AktivistĂ«t civilĂ« nuk janĂ« optimistĂ« se Maqedonia e Veriut dhe ShqipĂ«ria do tâi pĂ«rmbushin deri mĂ« 1 shkurt rekomandimet e UNESCO-s dhe se ato do tĂ« zbatohen nĂ« praktikĂ«, me qĂ«llim qĂ« rajoni pĂ«rreth Liqenit tĂ« Ohrit tĂ« mos pĂ«rfundojĂ« nĂ« ListĂ«n e TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore nĂ« Rrezik.
Ky është afati që UNESCO ua dha të dyja shteteve në korrik të këtij viti, i cili shihet si shans i fundit për të dy vendet.
âDeri mĂ« tani shteti nuk ka treguar njĂ« qĂ«llim serioz pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« ndryshime nĂ« pĂ«rputhje me rekomandimet e UNESCO-s, veçanĂ«risht kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r urbanizimin e paplanifikuar dhe agresiv tĂ« Ohrit. Prandaj nuk besoj nĂ« premtime tĂ« tilla, por tĂ« shohim se çfarĂ« do tĂ« ndodhĂ«. UnĂ« mendoj se shteti mund tĂ« tregojĂ« qĂ« nesĂ«r qĂ«llim pĂ«r ndryshime. Ne si qytetarĂ« do ta ndiejmĂ« kĂ«tĂ«. Nuk ka nevojĂ« tĂ« pritet deri mĂ« 1 shkurt. Nuk presim si qytetarĂ« qĂ« kjo tĂ« ndodhĂ« pĂ«r dy ditĂ«, por njĂ« qĂ«llim i sinqertĂ« do tĂ« njihet menjĂ«herĂ«â, tha Dragana Karoshva â Iniciativa âMirupafshim BukovĂ«â.
UNESCO është e vetëdijshme se për 7 muaj nuk mund të zgjidhen të gjitha problemet, por të paktën mund të ndërmerret ndalja e planeve problematike urbanistike që janë në kundërshtim me rekomandimet, thotë ekologu Konstantin Zdraveski.
âNĂ«se institucionet mbeten inerte dhe nuk ndĂ«rmarrin as edhe pak nga ajo qĂ« Ă«shtĂ« thĂ«nĂ«, sigurisht qĂ« rajoni i Ohrit do tĂ« vendoset nĂ« ListĂ«n e TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore nĂ« rrezik tĂ« UNESCO-s, gjĂ« qĂ« do tĂ« ketĂ« reperkusione edhe nĂ« tĂ« ardhmen, ndĂ«rsa brezat e ardhshĂ«m do tĂ« na qortojnĂ« pse nuk kemi ndĂ«rmarrĂ« mĂ« shumĂ«. UNESCO nuk Ă«shtĂ« armik i zhvillimit ekonomik, pĂ«rkundrazi, UNESCO Ă«shtĂ« njĂ« organizatĂ« nĂ« tĂ« cilĂ«n ne jemi anĂ«tarĂ«suar vullnetarisht nĂ« vitet â80 tĂ« shekullit tĂ« kaluar dhe Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«sia jonĂ« tâi ndjekim rregullat dhe parimet e UNESCO-s, ashtu siç veprojnĂ« edhe shumĂ« vende tĂ« tjera. NĂ«se nuk e duam kĂ«tĂ«, atĂ«herĂ« duhet ta themi hapurâ, u shpreh Konstantin Zdraveski â aktivist.
AktivistĂ«t vlerĂ«sojnĂ« se hapi i parĂ« duhet tĂ« jetĂ« ndĂ«rmarrja e masave urgjente me tolerancĂ« âzeroâ ndaj ndĂ«rtimeve pa leje dhe tâi jepet fund urbanizimit masiv dhe tĂ« pakontrolluar nĂ« OhĂ«r e StrugĂ« si dhe masa pĂ«r uljen e ndotjes. /Alsat.mk
TIRANĂ, 19 dhjetor/ATSH/ Lahuta, njĂ« nga thesaret mĂ« tĂ« çmuar tĂ« identitetit tonĂ« kulturor, Ă«shtĂ« tashmĂ« pasuri botĂ«rore, e shpallur pjesĂ« e listĂ«s sĂ« UNESCO-s pĂ«r mbrojtje urgjente.
Mbrëmjen e sotme, nën tingujt e duarve të lahutarëve, u bënë bashkë copëza të trashëgimisë shqiptare ndër breza.
Në aktivitetin e organizuar në Kinostudio, ku të pranishëm ishin edhe ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Blendi Gonxhja, zv.ministrja e Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Lira Pipa, artistë e lahutarë të njohur, u përcoll një pjesë e kulturës dhe artit të lahutës, përmes tingujve nga mjeshtrat duarartë dhe lahutarëve.
Në fjalën e rastit, ministri Gonxhja e cilësoi këtë si një moment historik për trashëgiminë tonë kulturore.
Gjatë mbrëmjes, u interpretuan në lahutë disa performanca, si dëshmi mes kulturës dhe dialogut që e mban gjallë këtë trashëgimi ndër breza.
Arti i të luajturit dhe të kënduarit me lahutë, është i kultivuar ndër shekuj në hapësirat rurale shqiptare duke përfaqësuar një dimension të kujtesës kulturore kombëtare.
Përfshirja e lahutës në listën e UNESCO-s, siguron vazhdimësinë e ruajtjes dhe trashëgimisë së një simboli unik të identitetit shqiptar.
Të pranishmit në aktivitetin e mbrëmjes së sotme, duartrokitën gjatë çdo performancë artistike të realizuar me valle, këngë e lahutë, duke mos fshehur emocionet pas tingujve që erdhën si dëshmi e çmuar e vlerave të trashëgimisë sonë kulturore.
PARIS, 15 dhjetor /ATSH-DPA/- Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsimin, Shkencën dhe Kulturën, UNESCO, ka paralajmëruar se liria e shprehjes është përkeqësuar ndjeshëm në mbarë botën vitet e fundit.
âIndeksi i LirisĂ« sĂ« Shprehjes i UNESCO-s ra me 10% midis viteve 2012 dhe 2024â, tha sot organizata.
âNjĂ« rĂ«nie kaq e ndjeshme Ă«shtĂ« vĂ«rejtur vetĂ«m nĂ« kohĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshme, si gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« ParĂ« BotĂ«rore, periudha para LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore dhe nĂ« kulmin e LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ«. Situata Ă«shtĂ« pĂ«rkeqĂ«suar veçanĂ«risht ndjeshĂ«m qĂ« nga viti 2020â, tha UNESCO.
âIndeksi Ă«shtĂ« gjithashtu njĂ« tregues i fortĂ« se si po dobĂ«sohet liria e shtypit. Autocensura Ă«shtĂ« rritur jashtĂ«zakonisht shumĂ« dhe po bĂ«het njĂ« normĂ« e re, ndĂ«rsa ekspertĂ«t e medias po shmangin gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« tema tĂ« ndjeshme si korrupsioni, krimet mjedisore dhe tĂ« drejtat e njeriutâ, tha organizata.
âKufizimet ndaj medias nga qeveritĂ«, pĂ«r shembull nĂ« formĂ«n e mbikĂ«qyrjes digjitale, janĂ« rritur gjithashtuâ, sipas UNESCO-s.
âPĂ«rveç kĂ«saj, ligjet pĂ«r shpifjen, gjuha e urrejtjes dhe dezinformimi po pĂ«rdoren mĂ« shpesh pĂ«r tĂ« frikĂ«suar ose mbyllur gojĂ«n anĂ«tarĂ«ve tĂ« shtypitâ, shtoi organizata.
âEvropa PerĂ«ndimore dhe Amerika e Veriut mbeten rajonet me rezultatet mĂ« tĂ« mira nĂ« mbarĂ« botĂ«nâ, tha Ana Cristina Ruelas, specialiste e LartĂ« e programit nĂ« UNESCO,
âMegjithĂ«se, ka kufizime edhe nĂ« kĂ«to rajone, veçanĂ«risht nĂ« lidhje me lirinĂ« e shkencĂ«s dhe lirinĂ« nĂ« sektorin kulturorâ, shtoi ajo.
âZhvillimi pasqyron trende mĂ« tĂ« gjera shoqĂ«rore. Parlamentet dhe gjyqĂ«sori janĂ« dobĂ«suar, polarizimi Ă«shtĂ« intensifikuar dhe besimi i publikut nĂ« informacion ka rĂ«nĂ«â, tha UNESCO. //a.i/
Kuzhina italiane Ă«shtĂ« shpallur zyrtarisht trashĂ«gimi kulturore jomateriale e njerĂ«zimit nga UNESCO, duke u bĂ«rĂ« kĂ«shtu e para kuzhinĂ« kombĂ«tare qĂ« njihet pĂ«r tĂ«rĂ«sinĂ« e saj, dhe jo pĂ«r njĂ« recetĂ« apo traditĂ« tĂ« vetme. Njoftimi u bĂ« tĂ« mĂ«rkurĂ«n gjatĂ« AsamblesĂ« sĂ« UNESCO-s nĂ« Nju Delhi, ku u vendos qĂ« gatimi italian â nga [âŠ]
Për italianët është koha për të festuar! UNESCO njohu kuzhinën e tyre si një trashëgimi kulturore jomateriale.
Kështu, kuzhina e fqinjëve tanë përtej detit, bëhet stili i parë gastronomik në botë që njihet nga organi kultutor i Kombeve të Bashkuara, një status që pritet të ndihmojë në mbrojtjen e saj nga imitimet.
Vendimi u konfirmua tĂ« mĂ«rkurĂ«n nga kryeministrja italiane Giorgia Meloni. Ajo tha se ky hap nderon identitetin italian sepse pĂ«r ta kuzhina nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m ushqim dhe njĂ« koleksion recetash, por shumĂ« mĂ« tepĂ«r: ĂshtĂ« kulturĂ«, traditĂ«, punĂ« dhe pasuri.â
Njohja nga UNESCO si trashëgimi kulturore jomateriale shënon fundin e suksesshëm të një fushate tre-vjeçare nga Ministria e Bujqësisë e Italisë për të njohur mënyrën tradicionale të kombit të kultivimit, përgatitjes dhe servirjes së ushqimit.
Kjo vjen ndĂ«rsa vendi vazhdon tĂ« luftojĂ« kundĂ«r ushqimit italian âtĂ« rremĂ«â dhe madje edhe kundĂ«r prodhimit tĂ« vajit tĂ« ullirit tĂ« rremĂ« dhe pĂ«rdorimit tĂ« emrave qĂ« tingĂ«llojnĂ« italisht nĂ« produktet qĂ« nuk janĂ« prodhuar nĂ« Itali.
Njohja nga UNESCO pritet të ndihmojë në mbrojtjen e kuzhinës nga abuzime të tilla kulinare.
Italia ka argumentuar vazhdimisht se peizazhet e gjalla gastronomike të vendit pasqyrojnë diversitetin biokulturor të kombit dhe se kuzhina i përmbahet qëndrueshmërisë, sezonalitetit dhe recetave jo-shpërdoruese, gjë që i shton veçantisë së saj.
Po ashtu transmetimi i traditave brenda familjeve gjatë brezave krijon një lidhje sentimentale me ushqimin.
ROMĂ, 10 dhjetor /ATSH-ANSA/ â Kuzhina italiane Ă«shtĂ« njohur si njĂ« trashĂ«gimi kulturore jomateriale e njerĂ«zimit.
ĂshtĂ« kuzhina e parĂ« nĂ« botĂ« qĂ« njihet si e tillĂ«.
Vendimi u mor unanimisht nga Komiteti Ndërqeveritar i UNESCO-s, i cili u mblodh në Nju Delhi.
Sipas vendimit, kuzhina italiane Ă«shtĂ« njĂ« âpĂ«rzierje kulturore dhe sociale e traditave kulinareâ, ânjĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tâu kujdesur pĂ«r veten dhe tĂ« tjerĂ«t, pĂ«r tĂ« shprehur dashurinĂ« dhe pĂ«r tĂ« rizbuluar rrĂ«njĂ«t kulturore, duke u ofruar komuniteteve njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« ndarĂ« historinĂ« e tyre dhe pĂ«r tĂ« pĂ«rshkruar botĂ«n pĂ«rreth tyreâ.
Lajmi u prit me duartrokitje të zgjatura nga salla.
Kuzhina italiane ishte midis 60 dosjeve nën vlerësim nga 56 vende.
UNESCO thekson se si gatimi italian ânxit pĂ«rfshirjen sociale, duke promovuar mirĂ«qenien dhe duke ofruar njĂ« kanal pĂ«r tĂ« mĂ«suarit ndĂ«rgjeneracional gjatĂ« gjithĂ« jetĂ«s, duke forcuar lidhjet, duke inkurajuar ndarjen dhe duke nxitur ndjenjĂ«n e pĂ«rkatĂ«sisĂ«â.
PĂ«r italianĂ«t, gatimi Ă«shtĂ« ânjĂ« aktivitet i pĂ«rbashkĂ«t qĂ« thekson intimitetin me ushqimin, respektin pĂ«r pĂ«rbĂ«rĂ«sit dhe momentet e ndara rreth tryezĂ«s. Praktika Ă«shtĂ« e rrĂ«njosur nĂ« recetat kundĂ«r mbeturinave dhe transmetimin e shijeve, aftĂ«sive dhe kujtimeve nĂ«pĂ«r breza. Si njĂ« praktikĂ« shumĂ«brezĂ«she, me role tĂ« kĂ«mbyeshme nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rkryer, gatimi luan njĂ« rol gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s, ââduke i lejuar tĂ« gjithĂ«ve tĂ« shijojnĂ« njĂ« pĂ«rvojĂ« individuale, kolektive dhe tĂ« vazhdueshme shkĂ«mbimi, duke kapĂ«rcyer tĂ« gjitha barrierat ndĂ«rkulturore dhe ndĂ«rbrezĂ«sheâ.
Nga 21 traditat e regjistruara në Listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale, nëntë lidhen me agro-ushqimin: kuzhina italiane, arti i picajolëve napolitanë, transporti i bagëtive, ndërtimi i mureve me gurë të thatë në bujqësi, kultivimi i hardhisë alberello të rrushit Pantelleria Zibibbo, dieta mesdhetare, gjetja e tartufit, sistemi tradicional i ujitjes dhe mbarështimi i kuajve Lipizzan.
âKuzhina italiane Ă«shtĂ« ambasadorja jonĂ« mĂ« e fuqishme. Ajo mbĂ«shtet turizmin, pasuron ofertat kulturore tĂ« ItalisĂ« dhe shpall nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n dĂ«shirĂ«n pĂ«r tĂ« qenĂ« e pranishme nĂ« shumĂ« vende dhe midis njerĂ«zve qĂ« e bĂ«jnĂ« ItalinĂ« njĂ« komunitet. Dhe sot dua tĂ« falĂ«nderoj tĂ« gjithĂ« italianĂ«t nĂ« mbarĂ« botĂ«n, sepse kjo Ă«shtĂ« gjithashtu njĂ« mundĂ«si pĂ«r taâ, deklaroi kryeministrja italiane, Giorgia Meloni./ a.jor.
TIRANĂ, 9 dhjetor /ATSH/ TIRANĂ, 9 dhjetor /ATSH/ Lahuta Ă«shtĂ« shpallur zyrtarisht pasuri e trashĂ«gimisĂ« kulturore jomateriale nĂ« listĂ«n e UNESCO-s, pĂ«r mbrojtje urgjente.
Presidenti Bajram Begaj theksoi se ânga sot, trashĂ«gimia kulturore jomateriale e UNESCO-s Ă«shtĂ« edhe mĂ« e pasur. âArti i tĂ« luajturit, tĂ« kĂ«nduarit dhe punimit tĂ« lahutĂ«s, njĂ« nga thesaret mĂ« tĂ« çmuara tĂ« identitetit kulturor shqiptar, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e sajâ, shkroi Begaj nĂ« rrjetet sociale.
Arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore dhe përtej që nga Malësia e Madhe, Dukagjini, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia. Eposi i Kreshnikëve dhe balada të traditës shqiptare veriore, në duart e lahutarit kanë shprehur në shekuj virtytet e trimërisë, qëndresës, nderit, besës dhe mikpritjes.
UNESCO ka vendosur pĂ«rfshirjen e âLahutĂ«sâ nĂ« ListĂ«n e TrashĂ«gimisĂ« Jomateriale, njĂ« vendim qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rshĂ«ndetur nga Tirana zyrtare. Ministrja pĂ«r EvropĂ«n dhe PunĂ«t e Jashtme, Elisa Spiropali, pĂ«rmes njĂ« reagimi publik, shprehu emocionet pĂ«r kĂ«tĂ« arritje tĂ« madhe kulturore. Duke e cilĂ«suar si njĂ« nga thesaret mĂ« tĂ« çmuara, Spiropali theksoi se Lahuta Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« tepĂ«r se njĂ« instrumentâŠ
Arti i tĂ« luajturit, tĂ« kĂ«nduarit dhe bĂ«rjes sĂ« lahutĂ«s njĂ« nga thesaret mĂ« tĂ« çmuara tĂ« identitetit kulturor shqiptar Ă«shtĂ« shpallur zyrtarisht pjesĂ« e trashĂ«gimisĂ« kulturore jomateriale tĂ« UNESCO-s, duke u pĂ«rfshirĂ« nĂ« listĂ«n e elementeve qĂ« kĂ«rkojnĂ« mbrojtje tĂ« menjĂ«hershme. Ky art unik, i kultivuar ndĂ«r shekuj nĂ« hapĂ«sirat rurale shqiptare, pĂ«rfaqĂ«son njĂ« [âŠ]
Arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor shqiptar është shpallur zyrtarisht pjesë e trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, duke u përfshirë në listën e elementeve që kërkojnë mbrojtje të menjëhershme.
Ky art unik, i kultivuar ndër shekuj në hapësirat rurale shqiptare, përfaqëson një dimension thelbësor të kujtesës kulturore kombëtare. Lahuta, së bashku me Eposin e Kreshnikëve dhe baladat e traditës veriore, ka shërbyer si mjet i transmetimit të virtyteve të trimërisë, qëndresës, besës, nderit dhe mikpritjes. Kjo traditë është ruajtur brez pas brezi në krahinat e Malësisë së Madhe, Dukagjinit, Malësisë së Gjakovës, Rugovës, Drenicës, Plavës dhe Gucisë.
Përfshirja në UNESCO vjen si rezultat i një procesi të gjatë kërkimor, të udhëhequr nga një grup studiuesish të njohur në fushën e trashëgimisë kulturore: Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge. Në bashkëpunim me komunitetet lokale, kërkimet në terren dhe dokumentimin e detajuar, ata arritën të përgatisin një dosje të standardeve më të larta, e cila u dorëzua zyrtarisht në UNESCO në mars të vitit 2024.
Procesi u mbështet nga Ministria e Kulturës në partneritet me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim, AADF, në kuadër të programit për përgatitjen dhe forcimin e dosjeve të trashëgimisë jomateriale shqiptare.
Përfshirja e lahutës në këtë listë ndërkombëtare jo vetëm e ngre këtë traditë në vëmendjen globale, por edhe thekson nevojën për ruajtjen e saj të menjëhershme, për të siguruar vazhdimësinë e një simboli të rrallë të identitetit shqiptar.
Shqipëria konfirmon angazhimin për ta mbrojtur, promovuar dhe fuqizuar këtë pasuri të çmuar, duke mbajtur të hapur bashkëpunimin me Kosovën dhe aktorët e tjerë kulturorë në rajon. /Euronews.al/
Një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor shqiptar, arti i të luajturit, kënduarit dhe rënies së lahutës, është përfshirë zyrtarisht në listën e pasurisë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, si një element që ka nevojë për mbrojtje urgjente. Ky art, që ka rrënjë të thella në traditën shqiptare, ka ruajtur për shekuj një lidhje të ngushtë me jetën dhe historinë e popullit shqiptar, duke përfaqësuar një nga mënyrat më të pasura për të shprehur vlerat dhe traditat e shoqërisë shqiptare.
Lahuta, instrumenti që e ka shoqëruar popullin shqiptar për shumë shekuj, është thelbësor në ruajtjen e kujtimeve kolektive dhe eposit të Kreshnikëve. Me tingujt e saj magjepsës, lahuta ka pasqyruar virtytet e popullit shqiptar, si trimërinë, besën, mikpritjen dhe qëndresën, duke u bërë një simbol i kulturës shqiptare. Arti i lahutës është ruajtur në krahinat veriore të Shqipërisë dhe në territorin shqiptar jashtë kufijve, përfshirë Malësinë e Madhe, Dukagjin, Malësinë e Gjakovës, Rugovën, Drenicën, Plavën dhe Gucinë, ku është kultivuar dhe zhvilluar me kalimin e shekujve.
Ky njohje ndërkombëtare nga UNESCO vjen si një hap i rëndësishëm për ruajtjen dhe mbrojtjen e këtij thesari kulturor. Përfshirja e lahutës në këtë listë është një mundësi e madhe për promovimin e kulturës shqiptare dhe për të siguruar që kjo trashëgimi e çmuar të vazhdojë të ruhet dhe të kalojë tek brezat e ardhshëm.
Arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së Lahutës një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor shqiptar, është shpallur zyrtarisht pjesë e trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, duke u përfshirë në listën e elementeve që kërkojnë mbrojtje të menjëhershme.
Ky art unik, i kultivuar ndër shekuj në hapësirat rurale shqiptare, përfaqëson një dimension thelbësor të kujtesës kulturore kombëtare.
Lahuta, së bashku me Eposin e Kreshnikëve dhe baladat e traditës Veriore, ka shërbyer si mjet i transmetimit të virtyteve të trimërisë, qëndresës, besës, nderit dhe mikpritjes.
Kjo traditë, është ruajtur brez pas brezi në krahinat e Malësisë së Madhe, Dukagjinit, Malësisë së Gjakovës, Rugovës, Drenicës, Plavës dhe Gucisë.
Përfshirja në UNESCO vjen si rezultat i një procesi të gjatë kërkimor, të udhëhequr nga një grup studiuesish të njohur në fushën e trashëgimisë kulturore: Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge.
Në bashkëpunim me komunitetet lokale, kërkimet në terren dhe dokumentimin e detajuar, ata arritën të përgatisin një dosje të standardeve më të larta, e cila u dorëzua zyrtarisht në UNESCO në mars të vitit 2024.
Përfshirja e Lahutës në këtë listë ndërkombëtare, jo vetëm e ngre këtë traditë në vëmendjen globale, por edhe thekson nevojën për ruajtjen e saj të menjëhershme, për të siguruar vazhdimësinë e një simboli të rrallë të identitetit shqiptar.
TIRANĂ, 5 dhjetor/ATSH/ 5 dhjetori festohet globalisht si Dita BotĂ«rore e KafesĂ« Turke, duke pĂ«rkujtuar renditjen e saj nĂ« ListĂ«n e TrashĂ«gimisĂ« Kulturore Jomateriale tĂ« UNESCO-s, mĂ« 5 dhjetor tĂ« vitit 2013.
UNESCO njohu kështu rëndësinë e saj të thellë kulturore, metodën unike të përgatitjes (të pafiltruar, bluarje të imët) dhe rolin si një simbol i mikpritjes, miqësisë dhe afrimitetit shoqëror, jo vetëm në Turqi, por edhe përtej saj.
Kremtimet, sa i përket kësaj dite, kanë në program degustime, seminare dhe rrëfimin e kësaj tradite, që përveç shijes së mirë e unike, përfshin madje edhe tregimin e fatit nga filxhani i kafesë.
Kafeja turke ka qëndruar në qendër të jetës shoqërore, që kur u përgatit për herë të parë në shekullin e 16-të dhe u përhap në territoret e dikurshme të Perandorisë Osmane së bashku me zakonet, ceremonitë dhe rolet shoqërore që rriteshin rreth saj, kështu që ajo kaloi edhe kufijtë gjeografikë.
NĂ« kulturĂ«n turke, tradita e vaktit tĂ« mĂ«ngjesit e njohur si âkahvaltiâ fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« pĂ«rkthehet âpara kafesĂ«â, dhe kjo shprehje nĂ«nvizon se sa fort Ă«shtĂ« endur pirja e kafesĂ« nĂ« ritmet e pĂ«rditshme.
TIRANĂ, 20 nĂ«ntor/ATSH/ UNESCO kremton DitĂ«n BotĂ«rore tĂ« FilozofisĂ« çdo tĂ« enjte tĂ« tretĂ« tĂ« nĂ«ntorit, duke nĂ«nvizuar vlerĂ«n e qĂ«ndrueshme tĂ« filozofisĂ« pĂ«r zhvillimin e mendimit njerĂ«zor, pĂ«r çdo kulturĂ« dhe pĂ«r çdo individ.
UNESCO thotĂ« se, filozofia Ă«shtĂ« njĂ« disiplinĂ« frymĂ«zuese si dhe njĂ« praktikĂ« e pĂ«rditshme qĂ« mund tĂ« transformojĂ« shoqĂ«ritĂ«. Duke mundĂ«suar zbulimin e diversitetit tĂ« rrymave intelektuale nĂ« botĂ«, filozofia stimulon dialogun ndĂ«rkulturor. Duke zgjuar mendjet pĂ«r ushtrimin e tĂ« menduarit dhe pĂ«rballjen e arsyetuar tĂ« opinioneve, filozofia ndihmon nĂ« ndĂ«rtimin e njĂ« shoqĂ«rie mĂ« tolerante, mĂ« tĂ« respektueshme. KĂ«shtu ndihmon pĂ«r tĂ« kuptuar dhe pĂ«r tâiu pĂ«rgjigjur sfidave tĂ« mĂ«dha bashkĂ«kohore duke krijuar kushtet intelektuale pĂ«r ndryshim.
Ădo 20 nĂ«ntor, partnerĂ«t e UNESCO-s inkurajohen tĂ« organizojnĂ« lloje tĂ« ndryshme aktivitetesh: dialogĂ« filozofikĂ«, debate, konferenca, seminare, ngjarje kulturore dhe prezantime rreth temĂ«s sĂ« pĂ«rgjithshme tĂ« ditĂ«s, me pjesĂ«marrjen e filozofĂ«ve dhe tĂ« shkencĂ«tarĂ«ve, studentĂ«ve, pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« masmedias dhe publikut tĂ« gjerĂ«.
UNESCO do të zhvillojë sot një takim në Paris, me prof. Ingrid Robeyns, mbi etikën e pabarazisë dhe vlerave që formësojnë shoqëritë e së ardhmes.
Ingrid Robeyns është një filozofe dhe ekonomiste belgo-holandeze e vlerësuar maksimalisht në rang akademikësh. Në leksionin e saj kryesor, prof. Ingrid Robeyns do të reflektojë mbi nevojën urgjente për të rimenduar themelet morale dhe institucionale të shoqërive tona përballë thellimit të pabarazisë, erozionit demokratik dhe përshpejtimit të krizës klimatike.
TIRANĂ, 10 nĂ«ntor/ATSH/ Kombet e Bashkuara e kanĂ« pĂ«rcaktuar datĂ«n 10 nĂ«ntor si DitĂ«n BotĂ«rore tĂ« ShkencĂ«s pĂ«r Paqe dhe Zhvillim.
Kjo ditë thekson rolin e rëndësishëm të shkencës në shoqëri dhe nevojën për të angazhuar publikun e gjerë në debate mbi çështjet shkencore të reja. Ajo gjithashtu nënvizon edhe rëndësinë e shkencës në jetën tonë të përditshme.
Dita Botërore e Shkencës për Paqe dhe Zhvillim synon të sigurojë që qytetarët të mbahen të informuar për zhvillimet në shkencë si dhe nënvizon rolin që shkencëtarët luajnë në zgjerimin e të kuptuarit tonë për planetin.
Që nga shpallja e saj nga UNESCO në vitin 2001, Dita Botërore e Shkencës për Paqe dhe Zhvillim ka gjeneruar shumë projekte, programe dhe financime konkrete për shkencën në mbarë botën. Ka ndihmuar gjithashtu në nxitjen e bashkëpunimit midis shkencëtarëve që jetojnë në rajone të dëmtuara nga konflikti, ku një shembull është krijimi i mbështetur nga UNESCO i Organizatës izraelito-palestineze të shkencës (IPSO).
Arsyeja e festimit të Ditës Botërore të Shkencës për Paqe dhe Zhvillim i ka rrënjët në rëndësinë e rolit të shkencës dhe shkencëtarëve për shoqëritë e qëndrueshme dhe në nevojën për të informuar dhe përfshirë qytetarët në shkencë.
Hera e parë që kjo ditë u festua, ishte 10 nëntori i 2002-shit, nën kujdesin e UNESCO-s. Festimi përfshiu shumë partnerë, si organizata qeveritare, ndërqeveritare dhe joqeveritare, Komisionet Kombëtare të UNESCO-s, institucionet shkencore dhe kërkimore, shoqatat profesionale, mediet, mësuesit e shkencës dhe shkollat.
TIRANĂ, 6 nĂ«ntor/ATSH/ Me rastin e pĂ«rfundimit tĂ« mandatit tĂ« drejtores sĂ« pĂ«rgjithshme tĂ« UNESCO-s, Audrey Azoulay, kryeministri Edi Rama i ka drejtuar njĂ« videomesazh pĂ«rmes tĂ« cilit vlerĂ«son maksimalisht rolin e Azoulay-t nĂ« krye tĂ« angjencisĂ« sĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Arsimin, ShkencĂ«n e KulturĂ«n.
Ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sportit, Blendi Gonxhja, ndau këtë moment të veçantë në rrjetet sociale, gjatë të cilit kryeministri Rama përshëndet Audrey Azoulay-n, në sesionin e 43-të të Konferencës së Përgjithshme në Samarkand, përkrah mesazheve nga drejtues të tjerë shtetesh e personalitesh botërore të kulturës, shkencës dhe artit.
âAudrey Azoulay nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« drejtore tjetĂ«r, por Ă«shtĂ« njĂ« lidere e cila i solli UNESCO-s njĂ« dashuri tĂ« vĂ«rtetĂ« pĂ«r kulturĂ«n dhe kulturat, pĂ«rtej kufijve dhe mbi tĂ« gjitha vizionet. Ajo udhĂ«heq me forcĂ«n e qetĂ«sinĂ« e dikujt qĂ« jo vetĂ«m beson nĂ« pushtetin e kulturĂ«s pĂ«r tĂ« mbajtur popujt dhe botĂ«n bashkĂ«, por gjithashtu refuzon tĂ« frikĂ«sohet nga superpushteti i cinizmit qĂ« shpesh e errĂ«son botĂ«n tonĂ«â, shprehet kryeministri Rama nĂ« videomesazh.
Audrey Azoulay qëndroi në detyrë si drejtore e përgjithshme e UNESCO-s nga 2017-2025. Pasuesi i saj do të jetë Khaled El-Enany i cili u zgjodh me shumicë votash në Bordin Ekzekutiv të organizatës. /j.p/
TIRANĂ, 4 nĂ«ntor/ATSH/ Kushtetuta e UNESCO-s hyri nĂ« fuqi mĂ« 4 nĂ«ntor 1946, pas ratifikimit nga 20 vende nĂ«nshkrues.
Agjencia e Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Arsimin, ShkencĂ«n e KulturĂ«n, kremton sot pĂ«rvjetorin e 79-tĂ« tĂ« kushtetutĂ«s e cila u krijua pĂ«r tâiu pĂ«rgjigjur besimit tĂ« fortĂ« tĂ« OKB-sĂ« se, marrĂ«veshjet politike dhe ekonomike nuk janĂ« tĂ« mjaftueshme pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« paqe tĂ« qĂ«ndrueshme. Paqja duhet tĂ« vendoset mbi bazĂ«n e solidaritetit moral dhe intelektual tĂ« njerĂ«zimit.
âMeqenĂ«se luftĂ«rat fillojnĂ« nĂ« mendjet e njerĂ«zve, Ă«shtĂ« nĂ« mendjet e njerĂ«zve qĂ« mbrojtja e paqes duhet tĂ« ndĂ«rtohetâ, kjo shprehje mbetet ende motoja e UNESCO-s, ku vendi ynĂ« aderon prej 16 tetorit tĂ« vitit 1958.
Misioni kryesor i UNESCO-s, siç ishte përcaktuar fillimisht në Kushtetutën e saj, ishte krijimi i kushteve të bashkëjetesës paqësore midis kombeve. Ky mision ishte ekuivalent me një eksperiment në inxhinierinë sociale në shkallë globale, i cili konsistonte në përpunimin dhe përhapjen e një botëkuptimi të ri bazuar në një vizion të rishikuar të njerëzimit. /j.p/
TIRANĂ, 3 nĂ«ntor/ATSH/ Projekti i shpalljes sĂ« liqenit tĂ« ShkodrĂ«s si rajon biosfere ndĂ«rkufitare tĂ« UNESCO-s Ă«shtĂ« finalizuar.
Kryeministri Edi Rama ndau sot lajmin, ndërsa u shpreh se liqeni i Shkodrës, këtë fundjavë kremtoi përvjetorin e shpalljes si zonë e mbrojtur.
Rama e konsideroi njĂ« lajm tĂ« bukur, faktin qĂ« nga Ministria e Mjedisit Ă«shtĂ« hedhur njĂ« tjetĂ«r hap i rĂ«ndĂ«sishĂ«m duke finalizuar aplikimin pranĂ« UNESCO-s pĂ«r ta pĂ«rfshirĂ« liqenin e ShkodrĂ«s nĂ« programin âNjeriu dhe Biosferaâ e pĂ«r tâi shtuar trashĂ«gimisĂ« botĂ«rore njĂ« tjetĂ«r xhevahir shqiptar.
Përfshirja e liqenit të Shkodrës në UNESCO, i njohur si një ekosistem me vlera të rralla, fuqizon profilin e Shqipërisë në diplomacinë mjedisore, teksa nxit zhvillimin e qëndrueshëm të komuniteteve lokale dhe prodhon bashkëpunime në menaxhimin e qëndrueshëm të ekosistemeve të përbashkëta.
Ky projekt synon të sjellë ndikim pozitiv për komunitetet vendase duke krijuar mundësi të reja për zhvillim të qëndrueshëm, në përputhje me Programin e UNESCO-s për Njeriun dhe Biosferën.
Liqeni i Shkodrës është më i madhi në gadishullin e Ballkanit dhe shtrihet në kufirin ndërmjet Shqipërisë dhe Malit të Zi. Ai cilësohet si një nga qendrat turistike më të rëndësishme të rajonit.
Ky liqen është gjithashtu një nga zonat më të pasura në Evropë për biodiversitetin, me larmishmëri peshqish dhe shpendësh ujorë. Në Censin Ndërkombëtar të Shpendëve Ujorë për vitin 2025, liqeni i Shkodrës u rendit në vendin e dytë me 23 899 individë, për numrin e specieve.
PĂ«rfshirja e lumit tĂ« fundit tĂ« egĂ«r nĂ« EvropĂ«, nĂ« ListĂ«n e TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore tĂ« UNESCO-s Ă«shtĂ« njĂ« moment historik si pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« ashtu edhe pĂ«r botĂ«n nĂ« ruajtjen e natyrĂ«s, sipas âTravel and Tour Worldâ (TTW).
Lumi është ngritur, duke filluar nga viti 2025, në një rezervë biosfere të njohur ndërkombëtarisht, duke nxitur më tej përpjekjet për ruajtjen e biodiversitetit dhe ekosistemit të zonës.
Vjosa, tashmë një vend i njohur për ekoturizëm, ka rritur reputacionin dhe angazhimin e Shqipërisë për të ruajtur thesaret e saj natyrore.
Si një hap përpara drejt turizmit, përfshirja e lumit Vjosa në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s është gjithashtu një fitore e madhe për përpjekjet e vendit për ruajtjen e natyrës.
Parku Kombëtar i Lumit të Egër Vjosa, i cili deri më tani ishte një perlë e fshehur, do të fitojë njohje ndërkombëtare së bashku me lumin Vjosa përreth tij dhe degët e tij; lumenjtë Drini, Bënça dhe Shushica.
Zona është plot me turizëm miqësor ndaj mjedisit, pasi Parku Kombëtar i Lumit të Egër Vjosa është një nga peizazhet më të paprekura dhe biodiverse të Evropës, perfekt për turistët që adhurojnë natyrën.
Një rezervë biosfere me rëndësi globale
Njohja e Lumit Vjosa si rezervë botërore biosfere dhe përfshirja e tij në listën e UNESCO-s nënkupton statusin e tij të rëndësishëm ekologjik.
Lumi Vjosa dhe lugina ngjitur janë të populluara dhe të mbrojtura nga një shumëllojshmëri e florës dhe faunës, së bashku me ekosisteme unike.
Habitatet e bollshme dhe të larmishme janë shtëpi për lloje të shumta bimësh, zogjsh dhe organizmash të tjerë ujorë, shumë prej të cilave janë endemikë dhe të rrezikuar.
Sistemet e lumit dhe të ligatinave, së bashku me pyllin përreth, luajnë një rol kyç në ruajtjen e biodiversitetit dhe shëndetit ekologjik të rajonit, si dhe të peizazhit në përgjithësi.
Ruajtja e lumit dhe ekosistemeve ka nxitur angazhimin e banorëve vendas, organizatave joqeveritare dhe qytetarëve të tjerë të shqetësuar.
Pastrimi i organizuar i brigjeve tĂ« lumit, si dhe pastrimi i degĂ«ve tĂ« lumit dhe territoreve pĂ«rreth, projektet e zbukurimit dhe mbjelljet e pemĂ«ve, janĂ« hartuar pĂ«r tĂ« ndihmuar nĂ« pĂ«rhapjen e ndĂ«rgjegjĂ«simit lokal pĂ«r lumin dhe degĂ«t e tij â si elementĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m tĂ« natyrĂ«s, thelbĂ«sorĂ« pĂ«r njĂ« mbrojtje tĂ« veçantĂ«.
Lumi, degët e tij dhe ekosistemet kufitare janë lënë mënjanë në draftin e planit të menaxhimit të Parkut Kombëtar të Vjosës, së bashku me programet edukative, punimet periodike të restaurimit dhe aktivitetet e zhvillimit të natyrës së kontrolluar.
Punime tĂ« tilla janĂ« thelbĂ«sore nĂ« rajon â pĂ«r tĂ« ruajtur natyrĂ«n e paprekur tĂ« ekosistemeve, pĂ«r tâiu kundĂ«rvĂ«nĂ« sfidave tĂ« reja qĂ« vijnĂ« nga turizmi.
Ekoturizmi dhe turizmi i qëndrueshëm
NjĂ« derĂ« e re Ă«shtĂ« hapur pĂ«r ekoturizmin nĂ« lumin Vjosa tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe pĂ«rcaktimin e TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore tĂ« UNESCO-s â falĂ« bukurisĂ« natyrore tĂ« paprekur tĂ« lumit Vjosa.
Një numër në rritje turistësh janë në kërkim të mundësive të turizmit të qëndrueshëm dhe lumi Vjosa e ofron, pikërisht këtë me biodiversitetin e tij.
Ecjet në natyrë, vëzhgimi i zogjve, shëtitjet me kajak dhe në natyrë janë në rritje, duke u ofruar vizitorëve bukuri natyrore të paprekur në Parkun Kombëtar të Vjosës.
Parku Kombëtar i Vjosës është një parajsë për adhuruesit e natyrës dhe ekoturizmit.
Ky park shtëpia e jetës së rrallë të egër dhe gjendet një gamë e larmishme e florës dhe faunës.
Turistët mund të njihen me rolin e lumit Vjosa në ekosistem, jetën e egër dhe bukurinë e paprekur të Shqipërisë, ndërsa vëzhgojnë peizazhin në paqe.
Ekonomia lokale ka të ngjarë të përmirësohet pasi rajoni po fiton më shumë njohje në mesin e turistëve që vizitojnë fshatrat përreth.
Së bashku me turizmin natyror, lumi Vjosa dhe natyra përreth ofrojnë përvoja turistike historike dhe kulturore.
Lumi Vjosa ofron turizëm ekokulturor pasi është i rrethuar nga rrënojat e lashta dhe kultura lokale e Shqipërisë.
Ndikim vendor dhe ndërkombëtar
Në një përpjekje për turizëm të qëndrueshëm, mbrojtja e lumit Vjosa nga UNESCO nuk ka ndikim vetëm në nivel lokal, por edhe në nivel rajonal.
Vendi po mbron natyrĂ«n dhe gjithashtu po krijon punĂ«sim, mbĂ«shtetje pĂ«r bizneset lokale dhe tĂ« ardhura pĂ«rmes turizmit â duke promovuar ekoturizmin dhe udhĂ«timin e pĂ«rgjegjshĂ«m.
Përfshirja e lumit Vjosa në listën e trashëgimisë botërore të UNESCO-s ka të ngjarë të rrisë investimet në sektorin e turizmit të Shqipërisë.
Gjithashtu, ajo do të ndikojë në promovimin e investimeve në infrastrukturë të qëndrueshme dhe shërbime turistike miqësore me mjedisin.
Si një Trashëgimi Botërore, lumi i Vjosës do të rrisë gjithashtu ekspozimin e Shqipërisë në shkallë ndërkombëtare.
Kjo do tâi lejojĂ« ShqipĂ«risĂ« tĂ« promovojĂ« veten si njĂ« lider nĂ« turizmin e ruajtjes sĂ« natyrĂ«s, duke tĂ«rhequr gjithashtu studiues dhe ambientalistĂ« nĂ« zonĂ«.
Vizita në lumin Vjosa
Turistët që duan të vizitojnë lumin Vjosa dhe zonën përreth mund të arrijnë në zonë nga Tirana, kryeqyteti i Shqipërisë, rreth 2 orë larg.
Parku KombĂ«tar i VjosĂ«s mund tĂ« arrihet me automjet, dhe shumĂ« kompani turistike kanĂ« nĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion shumĂ« ture me guidĂ« â qĂ« mbulojnĂ« ekologjinĂ«, kulturĂ«n dhe historinĂ« e zonĂ«s.
Ekzistojnë shumë vende ku mund të qëndroni në zonë, nga eko-shtëpizat deri te shtëpitë e mysafirëve.
Përfshirja e lumit Vjosë në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s është transformuese për Shqipërinë dhe zhvillimin e saj turistik.
Kjo ndihmon vendin të promovojë ekoturizmin, duke mbrojtur njëkohësisht një lumë tjetër të egër në Evropë.
Gjithashtu, njohja e lumit Vjosa nga UNESCO, rrit ndikimin ne nivel ndërkombëtare dhe e bën atë më tërheqës për ata që vizitojnë Shqipërinë për të përjetuar format e larmishme të relievit, jetën e egër dhe diversitetin kulturor të vendit.
Gjithashtu, njohja e lumit Vjosa nga UNESCO rrit ndikimin e tij në nivel ndërkombëtar dhe e bën atë më tërheqës për turistët që vizitojnë Shqipërinë për të përjetuar format e larmishme të relievit, jetën e egër dhe diversitetin kulturor të vendit.
Me masat aktuale të ruajtjes, interesi për lumin Vjosa dhe rrethinat e tij pritet të rritet, duke e bërë atë një nga mrekullitë natyrore të Shqipërisë.
TIRANĂ, 25 tetor/ATSH/ Fshati piktoresk i Linit Ă«shtĂ« shpallur âAnsambĂ«l Arkitektonik Urbanâ dhe tashmĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« zonĂ«n shqiptare tĂ« TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore tĂ« UNESCO-s.
Lajmin e bëri të ditur sot kryeministri Edi Rama, ndërsa ndau pamje nga fshati Lin, që ndodhet në brigjet e liqenit të Ohrit, rreth 20 kilometra larg qytetit të Pogradecit.
âFshati i bukur i Linit sapo Ă«shtĂ« shpallur âAnsambĂ«l Arkitektonik Urbanâ, duke u pĂ«rfshirĂ« nĂ« zonĂ«n shqiptare tĂ« TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore tĂ« UNESCO-sâ, u shpreh Rama.
Lini mbetet një nga destinacionet më piktoreske të Shqipërisë, që dëshmon lidhjen e ngushtë mes njeriut, traditës dhe natyrës në brigjet e liqenit më të vjetër të Evropës.
Pas zbulimeve të fundit arkeologjike, Lini konsiderohet po ashtu si vendbanimi palafit më i hershëm i zbuluar ndonjëherë në Europë, dhe si i tillë po tërheq edhe më shumë turistë të huaj.
Një nga thesaret më të çmuara të Linit janë rrënojat e bazilikës paleokristiane, të zbuluara në majën e kodrës që ngrihet mbi fshat.
Shpallja e Linit si pjesë e Trashëgimisë Botërore përbën një tjetër njohje ndërkombëtare për vlerat historike, arkitektonike dhe natyrore të zonës së Pogradecit.
Ky status i ri vlerëson peizazhin e veçantë natyror që ndërthur trashëgiminë kulturore e natyrore, urbanistikën tradicionale me rrugica kalldrëmi dhe bashkëjetesë komunitare, si dhe arkitekturën vernakulare me teknika e materiale vendase, të përshtatura me klimën dhe resurset lokale.
Fshati ruan strukturën tradicionale urbanistike me rrugica karakteristike prej kalldrëmi, ndërsa arkitektura pasqyron teknika ndërtimi dhe materiale vendase, të përshtatura mjeshtërisht me klimën dhe resurset lokale.
Login
