KALIFORNI, 23 dhjetor /ATSH-AA/ – Shitjet e gjigantit amerikan të automjeteve elektrike (EV) Tesla ranë me 34.2 për qind në Bashkimin Evropian në nëntor në bazë vjetore, bëri të ditur Shoqata Evropiane e Prodhuesve të Automobilave (ACEA).

Kompania e automjeteve elektrike Tesla e miliarderit Elon Musk shiti 12.130 njësi në BE muajin e kaluar, tregoi raporti i ACEA-s. Ndërkohë shifra ka qenë 18.430 në të njëjtin muaj të vitit 2024.

Pjesa e tregut të kompanisë ra në 1.4 për qind nga 2.1 për qind në nëntor të vitit të kaluar. Në 11 muajt e parë të vitit, shitjet e Tesla ranë me 38.8 për qind në BE krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024, duke zbritur në 129.024 njësi.

Në Evropë, përfshirë BE-në, Shoqatën Evropiane të Tregtisë së Lirë dhe Mbretërinë e Bashkuar, shitjet e Teslës ranë me 11.8 për qind nga viti në vit në 22.801 njësi.

Ndërkohë, shitjet e përgjithshme të automjeteve elektrike me bateri u rritën me 44.1 për qind duke arritur në 188.730 njësi në BE.

Ndërkohë BYD-i kinez, një nga konkurrentët kryesorë të Teslës, shënoi rritje në shitjet e tij në BE me 235.2 për qind nga viti në vit duke arritur në 16.158 njësi. Pjesa e tregut e BYD u rrit në 1.8 për qind në nëntor, nga 0.6 për qind në të njëjtin muaj të vitit të kaluar.

Shitjet e Teslës kanë rënë me shpejtësi në Evropë këtë vit pjesërisht për shkak të qëndrimeve politike kontroverse të Musk-ut, ndërhyrjes së tij në politikën evropiane dhe konkurrencës së shpejtë nga markat kineze.

The post FOKUS – Tesla pëson rënie në Evropë, shkak konkurrenca kineze dhe reagimeve politike appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

UASHINGTON, 23 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Deklaratat e Ministrit të Mbrojtjes Izraelite, Israel Katz, në favor të ndërtimit të vendbanimeve në Rrip dëmtojnë përpjekjet për paqe në Gaza, raportuan zyrtarët amerikanë.

“Sa më shumë që provokon Izraeli, aq më pak të gatshme do të jenë vendet arabe për të bashkëpunuar me ta”, thekson më tej deklarata.

“Shtetet e Bashkuara mbeten plotësisht të përkushtuara ndaj Planit të Paqes me 20 Pika të presidentit Trump, i cili është rënë dakord nga të gjitha palët dhe është miratuar nga bashkësia ndërkombëtare’’, shton deklarata.

‘’Plani kërkon një qasje me faza ndaj sigurisë, qeverisjes dhe rindërtimit në Gaza. Ne presim që të gjitha palët të respektojnë angazhimet e tyre”, përfundon deklarata.

The post FOKUS – SHBA: Deklaratat e Katz dëmtojnë përpjekjet për paqe në Gaza appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

ANKARA, 23 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Autoritetet turke kanë humbur kontaktin me radarin e një aeroplani Falcon që transportonte pesë persona, përfshirë Shefin e Shtabit të Ushtrisë Libiane, Gjeneral Mohammed Al-Haddad, pas ngritjes nga Ankaraja.

Lajmin e konfirmoi ministri i Brendshëm turk Ali Yerlikaya njoftoi lajmin në X.

Aeroplani kishte nisur fluturimin drejt aeroportit të Tripolit.

“Kontakti u humb në orën 8:52 të mbrëmjes”, sipas kohës lokale, shtoi ministri Yerlikaya.  /os/

The post ANKARA – Mister pas nisjes, Turqia humb kontaktin me avionin e shefit të Shtabit libian appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

MOSKË, 23 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Asnjë armëpushim për Krishtlindje. Rusia ka nisur një tjetër sulm të dhunshëm ndaj infrastrukturës civile të Ukrainës, veçanërisht infrastrukturës energjetike: 650 dronë dhe mbi 30 raketa në vetëm 24 orët e fundit.

Një total prej 13 rajonesh u shënjestruan, përfshirë Kievin dhe Odesën, ku situata po bëhet gjithnjë e më kritike.

Bombardimet shkaktuan vdekje dhe lëndime, përfshirë një fëmijë 4-vjeçar, në Zhytomyr.

Presidenti Volodymyr Zelensky sulmoi Vladimir Putinin, duke e akuzuar atë se “nuk arriti të pajtohej me idenë e ndalimit të vrasjeve, pikërisht kur negociatat e paqes janë praktikisht në kulmin e tyre”.

Zgjidhja e udhëheqësit ukrainas mbetet e njëjtë: më shumë presion mbi Moskën për ta detyruar atë të ulet në tryezën e negociatave.

Ministria ruse e Mbrojtjes, nga ana e saj, mori përgjegjësinë për ofensivën, duke e paraqitur atë si një lloj hakmarrjeje për sulmet “terroriste” që pësoi nga Ukraina.

Zelensky theksoi me shpërfillje se raketat, përfshirë raketat e frikshme hipersonike Kinzhal, mbërritën pak para Krishtlindjeve, “kur njerëzit thjesht duan të jenë me të dashurit e tyre, në shtëpi, në siguri”.

“Çdo raund negociatash dhe takimesh forcon interesat ukrainase dhe kështu do ta vazhdojmë këtë punë në mënyrë konstruktive: Unë jam gjithashtu mirënjohës ndaj partnerëve tanë evropianë për mbështetjen dhe koordinimin e tyre”, shpjegoi presidenti ukrainas. /os/

The post MOSKË – Putin nis ofensivën e Krishtlindjeve, ”shi” raketash mbi Ukrainë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

OSLO, 23 dhjetor /ATSH-AA/ – Norvegjia për herë të parë ka filluar të përdorë analizat e gjakut për të zbuluar ndryshimet në tru të lidhura me sëmundjen Alzheimer, raportoi të martën transmetuesi publik norvegjez NRK.

Testet, të cilat tani janë të disponueshme në spitale për pacientët që shfaqin simptoma njohëse, matin nivelet e një proteine ​​të lidhur me sëmundjen Alzheimer.

Një studim i kohëve të fundit i udhëhequr nga Spitali Universitar i Stavanger analizoi mbi 11.000 mostra gjaku nga njerëz të moshës 57-vjeç e lart.

Rezultatet treguan se një në tre norvegjezë mbi 70-vjeç kanë ndryshime në tru të lidhura me sëmundjen Alzheimer, me më shumë se 60 për qind të atyre mbi 90-vjeç të prekur.

Ekspertët thanë se analiza e gjakut ofron një alternativë më të thjeshtë dhe më pak invazive ndaj metodave të mëparshme, të cilat kërkonin ndërhyrje kurrizore.

Po bëhen plane për ta bërë testin të arritshëm përmes mjekëve të përgjithshëm, duke përmirësuar potencialisht zbulimin e hershëm dhe kujdesin parandalues.

Ilaçe të reja që synojnë ngadalësimin e përparimit të Alzheimerit, të tilla si Leqembi dhe Kisunla, pritet të vlerësohen së shpejti në Norvegji, megjithëse kostoja dhe administrimi në spital mbeten sfida.   /os/

The post FOKUS – Një test gjaku zbulon ndryshimet në tru që lidhen me Alzheimerin appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TEL AVIV, 23 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Parlamenti izraelit njoftoi sot se ka miratuar një amendament që u lejon autoriteteve të zgjasin deri në fund të vitit 2027 ndalimin e transmetimit të mediave të huaja të akuzuara për cenimin e sigurisë shtetërore.

I miratuar në prill 2024 gjatë luftës në Gaza midis Izraelit dhe Hamasit, ligji synonte kryesisht kanalin katarian al Jazeera, të cilin autoritetet e akuzuan se shërbente si një mjet propagande për terroristët palestinezë, raporton The Times of Israel.

Fillimisht, ligji ishte i kufizuar në gjendjen e jashtëzakonshme të shpallur në fillim të luftës, e shkaktuar nga sulmi i Hamasit në Izraelin jugor më 7 tetor 2023.

Sipas ligjit, i cili lejon masa të tilla edhe në mungesë të një gjendjeje të jashtëzakonshme, nëse kryeministri përcakton se një media e huaj përbën një kërcënim për sigurinë shtetërore, ministri i komunikimit mund të urdhërojë ndërprerjen e transmetimeve të saj, me kusht miratimin e kabinetit ose një komiteti ministror.

Sipas tekstit të projektligjit, ministri është gjithashtu i autorizuar të mbyllë zyrat e transmetuesit, të sekuestrojë pajisjet e tij të transmetimit dhe të bllokojë faqen e tij të internetit.   /os/

The post FOKUS – Izraeli zgjat ndalimin e Al Jazeera: minon sigurinë shtetërore appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TEL AVIV, 23 dhjetor /ATSH/ – Ndërsa kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, po përgatitet të takohet me presidentin amerikan, Donald Trump, në Florida më 29 dhjetor, fokusi është vënë te Irani, por me një ndryshim.

Izraeli është i fokusuar në mënyrë intensive te programi i raketave balistike të Iranit, të cilin e sheh si kërcënimin ekzistencial më urgjent pasi sulmet ajrore amerikano-izraelite dëmtuan rëndë infrastrukturën bërthamore të Iranit gjatë një fushate ajrore 12-ditore në qershor.

Ky ndryshim thekson një divergjencë në rritje mes SHBA-së dhe Izraelit. Trump e ka përshkruar vazhdimisht kërcënimin bërthamor të Iranit si “të shkatërruar”, duke ia atribuar këtë bombardimeve të objekteve në Isfahan, Fordo dhe Natanz. Izraeli pajtohet se programi është kthyer mbrapa për një ose dy vjet.

Megjithatë, ai paralajmëron se raketat, në të cilat Irani po punon, së shpejti mund të mbingarkojnë sistemet mbrojtëse, siç u demonstrua kur 36 nga 550 raketa goditën territorin izraelit në qershor, duke shkaktuar dëme të gjera.

Raketat si prioritet “i menjëhershëm”

Zyrtarë izraelitë, duke folur për NBC News dhe Axios, e përshkruajnë përshpejtimin e programit raketor të Iranit si “më urgjent” sesa programin e tij bërthamor.

Izraeli thotë se Trupat e Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) kanë kryer stërvitje dhe e kanë paralajmëruar Uashingtonin se Teherani mund t’i përdorë këto ushtrime si mbulesë për sulme të befasishme.

Kjo vjen mes raportimeve kontradiktore në Iran lidhur me faktin nëse testet e raketave po zhvillohen vërtet.

Mediat iraniane, përfshirë agjencinë e lajmeve Fars të lidhur me IRGC-në, raportuan më 22 dhjetor se forcat e armatosura po kryenin stërvitje, ndërsa përdoruesit në rrjete sociale shpërndanë video dhe pamje të gjurmëve të avujve në qiell mbi Iranin qendror dhe perëndimor.

Megjithatë, transmetuesi shtetëror i mohoi shpejt raportimet, duke cituar një “burim të informuar” të paemëruar, i cili këmbënguli se gjurmët vinin nga “avionë në lartësi të mëdha” dhe pretendoi se asnjë stërvitje nuk po zhvillohej.

Shefi i Shtabit të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit (IDF), Eyal Zamir, la të kuptohej për gatishmëri për goditje të reja kundër Iranit “kudo që të kërkohet”, duke i dhënë përparësi linjave të prodhimit që Izraeli druhet se mund të nxjerrin 3.000 raketa në vit.

Netanyahu planifikon t’i paraqesë Trumpit opsione për sulme — të udhëhequra nga Izraeli, të përbashkëta ose të mbështetura nga SHBA-ja — duke argumentuar se raketat mundësojnë luftëra përmes forcave si Hezbollahu dhe Huthit, ndërsa mbrojnë ringjalljen bërthamore të Iranit.

Farzin Nadimi, studiues i lartë në Institutin e Uashingtonit, i tha Shërbimit Iranian të Radios Evropa e Lirë se Izraeli po u bën presion Shteteve të Bashkuara që t’i riklasifikojnë raketat si armë të shkatërrimit në masë.

“Izraeli po përpiqet ta ndryshojë këtë këndvështrim, duke përdorur përvojën e luftës së fundit për të bindur Shtetet e Bashkuara se aftësitë raketore të Iranit janë po aq kërcënuese në mënyrë ekzistenciale sa edhe ato bërthamore”, tha Nadimi.

Ai vuri në dukje hezitimin amerikan, që i sheh armët bërthamore si rrezikun kryesor, tashmë të dobësuar, por shtoi: “Nga këndvështrimi i Izraelit, këto duhet të konsiderohen armë të shkatërrimit në masë për popullin e tij”.

Nadimi paralajmëroi se shkatërrimi total i raketave mund të detyrojë një ndryshim doktrinar në Teheran.

“Nëse Izraeli shkatërron plotësisht aftësitë ofensive raketore të Iranit… ai ose do të duhej të dorëzohej ose të bënte një ndryshim themelor doktrinar”, tha ai, duke shtuar se rruga teknike e Iranit drejt mbushjeve bërthamore mbetet e realizueshme në një laborator të sigurt duke përdorur rezerva uraniumi të pasuruar në 90 për qind.

Vija e kuqe raketore e Iranit

Irani ka pohuar prej kohësh se programi i tij raketor është i panegociueshëm, duke këmbëngulur se është thjesht për mbrojtje. Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme, Esmail Baqaei, e ritheksoi këtë më 22 dhjetor.

“Aftësitë mbrojtëse të Republikës Islamike të Iranit janë projektuar me qëllimin e frenimit të agresorëve nga çdo mendim për të sulmuar Iranin. Në asnjë rrethanë ato nuk janë çështje që mund të diskutohen apo negociohen”, tha ai.

Hamidreza Azizi, studiues në Institutin Gjerman për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë, vuri në dukje se, ndonëse Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli mund të duan gjëra të ndryshme nga Irani, ata përputhen në një pikë: “Irani është i dobësuar tani, kështu që është koha për të nxjerrë më shumë lëshime”.

Irani e ka kufizuar rrezen e raketave të tij në 2.000 kilometra, megjithëse muajt e fundit ka lënë të kuptohet se mund ta rrisë këtë kufi nëse e sheh të nevojshme. Azizi tha se Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli duan që Irani ta reduktojë rrezen e raketave — një gjë e papranueshme për Teheranin.

Edhe në skenarin e pamundur të një marrëveshjeje për programin raketor të Iranit, ai vuri në dukje se Uashingtoni është i vetëdijshëm se zbatimi do të ishte i vështirë, duke pasur parasysh mungesën e një organi ndërkombëtar monitorues apo të një regjimi garancish për programet raketore.

Në këtë kontekst, Azizi argumentoi se raketat shërbejnë si mjet presioni:

“Së pari, për ta bërë Iranin të heqë dorë plotësisht nga pasurimi [i uraniumit] në territorin e tij; së dyti, për të siguruar lëshime mbi transferimet e armëve te grupe si Hezbollahu ose Houthit”, shtoi ai.

Mediat iraniane, të gëzuara por të shqetësuara

Retorika izraelite rreth programit raketor të Iranit është pritur me një përzierje kënaqësie dhe alarmi në mediat iraniane.

Duke theksuar ritmin e Iranit në rindërtimin e arsenalit të tij raketor pas qershorit, gazeta Javan e lidhur me IRGC-në tha se Izraeli ishte “i tmerruar” nga aftësia e Iranit për të lëshuar qindra raketa në një konflikt të mundshëm. I njëjti qëndrim u pasqyrua edhe nga media të tjera të linjës së ashpër, si agjencia e lajmeve Mehr, shkruan REL.   /os/

The post FOKUS – Raketat e Iranit, prioritet i Izraelit përpara takimit Trump–Netanyahu appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

BERLIN,  23 dhjetor /ATSH-DPA/ – Ministri i Jashtëm gjerman Johann Wadephul beson se Rusia mund të shfrytëzojë një armëpushim të mundshëm në Ukrainë për të intensifikuar përgatitjet për një sulm ndaj një vendi anëtar të NATO-s, duke i kërkuar aleancës mbrojtëse të përgatitet për një skenar të tillë.

Duke theksuar se nuk dëshironte të spekulonte mbi gjasat që kjo të ndodhte, diplomati më i lartë i Gjermanisë tha: “Mund të na këshilloj vetëm të përgatitemi për mundësinë që kjo të ndodhë”.

Ai vuri në dukje se NATO po zgjeron strukturat e saj mbrojtëse, ndërsa Gjermania po rinovon forcat e saj të armatosura, duke rritur numrin e trupave dhe pajisjeve në pritje të një sulmi të mundshëm rus.

‘’Evropa nuk duhet të ulë vigjilencën e saj nëse përpjekjet për të arritur një armëpushim në Ukrainë janë të suksesshme, theksoi Wadephul.

Siguria në Evropë do të varet nga Rusia për një kohë të gjatë, tha ai, duke shtuar se Moska mund të mbahet larg vetëm “nga një pozicion force, uniteti brenda aleancës dhe forca të armatosura të afta”, shtoi ai.

“Nuk ka asnjë arsye pse ne duhet të zvogëlojmë përpjekjet tona. Përkundrazi. Mund të këshilloj fuqimisht kundër bërjes së lëshimeve në të gjitha këto projekte dhe plane, sepse vetëm një pozicion force do të çojë në siguri më të madhe për ne në NATO dhe gjithashtu për ne në Gjermani”, shtoi ai.

‘’Nëse ushtria ruse do të arrinte sukses të qëndrueshëm ushtarak në Ukrainë, kjo do të përbënte një kërcënim serioz për NATO-n”, paralajmëroi Wadephul.

Ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, vlerësoi muajin e kaluar se Rusia mund të jetë në gjendje të sulmojë një vend të NATO-s në krahun lindor të aleancës deri në vitin 2029, pas rindërtimit të forcave të saj të armatosura.   /os/

The post BERLIN – Wadephul: Armëpushimi në Ukrainë nuk do t’i japë fund kërcënimit rus appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

MOSKË, 22 dhjetor /ATSH-AA/ – Rregullatori shtetëror rus i komunikimeve Roskomnadzor ka njoftuar se vendi po vendos gradualisht masa kufizuese ndaj aplikacionit WhatsApp.

Duke cituar një deklaratë të shërbimit për media të Roskomnadzor-it, portali i lajmeve RBK raportoi se WhatsApp “vazhdon të shkelë ligjin rus”.

“Roskomnadzor po vendos gradualisht masa kufizuese ndaj WhatsApp-it. Përkeqësimi gradual i thirrjeve në WhatsApp ka filluar në muajin gusht, siç ka raportuar Roskomnadzor në media”, thuhet në deklaratë, duke shtuar se kufizimet po zbatohen gradualisht për t’u dhënë përdoruesve mundësinë të kalojnë në aplikacione të tjera të mesazheve.

Më herët gjatë ditës, sipas faqes së internetit Sboy.rf, rreth 1.600 ankesa ndaj WhatsApp-it u regjistruan brenda 24 orëve.

Përdoruesit raportuan ndërprerje në njoftime, probleme me dërgimin e mesazheve dhe funksionim të paqëndrueshëm të aplikacionit dhe faqes së tij të internetit.

Më herët, thirrjet në WhatsApp dhe Telegram ishin kufizuar në Rusi për arsye “sigurie dhe parandalimi të mashtrimeve”.

Në fund të nëntorit, Roskomnadzor paralajmëroi se WhatsApp do të bllokohej plotësisht nëse nuk përmbushë legjislacionin rus.   /os/

The post MOSKË – Rusia vendos masa kufizuese ndaj WhatsApp-it appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

AMSTERDAM, 22 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Një makinë goditi një grup njerëzish gjatë një parade me dritat e Krishtlindjeve në Nunspeet, një qytet në lindje të Amsterdamit, duke shkaktuar disa të lënduar.

Policia lokale e përshkroi incidentin si “serioz”, por deklaroi se “nuk duket të ketë qenë i qëllimshëm”.

Autoritetet konfirmuan gjithashtu se nëntë persona u plagosën, tre prej të cilëve janë në gjendje të rëndë.

Hetimi për incidentin vazhdon. Disa ambulanca dhe helikopterë emergjence nxituan në vendngjarje.   /os/

The post HOLANDE – Nëntë të plagosur pas përplasjes së një makine me turmën e njerëzve appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

NEVADA, 22 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Agjencia spaziale NASA ka humbur kontaktet me Maven, sondën e saj, e cila qëndroi në orbitën rreth Marsit për 11 vjet.

Gjatë jetës së saj të gjatë operative, Maven ka ndihmuar të kuptojmë mekanizmat që çuan në humbjen e deteve nga planeti i kuq me kalimin e kohës dhe ka siguruar komunikime me roverët Curiosity dhe Perseverance.

Agjencia amerikane hapësinore njoftoi humbjen e sinjalit më 6 dhjetor dhe teknikët e saj po punojnë për të rivendosur lidhjen.

I nisur në vitin 2013 dhe duke mbërritur në orbitën e Marsit në shtator 2014, Maven (Atmosfera e Marsit dhe Evolucioni i Paqëndrueshëm) synonte të studionte atmosferën e sipërme të planetit, jonosferën dhe ndërveprimin e tij me erën diellore.

Synimet e tij u arritën plotësisht: të dhënat e tij na kanë lejuar të kuptojmë se si uji në atmosferë largohet nga era diellore, si Marsi ka një lloj bishti magnetik dhe ka zbuluar një mekanizëm të ri që gjeneron aurorat polare.

Këto zbulime kanë treguar se si dy planetë shumë të ngjashëm, Marsi dhe Toka, kanë ndjekur dy rrugë të ndryshme në ruajtjen e kushteve të përshtatshme për jetën.   /os/

The post HAPËSIRË – NASA humbet kontaktet me sondën Maven appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

PARIS, 22 dhjetor /ATSH-AA/ – Një glaciolog francez me përvojë ka paralajmëruar se akullnajat e Alpeve kanë humbur më shumë se gjysmën e vëllimit të tyre që nga fundi i shekullit të 19-të, duke theksuar ndikimin përshpejtues të ndryshimeve klimatike në vargmalin më të lartë të Evropës.

Në një intervistë si pjesë e raporteve speciale “Maja e Evropës: Alpet”, Sylvain Coutterand detajoi ndryshimet e thella që ndikojnë në rajonin e Alpeve të Francës. Ai theksoi një transformim të thellë në peizazhin e Alpeve.

Duke kujtuar vizitat e tij të verës së fëmijërisë në vitet 1970 dhe 1980 në Les Houches, një fshat në rajonin Auvergne-Rhone-Alpes pranë Chamonixit, ai tha se reshjet ishin të shpeshta, çdo dy ditë, duke mbajtur borën në lartësi të mëdha dhe duke lejuar akullnajat të përparojnë.

Sot, temperaturat në rritje janë shumë më të theksuara në vendpushimet e skive si në Chamonix të Francës dhe Zermatt të Zvicrës.

“Ndryshimi i klimës ndihet më intensivisht në male sesa gjetkë”, tha Coutterand.

Regjistrimet e temperaturës në Alpe datojnë që nga vitet 1880.

“Që nga fundi i shekullit të 19-të, akullnajat kanë humbur më shumë se 50 për qind të vëllimit të tyre”, theksoi ai.

Akullnajet e Alpeve filluan të tërhiqen nga shtrirjet e tyre maksimale të Epokës së Vogël të Akullnajeve rreth mesit të shekullit të 19-të, sipas rindërtimeve glaciologjike, me periudha të shkurtra stagnimi ose përparimi të përsëritur në shumë rajone gjatë viteve 1890, 1920 dhe 1970-1980.

Akullnajat në lartësi më të ulëta dhe ato më të vogla që atëherë janë zhdukur plotësisht.

– “Zhdukja e akullnajave po ndodh tani”

“Zhdukja e akullnajave po ndodh tani. Sipas modeleve, akullnajat ikonike si Mer de Glace mund të zhduken midis viteve 2060 dhe 2080. Jemi plotësisht në epokën e ndryshimeve klimatike, pa asnjë fund në horizont”, tha Coutterand.

Duke parë përpara, ai parashikoi sfida të rënda për prodhimin e energjisë hidroelektrike dhe për ftohjen e centraleve bërthamore për shkak të rrjedhës së reduktuar të ujit.

Vetëm në Luginën Chamonix, problemet e ardhshme të furnizimit me ujë duken të mëdha sapo akullnajat të zhduken.   /os/

The post KLIMË – Alpet franceze po humbasin “me shpejtësi” akullnajat e tyre appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

BRUKSEL, 22 dhjetor /ATSH-AA/ – Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte ka paralajmëruar se Rusia mund të përpiqet ta mbajë Evropën ”të angazhuar” nëse Kina nis sulm ushtarak ndaj Tajvanit.

Në intervistën për gazetën gjermane “BILD” të dielën, Rutte tha se Pekini dhe Moska janë të lidhur ngushtë dhe se çdo përshkallëzim në Indo-Paqësor mund të kishte pasoja të drejtpërdrejta për sigurinë evropiane.

“Ne shohim lidhjen globale midis Kinës dhe Rusisë. Kina po e shqyrton Tajvanin. Jam i bindur se nëse Kina ndërmerr veprime ushtarake atje, ajo do të ushtrojë presion mbi partnerin e saj të vogël, Rusinë, nën udhëheqjen e Putinit, që të na mbajë të zënë këtu në Evropë”, tha ai.

Rutte më tej tha se NATO duhet të forcojë urgjentisht mbrojtjen e saj, duke paralajmëruar se Moska mbetet e përgatitur të përballojë humbje të rënda.

“Arsyeja është Putini. Ai është i përgatitur të sakrifikojë 1.1 milion njerëz nga populli i tij. Dhe këtë vit ai ka bërë shumë pak përparim, fitime minimale territoriale, më pak se 1 për qind e territorit ukrainas krahasuar me fillimin e vitit”, shtoi ai.

Rutte nënvizoi se ishte thelbësore për sigurinë evropiane që Ukraina të mbahet e fortë.

“Nëse Rusia do të merrte kontrollin e të gjithë Ukrainës, kjo do të kishte pasoja të mëdha për NATO-n. Ne do të duhej të shpenzonim shumë më tepër sesa ajo për të cilën ramë dakord në Hagë”, tha ai.

Sipas tij, diskutimet ishin duke vazhduar rreth kontributeve të mundshme me trupa. “Disa vende evropiane kanë treguar se do të ishin të gatshme të kontribuonin me trupa, nëse dëshirohej”, tha Rutte duke shtuar se struktura e një vendosjeje të tillë ishte ende duke u përpunuar.

Kreu i NATO-s hodhi poshtë spekulimet se Washingtoni mund të shkëputet nga Evropa, duke vlerësuar rolin e presidentit të SHBA-së, Donald Trump.

“Duhet të them: Trump është absolutisht i përkushtuar ndaj kësaj çështjeje. Ai është i përqendruar në përfundimin e kësaj lufte. Ai është i vetmi që arriti ta sillte Putinin në tryezën e negociatave dhe i vetmi që në fund të fundit mund ta detyrojë atë të bëjë paqe”, theksoi Rutte.    /os/

The post FOKUS – NATO: Rutte: Rusia mund ta mbajë Evropën ”të angazhuar” nëse Kina sulmon Tajvanin appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

BERLIN, 22 dhjetor /ATSH-AA/ – Zyra Federale e Policisë Kriminale të Gjermanisë (BKA) regjistroi më shumë se 1.000 fluturime të dyshimta me dronë mbi vend deri në mesin e dhjetorit të këtij viti, raportuan mediat lokale.

“Që nga fillimi i vitit, ne kemi përpiluar një të ashtuquajtur raport situate me të gjitha të dhënat mbi rastet e dyshimta, që përfshijnë edhe Forcat e Armatosura Gjermane: Këtë vit, mbi 1.000 fluturime të dyshimta me dronë janë raportuar tashmë,” tha Presidenti i BKA-së, Holger Munch, për gazetën Bild.

“Zonat më të prekura në vendin tonë janë objektet ushtarake, aeroportet, por edhe infrastruktura të tjera kritike, siç janë prodhuesit e armëve dhe objektet portuale”, shtoi ai.

Kur u pyet nëse këto dronë mund të gjurmohen gjithmonë deri te aktorët rusë, Munch tha: “Ne nuk e dimë këtë me 100 për qind siguri. Kjo është gjithashtu për shkak të vështirësisë së kapjes dhe marrjes në pyetje të pilotëve të dronëve”.

Javën e kaluar, qeveritë federale dhe shtetërore përuruan një Qendër të Përbashkët të Mbrojtjes nga Dronët (GDAZ) në Berlin për të zbuluar dhe neutralizuar më mirë dronët e paautorizuar.

Në fillim të muajit, policia federale porositi një njësi të specializuar për mbrojtjen nga dronë për t’iu kundërvënë kërcënimeve në rritje nga dronë, e cila së shpejti do të përbëhet nga 130 forca speciale.

Ajo do të vendoset në aeroporte, në kryeqytet dhe në të gjithë vendin pranë objekteve të rëndësishme për sigurinë. Ndër të tjera, do të përdorë sisteme bllokimi të mbështetura nga inteligjenca artificiale dhe dronë automatikë përgjimi.

Parlamenti i Gjermanisë miratoi më shumë se 100 milionë euro për vitin 2025 dhe 2026 për të blerë teknologji mbrojtëse nga dronë nga prodhuesit gjermanë dhe izraelitë, me sisteme shtesë të planifikuara për muajt e ardhshëm.

Qeveria ka filluar gjithashtu reforma në Aktin e Sigurisë Ajrore, duke i dhënë policisë federale dhe ushtrisë kompetenca të reja ligjore për t’iu përgjigjur aktiviteteve të dyshuara të dronëve.

Sipas këtyre reformave, nëse teknologjia policore rezulton e pamjaftueshme kundër dronëve të mëdhenj ose të përparuar, forcat e armatosura gjermane do të ndërhyjnë përmes ndihmës administrative.

The post BERLIN – BKA: Gjermania regjistroi mbi 1 000 fluturime të dyshimta me dronë në 2025 appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

VATIKAN, 22 dhjetor /ATSH/ – Papa Leo XIV ka publikuar një letër apostolike mbi priftërinë, duke bërë thirrje për ndryshime në formimin priftëror.

Letra, e publikuar të hënën, thotë se ‘’ky formim nuk duhet të kufizohet vetëm në kohën e kaluar në seminar’’.

Formimi duhet të vazhdojë edhe pas shugurimit për të lejuar ripërtëritje të vazhdueshme njerëzore, shpirtërore, intelektuale dhe baritore, shpjegoi Papa.

Papa trajtoi edhe çështjen e abuzimit nga priftërinjtë duke pranuar se “kriza e besimit në Kishë e shkaktuar nga abuzimi i kryer nga anëtarët e klerit na ka mbushur me turp dhe na ka thirrur për përulësi”.

‘’Bashkësia brenda Kishës mbetet gjithmonë një sfidë’’, deklaroi Papa.

Ai bëri thirrje për promovimin e “bashkëpunimit më të mirë midis priftërinjve për t’i mbrojtur ata nga rreziqet e mundshme që rrjedhin nga vetmia”.

Kuria Romake përfshin organet drejtuese dhe administrative të Selisë së Shenjtë.

Në fillim të fjalimit të tij drejtuar Kurisë, Papa kujtoi paraardhësin e tij, Papa Françeskun, i cili ndërroi jetë në prill.

Ai kishte ndikuar në rrugën e Kishës në vitet e fundit dhe e kishte inkurajuar atë të vendoste përsëri mëshirën në qendër të çdo debati.  /os/

The post VATIKAN – Leone XIV: Do të ndryshojmë formimin priftëror për të evituar humbjen e besimit tek kisha appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

ROMË, 22 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Të paktën 1 190 persona kanë vdekur ose janë të zhdukur në rrugën qendrore të Mesdheut që nga fillimi i vitit, deri më 20 dhjetor.

Alarmi u dha nga Organizata Ndërkombëtare për Migracionin (IOM) në përditësimin e saj të fundit të publikuar në X.

Gjatë së njëjtës periudhë, specifikon agjencia e OKB-së, 26 635 migrantë u kapën në det dhe u kthyen në Libi, përfshirë 23 126 burra, 2 336 gra, 965 të mitur dhe 208 të tjerë , të dhënat gjinore të të cilëve nuk dihen.   /os/

The post ROMË – IOM: Të paktën 1 200 të vdekur ose të zhdukur në Mesdheun Qendror në 2025-ën appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

ROMË, 22 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Në vitin 2024, vetëm 21.2% e personave të moshës 18 deri në 49 vjeç kanë ndërmend të kenë një fëmijë brenda tre viteve të ardhshme (krahasuar me 25% në vitin 2003), sipas raportit të Istat mbi qëllimet e fertilitetit.

Mbi 10.5 milionë njerëz nuk duan të kenë fëmijë ose fëmijë të tjerë në tre vitet pas anketës ose në të ardhmen.

Një e treta përmendin arsyet ekonomike për këtë vendim, 9.4% përmendin kushtet e papërshtatshme të punës dhe 8.6% përmendin mungesën e një partneri.

Midis grave, gjysma besojnë se të paturit e një fëmije do të përkeqësojë mundësitë e tyre të punësimit.    /os/

The post ITALI – Istat: Gjithnjë e më pak njerëz duan të kenë fëmijë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

BRUKSEL, 22 dhjetor /ATSH-AA/ – Ruajtja e integritetit territorial të Danimarkës, sovranitetit të saj dhe paprekshmërisë së kufijve të saj është thelbësore për Bashkimin Evropian, tha sot një zëdhënës i BE-së, duke iu përgjigjur zhvillimeve të fundit diplomatike të SHBA-së lidhur me Grenlandën.

Duke folur në një konferencë për mediat në Bruksel, zëdhënësi i Komisionit Evropian, Anouar el Anouni nuk komentoi drejtpërdrejt vendimet e SHBA-së, por theksoi qëndrimin e hershëm të BE-së për këtë çështje.

Ky koment vjen pasi presidenti i SHBA-së, Donald Trump njoftoi të dielën emërimin e një të dërguari të posaçëm në territorin autonom.

“Nuk është për mua të komentoj vendimet e SHBA-së, por ajo që mund të them për qëndrimin e BE-së është se, ai ka qenë qëndrimi ynë i hershëm për këtë çështje dhe ruajtja e integritetit territorial të Mbretërisë së Danimarkës, sovranitetit të saj dhe paprekshmërisë së kufijve të saj është thelbësore për BE-në”, tha El Anouni.

Më herët gjatë ditës, Danimarka njoftoi se do të thërriste Kenneth A. Howery, ambasadorin e SHBA-së në Kopenhagë, për një shpjegim pasi Trump emëroi Jeff Landry, guvernatorin e shtetit amerikan të Luizianës, si të dërguarin e posaçëm të Washingtonit në Grenlandë, raportoi DR News.

Ministri i Jashtëm i Danimarkës, Lars Lokke Rasmussen e përshkroi veprimin e SHBA-së si “krejtësisht të papranueshëm” dhe se vendimi për të thirrur ambasadorin e SHBA-së u mor në konsultim me autoritetet e Grenlandës.

Ai tha se Danimarka kërkon shpjegim të plotë se pse Washingtoni emëroi të dërguar të posaçëm në Grenlandë, pavarësisht se tashmë ka ambasador në vend.

Trump e ripërtëriu interesin e tij për Grenlandën pas rizgjedhjes së tij si president i SHBA-së për shkak të vendndodhjes së saj strategjike dhe burimeve të mëdha minerale. Ai më parë e përshkroi pronësinë e Grenlandës si “domosdoshmëri absolute” për sigurinë ekonomike të SHBA-së, duke e krahasuar blerjen me një “marrëveshje të madhe pasurish të paluajtshme”.

Megjithatë, as Danimarka dhe as Grenlanda nuk janë të gatshme t’i japin “dritën e gjelbër” pronësisë amerikane të ishullit, siç është shprehur vazhdimisht në përgjigje të propozimeve të Trumpit.

Grenlanda, ish-koloni daneze, arriti qeverisjen vendase në vitin 1979 dhe mbetet territor i Danimarkës. Në vitin 2009, një referendum miratoi Aktin e Vetëqeverisjes, duke i dhënë Grenlandës autonomi më të madhe ndërsa Danimarka mban kontrollin mbi politikën e jashtme, mbrojtjen dhe sigurinë.   /os/

The post FOKUS – BE konfirmon integritetin territorial të Danimarkës pas emërimit të të dërguarit të SHBA në Grenlandë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

NJU JORK, 18 dhjetor /ATSH/ – Dita më e errët e vitit ka mbërritur, por kjo do të thotë se ditë më të ndritshme na presin, shkruan AP.

E diela është dita më e shkurtër e vitit në veri të ekuatorit, ku solstici shënon fillimin e dimrit astronomik.

Në Hemisferën Jugore, është e kundërta, ku është dita më e gjatë e vitit dhe fillimi i verës.

Fjala “solstic” vjen nga latinishtja “sol” për diell dhe “stitium”, që mund të thotë “pauzë” ose “ndalim”.

Solstici shënon fundin e rrugëtimit vjetor të diellit, duke u ngritur ose duke rënë në qiell.

Solstici i dimrit është momenti kur dielli përfundon harkun e tij më të shkurtër dhe më të ulët. Lajmi i mirë për adhuruesit e diellit: ai më pas fillon të lindë përsëri dhe ditët do të zgjasin pak çdo ditë deri në fund të qershorit.

Për mijëvjeçarë, solsticat janë festuar me festime dhe monumente si Stonehenge, të projektuara për t’u përshtatur me rrugën e diellit gjatë solsticave.

Çfarë është solstici?

Ndërsa Toka rrotullohet rreth diellit, e bën këtë në një kënd të caktuar, duke bërë që nxehtësia dhe drita e diellit të bien në mënyrë të pabarabartë në gjysmën veriore dhe jugore të planetit për pjesën më të madhe të vitit.

Solstici shënon kohën kur pjerrësia e Tokës drejt ose larg diellit është më e madhe. Kjo do të thotë që hemisferat marrin sasi shumë të ndryshme të dritës së diellit, dhe ditët dhe netët janë në nivelin e tyre më të pabarabartë.

Në solsticin e dimrit në Hemisferën Veriore, gjysma e sipërme e Tokës është në pjerrësinë e saj më të madhe në krahasim me diellin, duke rezultuar në ditën dhe natën më të shkurtër të vitit.

Solstici i dimrit mund të bjerë midis 20 dhe 23 dhjetorit; këtë vit, është data 21.

E kundërta ndodh gjatë solsticit të verës në Hemisferën Veriore: gjysma e sipërme e Tokës anohet drejt diellit, duke krijuar ditën dhe natën më të shkurtër të vitit. Ky solstic bie midis 20 dhe 22 qershorit.

Çfarë është ekuinoksi?

Gjatë ekuinoksit, boshti i Tokës dhe orbita e saj rreshtohen në mënyrë që të dy hemisferat të marrin të njëjtën sasi të dritës së diellit.

Fjala ekuinoks vjen nga dy fjalë latine që do të thotë “i barabartë” dhe “natë”.

Kjo ndodh sepse gjatë ekuinoksit, dita dhe nata zgjasin pothuajse të njëjtën kohë, megjithëse mund të keni disa minuta më shumë, varësisht se ku ndodheni në planet.

Ekuinoksi vjeshtor në Hemisferën Veriore mund të ndodhë midis 21 dhe 24 shtatorit, varësisht nga viti. Ekuinoksi pranveror mund të ndodhë midis 19 dhe 21 marsit.   /os/

The post FOKUS – Solstici i dimrit, fundi i errësirës së gjatë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

UASHINGTON, 20 dhjetor /ATSH-ANSA/ – Raportet e inteligjencës amerikane vazhdojnë të paralajmërojnë se presidenti rus Vladimir Putin synon të pushtojë të gjithë Ukrainën dhe të rimarrë pjesë të Evropës që i përkisnin ish-perandorisë sovjetike.

Raportet paraqesin “një pamje krejtësisht të ndryshme” nga ajo e paraqitur nga Donald Trump dhe negociatorët e tij, të cilët pretendojnë se presidenti rus synon t’i japë fund konfliktit.

Ato gjithashtu kundërshtojnë mohimet e udhëheqësit rus në lidhje me akuzat se ai përbën një kërcënim për Evropën.

Gjetjet e inteligjencës amerikane “janë kryesisht në përputhje me pikëpamjet e udhëheqësve evropianë dhe agjencive të inteligjencës”, sipas të cilave Putini lakmon të gjithë Ukrainën dhe territoret e ish-shteteve të bllokut sovjetik, përfshirë anëtarët e NATO-s, sipas burimeve.

“Inteligjenca ka treguar vazhdimisht se Putini dëshiron më shumë”, theksoi Mike Quigley, një anëtar demokrat i rangut të lartë i Komitetit të Inteligjencës së Dhomës së Përfaqësuesve, në një intervistë me Reuters.

“Evropianët janë të bindur për këtë. Polakët janë absolutisht të bindur për këtë. Vendet baltike mendojnë se janë të parët”, shtoi ai.

Rusia kontrollon rreth 20% të territorit ukrainas, duke përfshirë pjesën më të madhe të Luganskut dhe Donetskut, pjesë të rajoneve të Zaporizhias dhe Khersonit, dhe të gjithë Krimenë.

Putin pretendon se Krimea dhe të katër provincat i përkasin Rusisë. Trump po i bën presion Kievit që të tërheqë forcat e tij nga pjesa e vogël e Donetskut që është ende nën kontrollin e tij, si pjesë e një marrëveshjeje të propozuar paqeje.

Dje, Putin, megjithëse deklaroi se ishte gati të diskutonte paqen, tha se kushtet e tij do të duhej të respektoheshin, duke pretenduar se forcat e tij kanë përparuar 6,000 kilometra katrorë këtë vit. /os/

The post SHBA – Inteligjenca amerikane: Putin dëshiron të gjithë Ukrainën dhe po synon vendet baltike appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.