❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Sekret shtetĂ«ror me para publike; Si u ndĂ«rtua Vila “No. Red”?

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Vila qeveritare “Nr. 5”, njohur edhe si “Villa Number Red” (shkurt “No. Red”), u rindĂ«rtua pĂ«rmes njĂ« serie procedurash tĂ« mbyllura, kontratash konfidenciale dhe vendimmarrjesh tĂ« paqarta pĂ«r publikun.

Me rreth 6 milionë euro fonde publike të shpenzuara për projektim, zbatim dhe mbikëqyrje, rindërtimi i saj u zhvillua pa një garë të hapur dhe pa transparencë mbi autorësinë reale arkitekturore dhe artistike.

Të dhënat e analizuara nga Citizens.al tregojnë se të gjitha kontratat u dhanë përmes negocimit pa shpallje paraprake, ndërsa ofertat fituese ishin thuajse në kufirin maksimal të fondeve limit.

Ky kombinim – procedura tĂ« mbyllura, afate tĂ« nxituara dhe mungesĂ« dokumentimi – ngre dyshime serioze pĂ«r favorizime dhe abuzime me paratĂ« publike.

Sinjalizimi i Citizens.al për këto çështje ka bërë që Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH) të shprehet pozitivisht për përfshirjen e saj në planin auditues të vitit 2026.

Projektuesi: “Atelier 4”, kontratĂ« me 98.5% e fondit limit

Rezidencat shtetërore menaxhohen nga Drejtoria e Shërbimeve Qeveritare (DSHQ).

PĂ«r projektimin e rindĂ«rtimit tĂ« vilĂ«s “No. Red”, DSHQ zgjodhi dhe lidhi kontratĂ« me studion “Atelier 4”, pĂ«rmes negocimit pa shpallje paraprake.

Kontrata u nĂ«nshkrua mĂ« 17 nĂ«ntor 2022, me njĂ« vlerĂ« 3.9 milionĂ« lekĂ« – 98.5% e fondit limit prej 3,952,500 lekĂ«sh.

Studio, (e drejtuar kryesisht nga Alban Efthimi), kishte vetëm 45 ditë kohë për dorëzimin e projektit.

Zbatuesi: “Ad-Star”, kontratĂ« sa 99% e fondit limit

Katër muaj pas nënshkrimit të kontratës për projektimin, më 15 mars 2023, DSHQ zhvilloi procedurën e zbatimit të punimeve, duke vepruar sërish me negocim të mbyllur.

ÇfarĂ« Ă«shtĂ« negocimi pa shpallje paraprake? Procedura me nivelin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« transparencĂ«s. (Kliko mbi tekst)

Kjo procedurë lejon lidhjen e kontratave pa garë dhe pa thirrje paraprake. Kompanitë ftohen direkt nga kontraktori. Ajo lejohet në raste të veçanta, përfshirë urgjencat e paparashikueshme dhe të pashkaktuar nga autoriteti kontraktor. Ligji kërkon që përdorimi i kësaj procedure të shoqërohet me një arsyetim të dokumentuar, që duhet të jetë i verifikueshëm.

Kompania “Ad-Star”, (sipĂ«rmarrje e Alfred ÇomĂ«s), u shpall fituese mĂ« 3 prill dhe u kontraktua 15 ditĂ« mĂ« vonĂ«. Ajo ofroi 494.7 milionĂ« lekĂ«, qĂ« pĂ«rbĂ«nte 99% tĂ« fondit limit prej 499,696,978 lekĂ«sh.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

Afati i punimeve u caktua vetĂ«m 6 muaj. Por vila u hap dy vite mĂ« pas nĂ« qershor 2025. NjĂ« pritje me ftesa private u organizua nga Kryeministri nĂ« kuadĂ«r tĂ« festivalit tĂ« arkitekturĂ«s “Bread & Heart”.

DSHQ nuk dha informacion se kur përfunduan punimet apo se kur e mori ndërtesën në dorëzim. 

MbikĂ«qyrja e punimeve: “Dricons”, kontratĂ« me 95% tĂ« fondit

Në të njëjtën datë me tenderin e ndërtimit, pra 15 mars 2023, u zhvillua edhe tenderi për mbikëqyrjen e punimeve. Sërish DSHQ veproi me procedurë të mbyllur.

Fituesi, kompania “Dricons” (sipĂ«rmarrje e Vladimir Topit), u kontraktua mĂ« 18 prill 2023. Dricons ofroi 5.6 milionĂ« lekĂ«, sa 95% e fondit maksimal prej 5,901,353.33 lekĂ«sh.

Rreth dy muaj më vonë, në qershor 2023, Topi u arrestua nga SPAK. Ai u akuzua se kishte korruptuar Sekretaren e Përgjithshme të Ministrisë së Shëndetësisë.

Dyshohej se kishte përfituar favorizim në tenderët për mbikëqyrjen e punimeve në disa qendra shëndetësore në Tiranë dhe Durrës.

Deri nĂ« gusht 2023, “Dricons” ndryshoi pronar dy herĂ« me vlera simbolike prej 100 mijĂ« lekĂ« (1,000 euro). NĂ« vitin 2024 kompania kaloi nĂ« emĂ«r tĂ« bashkĂ«shortes sĂ« Topit, sĂ«rish pĂ«r tĂ« njĂ«jtĂ«n shumĂ«.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

AtĂ« vit Topi u dĂ«nua me njĂ« vit burg. Rasti i tij thellon dyshimet mbi mungesĂ«n e kontrollit nĂ« kontratat publike. VeçanĂ«risht pĂ«r objekte tĂ« rĂ«ndĂ«sisĂ« sĂ« veçantĂ« si rezidenca qeveritare nĂ« fjalĂ«: “Vila Number Red”.

Lexo: Vila “No. Red” ose oborri i arkitektĂ«ve tĂ« qeverisĂ«

KLSH do tĂ« auditojĂ« “procedurat sekrete“

Në prokurimet e mbyllura, pa njoftime paraprake institucionet zgjedhin vetë kompanitë që do të ftojnë në tenderë. Kjo praktikë është kritikuar shpesh nga KLSH. Ajo konsiderohet e cenueshme ndaj abuzimeve dhe favorizimeve.

Sipas ligjit 162/2020 “PĂ«r Prokurimet Publike”, tenderĂ«t e mbyllur aplikohen vetĂ«m kur tenderĂ«t e hapur kanĂ« dĂ«shtuar. Ato lejohen kur ka emergjencĂ«, rrezik sigurie, mungesĂ« konkurrence ose arsye tĂ« veçanta teknike.

Sidoqoftë, kërkohen argumentime të dokumentuara për arsyet pse shmanget tenderimi i hapur.

NĂ« rastin e vilĂ«s “No. Red”, rindĂ«rtimi i saj nuk pĂ«rbĂ«nte ndonjĂ« emergjencĂ«. PavarĂ«sisht kĂ«rkesave tĂ« pĂ«rsĂ«ritura tĂ« Citizens.al, institucionet nuk zbuluan dokumentim qĂ« e justifikoi shmangien e tenderit tĂ« hapur, pĂ«rkundrazi. DSHQ, tha se ka proceduar sipas ligjit 36/2020 “PĂ«r prokurimet nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes dhe sigurisĂ«â€. Pra, jo sipas ligjit tĂ« zakonshĂ«m.

Citizens.al pati komunikim tĂ« zgjatur me DSHQ. U kĂ«rkua arsyetimi i procedurĂ«s sĂ« mbyllur dhe kopje e kontratave me palĂ«t e pĂ«rfshira. Por DSHQ kĂ«mbĂ«nguli, edhe pas ndĂ«rhyrjes sĂ« Komisionerit pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n e Informimit, se ato ishin “konfidenciale”.

Gjatë hapjes së Vilës Nr. 5, njohur si No. Red/Instagram.

DSHQ argumentoi se vila “No. Red”, pĂ«rmban elementĂ« qĂ« lidhen me informacione sekrete. Kjo duke qenĂ« se shĂ«rben pĂ«r qĂ«llime shtetĂ«rore. PĂ«r kĂ«tĂ«, ajo tha se procedurat dhe kontratat nuk mund as tĂ« deklasifikohen pasi cenohet siguria.

Por, faktet tregojnĂ« se vila u pĂ«rdor pĂ«r aktivitete civile pa asnjĂ« lidhje me sigurinĂ« kombĂ«tare. Aty u pritĂ«n arkitektĂ«t e festivalit “Bread & Heart” dhe u shpallĂ«n thirrjet e KorporatĂ«s sĂ« Investimeve Shqiptare (KISH) pĂ«r projektin Parku i Besimit.

Për ligjin 36/2020 ka pasur kritika se mund të keqpërdorej për prokurime jo-detyrimisht ushtarake, në varësi të interpretimeve. Ky ishte dhe argumenti që përdori ish-Presidenti Ilir Meta kur e ktheu për rishqyrtim në maj 2020.

Citizens.al vendosi në dijeni KLSH-në për këtë situatë, institucioni u përgjigj se planifikon të kontrollojë procedurat e ndjekura nga DSHQ gjatë vitit 2026. Kjo drejtori rezulton të mos jetë kontrolluar më parë për prokurime të tilla.

Një dhuratë, shumë pikëpyetje


PavarĂ«sisht se DSHQ kontraktoi zyrtarisht studion “Atelier 4” pĂ«r projektimin e rindĂ«rtimit tĂ« VilĂ«s Nr. 5, projekti i Ă«shtĂ« atribuuar gjerĂ«sisht online studios ndĂ«rkombĂ«tare Bofill Taller de Arquitectura (link; link; link).

Në një komunikim zyrtar me Citizens.al, Bofill konfirmoi se ka zhvilluar një koncept-projekt për Vilën 5, të cilin ia ka ofruar pa pagesë Qeverisë Shqiptare, si një iniciativë e vetë studios dhe pa asnjë marrëdhënie kontraktuale apo shpenzim publik.

Studio shpjegoi se ka qenë e pranishme në Shqipëri prej vitit 2021 dhe se u interesua për vilën si një rezidencë qeveritare e papërdorur dhe e lënë e papërfunduar.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

Sipas saj, koncepti u zhvillua si një propozim krijues dhe iu dorëzua shtetit për përdorim të lirë, në rast se ndërtesa do të rindërtohej në të ardhmen.

Bofill theksoi gjithashtu se ngjyra e kuqe Ă«shtĂ« njĂ« element karakteristik i filozofisĂ« sĂ« saj arkitekturore, e lidhur me traditĂ«n mesdhetare, dhe se pĂ«rdorimi i saj nĂ« kĂ«tĂ« vilĂ« ishte “i vetĂ«kuptueshĂ«m” nĂ« raport me kontekstin dhe peizazhin.

Megjithatë, studio nuk sqaroi mënyrën konkrete të dorëzimit të konceptit pranë institucioneve shqiptare, nëse ishte në dijeni të faktit që qeveria kontraktoi më pas Atelier 4 për projektimin e të njëjtës godinë, apo nëse ka pasur ndonjë formë komunikimi apo koordinimi mes palëve.

Pyetjet e mëtejshme nga Citizens.al mbi këto çështje mbetën pa përgjigje.

Heshtja e “Atelier 4” dhe paqartĂ«sitĂ« mbi rolet zyrtare

Citizens.al iu drejtua në mënyrë të përsëritur studios Atelier 4, si përmes email-eve zyrtare ashtu edhe përmes kontaktit direkt me një prej aksionerëve, Andi Eftimi.

Kërkuam koment për të sqaruar: rolin konkret të Atelier 4 në projekt, nëse autorësia arkitektonike apo konceptuale ishte e saj apo e nënkontraktuar, nëse koncepti i Bofill ishte përdorur, adaptuar apo referuar, dhe nëse DSHQ ishte njoftuar për ndonjë bashkëpunim të mundshëm.

Asnjë nga këto kërkesa të Citizens.al nuk mori përgjigje.

Kjo mungesë transparence lë të hapur pikëpyetje thelbësore mbi përmbajtjen reale të kontratës 3.9 milionë lekëshe për projektimin, mbi procesin e vendimmarrjes arkitekturore dhe mbi ndarjen e përgjegjësive profesionale për një objekt qeveritar të financuar me fonde publike dhe të trajtuar si objekt të sigurisë së veçantë.

Vila Nr. 5 njohur si No. Red/Instagram.

Ngjashëm paqartësi dhe marrëdhënie jashtë kontratave publike hasen edhe në ndërhyrjet artistike në interierin e vilës.

NĂ« brendĂ«si tĂ« saj janĂ« menduar shkrime me elementĂ« vizualĂ«, disa prej tĂ« cilave u bĂ«nĂ« edhe gjatĂ« hapjes zyrtare tĂ« saj gjatĂ« festivalit “Bread & Heart” nga arkitektĂ«t e ftuar. Por ndĂ«rhyrjet artistike duket se u realizuan jashtĂ« kontratave publike tĂ« shpallura.

Sipas konfirmimit të marrë nga Destil Creative Hub, qendra u kontraktua nga kompania zbatuese Ad-Star, në një marrëdhënie private, për të kuruar ndërhyrjen artistike dhe për të angazhuar disa artistë, mes tyre Loumaye Hadrien, Ledia Kostandini dhe Lib Shkupolli.

NĂ« rrjet, artistja nga Brukseli, Val Smets, pretendon autorĂ«sinĂ« e fragmenteve tĂ« Ismail KadaresĂ« pĂ«rcjellĂ« artistikisht nĂ« muret e katit tĂ« parĂ«. Ajo thotĂ« se puna “u komisionua nga Kryeministri” gjatĂ« muajve janar dhe prill 2025 dhe tematika ishte me kĂ«rkesĂ«.

Ndryshe, Destil tha për Citizens.al se nuk kishte një tematikë të diktuar dhe se artistët ndërhynë lirshëm në mure, sipas qasjes së tyre personale.

Ky fragment i procesit nxjerr në pah një tjetër zonë gri, ndërthurjen mes fondeve publike, kontratave private dhe autorësisë artistike, pa një dokumentim të qartë institucional mbi rolet, kufijtë dhe përgjegjësitë.

Lexoni gjithashtu:

The post Sekret shtetĂ«ror me para publike; Si u ndĂ«rtua Vila “No. Red”? appeared first on Citizens.al.

↗

Vila “No. Red” ose oborri i arkitektĂ«ve tĂ« qeverisĂ«

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Një vilë qeveritare është shndërruar në hapësirë eventesh elitare me dyer të mbyllura ku projektet arkitekturore marrin jetë larg syve të publikut.

NĂ«n hijen e mungesĂ«s sĂ« transparencĂ«s dhe dyshimeve pĂ«r shppĂ«rdorim tĂ« fondeve publike, vila Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« shĂ«rbim tĂ« festivalit “Bread & Heart” (BukĂ« dhe ZemĂ«r), tashmĂ« i formalizuar si fondacion.

Ajo funksionon si pavijon i arkitektëve të preferuar të pushtetit, duke vënë në pikëpyetje kufirin mes krijimtarisë, privilegjit dhe marrëdhënieve të ngushta me qeverinë.

E kuqja majë kodrës

Një vilë gjak e kuqe spikat skajin lindor të Parkut të Liqenit Artificial të Tiranës. Fshehur mes ferrave dhe pemëve të një prej kodrave të Saukut, ajo bën përshtypje dhe tërheq shikimet e kalimtarëve që ecin në digën e liqenit.

Ajo Ă«shtĂ« “Vila Nr.5”, njĂ« rezidencĂ« qeveritare, e cila pĂ«r nga natyra duket mĂ« shumĂ« e errĂ«t se sa e kuqe.

MĂ« 8 qershor Kryeministri Edi Rama shtroi aty njĂ« drekĂ« tĂ« veçantĂ«, “Survivor’s Lunch”, (Dreka e tĂ« mbijetuarve), pĂ«r miqtĂ« e tij “star arkitektĂ«â€, tĂ« ftuar nĂ« festivalin “Bread & Heart” (foto).

Festa ishte private. VetĂ«m njĂ« pjesĂ« e vogĂ«l e atyre qĂ« kishin blerĂ« biletĂ«n e plotĂ« tĂ« festivalit (€360) arritĂ«n tĂ« bĂ«heshin pjesĂ«, pasi eventi ishte me ftesa nominale.

NĂ« programin e festivalit, vila prezantohej si “Villa Number Red” (shkurt, No. Red), njĂ« emĂ«r i ri qĂ« nuk lidhej me asnjĂ« ndĂ«rtesĂ« nĂ« TiranĂ«, tĂ« paktĂ«n deri nĂ« fillim tĂ« qershorit.

Ka gjasa që ky emërtim jozyrtar të jetë zgjedhur enkas për të mbajtur të fshehtë prapavijën e zhvillimeve të rezidencës.

Ilustrim grafik, Vila Nr.5 nga ana lindore/Citizens.al

Ajo ndodhet nĂ« rrugĂ«n “Herman Gmeiner”, disi e veçuar nga zona e “Pallatit Presidencial” (Pallati i Brigadave), nĂ«n rojĂ«n e GardĂ«s sĂ« RepublikĂ«s. Faktikisht, nuk ka asnjĂ« shenjĂ« zyrtare nĂ« hyrje, ndĂ«rsa kangjellat me ngjyrĂ« tĂ« kuqe tĂ« fortĂ«, dallojnĂ« nga e zeza e zakonshme.

Nga jashtë, duket krejtësisht e thjeshtë. Porta kryesore pa ndonjë madhështi (foto), me hapje të brendshme që fiksohet nga katër shula për toke dhe një kabinë sigurie anash.

Për ironi, pranë rrethimit lejohet parkimi, madje falas, edhe pse kemi të bëjmë me një ndërtesë të rëndësisë së veçantë.

Nga ana tjetĂ«r, vila kufizohet pa gardh nga rruga “Memo Bejko” me njĂ« “mur” tĂ« natyrshĂ«m shkurresh dhe pemĂ«sh (foto).

Ky përshkrim i gjatë nxitet edhe nga përpjekjet e jashtëzakonshme të disa institucioneve për ta mbajtur atë të fshehtë.

Lexo: Si u rindĂ«rtua vila qeveritare “No.Red”?

Faktet tregojnë se nga një godinë gjysmë e rrënuar, ajo u rindërtua me procedura të fshehta dhe një shpenzim i majmë prej 6 milionë eurosh.

Në letër thuhet se u projektua brenda 45 ditësh dhe u ndërtua brenda 6 muajsh nga studio dhe kompani shqiptare.

Në realitet projekti u bë nga një studio e huaj, punimet u zgjatën rreth dy vite dhe u mbikëqyrën nga një zyrë, pronari i së cilës u arrestua dhe dënua për ryshfet në sigurimin e tenderëve publikë.

Për ironi, cilësia e punimeve duket se nuk i ka mbijetuar as shirave të parë të vjeshtës. Në një nga vizitat e Citizens.al në zonë, shquhen disa punonjës që po riparojnë soletën dhe gjurmë rrjedhe uji të lënë në ullukun anësor.

Vila duket se fsheh pas abuzime serioze për plotësime tekash personale të Kryeministrit, i cili gjithmonë e më shumë po i trajton zyrat dhe pronat shtetërore si prona personale.

Punonjës duke shtruar hidroizolim të ri mbi soletë, dhjetor 2025/Citizens.al

Pas “Parkut Eden” nĂ« Kryeministri, projekti i tĂ« cilit u realizua nga studio e arkitektit Chris Precht dhe kushtoi rreth 5 milionĂ« euro, ky duket tĂ« jetĂ« njĂ« tjetĂ«r shpenzim i tepruar “pĂ«r estetikĂ«â€ i qeverisĂ«.

Vila dhe transformimi i festivalit në fondacion

Nuk mund tĂ« kishte vend mĂ« domethĂ«nĂ«s pĂ«r tĂ« mbyllur festivalin “Bread & Heart” sesa vila qeveritare “No. Red”, njĂ« ndĂ«rtesĂ« shtetĂ«rore e shndĂ«rruar nĂ« skenĂ« ekskluzive pĂ«r evente me ftesa private.

Pavarësisht kërkesave për transparencë, Agjencia e Zhvillimit të Territorit (AZHT), Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit (AKPT) dhe Drejtoria e Shërbimeve Qeveritare (DSHQ) nuk sqaruan se kush e pagoi festivalin dhe çfarë buxheti u shpenzua.

Zyrtarisht nĂ« festival morĂ«n pjesĂ« rreth 2,300 persona ku vetĂ«m 43% e tyre ishin me bileta, pjesa tjetĂ«r ishin “stafe organizative, teknike, ndihmĂ«se dhe programatike”. Pati rreth 150 arkitektĂ«, studiues dhe sipĂ«rmarrĂ«s tĂ« ftuar dhe 44 folĂ«s qĂ« u pĂ«rfshinĂ« nĂ« programet e datave 5-8 qershor.

Sipas dy agjencive qeveritare nga biletat u pĂ«rftuan rreth 80 mijĂ« euro tĂ« ardhura, udhĂ«timi dhe akomodimi i tĂ« ftuarve u mbulua privatisht ndĂ«rsa organizimi i festivalit me angazhim “pjesĂ«risht vullnetar”.

“[
] procesi i konsolidimit financiar pĂ«rfundimtar Ă«shtĂ« nĂ« zhvillim nĂ« bashkĂ«punim me DSHQ-nĂ«,” tha AZHT.

Lexo: “BukĂ«, zemĂ«r dhe beton”

“Bread & Heart” Ă«shtĂ« njoftuar se do tĂ« zhvillojĂ« edicionin e dytĂ« nĂ« 3-4-5 qershor 2026.

NĂ« njĂ« skenĂ« ku mungonin arkitektĂ«t dhe akademikĂ«t shqiptarĂ«, “Bread & Heart” e shfaqi hapur RamĂ«n si porositĂ«s dhe vlerĂ«sues “par excellence” tĂ« vizionit dhe estetikĂ«s sĂ« çdo ndĂ«rtese tĂ« lartĂ« nĂ« ShqipĂ«ri.

“ShqipĂ«ria prodhon mĂ« shumĂ« arkitekturĂ« se e gjithĂ« Evropa,” shpalli Rama nĂ« njĂ« fjalim vetĂ«lavdĂ«rues qĂ« kapi njĂ« “standing ovation” nga “star arkitektĂ«t” kryesor tĂ« ftuar – njĂ« pjesĂ« e tĂ« cilĂ«ve janĂ« nĂ« marrĂ«dhĂ«nie klienteliste me pushtetin e RamĂ«s.

NĂ« kĂ«tĂ« atmosferĂ« me “shije klientelizmi”, mĂ« 12 tetor, Rama i priti sĂ«rish “star arkitektĂ«t” nĂ« vilĂ«n e kuqe “No. Red”. KĂ«saj here kur u njoftua fituesi i thirrjes sĂ« KorporatĂ«s sĂ« Investimeve Shqiptare (KISH), Bjarke Ingels pĂ«r Parkun e Besimit.

GjatĂ« eventit me dyer tĂ« mbyllura, Rama prezantoi pĂ«r tĂ« pranishmit arkitekten spanjolle Carme Pigem BarcelĂł (nga RCR Arquitectes) si drejtuese tĂ« asaj qĂ« zyrtarisht mĂ« pas u njoftua tĂ« ishte “Fondacioni Bread & Heart”.

Citizens.al iu drejtua zyrës RCR për të marrë një koment nga Znj. Pigem, por nuk mori përgjigje.

Nga eventi ku u njoftua krijimi i fondacionit “Bread & Heart”/Citizens.al

AtĂ« event, mĂ« 12 tetor, brenda vilĂ«s u vu re njĂ« instalacion i ndricuar me shkrimi “Bread and Heart Foundation” qĂ« sugjeron se vila tashmĂ« Ă«shtĂ« kthyer nĂ« seli pĂ«r fondacionin.

Por, sipas Drejtorisë së Shërbimeve Qeveritare (DSHQ), deri në fund të tetorit nuk ka pasur marrëveshje për dhënien me qira apo përdorim të vilës. Madje as akte, të cilat autorizojnë një përdorim të tillë.

DSHQU mohoi qĂ« vilĂ«s t’i jetĂ« hequr statusi i “objektit me siguri kombĂ«tare” dhe t’i jetĂ« ndĂ«rruar pĂ«rdorimi. NdĂ«rkohĂ«, gjykata e TiranĂ«s konfirmoi pĂ«r Citizens.al se kĂ«rkesa pĂ«r regjistrimin e fondacionit ishte nĂ« proces. Por qĂ«, tĂ« paktĂ«n deri nĂ« fund tĂ« muajit tetor, nuk kishte pasur ende vendim.

Kjo ngre dyshime se vila mund të jetë dhënë për përdorim në kundërshtim me ligjin, pa dokumentacion të ri ligjor, ndërkohë që fondacioni nuk ishte ende i regjistruar.

DSHQ theksoi se aktivitetet e zhvilluara kanĂ« qenĂ« pjesĂ« e veprimtarive protokollare nĂ«n kujdesin e Kryeministrit, duke cituar njĂ« vendim tĂ« KĂ«shillit tĂ« Ministrave tĂ« vitit 2016 qĂ« lejon pritje pĂ«r “personalitete tĂ« veçanta pa rang zyrtar”, pĂ«rfshirĂ« drejtues fondacionesh dhe pĂ«rfaqĂ«sues arti e kulture.

Citizens.al kërkoi informacione të tjera nga AZHT dhe AKPT mbi procedurat që çuan në shndërrimin e festivalit në fondacion si dhe marrëveshjet apo memorandumet e bashkëpunimit me të.

AZHT kërkoi më shumë kohë për shkak të volumit të dokumenteve, ndërsa AKPT nuk u përgjigj duke pranuar të gjobitet për mohim të të drejtës për informim, pas ndërhyrjes së Komisionerit për të Drejtën e Informimit.

PĂ«r festivalin “Bread & Heart” nuk pati transparencĂ« pĂ«r shpenzimet, fondet dhe angazhimet e ndĂ«rmarra teksa organizohej nga agjencitĂ« qeveritare AZHT-AKPT, kthimi nĂ« fondacion e bĂ«n me premisa edhe mĂ« pak transparente.

NĂ« kĂ«tĂ« kuptim, qasja me “Bread & Heart” shton edhe mĂ« shumĂ« dyshimet pĂ«r abuzime me fondet publike, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nga “starkitektĂ«t” dhe “kritizerĂ«t” pranĂ« tyre nuk ka pasur asnjĂ« qĂ«ndrim pĂ«r kĂ«tĂ« pjesĂ«.

Taksat e qytetarĂ«ve shqiptar, pĂ«rdoren pĂ«r rikonstruksione vilash ekskluzive, dreka, darka dhe festa private tĂ« asaj qĂ« nĂ« dukje po shfaqet dhe sillet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« si “njĂ« oborr arkitektĂ«sh” pranĂ« qeverisĂ«.

The post Vila “No. Red” ose oborri i arkitektĂ«ve tĂ« qeverisĂ« appeared first on Citizens.al.

↗

PĂ«rditĂ« para KryeministrisĂ«, protesta ndryshe e “ShqipĂ«ria BĂ«het”

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Prej 8 dhjetorit, njĂ« grup qytetarĂ«sh dhe aktivistĂ«sh tĂ« LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het”, tĂ« drejtuar nga Adriatik Lapaj, po mban njĂ« protestĂ« tĂ« vazhdueshme para KryeministrisĂ«.

Ata kundërshtojnë qëndrimin e Kryeministrit Edi Rama për të mos shkarkuar zv.kryeministren Belinda Balluku, e cila është marrë e pandehur për abuzime me tenderët publikë.

Lëvizja e konsideron këtë qasje shembull të degradimit të qeverisjes dhe për këtë kërkon detyrimin për ta larguar qeverinë aktuale, vendosjen e një qeverie teknike dhe dërgimin e vendit në zgjedhje të parakohshme.

Qëndresa e përditshme para Kryeministrisë

Grupi i aktivistëve dhe qytetarëve është vendosur në mjedis të hapur, në trotuarin buzë Kryeministrisë dhe e vazhdon protestën pavarësisht temperaturave të ulëta.

Protesta nisi mĂ« “8 Dhjetor”, ditĂ«n qĂ« pĂ«rkujton lĂ«vizjen e dhjetorit 1990, e cila shĂ«noi nisjen e fundit tĂ« diktaturĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri. Edona Haklaj, tregoi pĂ«r Citizens.al se vendimi pĂ«r protestĂ«n erdhi pas diskutimeve dhe dakordĂ«sisĂ« nĂ« lĂ«vizje se pĂ«rballĂ« pĂ«rshkallĂ«zimit tĂ« çështjeve korruptive nĂ« qeveri, nevojitej medoemos njĂ« reagim.

Ajo vetĂ« mundi t’i bashkohej plotĂ«sisht protestĂ«s ditĂ«n e dytĂ«, por tregoi se gjendja ishte e vĂ«shtirĂ« pasi nĂ« ditĂ«t e para pĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« ngritur çadra kampingu, tĂ« cilat do tĂ« pĂ«rdoreshin nga aktivistet vajza u ndalua nga punonjĂ«sit e policisĂ«.

“Arsyetimi ishte absurd kinse ne pengonim qarkullimin e rrugĂ«s, nĂ« njĂ« kohĂ« kur ne jemi vendosur nĂ« trotuar,” theksoi Haklaj.

Me kalimin e ditëve, angazhimit iu bashkuan edhe aktivistë dhe qytetarë të tjerë. Mëngjesin e së premtes, grupi ishte me të paktën 10 protestues të cilët e kishin kaluar natën e katërt jashtë.

PĂ«r t’u mbrojtur nga i ftohti kishin improvizuar njĂ« rrethim me kartonĂ«, tĂ« cilĂ«t mbaheshin nga karriget. QytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m u kishin sjellĂ« ushqime, ujĂ«, batenie, teksa tre arka me mandarina qĂ«ndronin krah megafonit.

“VĂ«shtirĂ«sia mĂ« e madhe Ă«shtĂ« gjatĂ« netĂ«ve, pas orĂ«s 2-3 ku bĂ«het shumĂ« ftohtĂ«,” tregoi Haklaj.

Por sipas Haklajt, mbështetja që po u vjen nga qytetarët i ka inkurajuar ata të vijojnë më tej.

GjatĂ« ditĂ«s, qytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m ndalen dhe shkĂ«mbejnĂ« biseda me Lapajn dhe aktivsitĂ« tĂ« tjerĂ«, ndĂ«rsa çdo mbrĂ«mje ora 17:00 shĂ«non momentin kryesor tĂ« tubimit, ku fjalime dhe thirrje tĂ« ndryshme pĂ«rcillen “Live!” edhe nĂ« rrjetet sociale.

Lapaj tha për Citizens.al se numri i pjesëmarrësve në këto tubime të pasditeve është në rritje. Ai beson se qëndresa e zgjatur mund të krijojë presion të mjaftueshëm për dorëheqjen e Kryeministrit.

NĂ« kĂ«tĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim, ai e pĂ«rshkruan sheshin si hapĂ«sirĂ« tĂ« hapur pĂ«r tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t pa logo partie, ku secili ta shprehĂ« hallin e vet pĂ«rballĂ« “autokracisĂ«â€, siç e cilĂ«son ai qeverisjen aktuale.

Kërkesa: Qeveri tranzitore dhe zgjedhje të lira

Për protestuesit, mosveprimi i Kryeministrit ndaj zëvendëskryeministres Balluku tregon normalizimin e korrupsionit në nivelet më të larta të pushtetit. Lapaj argumenton se një qeveri që mban në detyrë një zyrtare nën hetim penal ka humbur legjitimitetin moral. Sipas tij, ky rast është simbol i krizës më të gjerë të llogaridhënies dhe transparencës në qeveri.

PĂ«rballĂ« kĂ«saj gjendjeje, LĂ«vizja “ShqipĂ«ria BĂ«het”, propozon ngritjen e njĂ« qeveria teknike njĂ«vjeçare, tĂ« pĂ«rbĂ«rĂ« nga intelektualĂ« brenda dhe jashtĂ« vendit, me mandat pĂ«r reformim tĂ« kuadrit zgjedhor.

QĂ«llimi final, sipas Lapajt, Ă«shtĂ« mbajtja e “zgjedhjeve tĂ« para realisht tĂ« lira dhe tĂ« ndershme pas 34 vitesh pluralizĂ«m”.

Atmosfera në shesh përfshin edhe qytetarë të paorganzuar që kërkojnë ndryshime politike.

“PretendojmĂ« tĂ« hyjmĂ« nĂ« EvropĂ«, por kĂ«shtu [me kĂ«tĂ« nivel korrupsioni] nuk na pranon njeri,” tha njĂ« qytetar pas takimit mbĂ«shtetĂ«s qĂ« pati me Lapajn.

Ai deklaroi se mbështeste çdo protestë, pavarësisht numrit, duke shprehur mosbesim të thellë ndaj premtimeve politike dhe nevojën për standarde europiane të qeverisjes aktuale.

Protesta e pĂ«rditshme e LĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het” Ă«shtĂ« ndryshe nga tĂ« gjitha protestat e deritanishme nga kampi opozitar.

Ajo synon të kthehet në një lëvizje më të gjerë qytetare kundër korrupsionit dhe mungesës së llogaridhënies. Megjithatë, suksesi i saj do të varet nga aftësia për të ruajtur pjesëmarrjen, për të shmangur mbi-politizimin e lëvizjes dhe për të prodhuar presion real ndaj pushtetit.

Në një moment të polarizuar politik, kjo protestë po teston hapësirën që qytetarët kanë për të ndikuar vendimmarrjen qeveritare jashtë mekanizmave të partive tradicionale.

Lexoni gjithashtu:

The post PĂ«rditĂ« para KryeministrisĂ«, protesta ndryshe e “ShqipĂ«ria BĂ«het” appeared first on Citizens.al.

↗

Kullë 20-katëshe te Pallati i Kongreseve

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Truall dhe leje pĂ«r njĂ« kullĂ« 20-katĂ«she nĂ« “kĂ«mbim” tĂ« rikonstruksionit tĂ« Pallatit tĂ« Kongreseve. Ky Ă«shtĂ« modeli qĂ« ka zgjedhur qeveria pĂ«r tĂ« financuar ndĂ«rhyrjen nĂ« njĂ« objekt qĂ« mban statusin Monument Kulture, kategoria II-tĂ«.

Rasti përforcon serinë e gjatë të projekteve të ngjashme ku interesi publik zbehet në sfond të zhvillimeve intensive, të cilat favorizojnë interesat tregtare të ndërtuesve privatë në Tiranë.

Thirrja e Korporatës

Korporata e Investimeve Shqiptare (KISH) hapi mĂ« 27 nĂ«ntor thirrjen “duo, projektim dhe ofertĂ« pĂ«r investim” pĂ«r projektin “Rivitalizimi i Pallatit tĂ« Kongreseve”, e cila do tĂ« presĂ« propozime deri mĂ« 26 janar 2026. Thirrja parashikon rikonceptimin e hapĂ«sirave tĂ« brendshme e tĂ« jashtme dhe ndĂ«rtimin e njĂ« kulle me funksione tĂ« kombinuara: hoteleri, shĂ«rbime, qendĂ«r tregtare, banim.

Privati pĂ«rfiton 4,760 mÂČ truall publik rreth Pallatit dhe tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« ngritur deri nĂ« 50,000 mÂČ sipĂ«rfaqe ndĂ«rtimi mbi tokĂ«. Me koeficientin tipik tĂ« shfrytĂ«zimit 30-50%, kjo pĂ«rkthehet nĂ« njĂ« ndĂ«rtesĂ« deri 20 kate, qĂ« sipas planimetrisĂ« sĂ« zonĂ«s ka gjasĂ« tĂ« ngrihet nĂ« lulishten pas objektit, pranĂ« rrethrrotullimit tĂ« rrugĂ«s “Papa Gjon Pali II”, pronĂ«sia e truallit, qĂ« sot shĂ«rben si park, iu kalua KISH-sĂ« nga KĂ«shilli Bashkiak i TiranĂ«s nĂ« muajin korrik.

Projektuesve u jepet liri tĂ« ndĂ«rtojnĂ« parking tĂ« pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r godinĂ«n ekzistuese dhe kullĂ«n, ndĂ«rsa kushti i vetĂ«m pĂ«r Pallatin Ă«shtĂ« “ruajtja e elementĂ«ve arkitektonikĂ« origjinalĂ«, pa tjetĂ«rsuar volumin ekzistues”.

Lexo: Më shumë kulla, më pak njerëz: Për kë ndërtohet në Shqipëri?

Ndërhyrjet e kërkuara që në janar nga Drejtoria e Shërbimeve Qeveritare, e cila e administron Pallatin e Kongreseve, përfshijnë mjedise pune për Drejtorinë, ambiente zyrash, konferencash dhe hapësira multifunksionale për evente artistike dhe kulturore.

Edhe pse godina është restauruar dy herë brenda dhjetë vitesh, gjatë vizitës së Papa Françeskut (2014) dhe për Samitin e Berlinit (2024), KISH argumenton në thirrjen e saj se ato nuk mjaftojnë për ta sjellë objektin në standarde bashkëkohore.

Institucioni e justifikon ndërhyrjen me raportet e Institutit të Ndërtimit, që evidentojnë probleme me vërshimin e ujërave në katet nëntokë, ajrin e kondicionuar, hidrosanitaret dhe impiantet teknike.

Proces i mjegullt, vendimmarrje pa transparencë

Sinjalet pĂ«r njĂ« kullĂ« tĂ« re u dhanĂ« qĂ« mĂ« 24 korrik, kur KĂ«shilli Bashkiak miratoi kalimin nĂ« administrim tĂ« KISH tĂ« lulishtes 2,261 mÂČ pas Pallatit tĂ« Kongreseve – thuajse gjysma e totalit tĂ« truallit qĂ« sot po i ofrohet privatit.

Në debatet e asaj seance, shumica socialiste pranoi se nuk kishte asnjë informacion teknik për propozimin. Kryetarja e komanduar e Bashkisë Tiranë, Anuela Ristani, deklaroi se nuk e dinte nëse do të ndërtohej ndonjë kullë, nëse do të ndodhnin rikonceptime apo dhe vetë shembje e mundshme e Pallatit të Kongreseve. Megjithatë, vota e kolegëve të saj u dha.

Sikurse raportoi asokohe Citizens.al, thirrja e parĂ« e KISH, publikuar mĂ« 1 prill si “Rikonstruksion i Pallatit tĂ« Kongreseve”, ishte tĂ«rĂ«sisht boshe: pa relacione, pa vlerĂ«sime, pa planimetri. Kjo qasje ushqeu dyshimet e opozitĂ«s se procesi synonte t’i ofronte privatĂ«ve truall publik nĂ«n idenĂ« e mjegullt tĂ« “rikonstruksionit”.

Kështu, kalimi i lulishtes u bë me procedurë të shpejtuar, pa transparencë mbi planet e ndërtimit, pa konsultim publik dhe pa garanci për ruajtjen e hapësirës së gjelbër. Thirrja e KISH e konfirmon hapur modelin e zgjedhur: përmbushjen e interesit privat përpara interesit qytetar, edhe në objekte me vlerë arkitektonike dhe historike për Tiranën.

Qeveria duket se nuk gjen dot para as pĂ«r rikonstruksionin e njĂ« ndĂ«rtese historike si “Pallati i Kongreseve”, buxheti pĂ«r tĂ« cilin mund tĂ« pĂ«rballohej lehtĂ«sisht pa qenĂ« nevoja tĂ« jepet nĂ« kĂ«mbim asgjĂ«.

Por kjo nuk është hera e parë që qeveria aplikon të njëjtën formulë.

Rastet e ndjekura dhe kritikuara vazhdimisht nga Citizens.al me Stadiumin “Selman Stermasi”; Pallatin e Sportit “Asllan Rusi”, ShtĂ«pinĂ« e FĂ«mijĂ«s “Zyber Hallulli”, “BibliotekĂ«n KombĂ«tare“, ish-AgjencinĂ« Telegrafike Shqiptare etj – e theksojnĂ« edhe mĂ« tej kĂ«tĂ« gjĂ«.

Lexoni gjithashtu:

The post Kullë 20-katëshe te Pallati i Kongreseve appeared first on Citizens.al.

↗

€103 milionĂ« tenderĂ« pa llogaridhĂ«nie, QĂ«ndresa Qytetare zbardh shpenzimet e universiteteve

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Shpenzimet e universiteteve publike rikthehen sërish në qendër të vëmendjes, ndërsa Qëndresa Qytetare ekspozoi sot vlerën dhe numrin e përgjithshëm të kontratave, prokurimeve dhe tenderëve të institucioneve të arsimit të lartë.

Ekspozita e sotme pranĂ« Rektoratit tĂ« Universitetit tĂ« TiranĂ«s (UT), e paraqiti panoramĂ«n institucionale si njĂ« “bunker transparence”, ku mungesa e llogaridhĂ«nies duket tĂ« jetĂ« shndĂ«rruar nĂ« normĂ«.

Të dhënat e analizuara nga Qëndresa Qytetare për vitin 2025 tregojnë një model keqmenaxhimi financiar.

Prokuroria e Posaçme (SPAK) dhe Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH) kanë zbuluar qindra mijëra euro abuzime me prokurimet publike, ndërsa universitetet e rretheve shpenzojnë deri në 77% të buxhetit vetëm për paga e honorare, pa investime, pa laboratorë dhe pa kërkim shkencor.

Sipas drejtuesit tĂ« organizatĂ«s, Rigels Xhemollari, refuzimi i transparencĂ«s Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« standard. Ai tha gjatĂ« hapjes sĂ« aktivitetit se Universiteti i TiranĂ«s dhe Universiteti i MjekĂ«sisĂ« nuk kanĂ« pranuar tĂ« japin as kontratat e blerjeve tĂ« detergjenteve, duke i konsideruar ato “sekrete tregtare”.

“MĂ« falni, si mund tĂ« jetĂ« sekret tregtar detergjenti, montimi i dyerve, apo dhe ceremonia e diplomimit tĂ« studentĂ«ve. PavarĂ«sisht se kĂ«tĂ« çështje e kemi fituar edhe nĂ« gjykatĂ« kĂ«to universitete vijojnĂ« ta shpĂ«rdorojnĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« transparencĂ«,” tha drejtuesi i QĂ«ndresĂ«s Qytetare.

Xhemollari theksoi se kjo prirje vjen teksa këtë vit SPAK ka lëshuar 28 masa sigurie ndaj zyrtarëve të Universitetit Bujqësor, të përfshirë në nëntë procedura të dyshuara për abuzime me rreth 900,000 euro dhe paralelisht, KLSH ka propozuar gjithashtu 35 masa disiplinore për dy universitete të tjera, si dhe Akademinë e Shkencave.

Këto masa, sipas Qëndresës Qytetare, tregojnë dhe njëherë dinamikën dhe përmasën e korrupsionit në universitete.

“Sot shpresa e vetme Ă«shtĂ« qĂ« institucionet e drejtĂ«sisĂ«, tĂ« thellohen nĂ« hetime dhe tĂ« vazhdojnĂ« edhe me raste tĂ« tjera qĂ« tĂ« kthehen sytĂ« te universitetet pĂ«r tĂ« parĂ« se si shkojnĂ« kĂ«to shpenzime, ku shkojnĂ«, a janĂ« tĂ« prekshme apo kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me tenderĂ« tĂ« korruptuar,” tha Kolindo Vjerdha, aktivist i QĂ«ndresĂ«s.

Në total, tetë universitetet publike shpenzuan këtë vit 103 milion euro, por vetëm 4.2% shkoi për kërkim shkencor.

Shkodra dhe Korça arrijnë nivelin kritik: 77% e buxhetit u përdor vetëm për paga, duke e reduktuar funksionin akademik në minimum.

Një tjetër kontradiktë lidhet me shpenzimet e sigurisë. UT pagoi 1.65 milion euro për roje, Elbasani rreth 1 milion, ndërsa Politekniku 842 mijë euro. Për kontekst, Universiteti i Durrësit shpenzon katër herë më pak, pa pasur asnjë ndryshim në nivelin e sigurisë në kampuse.

“Universiteti Ă«shtĂ« katandisur nĂ« njĂ« njĂ«si qĂ« bĂ«n tenderĂ« dhe paguan rroga, pra njĂ« lloj institucioni i vdekur, i cili nuk bĂ«n ndonjĂ« dallim tĂ« madh, ku ta di unĂ«, nga njĂ« bashki, komunale e njĂ« qyteti dytĂ«sor nĂ« ShqipĂ«ri,” komentoi Ervin Goci, pedagog.

Sipas Qëndresës Qytetare, hendeku mes shpenzimeve dhe shërbimeve të ofruara për studentët është i dukshëm.

UPT deklaroi 70 mijë euro shpenzime vjetore për bojë printerësh. Kjo u konsiderua si shpenzim abuziv për sa kohë studentët si për shembull ata të Arkitekturës paguajnë nga 100 deri në 200 euro në muaj për printime jashtë institucionit.

Në disa fakultete raportohen blerje kompjuterësh, materialesh laboratorike dhe pajisjesh të cilat, sipas Qëndresës Qytetare, as studentët, as pedagogët nuk i kanë parë ndonjëherë.

Këto modele shpenzimesh sugjerojnë mungesë planifikimi, por edhe dyshime për tenderime klienteliste.

“Ndodhemi tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« njĂ« sistem arsimor, i cili nuk na jep mbrapsht minimalisht dinjitetin e njĂ« studenti, pĂ«r mua problemi qĂ«ndron se sa nga kĂ«to shpenzime kthehen mbrapsht te studentĂ«t?” komentoi Mateo Yskollari, aktivist i QĂ«ndresĂ«s.

Pa transparencë dhe pa monitorim të brendshëm, universitetet rrezikojnë të kthehen në struktura që konsumojnë vetëm paga dhe kontrata, pa prodhuar dije, kërkim apo inovacion.

NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«, QĂ«ndresa Qytetare kĂ«rkoi ribĂ«rjen e portalit “U-Transparenca”, rritjen e fondeve pĂ«r kĂ«rkim shkencor dhe forcimin e auditimit tĂ« brendshĂ«m.

Xhemollari theksoi se universitetet publike financohen nga taksat e qytetarëve dhe tarifat e studentëve, dhe për rrjedhojë ato nuk mund të funksionojnë me kontrata sekrete, tenderë të dyshimtë dhe vija të prishura llogaridhënieje.

â€œĂ‡Ă«shtja nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m financiare, por lidhet me cilĂ«sinĂ« e dijes, besimin publik dhe tĂ« ardhmen e arsimit tĂ« lartĂ« nĂ« vend,” theksoi Xhemollari.

Lexoni gjithashtu:

The post €103 milionĂ« tenderĂ« pa llogaridhĂ«nie, QĂ«ndresa Qytetare zbardh shpenzimet e universiteteve appeared first on Citizens.al.

↗

“U zgjuam ilegalĂ«â€, konfiskimi i monopatinave pa procedura tĂ« qarta

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Aksioni i policisë për bllokimin e patinave elektrike (monopatina) ka ndezur një debat të gjerë mbi lirinë e lëvizjes dhe standardet e sigurisë në rrugët urbane. Prej 13 tetorit, qindra qytetarë janë ndaluar dhe mjetet e tyre janë konfiskuar, pa një afat të qartë se kur do të miratohet rregullorja e re dhe kur do të rikthehet përdorimi i tyre në rrugë.

“IlegalĂ« nga hiçi”

Besian Kozma, regjisor në Radio-Televizionin Shqiptar, prej vitit 2023 e përdorte patinën elektrike çdo ditë për të vajtur në punë. Për zonën ku banon, në kodrat e Liqenit të Thatë, monopatina ishte mjet praktik, më e lehtë se biçikleta për maloret dhe më e shpejtë dhe ekonomike se makina.

Çdo ditĂ« ai pĂ«rshkonte rreth 5 kilometra vajtje-ardhje pa shpenzime dhe stres trafiku apo parkimi.

“Ka qenĂ« mjeti mĂ« i volitshĂ«m qĂ« kam pasur ndonjĂ«herĂ«,” kujton ai.

Rutina u prish mĂ« 12 tetor, kur nĂ« rrjetet sociale pa videon e ministres sĂ« Brendshme Albana Koçiu, qĂ« paralajmĂ«ronte aksionin e bllokimeve. MegjithatĂ« Besiani vazhdoi ta pĂ«rdorte monopatinĂ«n edhe dy javĂ« tĂ« tjera, derisa mĂ« 20 tetor, kur doli nga puna, u ndalua nga njĂ« patrullĂ« nĂ« rreth-rrotullimin e rrugĂ«s “Papa Gjon Pali II”.

“Ndalova normalisht, sepse nuk kam asgjĂ« kundĂ«r policisĂ«, e cila bĂ«n detyrĂ«n,” tregon Besiani, i cili e pĂ«rshkruan momentin e ndalimit tĂ« paqartĂ« nga ana administrative.

“KĂ«rkova arsyen e bllokimit dhe mĂ« cituan njĂ« urdhĂ«r verbal,” kujton ai. Monopatina iu mor pa i dhĂ«nĂ« asnjĂ« dokument apo procesverbal. Ai thotĂ« se me kĂ«mbĂ«nguljen e tij, oficeri e vendosi mjetin nĂ« sediljen e makinĂ«s sĂ« patrullĂ«s dhe, aq.

Tre ditë më vonë, në Komisariatin e Policisë Rrugore, iu kërkua të dorëzonte kërkesë me shkrim për të marrë informacion.

Dy javë pas kërkesës, Besiani u thirr në komisariat.

“Mendova se do tĂ« ma kthenin monopatinĂ«n, por nuk qĂ«lloi tĂ« ishte kĂ«shtu,” kujton ai, teksa shton se nĂ« komisariat mori njĂ« shkresĂ« dyfaqĂ«she ku thuhej se mjeti elektrik i ishte bllokuar pĂ«r 30 ditĂ« pĂ«r: shkelje tĂ« rregullave tĂ« qarkullimit, pamundĂ«si pĂ«r tĂ« vĂ«rtetuar pronĂ«sinĂ« dhe “refuzim pĂ«r t’iu ndaluar policisĂ«â€.

“TĂ« tria arsyet nuk qĂ«ndronin,” thekson ai. PĂ«r kĂ«tĂ« Besiani dorĂ«zoi ankesĂ« dhe prej fundit tĂ« tetorit Ă«shtĂ« ende nĂ« pritje tĂ« njĂ« pĂ«rgjigje. PatinĂ«n e pati blerĂ« rreth 550 euro dhe thekson se zotĂ«ron faturĂ«n, e cila ia vĂ«rteton pronĂ«sinĂ«.

Ilustrim grafik/Citizens.al

Kontradikta mes praktikës së policisë dhe bazës ligjore

Aksioni i policisë nisi pa një bazë të qartë dhe pa sqarimet e nevojshme publike, duke lënë qindra qytetarë, përfshirë Besianin, në një situatë të cunguar.

Deri më 11 nëntor policia bllokoi 1,426 patina, ndërsa komunikimet zyrtare mbetën të pjesshme, shpesh të paqarta dhe pa shpjegime të plota mbi arsyet dhe zgjatjen e operacionit.

Veprimet e policisë u bazuan në një vendim të ministres Albana Koçiu, i cili u botua në Fletoren Zyrtare katër ditë pasi aksioni kishte nisur. Ministria e konfirmoi këtë në një komunikim për Citizens.al.

PĂ«rfaqĂ«sues tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit thanĂ« pĂ«r Citizens.al se aksioni mbĂ«shtetej edhe nĂ« njĂ« urdhĂ«r tĂ« brendshĂ«m tĂ« datĂ«s 9 tetor. Por, ky zinxhir vendimesh krijoi njĂ« precedent tĂ« rrezikshĂ«m ku veprimi administrativ mori fuqi pĂ«rpara detyrimit pĂ«r t’u botuar nĂ« Fletore Zyrtare.

Pra urdhrat nisën të zbatoheshin pa u njoftuar ligjërisht publiku. Mjaftoi një dalje në Facebook. Kjo paqartësi operacionale duket se mbështetet nga një boshllëk edhe më i madh ligjor.

Drejtoria e PĂ«rgjithshme e ShĂ«rbimeve tĂ« Transportit Rrugor (DSHTRR) konfirmoi pĂ«r Citizens.al se “patinat elektrike lejohen tĂ« qarkullojnĂ« nĂ« rrugĂ«â€, sepse neni 344 i VKM-sĂ« nr.153 i trajton ato “nĂ« analogji me biçikletat” nĂ« zbatim tĂ« Nenit 180 tĂ« Kodit Rrugor.

Në mungesë të një neni të posaçëm, rregullat e biçikletave funksionojnë si normë e huazuar për patinat: ato mund të lëvizin në rrugë dhe duhet të përdorin korsitë e biçikletave, kur ekzistojnë, duke respektuar të njëjtat rregulla të drejtimit, ndriçimit, sinjalizimit etj.

Ndryshimi i vitit 2021 e formalizoi termin “patina elektrike” nĂ« Kod Rrugor duke i lejuar pĂ«r qarkullim. Por nuk u shoqĂ«rua me kuadĂ«r tĂ« plotĂ« rregullator.

Kodi Rrugor nuk përmban nen të posaçëm për to, ndërsa bashkitë dhe policia nuk kanë akte nënligjore që të përcaktojnë qartë shpejtësinë, zonat e lejuara apo kufizimet teknike.

Në këtë amulli, qytetarët gjenden të penalizuar për përdorimin e një mjeti që ligji e lejon, por rregullat e zbatimit të tij mungojnë. Pikërisht këtu lind paradoksi: e drejta ekziston, por zbatimi i saj varet nga interpretimi i autoriteteve, duke e kthyer sigurinë rrugore në një proces të paqëndrueshëm dhe arbitrar.

“Aksion i tepruar dhe arbitrar”

Autoritetet e nisën aksionin pas një numri incidentesh. Ndërkohë, në dy raportime të mëparshme të Citizens.al u vu re konfuzion prej qytetarëve, protesta spontane dhe mungesë transparence.

Për të kuptuar ndikimin real tek përdoruesit, Citizens.al zhvilloi një pyetësor në të cilin u përgjigjën 40 qytetarë që ishin përballur direkt me operacionin policor, një prej të cilëve edhe Besian Kozma.

Pjesa dĂ«rrmuese e tĂ« anketuarve thanĂ« se e pĂ«rdornin monopatinĂ«n pĂ«r lĂ«vizje tĂ« pĂ«rditshme, kryesisht pĂ«r nĂ« punĂ« (90%), ndĂ«rsa 10% pĂ«r shĂ«rbime “delivery”. Ky profil i pĂ«rdorimit sugjeron se monopatinat nuk janĂ« thjesht mjete rekreative, por alternativĂ« e lĂ«vizjes urbane, veçanĂ«risht pĂ«r ata qĂ« nuk pĂ«rballojnĂ« dot kosto tĂ« larta transporti.

Ilustrim gjatë aksionit policor të datës 13 tetor/Citizens.al

Anketa vë në dukje mungesën e transparencës në zbatimin e aksionit policor pasi shumica (59%) e përdoruesve thanë se nuk morën asnjë dokument zyrtar në momentin e bllokimit.

Shumica u ndaluan nĂ« mĂ«ngjes, rrugĂ«s pĂ«r punĂ« (65%), duke e kthyer ndĂ«rhyrjen nĂ« njĂ« goditje direkte mbi lĂ«vizshmĂ«rinĂ« e qytetarĂ«ve, pjesa dĂ«rrmuese (90%) e tĂ« cilĂ«ve e konsideruan aksionin “tĂ« tepruar dhe tĂ« padrejtĂ«â€, si dhe bllokimin 30-ditor “arbitrar”.

AsnjĂ« pĂ«rdorues nuk e ka vlerĂ«suar pĂ«r Citizens.al aksionin si “tĂ« drejtĂ« dhe tĂ« nevojshĂ«m”. Kjo tregon njĂ« hendek tĂ« qartĂ« midis perceptimit qytetar dhe justifikimit institucional pĂ«r sigurinĂ« rrugore.

“PĂ«r mua kanĂ« vepruar shumĂ« gabim, sepse na kanĂ« dĂ«mtuar nĂ« pĂ«rditshmĂ«rinĂ« tonĂ«, mund t’i hartonin rregullat edhe pa bĂ«rĂ« njĂ« aksion tĂ« tillĂ«,” thotĂ« Besiani.

Pothuajse të gjithë (93%) thanë se e kishin përjetuar këtë periudhë pa monopatinë si të kushtueshme në kohë dhe para. Qytetarët janë orientuar drejt transportit urban (43%) ose ecjes (45%), ndërsa 12% drejt taksive. Ky ndryshim ka krijuar ngarkesë financiare dhe kohore për përdoruesit aktivë të këtyre mjeteve.

“PĂ«r momentin lĂ«viz ose me biçikletĂ« ose me urban, por kjo periudhĂ« ka treguar se çfarĂ« efekti ka dhĂ«nĂ« nĂ« lĂ«vizje sepse tĂ« gjithĂ« ne qĂ« kishim patina dhe na u bllokuan, ose po pĂ«rdorim makinĂ« ose urbanin duke ndikuar nĂ« trafik,” komenton Besiani.

“Problemi nuk janĂ« mjetet, por mungesa e rregullave”

Shumica (62%) e të anketuarve besojnë se monopatinat janë problem vetëm kur përdoren pa rregulla. Vetëm 20% i konsiderojnë ato rrezik serioz. Në të njëjtën linjë, shumica mbështesin përdorimin në korsitë e biçikletave, por pranojnë se për këtë përdorim duhet të ketë kufizime.

“TĂ« dalin ekspertĂ« dhe ta vlerĂ«sojnĂ« kĂ«tĂ« gjĂ«, normalisht tĂ« ketĂ« rregulla dhe tĂ« ndĂ«shkohet cilido qĂ« nuk i zbaton, jo tĂ« penalizohen tĂ« gjithĂ«,” vijon Besiani.

Rekomandimet e tĂ« anketuarve nga Citizens.al synojnĂ« balancimin mes sigurisĂ« rrugore dhe tĂ« drejtĂ«s pĂ«r lĂ«vizje. Ata shprehen me dakordĂ«si se patinat elektrike duhet tĂ« kenĂ« kufizim moshe dhe shpejtĂ«sie, t’u kĂ«rkohet regjistrim, identifikim dhe siguracion mjeti, sidomos nĂ« rastet e pĂ«rdorimit tregtar, dhe ndĂ«shkim me gjoba dhe konfiskime nĂ« rastet e shkeljeve tĂ« pĂ«rsĂ«ritura.

Anketa e Citizens.al tregon se pjesa më e madhe e përdoruesve të monopatinave nuk i kundërshtojnë rregullat, përkundrazi, i kërkojnë. Por bllokimi 30-ditor, pa paralajmërim dhe pa procedura të rregullta, është perceptuar si masë ndëshkuese dhe e padrejtë.

Kështu, debati për monopatinat nxjerr në pah një realitet të thellë: qytetet e mëdha si Tirana, kërkojnë politika të qarta dhe afatgjata të lëvizshmërisë dhe jo përndjekje me operacione të papritura policore.

The post “U zgjuam ilegalĂ«â€, konfiskimi i monopatinave pa procedura tĂ« qarta appeared first on Citizens.al.

↗

5 finalistĂ«t e projektit qĂ« zhvendos “Zyber Hallullin”

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Korporata e Investimeve Shqiptare (KISH) ka publikuar listĂ«n e pesĂ« grupeve tĂ« kualifikuara pĂ«r fazĂ«n e dytĂ« tĂ« konkursit pĂ«r projekt-propozim dhe investim nĂ« lidhje me “Korpusin e Inspektorateve” dhe “ShtĂ«pinĂ« e re tĂ« fĂ«mijĂ«ve ‘Zyber Hallulli’”, qĂ« parashikohet tĂ« ndĂ«rtohet nĂ« rrugĂ«n e “Gramoz Pashko”.

Njoftimi u bë dy javë pasi Citizens.al raportoi për planet e ngritjes së një ndërtese shumëkatëshe në truallin aktual të jetimores, në rrugën e Elbasanit, duke nxitur diskutim mbi transparencën dhe fatin e institucioneve publike në zonat më të lakmuara të kryeqytetit.

Sipas njoftimit të bërë publik më 10 nëntor, KISH ka përzgjedhur pesë propozime nga gjithsej 13 aplikime që u paraqitën me projekt-ide në fazën e parë të procedurës konkurruese.

Të kualifikuarit për fazën e dytë janë:

  • MOTUS me bashkĂ«punĂ«torĂ« Asab, Son Engineering & Construction, Rojkind Arquitectos S.C dhe Julian Kasharaj
  • BE-IS dhe CEBRA Arkitekter A/S, me LOFT Architects dhe Superflex Studio*
  • Gruppo Koni SRL, qĂ« pĂ«rfshin Stefano Boeri Architetti, Gross.Max, AEI Progetti dhe artistin Patrick Tuttofuoco, sĂ« bashku me kontraktorĂ« lokalĂ«
  • PROGEEN me Taller Hector Barroso, Studio B&L, Doriana Bleta, Agim Seranaj dhe Ardian Paci
  • DIAGONAL Projektim & Zbatim + ASL shpk me Carrilho da Graca Arquitectos

Aplikimi i “BE-IS” (sipĂ«rmarrje e Hamz Islamajt) Ă«shtĂ« kualifikuar me kusht tĂ« pĂ«rkthimit tĂ« pasqyrave financiare brenda 20 ditĂ«ve.

Sipas KISH, këto 5 aplikime plotësojnë kriteret teknike të fazës së parë dhe do të ftohen të dorëzojnë propozimet e plota pas përfundimit të periudhës së ankimimit, që zyrtarisht përfundon të martën 18 nëntor, shtatë ditë nga marrja e njoftimit.

Ilustrim grafik, Shtëpia e Fëmijës Zyber Hallulli dhe zona e ish-vilave gjermane/Citizens.al

Nuk ka një ditë të publikuar se kur do të jetë faza e dytë, ajo e shpalljes së fituesve të konkursit, e cila i shpërblen finalistët me nga 40,000 euro.

NĂ« thirrjet e tjera KISH ka vepruar kryesisht me njĂ« periudhĂ« prej tre muajsh distancĂ« mes fazave, çka do tĂ« thotĂ« se me gjasĂ« fituesi i konkursit pĂ«r jetimoren “Zyber Hallulli” tĂ« shpallet nĂ« janar ose shkurt 2026.

Konkursi synon tĂ« pĂ«rcaktojĂ« projektin fitues pĂ«r ndĂ«rtimin e njĂ« kompleksi tĂ« ri multifunksional prej sĂ« paku 17 katesh nĂ« vendin ku ndohet aktualisht jetimorja, dhe zhvendosjen e saj bashkĂ« tĂ« inspektoratit tĂ« punĂ«s nĂ« njĂ« strehĂ« tĂ« re te rruga “Gramoz Pashko” te ish-rezidencat e diplomatĂ«ve tĂ« GjermanisĂ« Lindore.

Megjithatë, procesi vijon të shoqërohet me debat publik, pasi trualli ndodhet në një nga zonat më të shtrenjta urbane të Tiranës dhe shkrirja e funksioneve sociale me zhvillimet komerciale ka ngritur pikëpyetje mbi prioritetet e qeverisë.

Vlen tĂ« theksohet se zona e ish-vilave gjermane te rruga “Gramoz Pashko”, qe ofruar nga KISH si incentivĂ« pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar kullĂ« deri nĂ« 25 kate pĂ«r investitorin qĂ« do tĂ« merrte pĂ«rsipĂ«r ndĂ«rtimin e BibliotekĂ«s sĂ« re KombĂ«tare tĂ« ish-Garda e RepublikĂ«s, thirrje e cila dĂ«shtoi dy herĂ« pĂ«r tĂ« ngjallur interes.

Nga lista paraprake e thirrjes pĂ«r “Zyber Hallullin”, “Progeen” dhe “Diagonal Projektim & Zbatim” kanĂ« konkurruar dhe fituar thirrje tĂ« mĂ«parshme tĂ« KISH.

Zonat e hedhura për zhvillim nga KISH/Citizens.al

Prej muajit prill, “Diagonal Projektim & Zbatim” (sipĂ«rmarrje e Nikolin JakĂ«s), nĂ« ortakĂ«ri me “Albanian Investment Construction” (sipĂ«rmarrje e Alban PezĂ«s) Ă«shtĂ« nĂ« negociata me KorporatĂ«n pĂ«r zhvillimin e projektit tĂ« rijetĂ«zimit tĂ« Stadiumit “Selman StĂ«rmasi”.

NĂ« ofertĂ«n e tyre fituese, ata i ofronin KorporatĂ«s 46.5% tĂ« sipĂ«rfaqes prej 103.5 mijĂ« m2 ndĂ«rtime tĂ« reja nĂ« tokĂ« shtetĂ«rore. NĂ« fund tĂ« muajit tetor, KISH tha pĂ«r Citizens.al se nuk kishte ende njĂ« kontratĂ« tĂ« nĂ«nshkruar pasi “negociatat vijojnĂ«â€.

“Progeen” (sipĂ«rmarrje e Genc Kuçukut), Ă«shtĂ« gjithashtu nĂ« negociata me KISH, pasi nĂ« shtator “Aiba Kompani” (sipĂ«rmarrje e Armand DukĂ«s) u tĂ«rhoq nga ndĂ«rtimi i Kompleksit Qeveritar nĂ« KomunĂ«n e Parisit, nĂ« kĂ«mbim tĂ« lejes pĂ«r 3 kullat 25-katĂ«she “VOID Tower” te ish-Agjencia Telegrafike Shqiptare (ATSH).

“Progeen” ofronte 45% tĂ« sipĂ«rfaqes, kundrejt 46.1% qĂ« ofronte “Aiba”. KISH konfirmoi pĂ«r Citizens.al vijimin e negociatave.

SĂ« bashku me thirrjen pĂ«r “rijetĂ«zimin” e Pallatit tĂ« Sportit Asllan Rusi, – ku projekti i MVRDV-sĂ« Ă«shtĂ« marrĂ« pĂ«rsipĂ«r nga Trema Tech (sipĂ«rmarrje e Ilir dhe Bledar TrebickĂ«s) dhe dy kompani me seli nĂ« HolandĂ«, – kĂ«to janĂ« tre thirrjet pĂ«r tĂ« cilat KISH Ă«shtĂ« zyrtarisht nĂ« negociata pĂ«r njĂ« kontratĂ« sipĂ«rmarrjeje nĂ« prona publike nĂ« TiranĂ«.

Lexoni gjithashtu:

The post 5 finalistĂ«t e projektit qĂ« zhvendos “Zyber Hallullin” appeared first on Citizens.al.

↗

NjĂ« paralele me SerbinĂ« – A Ă«shtĂ« mĂ« sheshi “mashĂ« presioni” ndaj pushteteve?

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Prej nëntorit 2024, Serbia ka qenë skenë e protestave masive. Studentë, qytetarë, punëtorë dhe aktivistë të shoqërisë civile kanë mbushur rrugët për të kërkuar llogaridhënie, transparencë dhe drejtësi.

NjĂ« katastrofĂ« inxhinierike – shembja e çatisĂ« sĂ« njĂ« stacioni hekurudhor nĂ« Novi Sad qĂ« la 15 tĂ« vdekur – shĂ«rbeu si katalizator revolte, qĂ« u shtri nĂ« dhjetĂ«ra qytete, duke pĂ«rfshirĂ« Beogradin.

NĂ« ShqipĂ«ri, ndĂ«rkohĂ«, protestat e ngjashme duket se shuhen pa arritur tĂ« kristalizohen nĂ« lĂ«vizje tĂ« qĂ«ndrueshme. PavarĂ«sisht situatave dhe ngjarjeve tĂ« ndryshme qĂ« kanĂ« ngjallur revolta dekadĂ«n e fundit, ka munguar njĂ« gur çakmaku i aftĂ« pĂ«r t’i ndezur apo mbajtur protestat gjallĂ« pĂ«r shumĂ« kohĂ«.

Disa fajësojnë fuqinë e pushtetit qeveritar, të tjerë amullinë opozitare dhe mungesën e alternativave frymëzuese.

Historia tregon se sistemi politik ndryshoi në Shqipëri pasi qendra e Tiranës u mbush me mijëra qytetarë që më 20 shkurt 1991 rrëzuan statujën e diktatorit Hoxha. Por, sot, rreth 35 vite më vonë, qendra nuk ruan asnjë kujtim nga ajo ngjarje dhe rrallëherë shërben për manifestime politike.

Në pamje të parë duket sikur sheshet nuk janë më hapësira proteste dhe rezistence siç po ndodh në vendet fqinje.

Sheshi si skenografi e kontrolluar

Sheshi Skënderbej i ngjan sot një gunge të madhe me pllaka, ku për shkak të pjerrtësive është e vështirë të organizohen evente, lëre më protesta.

Përgjithësisht eventet zënë anët e sheshit ku skelat apo logjistika nuk rrezikohen të bien, ndërsa edhe për vetë pushtetin organizimet elektorale në qendër kanë rezultuar jo me të njëjtin shkëlqim si dikur.

Arkitekti dhe aktivisti Migen Qiraxhi thotĂ« pĂ«r Citizens.al se ky lloj transformimi urban nuk Ă«shtĂ« “i pafajshĂ«m”. PĂ«r tĂ«, qasja e ndjekur me zhvillimin gjatĂ« dhjetĂ«vjeçarit tĂ« fundit i ka dhĂ«nĂ« hapĂ«sirave nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, njĂ« aspekt mĂ« sĂ« shumti skenografik se sa jetik pĂ«r qytetarĂ«t.

“Sheshet tashmĂ« janĂ« pĂ«r t’u fotografuar, jo pĂ«r t’u jetuar. PĂ«rdoren pĂ«r evente tĂ« kontrolluara, jo pĂ«r debat e pjesĂ«marrje qytetare,” thotĂ« Qiraxhi, i cili angazhohet si koordinator projektesh pranĂ« organizatĂ«s “QĂ«ndresa Qytetare”.

Ai e quan kĂ«tĂ« proces “arkitekturĂ« tĂ« dekurajimit qytetar”. Sa mĂ« i madh dhe mĂ« spektakolar tĂ« jetĂ« sheshi, aq mĂ« e vĂ«shtirĂ« Ă«shtĂ« ta ndjesh masivitetin e protestĂ«s.

“Protesta e studentĂ«ve e vitit 2018 dukej masive nĂ« rrugĂ«n e KavajĂ«s dhe jepte motivim; ndĂ«rkaq, po e njĂ«jta, kur u zhvendos nĂ« shesh dhe bulevard, demotivonte, pasi raportet e masĂ«s me hapĂ«sirĂ«n pĂ«rmbyseshin,” kujton Qiraxhi.

“Nga ana tjetĂ«r, sheshi SkĂ«nderbej nuk Ă«shtĂ« as i ndriçuar qĂ« tĂ« mundĂ«sojĂ« njĂ« agora pĂ«r qytetarĂ«t nĂ« orĂ«t pa rreze dielli,” shton ai.

Sipas Qiraxhit pushteti nĂ« TiranĂ« ka mĂ«suar tĂ« marrĂ« edhe formĂ«n e qytetarit qĂ« proteston. Ai kujton kĂ«tu rastet kur pĂ«r tĂ« dekurajuar protestat studentore tĂ« dhjetorit 2018, Kryeministri Rama organizonte takime me ta dhe shfaqej me tezĂ«n “edhe unĂ« jam student, kur do flasim?!”.

Për Qiraxhin, e njëjta qasje u pa edhe në vitin 2013 në protestën kundër planit për të demontuar në Shqipëri armët kimike të regjimit sirian të Bashar al-Assad.

“Ashtu si Vuçiç nĂ« Beograd pĂ«rpiqet tĂ« pĂ«rvetĂ«sojĂ« kĂ«rkesat e qytetarĂ«ve. ËshtĂ« njĂ« taktikĂ« pĂ«r tĂ« neutralizuar pĂ«rballjen,” analizon ai.

Protestat u zhvendosën në rrjetet sociale

Përballë një qasje të tillë të zhvillimit urban, por edhe social, ku dimamikat ekonomike dhe të jetës kanë shtyrë drejt një individualizmi më të theksuar, revolta popullore është shprehur kryesisht në hapësirat digjitale.

PĂ«r Ivan BlaĆŸević, menaxher programi nĂ« “European Fund for the Balkans”, kjo zhvendosje nga sheshi te rrjetet sociale Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« transformimi mĂ« tĂ« gjerĂ«.

“Nuk Ă«shtĂ« dobĂ«sim, por transformim i mĂ«nyrĂ«s sesi shprehet energjia qytetare. Rrjetet sociale kanĂ« hapur hapĂ«sira tĂ« reja pĂ«r organizim dhe solidaritet, sidomos pĂ«r tĂ« rinjtĂ« dhe grupet e margjinalizuara,” thotĂ« ai pĂ«r Citizens.al.

Megjithatë, ai paralajmëron për rrezikun e fragmentimit pasi angazhimi digjital është më i menjëhershëm, por njëkohësisht më i brishtë. 

“HapĂ«sira digjitale zgjeron rrezen e protestĂ«s, por humbet pĂ«rvojĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t fizike qĂ« i jep forcĂ« lĂ«vizjeve,” thekson BlaĆŸević.

Sipas tij protestat online nuk munden të përcjellin momentin e përbashkët të kundërshtimit. Prandaj sfida qëndron te lidhja e dy formave të angazhimit në mënyrë që mobilizimi digjital të përkthehet në pjesëmarrje qytetare reale me ndikime politike konkrete.

Por, pĂ«rtej kĂ«tyre aspekteve, BlaĆŸević sheh njĂ« tjetĂ«r dimension shqetĂ«sues, normalizimin e autoritarizmit, pĂ«rmes humbjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s publike si simbol politik.

“Kur sheshet bĂ«hen sterile, tĂ« kontrolluara apo tĂ« komercializuara, qytetarĂ«t humbasin prirjet e pjesĂ«marrjes, tĂ« debatit dhe tĂ« mbajtjes sĂ« pushtetit pĂ«rgjegjĂ«s. Kjo gĂ«rryen thelbin e demokracisĂ«,” thotĂ« BlaĆŸević.

Nga kolektivi tek individi

Në Shqipëri, mungesa e një ekosistemi të organizimit qytetar, universitetet e dobëta, sindikatat inekzistente, dhe mediat me hapësira të kufizuara, kanë bërë që protesta të shihet më shumë si shpërthimi i një revolte se sa një proces angazhimi qytetar.

“Kur qytetarĂ«t e perceptojnĂ« sistemin politik si tĂ« korruptuar apo tĂ« pandjeshĂ«m, protestat bĂ«hen mĂ« shumĂ« shprehje frustrimi sesa mjete strategjike pĂ«r ndryshim,” komenton BlaĆŸević.

Qiraxhi, i cili me “QĂ«ndresĂ«n Qytetare” ka organizuar dhe marrĂ« pjesĂ« nĂ« disa protesta qytetare, e pĂ«rkufizon kĂ«tĂ« si “revoltĂ« nĂ« mungesĂ« tĂ« institucioneve”. Ai thotĂ« se nĂ« kĂ«to kushte, rrjetet sociale janĂ« bĂ«rĂ« strehĂ« e vetme e shprehjes publike, por pa mundĂ«si reale pĂ«r t’u pĂ«rkthyer nĂ« veprime politik.

Ndryshe, në Serbi, protestat e periudhës 2024-2025 kthyen fizikisht qytetarët në rrugë dhe qendrat e qyteteve, një zhvillim simbolik dhe domethënës për kundërvënien dhe rezistencën ndaj autoritetit dhe abuzimeve të pushtetit. 

Në Shqipëri, ndërkohë, qytetarët duket se nuk kanë ndonjë ndryshim nga turistët, të cilët si vizitorë fotografojnë rrugët, sheshet, por nuk i zotërojnë apo përdorin politikisht ato.

Kështu, nëse sheshi është pasqyra e një shoqërie demokratike, atëherë ajo që mungon në Tiranë nuk është vetëm vendi dhe qasja fizike, por edhe vetë marrëdhënia e qytetarit me sistemin, pushtetin dhe me njëri-tjetrin.

“Humbja e sheshit Ă«shtĂ« humbje e kujtesĂ«s demokratike. Rikthimi i tij Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r tĂ« mbajtur gjallĂ« vetĂ« jetĂ«n demokratike nĂ« Ballkan,” thekson BlaĆŸević.

Lexoni gjithashtu:

The post NjĂ« paralele me SerbinĂ« – A Ă«shtĂ« mĂ« sheshi “mashĂ« presioni” ndaj pushteteve? appeared first on Citizens.al.

↗

Projektligji për mbetjet: Mes transparencës së kufizuar dhe rrezikut për interesa private

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Projektligji pĂ«r “PĂ«rgjegjĂ«sitĂ« e zgjeruara tĂ« prodhuesve” synon tĂ« pĂ«rafrojĂ« ShqipĂ«rinĂ« me standardet evropiane pĂ«r menaxhimin e mbetjeve, por njĂ« analizĂ« e organizatave tĂ« shoqĂ«risĂ« civile ka ngritur dyshime mbi transparencĂ«n dhe pĂ«rmbajtjen e tij.

Ligji, i cili pritet të përcaktojë mënyrën se sa dhe si bizneset do të paguajnë për ndotjen që shkaktojnë, thuhet se përmban boshllëqe ligjore dhe kontradikta që mund të favorizojnë interesa private.

Ekspertët kërkojnë që Kuvendi ta rishikojë thellësisht draftin për të shmangur rreziqe të korrupsionit dhe pasoja ekonomike për qytetarët.

Një ligj i nevojshëm, por i paqartë

Projektligji pĂ«r “PĂ«rgjegjĂ«sitĂ« e zgjeruara tĂ« subjekteve prodhuese tĂ« produkteve qĂ« gjenerojnĂ« mbetje” u prezantua nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij viti si hap drejt ekonomisĂ« qarkulluese dhe pĂ«rafrimit me direktivat evropiane.

Por një analizë e përpiluar nga Qendra Shqiptare për Kërkime Ekonomike (ACER) dhe Instituti Shqiptar i Shkencave (AIS), ka nxjerrë në pah boshllëqe të dukshme në transparencë, paqartësi në formulime dhe mangësi të llogaritjeve financiare, që mund të prekin drejtpërdrejtë qytetarët.

Analiza, e përpiluar me mbështetje nga Fondacioni Westminster për Demokraci, paralajmëron se projektligji në formën aktuale mund të legjitimojë struktura private, pa dhënë garanci publike mbi kostot dhe kontrollin e fondeve.

Projektligji bazohet nĂ« direktivĂ«n kuadĂ«r tĂ« BE-sĂ« (2008/98/EC), duke synuar qĂ« prodhuesit tĂ« mbajnĂ« pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r mbetjet e produkteve tĂ« tyre pas pĂ«rdorimit. Ai parashikon ngritjen e ShoqĂ«rive pĂ«r PĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e Zgjeruar tĂ« Prodhuesve (SHPZP) – entitete qĂ« do tĂ« menaxhojnĂ« financimet dhe organizimin e mbledhjes, riciklimit e trajtimit tĂ« mbetjeve.

Formulimi i pikës 8 në Nenin 3 të projektligjit/Citizens.al

Por ndĂ«rsa nĂ« shtetet e BE-sĂ« kĂ«to struktura janĂ« tĂ« rregulluara si entitete jofitimprurĂ«se, drafti shqiptar i trajton si shoqĂ«ri tregtare, duke hapur rrugĂ« pĂ«r pĂ«rfitime ekonomike nga njĂ« mekanizĂ«m qĂ« duhej tĂ« funksiononte sipas parimit “ndotĂ«si paguan”.

Gjatë prezantimit të opinionit alternativ, zhvilluar në Tiranë më 29 tetor, me praninë e deputetëve të komisioneve parlamentare për mjedisin dhe ekonominë, eksperti ligjor Viktor Gumi, evidentoi disa pika kritike.

Kështu, sipas analizës së kryer nga ACER, AIS dhe grupet e organizatave të tjera të thirrura prej tyre, projektligji u shoqërua me transparencë të kufizuar në hartimin dhe konsultimin e tij.

Ai u publikua për konsultim vetëm për 40 ditë dhe mori vetëm katër komente, ndonëse ndikon drejtpërdrejt te bizneset, konsumatorët dhe bashkitë, teksa këto të fundit duket se nuk janë konsultuar, duke shkelur kështu ligjin për vetëqeverisjen vendore.

Drafti paraprak ka paqartĂ«si nĂ« terminologji dhe referenca ligjore. Teksti rezulton t’i referohet ligjeve tashmĂ« tĂ« shfuqizuara dhe pĂ«rdor terma tĂ« papĂ«rcaktuar si “trajtim”, “pĂ«rpunim” apo “rryma tĂ« mbetjeve”, duke rritur rrezikun e interpretimit tĂ« gjerĂ« administrativ.

Grupi i ekspertëve të organizatave joqeveritare të përfshira në analizën e ACER dhe AIS ka konstatuar kontradiktë mes interesit publik dhe privat.

Konkretisht, problemi shihet te SHPZP-të, të cilat janë parashikuar si shoqëri fitimprurëse, ndonëse dokumenti shoqërues (RIA) i përcakton si organizata që nuk duhet të gjenerojnë fitime.

Kjo mospërputhje krijon rrezik për keqpërdorim të mundshëm të fondeve që do të mblidhen në emër të mbrojtjes së mjedisit.

Përveç këtyre problematikave, projektligji duket se lë vend për rreziqe në procedurat inspektuese. Neni 23 parashikon që zbatimi i ligjit të kontrollohet nga disa struktura të ndryshme inspektimi, duke shtuar kështu mundësinë për korrupsion.

Formulimi i Nenit 23 të projektligjit/Citizens.al

Fatura e riciklimit bie mbi konsumatorin

Ligji parashikon që prodhuesit të paguajnë kontribute financiare te SHPZP-të për mbledhjen e mbetjeve, kosto që pritet të reflektohen në rritjen e çmimeve për konsumatorët.

NdĂ«rkohĂ«, bizneset qĂ« tashmĂ« paguajnĂ« taksa pĂ«r ambalazhe plastike dhe qelqi do tĂ« pĂ«rjashtohen nga kontributi i ri – pa ndonjĂ« mekanizĂ«m kompensimi apo transparencĂ« mbi shumat ekzistuese qĂ« derdhen nĂ« buxhet.

NĂ« analizĂ«n e RIA-s, vetĂ« qeveria pranon se konsumatorĂ«t “mund tĂ« pĂ«rballen me çmime mĂ« tĂ« larta pĂ«r produktet”, ndĂ«rsa familjet me tĂ« ardhura tĂ« ulĂ«ta mund tĂ« kenĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« pĂ«rballimin e kostove tĂ« reja tĂ« menaxhimit tĂ« mbetjeve.

Megjithatë, projektligji nuk përmban asnjë llogaritje të ndikimit financiar, një boshllëk që ekspertët e grupit të ACER dhe AIS konsiderojnë shkelje të parimit të sigurisë juridike.

NĂ« tryezĂ«n e mbajtur pĂ«r diskutime, deputetĂ«t e pranishĂ«m si Zamira Sinaj, Klodiana Çapja, Gjin Gjoni, Redi Muçi, pranuan se projektligji ishte kaluar pa njĂ« konsultim tĂ« gjerĂ« dhe ftuan ekspertĂ«t dhe organizatat joqeveritare qĂ« t’i shprehnin gjetjet e tyre edhe pranĂ« Kuvendit.

Ndërkohë, Gjergj Buxhuku nga Konfindustria, shprehu rezerva për punën e deritanishme duke kritikuar prirjen e hartimit të ligjeve pa aktet nënligjore.

Drafti ngarkon qeverinĂ« qĂ« “brenda 2 viteve tĂ« nxjerrĂ« aktet nĂ«nligjore”, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« fund tĂ« tij thotĂ« se “hyn nĂ« fuqi 15 ditĂ« pas botimit nĂ« Fletoren Zyrtare” dhe “efektet i fillon pas datĂ«s 1 qershor”.

Buxhuku tha se në këtë mënyrë bëhen ligje të pazbatueshme dhe për këtë u kërkoi deputetëve të jenë më qytetarë në lidhje me këtë ligj larg lobimeve dhe ndasive politike.

Opinioni vlerĂ«sues i hartuar nga ACER dhe AIS propozon qĂ« tĂ« organizohen seanca dĂ«gjimore me bashkitĂ« dhe bizneset e prekura, teksa draftit t’i pĂ«rmirĂ«sohet gjuha ligjore dhe efektet financiare pĂ«r konsumatorin dhe buxhetin e shtetit tĂ« jenĂ« tĂ« llogaritura qartĂ«.

Ligji për përgjegjësitë e zgjeruara të prodhuesve shihet si hap i domosdoshëm për zbatimin e standardeve mjedisore të BE-së, por sipas ACER dhe AIS, në formën aktuale mbart rreziqe serioze për abuzime.

Lexoni gjithashtu:

The post Projektligji për mbetjet: Mes transparencës së kufizuar dhe rrezikut për interesa private appeared first on Citizens.al.

↗

“ShĂ«nime nga leksioni i hapur i Samir Manes nĂ« Universitetin Politeknik”

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Në përgjithësi, kur biznesi futet në universitet, kufiri mes dijes dhe interesit zbehet. Në një vend si Shqipëria, ku interesi privat dhe ndërtimi po udhëheqin debatin mbi hapësirat publike, arkitektura po bëhet më shumë një instrument i tregut sesa një reflektim mbi zhvillimin urban.

Prania e sipĂ«rmarrĂ«sve, si Samir Mane nĂ« auditorin e Universitetit Politeknik tĂ« TiranĂ«s (UPT) prezantohen si takime me “mbĂ«shtetĂ«sit e kreativitetit” duke vĂ«nĂ« thelbĂ«sisht nĂ« diskutim idenĂ« se universitetet publike kultivojnĂ« mendje kritike apo thjeshtĂ« fuqi punĂ«tore.

“ArkitektĂ«t shqiptarĂ« janĂ« mĂ« tĂ« lirĂ«â€

NjĂ« makinĂ« luksoze Bentley dalloi pĂ«rpara UPT-sĂ« mĂ«ngjesin e sĂ« hĂ«nĂ«s. Nga modeli Mulsanne Extended Wheelbase i vitit 2017 – çmuar nĂ« internet rreth €350,000 – doli sipĂ«rmarrĂ«si Samir Mane, i ftuar nga Fakulteti i ArkitekturĂ«s dhe UrbanistikĂ«s (FAU) pĂ«r njĂ« leksion tĂ« hapur me studentĂ«t.

SipĂ«rmarrĂ«si, mbĂ«shtetĂ«s i konkursit “Riciklo-Kreativ” tĂ« FAU-t, u prit nga dekani Armand Vokshi dhe njĂ« auditor i mbushur plot.

Megjithatë, për mua që e ndoqa leksionin, mu duk se interesi i studentëve pjesëmarrës ishte më tepër për një vend pune në grupin BALFIN sesa për debat mbi zhvillimin urban dhe etikën e ndërtimit.

KĂ«shtu, nĂ« vend tĂ« njĂ« bashkĂ«bisedimi kritik, ora me Manen u shndĂ«rrua nĂ« njĂ« vetĂ«-prezantim pĂ«r sukseset e tij si investitor. Ai foli pĂ«r “qĂ«ndrueshmĂ«ri”, por shmangu tĂ« flasĂ« pĂ«r ndikimin e projekteve qĂ« mbajnĂ« firmĂ«n e tij.

Mbase kjo ishte ajo qĂ« dhe unĂ« do tĂ« duhej tĂ« prisja, nisur nga titulli i leksionit: “Arkitektura dhe biznesi – Vizioni i njĂ« sipĂ«rmarrĂ«si qĂ« i ka paraprirĂ« kohĂ«s”.

Makina e sipërmarrësit S.Mane në UPT/Citizens.al

I pyetur nga Dekani Vokshi pĂ«r raportin mes arkitektĂ«ve vendas dhe tĂ« huaj, Mane tha se preferonte vendasit sepse “njohin mĂ« mirĂ« materialet, kontekstin dhe kanĂ« raport çmimi mĂ« tĂ« arsyeshĂ«m”. PĂ«r planet urbane, ai shtoi se “nuk janĂ« tĂ« qarta dhe duhen mĂ« afatgjate”.

Kur iu drejtua një pyetje nëse i dukej apo jo i qëndrueshëm tregu i ndërtimit në Tiranë, Mane u përgjigj me diplomaci:

“Nuk dua tĂ« keqinterpretohem nga opinioni im, por aktualisht nuk kemi projekte nĂ« TiranĂ«.”

Ky takim më nxiti të përmbledh në këtë shkrim historinë e sipërmarrjes që tregoi Mane dhe anët e diskutueshme në zhvillimet e projekteve të tij, kryesisht në ndërtim.

Mane drejton një nga konglomeratet më të mëdha private në Shqipëri që kalon kufijtë, duke përfshirë Kosovën, Maqedoninë e Veriut, Austrinë, Zvicrën, Greqinë, Italinë dhe Kanadanë.

Grupi i tij deklaron mbi 5,000 të punësuar në të gjitha vendet ku operon, ndërsa aktiviteti më i madh mbetet sektori i tregtisë me pakicë (retail), përmes markave si SPAR Albania, Neptun, Jumbo, dhe së fundmi Fashion Group Albania. 

Në sektorin financiar, kontrollon Tirana Bank, ndërsa në fushën e ndërtimit dhe pasurive të paluajtshme zotëron projekte të mëdha si Green Coast Resort & Residences, Rolling Hills, Univers City apo dhe Vlora Marina.

Ai paraqitet shpesh si “histori suksesi”. SĂ« fundmi u pĂ«rfshi edhe nĂ« Forbes si miliarderi i parĂ« shqiptar, por zgjerimi i tij i madhe ka ngjallur diskutime mbi pĂ«rqendrimin e pushtetit ekonomik, ndikimin nĂ« tregun e pasurive tĂ« paluajtshme dhe lidhjet me politikat publike qĂ« favorizojnĂ« zhvillimet e mĂ«dha urbane nĂ« ShqipĂ«ri.

Nga tregtia në ndërtim, historiku i sipërmarrjes

Mane e nisi sipërmarrjen si tregtar elektroshtëpiakesh në vitin 1993 kur themeloi kompaninë Alba Trade në Austri. Paralelisht nisi një grup investimi që do të quhej Balkan Finance Investment (BALFIN).

Sipërmarrësi S.Mane dhe dekani i FAU-t, A.Vokshi/Citizens.al

Asokohe ishte 25 vjeç. Kishte rreth dy vite qe kishte emigruar pas rënies së diktaturës. Nga Shqipëria qe larguar si student i gjeologji-minierave, studime të cilat për shkak të rrethanave nuk i mbylli dot.

Mane tregoi gjatë leksionit të hapur se emigrimi në Austri ishte vendimtar. Sipas tij, specifikat që gjeti në Vjenë atë periudhë e bënë të hidhte suksesshëm hapat e parë në sipërmarrje.

“NĂ«se do tĂ« kisha bĂ«rĂ« ndryshe duke emigruar nĂ« vende tĂ« tjera, them se nuk do t’ia kisha dalĂ« njĂ«soj,” tha ai.

Pas suksesit me elektroshtëpiaket dhe themelimit të filialit Neptun, në fillimvitet 2000, Mane vendosi të kthehej përfundimisht në Shqipëri.

Ai tregoi se investimi i parë që e lidhi me sektorin e ndërtimit ishte Qendra Tregtare Univers (QTU, 2005) në anë të autostradës Tiranë-Durrës.

Sipas tij, ky projekt me rreth 85 dyqane dhe hapĂ«sira rekreative u pĂ«rqendrua te funksionaliteti dhe synimi pĂ«r tĂ« rrĂ«zuar skepticizmin se “nuk shkohet deri nĂ« autostradĂ« pĂ«r dy kilogramĂ« domate”.

Investimi rezultoi i suksesshëm dhe pas QTU-së, Mane zgjeroi sipërmarrjen në tregtinë me pakicë duke hapur qendrën e dytë tregtare në lindje të Tiranës: Tirana East Gate (TEG, 2011).

Filozofia në këtë investim me 150 dyqane dhe zona rekreative ishte ndryshe. Sipas tij, u synua për një qasje më elitare me një zonë rezidenciale prej 250 vilash përreth: Rolling Hills.

Në vijim, kodrat e Lundrës dhe Mulletit u mbushën me projekte të ngjashme, të cilat sot shtrihen deri në Mjull-Bathore.

“Rreth 1.2 miliardĂ« euro janĂ« investuar nga sipĂ«rmarrje tĂ« tjera pĂ«rreth, tĂ« cilat e kanĂ« kthyer TEG-un nĂ« pikĂ« referimi,” u shpreh krenar Mane.

Projektet rezidenciale rreth TEG-ut/Citizens.al

Qasja si ndĂ«rtues e ktheu sĂ«rish Manen te QTU-ja krah sĂ« cilĂ«s grupi BALFIN ka zhvilluar njĂ« bllok rezidencial me pallate tĂ« quajtur Univers City (2018-2027). Ai tha se nĂ« kĂ«tĂ« projekt qĂ« synon shtimin me rreth 18,000 banorĂ« tĂ« zonĂ«s, filozofia ka qenĂ« pĂ«r tĂ« garantuar “apartamente tĂ« pĂ«rballueshme”.

“Ne tanimĂ« nuk ndĂ«rtojmĂ« thjesht pallate, por zona tĂ« plota urbane qĂ« kanĂ« jetĂ«,” u shpreh drejtuesi i grupit, Erion Avrami gjatĂ« prezantimit tĂ« projekteve.

Pas projekteve QTU-TEG, grupi BALFIN nisi ta gërshetojë ndërtimin me turizmin. Projekti fillestar dhe më madhor mbetet Green Coast (2015-2030) në Palasë me rreth 500 vila elitare, 7 hotele dhe mbi 100 dyqane, bare dhe restorante.

Projekti përkoi edhe me zhvillimin e infrastrukturës nga qeveria, me një tunel (2020-24) rreth 6 km që e lidhi Palasën direkt me Dukatin dhe Vlorën duke shmangur Llogaranë.

Paralelisht BALFIN vijoi investimet në turizëm me projektin Vala Mar në Gjirin e Lalzit (2017-2028), që parashikonte tre blloqe rezidenciale me vila.

“Shume keq, por s’kam qene asnjehere aty,” rrĂ«feu Mane gjatĂ« leksionit teksa shtoi se po mendonte ta vizitonte zonĂ«n sĂ« shpejti. 

Vlora Marina (2022-31) që parashikon një port jahtesh me rreth 440 vende ankorimi si dhe një bllok pallatesh me rreth 1,000 apartamente rezidenciale dhe hotelerie janë projekti radhës për grupin e Manes. 

Avrami tregoi më pas se grupi BALFIN parashikon investime edhe në Korçë dhe Lezhë. Kështu grupi i sipërmarrësit më të suksesshëm në vend mënjanon qartë kryeqytetin, ndryshe nga investitorë të tjerë të mëdhenj si Kastrati, Nova apo Fusha.

Investimet e kontestuara

Përtej suksesit të përcjellë gjerësisht nga shtrirja në media, por tashmë edhe në auditorët e universiteteve, Mane nuk ka pasur sukses në sektorin minerar.

S.Mane dhe E.Avram duke prezantuar në UPT/Citizens.al

NĂ« kĂ«tĂ« sektor ai hyri duke blerĂ« koncesionarin e shfrytĂ«zimit tĂ« kromit nĂ« BulqizĂ« “Albchrome” (ACR, 2013). Tre vite mĂ« pas, duke premtuar investime, grupi i tij pĂ«rfitoi nga qeveria zgjatje me 10 vite (deri 2040) tĂ« koncesionit.

Por aksidentet e vazhdueshme dhe shembjet nĂ« galeri (2015-20: 27 viktima) nxitĂ«n revoltĂ« mes minatorĂ«ve pĂ«r kushtet e punĂ«s. NjĂ« grupim i mbĂ«shtetur nga LĂ«vizja BashkĂ« – qĂ« asokohe vepronte si Organizata Politike – organizuan njĂ« valĂ« protestash.

Mane u vu nĂ« qendĂ«r tĂ« njĂ« fushate qĂ« e etiketoi publikisht atĂ« si “shtypĂ«s tĂ« punĂ«torĂ«ve”. NĂ« vitin 2021, BALFIN ia lĂ«shoi koncesionin turqve tĂ« Yildirim International Mining (YIM).

I pyetur për këtë tërheqje pavarësisht se investoi si njohës i gjeologji-minierave, Mane tha se ajo ndodhi prej luhatjeve të çmimit të kromit. Ai theksoi se nuk pendohej për investimet që kishte bërë, apo dhe humbjet.

“Biznesi nĂ« sektorin minerar Ă«shtĂ« i vĂ«shtirĂ« pĂ«r sa kohĂ« je i ekspozuar ndaj bursave ndĂ«rkombĂ«tare me çmime qĂ« luhaten thuajse çdo ditĂ«. Mendoj se jam tĂ«rhequr nĂ« momentin e duhur,” u shpreh kreu i BALFIN-it.

Në suksesin e qendrës tregtare TEG, për të cilën nuk u fol gjatë leksionit, ndihmoi dhe infrastruktura rrugore.

Investimi i Manes u trajtua nga qeveria si “strategjik” – edhe pse asokohe nuk kishte njĂ« ligj tĂ« mirfilltĂ« pĂ«r tĂ«. Projekti i UnazĂ«s sĂ« Madhe u vijua rreth 3 km pĂ«rtej nga Sauku nĂ« LundĂ«r pĂ«r ta qasur TEG-un me rrugĂ«.

Sot, fluksi “i qarkullimeve tĂ« jashtme” tĂ« kryeqytetit nuk Ă«shtĂ« unazor. Harta e UnazĂ«s sĂ« Madhe i ngjan njĂ« dardhe dhe qarkullimi futet medoemos nĂ« rrethrrotullimin e TEG-ut duke i shĂ«rbyer kĂ«saj qendre tregtare dhe zonĂ«s rezidenciale pranĂ« saj.

Sikur të mos mjaftonte kjo, anës TEG-ut u vendos edhe terminali i linjave ndërqytetase për juglindjen.

Kështu, pavarësisht përmbylljes së projektit të Unazës së Madhe, trafiku që gjenerohet te rrethrrotullimi i TEG-ut kërkon shpesh ndërhyrjen e policisë rrugore.

Trajtimet preferenciale tĂ« qeverisĂ« ndaj sipĂ«rmarrĂ«sve u ligjĂ«ruan mĂ« vonĂ« pĂ«rmes ligjit kontravers tĂ« “Investimeve Strategjike“. Natyrisht nga ky ligj nuk do tĂ« bĂ«nte pĂ«rjashtim Mane, i cili pĂ«rfitoi ndĂ«r tĂ« parĂ«t statusin me projektin e Green Coast nĂ« PalasĂ«.

Masterplani i Green Coast 1 dhe Green Coast 2/Citizens.al

Sipas një hulumtimi të BIRN një pjesë e resortit u ngrit mbi prona të kontestuara, të cilat në vitin 2014 po hetoheshin nga Prokuroria e Vlorës.

PĂ«rfitime tĂ« tilla pĂ«rmes pĂ«rkrahjeve politike apo ligjore i kanĂ« dhĂ«nĂ« edhe mĂ« shumĂ« zĂ« etiketimit tĂ« Manes si “oligark” nga grupimet politike tĂ« opozitĂ«s.

NĂ«se vijojmĂ« mĂ« tej, njĂ« video virale e kĂ«ngĂ«tares Ledina Çelo, e cila ankohej kĂ«tĂ« verĂ« pĂ«r mungesĂ«n e ujit nĂ« Green Coast nxorri nĂ« pah problemet me furnizimin.

Kjo ndodhi teksa qeveria hasi kundërshti nga komuniteti i banorëve të Tragjasit ndaj projektit të ujësjellësit për bregdetin e Dhraleos, Palasë. Ky projekt synon marrjen e ujit nga burimet e fshatrave përtej Llogarasë për resortet turistike.

I pyetur se çfarĂ« zgjidhje po mendonte grupi BALFIN pĂ«r kĂ«tĂ« situatĂ« pasi projekti i tyre me ndĂ«rtime nĂ« PalasĂ« po vijon tĂ« zgjerohet dhe kĂ«rkesa pĂ«r ujĂ« pritet tĂ« jetĂ« mĂ« e madhe, Mane fillimisht mohoi tĂ« kishte njĂ« probelem tĂ« tillĂ«, mĂ« pas theksoi se ishte detyrĂ« e qeverisĂ« pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« zgjidhje.

Ai tha se grupi i tij kishte investuar në një sistem osmozë, pra një mini-impjant desalinizimi, dhe se për momentin i shërbente resortit prurje me rreth 20 litra në sekondë.

“Nuk ka njĂ« problem uji nĂ« Green Coast, kemi investuar dhe besoj deri vitin tjetĂ«r kjo çështje Ă«shtĂ« e zgjidhur,” u shpreh fillimisht Mane.

“Por duhet ta theksojmĂ«, kudo nĂ« botĂ« infrastrukturĂ«n nuk e bĂ«n investitori, pra nuk e sjell ujin investitori,” vijoi ai.

“Shteti duhet qĂ« ta bĂ«jĂ« atĂ« investim nĂ« çdo mĂ«nyrĂ«, sepse nga mbi 1 miliardĂ« euro investime qĂ« janĂ« bĂ«rĂ« aty nga tĂ« gjithĂ«, shteti duhet t’i kishte paraprirĂ« dhe ta bĂ«nte investimin qĂ« i takon, nĂ« kĂ«tĂ« kuptim ta sjellĂ« ujin nga tĂ« dojĂ«, nga Vlora, nga HĂ«na, nuk na intereson,” theksoi mĂ« tej.

Impianti që përmendi Mane kuptueshëm nuk mjafton për të përmbushur nevojat e një resorti me pishina dhe qindra vila. Ai mund të zbusë mungesën e ujit për nevoja të brendshme, por nuk mund ta zgjidhë plotësisht problemin.

Auditori i UPT gjatë një ore leksioni me sipërmarrësin S.Mane/Citizens.al

Ajo qĂ« qartĂ«sisht Mane pret nga qeveria Ă«shtĂ« njĂ« trajtim preferencial kundrejt komuniteteve si Tragjasi dhe Dukati dhe “privatizimi” i burimit tĂ« tyre ujor. Nevoja pĂ«r kapjen e burimeve Ă«shtĂ« njĂ« efekt domino i resorteve tĂ« bregdetit qĂ« ShqipĂ«ria ka nisur ta hasĂ« tashmĂ« qĂ« kĂ«to resorte po masivizohen.

Sigurisht, në aspektin ligjor Mane dhe investitorë të ngjashëm me të kanë të drejtë. Statusi i investitorit strategjik ua garanton mbështetjen me kanalizime dhe furnizim me ujë.

Por me kĂ«tĂ« qasje resorti i tij, qĂ« pĂ«r mĂ« tepĂ«r quhet “Green”, nuk qĂ«llon tĂ« jetĂ« aq miqĂ«sor me natyrĂ«n pĂ«rderisa pret t’i gĂ«zohet futjes nĂ« tuba tĂ« burimeve tĂ« lira dhe nga ana tjetĂ«r nuk siguron alternativa dhe zgjidhje tĂ« qenĂ«drueshme.

Kështu, nga historia e sipërmarrjeve të Manes na takon ta themi dhe diskutojmë që ajo është një lloj rezultati i fuqisë së influencave ekonomike përballë brishtësisë së institucioneve shqiptare për të balancuar interesat private me ato publike.

Në këtë kontekst, nëse hapësirat e universiteteve nuk ruajnë qasjen kritike, rrezikojnë të kthehen në një terren rekrutimi për vizionin e biznesit, duke u larguar nga ideja e të qenit laboratorë të ideve që vënë në pikëpyetje vetë këtë model zhvillimi.

Lexoni gjithashtu:

The post “ShĂ«nime nga leksioni i hapur i Samir Manes nĂ« Universitetin Politeknik” appeared first on Citizens.al.

↗

Projekti fitues i MVRDV-sĂ« pĂ«r “Asllan Rusin”: NjĂ« “top betoni” 20-katĂ«sh

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

NjĂ« “top betoni” 20-katĂ«sh do tĂ« zĂ«rĂ« vendin e Pallatit tĂ« Sportit “Asllan Rusi”. Ky Ă«shtĂ« koncepti fitues i garĂ«s sĂ« zhvilluar nga Korporata e Investimeve Shqiptare (KISH) pĂ«r “rijetĂ«zimin” e njĂ« prej simboleve urbane dhe sportive tĂ« TiranĂ«s.

Fituesi, konsorciumi mes studios holandeze MRVDV (Winy Maas, Jacob van Rijs dhe Nathalie de Vries) dhe kompanive Trema Tech, Albanian Capital Group dhe BCN Investements, do të ndërtojë një qendër gjysmë-publike që bashkon sportin me funksione tregtare dhe kullë banimi: e njëjta logjikë që qeveria ka ndjekur edhe në projekte të tjera të ngjashme.

Pas stadiumeve “Qemal Stafa” e “Selman StĂ«rmasi” si dhe stadiumet nĂ« DurrĂ«s, Korçë e VlorĂ«, “Asllan Rusi” bĂ«het shembulli mĂ« i fundit i shndĂ«rrimit tĂ« hapĂ«sirave publike sportive nĂ« prona private nĂ«n petkun e “zhvillimit urban”.

Konkursi dhe gara e KISH

Konkursi për Pallatin e Sportit u mbajt në ambientet e ish-Hotel Dajtit, katër muaj pasi KISH kishte hapur thirrjen. Ai synonte përzgjedhjen e projektit dhe investitorit më të përshtatshëm për transformimin e godinës së ndërtuar në vitin 1963 në një qendër multifunksionale gjysmë-publike.

Propozimi i MVRDV/Citizens.al

Ashtu si në konkurset e tjera të KISH, juria u kryesua nga Kryeministri Edi Rama, me anëtarë Blendi Gonxhen, si ministër i Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Fidel Ylli si kryetar i Komitetit Olimpik Kombëtar Shqiptar, Elira Kokona nga KISH, Adelajda Roka nga AZHT dhe Adelina Greca nga AKPT.

Në përbërje ishin gjithashtu arkitektë të njohur ndërkombëtarë si Manuelle Gautrand, Christian Kerez, Todd Saunders, Simon Battisti dhe Joao Luis do Rosario Carrilho da Garca.

Në garën finale qenë kaluar gjashtë ekipe ndërkombëtare me pjesëmarrje të studiove shqiptare dhe të huaja:

  • Alko Impex Construction me Kengo Kuma & Associates;
  • Trema Tech me MVRDV;
  • BAMI Holding me Archea Associati;
  • BE-IS me Chybik + Kristof dhe Destil Creative Hub;
  • PROGEEN me Sauerbruch Hutton dhe artistin Anri Sala;
  • TABI Construction me Perrault Architecture dhe Enea Landscape Architect.

Në fazën e parë të konkursit qenë dorëzuar 11 projekt-propozime, të cilat u vlerësuan me pikëzim sipas kritereve teknike dhe konceptuale.

Sipas dokumenteve tĂ« KISH, dy ekipe – “PROGEEN + Sauerbruch Hutton” dhe “TABI Construction + Perrault Architecture” – morĂ«n pikĂ« tĂ« barabarta, duke ndarĂ« vendin e pestĂ«. 

Kjo barazi shtoi një vend shtesë në listën e finalistëve, që zakonisht është me vetëm 5 konkurrentë dhe shpërblehet me një total prej 200,000 eurosh.

NdĂ«rkohĂ«, njĂ« nga aplikantĂ«t, i cili mĂ« pas rezultoi fituesi, – “Trema Tech” nĂ« bashkĂ«punim me MVRDV – u kualifikua fillimisht me kusht, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« pasqyrave financiare tĂ« audituara.

Pas plotësimit të dokumentacionit, ky ekip u pranua përfundimisht në fazën e dytë, duke konsoliduar listën përfundimtare të finalistëve.

Propozimi i MVRDV/Citizens.al

I njohur fillimisht me emrin Partizani, e pas viteve 90-tĂ« me emrin e “Volejbollistit tĂ« Shekullit”, “Asllan Rusi”, Pallati i Sportit pritet tashmĂ« tĂ« shembet pĂ«rfundimisht pĂ«r t’i lĂ«nĂ« vendin njĂ« godine masive betoni, qĂ« sipas MVRVD-sĂ« frymĂ«zohet nga njĂ« top basketbolli.

Projekti i ri do tĂ« pĂ«rfshijĂ« njĂ« arenĂ« sportive multifunksionale me rreth 6 mijĂ« spektatorĂ«, ambiente VIP, zyra pĂ«r media, hapĂ«sira pĂ«r trajtime mjekĂ«sore dhe salla trajnimi pĂ«r federatat e ndryshme sportive si basketbolli, volejbolli, hendbolli, peshĂ«ngritja, mundja, gjimnastika, pingpongu, boksi dhe taekwondo-ja. Por pĂ«rveç kĂ«saj, edhe 26,500 metra katrorĂ« ndĂ«rtim me “funksion tĂ« pĂ«rzier” rezidencial dhe tregtar.

Shembja e Pallatit tĂ« Sportit “Asllan Rusi” pĂ«r t’u zĂ«vendĂ«suar nga njĂ« kompleks 20-katĂ«sh shĂ«non njĂ« tjetĂ«r kthesĂ« tĂ« politikĂ«s urbane qĂ« “shet” trashĂ«giminĂ« sportive pĂ«r interesa ndĂ«rtimi.

NĂ« vend tĂ« njĂ« hapĂ«sire qĂ« i shĂ«rbente komunitetit, Tirana do tĂ« fitojĂ« njĂ« tjetĂ«r “monument betoni”, ku sporti “varroset” nĂ«n fasadĂ«n e modernitetit.

NdĂ«rsa MVRVD shton nĂ« portofolin e saj njĂ« tjetĂ«r projekt masiv nĂ« ShqipĂ«ri, pas masterplanit pĂ«r zonĂ«n e DigĂ«s sĂ« Liqenit Artificial, sheshit “SkĂ«nderbej”, stadiumit “Niko Dovana”, qendrĂ«s tregtare Toptani, kullĂ«s “Downtown One Tirana”, kullĂ«s “Skanderbeg Building” dhe rijetĂ«zimit tĂ« “PiramidĂ«s”.

Lexoni gjithashtu:

The post Projekti fitues i MVRDV-sĂ« pĂ«r “Asllan Rusin”: NjĂ« “top betoni” 20-katĂ«sh appeared first on Citizens.al.

↗

Bjarke Ingels nĂ« PetrelĂ«: “Parku i Besimit” mbi zonĂ«n antike tĂ« PĂ«rsqopit

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Bashkimi i studiove tĂ« udhĂ«hequra nga arkitekti danez Bjarke Ingels u zgjodh tĂ« dielĂ«n pĂ«r tĂ« hartuar masterplanin qĂ« do tĂ« transformojĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« kodrave tĂ« PetrelĂ«s nĂ« tĂ« ashtuquajturin “Park i Besimit”.

Por, si shumë nisma të fundit të qeverisë, edhe kjo ndërhyrje u shty përpara pa transparencë dhe pa qëllime të qarta zhvillimi. Ndërkohë, një pjesë e projektit i mbivendoset Zonës së Mbrojtur të Përsqopit, një nga sitet më të rëndësishme të trashëgimisë ilire në Shqipëri.

Përzgjedhja u bë pas një konkursi të thirrur që në mars nga Korporata e Investimeve Shqiptare (KISH) dhe Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit (AKPT). Tridhjetë studio paraqitën koncepte, 12 prej të cilave u kualifikuan për në fazën e dytë dhe u prezantuan këtë fundjavë.

Projekti që mori besimin e jurisë, ishte ai i ekipit të kryesuar nga Bjarke Ingels në bashkëpunim me SON Engineering & Construction, Future City, Edoardo Tresoldi, Arton Poro, Systematica, Zyhdi Teqja, RWDI Anemos dhe Imam Gazmend Aga.

Juria përbëhej nga 13 anëtarë, mes tyre, vetë kryeministri Edi Rama, si dhe përfaqësueset e institucioneve organizuese Adelajda Roka (AZHT) dhe Elira Kokona (KISH). Në juri u përfshi edhe kuratorja Anneke Abhelakh, që përfaqësoi Shqipërinë në Bienalen e Arkitekturës së Venecias 2025.

Ngjashëm me konkurset e tjera të KISH, grupi fitues dhe katër finalistët u vlerësuan me një total prej 200,000 euro shpërblim.

Projekt i ri me ide të vjetër

Koncepti pĂ«r “Parkun e Besimit” nuk Ă«shtĂ« i ri. NĂ« mandatin e parĂ« tĂ« qeverisĂ« Rama, kĂ«shtu u quajt konkursi ndĂ«rkombĂ«tar qĂ« u zhvillua nĂ« periudhĂ«n tetor-nĂ«ntor 2015.

Konkursi, i cili parashikonte ndĂ«rtimin e njĂ« mozaiku me parqe, kryesisht pĂ«rgjatĂ« Bulevardit “DĂ«shmorĂ«t e Kombit”, u fitua nga studioja holandeze UNLAB. Koncepti i tyre e kthente PiramidĂ«n nĂ« ambasadĂ« tĂ« kulturĂ«s evropiane me zyra dhe hapĂ«sira pĂ«r evente publike tĂ« gĂ«rshetuara kĂ«to me shumllojshmĂ«ri gjelbĂ«rimi.

Renderë të propozimit të BIG për Parkun e Besimit/Citizens.al

Por projekti i tyre nuk u zbatua kurrë. Në vend të tij, qeveria dhe Bashkia Tiranë i zhvendosën prioritetet dhe Piramida iu dha holandezëve të tjerë të MVRDV-së, studio e cila e ktheu ndërtesën në një hapësirë me koncept krejt tjetër, duke zbehur tërësisht idenë e mëparshme.

Koncepti i parkut sot, pra dhjetë vite më vonë, sipas ekipit të Bjarke Ingels që fitoi konkursin, shtrihet në një sipërfaqe prej 21 hektarë kodra të Petrelës pranë luginës së Erzenit. Zona përfytyrohet si hapësirë që bashkon në një vend simbolet e pesë besimeve fetare në Shqipëri.

Projekti synon tĂ« krijojĂ« shtigje tematike qĂ« pasqyrojnĂ« elementĂ« nga shkrimet e shenjta, nga objektet e kultit deri te bimĂ«t me domethĂ«nie fetare, ndĂ«rsa tĂ« gjitha rrugĂ«t do tĂ« bashkohen te njĂ« “Muze Kujtese”, kushtuar viktimave tĂ« persekutimit fetar gjatĂ« diktaturĂ«s.

Brenda parkut pritet tĂ« ndĂ«rtohen 100 objekte tĂ« pĂ«rshkruara si “streha mikpritĂ«se”, apo dhe hapĂ«sira pĂ«r evente deri nĂ« 500 persona, si dhe restorante qĂ« do tĂ« ofrojnĂ« gatime tradicionale tĂ« çdo komuniteti fetar.

Projekti parashikon gjithashtu banjo termale dhe zona ekologjike, duke synuar tĂ« presĂ« rreth 30 mijĂ« vizitorĂ« nĂ« vit. NĂ« prezantimin e projektit fitues, kryeministri Rama e cilĂ«soi nismĂ«n “krenari kombĂ«tare” dhe tha se “tĂ« tilla parqe duhet tĂ« ketĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« nĂ« vend”.

Renderë të propozimit të BIG për Parkun e Besimit/Citizens.al

Në Shqipëri, Bjarke është i njohur për projektin e Teatrit të ri Kombëtar dhe kullat Pixel Tower (në qendër, Fusha shpk) dhe Gateway Tower (te terminali i autobusëve, Pajtoni Group). Përvoja e projekteve të tij nuk është aq miqësore me publiken.

Rikthimi i “Parkut tĂ« Besimit”, por nĂ« njĂ« zonĂ« jashtĂ« kryeqytetit, nĂ« kodrat e PetrelĂ«s, ngre pyetje pĂ«r qĂ«llimin e kĂ«saj qasjeje urbane. NĂ«se vĂ«rtetĂ« synohet forcimi i identitetit kulturor dhe fetar i vendit, si u pĂ«rzgjodh ky sit, a e pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« vĂ«rtetĂ« kĂ«tĂ« qĂ«llim kodrat e PetrelĂ«s? Pse jo kodrat e KrujĂ«s, pĂ«r shembull, Laçit, Beratit etj.

Sigurisht, argumentet mund të ishin të shumta, por kriteret përjashtuese të zonave të tjera nuk kanë qenë të qarta në thirrjen e KISH-it. Njësoj nuk kanë qenë të qarta garancitë për zonat e mbrojtura dhe që trualli nuk do të përdoret për qëllime tregtare.

Në këtë pikë, Petrela është zonë e lakmuar për investime rezidenciale duke qenë pranë zonave të zhvilluara masivisht me projekte të tilla si perimetri Mjull-Bathore-Lundër-Mullet.

Ana e errët e idesë së parkut

KISH, që udhëhoqi procesin e zhvillimit të 21 hektarëve në kodrat e Petrelës, është bërë një nga mjetet më të fuqishme të qeverisë për të administruar dhe zhvilluar prona publike përmes partneriteteve me privatin.

Deri më sot KISH ka hapur 16 thirrje, një pjesë të së cilave Citizens.al i ka trajtaur gjerësisht me artikuj dhe analiza.

Në shumicën e thirrjeve, në shmangie të kontrollit dhe llogaridhënies parlamentare, ka pasur mungesë transparence mbi mënyrën e vlerësimit dhe vendimmarrjes për dhënien në përdorim të pasurive shtetërore në rrezik përvetësimi nga privati.

Harta e zhvillimit të zonës ku shikohet qartë zona arkeologjike/KISH

NgjashĂ«m duket se po ndodh edhe me rastin e “Parkut tĂ« Besimit”. KĂ«shtu, pas sportit – ku çdo stadium i qyteteve tĂ« mĂ«dha shqiptare pritet tĂ« jetĂ« me kulla – qeveria duket se po kthen edhe “anĂ«n shpirtĂ«rore” nĂ« incentivĂ« pĂ«r projekte zhvillimi, projekte qĂ« ushqejnĂ« kryesisht portofolet e arkistarĂ«ve.

Pa diskutime publike, apo konsultime me komunitetin lokal KISH ka përfshirë në sitin e parkut të propozuar edhe tetë parcela toke private me një sipërfaqe 4.5 hektarë.

Sigurisht, pronarĂ«t mund tĂ« shpronĂ«sohen, apo dhe tĂ« dĂ«mshpĂ«rblehen nga kufizimi i mundĂ«sisĂ« sĂ« zhvillimit. Por formula qĂ« ka pĂ«rdorur deri mĂ« tani KISH – partneriteti me privatin – nuk i siguron banorĂ«t se askush tjetĂ«r nuk do tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga pronat e tyre nĂ« tĂ« ardhmen nga masterplani qĂ« do tĂ« punojĂ« bashkimi i studiove tĂ« drejtuara nga Bjarke Ingels.

Por shqetësimi më serioz lidhet me ndikimin mbi trashëgiminë arkeologjike.

Dokumentet e konkursit pranojnë se një pjesë e territorit të propozuar mbivendoset me Zonën e Mbrojtur të Mureve Antike dhe Varrit të Përsqopit, një nga sitet më të rëndësishme ilire në Shqipëri.

Në këtë hapësirë ndodhen rrënojat e qytetit antik të Përsqopit (Brysaka), një vendbanim i shekullit IV p.K., që sipas arkeologut Neritan Ceka, ka qenë rezidencë e mbretit ilir Glauk dhe vendstrehim i diskutueshëm i Pirros së Epirit në fëmijëri.

Varri monumental i Persqopit/KISH

PĂ«rsqopi pĂ«rmban mure ciklopike disa metra tĂ« larta, njĂ« varr monumental, rrĂ«noja banesash dhe njĂ« sistem antik furnizimi me ujĂ« – njĂ« kompleks arkeologjik i rrallĂ« qĂ«, sipas ekspertĂ«ve, kĂ«rkon mbrojtje tĂ« rreptĂ« nga çdo ndĂ«rhyrje masive ndĂ«rtimore apo turistike.

MegjithatĂ«, ruajtja e sitit u la nĂ« dorĂ« tĂ« vetĂ« pjesĂ«marrĂ«sve tĂ« konkursit, pa asnjĂ« protokoll ligjor detyrues pĂ«r mbrojtjen e trashĂ«gimisĂ«. NjĂ« qasje e tillĂ« rrezikon ta kthejĂ« arkeologjinĂ« nĂ« element dekorativ tĂ« njĂ« projekti urban, duke e rrezikuar ta minimizojĂ« nĂ«n pretekstin e “harmonisĂ« ndĂ«rfetare”.

NĂ« mungesĂ« tĂ« transparencĂ«s mbi financimin, pronĂ«sinĂ« dhe garancitĂ« ligjore, “Parku i Besimit” mbetet mĂ« shumĂ« njĂ« narrativĂ« estetike sesa njĂ« projekt i besueshĂ«m zhvillimi. Fundja, ideja e 10 viteve mĂ« parĂ« u harrua nĂ« letĂ«r. Gjasat janĂ« tĂ« ndodhĂ« e njĂ«jta gjĂ« dhe me versionin e dytĂ«.

Por, pĂ«rballĂ« precedentĂ«ve tĂ« tjerĂ« – ku hapĂ«sira tĂ« ndryshme publike janĂ« kthyer zona ndĂ«rtimi me pĂ«rfitues privatĂ«t – projekti i PetrelĂ«s e lĂ« tĂ« hapur edhe tĂ« njĂ«jtin pĂ«rfundim. NĂ« kĂ«tĂ« kontekst, nĂ« diskutim pĂ«r tĂ« ardhmen do tĂ« jetĂ« sa prej kĂ«tij parku do t’i pĂ«rkasĂ« publikut dhe sa do t’i shĂ«rbejĂ« njĂ« tjetĂ«r cikli zhvillimi urban pa llogaridhĂ«nie?

Lexoni gjithashtu:

The post Bjarke Ingels nĂ« PetrelĂ«: “Parku i Besimit” mbi zonĂ«n antike tĂ« PĂ«rsqopit appeared first on Citizens.al.

↗

Kastrati ndërtoi pa leje te ish-Sheratoni, institucionet heshtën

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Grupi Kastrati nisi dhe vazhdoi zgjerimin e ish-hotelit Sheraton pa leje. Citizens.al dëshmon se autoritetet mbyllën sytë përballë punimeve që nisën në vitin 2019, ndërkohë që lejet e ndërtimit u miratuan në periudhën 2021-2022.

Një histori aspak transparente

Zyrtarisht, më datë 8 nëntor 2019, grupi Kastrati siguroi nga qeveria leje zhvillimi për të zgjeruar godinën e hotelit MAK Albania (ish-Sheratoni).

Por leja e zhvillimit nuk të jep të drejtë të ndërtosh. Ajo vetëm përcakton në parim se sa dhe si mund të ndërtohet në një truall: intensiteti, volumetria maksimale, numri i kateve dhe distancat nga kufijtë.

E drejta pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar mundĂ«sohet vetĂ«m nga leja e ndĂ«rtimit, e cila nĂ« kĂ«tĂ« rast – sipas procedurave tĂ« deleguara nga qeveria – do tĂ« jepej nga Bashkia TiranĂ«.

Leja e ndërtimit miraton projektin teknik, arkitekturën dhe zbatimin konkret brenda kushteve të lejes së zhvillimit. Ajo i jepet ndërtuesve vetëm pas pagesës së taksës së ndikimit mbi infrastrukturë.

Por, pamjet satelitore dhe evidentimet në terren tregojnë se vinçi ishte ngritur në anë të ish-hotelit Sheraton (2019), ndërsa kantieri për tre nga katër zonat e zhvillimit (Zona B, C dhe D) ishte hapur shumë më përpara se bashkia të jepte lejet.

Citizens.al ka mësuar se zyrtarisht grupi Kastrati aplikoi për leje më 6 maj 2021 dhe Bashkia Tiranë ia miratoi atë më 6 korrik 2021 (për Zonat A, B, pati rishikim leje më 10 nëntor 2022) dhe 20 qershor 2022 (për Zonat C, D).

Kjo mospërputhje kohore mes punimeve faktike dhe lejeve të dhëna mund të jetë një nga arsyet se përse grupi Kastrati nuk vendosi në asnjë moment tabelë njoftuese për punimet në kantier.

Ndërtimi i nisur me një leje zhvillimi të dhënë nga Këshilli Kombëtar i Territorit në nëntor 2019, parashikonte kompleks të integruar për hoteleri, rezidenca dhe zyra.

Por nĂ« qershor 2021 ndryshimet e projektit rritĂ«n ndjeshĂ«m sipĂ«rfaqen e ndĂ«rtimit mbi tokĂ« – nga 69,665 mÂČ nĂ« 108,827 mÂČ â€“ dhe numrin e kateve nga maksimalisht 13 nĂ« 15.

Rritja e intensitetit të ndërtimit u shoqërua me një mungesë të theksuar transparence.

Kështu në lejen e rishikuar parashikohej edhe thellimi me nga një kat nën tokë, deri në 5 kate. Por, në periudhën e rishikimeve, grupi Kastrati kishte përparuar ndjeshëm me ndërtimin.

Pamjet me dron të periudhës shkurt-dhjetor 2021 tregojnë se në zonat B, C dhe D puna kishte ecur deri në plotësimin e strukturës karabina duke dalë deri në 14 kate mbi tokë.

Në të njëjtën periudhë kur ndërtimi po niste, apo po vijonte pa leje, grupi Kastrati shpallte publikisht marrëveshje me emra të mëdhenj ndërkombëtar të fushës së hotelerisë si Hyatt (dhjetor 2018) dhe Hilton (shkurt 2021), duke e reklamuar projektin si një zhvillim me rëndësi strategjike për imazhin urban dhe turistik të Tiranës.

Ky kontekst zhvillimi nisi të lavdërohej publikisht edhe nga kryebashkiaku Veliaj.

Sipas raportimeve zyrtare, brenda vitit 2019, Hyatt thuhej se do të hapte filial të sajin në një nga gjashtë kullat që grupi Kastrati po projektonte anash MAK Albanias. Ngjashëm, parashikonte Hilton brenda vitit 2023.

Ndërhyrjet në terren sipas zonave të zhvillimit, imazh GIF/Citizens.al

Por, asnjë nga këto hotele nuk është hapur ende, edhe pse afatet e premtuara kanë kaluar me disa vite. Hyatt, së fundmi figuron me vit të përditësuar (2026 në uebfaqen e grupit Kastrati), ndërsa për Hilton nuk ka data zyrtare.

Citizens.al iu drejtua për koment zyrave qendrore të markave në fjalë, por nuk mori përgjigje.

KĂ«to vonesa me shtrirje tĂ« gjata nĂ« kohĂ« ngrenĂ« pikĂ«pyetje mbi seriozitetin e marrĂ«veshjeve dhe i japin peshĂ« dyshimit se ato mund tĂ« jenĂ« pĂ«rdorur mĂ« shumĂ« pĂ«r imazh, influencĂ« apo dhe mbulesĂ« legjitimuese pĂ«r “tolerancĂ«n” nga autoritetet publike nĂ« ndĂ«rtimin pa leje.

Citizens.al iu drejtua edhe studiove të arkitekturës Archea dhe X-Plan për të mësuar nëse ato vijojnë të jenë të përfshira në projekt, por nuk mori përgjigje.

Taksat e infrastrukturës dhe mungesa e kontrollit

Një tjetër aspekt i errët në këtë çështje është pagesa e taksave për infrastrukturën.

Grupit Kastrati rezulton t’i jenĂ« caktuar dy taksa me vlerĂ« totale rreth 183 milionĂ« lekĂ« (rreth 1.6 milionĂ« euro) – njĂ« prej 138 milionĂ« lekĂ«sh nĂ« lejen e vitit 2021 dhe njĂ« tjetĂ«r prej 45 milionĂ« lekĂ«sh nĂ« lejen e vitit 2022.

Bashkia Tiranë refuzoi të sqaronte kur është bërë pagesa e kësaj takse dhe sa ishte taksa për lejen e zonave C dhe D.

Ndërkohë, edhe pse bashkia miratoi lejet vetëm pas aplikimeve formale në 2021-22, Inspektorati i Mbrojtjes së Territorit (IMT) nuk ka ndërmarrë asnjë kontroll apo procedim për ndërtim pa leje në dy vite të punimeve. 

NĂ« njĂ« pĂ«rgjigje pĂ«r Citizens.al, IMT u justifikua se pĂ«r projektin e MAK Albanias “nuk ka pasur asnjĂ« ankesĂ« apo kallĂ«zim penal”, duke lĂ«nĂ« tĂ« kuptohet se pa presion publik apo denoncime formale, ndĂ«rtimet mund tĂ« rrĂ«shqasin jashtĂ« kontrollit ligjor, sidomos kur pas tyre janĂ« grupe tĂ« mĂ«dha ekonomike.

Pas ish-Hotel Sheratonit, që dikur i përkiste grupit të investitorëve kuvajtianë, MAK Albania, në lojë u përfshinë një sërë kompanish të lidhura me Kastratin: Kastrati Residences, Kastrati Hotels & Tower dhe Kastrati Construction.

Kastrati Residences, dhjetor 2021/Pamje me dron Gogla.al

Në projektin fillestar u përfshi edhe Mak Elite Offices, një kompani nën grupin Balfin, që u pezullua dhe çregjistrua pak përpara se të sigurohej leja e dytë e zhvillimit.

Por, kullat e Kastratit te ish-Hotel Sheraton nuk janĂ« vetĂ«m njĂ« histori betoni dhe xhami. Ato janĂ« shembull i qartĂ« i investimeve qĂ« bĂ«hen nĂ« mungesĂ« llogaridhĂ«nie dhe kontrolli: ndĂ«rtohet pa leje dhe me ndryshime projekti ku shumĂ«fishohet sipĂ«rfaqja, e gjitha “nĂ«n hundĂ«n” e institucioneve qĂ« nuk bĂ«jnĂ« detyrĂ«n.

PĂ«rkundĂ«r kĂ«tij rasti, qytetarĂ« tĂ« thjeshtĂ« apo dhe sipĂ«rmarrĂ«s tĂ« vegjĂ«l, kanĂ« ndjerĂ« vazhdimisht “dorĂ«n e hekurt” tĂ« autoriteteve nĂ« luftĂ«n e deklaruar ndaj “ndĂ«rtimeve informale”. Ky rast tregon se politika ka qenĂ« dhe mbetet me dy standarde.

Citizens.al iu drejtua zyrtarisht grupit për koment mbi nisjen e ndërtimit përpara marrjes së lejeve përkatëse, mungesës së tabelës njoftuese si dhe çështjet e tjera të diskutueshme rreth projektit.

Pyetjet iu përcollën si në adresat zyrtare, ashtu edhe direkt te drejtuesja e PR dhe Marketingut. Por, deri në momentin e publikimit, nuk kemi pasur përgjigje.

Lexoni gjithashtu:

The post Kastrati ndërtoi pa leje te ish-Sheratoni, institucionet heshtën appeared first on Citizens.al.

↗

Vrasja e gjyqtarit Astrit Kalaja trondit sistemin e drejtësisë

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Astrit Kalaja, gjyqtar i GjykatĂ«s sĂ« Apelit nĂ« TiranĂ«, humbi jetĂ«n tĂ« hĂ«nĂ«n pas njĂ« sulmi me armĂ« nĂ« sallĂ«n e gjyqit. Autori i dyshuar, Elvis Shkambi dhe xhaxhai i tij Gjon Shkambi – palĂ« nĂ« njĂ« çështje pronĂ«sie qĂ« po gjykohej nga Kalaja – u arrestuan pas ngjarjes.

Bashkë me ta u arrestua dhe roja i sigurisë së gjykatës teksa dy persona të tjerë u plagosën gjatë sulmit.

Autoritetet po hetojnë motivet e plota të autorit, i cili dyshohet se veproi për hakmarrje teksa vendimi gjyqësor u dha kundër familjes Shkambi.

Ngjarja tronditi opinionin publik duke ngritur alarmin për sigurinë e magjistratëve dhe punonjësve të drejtësisë.

Trupat gjyqĂ«sore dhe ato tĂ« prokurorisĂ«, tĂ« tĂ« gjitha niveleve, e kanĂ« pĂ«rshkruar vrasjen si “goditje ndaj shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s” dhe “kĂ«rcĂ«nim serioz ndaj pavarĂ«sisĂ« sĂ« sistemit”. QĂ«ndrim tĂ« ngjashĂ«m mbajti dhe prezenca e Bashkimit Evropian, teksa politika shmangu pĂ«rgjegjĂ«sinĂ«.

Drejtësia, reagime në solidaritet dhe alarm

Institucionet kryesore tĂ« drejtĂ«sisĂ« reaguan ashpĂ«r ndaj vrasjes sĂ« gjyqtarit Kalaja. NĂ« njĂ« deklaratĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t, trupa gjyqĂ«sore e GjykatĂ«s sĂ« Apelit shprehu “dhimbje, por dhe vendosmĂ«ri pĂ«r tĂ« mos u trembur”, duke theksuar se “drejtĂ«sia do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« shĂ«rbejĂ« me dinjitet dhe paanshmĂ«ri”.

Në një reagim ku dënoi ngjarjen, Prokurori i Përgjithshëm njoftoi se i kishte kërkuar Prokurorisë së Tiranës, të kryejë hetim të shpejtë dhe të plotë të ngjarjes në bashkëpunim me policinë. Por çështja po hetohet edhe nga Prokuroria e Posaçme SPAK, e cila ka marrë në shqyrtim procedurat e ndjekura për masat e sigurisë.

KĂ«shilli i LartĂ« GjyqĂ«sor (KLGJ), i mbledhur posaçërisht pas ngjarjes, e cilĂ«soi vrasjen “sulm ndaj themeleve tĂ« shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s” dhe theksoi se “pavarĂ«sia dhe siguria e gjyqtarĂ«ve janĂ« gurĂ« themeli nĂ« funksionimin e drejtĂ«sisĂ«â€.

Avokati i Popullit shkoi mĂ« tej, duke e pĂ«rshkruar ngjarjen si “njĂ« nga mĂ« tĂ« paprecedentat nĂ« historinĂ« e drejtĂ«sisĂ« shqiptare”. NĂ« reagim u theksua se mungesa e sigurisĂ«, ngarkesa e tepruar dhe kultura e mosrespektit ndaj gjykatave kanĂ« krijuar njĂ« terren ku drejtĂ«sia “ushtrohet nĂ«n frikĂ«â€.

Gjykata e LartĂ« e cilĂ«soi “sinjal alarmi pĂ«r gjendjen e sigurisĂ« dhe tĂ« infrastrukturĂ«s sĂ« gjykatave shqiptare”. NĂ« deklaratĂ«n e saj, ajo paralajmĂ«roi se “çdo formĂ« denigrimi apo pĂ«rbuzjeje ndaj figurĂ«s sĂ« gjyqtarit cenon autoritetin e drejtĂ«sisĂ« dhe besimin publik nĂ« shtetin ligjor”.

Inspektori i LartĂ« i DrejtĂ«sisĂ« (ILD) çmoi gjithashtu si tĂ« rĂ«ndĂ«sishme sigurinĂ« pĂ«r tĂ« garantuar sistemin. ILD apeloi qĂ« çdo instancĂ« shtetĂ«rore “tĂ« angazhohet pĂ«r tĂ« garantuar paprekshmĂ«rinĂ« e çdo pĂ«rfaqĂ«suesi qĂ« ushtron detyrĂ«n nĂ« emĂ«r tĂ« ligjit”.

Edhe Gjykata Kushtetuese e quajti vrasjen “sulm ndaj parimeve tĂ« drejtĂ«sisĂ« dhe shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s”, duke kĂ«rkuar veprime tĂ« menjĂ«hershme pĂ«r mbrojtjen fizike e institucionale tĂ« gjyqtarĂ«ve.

NdĂ«rkohĂ«, Gjykata e Posaçme pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar (GJKKO) e quajti vrasjen e gjyqtarit Kalaja “kĂ«rcĂ«nim serioz ndaj pavarĂ«sisĂ« sĂ« gjyqĂ«sorit dhe besimit qytetar nĂ« drejtĂ«si”. Ajo kĂ«rkoi qĂ« siguria e magjistratĂ«ve tĂ« shihet si “domosdoshmĂ«ri pĂ«r funksionimin normal tĂ« sistemit demokratik”.

Qeveria dhe opozita: Retorikë me mungesë përgjegjësie

Reagimet nga qeveria dhe opozita, edhe pse të forta në ton, kanë ndjekur një model të njohur tashmë të komunikimit pas krizave, ku deklaratat mbeten në nivel simbolik në rrjetet sociale, ndërsa përgjegjësia institucionale mungon.

Presidenti Bajram Begaj dhe Kryeministri Edi Rama e dĂ«nuan aktin si “sulm ndaj drejtĂ«sisĂ«â€, ngjashĂ«m dhe Ministri i DrejtĂ«sisĂ« Besfort Lamallari apo dhe Ministrja e Brendshme Albana Koçiu.

Por, në thelb, asnjë prej reagimeve nuk adresoi përgjegjësinë konkrete për dështimin e mekanizmave të sigurisë brenda ambienteve të gjykatave.

Kryeministri Rama ia atribuoi problemin “zgjedhjes mes policish private nĂ« emĂ«r tĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« gjyqĂ«sorit”, duke zhvendosur barrĂ«n e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« tek vetĂ« sistemi i drejtĂ«sisĂ«.

Ministrat Lamallari dhe Kociu pĂ«rsĂ«ritĂ«n tĂ« njĂ«jtin “refren”, duke pĂ«rjashtuar kompetencat e policisĂ« “pĂ«r kontrollin e hyrje-daljeve nĂ« gjykata”, dhe duke theksuar nevojĂ«n pĂ«r “rishikim tĂ« sistemit tĂ« sigurisĂ« sĂ« gjykatave”. NĂ« asnjĂ« prej reagimeve qeveritare nuk u pĂ«rmend pĂ«rgjegjĂ«sia konkrete e qeverisĂ« pĂ«r standardet e sigurisĂ« nĂ« godinat publike.

Nga ana tjetĂ«r, forca kryesore e opozitĂ«s, e drejtuar nga Sali Berisha, e lexoi ngjarjen si provĂ« tĂ« “kontrollit tĂ« rendit nga krimi” dhe si simptomĂ« tĂ« “pasigurisĂ« qĂ« sundon nĂ« vend”, por pa shpjeguar asnjĂ« masĂ« konkrete qĂ« do tĂ« kĂ«rkonte ndryshe.

Më kritike u shfaqën forcat e reja politike, si Lëvizja Bashkë dhe Lëvizja Shqipëria Bëhet, të cilat kërkuan përgjegjësi institucionale dhe i lidhën ngjarjet e dhunshme me klimën politike që ka nxitur fyerjet dhe delegjitimimin publik të gjyqtarëve nga vetë Kryeministri.

NĂ« kĂ«tĂ« mori reagimesh, u dĂ«gjua shumĂ« pĂ«r “forcĂ«n e ligjit” dhe “vijat e kuqe”, por pak pĂ«r arsyet pse shteti dĂ«shtoi tĂ« mbrojĂ« njĂ« gjyqtar brenda njĂ« salle gjyqi. Kjo reflekton thellĂ« mungesĂ«n e kulturĂ«s sĂ« pĂ«rgjegjĂ«sisĂ«.

Gjyqtari Astrit Kalaja kishte një karrierë të gjatë në sistemin e drejtësisë. Ai qe emëruar fillimisht në Gjykatën e Shkodrës në vitin 1993 ku pas vitit 2004 pati ushtruar detyrën e gjyqtarit të Apelit për rreth dhjetë vite. Pas vitit 2023 qe transferuar në Apelin e Tiranës teksa kishte kaluar me sukses vetingun.

The post Vrasja e gjyqtarit Astrit Kalaja trondit sistemin e drejtësisë appeared first on Citizens.al.

↗

Si e tjetërsoi zonën te ish-Garda lakmia për kulla

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

ShtatĂ« vite mĂ« parĂ« Bashkia e TiranĂ«s premtoi se zona e ish-GardĂ«s sĂ« RepublikĂ«s do t’i bashkohej Parkut tĂ« Madh tĂ« Liqenit Artificial si hapĂ«sirĂ« e gjelbĂ«rt. Por sot zona Ă«shtĂ« njĂ« kantier i madh ndĂ«rtimi.

Aty pritet të ngrihen tre godina 8-11-35-katëshe: Qendra Kombëtare e Kulturës për Fëmijë (QKKF), Biblioteka Kombëtare dhe kulla e grupit Nova.

Historia e kalimit nga ai premtim te ndërtimi masiv zbulon modelin se si tjetërsohen pronat publike në Tiranë: me plane të personalizuara, projektues të përzgjedhur dhe lidhje të dyshimta me aktorë të fuqishëm ekonomikë.

Si u harrua premtimi për park?

NĂ« tetor 2018, kryebashkiaku Erion Veliaj deklaroi se trualli i ish-GardĂ«s do t’i bashkohej Parkut tĂ« Liqenit. Ai pĂ«rjashtoi ndĂ«rtimet nga kjo zonĂ« dhe theksoi se asnjĂ« kullĂ« nuk do tĂ« ndĂ«rtohej aty.

Por dy vite mĂ« vonĂ«, nĂ« gusht 2020, Veliaj miratoi Planin e Detajuar Vendor (PDV) TR/169 qĂ« i hapi rrugĂ« ndĂ«rtimeve “deri nĂ« 18+2 kate“.

PDV-ja u hartua nga studioja belge XDGA dhe studioja lokale iRI, tĂ« cilĂ«t nĂ« relacionin shoqĂ«rues rekomanduan qĂ« bashkia tĂ« ndĂ«rtonte njĂ« parking nĂ«ntokĂ«sor nĂ« hyrje tĂ« parkut, krah sheshit “FrĂ©dĂ©ric Chopin”. Prona aty – dy ndĂ«rtesa dhe parcela toke me sipĂ«rfaqe 1,470 m2 – ishte private, por, pĂ«r kĂ«tĂ« ata sugjeruan qĂ« ajo tĂ« kĂ«mbehej me truall te ish-Garda.

Sugjerimi nuk u vu në diskutim nga asnjë autoritet publik. Përkundrazi, u caktua një ekspert vlerësimi dhe ai u miratua nga qeveria më 23 shtator 2020. E gjitha në një kohë rekord prej vetëm 28 ditësh punë!

Tre muaj mĂ« pas, nĂ« dhjetor 2020, qeveria dha leje pĂ«r ndĂ«rtimin e njĂ« hoteli 14 katĂ«sh nĂ« parcelĂ«n e kĂ«mbyer. Projektuesit e hotelit – i cili nĂ« vitin 2024 u bĂ« me leje tĂ« re pĂ«r godinĂ« 35-katĂ«she – ishin studiot qĂ« hartuan PDV-nĂ« dhe sugjeruan pikĂ«risht kĂ«mbimin e pronĂ«s: XDGA dhe iRI.

PesĂ« vite pas kĂ«mbimit tĂ« pronave, parkingu nĂ«ntokĂ«sor nĂ« hyrje tĂ« parkut nuk Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar. As aksi i ri qĂ« supozohej tĂ« lidhte rrugĂ«t “Ibrahim Rugova” dhe “Dora D’Istria” nuk Ă«shtĂ« pĂ«rfunduar.

Nxitimi i institucioneve për të këmbyer pronat duket se i shërbeu vetëm ndërtuesve.

Ndërkohë, përveç dy projekteve të hotelit (2020, 2024), studiot XDGA dhe iRi hartuan në të njëjtën zonë edhe projektet publike të QKKF-së dhe Bibliotekës së re Kombëtare. Rasti është në kufijtë e konfliktit të interesit, pasi planifikimi urban i tërë zonës orienton projektet drejt një grupi përfitues, pa konkurrencë reale.

S’ka konkurse, por projektet “u fituan”

NĂ« vitin 2015 qeveria e shpalli zonĂ«n e ish-GardĂ«s me rĂ«ndĂ«si kombĂ«tare pĂ«r zhvillim nĂ«n emrin “Hyrja e Parkut tĂ« Liqenit tĂ« TiranĂ«s”. PjesĂ« e saj u bĂ«nĂ« dhe dy lulishtet krah Universitetit Politeknik tĂ« TiranĂ«s.

PĂ«rmes njĂ« konkursi ndĂ«rkombĂ«tar – shpallja e tĂ« cilit ruhet ende online nĂ« faqen e AKPT-sĂ« – qeveria kĂ«rkoi tĂ« projektonte zyra pĂ«r administratĂ«n nĂ« zonĂ«n e ish-GardĂ«s: Public Servis Mall.

Konkursi u fitua nga propozimi i studiove BuildingBuilding, UHO Architects dhe EGA. NĂ« garĂ« mori pjesĂ« edhe XDGA, propozimi i sĂ« cilit u vlerĂ«sua me çmimin e dytĂ«. PĂ«r finalistĂ«t u dhanĂ« rreth 100 mijĂ« euro shpĂ«rblim – 45 mijĂ« pĂ«r fituesin.

Por projekti mbeti vetëm letër. Në zonën e ish-Gardës u vendosën për pak vite zyra administrative, si për shembull Autoriteti i Dosjeve.

Ndryshe, për zhvillimin që erdhi pesë vite më vonë me QKKF-në dhe Bibliotekën e re Kombëtare nuk pati qasje të tillë me konkurs ndërkombëtar. Përkundrazi nuk pati as njoftime publike.

Ish-ministria e EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit (MEKI) i tha Citizens.al se ajo nuk ka zhvilluar asnjĂ« konkurs pĂ«r konceptin e projektit tĂ« QKKF-sĂ«, por vetĂ«m “procedurĂ« pĂ«r blerjen e projektit tĂ« zbatimit”.

Kjo bie ndesh me pretendimin qĂ« studio XDGA bĂ«n nĂ« faqen e saj zyrtare, ku e reklamon projektin e QKKF-sĂ« si tĂ« fituar pĂ«rmes njĂ« “konkursi ndĂ«rkombĂ«tar”. Ajo dha tĂ« njĂ«jtin shpjegim edhe pas njĂ« kĂ«rkese pĂ«r koment nga Citizens.al. NdĂ«rkohĂ«, pĂ«r BibliotekĂ«n KombĂ«tare, MEKI tha se “nuk ka ndĂ«rmarrĂ« asnjĂ« procedurĂ« pĂ«r projektin apo koncept-idenĂ«â€. 

KĂ«shtu, mbetet e paqartĂ« se kush e vendosi qĂ« QKKF dhe Biblioteka do tĂ« ndĂ«rtohen te ish-Garda dhe aq mĂ« shumĂ« qĂ« ato t’i projektonte dyshja e studiove XDGA-iRi.

Prej janarit 2025 projekti i Bibliotekës dhe trualli ku mendohet të ndërtohet, i ka kaluar Korporatës së Investimeve Shqiptare, e cila dështoi të ngjallte interes pavarësisht thirrjeve për ta zhvilluar në partneritet me privatin me incentivën e mundësisë për të ndërtuar një kulle te ish-vilat gjermane.

Edhe Korporata nuk dha informacion se nga doli dhe kush e pagoi projektin e bibliotekës.

PDV-ja e propozuar nga XDGA ku dallohen projektet për ndërtesa 5-11-18 katëshe/AIC.

Ndryshimet e pronësisë ngrenë flamuj të kuq

Në qendër të zhvillimeve te ish-Garda qëndron kompania Dushku S.A. dhe persona me një histori punësimi apo bashkëpunimi me kompani të lidhura me grupin Balfin të sipërmarrësit Samir Mane.

Dushku S.A rezulton të jetë themeluar në vitin 2017 nga Aida Dushku dhe Endrit Alikaj, ish-drejtor në grupin Balfin.

Fillimisht ata e emĂ«rtuan “San Giovanni” – si restoranti qĂ« operonte nĂ« zonĂ« – dhe vuajtĂ«n pĂ«r dy vite bilance negative me rreth 15 mijĂ« euro humbje. MĂ« pas vijuan njĂ« seri vlerĂ«simesh dhe rishikimesh kapitali qĂ« i konkretizuan nĂ« prill 2019.

Në emër të kompanisë Dushku S.A u regjistruan katër pronat e ish-restorantit (2/353; 2/354; 2/355; 2/18 me sipërfaqe totale 1,470 m2). Ato u deklaruan edhe si kapital me vlerë 193 milionë lekë (rreth 1.5 milionë euro).

NjĂ« vit mĂ« pas, nĂ« korrik 2020, Endrit Alikaj shiti pronat dhe aksionet e Dushku S.A (55.8%) te Ferro Beton & Construction Co, (asokohe zotĂ«ruar nga vĂ«llezĂ«rit Ilir dhe Kujtim Shtufi tĂ« grupit Nova), pĂ«r 300,000 euro – rreth tre herĂ« mĂ« pak se vlera e deklaruar.

Pa kaluar njĂ« javĂ« nga ky transaksion, mĂ« 27 korrik 2020, studiot XDGA dhe iRI i propozuan bashkisĂ« TiranĂ« kĂ«mbimin e pronave tĂ« Dushku S.A me truall te ish-Garda. Brenda dy muajve grupi Nova do t’i gĂ«zohej miratimit tĂ« shkĂ«mbimit tĂ« truallit.

Procedura kaloi nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave, e cila caktoi si vlerësuese pasurie Silvana Meçajn. Kjo e fundit përcaktoi dhe parcelën te ish-Garda dhe e gjitha u miratua nga qeveria më 23 shtator 2020.

Tre muaj nga ky shkëmbim trojesh, më 28 dhjetor, qeveria i miratoi grupit Nova lejen për një hotel 14 katësh, i cili në vitin 2024 do të merrte leje të dytë për kullë 35 kate.

Projekti u përpilua nga dyshja e studiove XDGA-iRI për atë që mund të jetë një rekord për kohën që iu desh sipërmarrësve për të mbyllur të gjitha procedurat nga konceptimi deri te marrja e lejes së ndërtimit: vetëm 5 muaj.

Dy javë përpara marrjes së lejes, më 7 dhjetor 2020, kompania Dushku S.A zeroi kapitalin themeltar, thënë ndryshe hoqi dorë nga pronësia e truallit të përfituar te ish-Garda.

Në prill 2021 B.H, jurist në Balfin, zëvendësoi si administrator Aida Dushkun. Ai do të firmoste në fund të muajit pezullimin e aktivtietit të kompanisë.

Kjo lëvizje mbi pronësinë dhe koha e kryerjes së tyre sugjeron një manovër të strukturuar për të konvertuar tokën publike në përfitime private, me Alikajn dhe të tjerë, si ndërlidhës mes aktorëve publikë dhe privatë ku në horizont duket se punohej prej kohësh për të ndërtuar te ish-Garda.

Projekti fillestar per 14 kate hotel nga Nova dhe godinat publike/XDGA.

Hijet e procedurave

Dokumentet tregojnë se pronësia e një nga ndërtesave dhe pjesës më të madhe e truallit të kompanisë Dushku S.A u përfituan përmes një procedure të shpejtuar legalizimi.

“Leja e legalizimit Nr. 12623” e datĂ«s 19 shtator 2013 ligjĂ«roi tre pronat 2/353; 2/354 dhe 2/355.

Tre pronat ishin me një ndërtesë njëkatëshe 56.6 m2, 720 m2 truall dhe dy parcela me nga 50 m2 truall, të cilat sugjerojnë të kenë pasur gjithashtu objekte gjatë kohës së aplikimit, por që në momentin e legalizimit nuk ishin më.

NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«, Silvana Meçaj, – ekspertja qĂ« u angazhua nĂ« vitin 2020 nga qeveria pĂ«r tĂ« vlerĂ«suar pronat – shprehet gabimisht se “ndĂ«rtesat janĂ« tĂ« para viteve 1990” pasi pĂ«rveç procedurĂ«s sĂ« legalizimit qĂ« nĂ«nkupton tĂ« kundĂ«rtĂ«n, edhe harta e vitit 1994 e Autoritetit ShtetĂ«ror pĂ«r Informacionin GjeohapĂ«sinor (ASIG) tregon se ato mund tĂ« jenĂ« ndĂ«rtuar mĂ« vonĂ«.

Për pjesën tjetër të pasurisë (2/18 me 195m2 ndërtesë dhe 650 m2 truall), certifikata e pronësisë tregon se ka pasur një kontratë sipërmarrjeje me kompaninë Singapore Europe Real Estate (SERE). Ajo rezulton të jetë nënshkruar një muaj pasi vetë kompania qe formuar, në shtator të vitit 2012.

NjĂ« hulumtim i BIRN e lidh kĂ«tĂ« kompani, – tĂ« regjistruar fillimisht me pronarĂ« fundor nĂ« off-shore – me blerje pronash nĂ« HimarĂ« dhe PalasĂ«, prona tĂ« cilat iu transferuan mĂ« pas kompanisĂ« Balfin pĂ«r projektin “Green Coast”. NĂ« periudhĂ«n 2016-2020, ajo u ble dhe pĂ«rthith nga kompani tĂ« zotĂ«ruara nga Balfin.

SERE është kontrolluar kryesisht nga D.A dhe A.D, i pari ish-punonjës në QTU dhe NEPTUN, i dyti ish-specialist zhvillimi operacional në kompaninë Public Albania 2000, e cila është zotëruar nga G.F drejtuese e Burimeve Njerëzore në SPAR. QTU, NEPTUN dhe SPAR janë pjesë të grupit Balfin.

Grupi Balfin, në një përgjigje për Citizens.al, mohoi çdo përfshirje apo interes për zonën pranë ish-Gardës duke nënkuptuar se personat në fjalë kanë vepruar në përgjegjësi dhe interesa personale.

“Grupi Balfin [
] nuk ka pasur dhe nuk ka asnjĂ« lidhje apo interes pĂ«r zonĂ«n e pĂ«rmendur. NĂ« grupin Balfin janĂ« tĂ« punĂ«suar mbi 4,600 persona, pĂ«r veprimtarinĂ« private tĂ« tĂ« cilĂ«ve kompania nuk mund tĂ« ketĂ« dijeni,” tha zyra pĂ«r shtyp e grupit tĂ« drejtuar nga sipĂ«rmarrĂ«si Samir Mane.

Sigurisht, pĂ«rfshirja e kĂ«tyre individĂ«ve dhe kompanive nuk dĂ«shmon domosdoshmĂ«risht pĂ«rfshirje edhe tĂ« grupit Balfin, por tabloja dhe rrjedha e zhvillimeve lĂ« pyetje mbi lidhjet informale dhe pĂ«rfitimet qĂ« mund tĂ« kenĂ« ardhur nĂ«pĂ«rmjet aktorĂ«ve me “akses tĂ« privilegjuar” nĂ« vendimmarrje publike dhe procedurat e planifikimit.

Nga e gjithë kjo histori, që tregon se ish-Garda u zhvillua me procedura të mbyllura, lobim interesash, përzgjedhje preferenciale projektesh dhe planifikimi urban kuptojmë se Tirana zhvillohet mbi pazare dhe jo realisht mbi nevojat publike.

*Rishikuar: NĂ« mungesĂ« tĂ« lidhjeve tĂ« drejtpĂ«rdejta me vendimmarrjen publike, emrat e personave qĂ« kanĂ« qenĂ« tĂ« pamundur pĂ«r t’u kontaktuar pĂ«r koment apo reagim janĂ« pĂ«rmendur me iniciale, nĂ« respekt tĂ« pĂ«rgjegjshmĂ«risĂ« gazetareske dhe pĂ«r tĂ« shmangur keqinterpretimet e pasakta.

Lexoni gjithashtu:

The post Si e tjetërsoi zonën te ish-Garda lakmia për kulla appeared first on Citizens.al.

↗

Ish-Blloku me qarkullim të kufizuar, nisin punimet për ta kthyer zonë pedonale

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

KryqĂ«zimet e njĂ« prej rrugĂ«ve mĂ« kryesore tĂ« ish-Bllokut u bllokuan tĂ« premten pĂ«r t’i hapur vend punimeve tĂ« projektit rehabilitues tĂ« BashkisĂ« TiranĂ«, i cili parashikon kthimin e saj nĂ« njĂ« zonĂ« me qarkullim tĂ« kufizuar.1

Rruga “Vaso Pasha” u bllokua paradite nga kryqĂ«zimi me rrugĂ«n “Brigada e VIII” e deri te kryqĂ«zimi i rrugĂ«s “Ismail Qemali”. BashkĂ« me to u mbyllĂ«n dhe rrugĂ«t dytĂ«sore si pĂ«r shembull rruga “PjetĂ«r Bogdani”.

Punimet nisën pa një njoftim të qartë publik dhe pritet të zgjasin për së paku 6 muaj. Qytetarët dhe bizneset lokale u përballën me trafik të rënduar dhe detyrimin për të larguar makinat, në disa prej të cilat ishin vendosur fletushka ku lajmërohej ngritja e kantierit.

Në zonë ndodhen dhjetëra zyra, lokale, ambiente banimi dhe Kopshti Nr.31 që mbështeten në qarkullimin e përditshëm nga ky aks.

Situata e bllokimit te rruga “Vaso Pasha”/Citizens.al

ÇfarĂ« parashikon projekti?

Punimet po kryhen nga kompanitë Ndregjoni shpk dhe Rafin Company, fituese të tenderit publik që u hap në qershor.

Ai u fitua me njĂ« vlerĂ« prej rreth 2 milionĂ« euro nĂ« njĂ« garĂ« ku pati 18 oferta, por tĂ« gjitha u skualifikuan pĂ«r mungesĂ« dokumentacioni, mospĂ«rmbushje kritieresh apo dhe oferta “anomalisht tĂ« ulĂ«ta”. Procesi nuk u apelua nga konkurrentĂ«t, megjithĂ«se pĂ«rjashtimi i plotĂ« tyre ngre pikĂ«pyetje.

Lexo: Përjashtimi u bë normë, kullat në ish-bllok thyejnë kriteret e Planit Urbanistik

Projekti zotohet të ketë këmbësorët në qendër dhe për këtë parashikon heqjen e korsive të parkimit, zgjerimin e trotuareve dhe ngushtimin e rrugëve, të cilat do të shtrohen me asfalt të rashinuar me ngjyrë të kuqe ose gri.

Ai merr elementĂ«t e pĂ«rdorur nga rehabilitimi i “Bulevardit Zogi I-rĂ«â€ apo dhe “Sheshi SkĂ«nderbej” dhe i ripĂ«rdor ato pĂ«r tĂ« vijuar tĂ« njĂ«jtĂ«n ide qarkullimi me hapĂ«sira kushtuar kĂ«mbĂ«sorĂ«ve.

Trafiku i rënduar pas bllokimit të qarkullimit në ish-Bllok/Citizens.al

Ish-Blloku, zonë në ngjeshje ekstreme urbane

Zona e ish-Bllokut ka pĂ«rjetuar njĂ« valĂ« tĂ« re ndĂ«rtimesh me kulla 8 deri nĂ« 14 kate. Siç ka dokumentuar mĂ« herĂ«t Citizens.al nĂ« rubrikĂ«n Tirana Vertikale, kjo zonĂ« po humbet hapĂ«sirat publike dhe po kthehet nĂ« njĂ« “fjetore vertikale”.

Ndërhyrjet e fundit e bëjnë edhe më të vështirë lëvizjen, sidomos për banorët dhe bizneset ekzistuese.

Pavarësisht kësaj, autoritetet po ndjekin një plan për transformimin e saj në një shesh me qarkullim të kufizuar dhe trotuare të zgjeruara.

Lexo: Harta e kullave: Si qeveria po rishkruan brutalisht Tiranën

Ideja është promovuar nga vetë Kryeministri Edi Rama në dalje të ndryshme televizive deri sa u publikua në shkurt 2025 në një event që u mbajt në mjediset e ish-vilës së diktatorit Enver Hoxha.

Ndërsa ndërtimi i kullave shtohet me ritme të vrullshme, projektet për rrugë e trotuare mbeten të izoluara dhe të paqarta.

Nuk ka një plan të integruar për qarkullim, transport publik apo qasje për banorët. Rrallë herë ata informohen apo përfshihen në vendimmarrje për ndryshimet urbane që i prekin drejtpërdrejt.

KĂ«shtu, zhvillimi nĂ« ish-Bllok po ecĂ«n nĂ« dy kahje: ndĂ«rtim intensiv dhe “pĂ«rmirĂ«sime” tĂ« izoluara qĂ« nuk i pĂ«rgjigjen dendĂ«sisĂ« sĂ« re.

  1. PĂ«rditĂ«sim! Pas ankesave nga sipĂ«rmarrĂ«s, autoritete financiare dhe banorĂ« tĂ« zonĂ«s kantieri u tĂ«rhoq tĂ« shtunĂ«n duke liruar tĂ«rĂ«sisht qarkullimin. Sipas njĂ« videokomenti nĂ« Facebook nga deputeti Erion Braçe, bllokimi i rrugĂ«ve ishte “i nxituar” dhe “pa lajmĂ«rim”. Ai tha se kishte pasur kontakte me BashkinĂ« TiranĂ« pĂ«r tĂ« gjetur njĂ« mĂ«nyrĂ« apo plan punimesh me impakt mĂ« tĂ« ulĂ«t pĂ«r banorĂ«t duke shtuar se pĂ«r kĂ«tĂ« projekti po rishikohet. ↩

The post Ish-Blloku me qarkullim të kufizuar, nisin punimet për ta kthyer zonë pedonale appeared first on Citizens.al.

↗

Kodi i ri Penal: Cilat nene kërcënojnë lirinë e medias?

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Drafti i Kodit të ri Penal propozon dënime që rrezikojnë të heshtin gazetarët dhe të penalizojnë opinionin publik. Përmes një raporti analitik, qendra Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV) ngre alarmin për pasojat që mund të sjellë miratimi i tij pa reflektuar ndryshime.

Propozimi, i publikuar nga Ministria e Drejtësisë më 27 gusht, përfaqëson një nga reformat më të thella të legjislacionit shqiptar që nga viti 1995. Qeveria thotë se e përafron kodin me standardet evropiane. Por, sipas analizës së SCiDEV, ai rrezikon të instrumentalizohet për censurë.

Në një raport të detajuar me këndvështrim ligjor dhe të së drejtës në fushën e medias, SCiDEV ka vënë në pah nenet më problematike, të cilat mund të përdoren kundër gazetarëve, aktivistëve të shoqërisë civile, apo dhe vetë sinjalizuesit.

Ndër nenet më shqetësuese cilësohen ato për shpifjen, fyerjen, ndikimin në drejtësi dhe përdhosjen e figurave shtetërore. Raporti shoqërohet me pesë rekomandime konkrete.

Nenet më problematike: Nga shpifja te fyerja e rëndë

Neni 865 i draftit, zgjeron përkufizimin e shpifjes duke përfshirë dëmtimin e reputacionit të institucioneve dhe jo vetëm individëve, sanksionon faljen publike, përgënjeshtrimin dhe gjoba që mund të dyfishohen nëse shpifja ndodh në media apo rrjete sociale.

Formulimi heq specifikimin e deklarimeve “me dijeni se janĂ« tĂ« rreme” tĂ« Nenit 120 qĂ« Ă«shtĂ« aktualisht nĂ« Kodin Penal dhe ka qasje me dy standarde pasi pĂ«rkrah zyrtarĂ«t duke rritur ndĂ«shkimet pĂ«r rastet ku situatat u adresohen atyre.

SCiDEV vlerĂ«son se kĂ«to ndryshime nuk duhen miratuar pasi “bien ndesh me parimet e proporcionalitetit dhe me vetĂ« rekomandimet e BE-sĂ« pĂ«r dekriminalizimin e shpifjes”.

Formulimi i Nenit për shpifjen në draftin e Kodit Penal/Citizens.al

Neni 863 qĂ« trajton fyerjen, ndryshon Nenin 119 tĂ« Kodit aktual duke shtuar njĂ« kategori tĂ« re si “fyerja e rĂ«ndĂ«â€ me pĂ«rkufizime tĂ« paqarta ligjore (si: dĂ«mtimi i vetĂ«velerĂ«simit tĂ« viktimĂ«s, zakonet e mira, shqetĂ«sim i opinionit publik etj.) por qĂ« dĂ«nohet deri me 2 muaj burg.

Raporti ngre shqetësimin se këto formulime mund të përdoren për të ndëshkuar opinionet kritike apo komentet politike duke rritur frikën dhe vetëcensurën. Ngjashëm SCiDEV vlerëson se këto ndryshime nuk duhen miratuar pasi nuk përputhen me rekomandimet e BE-së, që rekomandon se dënimi me burg për fyerje duhet të eliminohet.

NĂ« Nenin 536, qĂ« flitet pĂ«r mbrojtjen e pavarĂ«sisĂ« sĂ« gjyqĂ«sorit – pĂ«r tĂ« cilin nĂ« Kodin aktual nuk ka pasur specifikime tĂ« ngjashme dhe konsiderohet si risi pozitive – ka formulime tĂ« paqarta si “rrethanat shtypĂ«se” ndaj pavarĂ«sisĂ« sĂ« gjyqĂ«sorit, apo “synimi haptazi” i ndikimit.

Formulimi nuk ofron mbrojtje për gazetarët. SCiDEV vlerëson se ai rrezikon të keqpërdoret për të cenuar lirinë e shprehjes së opinionit ndaj proceseve gjyqësore me interes të lartë për publikun, të cilat cilësohen si kritikë legjitime.

Praktika e vendeve të tjera kryesisht kufizohet me shpërndarjen e paligjshme të provave të hetimit teksa masa me burgim cilësohet jo proporcionale.

Ky koncept, qĂ« njihet si “scandalizing the judiciary”, ka origjinĂ« nga “English Common Law” dhe nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar Ă«shtĂ« shfuqizuar qĂ« nga viti 2013, pikĂ«risht pĂ«r shkak tĂ« rrezikut qĂ« ngre ndaj lirisĂ« sĂ« shprehjes. Ndaj SCiDEV rekomandon qĂ« Neni 536 tĂ« riformulohet.

Zbehja e lirisë së fjalës, satirës dhe humorit politik

Neni 852 i titulluar “Shkelja e lirisĂ« sĂ« mendimit dhe shprehjes” ndryshon Nenin 261 tĂ« kodit aktual pĂ«r “Pengimin e ushtrimit tĂ« sĂ« drejtĂ«s pĂ«r t’u shprehur, grumbulluar dhe manifestuar”. Ai zgjeron mbrojtjen e lirisĂ« sĂ« shprehjes duke pĂ«rfshirĂ« “lirinĂ« e shtypit”, por sipas SCiDEV mund tĂ« kishte si formulim “lirinĂ« e medias”.

Në raport SCiDEV thotë se mbrojtja e ofruar nuk është sistematike e lidhur me dispozitat penale ekzistuese për dhunën ndaj gazetarëve dhe nuk përfshin masat anti-SLAPP që rekomandohen nga BE-ja. Ndaj ajo propozon që gazetarët të trajtohen njësoj si punonjës të shërbimeve me interes publik, dhe të përfshihen në Nenin 338, që sanksionon dhunën apo kanosjen ndaj tyre.

Neni 235, mbi “pĂ«rdhosjen e RepublikĂ«s” ndryshon Nenin 268 tĂ« kodit aktual qĂ« flet pĂ«r “PoshtĂ«rimin e RepublikĂ«s dhe simboleve tĂ« saj”. Ai parashikon dĂ«nime penale deri nĂ« katĂ«r vjet burg pĂ«r “pĂ«rdhosje tĂ« figurave shtetĂ«rore” si Presidenti, Kuvendi, Qeveria, apo edhe dĂ«shmorĂ«t e Atdheut.

Formulimi i Nenit për përdhosjen e Republikës në draftin e Kodit Penal/Citizens.al

Përfshirja e këtyre kategorive e shndërron kritikën politike, satirën apo dhe vetë protestën në vepra penale. SCiDEV vlerëson se pika që i përfshin këto kategori duhet hequr.

“Origjina e kĂ«tij neni i ngjan ligjeve ‘lĂšse-majesté’. KĂ«to janĂ« hequr nga legjislacioni i FrancĂ«s dhe BelgjikĂ«s si antidemokratike,” thekson raporti.

Neni 515, qĂ« trajton publikimin e akteve sekrete tĂ« hetimit – parashikim i cili nuk gjendet nĂ« Kodin aktual – lejon ndĂ«shkimin me burg deri nĂ« katĂ«r vjet, edhe nĂ«se informacioni Ă«shtĂ« siguruar nga burime zyrtare. Ai nuk qartĂ«son nĂ«se gazetari apo qytetari qĂ« e publikon aktin mund tĂ« mbrohet nĂ« emĂ«r tĂ« interesit publik.

Ky formulim, në mungesë të përjashtimeve për gazetarët, mund të përdoret për të heshtur sinjalizuesit dhe mediat që raportojnë mbi korrupsionin apo proceset e rëndësishme. Ndaj SCiDEV rekomandon që ai të rishikohet.

Një draft-kod që mund të cenojë themelet e demokracisë

NĂ« njĂ« kohĂ« kur ShqipĂ«ria pretendon tĂ« pĂ«rmbushĂ« kriteret pĂ«r integrimin nĂ« BE – madje me hapa tĂ« pĂ«rshpejtuar sipas qeverisĂ« brenda vitit 2030 – drafti i Kodit tĂ« ri Penal rrezikon aspekte tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r njĂ« sistem demokratik si pluralizmi i mendimit, lirinĂ« e medias apo dhe vetĂ« hapĂ«sirĂ«n e debatit publik.

“GazetarĂ«t dhe rojtarĂ«t e tjerĂ« publikĂ« [
] nuk duhet tĂ« penalizohen penalisht pĂ«r ushtrimin e njĂ« funksioni me interes publik,” thekson raporti i SCiDEV, sipas sĂ« cilit transparenca dhe pĂ«rgjegjĂ«sia civile janĂ« rrugĂ«t demokratike pĂ«r mbrojtjen e dinjitetit mĂ« shumĂ« se sa ashpĂ«rsimi i Kodit Penal.

Për këtë raporti përmbyllet duke rekomanduar: Dekriminalizimin e shpifjes dhe fyerjes, forcimin e mbrojtjes së gazetarëve dhe rojtarëve publikë, rishikimin e dispozitave që potencialisht kufizojnë shprehjen, harmonizimin me angazhimet evropiane dhe ndërkombëtare si dhe sigurimin e proporcionalitetit dhe qartësisë ligjore.

Lexoni gjithashtu:

The post Kodi i ri Penal: Cilat nene kërcënojnë lirinë e medias? appeared first on Citizens.al.

↗

Më shumë kulla, më pak njerëz: Për kë ndërtohet në Shqipëri?

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Shqipëria po përjeton një nga krizat më të thella demografike në Europë. Nga rreth 3.2 milionë banorë në fillim të viteve 2000, sot numri ka rënë në vetëm 2.3 milionë. Shifrat janë të qarta, por politikat e zhvillimit urban duket se i shpërfillin atë.

Pavarësisht tkurrjes demografike dhe emigracionit masiv, industria e ndërtimit ka vazhduar të zgjerohet, jo në funksion të nevojave reale të qytetarëve, por sipas një logjike tjetër: qarkullimit të parasë në një ekonomi jo-transparente.

Në pesë vitet e fundit në Shqipëri janë dhënë mbi 6 mijë leje për një sipërfaqe prej 9.6 milionë m2 ndërtime, ku 75% janë dhënë për banim. Ky zhvillim ka ndodhur teksa Shqipëria po zbrazej. Vetëm qarku i Tiranës ka përthithur më shumë se dy të tretat e kësaj sipërfaqeje, rreth 6.8 milionë m2, që në vlerë të përafërt përkthehen në mbi 2.4 miliardë euro të xhiruara nga ky sektor i ekonomisë.

Lexo: Gara e kullave: 10 gjigandët e betonit që po pushtojnë Tiranën

Logjika e kësaj xhiroje fsheh pas zhvlerësimin e euros në tregun shqiptar. Që nga viti 2021, kursi i euros ka rënë nga 123 lekë në 96 lekë. Një zhvlerësim i pashembullt, që sipas ekspertëve të ekonomisë nuk lidhet me konkurrencë reale, rritje prodhimi apo eksportesh, por me rritjen e flukseve të parasë informale, që dyshohet të jetë e kanalizuar kryesisht në ndërtim.

Ndërtohet më shumë, ndërtohet dhe më lart, ndërkohë që ka më pak njerëz për të jetuar aty.

Ilustrim grafik i kullave rreth qendrës dhe lartësitë e tyre.

Kjo valë ndërtimesh nuk ndalet as para hapësirave publike, as para shkollave, as para monumenteve historike. Ajo ushqehet nga një proces vendimmarrës gjithnjë e më i centralizuar dhe pa llogaridhënie.

Lexo: “NjĂ« masterplan privat”: Shembje dhe kulla pas Muzeut KombĂ«tar

Sipas një analize të Citizens.al, të paktën 140 kulla janë shqyrtuar ose miratuar në Tiranë gjatë dekadës së fundit. Por vetëm 65 prej tyre kanë vendime të publikuara. Të tjerat fshihen në rendin e ditës së Këshillit Kombëtar të Territorit dhe Ujërave (KKTU), pa transparencë dhe pa konsultime publike.

Agjencia e Zhvillimit tĂ« Territorit (AZHT) pretendon se çdo vendim Ă«shtĂ« i aksesueshĂ«m online, por nĂ« realitet nuk ndodh kĂ«shtu. Kontrolli publik Ă«shtĂ« vĂ«shtirĂ« i pĂ«r t’u arritur duke lĂ«nĂ« shpesh vend pĂ«r dyshime favorizimi, klientelizĂ«m dhe pastrim parash.

Fuqitë e KKTU janë rritur, ndërsa llogaridhënia është dobësuar. Pesë ndryshime ligjore dhe të paktën dhjetë vendime qeverie kanë zhveshur autoritetet vendore duke e përqendruar çdo vendim për ndërtimet mbi 6 kate në një dorë të vetme: Kryeministrin.

Lexo gjithashtu: Artikuj nga rubrika Tirana Vertikale

Kështu, kullat ngrihen gjithnjë e më lart, ndërsa drita e transparencës fundoset gjithnjë e më thellë. A është ky vërtet zhvillim urban? Dhe nëse po, kujt i shërben, ndërkohë që popullsia bie dhe kostoja e jetesës rritet çdo ditë?

The post Më shumë kulla, më pak njerëz: Për kë ndërtohet në Shqipëri? appeared first on Citizens.al.

↗

Kujt t’i besojmĂ«? Bilanci i fshehur i pandemisĂ« COVID-19 nĂ« ShqipĂ«ri

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Ka shumë histori që ia vlen të tregohen për pandeminë e COVID-19. Por, nëse i analizojmë ato, thuajse të gjitha flasin për politikën dhe mënyrën e vendimmarrjes.

Cili autoritet e menaxhoi: qeveria apo komuniteti shkencor i mjekëve? Mbi të gjitha, a kishte transparencë dhe hapësirë për kritika?

Sipas qeverisë u veprua në kohë, shifrat tregojnë për 310 mijë të infektuar dhe 3,625 viktima. 

Qeveria thotë se e menaxhoi situatën me sukses. Sipas saj vetëm 11.5% e popullsisë u prek nga virusi dhe 1.2% e të prekurve humbën jetën. 

Por çfarë ndodhi përtej këtyre shifrave dhe çfarë thuhet sot për pandeminë?

“Krim dhe ndĂ«shkim” mes bluzave tĂ« bardha

Alarmin për COVID-19 në Shqipëri e ndezën lajmet nga Italia. Ishte shkurti 2020. Qindra viktima raportoheshin çdo ditë në vendin fqinj duke nxitur frikë dhe pasiguri.

Shqiptarët ishin shpërqendruar nga kërcënimi i virusit prej traumave që la pas tërmeti i nëntorit 2019. Virusi në fakt përflitej prej së paku katër muajsh nëpër botë.

Ilir Allkja ishte mjek i UrgjencĂ«s LĂ«vizĂ«se nĂ« QendrĂ«n Spitalore Universitare “NĂ«nĂ« Tereza” (QSUNT). Ai kujton pĂ«r Citizens.al se fillimisht nisi tĂ« tregohej kujdes pĂ«r rastet qĂ« kishin histori udhĂ«timi nga Italia. 

Simptomat ishin të ngjashme me gripin apo ftohjen: temperaturë, rrufë dhe kollë e rënduar. Por thirrjet për ambulancë nisën të fshihnin rastet e dyshimta për COVID-19 me dhimbje barku apo të vjella.

Kur dyshohej për COVID-19, ekipi i urgjencës vishej me veshje mbrojtëse. Për thirrjet e zakonshme ato nuk përdoreshin.

Për javë me radhë, ekipi i doktor Allkjës u përball me raste të rrezikshme infektimi.

Më 9 mars 2020, qeveria konfirmoi zyrtarisht rastin e parë me COVID-19 në Shqipëri.

Allkja kujton të paktën tre raste të dyshimta të një mbrëmje më pas. Qendra e Urgjencave i kishte referuar si probleme reumatologjike, neurologjike dhe gastrointestinale. Por të tre pacientët kishin ardhur nga Italia dhe kishin temperaturë.

“Ishin me ethe, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ishin referuar pĂ«r shqetĂ«sime qĂ« nuk kishin lidhje fare me COVID-19,” thotĂ« Allkja teksa tregon se ai dhe ekipi ishin nisur pa veshjet mbrojtĂ«se.

Të nesërmen, më 11 mars, Organizata Botërore e Shëndetësisë e shpalli infeksionin pandemi globale.

I tronditur nga zhvillimet dhe situata e përsëritur, Allkja tregon se kontaktoi Shefin e Shërbimit në QSUNT dhe drejtuesin e Qendrës Kombëtare të Urgjencave Mjekësore.

“Nuk mora asnjĂ« pĂ«rgjigje, qoftĂ« dhe njĂ« fjalĂ« mbĂ«shtetĂ«se,” kujton Allkja pĂ«r Citizens.al. Ai e ruan ende mesazhin e dĂ«rguar nĂ« telefon.

Mjeku Ilir Allkja gjatë një deklarate për mediat, dhjetor 2020/Facebook.

I kapluar nga lodhja, frika prej infektimit dhe shpërfillja institucionale, mjeku i urgjencave lëvizëse u mbyll në karantinë. Për të dhe kolegët, nuk pati ndihmë psikologjike, pavarësisht stresit dhe dinamikave të jashtëzakonshme në ritmet e punës.

Në këto kushte, Allkja botoi një video në Facebook. Ai apeloi për më shumë kujdes dhe koordinim për masat mbrojtëse. Synimi i tij ishte të ndërgjegjësonte për ruajtjen e jetëve të bluzave të bardha. 

“Veshjet vlejnĂ« mĂ« pak se jeta jonĂ«,” ishte apeli publik i tij.

Por, në 9 muaj (deri në dhjetor 2020), nga COVID-19 humbën jetën mbi 50 mjekë. Mes tyre dy kolegë të Allkjës. 

Në prill, teksa qeveria po shqyrtonte lirimin e masave kufizuese, Allkja drejtoi një apel tjetër.

Ai sugjeroi decentralizimin e trajtimeve pĂ«rtej QSUNT-sĂ« dhe spitalit “Shefqet Ndroqi” duke pĂ«rfshirĂ« spitalet rajonale. 

I mirinformuar nga zhvillimet nĂ« vendet e tjera, si Franca, Allkja i drejtoi njĂ« letĂ«r tĂ« hapur qeverisĂ«. Ai kĂ«shilloi angazhimin edhe tĂ« sistemit tĂ« referimit – mjekĂ«t e familjeve.

Kjo qasje u përdor nga qeveria vetëm në fund të vitit 2020. Në atë kohë, bilanci zyrtar i pandemisë kishte shkuar në 23,500 raste me rreth 1,200 viktima.

Më 30 dhjetor 2020, Allkja ishte në shërbim kur mori shkresën e pushimit nga puna. Në kulmin e pandemisë, ai u shkarkua pa paralajmërim.

“E prisja pasi isha linçuar publikisht, jo pĂ«r ndonjĂ« shkelje, por sepse kĂ«rkova tĂ« shpĂ«toheshin mĂ« shumĂ« jetĂ«,” thotĂ« mjeku.

Qeveria e etiketoi AllkjĂ«n “militant tĂ« opozitĂ«s”. Drejtoria e arsyetoi pushimin me shkelje etike nĂ« qĂ«ndrimet publike qĂ« ai kishte mbajtur.

Sot Allkja punon në një spital privat. Sipas tij, propaganda politike kufizoi dhe instrumentalizoi profesionistët e shëndetësisë.

“PatĂ«n paturpĂ«sinĂ« tĂ« bĂ«nin edhe koncerte nĂ«pĂ«r spitale,” shton Allkja duke e cilĂ«suar periudhĂ« tejet frustruese.

Amulli dhe shmangie informacioni

Gjatë pandemisë isha gazetar në Euronews Albania. Në tetorit 2020, zëvendësministrja e shëndetësisë, Mira Rakacolli, ishte e ftuar në emisionin e Ilva Tares.

Media kishte shtatë muaj që vinte në diskutim bilancin zyrtar të pandemisë. Qeveria raportonte vetëm vdekjet spitalore si raste të konfirmuara me COVID-19.

I sugjerova drejtueses sĂ« informacionit qĂ« ta pyeste zĂ«vendĂ«sministren pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« çështje. A kishte qeveria tĂ« dhĂ«na edhe pĂ«r vdekjet jospitalore dhe a mund t’i bĂ«nte ato publike.

“Po tĂ« mi kishit dhĂ«nĂ« pyetjet para, do tĂ« kisha ardhur [me tĂ« dhĂ«nat]
” tha Rakacolli.

“Pa diskutim qĂ«, po!” shtoi si pĂ«rgjigje nĂ«se shifrat mund tĂ« jepeshin pas njĂ« kĂ«rkese pĂ«r informim.

Kërkesa u dërgua, por përgjigja nuk erdhi kurrë. Pesë vite më pas bilanci i pandemisë së COVID-19 nuk është rishikuar, ose së paku nuk publikohet.

Përkundrazi. Faqja zyrtare që dikur mbante shifrat e pandemisë është zeruar nga informacioni. Instituti i Shëndetit Publik (ISHP) të adreson te Ministria e Shëndetësisë.

NĂ« vend tĂ« njĂ« pasqyre tĂ« plotĂ«, zyrtarisht jepen vetĂ«m pĂ«rgjigje tĂ« pjesshme. Ministria tha pĂ«r Citizens.al se emergjenca kombĂ«tare “pĂ«rfundoi mĂ« 5 maj 2023”.

Këtë nuk e mbështeti me asnjë vendim qeverie, apo urdhër, por me një link të faqes kryesore të OBSH-së. Në këtë mënyrë duket se Shqipëria nuk ka një datë zyrtare se kur doli nga pandemia e koronavirusit.

Si bilanc përfundimtar ministria dha raportin ditor të datës 25 prill 2023 me 310,536 të infektuar dhe 3,625 të vdekur.

Pas ndĂ«rhyrjes sĂ« Komisionerit pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n e Informimit, ISHP tha se â€œĂ«shtĂ« hequr vetĂ«m emergjenca” dhe se “pandemia vazhdon”. Sipas ISHP, analizat pĂ«rfundimtare do tĂ« bĂ«hen “nĂ« pĂ«rfundim tĂ« pandemisĂ«â€.

Ndërkohë, ministria pranoi 32 viktima nga radhët e bluzave të bardha mes të cilëve katër infermierë. Por kjo nuk përputhet me të dhënat nga Urdhri i Mjekëve të Shqipërisë. Për Citizens.al ai foli për 59 mjekë të vdekur gjatë pandemisë.

Kryeministri Rama gjatë një videotakimi me kabinetin, gjatë pandemisë daljet online të tij ishin të shpeshta/Facebook.

Bilanci “i fshehur” i vdekjeve

Përpara pandemisë, në Shqipëri, çdo vit humbnin jetën 21,000-21,500 persona. Një mesatare shumëvjeçare, me prirje rritëse që lidhej kryesisht me plakjen e popullsisë.

Por gjatë pandemisë, vdekjet e regjistruara tejkaluan ndjeshëm këtë raport. Prirja kapërceu mesataren dhe prodhoi një bilanc lufte që ende nuk është arsyetuar nga autoritetet shqiptare.

Sipas INSTAT, në 2020, në Shqipëri u shënuan 27,605 vdekje. Viti i parë i pandemisë regjistroi 25.8% më shumë fatalitete se viti 2019.

NĂ« 2021 pati 30,507 vdekje – 10.5% mĂ« shumĂ« se 2020. NjĂ« vit mĂ« vonĂ«, 23,998 vdekje – 21.3% mĂ« pak. NdĂ«rsa nĂ« 2023 shifrat u kthyen te mesatarja shumĂ«vjeçare (21,286 vdekje, 11.3% mĂ« pak se 2022).

Në total, gjatë tre vite e gjysmë pandemi Shqipëria vuajti mbi 17,500 vdekje se periudha normale. Kjo ngre dyshimin se fatalitetet lidhen direkt, ose indirekt me pasojat e COVID-19.

Megjithatë, qeveria njeh vetëm 3,625 vdekje nga koronavirusi, rreth 5 herë më pak se kjo valë vdekjesh. Shifra është vetëm për periudhën mars 2020-prill 2023, e cila u konfirmua edhe nga ministria edhe nga ISHP.

Me gjasë, testimet e pakta ndikuan që jo të gjitha vdekjet të përfshiheshin në bilancin zyrtar. Vdekja llogaritej e shkaktuar nga COVID-19 vetëm nëse: viktima rezultonte pozitiv në teste dhe pasqyrohej në aktin mortor.

Gjatë gjithë pandemisë, qeveria u kritikua për mungesë transparence dhe testime të ulëta.

Deri mĂ« 16 prill 2023, ishin kryer 2,052,830 teste. Mesatarja e pĂ«rgjithshme ishte 1,808 teste nĂ« ditĂ« – me mbulim 664 teste çdo 1,000 banorĂ«.

Për krahasim, në qershor 2022, shtete si Serbia, apo Maqedonia e Veriut kishin si mbulim 986 deri 1,434 teste për 1,000 banorë çdo ditë.

Me më pak testime, Shqipëria pati më pak raste të konfirmuara. Për rrjedhojë, më pak vdekje të raportuara prej COVID-19.

Të dhëna të tjera nga INSTAT e mbështesin këtë ide. Për shembull, vdekjet nga sëmundjet e frymëmarrjes u rritën ndjeshëm gjatë pandemisë.

Zakonisht, mĂ« parĂ«, ato varionin nĂ« shifrat 500-700 vdekje nĂ« vit. GjatĂ« tre viteve pandemike u raportuan si total 6,878 vdekje nga kĂ«to sĂ«mundje – 3,233 vetĂ«m nĂ« vitin 2022.

Kjo sugjeron se shumĂ« nga kĂ«to vdekje mund tĂ« kenĂ« pasur lidhje me COVID-19 – infeksion, i cili godiste rrugĂ«t e frymĂ«marrjes. Ato mund tĂ« mos jenĂ« klasifikuar si vdekje nga koronavirusi pĂ«r mungesĂ« tĂ« testimeve.

Këto të dhëna tregojnë nevojën për analizë të thelluar. Bilanci zyrtar i pandemisë në Shqipëri duhet rishikuar. Mijëra vdekje nuk mund të fshihen për efekt propagande.

Mjeku epidemiolog Taulant Muka/Facebook.

Nevoja për reforma dhe reflektim

Pesë vite pas shpërthimit të pandemisë, kritikat për menaxhimin e saj mbeten.

Taulant Muka, mjek epidemiolog, gjatë pandemisë, punonte në një universitet në Zvicër. Si studiues, ai sjell një këndvështrim të dyfishtë: nga brenda akademisë dhe jashtë sistemit shëndetësor shqiptar.

Sipas tij qeveria aplikoi një qasje krejtësisht politike dhe jo shkencore në menaxhimin e situatës. Muka beson se ajo madje e përkeqësoi gjendjen.

“Komisioni qeveritar la jashtĂ« ekspertĂ«t shkencorĂ«, tĂ« cilĂ«t mund tĂ« kishin ofruar udhĂ«zime mĂ« efektive,” thotĂ« ai.

Sipas Mukës, masat ishin të pakoordinuara dhe shpesh tragjikomike, kryesisht të huazuara nga vendet e tjera.

“NĂ« TiranĂ« u nxorĂ«n tanket pĂ«r tĂ« luftuar virusin,” kujton ai bashkĂ« me udhĂ«zimet absurde pĂ«r udhĂ«time “diagonal” nĂ« taksi.

Sipas Mukës, këto vendime treguan mungesë totale të udhëheqjes shkencore.

Në nisje të pandemisë, ai kishte kryer projeksione të pavarura të bilancit që rrezikonte Shqipëria. Një prej skenarëve të tij parashikonte 16-18 mijë vdekje shtesë.

“FatkeqĂ«sisht, kĂ«to parashikime u konfirmuan,” thotĂ« pĂ«r Citizens.al. TĂ« dhĂ«nat e shqyrtuara mĂ« lart nga raportimet e INSTAT duket se e mbĂ«shtesin kĂ«tĂ« tezĂ«.

“Masat e qeverisĂ« nuk patĂ«n ndikim tĂ« matshĂ«m nĂ« reduktimin e vdekshmĂ«risĂ«.” thekson Muka.

Ai kritikon edhe përqendrimin e trajtimit vetëm në Spitalin Infektiv. Sipas tij, kjo strategji u përdor më shumë për kontroll informacioni, se sa përkujdesje shëndetësore.

Muka thotë se Shqipëria vuajti edhe nga mungesa e kapaciteteve shkencore. Universitetet nuk prodhuan të dhëna apo analiza që mund të ndihmonin qeverinë në menaxhimin e krizës. Ndërsa akademikët u përfshinë në propagandë politike.

Ky pretendim duket se u konfirmua nga Universiteti i Mjekësisë. Fakulteti i Shkencave Mjekësore Teknike tha për Citizens.al se deri në prill 2025 realizoi vetëm katër punime shkencore.

Një prej punimeve trajtonte ndikimet e mundshme të virusit te pacientët me diabet. Të tjerat, botime të vitit 2020-2022, përqendroheshin te pasojat në shëndetin mendor të stafit mjekësor.

Ndërkohë, mungesa e kontrolleve dhe protokolleve të qarta mjekësore solli pasoja.

Muka përmend përdorimin në masë të pakontrolluar të antibiotikëve dhe kthimin e klinikave dhe farmacive si tregje pa rregulla. Kjo, sipas tij, krijoi një skenar të rrezikshëm për xhepat dhe shëndetin e qytetarëve.

Për të ardhmen, Muka ndan bindjen se nevojitet hulumtim i thelluar shkencor dhe institucional për menaxhimin e pandemisë. Ai thotë se është e rëndësishme që të shqyrtohen evidencat mbi të cilat u bazuan masat e marra.

“Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« duhet tĂ« mbajĂ« pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r vdekjet shtesĂ«,” thekson Muka. Sipas tij ShqipĂ«ria u rendit ndĂ«r vendet me shkallĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vdekshmĂ«risĂ« nĂ« EvropĂ« gjatĂ« pandemisĂ«.

“Pa reflektim tĂ« sinqertĂ« dhe reforma tĂ« thella, sidomos nĂ« arsim tĂ« lartĂ«, do mbetemi tĂ« papĂ«rgatitur pĂ«r sfidat e ardhshme,” pĂ«rfundon ai.

The post Kujt t’i besojmĂ«? Bilanci i fshehur i pandemisĂ« COVID-19 nĂ« ShqipĂ«ri appeared first on Citizens.al.

↗

Gjykata Kushtetuese legjitimon ndryshimet e ligjit pĂ«r “Zonat e Mbrojtura”

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Gjykata Kushtetuese vendos tĂ« mos e shfuqizojĂ« ligjin qĂ« ndryshon kuadrin pĂ«r “Zonat e Mbrojtura”.

PĂ«rmes njĂ« konference pĂ«r shtyp, pasditen e sotme Gjykata Kushtetuese tha se kishte vendosur tĂ« rrĂ«zojĂ« kĂ«rkesĂ«n e njĂ« tĂ« pestĂ«s sĂ« deputetĂ«ve tĂ« Kuvendit dhe organizatave mjedisore “Shoqata Ornitologjike e ShqipĂ«risĂ«â€ (AOS) dhe “EcoAlbania”, tĂ« cilĂ«t kĂ«rkonin shfuqizimin si antikushtetues tĂ« ligjit nr. 21/2024 “PĂ«r disa shtesa dhe ndryshime nĂ« ligjin nr. 81/2017 ‘PĂ«r Zonat e Mbrojtura’”.

Pretendimet për cenim të barazisë përpara ligjit, parimeve të shtetit të së drejtës dhe hierarkisë së akteve u rrëzuan për mungesë argumentesh kushtetuese.

Njësoj u rrëzua pretendimi se ndryshimet cenojnë trashëgiminë natyrore dhe identitetin kombëtar.

Gjykata vlerësoi se ligji është një ligj kuadër, pra nuk krijon pasoja të drejtpërdrejta dhe konkrete për mjedisin. Efektet reale do të vlerësohen vetëm kur të miratohen aktet nënligjore (si vendimet e Këshillit të Ministrave).

Sa i takon konsultimeve publike, Gjykata vlerësoi se ato ishin përmbushur, pasi nisma ishte parlamentare dhe Kuvendi kreu konsultimin me publikun për versionin përfundimtar të projektligjit.

PĂ«r sa mĂ« sipĂ«r, duke marrĂ« nĂ« konsideratĂ« dhe qĂ«ndrimin e ndarĂ« (pa shumicĂ« tĂ« cilĂ«suar prej 5 gjyqtarĂ«sh) sa i takon pajtueshmĂ«risĂ« ose jo tĂ« ndryshimeve me MarrĂ«veshjen e Stabilizim-Asocimit (MSA) dhe “acquis communautiaire”, Gjykata Kushtetuese nuk konstatoi shkelje tĂ« KushtetutĂ«s dhe vendosi rrĂ«zimin e kĂ«rkesĂ«s.

Për rrjedhojë ligji nr. 21/2024 mbetet në fuqi.

Në seancën e 23 qershorit, palët patën paraqitur qëndrime të kundërta mbi ndikimin mjedisor dhe standardet kushtetuese të ligjit. Organizatat mjedisore argumentuan se ligji hapte rrugën për ndërtime në zona natyrore të ndjeshme.

Vendimi, i cili pritet të zbardhet në javët e ardhshme, ka ngjallur zhgënjim nga shoqëria civile, pasi krijon precedent për dobësimin e mbrojtjes ligjore të natyrës në emër të investimeve.

Lexoni gjithashtu:

The post Gjykata Kushtetuese legjitimon ndryshimet e ligjit pĂ«r “Zonat e Mbrojtura” appeared first on Citizens.al.

❌