Kosova voton për herë të dytë këtë vit. Ekspertja gjermane për Ballkanin, Frauke Seebass kërkon dialog mes partive dhe kujton, se Kosova ka humbur shumë nga reputacioni i saj ndërkombëtar këtë vit.
DW: PĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« brenda njĂ« viti kemi zgjedhje tĂ« reja nĂ« KosovĂ«. Mendoni, se kĂ«to votime do tĂ« sjellin zhbllokimin e situatĂ«s nĂ« vend? GjatĂ« fushatĂ«s partitĂ« e tjera sĂ«rish shprehen, se nuk do tĂ« hyjnĂ« nĂ« koalicion me partinĂ« âVetĂ«vendosjeâ tĂ« Albin KurtitâŠ
Gjithçka do tĂ« varet nga rezultati i zgjedhjeve. VetĂ«vendosje shpreson pĂ«r njĂ« shumicĂ« kaq tĂ« madhe sa tĂ« mund tĂ« qeverisĂ« e vetme ose âvetĂ«mâ me mbĂ«shtetjen e pakicave, tĂ« cilave Kushtetuta u garanton njĂ« numĂ«r tĂ« caktuar vendesh. Kjo taktikĂ« dĂ«shtoi pas zgjedhjeve nĂ« shkurt.
VV mund të përpiqet në rast të një rezultati zgjedhor të ngushtë, të bindë politikanë individualë nga partitë e tjera që të mbështesin koalicionin. Aleanca me PSHDK-në e vogël para zgjedhjeve (përveç Guxo dhe Alternativës), partnerë tradicionalë të LDK-së, është një tregues i kësaj. Por është gjithashtu e mundur që partitë opozitare të mund të mobilizojnë mbështetje të mjaftueshme për të formuar një qeveri pa VV-në, megjithëse shanset për këtë janë të pakta. Nëse kemi një rezultat të ngjashëm si në shkurt, një bllokim i ri nuk është i pamundur.
DW: Pse ky qëndrim kaq refuzues ndaj Albin Kurtit?
Para sĂ« gjithash ky lidhet kryesisht me qĂ«ndrimin e tij pa kompromis, me tĂ« cilin ai i shpalli luftĂ« âelitave tĂ« korruptuaraâ dhe, nĂ« fakt, tĂ« gjitha partive tĂ« tjera. Para zgjedhjeve tĂ« shkurtit, VV synonte tĂ« rifitonte njĂ« shumicĂ« konstituuese, ndĂ«rsa partitĂ« e tjera tĂ« mĂ«dha e pozicionuan veten para sĂ« gjithash nĂ« opozitĂ« me Albin Kurtin, kjo çoi nĂ« njĂ« atmosferĂ« tĂ« helmuar mes tyre. Pas farsĂ«s qĂ« shoqĂ«roi zgjedhjen e Kryetares sĂ« Kuvendit, tĂ« cilĂ«n Kurti e interpretoi si njĂ« pengesĂ« tĂ« qĂ«llimshme, nuk mbeti mĂ« ndonjĂ« hapĂ«sirĂ« ââpĂ«r kompromis. NĂ«se Kurti nuk ia del tĂ« angazhohet nĂ« dialog me partitĂ« e tjera, pritet njĂ« bllokim i mĂ«tejshĂ«m.
DW: Po, mungesa e vullnetit politik të partive në Kosovë solli këtë situatë të zgjedhjeve të jashtëzakonshme, por Kosova nuk e kishte një traditë të një mungese të tillë kaq të madhe të kompromisit. Si e shpjegoni këtë polarizim politik të një shkalle të tillë në vend?
Zgjedhjet e VetĂ«vendosjes nĂ« vitin 2021 ishte njĂ« votĂ« proteste, pas rĂ«nies sĂ« koalicionit me LDK-nĂ« me ndihmĂ«n e SHBA-sĂ«. NdĂ«rsa VV ishte detyruar tĂ« bĂ«nte kompromis nĂ« atĂ« koalicion, tani ishte nĂ« gjendje tĂ« qeveriste praktikisht e pakontestueshme pĂ«r katĂ«r vjet. Fushata zgjedhore qĂ« çoi nĂ« zgjedhjet e shkurtit dhe muajt e bllokimit helmuan atmosferĂ«n nĂ« parlament dhe nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin. Mbetet tĂ« shpresohet qĂ« partitĂ« tâi rikthehen e tĂ« kujtojnĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« qĂ« kanĂ« ndaj qytetar:Ă«ve, pavarĂ«sisht rezultatit tĂ« zgjedhjeve.
DW: Albin Kurti Ă«shtĂ« pĂ«rballur gjithashtu me mjaft kritika edhe nga partnerĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« tĂ« KosovĂ«s â nĂ«n njĂ« qeveri tĂ« mundshme Kurti si mund tĂ« sigurohet progres nĂ« dialogun me SerbinĂ«, njĂ« kusht pĂ«r integrimin e mĂ«tejshĂ«m tĂ« KosovĂ«s nĂ« BE?
Për BE-në, zbatimi i Marrëveshjes së Ohrit të vitit 2023 mbetet thelbësor, dhe Kosova duhet të tregojë përparim në krijimin e një Asociacionit të Komunave Serbe. Kjo është në thelb e lidhur me të gjithë progresin e Kosovës në integrimin transatlantik, që nga anëtarësimi në Këshillin e Evropës deri tek trajtimi i kërkesës për anëtarësim. Për shkak të situatës politike në Serbi, afrimi me BE aktualisht është shumë vështirë, veçanërisht nën Kurtin, por Kosova mund të bëjë përparim të konsiderueshëm si në nivel vendas ashtu edhe në politikën e jashtme me zbatimin e Asociacionit.
DW: Deri tani, Asociacioni duket i largët. A mund të quhet ai arsye kryesore pse Kosova aktualisht ka ngecur në integrimin drejt BE? Deri tani BE kishte edhe sanksione në fuqi. SHBA pezulloi dialogun strategjik.
Masat dhe bllokadat drejtohen kundër Kurtit dhe politikave të tij të njëanshme, veçanërisht mungesës së konsultimeve dhe përshkallëzimeve në komunat veriore. Në vend që të denoncojë trajtimin e pabarabartë krahasuar me Serbinë, qeveria duhet të kuptojë se është në pozicion defensiv dhe se nuk ka konsensus brenda BE-së. Masat janë ligjërisht në një zonë gri, kërkohet unanimitet për shfuqizimin e tyre, por shumë vende duan të shohin që Kosova të bëjë lëshime e para. Mund të supozohet se partnerët ndërkombëtarë do të ishin më të hapur ndaj një qeverie nën dikë tjetër përveç Kurtit.
DW: Por Kosova ka frikë se Asociacioni do të rrezikojë funksionalitetin e shtetit më të ri të Evropës. Sa real është ky rrezik, duke pasur parasysh se komunat serbe duan të arrijnë një lloj vetëqeverisjeje brenda Kosovës përmes Asociacionit?
Nuk e shoh mĂ« kĂ«tĂ« rrezik pas vendimit tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese dhe propozimeve aktuale sipas MarrĂ«veshjes sĂ« Ohrit. PĂ«rkundrazi, besoj se Asociacioni i Komunave Ă«shtĂ« njĂ« parakusht pĂ«r integrimin e serbĂ«ve tĂ« KosovĂ«s dhe demokratizimin e mĂ«tejshĂ«m, veçanĂ«risht nĂ«se edhe komunat jugore janĂ« pjesĂ« e tij, dhe ky integrim mĂ« i thellĂ« mund tĂ« parandalojĂ« gjithashtu propozime tĂ« reja pĂ«r ndryshime territoriale (shkĂ«mbim territoresh). Asociacioni i Komunave â i mbrojtur nga kushtetuta dhe e drejta e vetĂ«menaxhimit e sanksionuar nĂ« tĂ« â do tĂ« administronte vetĂ« fusha tĂ« tilla si arsimi dhe planifikimi urban, por nuk mund tĂ« bllokojĂ« vendimet kombĂ«tare, siç Ă«shtĂ« rasti, pĂ«r shembull, nĂ« RepublikĂ«n Srpska. Ideja e VetĂ«vendosjes pĂ«r tĂ« detyruar integrimin pĂ«rmes reciprocitetit, nga ana tjetĂ«r, ka dĂ«shtuar.
DW: NdĂ«rkohĂ« Serbia dhe Kosova akuzojnĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«n pĂ«r shkelje tĂ« marrĂ«veshjeve tĂ« Brukselit tĂ« arritura pĂ«r normalizimin e marrĂ«dhĂ«nieve. ĂfarĂ« mund tĂ« bĂ«jĂ« BE-ja pĂ«r tĂ« siguruar qĂ« njĂ« marrĂ«veshje, pasi tĂ« nĂ«nshkruhet edhe tĂ« zbatohet vĂ«rtet?
BE-ja në fakt ka shumë leva për të sjellë progres në zbatimin e marrëveshjeve, por mungojnë vullneti politik dhe, mbi të gjitha, uniteti. Prandaj, shoh më shumë potencial veprimi në një koalicion shtetesh që marrin drejtimin këtu dhe ofrojnë stimuj pozitivë dhe negativë. Megjithatë, duke pasur parasysh situatën aktuale në Serbi, kjo strategji do të vinte vite me vonesë, nuk shoh që Serbia do të zbatojë marrëveshjet në vitet e ardhshme.
DW: Kosova mbetet vendi më i varfër në Evropë, i vetmi shtet ballkanik pa statusin kandidat për anëtarësim në BE. A ka qenë BE shumë e ashpër me Kosovën, apo arsyet duhen kërkuar brenda politikave të qeverisë aktuale?
Kjo është komplekse, por thënë përmbledhtazi, ka një të vërtetë tek të dyja. Për mua, pika e kthesës ishte viti 2018, kur shtetet anëtare të BE-së refuzuan liberalizimin e vizave për arsye politike të brendshme. Perceptimi në Kosovë ishte se ishin bërë kaq shumë kompromise pa rezultate konkrete, dhe VV e shfrytëzoi këtë atmosferë të krijuar. Nga ana tjetër, veprimet e njëanshme të Kurtit dhe bllokimi i muajve të fundit kanë luajtur një rol të madh në atë që edhe partnerë tradicionalë të Kosovës ndihen të ofenduar, reputacioni ndërkombëtar i Kosovës ka pësuar dëme të konsiderueshme.
Ekspertja pĂ«r Ballkanin, Frauke Seebass aktualisht Ă«shtĂ« studiuese e ftuar nĂ« ZyrĂ«n e Brukselit nĂ« Fondacionin e njohur gjerman âShkenca dhe Politikaâ, fokusi i punĂ«s sĂ« saj Ă«shtĂ« Ballkani dhe zgjerimi i BE-sĂ«, studimet pĂ«r paqen dhe konfliktet./DW
Login
