RIAD, 18 nëntor /ATSH-SPA/ – Lartësia e Tij Mbretërore, princi Mohammed bin Salman bin Abdulaziz Al Saud, princ i kurorës dhe kryeministër, po viziton Shtetet e Bashkuara me ftesë të presidentit Donald J. Trump, çka thekson njohjen e Uashingtonit të rolit kyç të Mbretërisë Saudite në promovimin e sigurisë rajonale dhe globale. Vizita pasqyron forcën e qëndrueshme të marrëdhënieve amerikano-saudite, të cilat vazhdojnë të zgjerohen në sektorët politikë, ekonomikë dhe strategjikë, duke përforcuar një partneritet që shërben si një shtyllë kyçe për stabilitet dhe prosperitet.
Gjatë vizitës, të dy udhëheqësit po shqyrtojnë mundësitë për të thelluar bashkëpunimin në mbrojtje, energji, teknologji dhe investime, duke u bazuar në një histori shkëmbimesh, marrëveshjesh dhe memorandumesh të nivelit të lartë që kanë formësuar një nga marrëdhëniet më të rëndësishme dypalëshe në botë.
Nga lidhjet e hershme në aleancën strategjike
Marrëdhënia amerikano-saudite u çimentua kur vizioni i mbretit Abdulaziz bin Abdulrahman Al Saud u bashkua me udhëheqjen e presidentit Franklin Roosevelt. Ajo që filloi si një partneritet politik dhe ekonomik evoluoi në një aleancë strategjike të bazuar në besim të ndërsjellë dhe interesa të përbashkëta duke demonstruar qëndrueshmëri mes sfidave globale.
Themelet e këtij partneriteti u hodhën në vitet 1930 me marrëveshjen e koncesionit të naftës të vitit 1933 midis qeverisë saudite dhe ”American Standard Oil” të Kalifornisë (SOCAL), duke vendosur bashkëpunim ekonomik afatgjatë dhe duke forcuar lidhjet politike. Zbulimi i mëvonshëm i naftës çimentoi pozicionin qendror të Arabisë Saudite në tregjet globale të energjisë dhe krijoi pikëpamjen e SHBA-së për mbretërinë si një partnere strategjike e besueshme për sigurinë energjetike. Këto zhvillime kulmuan në takimin historik në bordin e ”USS Quincy”, më 14 shkurt 1945, midis mbretit Abdulaziz dhe presidentit Roosevelt, duke vendosur kornizën për marrëdhëniet moderne amerikano-saudite.
Në dekadat që pasuan, marrëdhënia mbeti e palëkundur pavarësisht trazirave globale dhe ndryshimit të administratave amerikane. Pas Luftës së Dytë Botërore, partneriteti u zgjerua ndërsa stabiliteti i Lindjes së Mesme u bë kritik për ekuilibrin ndërkombëtar. Arabia Saudite luajti një rol qendror në ruajtjen e këtij stabiliteti, ndërsa Shtetet e Bashkuara ofruan mbështetje ushtarake dhe teknike për të forcuar aftësitë mbrojtëse të Mbretërisë. Marrëveshjet që mbulonin trajnimin, armatimin dhe bashkëpunimin e inteligjencës e forcuan Arabinë Saudite si një partner kyç në përpjekjet ndërkombëtare për të luftuar terrorizmin dhe për t’iu përgjigjur kërcënimeve transnacionale. Forca e marrëdhënies dypalëshe është e dukshme në qëndrimet e koordinuara mbi çështjet rajonale dhe bashkëpunimin në rritje në energji, tregti, siguri dhe mbrojtje, së bashku me shkëmbimet kulturore dhe shkencore. Këto lidhje kanë përforcuar ndikimin e të dy kombeve në skenën globale dhe brenda organeve ndërkombëtare vendimmarrëse si G20.
Bashkëpunim në rritje
Vizitat e nivelit të lartë kanë shënuar vazhdimisht evolucionin e këtij partneriteti. Në shtator 2015, Kujdestari i Dy Xhamive të Shenjta, mbreti Salman bin Abdulaziz Al Saud, vizitoi Shtetet e Bashkuara. Në mars 2017, shkëlqesia e tij, princi i kurorës u takua me presidentin Trump për të shqyrtuar mundësitë sipas ”Vision 2030” dhe për të diskutuar fushat kryesore të bashkëpunimit në mbrojtje, energji dhe teknologji, duke çuar në marrëveshje që forcuan ekonominë saudite dhe inkurajuan kompanitë amerikane të zgjeroheshin në mbretëri.
Samiti Arabi-SHBA në Riad në maj 2017 shënoi një moment të rëndësishëm me prezantimin e Vizionit të Përbashkët Strategjik, i ndjekur nga një takim në Shtëpinë e Bardhë, në mars 2018 midis shkëlqesisë së tij princi i kurorës dhe presidentit Trump. Në korrik 2022, Xhedahu priti Kujdestarin e Dy Xhamive të Shenjta dhe shkëlqesinë e tij princin e kurorës takimin me presidentin e SHBA-së Joe Biden, duke rezultuar në 18 marrëveshje dhe memorandume mirëkuptimi për të përmirësuar mbrojtjen, teknologjinë dhe koordinimin politik.
Rritja e vazhdueshme e bashkëpunimit u theksua nga vizita shtetërore e presidentit Trump në Riad më 13 maj 2025, gjatë së cilës u nënshkrua Dokumenti i Partneritetit Strategjik Ekonomik, duke nisur një fazë të re veprimi të përbashkët në shumë sektorë. U finalizuan gjithashtu marrëveshje të tjera në mbrojtje, miniera, energji, shëndetësi, kërkim shkencor dhe hapësirë.
Në të njëjtën ditë, Riadi priti Forumin e Investimeve Saudite-SHBA, një nga ngjarjet më të mëdha ekonomike në historinë e të dy vendeve, ku morën pjesë shkëlqesia e tij princi i kurorës dhe presidenti Trump. Forumi tërhoqi mbi 2 000 zyrtarë dhe investitorë, duke shfaqur mundësi investimi me cilësi të lartë sipas ”Vision 2030”, duke përfshirë projekte në qytete ekonomike, logjistikë, teknologji të përparuar dhe energji të rinovueshme. Të dy vendet po ndjekin në mënyrë aktive mundësi partneriteti prej 600 miliardë dollarësh, duke u bazuar në marrëveshjet prej më shumë se 300 miliardë dollarësh të shpallura në forum. Ky bashkëpunim në rritje rrit përfitimet e ndërsjella, mbështet krijimin e vendeve të punës dhe kontribuon në lokalizimin e industrive dhe rritjen e PBB-së saudite.
Gjatë forumit, presidenti Trump njoftoi fillimin e procedurave për heqjen e sanksioneve ndaj Sirisë pas diskutimeve me shkëlqesinë e tij princin e kurorës, duke theksuar rolin me ndikim të Mbretërisë në promovimin e stabilitetit rajonal dhe mbështetjen e zgjidhjes së konflikteve.
Më 14 maj 2025, u mbajt një takim i përbashkët midis shkëlqesisë së tij princit të kurorës, presidentit Trump, presidentit turk Recep Tayyip Erdogan (nëpërmjet telefonit) dhe presidentit sirian Ahmed al-Sharaa, i cili u përqendrua në rritjen e sigurisë, mbështetjen e stabilitetit dhe nxitjen e kushteve për rindërtim në Siri. Takimi demonstroi më tej rolin e Arabisë Saudite në bashkimin e perspektivave rajonale dhe ndërkombëtare mbi çështjen siriane.
Përparimi i sektorëve strategjikë
Të dy vendet ndajnë një vizion të përbashkët për sigurinë rajonale, stabilitetin dhe prosperitetin, duke theksuar diplomacinë, zgjidhjen e konflikteve dhe mbështetjen humanitare. Bashkëpunimi në sektorin e mbrojtjes është një nga aspektet më të vjetra dhe më të qëndrueshme të marrëdhënies, duke evoluar për të përfshirë transferimin e njohurive dhe lokalizimin e teknologjive ushtarake në përputhje me qëllimin e ”Vision 2030” për lokalizimin e gati gjysmës së shpenzimeve ushtarake të Mbretërisë dhe transformimin e saj në një qendër logjistike rajonale dhe globale.
Marrëdhëniet ekonomike vazhdojnë të rriten vazhdimisht, me tregtinë totale midis dy vendeve që arriti në rreth 500 miliardë dollarë nga viti 2013 deri në vitin 2024. Vetëm në vitin 2024, tregtia arriti në 32 miliardë dollarë – 13 miliardë dollarë në eksporte saudite dhe 19 miliardë dollarë në importe – duke mbuluar metale, kimikate, makineri dhe produkte bujqësore.
Shtetet e Bashkuara janë një destinacion kyç për Fondin e Investimeve Publike (PIF), i cili mban 40% të portofolit të tij global atje, duke reflektuar besim të fortë në ekonominë amerikane. Përafërsisht 1 300 kompani amerikane operojnë në Mbretëri, 200 prej tyre me seli rajonale në Riad.
Për të mbështetur zhvendosjen globale drejt një të ardhmeje të qëndrueshme, Arabia Saudite dhe Shtetet e Bashkuara kanë ndërtuar bashkëpunim të ngushtë në sektorët e naftës, gazit dhe petrokimisë gjatë dekadave të fundit, duke kulmuar në 54 marrëveshje dhe memorandume mirëkuptimi. Të dy vendet tani synojnë ta zgjerojnë këtë partneritet për të përfshirë energjinë e rinovueshme, hidrogjenin e pastër dhe efikasitetin e energjisë, në përputhje me ”Vision 2030”.
Sektori i hapësirës është bërë gjithashtu një fushë kyçe e bashkëpunimit modern. Marrëveshjet e nënshkruara gjatë vizitës së presidentit Trump avancuan programet satelitore dhe kërkimin hapësinor. Përveç kësaj, Mbretëria është bërë një destinacion i madh për investimet amerikane në inteligjencën artificiale, cloud computing dhe qendrat e të dhënave, me një total prej mbi 13 miliardë dollarësh. Partneritetet me kompani të tilla si AWS, ”Microsoft” dhe ”Google Cloud” kanë nxitur më tej inovacionin teknologjik dhe transformimin digjital sipas ”Vision 2030”.
Në arsim, Shtetet e Bashkuara mbeten një destinacion jetësor për studentët sauditë, me 14 037 studentë që studiojnë në universitetet amerikane në vitin 2025, duke ndjekur fusha të tilla si inxhinieria, mjekësia dhe biznesi.
Kjo histori e gjatë bashkëpunimi konfirmon se marrëdhëniet saudite-SHBA janë të rrënjosura në interesa të qëndrueshme dhe jo në rrethana politike kalimtare, të ndërtuara mbi respekt të ndërsjellë dhe qëllime të përbashkëta.
Vizita aktuale e princit të kurorës nënvizon pozicionin politik të Mbretërisë dhe rolin e saj qendror në sigurinë rajonale dhe globale. E forcuar nga afrimi politik, zgjerimi i partneriteteve ekonomike dhe rritja e bashkëpunimit sektorial, kjo marrëdhënie strategjike mbetet një gur themeli i stabilitetit rajonal dhe prosperitetit global./ a.jor.
The post KOMENT – 90 vite partneritet strategjik amerikano-saudit appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.