Dje, në një prej kthinave të brendshme të Piramidës së rijetëzuar të Tiranës, një bashkësi e vogël miqsh e donatorësh, mes tyre burokratë e profesorë, të ftuar nga Ministria e Mjedisit, u mblodhën për të festuar (pa shumë entuziazëm) 10-vjetorin e Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura (AKZM). Nivelin ceremonial të jubileut, nën titullin elegjiak “Për ty natyrë”, e ngriti prania e Kryeministrit, ndonëse ai vetë nuk qëndroi deri në fund.
Daniel Pirushi, drejtore ekzekutive e kësaj agjencie e mbajti fjalën e para; më pas, ministri Sofjani dhe në fund, Kryeministri Rama. Aktiviteti u përcoll live në Facebook, në kanalin e kryeministrit, me mbi një milion e gjysmë ndjekës.
Pak prej çka u tha ia vlen ta trajtojmë, shkurtimisht, këtu. Në përpjekje për të promovuar vizionin e Ramës, mbi projektet e rijetëzimit të zonave të urbane, Pirushi pranoi se të tilla projekte mund të shërbenin si modele të replikueshme në rrjetin e zonave të mbrojtura, duke konkluduar, dhe fjala është për rejxhërsat e rrjetit kombëtar të këtyre zonave, se këta nuk janë rojtarë, por dashamirës të natyrës.
Me të drejtë lind pyetja. Nëse nuk është administrata e zonave të mbrojtura që i ruan, kush i ruan parqet tona? Në 3 vjet e gjysmë, që prej emërimit në krye të AKZM, Pirushi ka mësuar t’u shmanget përgjegjësive. I njëjti model shmangieje është përhapur edhe poshtë në strukturat e varësisë. Ndoshta kjo u shërben më mirë interesave individuale për të mbrojtur vendin e punës, pasi mbrojtja e parqeve u rrezikon shpesh karrierën. Sido që të jetë, komunikimet përmes stërhollimeve të gjuhës nuk mund t’u mbivendosen përgjegjësive ligjore që i takojnë administratës së zonave të mbrojtura. Mohimi deklarativ i figurës së rojtarit përkrah keqbërësit dhe banditët që grabisin dhe shkatërrojnë parqet kombëtare. Ndërkohë që në ndihmë të shmangies ekzagjerohet edhe përkrahja ndaj të ashtuquajturit “edukim mjedisor”, duke e mbivlerësuar rolin e tij. Fakti është se rojet nuk janë edukatorë; as nuk janë mësues biologjie. Kjo është një tjetër metodë për të mbuluar përgjegjësitë, për të trushplarë opinionin mbi dobinë dhe efikasitetin e administratës së zonave të mbrojtura. Burokratët e shndërruar në edukatorë janë hipokritë. Administrata nuk është shkollë, as kishë, por organ ligjzbatues.
Vetë Rama shkoi edhe më tej. Në fund të fjalës, kur iu drejtua përfaqësuesve të organizatave mjedisore, ai ironizoi përpjekjet e tyre në drejtim të mjedisit, duke nënkuptuar se e mbrojnë atë për të siguruar jetesën. Nuk është agresioni i parë që ndërmerr ndaj tyre. Në 2022, i quajti “mbrojtës të bezdisshëm”, ndërsa gjatë kohës kur liberalizoi ndërtimin e hoteleve turistike brenda parqeve kombëtare (me ndryshimet në ligjin për zonat e mbrojtura), në përpjekje për të paralizuar reagimin e tyre, u përpoq t’i frikësojë me këto fjalë: “na respektoni nëse doni që t’ju respektojmë…”.
Sido që këtë radhë u përpoq të tregohej disi më i moderuar, maska e dashamirësisë nuk arriti të mbulonte agresionin dhe cinizmin kronik për shoqërinë civile. Pavarësisht se të tilla qëndrime nuk janë vetëm opinionale dhe politike, pavarësisht se edhe e ashtuquajtura shoqëri civile vuan simptoma serioze, hipokrizia e një shoqërie nuk e rëndon ndërgjegjen e kryeministrit, por “përkushtimi” i kryeministrit për mjedisin natyror përbën një hipokrizi më vete që dëmton shoqërinë. Është i njëjti veprim, siç tentoi të bënte më parë Pirushi, që synon trasferimin e përgjegjësisë te tjetri; e njëjta taktikë sulmi që synon diskreditimin e kundërshtarit politik, për të zhveshur nga morali përpjekjen për mbrojtjen e natyrës në sytë e publikut.
Falë kësaj mendësie, ndonëse janë shtuar në hektarë, në dhjetë vite zonat e mbrojtura janë varfëruar në biodiversitet. Dy prej zonave me mbrojtjen më të lartë (Zonë Strikte), Pyjet e Gashit (Tropojë) dhe Bredhi i Kardhiqit (Gjirokastër) e kanë humbur statusin e mëparshëm. Impiantet e prodhimit të energjisë së rinovueshme janë lejuar të ndërtohen brenda Peizazhit të mbrojtur Pishë-Poro-Nartë, aty ku ndërtohet edhe i shumë kundërshtuari: Aeroporti Ndërkombëtar i Vlorës. Hotele turistike, krahas veprave të tjera infrastrukturore kanë siguruar mbështetje ligjore për t’u ndërtuar brenda parqeve kombëtare. Qindra hektarë habitatesh pishash mesdhetare, përgjatë vijës bregore, janë shkrumbuar nga zjarret. Vjosa që propagandohet si lumi i fundit i egër në Evropë, por që në të vërtetë është parku kombëtar i vetëm në letër në Evropë, përcjell çdo ditë, përmes shtratin të tij të gjerë të gjitha fekalet e Shqipërisë Jugore drejt Adriatikut.
Nuk ka të ardhme në këtë dhjetëvjetor për zonat e mbrojtura. Vitin e shkuar ndryshoi ligji për të lejuar zhvillimin. Sot kërkohet largimi i rojtarëve.
Një gjë është e sigurtë: zonat e mbrojtura mbrohen, nuk rivitalizohen; kanë nevojë për roje, jo për arkitektët e oborrit të kryeministrit dhe për burokratët e planifikimit urban. Shpesh, “rivitalizimet” e trashëgimisë na kushtojnë më shumë sesa të ardhurat që mund të fitohen.
Por jo të gjithë e kuptojnë këtë…
The post “Mbrojtës” që kërkojnë zhvillim! appeared first on Citizens.al.
Login
