjemba. Për më tepër, askush nuk do t’i lejonte ushtarët e armikut të kalonin pas vijave.
Madje, të paktën një letër përmend se ata nuk arritën as të gjenin një top futbolli.
Një nga “provat” më të cituara është një letër e botuar në The Times më 1 janar 1915, ku një mjek shkruante se britanikët kishin “luajtur futboll me saksonët dhe kishin humbur 2–3”. Por kjo ishte thjesht një rrëfim i dëgjuar nga dikush tjetër, pa emra njësish apo detaje konkrete, çka e bën të pamundur verifikimin.
Me kalimin e viteve, sa më shumë njerëz pretenduan se kishin qenë pjesë e ndeshjes, aq më shumë u shtuan ekzagjerimet. Një shembull i tillë është oficeri britanik Peter Jackson, i cili më vonë pranoi se e kishte trilluar historinë e pjesëmarrjes së tij.
Një mit që njerëzit duan ta besojnë
Armëpushimi i Krishtlindjeve ishte real. Vëllazërimi ishte real. Por ndeshja legjendare e futbollit, ashtu siç njihet sot, mbetet më shumë mit sesa fakt historik.
Në fund të fundit, si çdo histori e mirë e Krishtlindjeve, ajo mbijeton sepse njerëzit kanë nevojë të besojnë në mrekulli – edhe në mes të luftës më të përgjakshme që bota kishte njohur deri atëherë. /Telegrafi/
