❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Jaupaj: BE, kontribuesi më i madh dhe partneri strategjik i Shqipërisë në tranzicionin e gjelbër

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Klotilda Saracini

TIRANË, 16 dhjetor/ATSH/ Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj mori pjesĂ« sot nĂ« KonferencĂ«n KombĂ«tare tĂ« Financave tĂ« KlimĂ«s, ku theksoi se “vetĂ«m gjatĂ« gjysmĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« vitit 2025, nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« duke u zbatuar 81 projekte me financim tĂ« huaj, me vlerĂ« tĂ« pĂ«rgjithshme rreth 2.3 miliardĂ« euro, ku mbi 18.2% e kĂ«saj shume lidhet drejtpĂ«rdrejt me ndĂ«rhyrje klimatike dhe mjedisore, duke dĂ«shmuar se klima Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« nga destinacionet kryesore tĂ« financimeve zhvillimore nĂ« vend”.

Në fjalën e tij, Jaupaj tha se kjo nuk është thjesht statistikë.

“Kjo Ă«shtĂ« prova e njĂ« besimi tĂ« fortĂ« ndĂ«rkombĂ«tar mbi aftĂ«sinĂ« e institucioneve shqiptare pĂ«r tĂ« menaxhuar, planifikuar dhe zbatuar programe komplekse me standarde evropiane”, u shpreh ministri i Mjedisit.

Duke u ndalur tek projektet kryesore të këtij portofoli, Jaupaj tha se programi për menaxhimin e qëndrueshëm të mbetjeve të ngurta, me financim 66.7 milionë euro nga KfW dhe SECO, është një ndërhyrje që transformon shërbimet bashkiake dhe rrit standardet e mjedisit urban.

“Programi “Klima nĂ« ShqipĂ«ri I”, i mbĂ«shtetur nga KfW, modernizon dhe digjitalizon rrjetin energjetik, duke sjellĂ« njĂ« reduktim real tĂ« emetimeve dhe njĂ« forcim tĂ« qĂ«ndrueshmĂ«risĂ« sĂ« sistemit energjetik. NĂ« bujqĂ«si, projekti “QĂ«ndrueshmĂ«ria ndaj KlimĂ«s dhe Zhvillimi i BujqĂ«sisĂ«â€, me financim 64.6 milionĂ« euro nga Banka BotĂ«rore, ndihmon vendin tĂ« pĂ«rshtatet ndaj rreziqeve klimatike pĂ«rmes modernizimit tĂ« ujitjes dhe kullimit, forcimit tĂ« sigurisĂ« ushqimore dhe digjitalizimit tĂ« analizĂ«s sĂ« politikave”, nĂ«nvizoi Jaupaj.

NĂ« fushĂ«n e menaxhimit tĂ« rreziqeve, Jaupaj pĂ«rmendi programin CLIRES, financuar nga SECO, si dhe programin ALBAdapt, i financuar nga GCF, BMZ, SECO dhe SDC, tĂ« cilĂ«t theksoi ai “krijojnĂ« sisteme moderne paralajmĂ«rimi tĂ« hershĂ«m dhe mbĂ«shtesin 12 bashki bregdetare si edhe institucionet tona qendrore tĂ« menaxhimit tĂ« fatkeqĂ«sive si IGJEUM dhe Agjencia KombĂ«tare e Mbrojtjes Civile”.

Ministri Jaupaj informoi se nĂ« fushĂ«n e natyrĂ«s, vijoi programi “EU for Nature”, i financuar nga BE dhe SIDA, qĂ« po ndihmon integrimin e rrjetit “Natura 2000”, ndĂ«rsa nĂ« transport, programi gjerman pĂ«r transportin urban tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m mbĂ«shtet tranzicionin e qyteteve tona drejt sistemeve moderne, gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se dhe klimë–rezistente.

“NĂ«se analizojmĂ« burimet financiare tĂ« kĂ«tyre ndĂ«rhyrjeve, pĂ«rveç Bashkimit Evropian, vĂ«rejmĂ« se Banka BotĂ«rore ka aktualisht nĂ« zbatim 1,474 milionĂ« euro projekte, KfW dhe GIZ rreth 1,240 milionĂ« euro, ndĂ«rsa Japonia dhe AFD kontribuojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme nĂ« projektet mjedisore pĂ«rkatĂ«sisht me 717,500 euro dhe 610,000 euro. Zvicra dhe Suedia mbeten gjithashtu partnerĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m nĂ« financime klimatike”, vuri nĂ« dukje Jaupaj.

Megjithatë, shtoi ai, Bashkimi Evropian mbetet kontribuesi më i madh dhe partneri strategjik i Shqipërisë në tranzicionin e gjelbër.

“NĂ«n instrumentin IPA III, Dritarja 3 “MarrĂ«veshja e GjelbĂ«r dhe Konektiviteti i QĂ«ndrueshĂ«m” pĂ«rfaqĂ«son shtyllĂ«n kryesore tĂ« mbĂ«shtetjes sĂ« BE-sĂ« pĂ«r vendin tonĂ«. Rreth 15% e portofolit IPA pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« Ă«shtĂ« dedikuar pĂ«r ndĂ«rhyrje klimatike, pĂ«rfshirĂ« programet BE pĂ«r NatyrĂ«n, BE pĂ«r EkonominĂ« Qarkulluese, BE pĂ«r Ujin, paketĂ«n e rezistencĂ«s energjetike nĂ«n IPA 2023 me vlerĂ« 80 milionĂ« euro, si dhe programin BE pĂ«r Pyjet me 13 milionĂ« euro nĂ«n IPA 2024. Krahas kĂ«saj, Programet Operacionale 2024–2027, veçanĂ«risht Programi Operacional pĂ«r EficiencĂ«n Energjetike, me vlerĂ« totale 79 milionĂ« euro – ku 50 milionĂ« euro janĂ« kontribut i BE-sĂ« dhe 29 milionĂ« euro bashkĂ«financim kombĂ«tar – adresojnĂ« drejtpĂ«rdrejt ndĂ«rtesat publike, e-mobilitetin, energjinĂ« e rinovueshme dhe elektrifikimin e hekurudhave, duke pĂ«rputhur politikat tona kombĂ«tare me prioritetet e BE-sĂ« pĂ«r neutralitet klimatik”, tha Jaupaj.

Jaupaj bĂ«ri tĂ« ditur se “nĂ« kuadrin e Facilitetit pĂ«r Reforma dhe Rritje, fusha e politikĂ«s nr.4  qĂ« i dedikohet energjisĂ« sĂ« pastĂ«r parashikon njĂ« fond 127.8 milionĂ« euro, i cili pritet tĂ« pĂ«rthithet nga institucionet shqiptare pas kryerjes sĂ« reformave tĂ« qĂ«ndrueshme me fokus klimĂ«n dhe energjinĂ« e pastĂ«r”.

MĂ« tej Jaupaj tha se “nĂ« vitet e fundit, tranzicioni i gjelbĂ«r Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« boshtin themelor tĂ« modernizimit tĂ« shtetit shqiptar, njĂ« bosht qĂ« pĂ«rkufizon qartĂ« ambicien e vendit tonĂ« pĂ«r tĂ« avancuar si njĂ« ekonomi evropiane, rezistente, konkurruese dhe tĂ« orientuar drejt sĂ« ardhmes”.

“ShqipĂ«ria nĂ« vitin 2025 Ă«shtĂ« njĂ« vend nĂ« transformim tĂ« thellĂ« evropian. Strategjia KombĂ«tare pĂ«r Zhvillim dhe Integrim Evropian 2022–2030 e pĂ«rfshin tranzicionin e gjelbĂ«r si pjesĂ« tĂ« pandashme tĂ« rrugĂ«s sonĂ« drejt BE-sĂ«, duke e konsideruar energjinĂ« e pastĂ«r, efikasitetin energjetik, ekonominĂ« qarkulluese dhe mbrojtjen e mjedisit si fusha qĂ« pĂ«rkufizojnĂ« vetĂ« modelin tonĂ« tĂ« zhvillimit”, theksoi Jaupaj.

Ministri Jaupaj u shpreh se “raporti i parĂ« i progresit tĂ« kĂ«saj strategjie, finalizuar nĂ« vitin 2025, dĂ«shmoi forca tĂ« prekshme tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« fushĂ«n e klimĂ«s dhe energjisĂ«, duke vĂ«rtetuar se vendi ynĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« vetĂ«m njĂ« aspirues i standardeve evropiane, por njĂ« kontribuues aktiv me rezultate konkrete”.

Sot, vijoi Jaupaj, mbi 45.4% e konsumit total të energjisë së vendit mbështetet në burime të rinovueshme, duke e vendosur Shqipërinë ndër vendet me peshën më të lartë të energjisë së pastër në Evropë.

Jaupaj vuri nĂ« dukje se “kjo arritje nuk buron vetĂ«m nga tradita hidroenergjetike, por edhe nga investimet e reja strategjike si Parku Diellor i KaravastasĂ« me kapacitet 140 MË, njĂ« shembull i modelit tĂ« ri tĂ« zhvillimit tĂ« energjisĂ« nĂ« vend”.

“Klima Ă«shtĂ« sot fusha ku bashkĂ«rendohet mĂ« qartĂ« se kudo tjetĂ«r vizioni politik i qeverisĂ«, pritshmĂ«ria e qytetarĂ«ve dhe standardet e BE-sĂ«. Detyra jonĂ« e pĂ«rbashkĂ«t Ă«shtĂ« tĂ« garantojmĂ« koherencĂ«, tĂ« forcojmĂ« koordinimin dhe tĂ« sigurojmĂ« qĂ« çdo euro e investuar tĂ« materializohet nĂ« zhvillim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe nĂ« mirĂ«qenie pĂ«r qytetarĂ«t e vendit.  Platforma KombĂ«tare e Financave tĂ« KlimĂ«s do tĂ« jetĂ« njĂ« tjetĂ«r element i rĂ«ndĂ«sishĂ«m i bashkimit tĂ« forcave dhe energjive pĂ«r tĂ« maksimizuar burimet dhe rezultatet. SASPAC mbetet plotĂ«sisht e angazhuar ta udhĂ«heqĂ« kĂ«tĂ« proces me profesionalizĂ«m, me integritet dhe me njĂ« vizion tĂ« qartĂ« evropian pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« e vitit 2030”, tha Jaupaj.

/k.s/j.p/

 

The post Jaupaj: BE, kontribuesi më i madh dhe partneri strategjik i Shqipërisë në tranzicionin e gjelbër appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Shqipëria më e goditura në rajon nga reshjet e nëntorit: Mbi 200 mm shi në jug, një viktimë dhe dëme të mëdha

✇BoldNews
By: Ela

Gjatë datave 3-9 nëntor, një sistem me presion të ulët atmosferik solli reshje të përhapura në të gjithë Mesdheun Lindor. Sipas të dhënave satelitore të NASA-s (GPM IMERG) dhe Climatebook.gr, në Shqipëri reshjet arritën nga 80 mm deri mbi 150 mm në pjesën më të madhe të vendit, ndërsa në jug u regjistruan mbi 200 [
]

The post Shqipëria më e goditura në rajon nga reshjet e nëntorit: Mbi 200 mm shi në jug, një viktimë dhe dëme të mëdha appeared first on BoldNews.al.

↗

Planeti drejt katastrofës globale? Temperaturat pritet të rriten me 2.6°C deri në fund të shekullit!

✇BoldNews
By: Elva

Bota po pĂ«rballet me njĂ« paralajmĂ«rim serioz nga shkencĂ«tarĂ«t pĂ«r njĂ« rritje dramatike tĂ« temperaturĂ«s globale me 2.6°C mbi nivelet para-industriale, nĂ«se vendet nuk marrin masa urgjente pĂ«r uljen e emetimeve. Raportet e fundit tĂ« “Climate Action Tracker” tregojnĂ« se planet aktuale tĂ« qeverive nuk po arrijnĂ« tĂ« shmangin ngrohjen e rrezikshme tĂ« TokĂ«s, ndĂ«rsa [
]

The post Planeti drejt katastrofës globale? Temperaturat pritet të rriten me 2.6°C deri në fund të shekullit! appeared first on BoldNews.al.

↗

Progresi dhe sfidat e Shqipërisë një dekadë pas Marrëveshjes së Parisit

✇BoldNews
By: Ela

Dhjetë vite pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Parisit, Shqipëria është duke përgatur plane ambicioze për uljen e shkarkimeve të gazeve serë, me synimin për të arritur neutralitetin klimatik. Deri në vitin 2030, vendi parashikon të sigurojë rreth 59,4% të energjisë nga burime të rinovueshme dhe të reduktojë shkarkimet neto me afro 17,4% krahasuar me vitin [
]

The post Progresi dhe sfidat e Shqipërisë një dekadë pas Marrëveshjes së Parisit appeared first on BoldNews.al.

↗

Danimarka mund të përballet me stuhi të forta detare çdo 3 vjet nëse dështojnë qëllimet klimatike

✇Abc News
By: Nijazi Mema

Sipas të dhënave nga Instituti Meteorologjik Danez (DMI), Danimarka mund të përballet me valë të forta stuhish çdo tre vjet nëse bota nuk arrin të përmbushë objektivat klimatike.

Sipas transmetuesit TR, valĂ«t e stuhive si ajo qĂ« goditĂ«n DanimarkĂ«n nĂ« tetor tĂ« vitit 2023, tĂ« pĂ«rshkruara si “ngjarje 100-vjeçare” mund tĂ« ndodhin çdo tre vjet brenda 50 viteve tĂ« ardhshme nĂ«se bota vazhdon nĂ« rrugĂ«n e parashikuar pĂ«r njĂ« rritje globale tĂ« temperaturĂ«s prej 2.8 gradĂ« Celsius.

Sipas DMS-së, nëse arrihet qëllimi i Marrëveshjes së Parisit për kufizimin e rritjes së temperaturës në 1.5 gradë Celsius, numri i valëve të forta të stuhive në Danimarkë mund të ulet në çdo gjashtë vjet.

“Me MarrĂ«veshjen e Parisit, do tĂ« shohim rritje tĂ« valĂ«ve tĂ« stuhive. Por, kjo Ă«shtĂ« diçka qĂ« nĂ« pĂ«rgjithĂ«si mund ta trajtojmĂ« me masa tĂ« ndryshme”, tha Jens Hesselbjerg Christensen, profesor i akullit, klimĂ«s dhe gjeofizikĂ«s nĂ« Institutin “Niels Bohr”.

Të dhënat e DMI-së zbuluan se Danimarka mund të ketë më shumë valë të nxehti nëse bota qëndron në kursin e saj aktual, me 5 ditë me valë të nxehti në vit deri në fund të këtij shekulli.

Në të njëjtën kohë, numri i ditëve me ngricë parashikohet të ulet. Një rritje e temperaturës prej 1.5 gradë Celsius do të rezultonte në 13 ditë më pak me ngricë në vit, 2.5 gradë Celsius në 21 ditë më pak me ngricë dhe 4 gradë Celsius në 34 ditë më pak me ngricë.

“Ka baktere nĂ« pemĂ« qĂ« janĂ« tĂ« rrezikshme pĂ«r to. Ato vriten nga ngrica. Pra, kur nuk kemi mĂ« ngricĂ«, pemĂ«t sfidohen nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tjetĂ«r”, shpjegoi Christensen.

Në Raportin e 16-të për Hendekun e Emetimeve, UNEP tha se nëse të gjitha planet aktuale kombëtare për klimën zbatohen plotësisht, temperaturat globale parashikohet të rriten midis 2.3 gradë Celsius dhe 2.5 gradë Celsius deri në fund të shekullit. Bazuar në politikat ekzistuese, rritja vlerësohet në rreth 2.8 gradë Celsius./abcnews.al

↗

Thatësira dhe temperaturat e larta ulin me 30% prodhimin e ullirit këtë vit

✇BoldNews
By: Ela

Ndryshimet klimatike po ndikojnë gjithnjë e më shumë në sektorin e ullishtarisë, kudo në pellgun e mesdheut duke mos lënë pas edhe vendin tonë. Temperaturat e larta, mungesa e reshjeve në periudha kritike dhe lagështira e lartë gjatë vjeshtës kanë bërë që sezonet e fundit të jenë ndër më të vështirat për prodhimin e ullirit [
]

The post Thatësira dhe temperaturat e larta ulin me 30% prodhimin e ullirit këtë vit appeared first on BoldNews.al.

↗

Projektligji për ndryshimet klimatike, Jaupaj: Fond i gjelbër dhe rritje me 50% të gjobave

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Etleva Xhajanka

TIRANË, 28 tetor /ATSH/ Komisioni pĂ«r BujqĂ«sinĂ«, Ushqimin dhe Zhvillimin Rural diskutoi edhe ditĂ«n e sotme projektligjin “PĂ«r disa shtesa dhe ndryshime nĂ« ligjin “PĂ«r ndryshimet klimatike” tĂ« ndryshuar”.

Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj tha se “ndryshimet nĂ« ligjin “PĂ«r ndryshimet klimatike”, kanĂ« pĂ«r qĂ«llim forcimin e kuadrit ligjor pĂ«r monitorimin, raportimin dhe verifikimin e gazeve me efekt serrĂ« (GES), si dhe pĂ«rafrimin e plotĂ« me legjislacionin e Bashkimit Evropian”.

Sipas tij, ndryshimet përfshijnë shtimin e dispozitave të reja për sektorët e energjisë dhe transportit, të cilat parashikojnë hartimin e planeve vendore për energjinë, klimën dhe përshtatjen që nga viti 2027, si dhe zhvillimin e infrastrukturës për lëndët djegëse alternative, në përputhje me rregulloren e BE-së për karburantet e gjelbra.

Ministri theksoi se, një nga risitë kryesore është krijimi i sistemit MRVA (Monitorim, Raportim, Verifikim dhe Akreditim), që do të mundësojë kontroll më të saktë të shkarkimeve të gazeve serrë në industri, transport ajror dhe detar.

“Ndryshimet synojnĂ« tĂ« rrisin transparencĂ«n dhe saktĂ«sinĂ« e tĂ« dhĂ«nave mbi emetimet, duke garantuar qĂ« ShqipĂ«ria tĂ« pĂ«rmbushĂ« detyrimet kombĂ«tare e ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r reduktimin e gazeve serrĂ« dhe pĂ«rafrimin me legjislacionin e BE-sĂ«. Projektligji parashikon zbatimin gradual tĂ« kĂ«tij sistemi me periudha afatshkurtra 2025-2026, fashĂ« pilote qĂ« lejon subjektet tĂ« pĂ«rshtaten me kĂ«rkesat e reja dhe institucioneve tĂ« ndĂ«rtojnĂ« kapacitete tĂ« reja legjislative”, u shpreh ai, teksa vuri nĂ« dukje se deri tani fokusi ishte tek operatorĂ«t industrialĂ« dhe tani do tĂ« shtrihet deri te bizneset qĂ« shesin lĂ«ndĂ« djegĂ«se, tĂ« cilĂ«t duhet tĂ« raportojnĂ« pĂ«r shkarkimet serrĂ« qĂ« vijnĂ« nga produktet e tyre.

Jaupaj tha se zbatimi i sistemit MRVA do të nisë gradualisht nga viti 2026 edhe në  subjektet e transportit detar e ajror, ndërsa synohet gjithashtu nxitja e politikave për reduktimin e ndotjes, përmirësimin e cilësisë së ajrit dhe zhvillimin e investimeve të gjelbra, në përputhje me Marrëveshjen e Parisit dhe angazhimet ndërkombëtare të Shqipërisë për klimën.

Lidhur me masat administrative, tha ai, Ligji parashikon gjithashtu rritjen me 50% të gjobave për shkeljet në fushën e klimës dhe ngritjen e Fondit të Gjelbër për Klimën, me një autoritet kombëtar përgjegjës për administrimin e tij.

Në kuadër të procesit të integrimit në BE, projektligji do të mundësojë zbatimin e plotë të sistemit MRVA siç kërkohet nga Komisioni Evropian, dhe pritet të sjellë përfitime konkrete financiare për vendin, mbështetje nga programet e reformave të Bashkimit Evropian.

“Zbatimi i kĂ«tij ligji do tĂ« kontribuojĂ« nĂ« rritjen e transparencĂ«s, ndĂ«rtimin e njĂ« sistemi modern tĂ« raportimit mjedisor dhe forcimin e politikave kombĂ«tare pĂ«r mbrojtjen e klimĂ«s dhe zhvillimin e qĂ«ndrueshĂ«m”, deklaroi Jaupaj.

NĂ« interes tĂ« deputetit tĂ« opozitĂ«s Xhelal Mziu pĂ«r kostot qĂ« duhet tĂ« paguajnĂ« subjektet pĂ«r instalimin e teknologjive nĂ« mbrojtje tĂ« mjedisit, ministri Jaupaj tha se, “ligji Ă«shtĂ« nĂ« aplikim gradual dhe gjatĂ« 3 viteve tĂ« para kosto e instalimeve qĂ« duhet tĂ« bĂ«jnĂ« subjektet pĂ«r reduktimin e gazeve me efekt serrĂ« do tĂ« jenĂ« 1 milion lekĂ« tĂ« reja deri nĂ« 3 milionĂ« lekĂ« nĂ« vit, maksimumi”.

Projektligji Ă«shtĂ« hartuar nga Ministria e Mjedisit, nĂ« bashkĂ«punim me MinistrinĂ« e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ« dhe me mbĂ«shtetjen e asistencĂ«s teknike tĂ« projekteve SANECA–Legal (GIZ) dhe SANE 27. Ai synon tĂ« krijojĂ« njĂ« sistem tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m pĂ«r uljen e emetimeve, pĂ«rmirĂ«simin e cilĂ«sisĂ« sĂ« ajrit dhe pĂ«rafrimin e ShqipĂ«risĂ« me standardet klimatike tĂ« Bashkimit Evropian.

/e.xh/r.e/a.f/

The post Projektligji për ndryshimet klimatike, Jaupaj: Fond i gjelbër dhe rritje me 50% të gjobave appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

KËLN – OKB: Veprime urgjente ndaj ndryshimeve klimatike

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Admir Abule

KËLN, 21 tetor /ATSH-DPA/ – Shefi i OKB-sĂ« pĂ«r klimĂ«n, Simon Stiell, po bĂ«n thirrje pĂ«r veprime mĂ« tĂ« shpejta ndaj ndryshimeve klimatike, njĂ« muaj para KonferencĂ«s sĂ« ardhshme tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Ndryshimet Klimatike, e njohur si COP30.

Pas publikimit të raportit mbi adaptimin ndaj ndryshimeve klimatike, ai tha se ka lajme të mira dhe të këqija.

Lajmi i mirë, sipas tij, është se drejtimi tani është i saktë, me pothuajse të gjitha vendet që përpiqen të adaptohen ndaj pasojave të rritjes së temperaturave.

“Ky raport i ri tregon se po bĂ«hen pĂ«rparime reale”, tha Stiell.

Megjithatë, lajmi i keq është se gjithçka po ecën shumë ngadalë.

“Pra, ky raport mund tĂ« ketĂ« lehtĂ«sisht nĂ«ntitullin; ‘Mjaft me justifikime, investitorĂ«!’,  tha Stiell, i cili drejton KonventĂ«n e KornizĂ«s pĂ«r Ndryshimet Klimatike tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara (UNFCCC) me seli nĂ« Bonn tĂ« GjermanisĂ«.

Veçanërisht vendet më të varfra kanë vështirësi në mbledhjen e burimeve financiare të nevojshme për përpjekjet klimatike përkatëse.

Për të shfrytëzuar fondet e vendosura nga vendet më të pasura, shpesh kërkohen procedura të ndërlikuara aplikimi. Vendeteve më të varfra u mungon gjithashtu ekspertiza e nevojshme.

“Çdo vit, pasojat e ndryshimeve klimatike bĂ«hen mĂ« intensive dhe mĂ« tĂ« pabarabarta,” tha Stiell. Adaptimi ndaj ngrohjes globale nĂ«nkupton mbrojtje ndaj pĂ«rmbytjeve, thatĂ«sirave, zjarreve nĂ« pyje dhe stuhive.

Kjo është e barabartë me mbrojtjen e ekonomisë, e cila ndikohet rëndë nga këto katastrofa natyrore, tha Stiell. /Ad.Ab./

The post KËLN – OKB: Veprime urgjente ndaj ndryshimeve klimatike appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Raporti I EEA: Shqetësuese ndotja e ajrit! Shqipëria, sfida serioze që kërkojnë veprim urgjent

✇BoldNews
By: Ela

Profili pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, i pĂ«rgatitur nga ekspertĂ« kombĂ«tarĂ« tĂ« Rrjetit Evropian tĂ« Informacionit dhe VĂ«zhgimit Mjedisor (Eionet) dhe bazuar nĂ« 20 tregues tĂ« vendosur nga EEA ose Eurostat, ofron njĂ« pĂ«rmbledhje tĂ« tendencave kryesore nĂ« tri dimensione: mjedisi dhe klima, ndryshimet sociale-ekonomike, dhe ndryshimi i sistemit tĂ« energjisĂ«, mobilitetit dhe ushqimit. VlerĂ«simi vĂ« nĂ« dukje zhvillime pozitive, por edhe [
]

The post Raporti I EEA: Shqetësuese ndotja e ajrit! Shqipëria, sfida serioze që kërkojnë veprim urgjent appeared first on BoldNews.al.

↗

Klima nuk ngroh? Mos thërrisni ende mjeshtrin - provoni këtë truk të thjeshtë

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi


Me siguri disa prej jush këto ditë keni provuar ta vendosni kondicionerin në mënyrën e ngrohjes, por nuk keni arritur ta bëni. Dhe tani pyesni veten pse ndodh kjo. Me disa këshilla të mjeshtërve të kondicionerëve, do ta zgjidhni këtë problem shpejt dhe lehtë

Jemi dĂ«shmitarĂ« tĂ« njĂ« rĂ«nieje tĂ« menjĂ«hershme tĂ« temperaturĂ«s, ndaj shumĂ«kush u detyrua pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« kĂ«tĂ« sezon ta ndezĂ« klimĂ«n pĂ«r ngrohje. Pajisjet qĂ« na shpĂ«tuan nga vapa nĂ« verĂ«, tani duhet tĂ« na ngrohin, por edhe kĂ«tu lind njĂ« pengesĂ«. ShumĂ« pĂ«rdorues ankohen se nuk munden ta kalojnĂ« “programin” nga ftohja nĂ« ngrohje. NĂ«se nuk e dini si ta vendosni kondicionerin tĂ« ngrohĂ«, ja disa kĂ«shilla tĂ« dobishme.

Si ta vendosni klimën në mënyrën e ngrohjes

Në çdo telekomandë ekziston butoni MODE.
Duke shtypur kĂ«tĂ« buton, kĂ«rkoni opsionin HEAT (ngrohje). NĂ« disa pajisje, kjo shfaqet nĂ« ekran si ikona e diellit ose me mbishkrimin HEAT. Sigurohuni qĂ« shigjeta treguese tĂ« jetĂ« e drejtuar tek “HEAT”.

Hapi tjetër: vendosja e temperaturës.
Këshillohet që temperatura në telekomandë të caktohet dy gradë më e lartë se ajo që dëshironi në dhomë. Nëse dëshironi që temperatura në ambient të jetë 24°C, atëherë vendoseni në 26°C, sepse njësia e brendshme mat nxehtësinë pranë vetes, ku zakonisht është rreth dy gradë më e lartë se në pjesën tjetër të dhomës.

Nuk rekomandohet që, ndërsa kondicioneri është në punë, të ndryshoni opsionin nga ftohja në ngrohje, këtë duhet ta bëni para ndezjes së pajisjes. Ndërkohë, ndryshimi i temperaturës mund të bëhet lirshëm gjatë funksionimit.

Pasi ta ndizni, klimës i duhen rreth 2 deri në 10 minuta që të fillojë të lëshojë ajër të ngrohtë.

Shpejtësinë e fryrjes së ajrit mund ta rregulloni me butonin FAN SPEED në telekomandë. Në shumicën e pajisjeve ekzistojnë tre ose katër nivele të shpejtësisë.

Rekomandohet shpejtësia e parë (LOW), sepse ventilatori rrotullohet më ngadalë dhe ajri qëndron më gjatë në përpunuesin e njësisë së brendshme, duke u ngrohur më mirë, transmeton Telegrafi.

ÇfarĂ« tĂ« bĂ«ni nĂ«se kondicioneri sĂ«rish nuk kalon nĂ« ngrohje

Nëse pas të gjitha këtyre hapave pajisja ende nuk kalon në ngrohje, duhet ta rindizni.

Në rast se nuk është bërë shërbimi vjetor i kondicionerit, mund të ndodhë që pajisja të mos ndizet fare ose të shfaqë një mesazh gabimi në ekran. Në këtë rast, rindezja është e domosdoshme.

Si të bëni rindezjen e kondicionerit

Së pari, fikeni klimën përmes telekomandës dhe pastaj nxirrni kabllon nga priza. Lëreni jashtë prizës për disa minuta, pastaj lidheni sërish me rrymën.

Pastaj afrohuni te njësia e brendshme dhe ngrini kapakun. Në anën e djathtë ose të majtë poshtë, zakonisht ndodhet një buton i vogël për rindezje.

Mbajeni të shtypur për rreth dhjetë sekonda dhe më pas lëshojeni.

Kondicioneri duhet të jetë tashmë i rindezur. Ndizeni përmes telekomandës dhe vendoseni në mënyrën e ngrohjes. /Telegrafi/

↗

Klima po dëmton bujqësinë/ Studimi: Deri në 2030 prodhimi i disa kulturave do ulet 10 përqind

✇Abc News
By: Re Nato

Stinët po humbasin tiparet ndërsa ngjarjet ekstreme të motit po bëhen më të shpeshta.  Europa  Juglindore po humbet klimën mesdhetare  dhe Shqipëria është një ndër vendet më të prekura.

Sipas studiuesve klima e vendit tonë po i ngjason asaj tropikale,  me dimër të butë, verë të nxehtë e gjithnjë e më të thatë, më e theksuar në Ultësirën Perëndimore  nga Shkodra në Vlorë  dhe fushën e Korçës.

“20 herĂ« mĂ« i shpejtĂ« Ă«shtĂ« ndryshimi se nĂ« rajone tĂ« tjera tĂ« botĂ«s  dhe kjo gjĂ« po prek masivisht edhe ShqipĂ«rinĂ«. Ka njĂ« tropikalizim tĂ« klimĂ«s nĂ« territorin shqiptar  kjo mĂ« e theksuar Ă«shtĂ« nĂ« pjesĂ«n e UltĂ«sirĂ«s PerĂ«ndimore  duke filluar nga Velipoja e mbaron deri nĂ« VlorĂ«, pjesë  tĂ« tjera janë  pjesa e fushĂ«s sĂ« Korçës ku  ka njĂ« rĂ«nie tĂ« theksuar tĂ« reshjeve.”

Sa kanë ndryshuar temperaturat?

NĂ« dhjetĂ« vjeçarin e fundit ndryshimi i temperaturave Ă«shtĂ« me 1.1 – 1.2 gradĂ« celcius  referuar vitit 1990 qĂ« merret si  vit referimi.

Ndikimi sipas ekspertëve është i gjithanshëm, por më i ndjeshëm në bujqësi.

Në pesë vite studiuesit përllogarisin  rënie të prodhimit për kultura të veçanta  me 8 deri në 10%  ndërsa  shumë  produkte bujqësore po humbasin cilësinë.

“Ka disa studime qĂ« evidentojnĂ« qĂ« deri nĂ« vitin 2030 do ketĂ« njĂ« rĂ«nie 8 deri nĂ« 10% rĂ«nie tĂ« prodhimit bujqĂ«sor vetĂ«m nga ndryshimet e klimĂ«s, nĂ« nivel botĂ«ror kjo vlerĂ« Ă«shtĂ« shumĂ« e madhe shkon deri nĂ« 23%  pĂ«r kultura tĂ« veçantĂ« si ajo e misrit, qĂ« Ă«shtĂ« kulturĂ« verore qĂ« ndjenĂ« thatĂ«sinĂ«,  e disa kultura tĂ« tjera. Sa i pĂ«rket aspektit tjetĂ«r ka tĂ« bĂ«jĂ« me cilĂ«sinĂ«, pra prodhimet bujqĂ«sore gjithnjĂ« e mĂ« tepĂ«r po humbasin cilĂ«sitĂ« e tyre e kjo vjen nga regjimi klimatik se jemi tĂ« ekspozuar ndaj thatĂ«sirĂ«s  temperaturave tĂ« larta apo ndaj stuhive  apo dukurive tĂ« tjera meteorologjike.  NĂ« kuadĂ«r të  ndryshimeve klimatike   janĂ« shfaqur dĂ«mtues tĂ« rinjĂ« qĂ« ska qenĂ« mĂ« parĂ«.”

Përshtatja  sipas specialistëve është e vetmja rrugë  për të reduktuar dëmin. Nga fermerët e deri tek agjencitë shtetërore.

“Ajo qĂ« vihet re Ă«shtĂ« mungesa e informacionit. Fermerat vijojnĂ«  me praktikat  qĂ« njohin  tradicionalisht.

Agjenciët duhet të informojnë fermerët për farat që duhet të mbjellin.  Ka shumë shembuj nga territori që psh janë marrë e mbjellë fidanë spanjollë, nuk pajtohen me kushtet klimtike të zonës. Duhet te blejnë fara që kanë rezistencë më të madhe.

E para ka tĂ« bĂ«jĂ« me menaxhimin e bimĂ«ve, siç janĂ« datat e mbjelljeve. E dyta me menaxhimin e tokĂ«s, nga ndryshimet e klimĂ«s ajo Ă«shtĂ« e ekspozuar nga erozioni nĂ« radhe tĂ« pare,  sidomos nĂ« zona bregdetare, por dhe nga  humbja e vetive fiziko- kimike tĂ« saj  apo dhe nga acidifikimi.  ShumĂ« zona gjatĂ« verĂ«s pĂ«rballen me thatĂ«sira tĂ« zgjatura kĂ«shtu duhet tĂ« menaxhojmĂ« burimet nĂ« dispozicon.”

Bujqësia në Shqipëri kontribuon  për rreth 18 % të Prodhimit të Brendshëm Bruto.    Ndryshimet klimatike  e sfidojnë me rendimentin e cilësinë e prodhimit./abcnews.al

↗

Shkencëtarët i japin shpjegim gropave gjigante misterioze në veri të botës

✇Opinion.al
By: e xh

11 vite më parë, në Siberinë verilindore u zbulua krateri i parë gjigant, i shkaktuar nga një shpërthim i fuqishëm nën sipërfaqe. Që atëherë janë identifikuar 8 deri në 17 kraterë të ngjashëm, duke ngritur pikëpyetje të mëdha për shkencëtarët.

Fillimisht, shkaku i këtyre shpërthimeve mbeti mister. Megjithatë, hulumtimet i lidhën ato me ngrohjen globale dhe shkrirjen shtresës së ngrirë të tokës. Shkrirja krijon xhepa me metan që, nën presion, mund të shpërthejnë. Por dilema ishte pse fenomeni shfaqej kryesisht në gadishujt Jamall dhe Gida të Siberisë, e jo në pjesë të tjera të Arktikut.

Një studim i ri i publikuar në Science of the Total Environment, i udhëhequr nga Helge Hellevang, profesor në Universitetin e Oslos, jep përgjigje. Sipas modelimeve kompjuterike, në këto rajone përmafrost-i është më i dobësuar për shkak të çarjeve të krijuara nga aktiviteti tektonik, të cilat lejojnë gazin të ngjitet drejt sipërfaqes. Kur shkrirja e akullit formon liqene të cekëta, shtresa mbrojtëse dobësohet dhe presioni i metanit çon në shpërthime.

Shkencëtarët paralajmërojnë se me rritjen e temperaturave, numri i kraterëve mund të shtohet ndjeshëm. Kraterët shpesh shndërrohen në liqene, duke e bërë të vështirë studimin e tyre.

Ekspertët besojnë se shpërthime të ngjashme kanë ndodhur edhe në të kaluarën, por nuk janë dokumentuar për shkak të mungesës së vëzhgimeve në këtë zonë të thellë e të rrallë. Studiuesit theksojnë se fenomeni mbetet ende i nënvlerësuar dhe i panjohur në thellësi.

Shkencëtarët i japin shpjegim gropave gjigante misterioze në veri

Shkencëtarët i japin shpjegim gropave gjigante misterioze në veri

↗

Mijëra vdekje këtë verë në Evropë për shkak të ndryshimeve klimatike

✇Opinion.al
By: e xh

MĂ« shumĂ« se 15 000 vdekje mund t’i atribuohen ndryshimeve klimatike deri nĂ« fund tĂ« kĂ«saj vere nĂ« qytetet kryesore evropiane, parashikojnĂ« studiuesit nĂ« njĂ« studim paraprak, rĂ«ndĂ«sia e tĂ« cilit Ă«shtĂ« vlerĂ«suar nga shkencĂ«tarĂ« tĂ« tjerĂ«.

“I pĂ«rqendruar nĂ« 854 qytete evropiane, ky studim arrin nĂ« pĂ«rfundimin se ndryshimi i klimĂ«s Ă«shtĂ« shkaku i 68% tĂ« 24 400 vdekjeve qĂ« besohet se lidhen me nxehtĂ«sinĂ« kĂ«tĂ« verĂ«â€, thuhet nĂ« njĂ« njoftim pĂ«r shtyp nga dy institutet britanike, tĂ« cilave u pĂ«rkasin autorĂ«t, ”Imperial College London” dhe ”London School of Hygiene & Tropic Medicine”.

Ata arrijnë në përfundimin se midis 15 013 dhe 17 864 vdekjeve të lidhura me nxehtësinë këtë verë nuk do të kishin ndodhur pa ngrohjen globale, në këto qytete, të cilat përfaqësojnë vetëm një të tretën e vogël të popullsisë evropiane.

Ky është vlerësimi i parë në shkallë të gjerë i ndikimeve shëndetësore të një vere të shënuar nga temperatura veçanërisht të larta në Evropë.

U vunë re disa valë të nxehta, dhe vera ishte më e nxehta e regjistruar ndonjëherë në disa vende, si Spanja, Portugalia dhe Mbretëria e Bashkuar.

Efektet shëndetësore të nxehtësisë janë të njohura: përkeqësimi i problemeve kardiovaskulare, dehidratimi, çrregullimet e gjumit e tjerë.

Dhe të moshuarit janë, deri tani, në rrezikun më të madh për të vdekur prej saj.

“MijĂ«ra njerĂ«z do tĂ« vdesin vetĂ«m nĂ«se valĂ«t e nxehtĂ«sisĂ« mund tĂ« jenĂ« 2-4°C mĂ« tĂ« nxehta”, tha Garyfallos Konstantinoudis, bashkautor i studimit, gjatĂ« njĂ« konference pĂ«r shtyp, duke i quajtur valĂ«t e nxehtĂ«sisĂ« “vrasĂ«se tĂ« heshtura”.

↗

Manual për gazetarinë mjedisore dhe verifikimin e fakteve

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Ky manual është ndërtuar për të ndihmuar studentët e gazetarisë që dëshirojnë të thellojnë njohuritë dhe aftësitë e tyre për të raportuar mbi çështjet mjedisore me saktësi, etikë dhe ndikim publik. Në një kohë ku krizat klimatike, humbja e biodiversitetit, ndotja dhe keqinformimi janë përditshmëri, roli i gazetarit bëhet më i rëndësishëm se kurrë.

Manuali-per-Gazetarine-Mjedisore_V3_ON-eb-1-1-1

The post Manual për gazetarinë mjedisore dhe verifikimin e fakteve appeared first on Faktoje.al.

↗

Automjetet elektrike dhe sfidat për të përmbushur objektivat e CO2 të BE-së

✇BoldNews
By: Ela

Prodhuesit e makinave kanĂ« qenĂ« prej vitesh nĂ« kundĂ«rshtim me zotimet e Bashkimit Evropian pĂ«r tĂ« arritur objektivat e shkarkimit zero tĂ« CO2  deri nĂ« vitin 2050. QĂ« prej shpalljes sĂ« MarrĂ«veshjes sĂ« GjelbĂ«r Evropiane nga Komisioni Evropian gati gjashtĂ« vjet mĂ« parĂ«, industria ka argumentuar se ambiciet klimatike mund tĂ« kĂ«rcĂ«nojnĂ« konkurencĂ«n brenda sektorit. [
]

The post Automjetet elektrike dhe sfidat për të përmbushur objektivat e CO2 të BE-së appeared first on BoldNews.al.

↗

Ekspertët: Klima po zhvendos kultivimin e grurit nga Lushnja drejt Korçës

✇BoldNews
By: Oldi

Sipas raportimeve të fundit nga Agjencia Rajonale e Ekstensionit Bujqësor (AREB) në Lushnjë, sipërfaqja e mbjellë me grurë në këtë zonë ka rënë me 30% gjatë vitit 2025. Temperaturat e larta gjatë dimrit dhe thatësirat e vazhdueshme gjatë vitit kanë shkurtuar ciklin jetësor të kësaj kulture, duke ndikuar drejtpërdrejt në zhvillimin e kokrrës dhe në [
]

The post Ekspertët: Klima po zhvendos kultivimin e grurit nga Lushnja drejt Korçës appeared first on BoldNews.al.

↗

Dhoma amerikane kritika pĂ«r klimĂ«n e biznesit: S’ka punonjĂ«s tĂ« kualifikuar, ka korrupsion dhe burokraci

✇BoldNews
By: Enrik Braho

NĂ« njĂ« treg ku rritja ekonomike shpesh matet me optimizĂ«m, raporti i fundit i DhomĂ«s Amerikane tĂ« TregtisĂ« sjell njĂ« “sinjal tĂ« verdhĂ«â€ pĂ«r klimĂ«n e biznesit nĂ« ShqipĂ«ri. Indeksi i Biznesit pĂ«r vitin 2024 ka rĂ«nĂ« nĂ« 46.47 pikĂ«, njĂ« rĂ«nie me 1.1 pikĂ« krahasuar me njĂ« vit mĂ« parĂ«, duke treguar njĂ« perceptim [
]

The post Dhoma amerikane kritika pĂ«r klimĂ«n e biznesit: S’ka punonjĂ«s tĂ« kualifikuar, ka korrupsion dhe burokraci appeared first on BoldNews.al.

↗

Si të mos kthehet banesa në saunë kur jashtë është +30: Zgjidhja me dritaret për ata që nuk kanë klimë

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Kur asfalti “digjet” nĂ«n kĂ«mbĂ«, edhe nĂ«se nuk keni klimĂ«, ekzistojnĂ« disa truke qĂ« ju ndihmojnĂ« tĂ« pĂ«rballoni tĂ« nxehtit dhe tĂ« freskoni hapĂ«sirĂ«n

Duket e pabesueshme, por me pak taktikë, dhoma juaj e ndenjës mund të bëhet një vend më i rehatshëm edhe në ditët tropikale.

ÇelĂ«si Ă«shtĂ« menaxhimi i duhur i ajrit dhe lagĂ«shtisĂ«, kĂ«shtu qĂ« nuk ka arsye pĂ«r t’u dĂ«shpĂ«ruar nĂ«se shtĂ«pia nuk ka klimĂ«. Temperaturat e larta po kthehen sĂ«rish, prandaj ja disa mĂ«nyra qĂ« do t’ju ndihmojnĂ« ta mbani banesĂ«n mĂ« tĂ« freskĂ«t.

Hapni dritaret, por në kohën e duhur

Harroni hapjen e dritareve pa plan. Nëse i hapni kur jashtë është më nxehtë, nxehtësia vetëm hyn brenda. Strategjia e duhur është që gjatë ditës të mbani dritaret të mbyllura dhe të ulni roletat ose perde të trasha.

Vetëm kur temperatura jashtë bie, zakonisht në mbrëmje ose herët në mëngjes, hapini dritaret plotësisht, por me mend.

Krijoni qarkullim ajri (shkuji). Hapni dritaret nĂ« tĂ« dy anĂ«t e banesĂ«s, dhe nĂ«se keni mundĂ«si, vendosni njĂ« ventilator qĂ« tĂ« tĂ«rheqĂ« ajrin e freskĂ«t nga jashtĂ« brenda. MĂ« mirĂ« akoma nĂ«se dritarja mĂ« e vogĂ«l Ă«shtĂ« nga ana prej nga fryn era, dhe ajo mĂ« e madhja nĂ« anĂ«n tjetĂ«r – kjo krijon njĂ« efekt “klime natyrale”, transmeton Telegrafi.

PĂ«rdorni ventilatorin me zgjuarsi

Ventilatori nuk është vetëm një pajisje që fryn erë. Me një truk të thjeshtë, mund të bëhet aleati juaj më i mirë. Vendosni një enë me akull ose shishe uji të ngrira para ventilatorit dhe do të merrni një frymëmarrje të freskët që e ftoh dhomën si klimë improvizuese.

Nëse keni ventilator tavani, kontrolloni drejtimin e rrotullimit. Gjatë verës, ai duhet të rrotullohet në drejtim të kundërt me akrepat e orës për të shtyrë ajrin e ftohtë poshtë.

Nxehtësia nuk qëndron vetëm në ajër

Ushqimet e ngrohta janë të shkëlqyera, por gatimi gjatë verës do të thotë më shumë nxehtësi në shtëpi. Nëse duhet të gatuani, gjithmonë ndizni aspiratorin e kuzhinës. E njëjta gjë vlen edhe për ventilatorët në banjo, ata ndihmojnë që avulli dhe nxehtësia të mos bllokohen brenda.

Një truk tjetër është të hapni dritaret në katet më të larta (nëse jetoni në shtëpi me kate) dhe të vendosni ventilatorin të nxjerrë ajrin e nxehtë jashtë. Në katin përdhes, mbani dritaret hapur që ajri më i freskët të ketë nga të hyjë.

Lagështia, armiku i fshehur

Gjatë verës, ndjenja e zymtësisë vjen shpesh jo vetëm nga nxehtësia, por edhe nga lagështia e tepërt në ajër. Nëse keni përshtypjen se djersiteni por nuk freskoheni dot, ndoshta ka ardhur koha për një dehumidifikues. Duke hequr lagështinë e tepërt, ambienti bëhet shumë më i këndshëm.

Mos harroni: kujdesuni për veten!

Nëse temperaturat janë mbi 30 gradë, bëni pushime të shpeshta, pini ujë, bëni dush me ujë më të ftohtë ose shkoni në një hapësirë të freskuar. Kujdesi për trupin është po aq i rëndësishëm sa freskimi i banesës! /Telegrafi/

The post Si të mos kthehet banesa në saunë kur jashtë është +30: Zgjidhja me dritaret për ata që nuk kanë klimë appeared first on Telegrafi.

↗

Shqipëria përballë krizave klimatike pa sistem të besueshëm monitorimi

✇Citizens.al
By: Citizens.al

Autore: Ola Mitre | Citizens.al | Tiranë

NĂ« dhjetor 2010, Shkodra u pĂ«rfshi nga pĂ«rmbytje masive. ShtĂ«pi, rrugĂ«, ura – gjithçka nĂ«n ujĂ«. Historia u pĂ«rsĂ«rit disa herĂ« nĂ« vitet qĂ« pasuan. NgjashĂ«m ndodhi dhe nĂ« fundvitin 2024 nĂ« VlorĂ«. Mot ekstrem, pasoja shkatĂ«rruese.

Ndryshimet klimatike nuk janë më paralajmërim i së ardhmes për Shqipërinë, por realitet i prekshëm. Përmbytjet, thatësirat ekstreme, stuhitë apo luhatjet e mëdha të temperaturave, janë kthyer në dukuri të shpeshta.

Megjithatë Shqipëria vazhdon të përballet me to pa një sistem qendror funksional paralajmërimi meteorologjik dhe hidrologjik. Një boshllëk kritik ky që po rrezikon menaxhimin e ujërave, bujqësinë dhe vetë sigurinë publike.

“NĂ« errĂ«sirĂ«â€ pĂ«rballĂ« motit ekstrem

Sipas Bankës Botërore, Shqipëria është ndër vendet më të rrezikuara në Evropë nga fatkeqësitë natyrore. 95% e bashkive janë prekur nga përmbytje, zjarre, tërmete apo rrëshqitje dheu në dy dekadat e fundit. Megjithatë, sistemi kombëtar i vëzhgimit meteorologjik dhe hidrologjik është në rënie.

Instituti i Gjeoshkencave (IGJEO), institucioni që monitoron dhe vlerëson rreziqet natyrore me qëllim uljen e riskut, pranon për Citizens.al se numri i vendmatjeve meteorologjike ka rënë nga 116 në vitin 2014 në 95 në vitin 2025.

Pajisjet moderne shpesh janĂ« tĂ« mirĂ«financuara – nga Banka BotĂ«rore, GIZ, apo Universiteti Politeknik i TiranĂ«s – por tĂ« mirĂ«mbajtura keq. Stacionet manuale mbeten dominuese, por ofrojnĂ« tĂ« dhĂ«na njĂ« herĂ« nĂ« ditĂ« – njĂ« ritĂ«m qĂ« lĂ« vend pĂ«r tragjedi.

Ekspertët si Kristi Bashmili dhe Prof. Dr. Petrit Zorba ngrenë shqetësimin për mungesën e të dhënave të besueshme në kohë reale dhe për moskoordinimin e institucioneve. Shqipëria, thonë ata, ka nevojë urgjente për sistem qendror të dhënash dhe një rrjet të modernizuar paralajmërimi.

Bashmili, thotĂ« se shkalla e lartĂ« e cenimit nga faktorĂ«t e mjedisit “vjen veçanĂ«risht nga mungesa e kapaciteteve pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar ndryshimet klimatike dhe pasojat nĂ« sektorĂ« tĂ« ndryshĂ«m”.

Për përballimin pa dëme të situatave emergjente, Bashmili thekson se nevojiten parashikime në kohë, të dhëna të besueshme shumëvjeçare, sistematike si dhe paralajmërimi i hershëm dhe efektiv.

“Nuk kemi sistem tĂ« integruar paralajmĂ«rimi pĂ«r pĂ«rmbytjet apo rrĂ«shqitjet e dherave,” thotĂ« Prof. Dr. Zorba, nga IGJEO, sipas tĂ« cilit tĂ« dhĂ«nat qĂ« disponohen janĂ« fragmentare, shpesh tĂ« vjetĂ«rsuara dhe qĂ« nuk pĂ«rcillen nĂ« kohĂ« reale pranĂ« institutit.

Profesori analizon se ajo që i mungon sistemit aktual është standardi në përdorimin dhe mirëmbajtjen e pajisjeve, pasi mund të qëllojë që pajisjet të jenë edhe moderne, por të mungojnë këto elementë.

Ai merr si shembull 24 stacione të ngritura nga Korporata Elektroenergjitike Shqiptare, të cilat ai thotë se pavarësisht se janë të rregullta, kanë mangësi në mirëmbajtje dhe standard përdorimi.

“Standard nuk do tĂ« thotĂ« tĂ« kesh celularin e fundit, qĂ« kushton 1.5 milionĂ« lekĂ«, duhet qĂ« dhe tĂ« dish ta pĂ«rdorĂ«sh siç duhet, aq mĂ« tepĂ«r pajisjet meteorologjike,” vijon Prof. Zorba.

“NĂ«se njĂ« stacion ti e vĂ« mbi njĂ« pllakĂ« betoni, betoni tĂ« nxjerr temperatura tĂ« larta, nĂ«se e vĂ« nĂ« njĂ« zonĂ« ku bari shkon 25cm, nuk do tĂ« tĂ« dallojĂ« elementĂ«t dhe do tĂ« tĂ« raportojĂ« pĂ«r borĂ« nĂ« korrik, pra kĂ«to elementĂ« teknikĂ« duhen konsideruar, pasi pajisja e mirĂ«, po nuk pati mirĂ«mbajtjen dhe metodologjinĂ« e duhur tĂ« pĂ«rdorimit nuk do tĂ« nxjerrĂ« tĂ« dhĂ«nat e duhura,” thekson Zorba.

Situata paraqitet e ngjashme edhe për stacionet e monitorimit në sektorin bujqësor dhe aeroportual. Në tërësi sistemi konsiderohet i dobët në raport me infrastrukturën, dendësisë së rrjetit, digjitalizimin e të dhënave dhe kapaciteteve njerëzore.

“Rrjeti i stacioneve meteorologjike pĂ«rfaqĂ«sohet nga shumĂ« stacione manuale, tĂ« cilat nuk ofrojnĂ« informacione nĂ« kohĂ« reale dhe kanĂ« nevojĂ« pĂ«r staf tĂ« shtuar,” shpjegon Bashmili.

Sipas Kontrollit tĂ« LartĂ« tĂ« Shtetit, “Plani KombĂ«tar pĂ«r PĂ«rshtatjen ndaj Ndryshimeve Klimatike” mbetet pa njĂ« metodologji zyrtare monitorimi dhe vlerĂ«simi. Ministria e Turizmit dhe Mjedisit nuk e ka miratuar njĂ« metodologji tĂ« tillĂ«.

“Me qĂ«llim realizimin e objektivave tĂ« kĂ«tij veprimi prioritar duhet tĂ« hartohet dhe aprovohet njĂ« program monitorimi i integruar si dhe tĂ« vlerĂ«sohet rregullisht njĂ« paketĂ« treguesish,” thotĂ« KLSH nĂ« njĂ« auditim tĂ« kryer planit.

Përmbytjet në Shkodër gjatë vitit 2022/Franc Zhurda.

Pasojat dhe nevoja për ndërhyrje

Në vitin 2023, dëmet nga fatkeqësitë natyrore në bujqësi, industrinë ushqimore dhe sektorë të tjerë të ekonomisë kapërcyen për herë të parë shifrën prej 100 milionë eurosh. Një pjesë e kësaj shifre mund të ishte shmangur nëse vendi do të kishte një sistem efikas paralajmërimi.

Eksperti i mjedisit Kristi Bashmili tregon se ndryshimi i vazhdueshëm i klimës me valë të shtuara të nxehti dhe të ftohti ka ndikuar negativisht në rendimentin bujqësor, cilësinë e jetës dhe përparimit të detit drejt tokës, faktor që po ndikon ndjeshëm në turizëm dhe ekosistemet lagunore dhe bregdetare.

“Kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me emergjenca tĂ« nxitura nga kushtet e motit, tĂ« cilat duhet tĂ« parashikohen nĂ« kohĂ« dhe hapĂ«sirĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« mĂ« pas tĂ« merren masa pĂ«r parandalimin e dĂ«meve tĂ« mundshme,” thotĂ« Bashmili, sipas tĂ« cilit sistemi shqiptar i paralajmĂ«rimit kĂ«rkon fuqizim tĂ« rrjetit dhe shĂ«rbimeve hidrometeorologjike.

Por, përballë nevojës për investime fondet mbeten të kufizuara.

Raporti i fundit i Bankës Botërore tregon qartë: kostoja e investimit në përshtatje me ndryshimet klimatike është e lartë, por mosveprimi kushton edhe më shumë. Shqipëria ka nevojë për mbi 6 miliardë dollarë për të përballuar ndryshimet klimatike, por mungesa e koordinimit e bën edhe këtë objektiv të largët.

“PĂ«rshtatja me ndryshimet redukton nĂ« masĂ« tĂ« madhe humbjet njerĂ«zore dhe ekonomike nga fatkeqĂ«sitĂ« dhe ngjarjet klimatike”, thekson BB nĂ« Raportin e KlimĂ«s dhe Zhvillimit tĂ« Vendit, tĂ« publikuar nĂ« tetor tĂ« vitit tĂ« kaluar.

IGJEO thotĂ« se vendit i duhen jo vetĂ«m mĂ« shumĂ« stacione matĂ«se – sĂ« paku njĂ« pĂ«r çdo 100km2 – por edhe njĂ« shumĂ«llojshmĂ«ri pajisjesh tĂ« tjera automatike, tĂ« cilat do tĂ« mund tĂ« gjeneronin tĂ« dhĂ«na periodike me njĂ« frekuencĂ« dhe saktĂ«si mĂ« tĂ« lartĂ«.

Sipas Prof. Dr. Petrit Zorba, krahas kësaj nevoje për pajisje dhe stacione, duhet dhe një sistem qendror për mbledhjen, analizimin dhe shpërndarjen e të dhënave në mënyrë të standardizuar.

“Nuk po them ndonjĂ« shpikje tĂ« madhe, por atĂ« qĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« vendet e tjera, nĂ« gjithĂ« botĂ«n tĂ« dhĂ«nat grumbullohen nĂ« njĂ« qendĂ«r dhe ajo mĂ« pas i pĂ«rpunon me pĂ«rgjegjĂ«si sa i takon standardeve dhe i nxjerr si produkt,” pĂ«rfundon Zorba.

Nëse Shqipëria nuk ndërton një sistem të integruar, çdo stuhi, thatësirë apo situatë e pazakontë natyrore rrezikon të kthehet në një krizë kombëtare.

The post Shqipëria përballë krizave klimatike pa sistem të besueshëm monitorimi appeared first on Citizens.al.

↗

Peshkimi dhe akuakultura nën kërcënimin e klimës

✇BoldNews
By: Oldi

Ngrohja globale po sjell transformime të dukshme në sektorin e peshkimit dhe akuakulturës, duke i vendosur fermerët dhe peshkatarët shqiptarë përballë sfidave të reja. Ekspertët paralajmërojnë se, ndërsa disa specie po zhduken, të tjera po përshtaten me mjedisin e ndryshuar, duke ndikuar drejtpërdrejt në ekosistemet ujore dhe ekonominë e sektorit. Sipas Bankës Botërore (2022), sektorët [
]

The post Peshkimi dhe akuakultura nën kërcënimin e klimës appeared first on BoldNews.al.

❌