❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Gajda: Sfidë, gjuha e urrejtjes dhe aksesi për personat me aftësi të kufizuara

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Etleva Xhajanka

TIRANË, 15 dhjetor /ATSH/ Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi, Robert Gajda, sĂ« bashku me organizatat e shoqĂ«risĂ« civile zhvilluan njĂ« konferencĂ« kushtuar shqyrtimit tĂ« veprimtarisĂ« sĂ« institucionit gjatĂ« vitit 2025 dhe forcimit tĂ« bashkĂ«punimit pĂ«r mbrojtjen nga diskriminimi nĂ« vitin 2026.

Gjatë fjalës së tij, Gajda theksoi se mosrespektimi i barazisë gjinore mbetet një problem i dukshëm në Shqipëri. Ai nënvizoi se ligji i miratuar kohët e fundit, synon të trajtojë diskriminimin midis burrave dhe grave.

Komisioneri vuri në dukje se sfida të tjera të rëndësishme mbeten: gjuha e urrejtjes, aksesueshmëria për personat me aftësi të kufizuara dhe strehimi për komunitetet rome. Ai nënvizoi se këto çështje duhet të vendosen në qendër të prioriteteve të institucionit për vitin 2026.

“Kemi pasur mĂ« pĂ«rpara ligjin pĂ«r barazinĂ« gjinore, i cili ka dhĂ«nĂ« kontributin e vet, por nuk ka qenĂ« i mjaftueshĂ«m pĂ«r tĂ« zgjidhur çështjen e pabarazisĂ« gjinore. Diskriminimi me bazĂ« gjinore Ă«shtĂ« shpesh edhe pararendĂ«s i dhunĂ«s me bazĂ« gjinore dhe i mohimit tĂ« shumĂ« tĂ« drejtave pĂ«r gra dhe vajza nĂ« ShqipĂ«ri. PikĂ«risht eliminimin e kĂ«saj e synon ligji i ri qĂ« u miratua nĂ« Kuvend”, deklaroi Gajda.

Institucioni synon që përmes bashkëpunimit me shoqërinë civile dhe angazhimeve institucionale, të forcojë mekanizmat për mbrojtjen e të drejtave dhe promovimin e barazisë për të gjithë qytetarët.

/a.f/r.e/

The post Gajda: Sfidë, gjuha e urrejtjes dhe aksesi për personat me aftësi të kufizuara appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Organizatat e medias dënojnë kërcënimet ndaj gazetarit Osman Stafa

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Kërcënimet ndaj gazetarëve po shndërrohen në praktikë shqetësuese në Shqipëri, veçanërisht kur ndodhin pas raportimeve që prekin institucionet publike dhe mungesën e llogaridhënies.

Rasti i fundit ndaj gazetarit Osman Stafa, pas raportimeve nga Onkologjiku, rikthen në qendër të vëmendjes cenueshmërinë e gazetarëve në terren dhe mangësitë në garantimin e sigurisë së tyre.

Rasti i gazetarit Osman Stafa

NjĂ« kĂ«rcĂ«nim me jetĂ« iu dĂ«rgua gazetarit Osman Stafa nĂ« “Instagram”, pas raportimeve tĂ« tij pĂ«r kushtet nĂ« Spitalin Onkologjik. Mesazhi i kĂ«rkonte tĂ« mos shfaqej mĂ« nĂ« spital, me paralajmĂ«rimin se nĂ«se do tĂ« bĂ«nte tĂ« kundĂ«rtĂ«n do tĂ« kishte pasoja.

Stafa e cilësoi kërcënimin përpjekje për ta trembur dhe tërhequr nga raportimet, të cilat kanë qenë të vazhdueshme duke ekspozuar vështirësitë që përballin pacientët e sëmurë në trajtimin e kancerit. Ai tha për Citizens.al se do ta vijojë punën në spital pa asnjë ndryshim.

“NĂ«se unĂ« do tĂ« pĂ«rballem me ata qĂ« janĂ« pas kĂ«saj gjĂ«sĂ« [mesazhit], ose do tĂ« mĂ« rrihnin, ose do tĂ« mĂ« vrisnin,” tregoi Stafa pĂ«r pĂ«rmbajtjen e mesazhit duke shtuar se pĂ«r tĂ« ka pasur “zero ndikim”.

Sipas tij, profili që i dërgoi mesazhin është hapur vetëm dy muajt e fundit. Rasti është denoncuar në polici, e cila ka nisur procedurat për identifikimin e autorëve.

“Kjo Ă«shtĂ« sfida qĂ« po u bĂ«j kĂ«tyre personave, qĂ« çfarĂ«do qĂ« tĂ« bĂ«ni, mua nuk mĂ« intimidoni me kĂ«rcĂ«nime tĂ« tilla,” theksoi Stafa.

Gazetari u shpreh se procedurat për identifikimin e personave që kërcënojnë ngjashëm në rrjetet sociale zgjasin 3-4 muaj, por që sidoqoftë autorët mundet të identifikohen.

“NĂ« momentin qĂ« bĂ«j kallĂ«zim pĂ«r kĂ«rcĂ«nim jete pĂ«r shkak tĂ« detyrĂ«s, policia ia referon prokurorisĂ«, prokuroria e çon nĂ« gjykatĂ« dhe me vendim gjykate i shkohet kompanisĂ« Meta, e cila sjell mĂ« pas tĂ« dhĂ«nat nĂ« çfarĂ« e-maili Ă«shtĂ« adresa dhe me çfarĂ« numĂ«r telefoni”, pĂ«rfundoi Stafa.

Organizatat e medias solidaritet dhe apel për hetim të menjëhershëm

Rrjeti i Gazetarëve të Sigurt (SafeJournalists) përshëndeti denoncimin e menjëhershëm dhe vlerësoi raportimet e Stafës për Onkologjikun, që sipas tyre kanë rritur ndërgjegjësimin publik dhe kërkesën për llogaridhënie.

Ajo i bëri thirrje policisë dhe prokurorisë që ta trajtojnë rastin me prioritet, të identifikojnë autorin dhe të garantojnë që gazetarët të raportojnë lirisht pa frikë në punën e tyre.

“[
] gazetarĂ«t tĂ« kenĂ« mundĂ«si tĂ« raportojnĂ« lirisht pĂ«r çështje me interes publik, pĂ«rfshirĂ« funksionimin e institucioneve shĂ«ndetĂ«sore, pa pasur frikĂ« nga hakmarrja”, u tha nĂ« deklaratĂ«.

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë kërkoi hetim të posaçëm, duke theksuar se kërcënimi lidhet me një cikël të gjatë investigimesh në institucionin kryesor spitalor të vendit.

Asociacioni i Gazetarëve të Shqipërisë e quajti rastin sulm të drejtpërdrejtë ndaj lirisë së shprehjes dhe theksoi se intimidimet anonime synojnë heshtjen e zbulimit të abuzimeve që dëmtojnë pacientët më vulnerabël.

Organizatat kërkuan garantimin e sigurisë për çdo gazetar që ushtron detyrën në interes publik.

Lexoni gjithashtu:

The post Organizatat e medias dënojnë kërcënimet ndaj gazetarit Osman Stafa appeared first on Citizens.al.

↗

Balla: Ligji kundër diskriminimit duhet të përditësohet për format e reja të tij

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Maela Marini

TIRANË, 10 dhjetor/ATSH-Maela Marini/ Kryetari i grupit parlamentar tĂ« PartisĂ« Socialiste, Taulant Balla prezantoi sot para anĂ«tarĂ«ve tĂ« komisionit tĂ« Ligjeve disa pĂ«rmirĂ«sime nĂ« ligjin “PĂ«r mbrojtjen nga diskriminimi”.

Balla theksoi se mbrojtja nga diskriminimi është një vendim sa ligjor, po aq edhe politik.

“Ndaj kam ardhur pĂ«r tĂ« marrĂ« vendimin ligjor dhe politik tĂ« kĂ«tij komisioni pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara pĂ«rmirĂ«simet e tjera qĂ« duhet tĂ« bĂ«jmĂ« nĂ« kĂ«tĂ« ligj nĂ« pĂ«rpjekjet e pĂ«rbashkĂ«ta kundĂ«r çdo lloj forme diskriminimi”, tha Balla.

Ligji aktual, sipas tij, ka qenë dhe mbetet një nga instrumentet themelorë për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe funksionimin real të shtetit të së drejtës.

“QĂ« prej vitit 2010, kur pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« u iniciua ky ligj dhe kam qenĂ« relator, jam munduar tĂ« jap çdo lloj forme kontributi pĂ«r pĂ«rmirĂ«simin me standardet europiane tĂ« ligjit. Me pĂ«rmirĂ«simet qĂ« kam sjellĂ« nĂ« vitet 2020 si deputet iniciues mendoj se e kemi forcuar aq sa ka qenĂ« e mundur pĂ«r atĂ« moment arkitekturĂ«n ligjore tĂ« mbrojtjes kundĂ«r diskriminimit”, shtoi Balla.

Balla theksoi se ky është një prej atyre ligjve që sa më shumë ecën para koha, zhvillohet teknologjia, mjetet e komunikimit, aq më shumë rriten hapësirat e diskriminimit.

“Ndryshimet e propozuara kishin tĂ« bĂ«nin kryesisht me format e reja tĂ« diskriminimit tĂ« shfaqura pĂ«r shkak tĂ« zhvillimit historik, kulturor, teknologjik tĂ« shoqĂ«rive tona”, tha Balla.

Balla theksoi se problem në këtë drejtim mbetet gjuha e urrejtjes.

(vijon
)

/r.e/a.f/

The post Balla: Ligji kundër diskriminimit duhet të përditësohet për format e reja të tij appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Në ish-vilën e diktatorit: Zërat e grave që sfiduan dhunën

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Në një hapësirë që dikur i përkiste diktatorit Enver Hoxha, vajza dhe gra nga komunitetet rome, egjiptiane, LGBT dhe me aftësi të kufizuara ndanë historitë e tyre të dhunës, mbijetesës dhe rezistencës.

Vila e diktatorit, dikur simbol i frikës dhe pushtetit absolut, u shndërrua për një ditë, të premten, në një hapësirë rrëfimi për historitë e luftës së grave për një jetë të pranuar dhe trajtuar me dinjitet.

Ato u mblodhĂ«n fillimisht nĂ« ish-kinemanĂ« private tĂ« diktatorit, ku u shfaq dokumentari i realizuar nga Citizens.al: “RrĂ«njĂ«t e RezistencĂ«s”, njĂ« dokumentar qĂ« pasqyron lĂ«vizjen feministĂ« nĂ« ShqipĂ«ri pas viteve ’90 dhe pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« sfiduar patriarkatin pĂ«r njĂ« tĂ« ardhme mĂ« tĂ« mirĂ«.

GjatĂ« shfaqjes sĂ« dokumentarit “RrĂ«njĂ«t e RezistencĂ«s”/Citizens.al

Rrëfime që thyejnë heshtjen

Romina Sefa, drejtuese e Qendrës për Advokim Social, gjithashtu një prej organizatoreve të eventit, nënvizoi domosdoshmërinë e një hapësire të sigurt ku vazjat dhe gratë të flasin lirshëm për shqetësimet dhe vështirësitë e tyre.

“PavarĂ«sisht sfidave, ne ia kemi dalĂ«â€, tha ajo, duke kujtuar se ky duhet tĂ« jetĂ« mesazhi kryesor nĂ« diskutime.

Akullin e theu Doliana Velia, një grua me aftësi të kufizuar në shikim që foli për jetën me një shqisë të munguar që në lindje dhe paragjykimet shoqërore.

Ajo theksoi se mentaliteti dhe mungesa e infrastrukturës e kufizojnë pavarësinë e njerëzve me aftësi të kufizuara shumë më tepër se vetë aftësia.

“TĂ« lindĂ«sh me njĂ« shqisĂ« qĂ« nuk ekziston, Ă«shtĂ« njĂ«soj si t’ju them a ju mungon tĂ« fluturuarit? Jo, nuk ju mungon, ju duket qesharake, sepse nuk e keni provuar”, paralelizoi Doliana.

Sipas saj, besimi i prindërve për ta trajtuar si një person jo ndryshe nga të tjerët e ka ndihmuar të jetë sot një grua e pavarur.

“Ne nuk duhet a pranojmĂ« mĂ«shirĂ«n nga askush, le ti pĂ«rkasim njĂ« komuniteti tĂ« caktuar, le tĂ« kemi njĂ« diferencĂ« fizike apo shqisore, ne duhet tĂ« jetojmĂ« me dinjitet”, ndau Doliana me vajzat dhe gratĂ« e tjera.

Ajo theksoi se mentaliteti dhe mungesa e infrastrukturës e kufizojnë pavarësinë e njerëzve me aftësi të kufizuara shumë më tepër se vetë aftësia.

“TĂ« shembim strukturat. SĂ« pari nĂ« mendjen tonĂ« dhe pastaj te ata qĂ« na rrethojnĂ«â€, theksoi Doliana, sipas sĂ« cilĂ«s tĂ« jesh grua me aftĂ«si tĂ« kufizuar nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« sfidĂ« e dyfishtĂ«.

Doliana ndau raste ku gratë me aftësi të kufizuara mbeten të izoluara, të pambrojtura dhe shpesh pa mundësi të denoncojnë edhe dhunën që pësojnë.

Për këtë ajo tregoi për raste ku për shkak të pagesës së ulët që marrin, ndihmësi personal qëllon të jetë familjar i tyre, njëherësh edhe person i dhunshëm.

“PĂ«r shkak tĂ« kufizimit fizik nuk mundet tĂ« shkojĂ« as pĂ«r ta denoncuar rastin. Ka njerĂ«z qĂ« janĂ« tĂ« privuar edhe nga kjo lloj lirie”, theksoi Doliana.

Një rast i tillë ishte ai i një vajze të dhunuar nga nëna e saj, e cila ishte edhe kujdestarja ligjore.

“LajmĂ«ronim policinĂ« ne, sepse i kishin hequr edhe telefonin dhe kur i shkoi policia i tha: ‘Po ti nuk ke turp qĂ« kĂ«ta po tĂ« mbajnĂ« me bukĂ« dhe ti i turpĂ«ron?”, rrĂ«feu ajo, duke vĂ«nĂ« nĂ« pah dĂ«shtimin institucional.

Nga shtëpia e humbur, tek sipërmarrja e parë

Vjollca, njĂ« grua rome, tregoi pĂ«r dhunĂ«n dhe padrejtĂ«sinĂ« strukturore qĂ« e la pa shtĂ«pi, pa mbĂ«shtetje dhe pa mundĂ«si pĂ«r t’u qasur nĂ« shĂ«rbime dhe pĂ«rkrahje shtetĂ«rore. Historia e saj tregoi njĂ«herĂ«sh edhe pĂ«r forcĂ«n e jashtĂ«zakonshme qĂ« ka njĂ« gruaje e pakicĂ«s rome pĂ«r t’ia dalĂ« nĂ« realitetin shqiptar.

E gjendur pĂ«rballĂ« humbjes sĂ« bashkĂ«shortit, me dy fĂ«mijĂ«, ajo pĂ«rjetoi dhunĂ« nga tĂ« afĂ«rmit e tij, tĂ« cilĂ«t synuan ta nxirrnin nga shtĂ«pia. Kjo ndodhi kur hasi nĂ« kĂ«rkesĂ«n: “PĂ«r 15 ditĂ«, liro shtĂ«pinĂ«!”.

Për një vit Vjollca nuk përfitoi as ndihmën ekonomike, sepse, sikurse tregoi ajo, i vinte turp të firmoste pasi nuk dinte të lexonte dhe shkruante.

Kjo e shtyu të arsimonte fëmijët e saj, duke i larguar nga cikli i turpit dhe varfërisë.

“Nuk dua qĂ« edhe fĂ«mijĂ«t e mi tĂ« kenĂ« turp nĂ« tĂ« ardhmen dhe i çova nĂ« shkollĂ«. Sot kam dy fĂ«mijĂ« tĂ« edukuar,” tregoi ajo me krenari.

Pas tre vitesh procese gjyqësore, Vjollca arriti të siguronte një dhomë në shtëpinë ku jetonte me bashkëshortin.

“Kur fitova [gjyqin] filluan tĂ« mĂ« thĂ«rrisnin ‘gabele’, sepse njerĂ«zit e burrit nuk janĂ« romĂ«,” rrĂ«feu ajo njĂ« tjetĂ«r aspekt diskriminues nga historia e saj.

Një thes me rroba të përdorura, që iu dha për ta shitur, e futi Vjollcën në tregun informal të punës. Pavarësisht kësaj, ajo ia doli të ndërtonte një ekonomi familjare të mjaftueshme sa për të shkolluar fëmijët.

“Kam vetĂ«m tre vitet e fundit tĂ« siguruara”, tregoi ajo duke nĂ«nvizuar se kjo ishte mundĂ«suar falĂ« mbĂ«shtetjes nga programet sociale.

Gjatë diskutimit në kuadër të 16 Ditët e Aktivizmit kundër Dhunës me Bazë Gjinore/Citizens.al

Gra që sfidojnë dhunën

Elisabeta, ndau me të pranishmit kalvarin që ju desh të kalonte si gjyshe për të shpëtuar vajzën dhe mbesën e saj nga një cikël dhune, të ushtruar nga dhëndri.

E martuar jashtĂ« vendit, vajza ishte izoluar dhe dhunuar vazhdimisht. E pa-arsimuar, qe detyruar tĂ« luftojĂ« ndaj njĂ« sistemi qĂ« e kishte bĂ«rĂ« vajzĂ«n “pronĂ« ligjore” tĂ« babait.

Por, me këmbëngulje të vazhdueshme, vajza e Elisabetës ia doli të njoftonte policinë, gjeti strehë derisa mbylli të gjitha dokumentet për të kthyer sigurinë dhe përkatësinë ligjore mbi mbesën.

Njëjtë si Elisabeta, edhe Miranda ndau një histori jetësore të rëndë: një martesë me dhunë dhe një bashkëshort të alkoolizuar, që kishte krijuar një ambient të pasigurt edhe për vajzën e tyre.

“NjĂ« nxĂ«nĂ«se ekselente” tregoi ajo, “e cila edhe pĂ«rmes traumave qĂ« kalonte gjente kohĂ« tĂ« studionte”.

Ky takim i kryer nĂ« “16 DitĂ«t e Aktivizmit kundĂ«r DhunĂ«s me BazĂ« Gjinore” solli njĂ« akt simbolik rivendosjeje: zĂ«ra tĂ« heshtur, histori tĂ« lĂ«na mĂ«njanĂ«, dhimbje tĂ« padĂ«gjuara, nĂ« dritĂ«n e njĂ« vile qĂ« dikur nuk do ti ftonte kurrĂ« e qĂ« pĂ«r dekada ka simbolizuar pushtetin, frikĂ«n dhe privilegjin.

Shiko dokumentarët e Citizens.al:

The post Në ish-vilën e diktatorit: Zërat e grave që sfiduan dhunën appeared first on Citizens.al.

↗

Dita Ndërkombëtare e Personave me Aftësi të Kufizuar: Komuniteti ende i izoluar

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Çdo 3 dhjetor ndalemi tĂ« reflektojmĂ« pĂ«r tĂ« drejtat dhe pĂ«rfshirjen e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuara nĂ« shoqĂ«ri.

Vendosur me Rezolutën 47/3 në Asamblenë e përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, kjo datë ka si qëllim të promovojë të drejtat, mirëqenien dhe rritjen e ndërgjegjësimit për këtë komunitet.

Në Ditën Ndërkombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuar, në Shqipëri përpos viteve betejat janë të njëjta: aksesueshmëria, shërbimet sociale, shëndetësore dhe ndihmësit personalë. Realiteti mbetet sfidues, aq sa vetë aftësitë e kufizuara.

Asistenti personal, çelësi për jetesë të pavarur, por ende larg

NĂ« njĂ« tryezĂ« tĂ« organizuar nga Fondacioni “SĂ« Bashku”, organizatat dhe institucionet pĂ«rgjegjĂ«se ngritĂ«n sĂ«rish shqetĂ«simin pĂ«r shĂ«rbimin e asistentit personal.

Shteti shqiptar ofron vetëm 16,000 lekë në muaj për këtë pozicion, një shumë që nuk mbulon as nevojat minimale.

Sipas Suela LalĂ«s, drejtuese e fondacionit, shumĂ« persona me aftĂ«si tĂ« kufizuar jetojnĂ« vetĂ«m dhe e kanĂ« tĂ« pamundur tĂ« gjejnĂ« dikĂ« qĂ« t’i ndihmojĂ« qoftĂ« pĂ«r veprimet elementare tĂ« pĂ«rditshmĂ«risĂ«.

‘Ne shohim njerĂ«z nĂ« tĂ« gjithĂ« ShqipĂ«rinĂ«, tĂ« cilĂ«t pa patur mbĂ«shtetjen e duhur familjare janĂ« tĂ« vetĂ«m dhe me ato lekĂ« zor se mund tĂ« punĂ«sojnĂ« njeri, pĂ«r tĂ« mbuluar edhe nevojat mĂ« minimale, tĂ« tipit pĂ«r t’u ngritur nga shtrati apo pĂ«r tĂ« patur dikĂ« qĂ« vjen i ushqen apo lan rrobat”, tha Lala pĂ«r Citizens.al.

NdĂ«rsa shtoi se ka shumĂ« tĂ« tjerĂ« qĂ« nuk kanĂ« familje apo tĂ« afĂ«rt, e kalojnĂ« jetĂ«n tĂ« vemtuar dhe me ato pak lekĂ« paguajnĂ« njĂ« ose dy orĂ« dikĂ« qĂ« kalon pĂ«r t’iu shĂ«rbyer.

Lala thekson se mungesa e këtij shërbimi penalizon edhe familjarët: kush kujdeset nuk mund të punojë dhe shpesh përballon barrë të papaguar, pavarësisht se ligji e njeh të drejtën për jetesë të pavarur.

“Jo tĂ« gjithĂ« kanĂ« ekonominĂ« dhe jo tĂ« gjithĂ« mund tĂ« mbajnĂ« familjen me 16 mijĂ« lekĂ« qĂ« jep shteti”, thekson Lala.

Pozicioni i asistentit personal synon të lejojë që personat me aftësi të kufizuara të jetojnë të pavarur në shtëpitë e tyre, pa mbështetjen e përhershme të prindërve.

Ligji shqiptar (93/2014 “PĂ«r pĂ«rfshirjen dhe aksesueshmĂ«rinĂ« e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuar”) parashikon qĂ« personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara tĂ« kenĂ« akses nĂ« ndihmĂ«s personal pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavarur. Por zbatimi ka qenĂ« i pjesshĂ«m.

Pagesat e ndihmësit janë të ulëta krahasuar me nevojat nga 8,000 deri në 13,000 lekë dhe nuk njihen vitet e punës për shumicën e kategorive.

“Nuk kanĂ« as leje vjetore, nuk kanĂ« ditĂ« pushimi. Pra duhet tĂ« jenĂ« aty gjithmonĂ« dhe nuk kanĂ« ku tĂ« shpenzojnĂ« barrĂ«n qĂ« ju bie pĂ«r kujdesin e familjarĂ«ve qĂ« Ă«shtĂ« barrĂ« e papaguar”, tregoi Lala.

Sipas saj, duke pasur parasysh ndryshimet demografike në shoqërinë shqiptare, shumë prej personave me aftësi të kufizuar do të mbeten vetëm dhe pa përkrahje.

“Çka Ă«shtĂ« shkelje e tĂ« drejtave tĂ« njeriut dhe bie ndesh me atĂ« qasje tĂ« tĂ« drejtave qĂ« ne kemi marrĂ« pĂ«rsipĂ«r si shtet”, vijoi ajo.

Sipas Suela Lalës asistenti personal ka një rol kyç për për jetesën e pavarur të personave me aftësi të kufizuar, duke iu mundësuar mbështetje për aktivitete të përditshme sikurse veshja, larja, ushqimi, lëvizja jashtë shtëpisë dhe krijimi i familjes.

“Studimet kanĂ« treguar qĂ« ofrimi i kĂ«tij shĂ«rbimi nxit punĂ«simin dhe ul barrĂ«n e kostos qĂ« ka shteti nĂ«se i mban personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar tĂ« pambĂ«shtetur dhe tĂ« izoluar nĂ« shtĂ«pitĂ« e tyre”, pĂ«rfundoi Suela.

Aksesueshmëria, problem ende i pazgjidhur

Pavarësisht investimeve në infrastrukturë, aksesueshmëria mbetet e mangët në shumicën e qyteteve në Shqipëri.

Trotuaret janë pa sinjalistikë për personat me probleme shikimi, institucionet publike pa rampa funksionale dhe transporti urban shpesh i papërshtatur. Ky realitet kthehet në pengesë për personat me aftësi të kufizuara.

“AksesueshmĂ«ria duhet tĂ« ishte kapĂ«rcyer. Tirana nuk Ă«shtĂ« ShqipĂ«ria. NĂ« qytetet e tjera situata Ă«shtĂ« edhe mĂ« skandaloze,” tregon Lala.

Shqipëria ka ratifikuar Konventën e OKB-së për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuar dhe ka miratuar ligje që synojnë përfshirjen e sociale dhe aksesueshmërinë e tyre.

Ligji Nr. 93/2014 “PĂ«r pĂ«rfshirjen dhe aksesueshmĂ«rinĂ« e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuaraâ€Â Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r ligjet qĂ« ka si qĂ«llim tĂ« nxisĂ« dhe mbrojĂ« tĂ« drejtat e kĂ«tij komuniteti duke u mundĂ«suar pjesĂ«marrje nĂ« shoqĂ«ri, por edhe duke ngarkuar me pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« gjitha institucionet shtetĂ«rore tĂ« mundĂ«sojnĂ« gjithĂ« pĂ«rfshirjen e tyre duke hequr barrierat infrastrukturore e sociale.

Në vitin 2015, VKM-ja Nr.1074 caktoi masat për mënjanimin e pengesave në komunikim dhe infrastrukturë si dhe ofrimin e shërbimeve publike për personat me aftësi të kufizuara duke bërë të mundur aksesin në strehim, transport, shëndetësi, kujdes social, arsimim dhe punësim.

Ligji Nr. 107/2014 “PĂ«r planifikimi dhe zhvillimin e territorit” dhe vendimi Nr.1503, datĂ« 19.11.2008 “PĂ«r shfrytĂ«zimin e hapĂ«sirave nga ana e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuar”, pĂ«rcakton krahas tĂ« tjerave respektimin e aksesueshmĂ«risĂ« pĂ«r personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar nĂ« çdo ndĂ«rtim pĂ«r banesa, hapĂ«sira dhe shĂ«rbime pĂ«r publikun, pĂ«rfshirĂ« parqet, sheshet dhe rrugĂ«t.

Ligji nr. 10221, datĂ« 04.02.2010, “PĂ«r mbrojtjen nga diskriminimi”, nĂ« nenin 7 tĂ« tij pĂ«rcakton eliminimin e diskriminimit nga sektorĂ«t publikĂ« dhe privatĂ« pĂ«r shkak tĂ« aftĂ«sisĂ« sĂ« kufizuar.

Ligji nr. 8308, datĂ« 18.03.1998 “PĂ«r transportet rrugore”, pĂ«rcakton detyrimin pĂ«r pĂ«rkujdesje dhe transport me pĂ«rparĂ«si.

Megjithatë, zbatimi në praktikë i këtij kuadri ligjor ka mbetur i pjesshëm, duke krijuar hendek mes legjislacionit dhe realitetit të jetuar.

Shumë ndërtesa publike dhe private nuk respektojnë standardet e përcaktuara, duke e lënë komunitetin të izoluar teksa shërbime të ndryshme nuk plotësojnë nevojat e tyre të përditshme.

Lexoni gjithashtu:

The post Dita Ndërkombëtare e Personave me Aftësi të Kufizuar: Komuniteti ende i izoluar appeared first on Citizens.al.

↗

Cila e majtë na përfaqëson kur rreziku është i përbashkët?

✇Reporter
By: Kristi Pinderi

Debati rreth ligjit për barazinë gjinore ishte një mundësi e jashtëzakonshme për të kuptuar dinamikën që shfaq disa kundërshti themelore brenda së majtës në Shqipëri. Kur them e majta, e përjashtoj këtu në mënyrë kategorike Partinë Socialiste, si një parti thelbësisht totalitare në organizim, të korruptuar në praktikë e neoliberale në diskurs publik. Hapësirë e [
]

The post Cila e majtë na përfaqëson kur rreziku është i përbashkët? appeared first on Reporter.al.

↗

Të qeshurat që ndezën debat për racizëm ndaj futollistit të Klubit Sportiv Burreli

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu


Moderatorja Hygerta Sako dhe panelistët e emisionit e pritën me të qeshura lidhjen e drejtpërdrejtë me futbollistin e klubit sportiv Burreli, Arnold Kwaku Siaw, pas ndeshjes Burreli-Pogradeci.

Futbollisti 21 vjeçar nga Gana po jepte intervistĂ« pas ndeshjes pĂ«r emisionin sportiv “Super Gol” nĂ« Radio Televizionin Publik Shqiptar.

Moderatorja Sako shihet se shkëmben të qeshura dhe batuta me panelistët Ardian Behari, Gerd Haxhiu dhe Klajdi Kola. Ajo u shpreh se kishte probleme me ekranin dhe nuk e shihnin mirë lojtarin për shkak të cilësisë së videos, por për shumë shikues u perceptua si tallje dhe racizëm ndaj ngjyrës së lëkurës së futbollistit.


Pamjet u shpĂ«rndanĂ« gjerĂ«sisht nĂ« rrjetet sociale dhe shumĂ« qytetarĂ« e cilĂ«suan si njĂ« “moment tĂ« turpshĂ«m” nĂ« njĂ« televizion publik.

Televizioni publik nuk mbajti njĂ« qĂ«ndrim zyrtar pĂ«r kĂ«tĂ« situatĂ«, mirĂ«po e ftuar nĂ« emisionin “NĂ« kohĂ« reale” nĂ« RTSH, moderatoja Sako mohoi çdo qasje raciste nĂ« lidhje me futbollistin.

Ajo tha se situata ishte keqkuptuar dhe se qeshja kishte ndodhur më herët për shkak të një problemi teknik gjatë transmetimit

“Ishte e pamundur pĂ«r mua qĂ« ta riprodhoja si emĂ«r, sepse nuk Ă«shtĂ« njĂ« personazh i njohur, po themi qĂ« sapo e sheh si portret ti e dallon. Ajo ishte njĂ« situatĂ« qĂ« unĂ« po qeshja me veten time dhe me njĂ« problem me sytĂ« e mi qĂ« dhe studio dhe tĂ« ftuarit e mi e dinĂ« kĂ«tĂ« gjĂ« dhe gjithmonĂ« bĂ«jmĂ« shaka. E qeshura mori pĂ«r kot ashtu siç tĂ« zĂ« e qara qĂ« nuk e ndalon dot dhe ka momente qĂ« nuk e kontrollon dot”, u shpreh moderatoja Hygerta Sako, duke shtuar se gjatĂ« 31 viteve punĂ« nĂ« media nuk ka pasur asnjĂ«herĂ« njĂ« rast ku akuzohet se diskriminon dikĂ«.

Nga ana tejtĂ«r, klubi sportiv i Burrelit u shpreh i indinjuar pĂ«r komentet e papĂ«rshtatshme dhe sipas tyre me “nuanca raciste” tĂ« bĂ«ra nĂ« njĂ« emision sportiv kundrejt futbollistit tĂ« tyre.

“NjĂ« gjuhĂ« e tillĂ«, pavarĂ«sisht nĂ«se maskohet si “shaka”, nuk ka vend as nĂ« sport dhe as nĂ« shoqĂ«rinĂ« tonĂ«. Futbolli Ă«shtĂ« njĂ« lojĂ« qĂ« bashkon njerĂ«zit, pa dallim ngjyre, race apo origjine, dhe çdo lloj nĂ«nvlerĂ«simi ndaj njĂ« sportisti pĂ«r arsye tĂ« tilla Ă«shtĂ« e papranueshme”, u shpreh nĂ« reagimin zyrtar Klubi Sportiv i Burrelit.

Mes të tjerash, ata thanë se presin që RTSH-ja dhe drejtuesit e emisionit të marrin përgjegjësinë e duhur dhe të kërkojnë falje publike.


Reagimet për rastin

Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi nĂ« njĂ« reagim publik u shpreh se me rastin Ă«shtĂ« njohur nga mediat dhe situatĂ«n e quajti “jo fort profesionale”. Komisioneri kĂ«rkoi nga RTSH-ja qĂ« tĂ« kenĂ« njĂ« qĂ«ndrim tĂ« qartĂ« institucional pas reagimit qĂ« pati edhe klubi i Burrelit.

“
pĂ«r shkak tĂ« shqetĂ«simit tĂ« krijuar dhe evitimin e situatave qĂ« mund tĂ« aludojnĂ« bullizim, tallje apo pĂ«rçmim pĂ«r shkak tĂ« karakteristikave tĂ« veçanta qĂ« mund tĂ« lidhen me shtetĂ«sinĂ«, ngjyrĂ«n e lĂ«kurĂ«s, pamjes sĂ« jashtme, e mĂ« tej”, u shpreh Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi.

Komisioneri u shpreh më tej se platforma të tilla televizive kombëtare kanë përgjegjësi publike për mesazhet që përcjellin.

Sipas Ligjit Nr. 10221/2010 “PĂ«r mbrojtjen nga diskriminimi”, çdo formĂ« diskriminimi apo trajtim i pabarabartĂ« mbi bazĂ« race, ngjyre apo prejardhjeje Ă«shtĂ« e ndaluar dhe mund tĂ« hetohet nga Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi.

Nga ana tjetĂ«r, organizata “DrejtĂ«si Sociale” e dĂ«noi ngjarjen dhe theksoi se ky normalizim i gjuhĂ«s raciste tregon se jemi pĂ«rballĂ« njĂ« fenomeni tĂ« rrĂ«njosur tĂ« diskriminimit dhe pĂ«rbuzjes ndaj personave me ngjyrĂ« dhe tĂ« huajve nĂ« ShqipĂ«ri. Sipas tyre, racizmi nuk Ă«shtĂ« humor.

“RTSH, nĂ« vend qĂ« tĂ« jetĂ« model i respektit, etikĂ«s dhe barazisĂ«, ka lejuar qĂ« nĂ« valĂ«t e tij tĂ« pĂ«rçohet njĂ« mesazh pĂ«rjashtues dhe nxitĂ«s i urrejtjes. Racizmi i shfaqur nĂ« televizion nuk Ă«shtĂ« njĂ« rast i izoluar apo njĂ« incident i padĂ«mshĂ«m mediatik. Ai tregon njĂ« simptomĂ« tĂ« njĂ« problematike shumĂ« mĂ« tĂ« thellĂ«, qĂ« lidhet me mĂ«nyrĂ«n se si shoqĂ«ria jonĂ« trajton tĂ« huajt, veçanĂ«risht ata me ngjyrĂ« apo qĂ« vijnĂ« nga vende tĂ« varfra”, u shpreh DrejtĂ«sia Sociale.

Ata kërkuan hetim të rastit nga AMA për shkelje të etikës profesionale, falje publike nga RTSH-ja dhe reagim nga institucionet e tjera që zbatojnë politika kundër racizmit dhe diskriminimit ndaj personave me ngjyrë në vend.

The post Të qeshurat që ndezën debat për racizëm ndaj futollistit të Klubit Sportiv Burreli appeared first on Citizens.al.

↗

Vonesat administrative bllokojnë shërbimet sociale për pakicat Rome dhe Egjiptiane

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Prej më shumë se tre muajsh anëtarë të pakicave Rome dhe Egjiptiane në Shqipëri po hasin vështirësi në marrjen e shërbimeve publike bazë. Arsyeja për këtë situatë është bërë bllokimi i Komisionit të Posaçëm për Pakicat Etnike pas shkarkimit të zëvendësministrit të Brendshëm që e drejtonte atë.

Ky komision institucional i ministrisë shqyrton formularët e vetëdeklarimit të përkatësisë etnike dhe garanton ushtrimin e të drejtave të pakicave kombëtare dhe mos-diskriminimin e tyre. Mosfunksionimi i tij ka pezulluar përfitimet për qindra familje, nga bursat e fëmijëve te përjashtimet nga tarifat e çerdheve, kopshteve dhe bonuset e qirasë.

Sipas aktivistes Jeta Pera, janë grumbulluar mbi 300 formularë vetë-deklarimesh që presin shqyrtim nga komisioni, i cili nuk ka funksionuar pasi në shtator ministrja Albana Koçiu shkarkoi zëvendësministrin Andi Mahila.

“Sapo Ă«shtĂ« emĂ«ruar zĂ«vendĂ«sministrja e re [Silva Caka] kĂ«shtu qĂ« do tĂ« merret kohĂ« tĂ« rishikohen, por edhe ato vetĂ« do tĂ« duhet tĂ« rishikojnĂ« VKM-nĂ« pĂ«r mĂ«nyrĂ«n e funksionimit tĂ« kĂ«tij komisioni,” analizoi Pera.

Sipas saj procesi është i ndërlikuar për shumë njerëz, anëtarë të këtyre komuniteteve, të cilët kanë vështirësi në lexim e shkrim. Kjo i përball ata me pengesa në plotësimin e formularëve, çka u kufizon aksesin në shërbimet arsimore dhe sociale.

Pera theksoi për Citizens.al, shqetësimin te vonesa e procesit, pasi komisioni mblidhet vetëm dy herë në vit teksa një formular mund të kërkojë deri në 60 ditë për përgjigje.

“Kjo tani krijon kĂ«tĂ« hendekun kohor qĂ« ti duhet tĂ« presĂ«sh shumĂ« kohĂ«, edhe njĂ« muaj Ă«shtĂ« njĂ« kohĂ« e gjatĂ« qĂ« tĂ« shkosh tĂ« marrĂ«sh shĂ«rbimin,” vijoi Pera.

MĂ« 23 tetor, pesĂ« organizata qĂ« advokojnĂ« pĂ«r tĂ« drejtat e pakicave: “DrejtĂ«si Sociale”, “LĂ«vizja Rinore Egjiptiane dhe Rome”, “Qendra pĂ«r Advokim Social”, “Qendra TREJA” dhe “Qendra pĂ«r Fuqizim dhe Organizim Komunitar”, njoftuan njĂ« protestĂ« para MinistrisĂ« sĂ« Brendshme.

Gentian Sejrani nga organizata “DrejtĂ«si Sociale” u shpreh se komisioni nuk po funksiononte, duke bllokuar çdo pĂ«rfitim pĂ«r qytetarĂ«t.

“Pa vendimin e komisionit, qytetarĂ«t nuk mund tĂ« pĂ«rfitojnĂ« as bursat, as bonuset e qirasĂ« apo pĂ«rjashtimet nga tarifat e kopshteve” tha ai duke treguar se shqetĂ«simin ia kishin drejtuar ministrisĂ« me njĂ« e-mail, por qĂ« nuk kishin marrĂ« pĂ«rgjigje.

Pas njoftimit të protestës, organizatat u ftuan në një takim me zëvendësministren e re Silva Caka, e cila ende nuk ka marrë detyrën si kryetare e Komisionit të Posaçëm.

“PĂ«r shkak se nuk donin tĂ« kishin njerĂ«z poshtĂ« institucionit, pĂ«r shkak tĂ« imazhit qĂ« do ministrja qĂ« tĂ« mos e ngarkojĂ« me kĂ«tĂ« lloj proteste, na kontaktuan nĂ« telefon dhe thanĂ« mos e organizoni protestĂ«n, por hajdeni tĂ« diskutojmĂ« se dhe ne duam ti japim zgjidhje kĂ«saj çështjeje,” tregoi Sejrani.

Sipas Sejranit dhe Perës, nga ana e organizatave janë propozuar dy masa me shtrirje kohore afatshkurtër dhe afatgjatë.

Masa afatshkurtër: Ministria të nxjerrë një urdhër për të detyruar institucionet vendore dhe arsimore që të vazhdojnë ofrimin e shërbimeve për qytetarët e këtyre pakicave kombëtare derisa komisioni të bëhet funksional.

Masa afatgjatë: Decentralizimi i procesit të vetëdeklarimit në nivel qarku dhe integrimi i tij në portalin e-Albania për ta bërë më të aksesueshëm.

“Ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« lloj decentralizimi qĂ« tĂ« jetĂ« mĂ« pranĂ« qytetarĂ«ve, tĂ« ketĂ« mĂ« shumĂ« lehtĂ«sira “, u shpreh Sejrani.

“Integrimi i shĂ«rbimit nĂ« portalin E-Albania, duke qenĂ« se sĂ« fundmi tani nĂ« çdo njĂ«si do tĂ« jetĂ« njĂ« person i dedikuar qĂ« do tĂ« ofrojĂ« shĂ«rbim pĂ«r qytetarĂ«t, do tĂ« ofrojĂ« lehtĂ«sim dhe romĂ«t dhe egjiptianĂ«t, tĂ« cilĂ«t mund tĂ« drejtohen drejt tyre pĂ«r tĂ« aplikuar si proces dhe mĂ« pas t’i pajisĂ« me njĂ« vĂ«rtetim tek llogaria e tyre”, u shpreh Jeta Pera.

Sipas vendimit të Këshillit të Ministrave të datës 26 dhjetor 2024, përkatësia etnike njihet vetëm nga institucionet shtetërore përmes këtij komisioni, duke zëvendësuar praktikën e mëparshme kur vërtetimet jepeshin nga organizatat e shoqërisë civile.

Sipas relacionit që shoqëron vendimin e qeverisë, komisioni i vetëdeklarimit mblidhet të paktën dy herë në vit, ose sa herë që një e katërta e anëtarëve të tij e kërkon këtë.

Komisioni shqyrton dhe vlerëson formularët e personave që deklarojnë përkatësinë, më pas i pasqyron të dhënat në lista brenda 30 ditëve nga depozitimi i formularëve dhe në raste të veçanta, kur ka dyshime për saktësinë e vetëidentifikimit, kryhen verifikime duke kërkuar të dhëna nga regjistrat civilë.

Vendimi për konfirmimin ose jo të vetëidentifikimit duhet të jepet brenda 60 ditëve nga nisja e verifikimeve e më pas njoftohen personat përkatës. Sipas vendimit të qeverisë, për vendimet e komisionit ka dhe mundësi apelimi.

Lexo gjithashtu:

The post Vonesat administrative bllokojnë shërbimet sociale për pakicat Rome dhe Egjiptiane appeared first on Citizens.al.

↗

Ligji pĂ«r barazinĂ« gjinore: ShoqĂ«ria civile kundĂ«rshton “hapin pas” tĂ« mazhorancĂ«s

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Si kundërpërgjigje ndaj hapit pas të grupit parlamentar socialist mbi ndryshimet e propozuara në projektligjin mbi barazinë gjinore, mbi 20 organizata të shoqërisë civile mbajtën një deklaratë të përbashkët për shtyp. Në mbështetje të këtij qendrimi ishte edhe institucioni i Avokatit të Popullit.

Mirela Arqimandriti, drejtuese ekzekutive e Qendrës Aleanca Gjinore për Zhvillim theksoi se ky projektligj forcon mekanizmat e llogaridhënies, bën të detyrueshëm buxhetimin gjinor dhe krijon instrumente konkrete për barazi reale në vendin e punës, vendimmarrje dhe në jetën publike.

“Projektiligji vlerĂ«son punĂ«n e papaguar tĂ« kujdesit, promovon paga tĂ« barabarta pĂ«r punĂ« tĂ« barabartĂ«, pjesĂ«marrje tĂ« barabartĂ« nĂ« drejtim dhe politikĂ«â€ – thekson Arqimandriti.

Në kuadër të fushatave të dizinformimit ajo sqaron se ky projektligj nuk prezanton gjini të reja dhe nuk zëvendëson biologjinë; nuk ndërhyn në jetën familjare dhe nuk ndryshon konceptet nënë, baba apo prind.

NdĂ«r 22 ndryshimet e propozuara nga kryetari i Grupit Parlamentar Socialist Taulant Balla, renditen njĂ« sĂ«rĂ« termash qĂ« ishin pjesĂ« e projektligjit, si: “pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rkatĂ«sisĂ« sĂ« shumĂ«fishtĂ«â€, “nĂ« tĂ« gjithĂ« diversitetin e tyre”; “lidhur me identitetin dhe shprehjen gjinore”, apo pĂ«rkufizimi “orientim seksual”.

“TĂ« dezinformuar kanĂ« mbetur dhe vetĂ« deputetĂ«t nĂ« lidhje me projektligjin, prandaj do tĂ« ishte e nevojshme qĂ« tĂ« kishte informim sa mĂ« shumĂ« mbi gjĂ«rat reale qĂ« ky projektligj sjell dhe me jo ç’trafikohet nĂ« media”, komentoi Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi Robert Gajda pĂ«r Citizens.al.

Ai shpjegon se koncepte si identiteti gjinor, janë shumë të vjetër në legjislacionin shqiptar, duke theksuar se identiteti gjinor njihet në ligjin Për Mbrojtjen nga Diskriminimi, (i miratuar në vitin 2010).

“Ligji synon tĂ« rregullojĂ« situata faktike pĂ«r tĂ« cilat vetĂ« legjislacioni do tĂ« duhet tĂ« tregojĂ« njĂ« ndjeshmĂ«ri, por dhe vetĂ« shteti duhet tĂ« jetĂ« i interesuar pĂ«r t’i rregulluar kĂ«to situata nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« t’i garantohen tĂ« drejtat e njeriut kujtdo”, pĂ«rmbledh Gajda.

Mirela Arqimandriti shton se nëse eliminohet fjala stereotip nga projektligji për barazinë gjinore do të thotë se po zgjedhim mos të shohim më rrënjën e pabarazisë.

“Pabarazia nuk fillon nĂ« ligj, ajo fillon nĂ« mendje, nĂ« mĂ«nyrĂ«n si rrisim vajzat dhe djemtĂ«, si flasim pĂ«r gratĂ« nĂ« media, politikĂ« e biznes dhe si gjykojmĂ« burrat qĂ« kujdesen pĂ«r fĂ«mijĂ«t e tyre” – thekson ajo.

Deklarat u përmbyll duke theksuar se ky ligj nuk është për ndarje por për bashkim, për familjen, për barazinë dhe për dinjitetin njerëzor, nuk është ideologji, por thirrje për respektin e të drejtave të njeriut.

Ky projektligj është i parashikuar për votim të kalojë për votim në 30 tetor, sipas kalendarit të seancave plenare.

Konsultimi për projektligjin u hap më 10 mars dhe u mbyll më 7 prill të këtij viti. Në regjistrin elektronik janë numëruar rreth 1,400 vizitorë dhe një koment nga Komiteti Shqiptar i Helsinikit. Ndërkohë, nga sugjerimet e bëra gjatë procesit nga shoqëria civile u morën parasysh dhe u pasqyruan në draftin e projektligjit rreth 12 komente.

NdĂ«r organizatat qĂ« reflektuan sugjerimet e tyre pĂ«r pĂ«rmirĂ«simin e draft-propozimit ishin: Qendra AËEN, SCiDEV, Aleanca LGBTI, etj.

Lexo edhe:

The post Ligji pĂ«r barazinĂ« gjinore: ShoqĂ«ria civile kundĂ«rshton “hapin pas” tĂ« mazhorancĂ«s appeared first on Citizens.al.

↗

Raporti i AWA: Gjuha e urrejtjes ndaj gazetarëve dhe kundërshtarëve politikë në rritje

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu


Komunikimi me gjuhĂ« urrejtjeje nĂ« mjedisin mediatik ka shĂ«nuar rritje vitet e fundit. NjĂ« raport monitorimi i “Albanian Women in Audiovisual” (AWA) pĂ«r periudhĂ«n janar 2024-qershor 2025 nxjerr nĂ« pah njĂ« situatĂ« tĂ« dominuar nga sulme kundrejt gazetarĂ«ve, kryesisht me burim nga figura publike dhe institucionale.

Dorentina Hysa, eksperte e medias dhe komunikimit, e cila hartoi raportin u shpreh se gjatë monitorimit u raportuan në total 96 incidente të përdorimit të gjuhës së urrejtjes dhe diskriminimit (GJUD).

“Incidentet mĂ« tĂ« shpeshta tĂ« GJUD-sĂ« pĂ«rgjatĂ« periudhĂ«s sĂ« raportimit ishin ato me bazĂ« gjinore me njĂ« pĂ«rqindje prej (40.6%), ndaj gazetarĂ«ve me njĂ« pĂ«rqindje prej (12.5%) dhe ndaj kundĂ«rshtarĂ«ve politikĂ« me njĂ« pĂ«rqindje prej (12.5%)”, qartĂ«soi Hysa.

Të pranishëm në tryezë ishin gazetarë, përfaqësues politikë dhe përfaqësues të institucioneve monitoruese sikurse Autoriteti i Mediave Audiovizive (AMA).

Për Komisionerin e Mbrojtjes nga Diskriminimi, Robert Gajda, kjo problematikë është e përditshme, edhe në punën monitoruese që ata si institucion kryejnë. Mirëpo, sipas tij, zgjidhja në këtë rast nuk është vetëm ligjore.

“Ligje ka, standarde tĂ« vendosura, organe qĂ« merren, por ne thelb problemi mbetet kulturor dhe kuptohet qĂ« pastaj ka shumĂ« aktorĂ« tĂ« tjerĂ« qĂ« do tĂ« duhet tĂ« pĂ«rfshihen. Jo vetĂ«m arsimor, por edhe mediatikĂ«â€, theksoi Gajda.

Zgjedhjet lokale të mbajtura në maj të 2025 dhe më pas arrestimi i kreut të bashkisë Tiranë, Erion Veliaj si dhe publikimi i artikujve investigativë ishin disa nga ngjarjet nxitëse për gjuhë urrejtjeje dhe diskriminuese ndaj gazetarëve, thekson më tej raporti.

Kjo gjuhë urrejtjeje ndaj gazetarëve është në rritje krahasuar me raportet e mëhershme.

“Incidentet e raportuara tregojnĂ« se gazetarĂ«t profesionistĂ« dhe mediat cilĂ«sore janĂ« shĂ«njestra kryesore e GJUD, e cila gjenerohet nga politikanĂ«, zyrtarĂ« shtetĂ«rorĂ« dhe media tĂ« tjera me lidhje politike,” thuhet nĂ« raport.

Në këtë pikë, përmenden raste të sulmeve kibernetike ndaj mediave për publikime investigative, ashtu sikurse edhe gjuhë urrejtjeje dhe sulme ndaj gazetarëve që janë marrë me çështjet.

“Ky fenomen pasqyron lidhjet politike ose presionet qĂ« komprometojnĂ« integritetin gazetaresk dhe rolin e medias si mbikĂ«qyrĂ«se e demokracisĂ«â€, thuhet nĂ« raport.

Sipas raportit mesatarja e rezultateve të përdorimit të GJUD-së ndaj gazetarëve është 3.5, duke treguar një nivel qasjeje emocionale nga i moderuar në të lartë.

“Ky rezultat nĂ«nkupton se ndaj gazetarĂ«ve shfaqen tĂ« gjitha nivelet e gjuhĂ«s sĂ« urrejtjes dhe diskriminimit, megjithatĂ«, rreth 1/3 e incidenteve klasifikohen nĂ« nivelin 5-nxitje e dhunĂ«s”, thekson raporti.

Gjuhë urrejtjeje ndaj kundërshtarëve politikë

Sipas raportit edhe gjuha e urrejtjes ndaj kundërshtarëve politikë është rritur me 5% gjatë periudhës 2024-2025, krahasuar me raportin e vitit 2022.

‘Incidentet pĂ«rfshijnĂ« shumĂ« kategori tĂ« GJUD-sĂ«, duke pĂ«rfshirĂ«: gjuhĂ« urrejtjeje, seksizĂ«m dhe stereotipa gjinorĂ«, nxitje dhune, dehumanizim, aluzione homofobike, dhe dezinformim tĂ« motivuar politikisht”, thekson raporti.

Edhe në këtë fushë, ngjarja kryesore që ka nxitur gjuhë urrejtjeje është arrestimi i kryetarit të bashkisë Tiranë, Erion Veliaj.
Përdorimi gjatë fushatës së zgjedhjeve lokale të simbolikave dehumanizuese ishte po ashtu i pranishëm.

“GjatĂ« gjithĂ« fushatĂ«s Rama iu referua udhĂ«heqĂ«sit tĂ« opozitĂ«s, Sali Berisha, si “bufi i moçalit”, njĂ« metaforĂ« e krijuar pĂ«r ta tallur dhe pĂ«r ta paraqitur si tĂ« tjetĂ«rsuar. Kjo frazĂ« e portretizon BerishĂ«n jo si aktor politik, por si njĂ« krijesĂ« tĂ« lidhur me kalbĂ«zimin dhe errĂ«sirĂ«n”, thekson raporti.

Edhe debatet publike dhe televizive janë njëjtë të mbushura me gjuhë urrejtjeje dhe diskriminim.

“Deputeti i opozitĂ«s Flamur Noka Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« njĂ« sĂ«rĂ« incidentesh duke penguar fizikisht kolegĂ«t tĂ« flasin, duke hedhur njĂ« shishe uji ndaj ministrit Taulant Balla, madje edhe duke kryer gjeste vulgare me dorĂ« ndaj kundĂ«rshtarĂ«ve politikĂ«â€, thekson raporti.

Edhe narrativa e pĂ«rdorur nga kandidatja e PartisĂ« Socialiste Zegjine Çaushi gjatĂ« fushatĂ«s kundrejt kundĂ«rshtarin politik Gaz Bardhi u pa si seksizĂ«m dhe insinuatĂ« homofobike.

Ndërsa për vetë gratë dhe vajzat raportimet gazetareske përqendrohen te paraqitja fizike, pamja apo aspekti emocional, thekson raporti.

“Do ta zhvishja Spiropalin. Duket shumĂ« mirĂ«.” Ă«shtĂ« tregues i qartĂ« i seksualizimit dhe mungesĂ«s sĂ« vlerĂ«simit tĂ« rolit politik tĂ« grave”, nĂ«nvizon raporti si rast tĂ« pĂ«rdorur gjatĂ« fushatave politike.

Sipas deputetet Jorida Tabaku gjuha e urrejtjes ndaj vajzave dhe grave në politikë dhe linçimi është përpjekja për ti ikur përgjegjësisë.

“GratĂ« nĂ« politikĂ«, nĂ« media, nĂ« jetĂ«n e pĂ«rditshme pĂ«rballen me fyerje, me nĂ«ncmime, me sulme personale qĂ« nuk kanĂ« asnjĂ« lidhje me debatin publik. Gjuha e urrejtjes Ă«shtĂ« vetĂ«m maja e ajsbergut. NĂ« tĂ« shihet njĂ« kulturĂ« qĂ« po e zhvesh fjalĂ«n nga pĂ«rgjegjĂ«sia”, u shpreh Tabaku.

Për Komisionerin Gajda, diskursi politik është një nga më të këqijat dhe negativet që ne hasim.

“Kthehet nĂ« njĂ« shembull negativ kur pĂ«rfaqĂ«suesit tanĂ«, tĂ« popullit janĂ« nĂ« Kuvend dhe as nuk kuvendojnĂ« e diskutojnĂ«, por zihen dhe ofendojnĂ« me njĂ«ri-tjetrin, imagjinoni çfarĂ« modeli Ă«shtĂ« ky pĂ«r tĂ« rinjtĂ«, pĂ«r ata qĂ« aspirojnĂ« tĂ« jenĂ« nesĂ«r funksionarĂ« publikĂ«â€, u shpreh Gajda.

Raportimet me gjuhë urrejtjeje dhe diskriminuese

Raporti thekson se gjuha e urrejtjes dhe diskriminimit ka qenë në nivele të larta edhe në mjedisin mediatik.

“Fakti qĂ« GJUD mbi baza gjinore mbetet forma mĂ« e pĂ«rhapur tregon institucionalizimin e urrejtjes ndaj grave nĂ« njĂ« shoqĂ«ri patriarkale dhe mungesĂ«n e profesionalizmit mediatik pĂ«r tĂ« raportuar me ndjeshmĂ«ri ndaj çështjeve sociale me bazĂ« gjinore”, thekson raporti.

Sipas raportit raportimi mediatik për tema sikurse dhuna me bazë gjinore, dhuna në familje, abuzimi seksual dhe ngacmimi bëhen përmes sensacionalizmit.

“Titujt “click-bait” (karrem pĂ«r klikime) mbeten njĂ« instrument strategjik qĂ« media pĂ«rdor pĂ«r tĂ« pĂ«rftuar sa mĂ« shumĂ« klikime nĂ« artikujt e tyre pa marrĂ« nĂ« konsideratĂ« dĂ«min qĂ« shkaktojnĂ« te personat e prekur, te familjet e tyre apo nĂ« tĂ«rĂ«si nĂ« shoqĂ«ri”, nĂ«nvizon raporti.

Ndërsa shqetësuese shihet edhe hapësira e komenteve nga qytetarë në platformat online, të cilat nuk menaxhohen duke u bërë strofull e gjuhës së urrejtjes dhe diskriminimit.

Lexo gjithashtu:

The post Raporti i AWA: Gjuha e urrejtjes ndaj gazetarëve dhe kundërshtarëve politikë në rritje appeared first on Citizens.al.

↗

ShoqĂ«ria civile: Ligji pĂ«r “BarazinĂ« Gjinore” mbron familjen, barazinĂ« dhe dinjitetin

✇Reporter
By: Nensi Bogdani

NjĂ« koalicion i gjerĂ« prej 21 organizatash tĂ« shoqĂ«risĂ« civile nĂ« fushĂ«n e tĂ« drejtave tĂ« njeriut dhe mbrojtjes sĂ« grave, tĂ« mbĂ«shtetura nga Avokatja e Popullit dhe Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi, kĂ«rkuan pĂ«rmes njĂ« konference pĂ«r shtyp miratimin pa ndryshime tĂ« projektligjit pĂ«r “BarazinĂ« Gjinore” tĂ« martĂ«n. Sipas deklaratĂ«s sĂ« organizatave, qĂ«llimi parĂ«sor [
]

The post ShoqĂ«ria civile: Ligji pĂ«r “BarazinĂ« Gjinore” mbron familjen, barazinĂ« dhe dinjitetin appeared first on Reporter.al.

↗

Mite dhe fakte për seksualitetin e personave me aftësi të kufizuara

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Në Shqipëri, aftësia e kufizuar shihet shpesh si një çështje fizike, shëndetësore apo që ka të bëjë kryesisht me problematikat e përfshirjes në arsim dhe punë. Por rrallë flitet për një aspekt po aq thelbësor të jetës së tyre: seksualitetin.

Njerëzit me aftësi të kufizuara përballen çdo ditë me të pavërteta, paragjykime, stigma dhe mite që kufizojnë të drejtën e tyre për ndjenja, dashuri dhe intimitet.

NĂ« njĂ« tryezĂ« diskutimi, Fondacioni “SĂ« bashku” ndau njĂ« pĂ«rmbledhje tĂ« miteve qĂ« ekzistojnĂ« pĂ«r seksualitetin dhe personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara, duke pasur parasysh kontekstin shqiptar.

Suela Lala, drejtuese e Fondacionit, tha se kjo është një temë që eksplorohet pak në vendin tonë.

“Mendohet se kĂ«ta persona kanĂ« sfida tĂ« tjera mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. Por edhe tĂ« drejtat seksuale dhe riprodhuese janĂ« pjesĂ« e kuadrit tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut, janĂ« pjesĂ« e dinjitetit njerĂ«zor,” tha ajo.

Lala tregoi se pavarësisht paragjykimeve dhe sfidave njerëzit me aftësi të kufizuara gjejnë mënyra se si ta jetojnë jetën e tyre. Ajo u ndal te fakti se shpesh përballen me gjuhë urrejtjeje sidomos kur postojnë në rrjetet sociale për tema që lidhen me seksualitetin.

“Shpesh kĂ«to fjalĂ«, aftĂ«si e kufizuar dhe seksualitet, nuk bĂ«hen bashkĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fjali, aq e panevojshme dhe e padobishme duket pĂ«r shumĂ« njerĂ«z tĂ« tjerĂ«,” u shpreh Lala.

Dorina Toçaj, nga zyra shqiptare e Agjencisë së Kombeve të Bashkuara për shëndetin seksual dhe riprodhues (UNFPA) theksoi se mitet fillojnë që në fëmijëri ku mësohet të përjashtohen të tjerët për shkak të dallimeve. Për këtë ajo u shpreh se për një shoqëri më mendjehapur nevojitet të rishikohet mënyra e edukimit.

Në këtë pikë, ajo tha se edukimi gjithëpërfshirës seksual duhet të ketë elementë që lidhen edhe me personat me aftësi të kufizuara si pjesë e një formimi për jetesë të barabartë dhe me dinjitet.

“PĂ«r hir tĂ« kĂ«tyre miteve dhe mendĂ«sie, shumĂ« njerĂ«z me aftĂ«si tĂ« kufizuara, mund tĂ« mos arrijnĂ« tĂ« realizojnĂ« dĂ«shirat e tyre, tĂ« drejtat seksuale dhe riprodhuese dhe aq mĂ« tepĂ«r tĂ« aspirojĂ« pĂ«r familje, pĂ«r lidhje, partneritet dhe fĂ«mijĂ«,” komentoi Toçaj, duke theksuar nevojĂ«n pĂ«r mundĂ«si tĂ« barabarta pĂ«r tĂ« gjithĂ«.

Toçaj kĂ«shilloi qĂ« manuali i miteve dhe fakteve tĂ« pĂ«rgatitura nga Fondacioni “SĂ« bashku” tĂ« integrohet nĂ« kurrikulĂ«n e edukimit seksual nĂ« shkolla, kĂ«shillĂ« qĂ« u pĂ«rkrah nga pĂ«rfaqĂ«suesit e ministrisĂ« sĂ« Arsimit tĂ« pranishĂ«m nĂ« diskutim.

“Duam qĂ« kĂ«to elemente tĂ« jenĂ« pjesĂ« e mĂ«simit,” u shpreh Edlira Sina, Koordinatore KombĂ«tare pĂ«r Edukimin ShĂ«ndetĂ«sor Seksual nĂ« ShqipĂ«ri.

Dashuria e stigmatizuar

Përtej politikave, parasgjykimi ndaj dashurisë dhe seksualitetit të personave me aftësi të kufizuara mbetet i fortë.

Dajani, një zotëri me aftësi të kufizuara rrëfen se ra në dashuri me një vajzë me aftësi të kufizuara në shikim, por u përball me një rezistencë të madhe.

“MĂ« thanĂ« qĂ« nuk duhet tĂ« bija nĂ« dashuri me tĂ«, sepse ajo nuk mund tĂ« kujdesej pĂ«r mua, apo pĂ«r fĂ«mijĂ«t nĂ« tĂ« ardhmen,” kujton ai.“Duhej tĂ« bindja familjen se mund tĂ« isha baba i mirĂ«, se nuk kisha nevojĂ« pĂ«r keqardhje, por pĂ«r mundĂ«si tĂ« barabarta.”

Ai i mëshon faktit se nuk dëshiron të shihet si hero, sepse edhe kjo është formë diskriminimi, por si çdo qytetar në shoqëri.

“Dua t’i tregoj djalit tim se mund tĂ« jem prind, mund tĂ« gatuaj, tĂ« mĂ«soj, tĂ« punoj, si çdo njeri tjetĂ«r”, vijon Dajani, tashmĂ« prind i njĂ« djali 10-vjeçar.

Histori të ngjashme ka edhe Ilir Kaso, i cili rrëfeu në praninë e të tjerëve se familja e bashkëshortes së tij e kundështoi si fillim lidhjen e tyre, pasi ishte person me aftësi të kufizuara.

“Iu tha hapur qĂ« tĂ« mos lidhej me mua. Madje u hamendĂ«sua se nuk isha i aftĂ« seksualisht,” tha Iliri.

“Kjo tregon sa i thellĂ« Ă«shtĂ« paragjykimi. Edhe vetĂ« ne, personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar, shpesh e kemi tĂ« brendĂ«suar kĂ«tĂ« frikĂ«, kĂ«tĂ« ndjesi inferioriteti.”

Frikë dhe nevoja per mbrojtje

Eglantina Bajrami, drejtuese e organizatës Klubi Kombëtar i Prindërve me Spektrin Autik u shpreh se shpesh prindërit, nga frika, i mbrojnë fëmijët me aftësi të kufizuara deri në izolim.

“PrindĂ«rit e vajzave janĂ« shpesh shumĂ« mbrojtĂ«s. KanĂ« frikĂ« t’i lĂ«nĂ« vetĂ«m, madje edhe gjatĂ« stĂ«rvitjeve. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme t’i trajnojmĂ« nĂ«nat se si tĂ« flasin me vajzat pĂ«r trupin, pĂ«r seksualitetin, edhe pĂ«r akte si masturbimi, qĂ« ende konsiderohen tabu”, tha ajo.

Sipas Olta Kocit, nga organizata Asistencë për Komunitetin në Shqipëri, situata është edhe më e ndërlikuar teksa përmend raste të abuzimeve seksuale, shtatzënive të hershme apo dhe infeksioneve seksualisht të transmetueshme.

“NĂ« kĂ«to raste, shpesh as vetĂ« personi nuk mund tĂ« marrĂ« vendime pĂ«r trupin e vet, ndĂ«rsa kujdestarĂ«t nuk reagojnĂ« si duhet,” deklaroi ajo, me nevojĂ«n pĂ«r tĂ« pasur mĂ« shumĂ« vĂ«mendje pĂ«r kategori tĂ« caktuara tĂ« aftĂ«sisĂ« sĂ« kufizuar.

Liliana Dango nga Qendra Kombëtare për Shërbimet Komuniteare nënvizoi rëndësinë e ndërhyrjes që në arsimin parashkollor dhe te grupet me aftësi të kufizuar intelektuale, me qëllim që të ndërtohet një qasje afatgjatë më mbrojtëse dhe edukative.

Por, sipas Dorina Toçajt, problemi i vĂ«rtetĂ« nuk mbetet vetĂ«m te paragjykimi. “NĂ« njĂ« vend ku edhe njĂ« atlet e ka tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« kalojĂ« rrugĂ«n apo tĂ« marrĂ« njĂ« shĂ«rbim bazĂ«, imagjinoni sa e vĂ«shtirĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r njĂ« person me aftĂ«si tĂ« kufizuar tĂ« mendojĂ« pĂ«r dashuri, pĂ«r marrĂ«dhĂ«nie, pĂ«r prindĂ«rim”.

TĂ« folurit pĂ«r seksualitetin e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuara nuk Ă«shtĂ« tabu, as mit i keqinterpretuar. ËshtĂ« hap drejt barazisĂ« sĂ« plotĂ«, njohjes sĂ« njeriut si tĂ« tĂ«rĂ«, me dĂ«shirat, ndjenjat, trupin, dinjitetin dhe tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« dashur e pĂ«r t’u dashur.

Mite dhe fakte për seksualitetin dhe personat me aftësi të kufizuara

NĂ« dokumentin e pĂ«rgatitur nga Fondacioni SĂ« Bashku nĂ« partneritet me UNFPA, nĂ« kuadĂ«r tĂ« Programit tĂ« PĂ«rbashkĂ«t tĂ« OKB-sĂ« “Askush tĂ« mos mbetet pas”, 15 mite vendosen pĂ«rballĂ« tĂ« vĂ«rtetave. Le t’i çmontojmĂ« disa prej tyre:

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar nuk kanĂ« tĂ« drejta seksuale.”

Të drejtat seksuale janë të drejta të njeriut. Kufizimet fizike nuk e pengojnë shprehjen e seksualitetit, apo dëshirën për të dhënë dhe marrë dashuri në një marrëdhënie.

“Ata nuk ndjejnĂ« tĂ«rheqje, as dĂ«shirĂ« pĂ«r marrĂ«dhĂ«nie romantike.”

Personat me aftësi të kufizuar janë qenie seksuale si të gjithë ne, prandaj ata kanë të njëjtin interes për dashuri dhe marrëdhënie.

Këto mite i çojnë ata në të tjera barriera sa i takon qasjes në edukimin dhe shërbimin e shëndetit seksual dhe riprodhues.

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara lidhen vetĂ«m me persona tĂ« komunitetit tĂ« tyre.”

Ata mund të dalin, njihen dhe krijojmë marrëdhënie me këdo pavarësisht aftësisë së kufizuar që përjetojnë. Ata janë shumë më tepër se aftësia e tyre e kufizuar: kanë ngjyra të ndryshme personaliteti, interesash dhe botëkuptimi.

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar nuk pĂ«rjetojnĂ« abuzime apo dhunĂ« nĂ« familje.”

Personat me aftësi të kufizuara janë më të ekspozuar ndaj abuzimeve seksuale. Madje ata përjetojnë abuzime seksuale dhe dhunë ne familje, 3 deri në 4 herë më shumë se sa individët e tjerë dhe ky mit është i rrezikshëm sepse shpërfill realitetin, duke bërë që përvojat e personave me aftësi të kufizuara të mos dëgjohen.

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar nuk mund tĂ« krijojnĂ« familje, nuk bĂ«hen prindĂ«r tĂ« mirĂ«, apo dhe nĂ«se bĂ«hen me fĂ«mijĂ«, ata do tĂ« jenĂ« me aftĂ«si tĂ« kufizuara.”

Ata mund të kenë familje, fëmijë dhe të jenë prindër të mrekullueshëm. Ndenja e prindërimit shkon përtej aftësive fizike, ajo varet nga dashuria, përgjegjësia, mbështetja dhe përkujdesja. Ndërkohë, shumë aftësi të kufizuara nuk trashëgohen dhe e drejta për të pasur apo jo fëmijë u takon vetëm personave me aftësi të kufizuara, askujt tjetër.

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar nuk mund tĂ« mbesin shtatzĂ«nĂ«, apo tĂ« marrin infeksione seksualisht tĂ« transmetueshme dhe pĂ«r rrjedhojĂ« nuk kanĂ« nevojĂ« pĂ«r informacione pĂ«r parandalimin e tyre.”

Ata mund të jenë seksualisht aktivë dhe të mbeten shtatzënë edhe të marrin infeksione seksualisht të transmetueshme. Një person me aftësi të kufizuar nuk është automatikisht steril apo imun ndaj sëmundjeve seksualisht të transmetueshme. Ndaj, si të gjithë të tjerët, ata kanë nevojë dhe të drejtë për të njëjtën qasjes në edukimin dhe shërbimin e shëndetit seksual dhe riprodhues.

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara kanĂ« gjĂ«ra mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r t’u shqetĂ«suar se sa seksi.”

Seksualiteti dhe nevojat seksuale të personave me aftësi të kufizuara janë thelbësore për një jetë të plotë në aspektin human. Ky mit shpërfill faktin e të qenurit njeri në radhë të parë dhe të drejtën e tyre për të përjetuar kënaqësi dhe intimietet në një marrëdhënie.

“Personat me aftĂ«si tĂ« kufizuar nuk mund tĂ« jenĂ« tĂ«rheqĂ«s.”

Njerëzit nuk tërhiqen vetëm nga pamja fizike. Përgjithësisht janë cilësitë e personalitetit ato që i japin aspektit fizik një vlerë tjetër. Ndaj të gjithë trupat njerëzorë mund të jenë tërheqës dhe të bukur, përfshirë këtu edhe trupat e personave me aftësi të kufizuara.

E rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r t’u thĂ«nĂ« Ă«shtĂ« se trupat e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuara janĂ« seksualĂ«, tĂ« fortĂ« dhe tĂ« bukur dhe nuk dallojnĂ« pĂ«r nga nevoja nga trupat e njerĂ«zve tĂ« tjerĂ«. Ndaj pĂ«r kĂ«tĂ« do tĂ« duhet tĂ« jemi mĂ« tĂ« kujdesshĂ«m, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« t’i japim kĂ«tij komuniteti dinjitetin pĂ«r tĂ« cilin ata kanĂ« nevojĂ«.

Lexo gjithashtu:

The post Mite dhe fakte për seksualitetin e personave me aftësi të kufizuara appeared first on Citizens.al.

↗

Komisioneri Antidiskriminim kĂ«rkon nĂ« Kuvend miratimin e projektligjit pĂ«r “BarazinĂ« Gjinore”

✇Reporter
By: Blerina Gjoka

Komisioneri pĂ«r Mbrojtjen nga Diskriminimi, Robert Gajda, u kĂ«rkoi deputetĂ«ve tĂ« Kuvendit tĂ« enjten qĂ« tĂ« votonin projektligjin e ri pĂ«r “BarazinĂ« Gjinore” gjatĂ« raportimit vjetor pĂ«r punĂ«n e institucionit tĂ« tij. Duke pĂ«rmbyllur raportimin pĂ«r situatĂ«n e diskriminimit nĂ« vend, Gajda adresoi qĂ«ndrimin e tij pĂ«r njĂ« temĂ« qĂ« ka tĂ«rhequr vĂ«mendjen e opinionit [
]

The post Komisioneri Antidiskriminim kĂ«rkon nĂ« Kuvend miratimin e projektligjit pĂ«r “BarazinĂ« Gjinore” appeared first on Reporter.al.

↗

Personat me aftësi të kufizuar në shikim marshojnë për të drejta e dinjitet

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

NĂ« DitĂ«n NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« Shkopit tĂ« BardhĂ«, qeveria publikoi njĂ« video promovuese ku zĂ«vendĂ«sministrja Ina Majko pĂ«rcillte mesazhin: “Drita nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m nĂ« sy, por edhe nĂ« zemĂ«r.” Por jashtĂ« kĂ«saj pĂ«rmbajtjeje, realiteti Ă«shtĂ« ndryshe.

Para Pallatit të Kongreseve, dhjetëra persona me aftësi të kufizuar në shikim u mblodhën me qëllim për të sjellë në vëmendje nevojën për një jetë të pavarur dhe me dinjitet.

Me ndihmĂ«n e shkopinjve tĂ« bardhĂ«, dhe familjarĂ«ve apo shoqĂ«ruesve, ata marshuan drejt BashkisĂ« sĂ« TiranĂ«s pĂ«r tĂ« pĂ«rcjellĂ« mesazhin e tyre: “Nuk jemi tĂ« verbĂ«r ndaj tĂ« drejtave tona”, kjo pĂ«rballĂ« njĂ« sistemi qĂ« “i sheh” vetĂ«m njĂ« herĂ« nĂ« vit – nĂ« fushata apo video zyrtare.

Fëllanxë Kamberi, e cila prej moshës 6-vjeçare ka vuajtur shikim të pjesshëm dhe së fundmi e ka humbur plotësisht atë, marshoi e shoqëruar nga vajza e saj e mitur. Ajo thotë se pagesa mujore është qesharake dhe nuk mbulon nevojat minimale.

“Nuk Ă«shtĂ« e mjaftueshme, sepse pĂ«r kempin qĂ« marrim ne, 5 mijĂ« lekĂ« tĂ« vjetra nĂ« ditĂ«. S’kemi asgjĂ«, as ndihma asgjĂ«, vetĂ«m njĂ« kemp qesharak qĂ« s’na del as pĂ«r mjekimet tona,” tregoi FĂ«llanxa pĂ«r Citizens.al.

Ajo shton se transporti publik nuk njeh librezën e invaliditetit, duke e bërë lëvizjen e lirë një luks për ta. Edhe Marsona Taçe, e punësuar në qendrën kulturore të fëmijëve në Kavajë ndan të njëjtin realitet.

“Premtime ka shumĂ«, por nuk bĂ«het asgjĂ«,” tha ajo teksa i ishte bashkuar marshimit.

Marsona thekson se shumë të rinj të verbër mbeten pa punë, edhe pse janë të arsimuar e të aftë për profesione të ndryshme.

Aktualisht një person me aftësi të kufizuara në shikim, i cili ka një kujdestar, merr rreth 32,000 lekë në muaj. Ndërsa ata që janë pa kujdestarë marrin rreth 16,000 lekë në muaj.

“KĂ«to nuk dalin pĂ«r tĂ« marrĂ« shoqĂ«rues, apo pĂ«r tĂ« marrĂ« dikĂ« qĂ« tĂ« tĂ« ndihmojĂ«, tĂ« hypĂ«sh nĂ« taksi, apo tĂ« marrĂ«sh mjet transporti, pavarĂ«sia kĂ«tu te ne Ă«shtĂ« e cunguar,” vijoi Marsona.

Jonit Ferhati, President i ShoqatĂ«s sĂ« tĂ« VerbĂ«rve tĂ« ShqipĂ«risĂ«, e konsideroi 15 tetorin “simbol tĂ« dinjitetit tĂ« mohuar”. Ai kĂ«rkoi rikthimin e shĂ«rbimeve pĂ«r komunitetin, tĂ« ndĂ«rprera prej mĂ« shumĂ« se njĂ« dekade.

“Duhet tĂ« ringrihen shĂ«rbimet pasi ndihmojnĂ« nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e jetĂ«s sĂ« pavarur, ndihmojnĂ« nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e nxĂ«nĂ«sve apo studentĂ«ve nĂ« shkolla, pasi nĂ« kĂ«tĂ« lloj forme, mungesa e shĂ«rbimeve sjell vĂ«shtirĂ«si dhe nĂ« krijimin e njĂ« lloj autonomie pĂ«r individĂ«t e verbĂ«r,” theksoi Ferhati.

Ai më pas kujton një fakt të trishtë: godina e rehabilitimit të personave të verbër, e ndërtuar sipas standardeve evropiane, mbetet jashtë funksionit për mungesë financimi nga autoritetet dhe për këtë po mendojnë që ta nxjerrin në shitje.

“Ka 114 shtretĂ«r dhe mbi 20 klasa, por nuk Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« punĂ« pĂ«r shkak tĂ« mosfinancimit nga qeveria pĂ«r shĂ«rbimet,” deklaroi Ferhati.

Gazmir Dani, një tjetër pjesëmarrës në marshim, tregoi se që prej periudhës 2009-2010 pagesat nuk janë rritur veçse për indeksime minimale.

“VetĂ«m 2-3% nĂ« vit, ndĂ«rsa çmimet janĂ« shumĂ«fishuar, pra Ă«shtĂ« e pamjaftueshme,” tha ai.

Sipas Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, në Shqipëri janë 14,945 persona me probleme apo humbje të plotë të shikimit dhe 3,814 kujdestarë.

Por pas këtyre shifrave fshihet një realitet i rëndë: mungesë infrastrukture, shërbimesh, arsimimi dhe akses në punësim.

Lexo gjithashtu:

The post Personat me aftësi të kufizuar në shikim marshojnë për të drejta e dinjitet appeared first on Citizens.al.

↗

Elementët pozitivë që sjell projektligji për barazinë gjinore

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Prej javĂ«sh projektligji pĂ«r “BarazinĂ« gjinore” Ă«shtĂ« pĂ«rcjellĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« keqkuptuese nĂ« media dhe rrjetet sociale me spekulimet rreth ndryshimit tĂ« gjinive nĂ« ShqipĂ«ri, duke bĂ«rĂ« qĂ« shumĂ« elementĂ« tĂ« kĂ«tij projektligji tĂ« mbeten nĂ« hije.

Citizens i rikthehet këtij projektligji duke u munduar të sjellë në vëmendje disa pika që mundohet të adresojë ai.

Projektligji njeh punĂ«n e papaguar. Kjo s’do tĂ« thotĂ« qĂ« burri do tĂ« duhet ta paguajĂ« gruan pĂ«r tĂ« larĂ« enĂ«t, apo pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« punĂ«t e shtĂ«pisĂ«.

Për shembull nëse në një zonë të caktuar nuk ka kopshte apo çerdhe, automatikisht rritet puna e papaguar, sepse gratë do kenë tendencën të qëndrojnë në shtëpi për përkujdesjen e të vegjëlve.

Projektligji synon të adresoj këtë problem dhe të nxis debatin për më shumë shërbime publike për të mos e vendosur gjithë peshën mbi gratë.

Një tjetër hallkë në shqyrtim në projektligj është diskriminimi në sektorin privat.

Deri më sot, në Shqipëri barazia gjinore kërkohej vetëm në institucionet publike. Por me projektligjin e propozuar ajo shtrihet edhe në kompanitë private.

KĂ«shtu bordet e kompanive s’do tĂ« mund tĂ« jenĂ« ekskluzivisht “klube burrash”, por pĂ«r kĂ«tĂ« do tĂ« ketĂ« njĂ« kuotĂ« pĂ«rfaqĂ«simi gjinor, sigurisht, duke respektuar meritokracinĂ«.

Sipas propozimeve në ligjin për barazinë gjinore, punëdhënësit do të detyrohen të kenë rregullore për ndalimin e ngacmimeve seksuale, dhunës dhe diskriminimit.

Kështu në sektorin privat do të ngrihen mekanizma për mbrojtjen nga ngacmimet, duke informuar punonjësit dhe duke marrë masa disiplinore kur ndodhin shkelje.

E dini kush e mban aktualisht barrĂ«n e provĂ«s nĂ« njĂ« rast diskriminimi? Viktima. Çka do tĂ« thotĂ«, se nĂ«se njĂ« anĂ«tar i komunitetit rom diskriminohet nĂ« njĂ« garĂ«n pune,  ai po ajo duhet tĂ« jap shpjegime, ndĂ«rsa tashmĂ« me propozimet e reja, shpjegimet duhet ti jap punĂ«dhĂ«nĂ«si.

Ndër efektet e tjera që priten nga propozimet janë barazia në vendimmarrje.

Aktualisht ka një kuotë përfaqësimi 30% në politikë, e cila herë zbatohet herë jo. Projektligji kërkon rritje progresive të kësaj kuote deri në barazi të plotë brenda 10 viteve të ardhshme. Kjo do të prekë partitë politike, këshillat bashkiakë, por jo vetëm.

Element tjetër në projektligj është vlerësim i ndikimit gjinor në çdo ligj. Nëse miratohen propozimet e paraqitura, çdo projektligj i ri do të duhet të ketë vlerësim të ndikimit gjinor.

Për shembull: Një ligj për bujqësinë? Duhet të tregojë çfarë efekti do të ketë tek gratë në zonat rurale. I ndihmon, apo i përjashton?

Kështu, projektligji për barazinë gjinore nuk i ndryshon gjinitë, por ai ndryshon strukturat e pushtetit dhe përgjegjësisë.

Ndoshta dhe kjo është arsyeja kryesore se përse ka kaq shumë zhurmë rreth tij, prandaj njohja më në thellësi e projektligjit sjell dhe një qasje më të drejtë ndaj diskutimeve mbi të.

Lexoni gjithashtu:

The post Elementët pozitivë që sjell projektligji për barazinë gjinore appeared first on Citizens.al.

↗

Projektligji për barazinë gjinore përballet me fushatë dezinformimi

✇Reporter
By: Nensi Bogdani

Organizatat e shoqĂ«risĂ« civile kanĂ« mbĂ«shtetur fuqishĂ«m implementimin e projektligjit “PĂ«r barazi gjinore nĂ« ShqipĂ«ri”, dhe nĂ« veçanti pĂ«rdorimin e termit “gjini” nĂ« vend tĂ« termave klasikĂ« “burrĂ«-grua”. AktivistĂ«t nĂ« mbrojtje tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut e konsiderojnĂ« kĂ«tĂ« projektligj njĂ« hap tĂ« domosdoshĂ«m drejt standardeve evropiane, duke e quajtur atĂ« njĂ« instrument kundĂ«r diskriminimit [
]

The post Projektligji për barazinë gjinore përballet me fushatë dezinformimi appeared first on Reporter.al.

↗

A po legalizohen “70 gjini” nĂ« ShqipĂ«ri? Ja si qĂ«ndron e vĂ«rteta

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Projektligji pĂ«r “BarazinĂ« gjinore” Ă«shtĂ« shoqĂ«ruar ditĂ«t e fundit me keqinterpretime nĂ« media dhe rrjetet sociale, duke u paraqitur si njĂ« hap drejt “legalizimit tĂ« martesave gay”, “transgjinorĂ«ve” apo madje edhe “70 gjinive tĂ« reja nĂ« ShqipĂ«ri”.

Por këto pohime janë tërësisht të pavërteta dhe përbëjnë një formë dezinformimi publik pasi projektligji nuk e ndryshon seksin biologjik, nuk legalizon çiftet e të njëjtës gjini, dhe nuk shpik as gjini të reja.

Citizens.al shqyrtoi përmbajtjen e tij nga ku rezultoi se drafti nuk përmban asnjë nen që lidhet me martesat e të njëjtës gjini, as nuk prek ligjin për gjendjen civile apo Kodin e Familjes.

Për nga rëndësia dhe ndjeshmëria e çështjes, ndryshime të tilla që do të preknin familjen do të donin jo vetëm akte të tjera, por edhe më shumë debat publik, çka nuk ndodh në këtë rast.

QĂ«llimi i projektligjit pĂ«r “BarazinĂ« gjinore” Ă«shtĂ« tĂ« forcojĂ« mbrojtjen ndaj diskriminimit mbi bazĂ«n e identitetit gjinor dhe shprehjes gjinore. Ai Ă«shtĂ« hartuar nĂ«n direktivat e Bashkimit Evropian nĂ« pĂ«rputhje me KonventĂ«n e Stambollit, tĂ« ratifikuar nga ShqipĂ«ria qĂ« nĂ« vitin 2013.

Projektligji e pĂ«rkufizon “gjininĂ«â€ si kategori sociale dhe juridike, duke i dhĂ«nĂ« mundĂ«si institucioneve tĂ« zbatojnĂ« politikat e barazisĂ« gjinore qĂ« pĂ«rfshijnĂ« edhe persona pĂ«rtej spektrit tradicional mashkull-femĂ«r.

Kjo nuk pĂ«rbĂ«n “shpikje tĂ« re”, por Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me standardet ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r tĂ« drejtat e njeriut.

Në mungesë të një përkufizimi të saktë ligjor, institucionet dhe gjykatat shqiptare mund të kenë vështirësi në trajtimin e rasteve të diskriminimit ndaj personave të komunitetit LGBT.

Projektligji pĂ«rpiqet ta mbushĂ« kĂ«tĂ« boshllĂ«k, duke ndihmuar nĂ« zbatimin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« ligjit pĂ«r “Mbrojtjen nga Diskriminimi” dhe duke garantuar qĂ« askush tĂ« mos pĂ«rjashtohet nga e drejta pĂ«r barazi pĂ«r shkak tĂ« mĂ«nyrĂ«s se si e pĂ«rjeton dhe shpreh gjininĂ« e vet.

Vlen tĂ« theksohet se projektligji nuk ka asnjĂ« pĂ«rmbajtje qĂ« lidhet me “identifikime me kafshĂ«â€, “gjini tĂ« shpikura”, apo skenarĂ« tĂ« ngjashĂ«m qĂ« pĂ«rdoren pĂ«r tĂ« nxitur pasiguri apo urrejtje.

Këto narrativa nuk reflektojnë as realitetin ligjor dhe as praktikën ndërkombëtare në të cilën shteti shqiptar aspiron të bëjë pjesë: Bashkimin Evropian.

Diskutimi për barazinë gjinore kërkon qartësi dhe një raportim më etik nga mediat pasi, sikurse e tregon rasti i fundit, ka ndjeshmëri shoqërore.

Prandaj, Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« debatet publike – sidomos nĂ« studiot televizive – tĂ« bazohen nĂ« dokumente zyrtare, konventa ndĂ«rkombĂ«tare dhe fakte konkrete, jo nĂ« keqinterpretime apo manipulime ideologjike.

The post A po legalizohen “70 gjini” nĂ« ShqipĂ«ri? Ja si qĂ«ndron e vĂ«rteta appeared first on Citizens.al.

↗

Pse Shqipëria duhet të dekriminalizojë punën e seksit?

✇Citizens.al
By: Citizens.al

Autore: Dea Nini, juriste me gradë shkencore LL.M. (Legum Magister: Master në Shkenca Juridike), e specializuar në ligjin ndërkombëtar të të drejtave të njeriut.

—

Debati rreth punës së seksit dhe legalizimit ose jo të saj ka nisur të kryhet në Shqipëri. Padyshim që legalizimi i punës së seksit përfaqëson një debat të rëndësishëm publik.

Megjithatë, Shqipëria sot ndodhet ende në një fazë tjetër: Puna e seksit mbetet e kriminalizuar sipas Nenit 113 të Kodit Penal1, duke i lënë punonjësit e seksit të ekspozuar ndaj stigmatizimit, dhunës dhe përjashtimit sistemik.

Në këtë kontekst, hapi i parë dhe më urgjent është diskutimi mbi nevojën për dekriminalizim (eleminimi i sanksioneve penale për ushtrimin e punës konsensuale to seksit të të rriturve).

Kjo qasje gjen mbështetje në nevojën urgjente për të adresuar problematikat jetësore me të cilat përballen punonjësit e seksit në Shqipëri për shkak të kriminalizimit të prostitucionit (mungesa e sigurisë së përgjithshme, dhuna, vështirësia për të aksesuar shërbimet e nevojshme mjekësore, ndalimet, arrestimet dhe kontrollet arbitrare policore, lehtësia për shfrytëzim dhe trafikim) dhe në standardet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut.

Modelet ndërkombëtare të rregullimit të punës së seksit

Në botë ekzistojnë disa modele të rregullimit të punës së seksit. Së pari është kriminalizimi, një model që e konsideron punën e seksit tërësisht të kundërligjshme, duke përfshirë kërkesën dhe ofertën.

Kjo qasje rezulton në kontrolle të shumta policore, rrezik më të lartë për dhunë, pengesa për akses në shërbime dhe stigmatizim të shtuar ndaj punonjësve të seksit.

Shpesh kriminalizimi i punĂ«s sĂ« seksit e pĂ«rkufizon atĂ« si “prostitucion” dhe konsiderohet aktualisht si modeli mĂ« arbitrar i rregullimit, qĂ« nuk pĂ«rputhet me standardet e respektimit, mbrojtjes dhe garantimit tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut.2

Së dyti, është dekriminalizimi, një model që eliminon të gjitha sanksionet penale lidhur me punën konsensuale të seksit.

Puna e seksit trajtohet si çdo punë tjetër dhe mbi të aplikohen kuadret e përgjithshme ligjore mbi rregullimin e marrëdhënieve të punës.

Të dhëna nga shtete që kanë realizuar modelin e dekriminalizimit, si Zelanda e Re, tregojnë se dekriminalizimi përmirëson sigurinë, shëndetin dhe qasjen e punonjësve të seksit në drejtësi.

Aktualisht konsiderohet si modeli rregullator më efektiv, i mbështetur në standardet e respektimit, mbrojtjes dhe garantimit të të drejtave të njeriut.3

Së treti, është legalizimi. Në këtë qasje, puna e seksit lejohet të ushtrohet nën kushte strikte rregullimi, si licencimi apo regjistrimi i detyrueshëm i punonjësve të seksit.

Kjo qasje ka rezultuar në krijimin e sistemeve rregullatore me dy nivele, ku punonjësit që nuk mund të përmbushin kërkesat e detyrueshme për licencim apo regjistrim mbeten të kriminalizuar.

Eksperiencat në Gjermani dhe Holandë tregojnë se rregullimi strikt dhe i fortë shpesh nuk mbron punonjësit më të margjinalizuar.4

Gjithashtu, në një pikëpamje feministe, ky rregullim i rreptë përfaqëson njëherazi një përpjekje për rregullim të plotë dhe objektifikim të mëtejshëm të trupave të grave (të dhënat tregojnë se 80% e punonjësve të seksit në botë identifikohen si gra)5.

Dhe së katërti, modeli nordik: kriminalizimi i pjesshëm. Sipas këtij modeli klienti kriminalizohet, ndërsa ofruesi jo. Në praktikë, kjo qasje tregon se i detyron punonjësit e seksit të veprojnë në kushte më të izoluara dhe të pasigurta, duke ulur aftësinë e tyre për të kontrolluar dhe menaxhuar klientët dhe sigurinë e tyre6.

Standardet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut në lidhje me punën e seksit

Aktualisht, thirrja për dekriminalizim reflekton një konsensus ndërkombëtar në rritje.

Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), UNAIDS dhe Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) rekomandojnë dekriminalizimin e plotë të punës së seksit si mënyrën më efektive për të mbrojtur shëndetin dhe të drejtat e punëtorëve të seksit7.

Amnesty International dhe Human Rights Ëatch theksojnĂ« se dekriminalizimi Ă«shtĂ« i domosdoshĂ«m pĂ«r tĂ« siguruar dinjitetin, autonominĂ« dhe qasjen nĂ« drejtĂ«si tĂ« punĂ«torĂ«ve tĂ« seksit8.

Komisioni Global për HIV thekson se dekriminalizimi i punës së seksit mund të ulë infektimet me HIV ndërmjet punëtorëve të seksit dhe klientëve me afërsisht 50% gjatë një dekade9.

Revista mjekĂ«sore e njohur, “The Lancet”, gjithashtu ka theksuar se dekriminalizimi pĂ«rfaqĂ«son njĂ« masĂ« tĂ« nevojshme pĂ«r mbrojtjen e shĂ«ndetit publik10.

Modele të nuancuara: Shembulli i Zelandës së Re

Debati mbi rregullimin e punës së seksit nuk duhet të reduktohet në një zgjedhje të thjeshtë midis kriminalizimit dhe legalizimit. Ekzistojnë qasje të nuancuara që vendosin të drejtat e njeriut dhe dinjitetin njerëzor në qendër.

Një shembull kryesor mbetet modeli i Zelandës së Re11, i cili bazohet në dekriminalizim, por gjithashtu përfshin masa rregullatore shtesë.

Shembulli zelandez parashikon standardizimin e shëndetit dhe sigurisë në punë për punonjësit e seksit. Kjo në një kuadër që shkon sipas ligjeve të përgjithshme të punës dhe që nuk parashikon detyrime ligjore për licencim, apo regjistrim.

Gjithashtu, ky model parashikon sigurimin e qasjes vullnetare në shërbimet shëndetësore dhe ndalimin e diskriminimit ndaj punëtorëve të seksit.

Po kështu, parashikohet përfshirja e organizatave të drejtuara nga punëtorë seksi në politikëbërje dhe monitorim.

Sipas studimeve, modeli i Zelandës së Re ka dhënë rezultate pozitive.

Punëtorët e seksit raportojnë marrëdhënie më të mira me policinë, më shumë siguri dhe liri për të refuzuar klientët e pasigurt, norma të larta të kontrolleve vullnetare shëndetësore dhe raportime të larta të rasteve të dhunës.

Gjithashtu, një e dhënë me rëndësi mbetet fakti që adoptimi i këtij modeli rregullator nuk ka sjellë rritje të rasteve të trafikimit apo të përfshirjes së të miturve në punë seksi.

Për Shqipërinë, kjo nuk do të thotë se modeli i mësipërm është zgjidhja më e mirë në kontekstin aktual, por se debati mbi rregullimin e punës së seksit duhet të shihet si i shtresëzuar dhe në zhvillim.

Dekriminalizimi mbetet hapi i nevojshëm për të ndalur dëmet që shkakton kriminalizimi në jetën e punonjësve të seksit. Në faza të mëvonshme, Shqipëria mund të eksplorojë modele më të gjera rregulluese.

Një shembull mbetet modeli i Zelandës së Re, megjithatë, çdo model rregullator duhet ta gjejë bazën në kontekstin specifik kombëtar.

Pse dekriminalizimi është hapi i radhës për Shqipërinë

Për Shqipërinë sot, prioriteti urgjent mbetet të ndalojë kriminalizimin e punës së seksit, pasi kjo qasje rregullatore cënon rëndë dinjitetin njerëzor, sigurinë dhe jetën e punonjësve të seksit dhe është në kundërshtim me standardet themelore të mbrojtjes së të drejtave të njeriut.

Dekriminalizimi i punës së seksit në Shqipëri do t`u lehtësonte punonjësve të seksit raportimin e rasteve të dhunës dhe shfrytëzimit pa frikë nga ndalimet apo arrestimet arbitrare.

Së dyti, adoptimi i qasjes dekriminalizuese do të përmirësonte qasjen në kujdes shëndetësor dhe do të ulte rrezikun për infektim me sëmundje dhe infeksione seksualisht të transmetueshme.

Së treti, ky model rregullator do të kontribuonte në uljen e stigmës dhe paragjykimit ndaj punës së seksit, duke e njohur atë si punë dhe jo si krim, çka në një vështrim të përgjithshëm do të sillte zhvillim shoqëror, duke nxitur vlerat demokratike të pranimit dhe tolerancës.

Njëherazi, dekriminalizimi i punës së seksit në Shqipëri do të forconte masat kundër trafikimit duke mos e penguar raportimin e abuzimit, shfrytëzimit dhe trafikimit nga frika e ndjekjes penale.

Pse legalizimi përfaqëson sot një debat të parakohshëm?

Debati mbi legalizimin e punës së seksit nuk është i parëndësishëm, por përfaqëson një debat më kompleks.

Nga një perspektivë e të drejtave të njeriut, feministe dhe queer, asnjë model ekzistues i legalizimit nuk ka garantuar plotësisht sigurinë, barazinë dhe mbrojtjen për të gjithë punëtorët e seksit.

Ky model shpesh përfshin kontroll të rreptë shtetëror, regjistrim të detyrueshëm dhe mbikëqyrje të shumta që rrezikojnë përjashtimin e më të margjinalizuarve dhe lënien e tyre në një situatë kriminalizuese.

Kjo nuk do të thotë se legalizimi nuk duhet të diskutohet në Shqipëri, por ky debat duhet të vijë pas dekriminalizimit dhe vetëm përmes një procesi të gjerë, gjithëpërfshirës, të informuar nga eksperiencat ndërkombëtare dhe zërat e vetë punëtorëve të seksit.

Pyetja me të cilën duhet të përballet Shqipëria sot nuk është nëse duhet të legalizojë punën e seksit, por nëse duhet të vazhdojë ta kriminalizojë atë.

Standardet dhe eksperiencat ndërkombëtare tregojnë qartë se dekriminalizimi është hapi i parë rregullator. Debati mbi këtë çështje nuk ka pse të jetë bardhezi dhe i ngurtë: mosrregullim apo rregullim i plotë.

Në të ardhmen, Shqipëria mund të eksplorojë qasje të nuancuara. Një shembull mbeten modelet e përziera që kombinojnë dekriminalizimin me masa mbrojtëse shtesë për punonjësit e seksit.

Megjithatë, aktualisht, rruga përpara mbetet e qartë: Shqipëria duhet të ndalojë trajtimin e punëtorëve të seksit si kriminelë dhe të njohë të drejtat, të garantojë sigurinë dhe dinjitetin e tyre njerëzor, në përputhje me standardet e respektimit, garantimit dhe mbrojtjes së të drejtave të njeriut.

1 Kodi Penal i RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, Seksioni VIII, “Veprat penale kundĂ«r moralit dhe dinjitetit”, Neni 113, “Prostitucioni” (Shtuar paragrafi i dytĂ« me ligjin nr. 23/2012, datĂ« 1.3.2012): “Ushtrimi i prostitucionit dĂ«nohet me gjobĂ« ose me burgim gjer nĂ« tre vjet. DhĂ«nia e shpĂ«rblimit pĂ«r pĂ«rfitim personal tĂ« prostitucionit dĂ«nohet me gjobĂ« ose me burgim gjer nĂ« tre vjet.”

2 The harmful consequences of sex work criminalization on health and rights, Sex Workers & Allies Network, Yale Global Health Justice Partnership, 2020.

3 Human Rights Watch, “Why Sex Work Should Be Decriminalized,” August 7, 2019.

4 Decriminalization vs. Legalization, Understanding Key Differences in Sex Work Legislation. Global Network of Sex Work Projects (GNSWP).

5 McKeever N. Is Sex Work Inherently Gendered? Hypatia. 2025;40(3):633-652.

6 Decriminalize Sex Work, “Nordic Model Failure,” accessed September 5, 2025.

7 Decriminalization vs. Legalization, Understanding Key Differences in Sex Work Legislation. Global Network of Sex Work Projects (GNSWP), 5-7.

8 Human Rights Watch and Amnesty International, Sex Workers Rights are Human Rights, 2015.

9 Lutnick, A., & Cohan, D., Criminalization and HIV Risk among Sex Workers: A Review of Evidence.

10 The Lancet, Sex Work, Decriminalization, and Public Health, The Lancet, 2014, 186-199.

11 Armstrong, Lynzi. “‘I Can Lead the Life That I Want to Lead’: Social Harm, Human Needs and the Decriminalisation of Sex Work in Aotearoa/New Zealand.” Sexuality Research and Social Policy, vol. 18, no. 4, 18 June 2021, pp. 941–951.

The post Pse Shqipëria duhet të dekriminalizojë punën e seksit? appeared first on Citizens.al.

↗

Organizatat dënojnë sulmin ndaj Asociacionit të Gazetarëve të Shqipërisë

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Rrjeti i Gazetarëve të Sigurt (Safe Journalists), Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias (ECPMF) dhe Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi dënuan të premten gjuhën e rëndë ndaj Asociacionit të Gazetarëve të Shqipërisë (AGSH), anëtarëve të bordit dhe drejtuesit të saj, Isa Myzyraj.

NjĂ« artikull me gjuhĂ« denigruese u publikua pas reagimeve tĂ« AGSH-sĂ« pĂ«r situatĂ«n nĂ« “News 24”. Artikulli anonim linçonte Asociacionin dhe drejtuesin e saj, gazetarin Myzyraj, me gjuhĂ« ofenduese dhe homofobe.

Portali që botoi artikullin njihet për qasje në shkelje të të gjitha rregullave të etikës. Përgjithësisht shkrimet janë pa autor, teksa nuk ka asnjë emër publik se kush qëndron pas në redaksinë e saj.

Një vit më parë, ky portal linçoi edhe njerëz të tjerë aktivë në advokimin për lirinë e medias në Shqipëri.

NgjashĂ«m janĂ« linçuar drejtuesja e qendrĂ«s “ShkencĂ« dhe Inovacion pĂ«r Zhvillim” (SCiDEV), Blerjana Bino, dhe drejtuesi i “KĂ«shillit Shqiptar tĂ« Medias” (KSHM), Koloreto Cukali, por dhe anĂ«tarĂ«t e bordit tĂ« KSHM-sĂ«, sikurse edhe gazetarja Ola Xama.

Prej 9 gushtit, punonjĂ«sit e “News24” dhe rrjetit tĂ« mediave tĂ« lidhur me tĂ«, nuk kanĂ« mundur tĂ« vijojnĂ« punĂ«n, pĂ«r shkak tĂ« ndĂ«rprerjes sĂ« sinjalit dhe marrjes sĂ« godinĂ«s nga policia.

ECPMF shprehu shqetĂ«sim pĂ«r vendosjen e AGSH-sĂ« nĂ« shĂ«njestĂ«r, duke e cilĂ«suar sulmin pasojĂ« tĂ« punĂ«s sĂ« saj pĂ«r dokumentimin e ngjarjeve qĂ« pĂ«rfshijnĂ« mosmarrĂ«veshjen e pronĂ«sisĂ« mes qeverisĂ« dhe kompanisĂ« “Focus Media Group”, e cila ka lĂ«nĂ« pa punĂ« dhjetĂ«ra gazetarĂ«.

Safe Journalists, e cilësoi gjuhën e përdorur si të papranueshme dhe theksoi se sulmet e tilla synojnë të diskreditojnë punën e gazetarëve dhe të nxisin klimë armiqësore ndaj gazetarisë së lirë në Shqipëri.

“Çdo sulm ndaj gazetarĂ«ve Ă«shtĂ« sulm ndaj demokracisĂ«, interesit publik dhe tĂ« drejtave themelore tĂ« njeriut”, theksoi rrjeti.

Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi e quajti këtë akt një përpjekje për intimidim dhe denigrim, duke theksuar se përdorimi i stereotipeve dhe paragjykimeve cenon jo vetëm etikën, por është edhe i dënueshëm me ligj.

Komisionieri tha se po vlerëson nisjen e një hetimi për gjuhën që prek identitetin e individëve dhe pakicave shoqërore.

Rasti i fundit tregon se tensionet mes autoriteteve, pronarëve të mediave dhe gazetarëve po thellohen.

Sulmet verbale ndaj përfaqësuesve të medias përbëjnë rrezik të drejtpërdrejtë për lirinë e shprehjes dhe transparencën publike.

MĂ« herĂ«t, mĂ« 11 gusht, njĂ« faqe e rreme nĂ« rrjetet sociale e cila shfaqej me logo tĂ« njĂ«jtĂ« por me emrin “Asociacioni GazetarĂ«ve ShqiptarĂ«â€, pĂ«rhapi dizinformim nĂ« lidhje me qĂ«ndrimet e drejtuesit tĂ« AGSH-sĂ« dhe disa prej anĂ«tarĂ«ve tĂ« saj qĂ« kishin tĂ« bĂ«nin gjithashtu me çështjen e “News24”.

Lexoni gjithashtu:

The post Organizatat dënojnë sulmin ndaj Asociacionit të Gazetarëve të Shqipërisë appeared first on Citizens.al.

↗

Asistentët personalë: Shpresë për jetë të pavarur për personat me aftësi të kufizuara

✇Citizens.al
By: Erisa Kryeziu

Nga mungesa e rampave e deri te kostot e larta tĂ« transportit, jeta nĂ« TiranĂ« pĂ«r personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara mbetet sfiduese. Por njĂ« projekt pilot i zbatuar nga Fondacioni “SĂ« Bashku”, me mbĂ«shtetjen e UNDP-sĂ« dhe financim nga qeveria zvicerane, ka sjellĂ« pĂ«r 10 muaj njĂ« ndryshim tĂ« ndjeshĂ«m nĂ« jetĂ«n e disa qytetarĂ«ve pĂ«rmes ndihmĂ«sit personal.

Për Kristiana Lee, një grua me aftësi të kufizuar, lëvizja e pavarur në Tiranë është sprovë e vazhdueshme nëse nuk shoqërohet nga familjarë. Infrastruktura e dobët, mungesa e rampave dhe përballja me shkallë janë mundim i përditshëm për të.

 “Dy herĂ« qĂ« kam provuar tĂ« dal vetĂ«m, jam detyruar tĂ« eci nĂ« rrugĂ«n e makinave, njĂ« rrezik i madh pĂ«r mua,” thotĂ« ajo.

Kristiana është e punësuar dhe nënë e një djali. Bashkëshorti e ndihmon në përkujdesjen e tij, prandaj nuk mundet ta shoqërojë kudo. Vajtja dhe ardhja nga puna është mundimi më i madh për Kristianën, e cila tregon se shpesh lëviz me taksi dhe kjo i merr një pjesë të konsiderueshme nga paga.

E njëjta situatë paraqitet edhe për Ervisa Kukën, një vajzë me aftësi të kufizuara në shikim, e cila nuk e gëzon plotësisht pavarësinë në lëvizje për shkak të kostos së lartë që i kërkon transporti me taksi.

Ajo tregon se vajtja dhe kthimi nga puna është një stres për të pasi shërbimi taksi i kushton shtrenjtë.

“Marr taksi kur kam mundĂ«si ekonomike, por prapĂ« para punĂ«s sime bĂ«het keq, parkingu plot, taksisti nuk ndalon ku dua dhe mĂ« duhet tĂ« kĂ«rkoj prapĂ« ndihmĂ«,” tregon Ervisa.

Një ndihmës që nuk është familjar

Projekti pilot i pĂ«rbashkĂ«t i OKB-sĂ« “Askush tĂ« mos mbetet pas” u dha mundĂ«sinĂ« Kristianas, ErvisĂ«s dhe disa tĂ« tjerĂ«ve qĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« tĂ« kenĂ« ndihmĂ«s personal dhe jo familjar. Kjo pĂ«rkthehet nĂ« pavarĂ«si e mirĂ«filltĂ« dhe njĂ« jetĂ« mĂ« e denjĂ«.

Vajtja në punë, në institucione, apo banka u bë më e lehtë me ndihmës personal për Kristianën, e cila vlerëson faktin se me një ndihmës përditshmëria e saj nuk diktohet nga familja.

“Pjesa mĂ« me vlerĂ« Ă«shtĂ« se ti i jep komandĂ« jetĂ«s sende, ke pavarĂ«sinĂ« tĂ«nde, qĂ« fatkeqĂ«sisht e kam tĂ« limituar nga ana fizike,” tregoi Kristiana pĂ«rvojĂ«n me asistentin e saj, Ervinin.

PĂ«r ErvisĂ«n, asistenti personal pĂ«rfaqĂ«son mĂ« shumĂ« se njĂ« lehtĂ«sim apo ndihmĂ« praktike – ai Ă«shtĂ« burim qetĂ«sie dhe besimi. “

“Ta dish qĂ« jashtĂ« derĂ«s sĂ« shtĂ«pisĂ« tĂ« pret dikush qĂ« tĂ« shoqĂ«ron nĂ« punĂ«, kjo pĂ«rkthehet nĂ« cilĂ«si jetese, mirĂ«qenie, mĂ« ndihmon tĂ« bĂ«j njĂ« jetĂ« dinjitoze,” tha Ervisa.

Sipas Suela LalĂ«s, drejtuese e Fondacionit “SĂ« bashku”, asistenca personale Ă«shtĂ« themelore pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar jetĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara.

Ajo mund të jetë zgjidhje për prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuara, të cilëve u mundon pyetja se çfarë do të ndodhë me fëmijët e tyre kur ata të mos jenë më.

“Ata qĂ« kanĂ« prindĂ«rit tĂ« moshuar, ose nuk kanĂ« mbĂ«shtetje tĂ« madhe [familjare], me gjasa janĂ« mĂ« tĂ« izoluar nĂ« shoqĂ«ri, nuk janĂ« kĂ«tu mes nesh”, u shpreh Lala.

Ligji shqiptar e njeh këtë shërbim, por pagesat e ulëta nuk e bëjnë atë të qëndrueshëm.

“Kjo nuk lejon qĂ« realisht dikush tĂ« punĂ«sojĂ« dikĂ« nĂ« tregun e hapur tĂ« punĂ«s dhe tĂ« ketĂ« vĂ«rtetĂ« pĂ«rfitime tĂ« asistencĂ«s personale nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« kryejnĂ« aktivitetet e pĂ«rditshme,” shpjegoi Suela.

Entela Lako nga UNDP theksoi se qasja gjithëpërfshirëse e ndjekur nga projekti mund të shërbejë si model për politika publike.

“Projekti ndihmon pĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ« problem mĂ« tĂ« dukshĂ«m, pĂ«r tĂ« nxitur diskutimin, analizĂ«n dhe pĂ«r tĂ« sjellĂ« modele konkrete,” u shpreh Entela.

Ligji ekziston, por mungon zbatimi

Xhilda Papajani, përfaqësuese e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, pranoi gjatë një takimi me komunitetin se Shqipëria ende nuk ka përmbushur angazhimet që dalin nga Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara.

Sipas saj, nuk mund të vazhdohet me reformat e kërkuara nga procesi i integrimit në BE nëse nuk mundësohet shërbimi i ndihmësit personal.

“Ky Ă«shtĂ« njĂ« shĂ«rbim kyç pĂ«r deinstitucionalizimin,” shpjegoi Xhilda, e cila tha se asistenti personal do tĂ« nisĂ« tĂ« mundĂ«sohet fillimisht pĂ«r fĂ«mijĂ«t dhe tĂ« rinjtĂ« me aftĂ«si tĂ« kufizuara.

Pozicioni i asistentit personal synon të lejojë që personat me aftësi të kufizuara të jetojnë të pavarur në shtëpitë e tyre, pa mbështetjen e përhershme të prindërve.

Mimoza Bendo, nënë e një djali me autizëm, mori pjesë në projektin pilot si asistente personale për një grua me probleme në shikim. Ajo tregoi se ishte hera e parë që përkujdesi i saj shtrihej përtej familjes.

“Fillimi nuk ka qenĂ« i lehtĂ«, por sot jemi dy mikesha tĂ« mira,” tregon Mimoza, sĂ« cilĂ«s iu desh tĂ« mĂ«sonte aspekte tĂ« tjera tĂ« kujdesit, pavarĂ«sisht se pĂ«r 15 vite Ă«shtĂ« kujdesur pĂ«r djalin e saj.

Orari fleksibël dhe mbulimi i sigurimeve e bënë këtë punë të përballueshme për të. Ajo thotë se një projekt i tillë duhet të jetë i përhershëm.

“AftĂ«sia e kufizuar nuk zgjat 10 muaj. Ajo Ă«shtĂ« pĂ«rjetĂ«, ndaj edhe shĂ«rbimi duhet tĂ« jetĂ« i vazhdueshĂ«m,” thekson ajo.

Afërdita Seiti, nënë e Erjonës, një vajzë me aftësi të kufizuara në intelekt dhe lëvizje, njëkohësisht aktiviste për të drejtat e personave me aftësi të kufizuara, rrëfeu se për vite me radhë, ajo dhe bashkëshorti kanë punuar me sakrifica për të mos e lënë vajzën pa mbështetjen e duhur.

Megjithatë ajo theksoi se askush nuk mund të zëvendësojë terapinë dhe ndihmën profesionale.

Erjona, falĂ« ndihmĂ«sit personal, rifitoi rutinĂ«n e saj. “Ngrihej vetĂ«, hapte derĂ«n kur vinte ndihmĂ«si, dilte pĂ«r kafe, pĂ«r aktivitete. Ishte mĂ« e gĂ«zuar, mĂ« aktive,” tregon AfĂ«rdita.

Ligji shqiptar (93/2014 “PĂ«r pĂ«rfshirjen dhe aksesueshmĂ«rinĂ« e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuar”) parashikon qĂ« personat me aftĂ«si tĂ« kufizuara mund tĂ« kenĂ« akses nĂ« ndihmĂ«s personal pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavarur. Por zbatimi ka qenĂ« i pjesshĂ«m.

Pagesat e ndihmĂ«sit personal janĂ« tĂ« ulĂ«ta krahasuar me nevojat – nga 8 000 deri nĂ« 13 000 lekĂ« – dhe nuk njihen vitet e punĂ«s pĂ«r shumicĂ«n e kategorive.

Xhilda Papajani, nga Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ«, pranoi se sistemi aktual i sigurimeve Ă«shtĂ« i mangĂ«t nĂ« kĂ«tĂ« pjesĂ«: “Vitet e punĂ«s njihen vetĂ«m pĂ«r personat tetraplegjikĂ« dhe paraplegjikĂ«.”

Lexoni gjithashtu:

The post Asistentët personalë: Shpresë për jetë të pavarur për personat me aftësi të kufizuara appeared first on Citizens.al.

❌