TĂ« dhĂ«nat e siguruara nga BIRN, tregojnĂ« se mijĂ«ra punonjĂ«s tĂ« administratĂ«s morĂ«n lejet vjetore pĂ«r tâu angazhuar nĂ« fushatĂ« zgjedhore gjatĂ« muajve janar -prill 2025, pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« PartisĂ« Socialiste nĂ« pushtet avantazhin e fitores.
MĂ«ngjesin e 20 janarit 2025, nĂ« telefonin e njĂ« zyrtari vendor tĂ« njĂ« bashkie nĂ« jug tĂ« vendit mbĂ«rriti njĂ« mesazh nga eprori i tij. âDuhet qĂ« tĂ« marrĂ«sh lejen vjetore, do angazohemi nĂ« fushatĂ«â, udhĂ«zonte ai.
Punonjësi, i cili zgjodhi të identifikohej me emrin Alban, kërkoi një ditë më vonë lejen vjetore, por në të vërtetë nuk pushoi.
Në vend të punës së tij të zakonshme në zyrë, Albani* zbriti në terren për të mbledhur të dhëna mbi votuesit dhe përkatësinë e tyre politike në ndihmë të shtabeve elektorale të Partisë Socialiste, që kishin ndezur tashmë motorrët e fushatës për zgjedhjet parlamentare të 11 majit.
Ai e pĂ«rshkruan punĂ«n e tij nĂ« fushatĂ« si âkrehje tĂ« listĂ«s sĂ« zgjedhĂ«sveâ.
âPuna jonĂ« ishte shumĂ« e qartĂ«, nĂ« zyrat elektorale tĂ« PS filtronim tĂ« gjitha listat e zgjedhĂ«sve. Kemi analizuar çdo emĂ«r dhe kemi bĂ«rĂ« ndarjet pĂ«rkatĂ«se, ku nĂ« 11 maj ishim tĂ« qetĂ« pĂ«r çdo qytetar qĂ« paraqitej nĂ« qendrĂ«n e votimitâ, tha zyrtari lokal nĂ« kushtet e anonimatit.
Ai nuk ishte i vetmi.
TĂ« dhĂ«nat e siguruara nga BIRN, pĂ«rmes ligjit pĂ«r tĂ« drejtĂ«n e informimit tregojnĂ« se mijĂ«ra punonjĂ«s tĂ« administratĂ«s publike nĂ« pushtetin qendror dhe lokal morĂ«n lejet vjetore nĂ« periudhĂ«n janar â prill 2025; periudhĂ« e cila pĂ«rkon me fushatĂ«n elektorale nĂ« terren pĂ«r zgjedhjet parlamentare tĂ« 11 majit.
Krahasuar me vitin jozgjedhor 2024, numri i lejeve vjetore u rrit me gati 40% nĂ« shumicĂ«n e bashkive kryesore dhe institucioneve tĂ« tjera qendrore â shifra qĂ«, sipas ekspertĂ«ve, pasqyrojnĂ« pĂ«rdorimin e gjerĂ« tĂ« nĂ«punĂ«sve publikĂ« nĂ« mbledhjen e votave.
âBurimet shtetĂ«rore janĂ« pĂ«rdorur vazhdimisht, por tashmĂ« ato janĂ« kthyer nĂ« normalitet dhe kjo pĂ«rbĂ«n shqetĂ«sim kryesor dhe ndryshim nga zgjedhjet e viteve pĂ«rpara 2009â, thotĂ« Afrim Krasniqi, drejtori i Institutit tĂ« Studimeve Politike me qendĂ«r nĂ« TiranĂ«.
âNdikimi Ă«shtĂ« statistikor nĂ« vota dhe pĂ«rmbajtĂ«sor nĂ« cilĂ«sinĂ« e politikĂ«s dhe parlamentitâ, shtoi ai.
Fluksi i lejeve vjetore
Numri i lejeve vjetore në periudhën Janar-Prill gjatë viteve 2023-2025
Â
Përgjatë viteve zgjedhore, punonjësit e administratës publike në Shqipëri njëherazi pësojnë dhe ushtrojnë presion për të mbledhur vota në favor të partisë në pushtet.
Sipas raportit të OSBE-ODIHR për zgjedhjet e 11 majit, Partia Socialiste dhe kryeministrit Edi Rama, përfitoi avantazhe të padrejta nga përdorimi i gjerë i burimeve publike si dhe nga presioni mbi votuesit, veçanërisht ndaj punonjësve të administratës publike.
Misionet vëzhguese morën gjithashtu, raporte të shumta që pretendonin presion mbi punonjësit bashkiakë nga eprorët e tyre për të mbështetur ose marrë pjesë në fushatën e Partisë Socialiste.
Shqetësime u ngritën gjithashtu në lidhje me ndikimin e rrjeteve të patronazhit në të gjithë vendin, të përdorura si leva për të siguruar vota në kundërshtim me standardet ndërkombëtare të zgjedhjeve.
Për të dokumentuar përfshirjen e administratës publike në periudhën parazgjedhore, BIRN kërkoi përmes ligjit për të drejtën e informimit të dhëna statistikore nga ministritë dhe bashkitë kryesore të vendit mbi numrin e lejeve vjetore të dhëna në periudhën janar- prill 2025 dhe e krahasoi atë me të njëjtën periudhë të viteve 2023 dhe 2024.
Nga 20 institucione qendrore dhe lokale që iu përgjigjën kërkesave, në periudhën janar-prill 2025 kishin përfituar lejen vjetore 5673 punonjës ose 40% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024.
Bashkia e Tiranës, kryeson më një rritje prej 30 për qind të lejeve vjetore krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, e ndjekur nga Ministria e Inovacionit dhe Kulturës dhe ajo e Mjedisit.
Të dhënat e mbledhura nga BIRN tregojnë gjithashtu se brenda institucioneve, numri i lejeve vjetore të dhëna në periudhën janar- prill 2025 varion nga 5 për qind në 33 për qind të stafit për ministri të caktuara.
Ndërkohë, në disa bashki të vendit, më shumë se gjysma e stafit ndodhej me leje vjetore në të njëjtën periudhë.
Institucioni më me pak leje vjetore rezulton të jetë Kuvendi i Shqipërisë, ndërkohë që Kryeministria refuzoi të vinte në dispozicion të dhënat duke pretenduar se nuk i disponon këto statistika.
Statistikat mbi lejet vjetore konfirmojnë angazhimin e Partisë Socialiste në zgjedhje disa muaj përpara fushatës zyrtare; ku trendi rritës fillon në janar dhe kulmon në muajt shkurt dhe mars 2025.
Në të njëjtën linjë me statistikat, punonjës të administratës i thanë BIRN në kushtet e anonimatit se u detyruan të merrnin lejet vjetore në këto periudha edhe për shkak të angazhimit me shqiptarët e diasporës.
Drejtuesja e Shoqatës për Kulturë Demokratike, Gerta Meta i tha BIRN se angazhimi i punonjësve të administratës publike ka potencialin që të ndikojë ndjeshëm në procesin zgjedhor.
âPĂ«rdorimi i administratĂ«s pĂ«r fushatĂ« deformon barazinĂ« mes garuesve, krijon presion te punonjĂ«sit dhe te votuesit si dhe pĂ«rdor burimet shtetĂ«rore pĂ«r qĂ«llime partiakeâ, tha Meta pĂ«r BIRN.
âNdikimi mund tĂ« ketĂ« qenĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m, sidomos nĂ« zona ku administrata publike ka kĂ«nd tĂ« gjerĂ« kontakti me komunitetinâ, shtoi ajo.
Patronazhimi i diasporës
Â
Â
Në nisje të fushatës elektorale, kryeministri Edi Rama, shpalli si objektiv elektoral marrjen e 900 mijë votave brenda dhe jashtë vendit. Ndonëse dukej e vështirë, matematika u thjeshtua në ndarje qarku.
Për të realizuar këtë objektiv, drejtuesit politikë të qarqeve i hodhën sytë nga diaspora që në nisje të procesit të regjistrimit të tyre.
Në mbështetje të tyre, punonjësit e administratës u organizuan me grupe pune, të cilët udhëtuan kryesisht drejt Greqisë dhe Italisë për të angazhuar emigrantët shqiptarë në votime.
Përmes intervistave të veçanta, zyrtarë të administratës i thanë BIRN se e shfrytëzuan lejen vjetore për takime me shqiptarët në Greqi dhe Itali. Për të mbuluar shpenzimet, ata deklaruan se morën tollona karburanti me tepri.
âMĂ« thanĂ« merre lejen dhe shko nĂ« Greqi. Duhet tĂ« takosh disa njerĂ«z tanĂ«t atjeâ, kujton Mandi*, njĂ« tjetĂ«r zyrtar i pushtetit vendor.
âKemi shkuar 3-4 herĂ« nĂ« Greqi, pĂ«r çdo udhĂ«tim merrnin nga 400 litra tollonaâ, shtoi ai, duke theksuar se tollonat e naftĂ«s i shisnin pĂ«r tĂ« siguruar para pĂ«r qĂ«ndrimin.
Një tjetër zyrtar i angazhuar me votën e diasporës, i tha BIRN në kushtet e anonimatit se kishte udhëtuar drejt Athinës në Greqi me lista votuesish dhe kontaktet e tyre, të siguruara nga të afërmit në Shqipëri.
Ai shtoi se kishte qëndruar për gati 3 javë në Athinë në janar të këtij viti, ku kishte marrë pjesë në ngritjen e zyrave elektorale dhe takimet me votuesit potencialë.
âNgritĂ«n zyra nĂ« disa zona dhe me kontaktet e dhĂ«na nga familjarĂ«t e tyre nĂ« ShqipĂ«ri arritĂ«m tâi gjenim. Shkonim edhe nĂ« banesa ku i ndihmonim pĂ«r tâu regjistruar nĂ« platformĂ«n e KQZâ, tha zyrtari i identifikuar me emrin Genti*.
âKa qenĂ« njĂ« punĂ« kolosale, kemi punuar nga mĂ«ngjesi deri nĂ« darkĂ«â, theksoi ai.
Depolitizimi i administratës
Politizimi i administratës publike dhe angazhimi i saj në mbushjen e hambarit të votave në favor të partisë në pushtet konsiderohet nga ekspertët e zgjedhjeve si një problem kyç që kërkon zgjidhje të menjëhershme.
âPĂ«r kĂ«tĂ« nevojiten mjete ligjore dhe praktikeâ, sugjeron Rigels Xhemollari nga organizata âQĂ«ndresa Qytetareâ.
Sipas tij, nevojiten ndërhyrje në legjislacionin zgjedhor me qëllim rritjen e sanksioneve për keqpërdorimin e postit publik si dhe zgjatjen e kohës së ndalimeve për përdorimin e burimeve publike në zgjedhje.
âOSBE nĂ« rekomandimet e saj, por edhe QĂ«ndresa Qytetare kanĂ« qenĂ« nĂ« sinkron qĂ« kĂ«to rekomandime janĂ« dy masa tĂ« menjĂ«hershme qĂ« duhen marrĂ«â, theksoi ai.
Gerta Meta bie gjithashtu dakord se nevoja për ndryshim është emergjente dhe propozon rritje të sanksioneve.
Por në një panoramë më të gjerë, Meta vlerëson se vetëm depolitizimi real i administratës publike do të zhdukë fenomene të tilla të ndikimit mbi një proces të lirë dhe të drejtë elektoral.
âDepolitizim real i administratĂ«s publike pĂ«rmes rekrutimit me meritĂ« dhe jo me lidhje partiake; forcim i kontrollit institucional nga KQZ, Avokati i Popullit dhe organet e auditimit si dhe mbrojtje efektive pĂ«r sinjalizuesit qĂ« denoncojnĂ« presion politik ose abuzim me detyrĂ«nâ, renditi Meta pĂ«r BIRN.
Për politologun Afrim Krasniqi, tashmë nuk kemi të bëjmë vetëm me një problem të administrimit zgjedhor, por me një krizë politike që ndikon në demokracinë e vendit.
Ai sugjeron se ShqipĂ«ria nuk ka nevojĂ« qĂ« tâi hedhĂ« sytĂ« larg, por mjafton tĂ« ndjekĂ« shembullin e KosovĂ«s pĂ«r tĂ« pĂ«rmirĂ«suar standardet e saj tĂ« zgjedhjeve.
âPĂ«r shembull nĂ« KosovĂ«, nĂ«se njĂ« zyrtar publik i administratĂ«s pĂ«rfshihet nĂ« shkelje ligjore, krahas masĂ«s financiare dhe penale humbet tĂ« drejtĂ«n e karrierĂ«s nĂ« profesion pĂ«r disa vite, pra merr penalizim direkt, tĂ« matshĂ«m dhe tĂ« menjĂ«hershĂ«mâ, tha Krasniqi.
Ai sugjeron gjithashtu që për të minimizuar abuzimet, nevojitet që përgjegjësia ligjore të shtrihet deri te titullarët e institucioneve publike, pasi sipas Krasniqit, janë ata që udhëzojnë përdorimin e burimeve shtetërore, që kryejnë emërime apo shkarkime me natyrë elektorale apo fryjnë administratën në kohë zgjedhjesh.
âTitullarĂ«t as paguajnĂ«, as penalizohen çka tregon se sistemi Ă«shtĂ« i deformuarâŠâ, pĂ«rfundoi Krasniqi./ BIRN
The post BIRN: MijĂ«ra punonjĂ«s morĂ«n lejet vjetore pĂ«r tâu angazhuar pĂ«r fushatĂ«, skema e pĂ«rdorimit tĂ« administratĂ«s nĂ« zgjedhjet e 11 majit appeared first on Albeu.com.
Login
