Francë synon të ndjekë shembullin e Australisë dhe të ndalojë përdorimin e platformave të rrjeteve sociale për fëmijët nën 15 vjeç nga fillimi i vitit shkollor 2026, pra nga shtatori.
Projektligji që ndalon personat nën 15 vjeç të përdorin rrjetet sociale do të dorëzohet për kontrollin ligjor dhe pritet të diskutohet në parlament në fillim të vitit të ri.
Presidenti francez Emmanuel Macron ka bërë të qartë në javët e fundit se dëshiron që Franca të ndjekë shpejt modelin e Australisë, e cila ka vendosur një ndalim për të rinjtë nën 16 vjeç, i cili hyri në fuqi në dhjetor.
Kjo përfshin platforma si Facebook, Snapchat, TikTok dhe YouTube.
Sipas raportimeve të Le Monde dhe France Info, projektligji i përfunduar përmban dy masa kryesore - ndalim të rrjeteve sociale për personat nën 15 vjeç dhe ndalim të telefonave celularë në shkollat e mesme, ku shkollohen të rinj nga 15 deri në 18 vjeç.
Telefonat tashmë janë të ndaluar në shkollat fillore dhe të mesme. /Telegrafi/
Polonia ka kërkuar nga Komisioni Evropian të hetojë platformën TikTok pas publikimit të përmbajtjeve të gjeneruara nga inteligjenca artificiale (AI) që, përfshirë edhe thirrje për të nxjerrë Poloninë nga Bashkimi Evropian, sipas zyrtarëve, kishte të ngjarë të ishin dezinformim rus.
Në TikTok u shfaq një profil që publikonte video me gra të reja të veshura me ngjyrat kombëtare të Polonisë dhe mesazhe që inkurajonin daljen e vendit nga BE-ja. Ky profil u bë mjaft i njohur në pak kohë, por më pas u hoq nga platforma, raportojnë mediat polake.
Zëvendësministri i Digitalizimit të Polonisë, Dariusz Standerski, tha në një letër drejtuar Komisionit Evropian se përmbajtja e tillë përbënte kërcënim për rendin publik, sigurinë e informacionit dhe proceset demokratike në Poloni dhe në të gjithë Bashkimin Evropian.
Ai gjithashtu vuri në dukje se mënyra e shpërndarjes së materialeve dhe përdorimi i materialeve sintetike audiovizuale tregonin se platforma nuk po i përmbushte detyrimet e saj si një platformë shumë e madhe online (Very Large Online Platform – VLOP).
Një zëdhënës i qeverisë polake tha se përmbajtjet ishin gati sigurisht dezinformata me origjinë ruse, duke u bazuar te elemente të sintaksës së gjuhës ruse të gjetura në video.
TikTok tha se është në kontakt me autoritetet polake dhe se ka larguar përmbajtje që shkel rregullat e platformës. Përfaqësues të Komisionit Evropian dhe të ambasadës ruse në Varshavë nuk kanë dhënë komente të menjëhershme. /Telegrafi/
Polonia i ka kërkuar Komisionit Evropian të hetojë TikTok pasi platforma e mediave sociale ka pritur përmbajtje të gjeneruar nga inteligjenca artificiale, duke përfshirë thirrje që Polonia të tërhiqet nga BE-ja, tha ajo të martën, duke shtuar se përmbajtja ishte pothuajse me siguri dezinformim rus.
Një profil i TikTok që tregon video të grave të reja të veshura me ngjyrat kombëtare polake dhe që bën thirrje që Polonia të largohet nga BE-ja ka fituar popullaritet në javët e fundit. Profili tani është zhdukur nga platforma, transmeton Telegrafi.
"Përmbajtja e zbuluar përbën një kërcënim për rendin publik, sigurinë e informacionit dhe integritetin e proceseve demokratike në Poloni dhe në të gjithë Bashkimin Evropian," tha Zëvendësministri i Digjitalizimit, Dariusz Standerski në një letër dërguar Komisionit.
"Natyra e narrativave, mënyra se si ato shpërndahen dhe përdorimi i materialeve sintetike audiovizuale tregojnë se platforma nuk po përmbush detyrimet e vendosura mbi të si një Platformë Shumë e Madhe Online (VLOP)", shtoi ai.
Një zëdhënës i qeverisë polake tha të martën se përmbajtja ishte padyshim dezinformim rus pasi regjistrimet përmbanin sintaksë ruse.
"Ne kemi qenë në kontakt me autoritetet polake dhe kemi hequr përmbajtje aty ku shkel rregullat tona", tha një zëdhënës i TikTok për Reuters në një koment të dërguar me email.
Vendet e BE-së po marrin masa për të parandaluar çdo përpjekje të shtetit të huaj për të ndikuar në zgjedhje dhe politikën lokale, pasi paralajmëruan për spiunazh dhe sabotim të sponsorizuar nga Rusia. Rusia ka mohuar vazhdimisht ndërhyrjen në zgjedhjet e huaja.
Vitin e kaluar, Komisioni hapi procedura zyrtare kundër firmës së mediave sociale TikTok, në pronësi të ByteDance të Kinës, për shkak të dështimit të saj të dyshuar për të kufizuar ndërhyrjen në zgjedhje, veçanërisht në zgjedhjet presidenciale rumune në nëntor 2024.
Polonia i bëri thirrje Komisionit të fillojë procedurat në lidhje me shkeljet e dyshuara të Aktit gjithëpërfshirës të Shërbimeve Digjitale të bllokut, i cili rregullon mënyrën se si operojnë kompanitë më të mëdha të mediave sociale në botë në Evropë.
Sipas Aktit, platformat e mëdha të internetit si X, Facebook, TikTok dhe të tjera duhet të moderojnë dhe heqin përmbajtje të dëmshme si gjuha e urrejtjes, racizmi ose ksenofobia. Nëse nuk e bëjnë këtë, Komisioni mund të vendosë gjoba deri në 6% të xhiros së tyre vjetore në mbarë botën. /Telegrafi/
Pretendimi: Kryeministri i Australisë ndaloi mediat sociale për fëmijët nën 16 vjeç dhe si rezultat, adoleshentët plaçkitën dhe shkatërruan një supermarket në Melbourne.
Verdikti: Mungon konteksti
————————————————————–
Një video që tregon një turmë të rinjsh duke bastisur një dyqan po qarkullon në rrjete sociale me pretendimin se tregon adoleshentë australianë që shkatërrojnë një supermarket në Melbourne si rezultat i ndalimit të mediave sociale për fëmijët nën 16 vjeç në Australi.
Është e vërtetë se pamjet e mësipërme tregojnë një turmë adoleshentësh australianë që pushtuan një supermarket vendas dhe skelën Mordialloc, duke shkaktuar shqetësim publik në Melbourne më 17 dhe 18 dhjetor.
Mbi 20 oficerë me pajisje speciale dhe 20 automjete policie u dërguan në vendngjarje, ku ishin mbledhur mbi 200 të rinj. Autoritetet u thirrën fillimisht në një dyqan Woolworths pak pas orës 3 pasdite pas raportimeve për një përleshje.
Megjithatë, nuk ka prova se ky incident ka lidhje me ndalimin e mediave sociale për fëmijët nën 16 vjeç, që hyri në fuqi në Australi në fillim të dhjetorit 2025. Raportimet e mediavevendase dhe ndërkombëtare nuk përmendin fare ndalimin e rrjeteve sociale. Madje, policia beson se sherri mund të jetë organizuar në rrjetet sociale.
Në një ditë përvëluese gjatë pushimeve shkollore, të rinj nga periferitë e Melburnit u mblodhën në plazhin Mordialloc, një lloj i zakonshëm tubimi i organizuar nëpërmjet mediave sociale.
Sipas dëshmitarëve okularë që folën për mediat vendase, ajo që pasoi nuk ishte një “trazirë rinore” e planifikuar paraprakisht, por një zinxhir ngjarjesh i ngatërruar i shkaktuar nga një operacion policor i armatosur rëndë. Policia përmbyti zonën, duke u përballur me turma adoleshentësh vetëm 12 dhe 13 vjeç. Oficerët përdorën sprej me piper dhe forcë, duke provokuar panik, frikë dhe zemërim. Disa nga të rinjtë më pas vrapuan nëpër supermarketin Woolworths aty pranë, duke përmbysur mallra, duke hedhur qumësht dhe duke filmuar në telefonat e tyre. Kjo ishte një përgjigje kaotike dhe e zemëruar ndaj policisë dhe jo një plaçkitje e organizuar.
Përsa i përket kufizimeve të reja online, personat nën 16 vjeç në Australi tani e kanë të ndaluar të përdorin faqet kryesore të mediave sociale, duke përfshirë Tiktok, X, Facebook, Instagram, YouTube, Snapchat dhe Threads. Ata nuk mund të krijojnë llogari të reja dhe profilet ekzistuese po çaktivizohen.
Qeveria australiane ka thënë se kjo politikë do të zvogëlojë ndikimin negativ të “karakteristikave të dizajnit që inkurajojnë [të rinjtë] të kalojnë më shumë kohë në ekrane, ndërkohë që ofrojnë gjithashtu përmbajtje që mund të dëmtojë shëndetin dhe mirëqenien e tyre”.
Një studim i porositur nga qeveria në vitin 2025 zbuloi se 96% e fëmijëve të moshës 10-15 vjeç përdornin mediat sociale dhe se 7 nga 10 prej tyre ishin ekspozuar ndaj përmbajtjes së dëmshme. Kjo përfshinte materiale mizogjine dhe të dhunshme, si dhe përmbajtje që promovonte çrregullime të të ngrënit dhe vetëvrasje.
1 në 7 raportoi gjithashtu se kishte përjetuar sjellje të tipit “grooming” nga të rriturit ose fëmijët më të rritur, dhe më shumë se gjysma thanë se kishin qenë viktimë e bullizmit kibernetik.
Viti 2025 shënoi tensione të vazhdueshme për median në Shqipëri, ku ndërhyrjet politike, pasiguria në punë dhe kërcënimet ndaj gazetarëve mbeten probleme sistemike.
Raportimet e Citizens.al ndërtuan një panoramë domethënëse të një sektori që operon me nevojën për më shumë liri dhe pavarësi përballë realitetit të presioneve të shumta.
Ndërhyrja shtetërore ndaj News24, precedent shqetësues
Mësymja e policisë dhe ushtrisë në mjediset News 24 gjatë verës, ishte një nga episodet më të rënda të vitit sa i përket lirisë së medias.
Aksioni nisi mëngjesin e 9 gushtit, ku policia rrethoi godinën, personeli u nxor jashtë. Më pas u ndërpre energjia elektrike e për rrjedhojë edhe transmetimi.
Ditë më vonë ushtria zbrazi mjediset e brendshme duke sekuestruar pajisjet dhe sendet e punonjësve të News24.
Kjo ngriti shqetësime serioze për ndërhyrje ndaj punës së gazetarëve dhe medias.
Objekti, administrohej prej vitit 2003 me një kontratë qiraje nga grupi mediatik i familjes Hysenbelliu, që përfshin News 24, BalkanWeb, Panorama, Panoram Sport etj. Por prej marsit 2025 godina i ishte transferuar kompanisë shtetërore të prodhimit të armëve KAYO.
Megjithatë procesi i kalimit të pronësisë nuk ishte transparent dhe mes familjes Hysenbelliu dhe qeverisë kishte kontestime, për të cilat çështja i kishte kaluar dhe gjykatave.
Bastisja dhe injorimi i vendimeve gjyqësore që e shpalli të paligjshëm sekuestrimin e sendeve të gazetarëve u lexuan si sulm frontal ndaj lirisë së medias.
Ndërkohë, solidariteti i gazetarëve dhe denoncimi i paligjshmërive në aksionin e policisë dhe ushtrisë tregoi se komuniteti i medias mbetet vigjilent, por edhe i ekspozuar ndaj presioneve.
RTSH në krizë të zgjatur
Radio Televizioni Shqiptar (RTSH) u bë simbol i keqmenaxhimit dhe ndërhyrjeve politike. Pas disa muajsh me drejtor të komanduar pas dorëheqjes së Alfred Pezës, procesi për zgjedhjen e drejtorit të ri të përgjithshëm u zhvillua me mungesë transparence dhe shkelje të statutit.
Pati akuza për shkelje dhe abuzime. Por pezullimi i konkurrimit, dorëheqjet dhe më pas shkarkimi i Këshillit Drejtues paralizuan mirë-funksionimin e RTSH-së në një vit zgjedhor.
Zgjedhja e Këshillit të ri e më pas dhe drejtueses së re të RTSH-së, Eni Vasilit, nuk i qetësoi shqetësimet. Organizatat e medias paralajmëruan rrezikun e kapjes politike, ndërsa zhvillimet e mëvonshme treguan se problemet nuk ishin vetëm në aspektin drejtues apo procedurial.
Kriza financiare që kishte kapluar RTSH-në, rëndoi mbi gazetarët dhe punonjësit ku pati: vonesa pagash, ndërprerje bashkëpunimesh dhe pasiguri në punë.
Radio-televizioni publik u shndërrua kështu në shembull keqadministrimi.
Zgjedhjet: Pabarazi, presion dhe propagandë
Zgjedhjet parlamentare të 11 majit testuan integritetin e gazetarisë në Shqipëri. Organizatat e medias dhe shoqërisë civile kërkuan respektim të parimeve themelore të lirisë, transparencës dhe debatit publik, por shkeljet ishin të dukshme gjatë fushatës dhe po ashtu gjatë ditës së votimit.
Qasja e gazetarëve në takimet dhe aktivitetet politike ishte e kufizuar. Partitë shmangën debatet e kandidatëve ballë-për-ballë dhe nuk ndanë agjenda të qarta.
Transparenca në komunikimet e fushatës, si etiketimi i qartë i përmbajtjeve të paguara dhe ndarja e burimeve shtetërore nga aktiviteti partiak, ishin parime që u shkelën.
Disa televizione madje shitën haptazi “paketa mbulimi” dhe intervista të porositura pa i etiketuar si reklama politike. Nga ana tjetër, kanalet zyrtare online të qeverisë u kthyen në hapësira propagande partiake.
Rritja e përmbajtjeve anonime, të amplifikuara edhe përmes inteligjencës artificiale, e turbulluan më shumë burimin e mesazheve zgjedhore.
Gjatë ditës së zgjedhjeve u shënuan sulme verbale dhe fizike ndaj gazetarëve. Rastet e Ambrozia Metës dhe Elsa Xhindoles ishin treguesit kryesor të trysnisë që u has nga gazetarët në terren.
Paralelisht, u shënuan kufizime arbitrare për filmime dhe qasje në qendra votimi. Rasti i gazetarit Enriko Gaba, të cilit iu kërkua të mos filmonte “më shumë se 15 minuta” në një qendër votimi ishte rasti më konkret.
Pati edhe presione të drejtpërdrejta ndaj reporterëve. Armando Rabi u kërcënua nga një 26-vjeçar me pretendimin se “po e filmonte pa leje”.
Monitorimet treguan për vijim të praktikës së kasetave: ku partitë u dërgojnë mediave pamje dhe kronika të gatshme, teksa ekranet u dominuan nga aktorët e mëdhenj politikë teksa u lanë hapësira minimale për zëra alternativë.
Raporti i OSBE-ODIHR evidentoi censurë dhe trajtim të pabarabartë të partive politike në media.
Një vit që testoi kufijtë e lirisë mediatike
Në maj, Shqipëria u rendit në vendin e 80-të në Indeksin e Lirisë së Shtypit të “Reporterëve pa Kufij” (RSF), duke shënuar përmirësim krahasuar me vitin paraardhës.
Megjithatë, raporti theksoi probleme të thella: ndikim politik mbi median, kuadri ligjor i dobët, rregullatorë të politizuar dhe konflikte interesi mes biznesit dhe pushtetit.
Shumica e mediave private mbeten të përqendruara në pak duar me lidhje politike, sidomos në sektorë si ndërtimi. Ndërsa shumë platforma online operojnë pa modele të qëndrueshme financimi dhe transparence.
Ndërkohë, një sinjal pozitiv erdhi nga Kushtetuesja, e cila në rastin e gazetarit Elton Qyno kundër SPAK-ut, mbrojti të drejtën e tij për ruajtjen e burimeve, duke krijuar precedent të rëndësishëm për gazetarinë hulumtuese.
Ndërkohë, në terren, presionet vazhduan. Gazetarë u përballën me sulme verbale, denigrim dhe kërcënime.
Pseudonimi i përdorur në kallëzimin ndaj kryebashkiakut Erion Veliaj – Nesti Angoni – kthyer në disa profile Facebook-u, sulmoi gazetaren Glidona Daci, me një gjuhë denigruese dhe shantazhuese.
Refuzimi agresiv i për t’u shprehur në një lidhje të drejtpërdrejtë nga figura të Partisë Demokratike në një protestë nxitën qasje kërcënuese të turmës ndaj gazetares Sara Demushi.
Në fund të vitit, mesazhe kërcënuese iu drejtuan gazetarit Osman Stafa, i cili ka raportuar vazhdimisht për kushtet në Spitalin Onkologjik. Një profil anonim në Instagram i bënte thirrje që mos të shfaqej më në spital, përndryshe do të kishte pasoja për jetën.
Rastet në fjalë treguan se rreziku për gazetarët mbetet real dhe i pranishëm, pavarësisht përmirësimeve në klasifikimet ndërkombëtare si ato të RSF-së.
Pjesa e njerëzve që përdorin mjete të AI-së gjeneruese ndryshon shumë në të gjithë Evropën.
Euronews Next shqyrton nga afër shkallët e adoptimit dhe faktorët që qëndrojnë pas këtyre ndryshimeve ndër-vende, transmeton Telegrafi.
Inteligjenca artificiale gjeneruese (Gen AI) është zhvendosur nga teknologjia në zhvillim në dobinë e përditshme.
Nga përdorimi personal në punë dhe arsim, miliona njerëz në të gjithë Evropën tani mbështeten në mjetet e AI-së si ChatGPT, Gemini dhe Grok.
Mjetet e AI-së së gjeneruar u lejojnë përdoruesve të bëjnë një pyetje ose një kërkesë, siç është të planifikojnë një udhëtim treditor, dhe mund të krijojnë përmbajtje të re si tekst, imazhe, kod, video ose të dhëna të tjera bazuar në informacionin dhe modelet e mësuara nga shembujt ekzistues.
Në Bashkimin Evropian, rreth një e treta e njerëzve të moshës 16-74 vjeç përdorën mjete të AI-së të paktën një herë në vitin 2025, sipas Eurostat.
Megjithatë, përdorimi i AI-së së gjeneruar ndryshon shumë në të gjithë kontinentin. Pra, cilat vende janë më të angazhuara me AI-në dhe pse adoptimi ndryshon kaq shumë në të gjithë Evropën?
Midis 33 vendeve evropiane, përdorimi i mjeteve të AI-së së gjeneratës varion nga 17 përqind në Turqi në 56 përqind në Norvegji. Brenda BE-së, varion nga 18 përqind në Rumani në 48 përqind në Danimarkë.
Përdorimi i mjeteve të AI-së tejkalon dy në pesë persona në 13 vende evropiane
Të paktën dy në pesë persona përdorën mjete të IA-së së Gjeneratës në 13 vende në tre muajt para anketës së Eurostat-it të vitit 2025. Vendet përfshijnë: Zvicrën (47%), Estoninë (47%), Maltën (46), Finlandën (46%), Irlandën (45%), Holandën (45%), Qipron (44%), Greqinë (44%), Luksemburgun (43%), Belgjikën (42%) dhe Suedinë (42%).
Tetë vende nën një të katërtën
Përveç Turqisë dhe Rumanisë, përdorimi i mjeteve të IA-së së Gjeneratës ra nën 25 përqind në tetë vende.
Kjo do të thotë se më pak se një në katër persona kanë përdorur mjete të tilla në këto vende.
Këto vende janë Serbia (19%), Italia (20%), Bosnja dhe Hercegovina (20%), Maqedonia e Veriut (22%), Bullgaria (23%) dhe Polonia (23%).
Midis ekonomive kryesore të BE-së, Italia (20%) dhe Gjermania (32%) janë nën mesataren e BE-së prej 33 përqind, ndërsa Spanja (38%) dhe Franca (37%) janë pak mbi këtë mesatare.
Dallimet rajonale janë të forta
Përvetësimi i Inteligjencës Artificiale në Evropë tregon një ndarje të qartë veri-jug dhe perëndim-lindje. Vendet nordike dhe ato të përparuara digjitalisht kryesojnë në përdorim. Evropa Perëndimore performon mirë, por në mënyrë të pabarabartë. Vendet Jugore, Qendrore-Lindore dhe të Ballkanit mbeten prapa.
Pse përdorimi i inteligjencës artificiale ndryshon kaq shumë në të gjithë Evropën?
"Së pari, normat e adoptimit të [IA-së] zakonisht ndjekin themelin e përgjithshëm digjital të një vendi. Vendet që tregojnë adoptim më të lartë, si Danimarka dhe Zvicra, janë tashmë shumë të përparuara në dixhitalizim", tha për Euronews Next, Colin van Noordt, një studiues në Universitetin KU Leuven në Belgjikë.
Ai vuri në dukje se njerëzit atje kanë tendencë të kenë aftësi digjitale, të përdorin internetin më shpesh dhe kanë tendencë të kenë një afinitet të përgjithshëm për teknologjinë. Pa këto baza në vend, nuk ka gjasa që njerëzit të fillojnë papritmas të përdorin Inteligjencën Artificiale të Gjeneratës.
“Kjo reflektohet në të dhëna: në vendet me një shkallë më të ulët të përdorimit, njerëzit nuk e përdorin atë sepse nuk e dinin që ekzistonte IA gjeneruese ose nuk dinë si ta përdorin atë”, shtoi ai.
Noordt shpjegoi gjithashtu se është një gjë të kesh qasje në GenAI, por një gjë tjetër të kuptosh se si ajo mund të të ndihmojë në jetën ose punën tënde të përditshme.
“Shumë njerëz në të gjithë Evropën thonë se nuk e përdorin AI gjeneruese thjesht sepse nuk dinë për çfarë ta përdorin. Kjo tregon se ‘shkrim-leximi i AI-së’ është një faktor i madh”, tha ai.
Van Noordt shqyrtoi nëse veprimet qeveritare janë një nxitës i madh, por provat nuk janë plotësisht bindëse. Shumë vende kanë dokumente të forta politikash, por ende tregojnë shkallë shumë të ulëta të përdorimit.
“Kjo sugjeron që ndërsa një qeveri mund të stimulojë, është kultura digjitale themelore dhe aftësitë praktike të qytetarëve që duket se kanë një efekt më të madh”, tha ai.
Përdorimi personal i AI-së tejkalon përdorimin në punë
Mesatarisht në BE, 25 përqind e njerëzve përdorën mjete të IA-së për arsye personale, ndërsa 15 përqind i përdorën ato për punë. Në çdo vend të mbuluar, përdorimi personal është më i zakonshëm sesa përdorimi në punë, megjithëse hendeku ndryshon shumë.
Për shembull, në Holandë, përdorimi është pothuajse i ndarë në mënyrë të barabartë, me 28 përqind që përdorin AI-në për arsye personale dhe 27 përqind për punë.
Në të kundërt, Greqia tregon një hendek shumë më të gjerë, në 41 përqind për përdorim personal kundrejt 16 përqind për punë, një ndryshim prej 25 pikësh përqindjeje.
Shkallat e adoptimit janë shumë më të ulëta në vendin e punës, "ndoshta sepse është ende e paqartë se për çfarë duhet përdorur me një kontribut pozitiv", sipas van Noordt.
Përdorimi i AI-së është më i ulëti në arsimin formal
Në BE, vetëm 9 përqind e njerëzve përdorën mjete AI-je për arsim formal. Kjo përqindje është më e larta në Suedi dhe Zvicër, të dyja me 21 përqind, ndërsa Hungaria regjistron shkallën më të ulët me vetëm 1 përqind. /Telegrafi/
Pretendimi: Kjo foto tregon dhjetëra makina policie pranë shtëpisë në Surrel të kryeministrit Edi Rama
Verdikti: E pavërtetë, Gjeneruar me AI
———————————————————-
Një imazh që po qarkullon së fundmi në rrjetet socialeshqipfolëse pretendohet se tregon shtëpinë e kryeministrit Edi Rama në Surrel të rrethuar nga forca të shumta policie.
Imazhi nisi të shpërndahej një ditë pasi një grup nga Partia Demokratike marshuan në fshatin Surrel duke kërkuar dorëheqjen e Ramës. Nga pamjet televizive, duket se në këtë protestë kishte edhe prani policore. Megjithatë, imazhi i mësipërm nuk tregon momente nga kjo protestë, kryesisht për faktin që protesta ndodhi pas perëndimit të diellit, ndërkohë që në imazhin e mësipërm është ditë.
Në fakt, imazhi që po qarkullon në rrjete sociale është gjeneruar me anë të programeve kompjuterike të inteligjencës artificiale (AI).
Origjina e gjeneruar e videos duket në një pjesë të videos ku mbishkrimi i disa makinave të policisë është i deformuar. Programet AI shpesh hasin vështirësi në gjenerimin e tekstit brenda imazheve.
Facebook i detyron përdoruesit të etiketojnë imazhet dhe videot e gjeneruara me AI si të tilla.
Pretendimi: Kelatimi i metaleve të rënda nga trupi mund të kurojë simptomat e autizmit.
Verdikti: E paprovuar
————————————————————–
Në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, po qarkullon pretendimi se “terapia e kelatimit” mund të kurojë ose zvogëlojë ndjeshëm simptomat e autizmit.
Kelatimi është një procedurë që funksionon për të hequr metalet e rënda si zhiva nga trupi nëpërmjet konsumit oral ose injektimit intravenoz të substancave të ndryshme kimike që lidhen me metalet në trup për t’u nxjerrë nëpërmjet urinës. Substancat e përdorura ndonjëherë përbëhen nga acidi etilendiaminetetraacetik dinatriumi (EDTA), acidi dimerkaptosukcinik (DMSA) ose acetati i leuprolidit. Edhe pse kushdo mund të bëjë terapi kelatimi, ajo nuk rekomandohet për fëmijët me probleme të mëlçisë dhe veshkave.
Ekziston një hipotezë se individët me çrregullim të spektrit të autizmit kanë nivele më të larta të metaleve të rënda toksike në sistemet e tyre sesa bashkëmoshatarët e tyre. Megjithatë, kjo hipotezë është e pavërtetuar. Është sugjeruar, por nuk është provuar, që ashpërsia e autizmit lidhet drejtpërdrejt me sasinë e metaleve të rënda toksike në sistemin e individit. Prandaj, teoria që qëndron pas kelatimit është se heqja e metaleve do të zvogëlojë ndjeshëm simptomat e autizmit.
Kelatimi është miratuar për të trajtuar pacientët me helmim nga metalet e rënda, por nuk është miratuar për pacientët me sëmundje dhe çrregullime të tjera. Kelatimi ka dobi në trajtimin e gjendjeve specifike, siç është helmimi nga plumbi. Në këto kontekste, kur toksiciteti dokumentohet, kelatimi mund të ndihmojë në uljen e niveleve toksike të substancave brenda trupit. Megjithatë, nuk ka lidhje të provuar midis toksicitetit të metaleve të rënda dhe autizmit.
Disa kompani përpiqen të shesin ilaçe të ndryshme kelatimi pa recetë si shtesa dietike ose si një ilaç pa recetë për individët me autizëm, por Administrata amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) i ka paralajmëruar kompanitë të mos e bëjnë këtë pasi është e rrezikshme dhe e paligjshme. Rreziku i marrjes së ilaçeve të kelatimit pa recetë për një diagnozë të verifikuar (p.sh., helmim nga plumbi) mund të rezultojë në efekte anësore serioze.
Njësoj, në faqen e Shërbimit Shëndetësor Kombëtar (NHS) britanik terapia e kelatimit listohet si një trajtim që nuk rekomandohet për autizmin, specifikisht si trajtim për autizmin që është i rremë ose mund të jetë i dëmshëm.
Qendra Kombëtare për Mjekësi Plotësuese dhe Alternative (NCCAM) ka deklaruar se përdorimi i kelatimit për sëmundje dhe çrregullime të pamiratuara ka çuar në afërsisht 800 mijë vizita mjekësore çdo vit, duke e shtuar ngarkesën në sistemin mjekësor. Në vitin 2008, një projekt kërkimor në shkallë të gjerë mbi përdorimin e kelatimit për të trajtuar fëmijët autikë u ndalua për shkak të rreziqeve që shoqëroheshin me të.
Një studim i vitit 2015 që përfshiu 77 fëmijë autikë gjeti se “nuk ka prova që sugjerojnë se raunde të shumta të DMSA [terapia e kelatimit] orale kanë pasur efekt në simptomat e [autizmit].” Më tej, “duke pasur parasysh raportet e mëparshme të ngjarjeve të padëshiruara serioze, të tilla si hipokalcemia, dëmtimi i veshkave dhe vdekja e raportuar, rreziqet e përdorimit të kelatimit për Çrregullimin e Spektrit Autik aktualisht i tejkalojnë përfitimet e provuara.”
Në 23 gusht 2005, 5-vjeçari autik Abubakar Tariq Nadama vdiq ndërsa i nënshtrohej terapisë së kelatimit në klinikën e Dr. Roy Kerry, në Pennsylvania, ShBA.
Atij iu dha një injeksion me Disodium EDTA dhe ai pësoi arrest kardiak menjëherë pas kësaj. Një autopsi zbuloi se shkaku i vdekjes ishte mungesa e kalciumit në gjak si rezultat i trajtimit. Hetuesit arritën në përfundimin se Dr. Kerry kishte përdorur lëngun e gabuar. Nëse ai do të kishte përdorur Kalcium Disodium EDTA, ai do të kishte qenë i padëmshëm.
Pretendimi: Bashkimi Europian skualifikon qeverinë shqiptare nga Ministeriali i Energjisë si pasojë e skandaleve dhe aferave të Ministres së Energjisë Belinda Balluku
Verdikti: Mungon konteksti
————————————————————————-
Në 23 dhjetor 2025, mediat shqipfolëse (link, link, link, link) raportuan se Bashkimi Evropian skualifikoi Shqipërinë nga Ministeriali i Komunitetit të Energjisë. Si arsye për këtë masë penalizuese këto lajme përmendin skandalet e ministres së Infrastrukturës dhe Energjisë Belinda Balluku si dhe projektin për ndërtimin e një TEC në Roskovec apo marrëveshjen për prodhimin e energjisë nga TEC-e lundruese të ankoruara në Vlorë.
Artikujt i referohen një vendimi të datës 18 dhjetor të Këshillit Ministerial të Komunitetit të Energjisë, një organizmi ndërkombëtar që bashkon prej vitit 2005 Bashkimin Evropian dhe 9 vende fqinje kandidate ose kandidate potenciale për në BE, për të krijuar një treg të integruar rajonal të energjisë bazuar në një kuadër ligjërisht të detyrueshëm. Vendet antare, mes tyre dhe Shqipëria janë zotuar që të ndjekin rregulloret e përbashkëta të Bashkimit Evropian në sektorin e energjisë edhe pa qënë vend anëtar i BE-së. Monitorimi i strukturave të Komunitetit të Energjisë shërben si një mundësi për të vlerësuar zbatimin e zotimeve të marra nga vendi ynë në sektorin e energjisë dhe mjedisit në kuadër të integrimit në tregun e përbashkët evropian dhe është i lidhur ngushtësisht me integrimin në Bashkimin Evropian.
Faqja e parë e vendimit
Megjithatë, në dokumentin 2-faqësh nuk deklarohet se Shqipëria është përjashtuar nga ministeriali, mbledhja e ministrave të energjisë së vendeve antare të Komunitetit të Energjisë. Njësoj, aferat për të cilat Balluku akuzohet nga SPAK nuk përmenden në vendim.
Në vendim konstatohet mosrespektimi nga ana e Shqipërisë i detyrimeve të lindura nga 31 dhjetori 2023, si pjesë e Traktatit të Komunitetit të Energjisë, duke mos adoptuar dhe aplikuar një sërë direktivash lidhur me rregullat e përbashkëta për tregun e brendshëm të elektricitetit, përgatitjen për emergjenca në sektorin elektrik, dhe hartimin e një numër udhëzuesish.
Më konkretisht, Rregulloren (BE) 2019/941 — Përgatitja ndaj rrezikut në sektorin e energjisë elektrike, dhe Rregulloren (BE) 2017/2196 – Kodi i Rrjetit për Emergjencën dhe Restaurimin e Energjisë Elektrike (NC ER), të cilat përcaktojnë një paketë masash të detyrueshme për shtetet anëtare me qëllim garantimin e funksionimit të sigurt të sistemit elektronik në gjendjen e emergjence, blackout-i dhe restaurimi.
Vendimi urdhëron Shqipërinë të marrë masat e duhura për të ndrequr shkeljet e identifikuara dhe të raportojë rregullisht në sekretariat në lidhje me masat e marra deri në korrik 2026, si një afat kur mund të ndërmerren masa të mëtejshme ndaj vendit tonë.
Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë lëshoi një deklaratë për mediat më 24 dhjetor ku hidhte poshtë pretendimet se Shqipëria ishte përjashtuar nga Komuniteti i Energjisë.
“Diskutimet e zhvilluara së fundmi kanë qenë vetëm në nivelin e Sekretariatit të Energjisë, një strukturë teknike e krijuar posaçërisht për të asistuar vendet jo-anëtare dhe nxitur zhvillimin e sektorit energjetik në linjë me standardet e vendeve te BE,” deklaroi MIE. “Gjatë mbledhjes së Sekretariatit të Energjisë të mbajtur javën e kaluar, janë identifikuar masa të përgjithshme që duhet të përmbushen nga të gjitha vendet anëtare (të këtij Traktati) deri në korrik 2026. Në rastin e Shqipërisë, kërkesa konsiston në përafrimin e ligjit për sektorin e energjisë me Rregulloret e BE.”
Pavarësisht panoramës pozitive që transmeton deklarata e MIE, verifikimi i dokumentacionit zyrtar të sekretariatit të Komunitetit të Energjisë, konfirmon se vendi ynë ka marrë paralajmërimin e fundit për pezullim apo ngrirje të statusit si vend anëtar i këtij organizmi të iniciuar dhe financuar nga Bashkimi Evropian. Pasi ka dështuar prej dy vitesh për të paraqitur një plan kombëtar dhe koordinuar me vendet fqinje në rajon shpalljen e emergjencave të furnizimit me energji elektrike, sipas direktivave të BE-së, lajmet për masa ndëshkuese mund të bëhen realitet në korrikun e ardhshëm.
Vlen të theksohet se vendi ynë shpalli gjendjen e emergjencës prej 23 nëntor 2021, duke thjeshtuar procedurat e detyrueshme në blerjen dhe furnizimin e energjisë elektrike në tregjet ndërkombëtare. Kjo situatë emergjence u shty disa herë deri në 31 dhjetor 2023 edhe pse kriza energjitike botërore kishte frenuar pasojat e saj në bursat e shitjes së energjisë.
Shteti i New Yorkut ka miratuar një ligj të ri që detyron platformat e rrjeteve sociale t’i informojnë përdoruesit për rreziqet e përdorimit të tepruar, me një fokus të veçantë te shëndeti mendor i të rinjve.
Ky hap shihet si një përpjekje për të rritur ndërgjegjësimin mbi ndikimet negative që mund të kenë aplikacionet sociale në zhvillimin emocional dhe psikologjik të fëmijëve dhe adoleshentëve.
Guvernatorja e New Yorkut, Kathy Hochul, njoftoi se paralajmërimet duhet të theksojnë elementet e dizajnit të aplikacioneve që nxisin përdorimin e tepruar, si rrokullisja e pafund (infinite scrolling) dhe videot që luajnë automatikisht (autoplay).
Ajo i krahasoi këto elemente me paralajmërimet që shoqërojnë duhanin, duke theksuar se përdorimi i vazhdueshëm i rrjeteve sociale mund të ketë pasoja të ngjashme për shëndetin mendor.
Ligji ka si qëllim kryesor mbrojtjen e fëmijëve dhe adoleshentëve nga efektet negative të përdorimit të zakonshëm të rrjeteve sociale, duke përfshirë varësinë, uljen e fokusit, stresin dhe shqetësimet për imazhin trupor.
Për të garantuar zbatimin e tij, nëse platformat nuk respektojnë këto kërkesa, prokurori i shtetit mund të nisë veprime ligjore dhe të kërkojë gjoba deri në 5000 dollarë për çdo shkelje.
Ky ligj e bën New Yorkun shtetin e parë në SHBA që kërkon në mënyrë ligjore nga platformat e rrjeteve sociale të paralajmërojnë përdoruesit mbi rreziqet e përdorimit të tepruar, duke hapur rrugën për masa të ngjashme edhe në nivele të tjera kombëtare dhe ndërkombëtare. /Telegrafi/
Pavlina Sudrich është një influencuese e TikTok që jeton në Whitehorse, në Yukon - territori më perëndimor i Kanadasë në kufi me Alaskën.
Ditët e fundit, temperaturat në këtë qytet kanë arritur në -40 gradë, dhe Pavlina ka treguar se si duket jeta në këto kushte.
Ajo të tërhoqi vëmendjen është klipi ku ajo ku tregon se çfarë vesh për të mbajtur trupin ngrohtë në temperatura deri në -40 gradë Celsius.
Në video, mund ta shihni duke u veshur dhe duke thënë: "Siç mund ta imagjinoni, të veshësh veten në të ftohtë është shumë e rëndësishme. Unë vesh geta leshi dhe pantallona të mbushura me pupla. Gjithashtu vesh një shtresë me bazë sintetike dhe pulovrën time Ulvang të bërë nga lesh i pastër nga Norvegjia. Do të vini re se e vesh rreth 300 ditë në vit."
@pavlinasudrich Layers of high quality insulating material like wool, down, fur and sheepskin. We’e nervous first time parents so we started with a short excursion to see how baby’s little cheeks and nose did (they stayed nice and warm thanks to the lynx fur). A chest carrier would be nice to try but we don’t have a warm winter jacket big enough! #cold#winter#baby♬ あの夏へ / One Summer's Day (From "Spirited Away") - Yashida Miyota
Ajo përmend gjithashtu se vesh një palë çorape të holla leshi dhe çizme të buta, të cilat më shpesh bëhen nga lëkura e kafshëve si dhia e egër ose dreri.
"Kam edhe doreza me lesh dhe, meqenëse sot është shumë ftohtë, kam veshur një xhaketë prej lëkure fokash që e bleva në Grenlandë, ku mora pjesë në një garë skish", vazhdon ajo.
Pastaj tha se shtoi dy shalle dhe një kapelë prej leshi.
Përveç kësaj, ajo tregoi se si e vesh fëmijën kur e nxjerr jashtë në këto temperatura. /Telegrafi/
Pretendimi: Konsumi i çajit të hithrës shëron problemet e tiroides përgjithmonë
Verdikti: I pavërtetë
Barbara Halla
Një nga këshillat mjekësore të publikuara në portale së fundmi është dhe ajo për shërimin e problemeve të tiroides nëpërmjet pirjes së çajit të hithrës dy herë në ditë. Në fakt, nuk ka asnjë provë apo studim mjekësor që të mbështesi këtë pretendim. Përdorimi i hithrës nuk ka ndikim tek gjëndja e tiroides, dhe nuk mund ta shërojë atë pa kura mjekësore specifike.
Këto pretendime për vetitë “e jashtëzakonshme shëruese” të hithrës duket se qarkullojnë në mediat e huaja prej disa vitesh para së të mbërrinin në faqet shqiptare. Pavarësisht se flitet për një zbulim të një mjeku të njohur, artikujt nuk përmendin identitetin e këtij mjeku apo të një studimi mbi këtë temë.
Është e njohur shkencërisht se bima e hithrës ka përmbajtje të lartë proteinike si dhe vitaminë C, që forcon imunitetin, si dhe flavonoidë & karotenoidë, antioksidantë të fuqishëm.Pavarësisht këtyre vlerave të njohura, çaji i hithrës nuk është kurë për sëmundje specifike dhe nuk duhet të zëvendësojë trajtimin mjekësor, sidomos për probleme hormonale si tiroidja.
Për kolegët verifikues të Kallxo, endokrinologu Amir Rexhepi e hedh poshtë kategorikisht këtë lloj dezinformimi. “Ne këshillojmë që të mos merret asnjë mjekim pa recetë të mjekut,” shpjegon ai. “Vetëmjekimi mund të jetë i rrezikshëm pasi mund të çojë në marrjen e dozave të pasakta, në efekte anësore ose ndërveprime me medikamente të tjera.” Rexhepi thekson se marrja e produkteve për tiroidën pa monitorim mjekësor është veçanërisht e rrezikshme për pacientët me probleme të zemrës.
Një mjeke tjetër, endokrinologia Rreze Serhati Morina sqaron po ashtu se çrregullimet e tiroides kërkojnë trajtim specifik mjekësor. Hipotiroidizmi, ku gjëndra nuk prodhon mjaftueshëm hormone, manifestohet me lodhje, lëkurë të thatë, rënie të flokëve dhe çrregullime menstruale. Hipertiroidizmi, anasjelltas, shkakton djersitje, të rrahura zemre dhe shqetësim të vazhdueshëm. Trajtimi mund të përfshijë barna, përdorim jodi, ose në raste të rënda, ndërhyrje kirurgjikale. Por pirja e çajit të hithrës nuk është mjekim dhe nuk mund të shërojë problemet e tiroides përgjithmonë, ashtu siç premtohet në këshillat online.
Peretendimi: Trump dhe Gjykata e Lartë amerikane ndaluan ekspozimin në publik të flamujve LGBT+
Verdikti: Mungon Konteksti
Barbara Halla
Kohët e fundit, në rrjetet sociale shqiptare ka qarkulluar pretendimi se presidenti amerikan Donald Trump, i mbështetur edhe nga Gjykata e Lartë, ka ndaluar vendosjen publike të flamurit të komunitetit LGBT+ në të gjithë territorin e Shteteve të Bashkuara. Në të vërtetë, Trump ka bërë deklarata kundër flamurit dhe komunitetit LGBT+, por ende nuk ka marrë një vendim që e ndalon vendosjen e flamurit në ambjente publike.
Në fillim të mandatit të tij, Trump firmosi një urdhër ekzekutiv ku ndalonte flamurin e komunitetit LGBT (si dhe flamuj të tjerë të çështjeve të të drejtave të njeriut) nga ndërtesa të caktuara federale, duke përfshirë ndërtesat e misioneve diplomatike amerikane jashtë SHBA-ve.
Megjithatë, ndalimi i shfaqjes së flamurit në ambjentet private publike, ashtu sic pretendohet në postimin e fundit, është një hap që nuk do të kalonte kaq lehtë.
Verifikimi i mëtejshëm zbulon një deklaratë që ka dhënë Trump me datë 17 shtator 2025 se ai “nuk do ta kishte problem” heqjen e flamujve të komunitetit LGBT nga rrugët e Washingtonit, D.C. Kjo deklaratë erdhi gjatë një bisede në Zyrën Ovale me gazetarin Brian Glenn, i cili i tregoi Trumpit një fotografi të një biznesi në D.C. që kishte vendosur flamurin e komunitetit LGBT.
Megjithatë, përgjatë kësaj interviste Trump shprehu një opinion personal dhe nuk nënshkroi asnjë urdhër ekzekutiv apo ligj që ndalon shfaqjen e flamujve LGBT+ në publik në përgjithësi. Ai vetë pranoi se çdo përpjekje e tillë do të përballej me padi ligjore, pasi Gjykata e Lartë e Shteteve të Bashkuara ka gjykuar disa herë se shfaqjet simbolike, përfshirë flamujt, janë të mbrojtura si formë e lirisë së shprehjes.
Për momentin, këto ishin komente të Trump dhe jo veprime konkrete politike. Pra, ndonëse Trump ka shprehur mbështetje e tij për heqjen e flamujve të komunitetit LGBT+, asnjë ndalim zyrtar nuk ekziston nga zyra e tij apo nga kongresi amerikan.
Pretendimi: Kjo foto tregon kryeministrin Edi Rama duke u rrahur nga disa persona me shkopa
Verdikti: E pavërtetë, Foto e modifikuar
———————————————————
Një imazh që po qarkullon në rrjetet sociale shqipfolëse duket se tregon ditën e gjykimit popullor të kryeministrit Edi Rama. Në foto duken disa persona me shkopa në duar duke tentuar të godasin dhunshëm kreun e qeverisë, ndërsa ky i fundit është përkulur në një pozicion shfajësimi.
Megjithatë, imazhi i mësipërm dukshëm është një montazh.
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se imazhi origjinal është nga protestat e fermerëve në Kretë, Greqi në dhjetor 2025, dhe tregon protestuesit duke goditur me shkopin e çobanit një polic.
Imazhi i manipuluar (majtas) dhe imazhi origjinal (djathtas)
Pretendimi: Shërimi kuantik nxjerr jashtë loje spitalet, doktorët e farmacitë
Verdikti: E paprovuar
——————————————————————
Në rrjetet konspiracioniste po qarkullojnë pretendime mbi të ashtuquajturin “shërim kuantik,” versioni më i fundit i kurave çudibërëse që parashikohet se do të nxjerrin mjekësinë dhe farmaceutikën jashtë loje.
Deepak Chopra e prezantoi termin “shërim kuantik” në librin e tij me të njëjtin emër, të botuar për herë të parë në vitin 1989. Ekspertiza e Chopras është vënë në pikëpyetje për shkak të nënkuptimit se metodat e tij bazohen në fizikën kuantike.
Shërimi kuantik ka një numër mbështetësish të zëshëm, por komuniteti shkencor e konsideron gjerësisht si të pakuptimtë. Kritika kryesore ka të bëjë me keqinterpretimin sistematik të fizikës moderne, veçanërisht të faktit se objektet makroskopike (si trupi i njeriut ose qelizat individuale) janë shumë të mëdha për të shfaqur veti kuantike të natyrshme si interferenca dhe kolapsi i funksionit të valës.
Sipas encyclopedia.com, “premisa e tij themelore që postulon një lidhje të thellë midis ideve të fizikës kuantike dhe marrëdhënies mendje-trup është shumë e diskutueshme. Edhe më spekulative është hipoteza e tij se fizika kuantike ofron një shpjegim shkencor për mënyrën se si transformimet e thella në vetëdije prodhojnë forma të jashtëzakonshme shërimi në trup.”
Sadri Hassani, profesor emeritus i fizikës në Universitetin Shtetëror të Illinois, tha për Lead Stories: “Fizika moderne është abuzuar që nga fillimi. Meqenëse nuk i ndjejmë efektet e saj ‘të çuditshme’, ajo është shumë e prirur ndaj abuzimit mistik.”
“Ajnshtajni u tërbua kur Arthur Eddington, fizikani britanik dhe mistik, e lidhi relativitetin me vetëdijen. Ai u tërbua gjithashtu kur Bohr dhe Heisenberg e lidhën fizikën kuantike me misticizmin lindor – po, edhe shkencëtarët e mëdhenj mund të ishin mistikë – nëpërmjet parimit të komplementaritetit, të cilin Ajnshtajni e quajti “feja Bohr-Heisenberg”. Për shkak të përfshirjes së fizikantëve të mëdhenj të fillimit të shekullit të 20-të në lidhjen e fizikës moderne – veçanërisht fizikës kuantike për shkak të shkallës së saj më të lartë të kundërintuitivitetit – me misticizmin, shkëputja e tyre ka rezultuar jashtëzakonisht e vështirë,” shpjegoi Hassani, i cili mban një doktoraturë në fizikë teorike nga Universiteti i Princetonit dhe është autor i disa librave, kryesisht mbi fizikën matematikore.
Fizikani dhe komunikuesi shkencor Brian Cox argumenton se keqpërdorimi i fjalës “kuantik”, siç është përdorimi i saj në frazën “shërim kuantik”, ka një efekt negativ në shoqëri pasi minon shkencën e vërtetë dhe i shkurajon njerëzit të angazhohen me mjekësinë. Ai pohon se “për disa shkencëtarë, shtrembërimi dhe përvetësimi i pafat i ideve shkencore që shpesh shoqëron integrimin e tyre në kulturën popullore është një çmim i papranueshëm për t’u paguar”.
Pretendimi: Izraeli, Greqia dhe Qipro formojnë ushtrinë e përbashkët kundër Turqisë
Verdikti: Mungon konteksti
—————————————————————
Në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, po qarkullon lajmi se Izraeli, Greqia dhe Qipro formuan një ushtri të përbashkët kundër rrezikut turk.
Megjithatë, ky pretendim nuk shoqërohet me ndonjë provë, burim apo referencë që e mbështet atë.
Në fakt, ky lajm nuk është i saktë, megjithëse duket se është frymëzuar nga zhvillime të vërteta.
Specifikisht, një samit trepalësh u mbajt mes krerëve të Izraelit, Greqisë dhe Qipros në Jeruzalem më 22 dhjetor 2025.
Tre udhëheqësit nënshkruan një deklaratë të përbashkët pas samitit, në të cilën ranë dakord të “forcojnë bashkëpunimin e vazhdueshëm trepalësh mbi çështjet e sigurisë, mbrojtjes dhe ushtrisë.”
Në fjalën e tij, kryeministri izraelit Netanyahu iu referua Turqisë, pa e përmendur në mënyrë direkte, duke thënë se “ata që fantazojnë se mund të rivendosin perandoritë dhe sundimin e tyre mbi tokat tona” duhet ta “harrojnë atë.”
Një ditë më vonë, krerë ushtarakë grekë, qipriotë dhe izraelitë nënshkruan një plan të përbashkët veprimi dhe një program bashkëpunimi ushtarak Greqi-Izrael-Qipro në Nicosia.
Plani, bazuar në marrëveshjet e arritura nga udhëheqësit e tre vendeve, përfshin trajnim të përbashkët të njësive të operacioneve speciale dhe shkëmbim ekspertize mbi kërcënimet moderne, duke përfshirë sistemet pa pilot (UAV) dhe luftën elektronike.
Në raportimet e mediave vendase nuk përmendet formimi i një ushtrie të përbashkët mes tre vendeve.
Sipas të përditshmes greke Ta Nea, zyrtarë të lartë ushtarakë dhe analistë janë duke diskutuar mundësinë e një brigade reagimi të shpejtë prej rreth 2,500 trupash, me 1,000 ushtarë nga Izraeli dhe Greqia dhe 500 nga Qipro. Megjithatë, deri më tani nuk ka asnjë konfirmim nga burime zyrtare.
Pretendimi: Të gjitha anestetikët dentarë duket se përmbajnë oksid grafeni
Verdikti: E paprovuar
———————————————————
Në rrjetet konspiracioniste, përfshi ato shqipfolëse, po qarkullon pretendimi se të gjithë anestetikët dentarë përmbajnë oksid grafeni, substanca e vendosur në shënjestër që prej lindjes së vaksinave anti-Covid.
Grafeni është një shtresë e vetme e atomeve të karbonit të rregulluara në një model hoje bletësh. Është tepër i fortë, përçon energji elektrike dhe ka veti unike që e bëjnë atë me interes kërkimor, nga elektronika te mjekësia. Në vetvete, nuk është magnetik.
Në stomatologji, grafeni ka tërhequr vëmendjen për potencialin e tij për të përmirësuar materialet ose për të zgjatur efektet.
Anestetikët, apo qetësuesit/mpirësit lokalë standardë mjekësorë dhe dentarë, si lidokaina me epinefrinë ose 4% artikainë, janë formula të studiuara mirë dhe të rregulluara që ekzistojnë prej dekadash dhe përdoren për epidurale, anestezi lokale dhe anestezi dentare. Përbërësit e tyre janë agjenti anestetik, një vazokonstriktor dhe një bazë sterile fiziologjike.
Anestetikët lokalë si artikaina janë krijuar për të parandaluar dhimbjen duke bllokuar sinjalet nervore. Shtimi i oksidit të grafenit nuk do të shërbente për ndonjë qëllim të mirëfilltë.
Pretendimet rreth oksidit të grafenit në anestetikë shpesh burojnë nga keqinterpretime ose burime të paverifikuara. Për shembull, një postim përmend një studim të Universitetit të Kolorados që pretendohet se gjeti oksid grafeni në një anestetik të zakonshëm. Megjithatë, asnjë studim shkencor i rishikuar nga kolegët nuk e konfirmon këtë, dhe testimet e serive nga prodhuesit nuk tregojnë aditivë të tillë.
Disa hetues privatë kanë identifikuar çfarë ata besojnë se është oksid grafeni në disa tretësira anestetike dentare. Megjithatë, laboratorë të tjerë që përdorin teknika të ngjashme analitike nuk kanë mundur të konfirmojnë praninë e tij në asnjë nga mostrat e disponuara. Për më tepër, këta studiues deri më tani nuk kanë qenë të gatshëm të botojnë gjetjet e tyre në një forum publik apo botim shkencor të rishikuar nga kolegët.
Studimet kanë eksploruar mundësinë e përdorimit të oksidit të grafenit (GO) për të përmirësuar performancën e anestetikëve lokalë. Një studim i vitit 2022 shqyrtoi hidrogelët e alginatit të përforcuar me oksid grafeni për çlirimin e kontrolluar të hidroklorurit të lidokainës (LH), një anestetik lokal i zakonshëm. Studimi zbuloi se hidrogelët e përforcuar me GO mund të zgjasin çlirimin e lidokainës me kalimin e kohës krahasuar me hidrogelët pa GO, duke sugjeruar potencial për lehtësim më të gjatë të dhimbjes gjatë procedurave mjekësore.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se këto zhvillime janë ende në fazën e kërkimit dhe zhvillimit. Grafeni dhe derivatet e tij aktualisht nuk janë miratuar për aplikime anestetike të injektueshme. Asnjë nga anestetikët lokalë të miratuar aktualisht për përdorim në praktikat dentare nuk përmbajnë oksid grafeni ose aditivë të ngjashëm.
Akademia Ndërkombëtare e Stomatologjisë dhe Mjekësisë Biologjike kontraktoi një nanotoksikologe për të testuar një shumëllojshmëri të anestetikëve që përdoren në mënyrë aktive nga dentistët anëtarë të saj. Oksidi i grafenit nuk u identifikua në asnjë mostër të vetme.
Përdorimi i oksidit të grafenit në anestetikët lokalë mbetet hipotetik në këtë pikë.
Megjithatë, mos u nxitoni ende të bëni gati valixhet. Lajmet e mësipërme janë të rreme.
Më 21 dhjetor 2025, vetë Ambasada Zvicerane në Shqipëri i përgënjeshtroi lajmet me anë të një postimi në Facebook.
Sipas ambasadës, ndryshe nga ç’pretendohet vetëm një e dhjeta, pra një maksimum prej 8500 punëtorësh dhe specialistësh të kualifikuar nga vendet e treta mund të rekrutohen në Zvicër në 2026.
Ky lajm i rremë rishfaqet shpesh që nga viti 2022.
Radiotelevizioni Zviceran (RTS) gjurmoi origjinën e mundshme të shifrës prej 85 mijë punëtorësh.
Agjencia zvicerane e punësimit Adecco citohet shpesh në artikuj. Shifra shfaqet në një njoftim për shtyp të kompanisë, por në një kontekst krejtësisht të ndryshëm. Në shkurt 2024, Adecco u zotua të rekrutonte 85 mijë refugjatë dhe të trajnonte 17 mijë njerëz në të gjithë botën deri në fund të vitit 2027. Nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë me Zvicrën dhe mungesën e saj të madhe të fuqisë punëtore të përmendur në artikuj. Një tjetër origjinë mund të jetë nga një raport i agjencisë së rekrutimit Dynajobs, e cila përmendet në një artikull të 2022 në Blick. Kompania me seli në Aargau pretendon të jetë aktive në ndihmën dhe trajnimin e rekrutimit. Ekspertiza e saj mbetet e vështirë për t’u përcaktuar. Për shembull, asnjë klient nuk është i listuar në faqen e internetit të kompanisë. Në janar 2022, drejtori i Dynajobs publikoi një analizë të tregut të punës pas pandemisë, në të cilën ai vlerësoi se Zvicrës i mungonin afërsisht 85 mijë punëtorë të kualifikuar për të arritur nivelet e rritjes para pandemisë. Është e vështirë të kuptohet saktësisht se si autori e nxori këtë llogaritje. Shifra ekziston, por është nxjerrë plotësisht nga konteksti i saj origjinal.
Pretendimi: Kjo video tregon një mace duke pritur një fëmijë që bie nga ballkoni
Verdikti: E pavërtetë, Gjeneruar me AI
—————————————————————————
Një video që ka marrë mbi 7 mijë pëlqime në Facebook pretendohet se tregon aktin heroik të një maceje të zezë, e cila shpëton një foshnje që po bie nga lartësia.
Megjithatë, video prekëse me gjasa është gjeneruar nga programe kompjuterike të inteligjencës artificiale (AI), specifikisht modele që gjenerojnë videoklipe të shkurtra bazuar në udhëzimet me tekst të përdoruesit.
Origjina e gjeneruar e videos është e dukshme në detajet jorealiste.
Në një moment të videos duket sikur krahu i një gruaje kalon tejpërtej trupit të maces për të kapur fëmijën. Më tej, një burrë ngre fëmijën në mënyrë të panatyrshme me dorën e djathtë, duke e ngritur pa e mbajtur. Në një çast, një pllakë e trotuarit ndryshon ngjyrë pa arsye.
Facebook i detyron përdoruesit të etiketojnë imazhet dhe videot e gjeneruara me AI si të tilla.
Megjithëse kjo video është e rreme, ka patur raste të vërteta kur një mace ka shpëtuar fëmijë nga rreziku. Në 2014, një mace në Kaliforni shpëtoi fëmijën e familjes nga sulmi i një qeni. Një video e botuar 10 vite më parë tregon një mace duke ndaluar një fëmijë të prekë sobën e nxehtë. Në një tjetër video autentike, një mace duket se ndalon një fëmijë të vogël që të kacavirret nga ballkoni.
Faktoje ka përgënjeshtruar dhe më parë video të maceve që shpëtojnë fëmijë të gjeneruara me AI.
Login
