❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Fjalimi i madh i EuropĂ«s – Ambicie tĂ« larta, sfida reale pĂ«r BE-nĂ«

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Në fjalimin e saj më të fundit për gjendjen e Bashkimit Europian, Presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, paraqiti një axhendë ambicioze që preku sferat kryesore të politikës së brendshme dhe të jashtme të Evropës: nga forcimi i mbrojtjes, pavarësia në prodhim dhe investimet në teknologji, tek agjenda e gjelbërt dhe mbështetja për Ukrainën. 

Ndërkohë që retorika ishte e fuqishme, ekspertët vënë në dukje për Faktoje se realizimi i këtyre objektivave përballet me pengesa të konsiderueshme, si brenda BE-së ashtu edhe në kontekstin global.

Ushtria europiane

Një nga pikat më të theksuara gjatë fjalimit të Von der Leyen ishte domosdoshmëria që Europa të sigurojë vetë mbrojtjen e hapësirës së saj dhe sigurinë. Koncepti për një ushtri të përbashkët europiane që ka qarkulluar për dekada, së fundi u risoll në vëmendje pas  deklaratave të Donald Trump gjatë fushatës presidenciale të vitit 2024, që ngritën dyshime sa i përket qëndrueshmërisë së NATO-s. Gjithësesi kjo ide asnjëherë nuk ka marrë formë konkrete. 

Ilir Kalemaj thekson se pavarësisht propozimeve të vazhdueshme për një ushtri europiane, që kanë ardhur kryesisht nga presidentët francezë si Chirac, Sarkozy apo Macron, asgjë nuk ka ndodhur për shkak të NATO-s dhe mungesës së mbështetjes panevropiane.

“PĂ«r shkak tĂ« nevojĂ«s pĂ«r fuqizim tĂ« NATO-s, thellim tĂ« partneritetit euro-atlantik, shpenzimet qĂ« duhet tĂ« shkojnĂ« deri nĂ« 5% tĂ« PBB-sĂ« tĂ« vendeve anĂ«tare deri nĂ« vitin 2035, mendoj se do ishte gati i pamundur krijimi i njĂ« ushtrie tĂ« BE nĂ« kĂ«to kushte

Ilir Kalemaj – Studiues dhe lektor nĂ« Shkenca Politike, MarrĂ«dhĂ«nie NdĂ«rkombĂ«tare dhe Studime tĂ« BE-sĂ«

Madje të panevojshëm e vlerëson Kalemaj krijimin e një ushtrie të tillë.

Për ish-komandantin e Forcave Detare, Artur Meçollari, ideja e pavarësisë ushtarake të Evropës vjen si pasojë e situatës globale. Kjo nënkupton pavarësi nga SHBA-ja, gjë që duket tejet e vështirë për BE-në për shkak të disa faktorëve sipas tij. 

“Ende (BE) nuk ka njĂ« kuptim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t mbi kĂ«rcĂ«nimin rus, ka pĂ«rplasje interesash tĂ« forta midis anĂ«tarĂ«ve lidhur me buxhetin e mbrojtjes dhe ndihmĂ«n ndaj UkrainĂ«s, dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r BE nuk ka njĂ« shtet lider, fuqia e tĂ« cilit tĂ« krijojĂ« ballanca tĂ« brendshme unifikuese.  Kjo, mund tĂ« ilustrohet me shprehjen se ‘NATO nuk mund tĂ« ekzistojĂ« pa SHBA”

Artur Meçollari, ish-komandant i Forcave Detare

“Ende (BE) nuk ka njĂ« kuptim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t mbi kĂ«rcĂ«nimin rus, ka pĂ«rplasje interesash tĂ« forta midis anĂ«tarĂ«ve lidhur me buxhetin e mbrojtjes dhe ndihmĂ«n ndaj UkrainĂ«s, dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r BE nuk ka njĂ« shtet lider, fuqia e tĂ« cilit tĂ« krijojĂ« ballanca tĂ« brendshme unifikuese.  Kjo, mund tĂ« ilustrohet me shprehjen se ‘NATO nuk mund tĂ« ekzistojĂ« pa SHBA”, argumenton Meçollari.

Realizimi i një ushtrie të tillë përballet edhe me kufizime të mëdha praktike në këndvështrimin e Ledion Krisafit, ekspert i marrëdhënieve ndërkombëtare. Kjo sepse, sipas tij, Evropa ka mungesa të mëdha ushtarake, dhe ekonomikisht është në vendnumëro krahasuar me SHBA-në dhe Kinën. 

“Madje edhe teknologjikisht [Europa] Ă«shtĂ« shumĂ« mbrapa SHBA-ve dhe KinĂ«s. Nuk ka asnjĂ« kompani tĂ« madhe teknologjike qĂ« tĂ« jetĂ« nĂ« EuropĂ«. VĂ«shtirĂ« qĂ« pa zhvillim ekonomik, pa zhvillim teknologjik dhe me njĂ« emigracion masiv qĂ« po shpartallon strukturĂ«n sociale dhe demografike tĂ« vendeve evropiane, tĂ« arrijĂ« tĂ« realizojĂ« reforma tĂ« tilla nĂ« 4 vitet e ardhshme”

Ledion Krisafi – ekspert i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare

MarrĂ«dhĂ«nia BE – SHBA

Një skenar më realist dhe i mundshëm është një bashkëpunim mes Washingtonit dhe Bashkimit Europian në forcimin e mbrojtjes dhe sigurisë së kontinentit të vjetër. E ndonëse ideja e një ushtrie europiane mund të duket si kërcënim, në fakt ajo mund të jetë thjesht një formë presioni mbi SHBA-në që të rishikojë angazhimin e saj për sigurinë në Europë.

Nëse Washingtoni do e shohë vizionin e shprehur nga Presidentja Von der Leyen si marrje të më shumë përgjegjësive të shteteve anëtare, duke ruajtur rolin e NATO-s dhe SHBA në sigurinë Europiane, atëherë jemi përpara një zhvillimi pozitiv sipas Artur Meçollarit.

Për Ilir Kalemajn, Washingtoni është i interesuar dhe e ka shprehur që kërkon që vendet europiane të investojnë më shumë brenda NATO-s, dhe nëse BE-ja e ka mundesinë, kapacitetet dhe aftësinë për të zhvilluar dhe një ushtri paralele evropiane, kjo nuk do të përbënte shqetësim real për Washingtonin.

Edhe Ledion Krisafi nuk e sheh tĂ« “kĂ«rcĂ«nuar” aleancĂ«n euro-atlantike nga Europa. Sipas tij, BE-ja mbetet e varur nga SHBA pĂ«r sigurinĂ« e saj, nĂ« kushtet e mungesĂ«s sĂ« njĂ« ushtrie tĂ« pĂ«rbashkĂ«t dhe tĂ« aftĂ«sive tĂ« kufizuara. “Rritja e buxheteve tĂ« mbrojtjes dhe forcimi i mekanizmave europianĂ« Ă«shtĂ« njĂ« hap drejt autonomisĂ«, por jo njĂ« kĂ«rcĂ«nim real pĂ«r NATO-n”, vlerĂ«son ai.

Në fjalimin e saj, Von der Leyen e theksoi disa herë nevojën për të mbështetur fortë Ukrainën dhe kërkoi mobilizim të fondeve për rindërtimin e vendit. Ekspertët vënë në dukje se zhvillimet në Ukrainë do të jetë sprova e madhe jo vetëm që do të tregojë sa e angazhuar është  SHBA-ja në mbrojtjen e Europës, por edhe se sa i qëndrueshëm është Bashkimi Europian në vetvete.

“NĂ«se lufta nĂ« UkrainĂ« vazhdon, BE do tĂ« jetĂ« e detyruar tĂ« ndĂ«rhyjĂ« mĂ« shumĂ«. Kjo situatĂ« mund tĂ« vĂ«rĂ« nĂ« dyshim tĂ« ardhmen e Bashkimit Europian,” vlerĂ«son Krisafi.

Impikimet për Ballkanin Perëndimor dhe Shqipërinë

Sesi këto ambicie politike të Bashkimit Europian do të ndikojnë mbi politikat e zgjerimit dhe mbi të ardhmen e vendeve të Ballkanit Perëndimor, kjo do të shihet me kohën, vlerësojnë ekspertët.

Ajo që dihet deri më sot, si vijshmëri e proceseve të mëparshme historike të BE-së qysh prej fillimeve të saj, sipas Ilir Kalemajt, është se anxhendat e thellimit, ku përfshihen edhe mekanizmat e mbrojtjes dhe sigurisë, shkojnë në drejtim të kundërt me përpjekjet për zgjerim.

Në anën tjetër, një nga pasojat e mundshme të politikave të parashtruara nga Von der Leyen sipas Ledion Krisafit është hapësira për kompromis më të madh ndaj vendeve kandidate për anëtarësim në BE.

“Zgjerimi nĂ« fund tĂ« fundit ka qenĂ« gjithmonĂ« njĂ« vendim politik. As Bullgaria e Rumania nĂ« 2007-Ă«n nuk ishin gati pĂ«r nĂ« BE, por u pranuan. E njĂ«jta gjĂ« mĂ« shumĂ« mundĂ«si do ndodhĂ« dhe me ShqipĂ«rinĂ« apo Malin e Zi. Po bĂ«hen 12 vjet nga anĂ«tarĂ«simi i KroacisĂ« dhe 15 e mĂ« shumĂ« vite qĂ« vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor janĂ« kandidate pĂ«r nĂ« BE dhe njĂ« periudhĂ« kaq e gjatĂ« kohe mund tĂ« dekurajojĂ« shumĂ« nga kĂ«to vende”,  argumenton Krisafi. 

PĂ«rfundim: Ambicie dhe realitet

Analiza e ekspertëve tregon se, me gjithë retorikën ambicioze të Von der Leyen, realizimi i objektivave të saj mbetet i kufizuar nga kapacitetet reale të BE-së. 

“Objektivat qĂ« shpalosi Von der Leyen janĂ« gati tĂ« pamundura pĂ«r tu realizuar, duke marrĂ« parasysh buxhetin e Komisionit dhe fuqinĂ« politike tĂ« saj, veçanĂ«risht kur disa grupe nĂ« Parlamentin Europian kanĂ« kĂ«rkuar mocion mosbesimi”, vĂ«ren  Ilir Kalemaj.

Megjithatë, fjalimi shërben si orientim strategjik, duke treguar drejtimin e Komisionit Europian dhe duke sinjalizuar nevojën për një pavarësi më të madhe në fushën e mbrojtjes dhe politikës së jashtme. Sipas ekspertëve, sfidat janë të mëdha, por qasja e qartë dhe ambicioze e Von der Leyen mund të shërbejë si motor për diskutime dhe reforma të nevojshme në dekadën e ardhshme.

The post Fjalimi i madh i EuropĂ«s – Ambicie tĂ« larta, sfida reale pĂ«r BE-nĂ« appeared first on Faktoje.al.

↗

“Rruga e bregdetit” e kryebashkiakut Qosja, premtim ende nĂ« letĂ«r

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Ishte 12 maji i vitit 2023 kur Fisnik Qosja, ende kandidat pĂ«r kryetar bashkie, pĂ«rshkruante me fjalĂ« projektin me render qĂ« kishte sjellĂ« pĂ«r televizionin ku po jepte intervistĂ«n: njĂ« rrugĂ« panoramike qĂ« niste nga Kisha e Shna PremtĂ«s, zbriste drejt bulevardit Josif Buda dhe pĂ«rfundonte nĂ« det, pĂ«rmes njĂ« nĂ«nkalimi te pĂ«rroi i LĂ«shnikĂ«s“.

“UnĂ« kĂ«tĂ« e kam synim. Brenda 4-vjeçarit tim, unĂ« o e bĂ«j kĂ«tĂ« ose nuk kandidoj mĂ«,” deklaroi Qosja tre ditĂ« pasi u votĂ«besua nga banorĂ«t e KavajĂ«s, duke e shpallur ndĂ«rtimin e rrugĂ«s si “pikĂ«n kryesore” tĂ« mandatit tĂ« tij.

Me një gjatësi rreth 4.5 kilometra dhe një kosto të parashikuar prej 11 milionë eurosh, projekti kishte gjithçka: një studim fizibiliteti, një kryebashkiak të vendosur dhe një premtim të madh. Dy vjet më vonë, rruga e bregdetit nuk është reale por ekziston ende vetëm si metaforë.

Premtim në letër

Kur Faktoje pyeti BashkinĂ« e KavajĂ«s pĂ«r ecurinĂ« e projektit, pĂ«rgjigjja ishte: “Punimet nuk kanĂ« nisur. Jemi nĂ« bashkĂ«bisedim me qeverinĂ« pĂ«r ndĂ«rtimin e kĂ«saj rruge” 

Në terren, Faktoje përshkoi rrugën e premtuar.

Nga Kisha e Shna Premtës, një godinë e vetmuar mbi një kodër, e rrethuar nga heshtja dhe një qen roje në koliben e tij, deri te shëtitorja Josif Buda, rruga ekzistuese ishte 2.6 kilometra e gjatë dhe zgjaste 6-7 minuta.

Nga aty, sipas projektit të kryebashkiakut Qosja, rruga do të zgjatej deri në fshatin Stan i Ri e më pas në bregdet.

Por në vend të kantierëve apo shenjave të punimeve, hasëm vetëm rrugë të ngushta e të papastra.

PĂ«rfundimi

Nisur nga vetë përgjigja e Bashkisë së Kavajës, verifikimi në terren dhe mungesa e veprimeve konkrete, premtimi i kryebashkiakut për ndërtimin e rrugës së bregdetit kategorizohet si i pambajtur.

The post “Rruga e bregdetit” e kryebashkiakut Qosja, premtim ende nĂ« letĂ«r appeared first on Faktoje.al.

↗

Bashkia Kavajë la pa ujë edhe këtë vit banorët e fshatit Karpen dhe Rrakull

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

GjatĂ« fushatĂ«s pĂ«r zgjedhjet vendore tĂ« 14 majit 2023, Fisnik Qosja, kandidati i koalicionit “BashkĂ« FitojmĂ«â€, premtoi zgjidhjen pĂ«rfundimtare tĂ« furnizimit me ujĂ« tĂ« pijshĂ«m pĂ«r fshatrat Karpen dhe Rrakull. “Ne kemi njĂ« projekt qĂ« pĂ«rfshin bashkĂ« me Karpenin edhe fshatin Rrakull, i cili do tĂ« mundĂ«sojĂ« furnizim 24 orĂ« me ujĂ« tĂ« pijshĂ«m, aq tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r banorĂ«t dhe turizmin!” ,  shkruante Qosja mĂ« 3 maj 2023.

Dy vjet më vonë, realiteti në terren duket ndryshe. 

Banorët flasin

Vizita nĂ« terren nĂ« dy fshatrat tregoi njĂ« tablo tĂ« qartĂ« tĂ« mungesĂ«s sĂ« ujit. NjĂ« zonjĂ« nga Karpeni, qĂ« nuk pranoi tĂ« identifikohej me emĂ«r, na tregoi: “Ne ujim e marrim nga pusi qĂ« kemi nĂ« shtĂ«pi. AtĂ« ujĂ« pĂ«rdorim pĂ«r tĂ« larĂ«, shplarĂ« dhe pĂ«r tĂ« gatuar. Ujin e pijshĂ«m e blejmĂ« nĂ« dyqan”

Ajo kujtoi se dikur, shumĂ« vite mĂ« parĂ«, kishin pasur ujĂ« nga rubineti, por sistemi ishte ndalur dhe nuk kishte ardhur mĂ«. Kur u pyet pĂ«r premtimet e kryebashkiakut, reagimi i saj ishte i rezervuar: “Nuk marr vesh unĂ« nga politika”

Situata nuk Ă«shtĂ« ndryshe nĂ« Rrakull. NjĂ« i ri nga fshati na tha: “UnĂ« nuk di tĂ« kemi patur ndonjĂ«herĂ« ujĂ« nga ujĂ«sjellĂ«si.” BanorĂ«t e atjeshĂ«m gjithashtu varen nga pusĂ«t dhe uji i blerĂ« pĂ«r nevojat bazĂ«.

Bashkia shmang përgjegjësinë

Faktoje iu drejtua BashkisĂ« sĂ« KavajĂ«s me njĂ« kĂ«rkesĂ« pĂ«r informacion lidhur me kĂ«tĂ« zotim, por pĂ«rgjigjja zyrtare e shmangu pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« nga pushteti vendor tek njĂ« tjetĂ«r institucion: UjĂ«sjellĂ«s Kanalizime DurrĂ«s. “JanĂ« linjat e furnizimit me ujĂ« shumĂ« tĂ« vjetra. Duhet t’i drejtoheni shoqĂ«risĂ« sĂ« UjĂ«sjellĂ«s Kanalizimeve DurrĂ«s,” thuhej nĂ« pĂ«rgjigje.

Kjo edhe pse sipas asaj qĂ« shkruante nĂ« rrjete sociale, kandidati Fisnik Qosja ishte tashmĂ« “nĂ« dijeni pĂ«r situatĂ«n e linjĂ«s furnizuese dhe tubave tĂ« ujĂ«sjellĂ«sit” nĂ« kĂ«to fshatra.

“Por ne kemi njĂ« projekt qĂ« pĂ«rfshin bashkĂ« me Karpenin edhe fshatin Rrakull”, vijonte Qosja dy vjet mĂ« parĂ«. 

Faktoje.al dërgoi një kërkesë për informacion edhe tek Ujësjellës Kanalizime Durrës, por deri në momentin e publikimit të këtij artikulli, nuk ka marrë asnjë përgjigje.

Premtimi që synonte adresimin e një shqetësimi të madh të banorëve, rezulton se nuk u shoqërua me një plan konkret zbatimi. 

PĂ«rgjegjĂ«sia e BashkisĂ« nĂ« kĂ«te rast nuk mund t’i kalojĂ« vetĂ«m njĂ« institucioni tjetĂ«r, sidomos kur kandidati ishte i njohur me problemet e zonĂ«s dhe rrjetit ekzistues ujesjellĂ«s.

PĂ«rfundimi

Nisur nga verifikimi nĂ« terren dhe informacionet e mbledhura, premtimi i kryebashkiakut Fisnik Qosja pĂ«r furnizimin me ujĂ« tĂ« pijshĂ«m tĂ« fshatrave Karpen dhe Rrakull deri mĂ« tani mbetet i pambajtur. BanorĂ«t vazhdojnĂ« tĂ« varen nga pusĂ«t dhe uji i blerĂ«, ndĂ«rsa projekti i premtuar nuk “duket” deri mĂ« sot.

The post Bashkia Kavajë la pa ujë edhe këtë vit banorët e fshatit Karpen dhe Rrakull appeared first on Faktoje.al.

↗

KavajĂ«, bashkia pastron koshat e mbeturinave por “harron” papastĂ«rtinĂ« nĂ« rrugĂ«

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

NjĂ« nga premtimet kryesore tĂ« Fisnik Qoses kur kĂ«rkoi votĂ«n pĂ«r t’u bĂ«rĂ« kryebashkiak i KavajĂ«s ishte i thjeshtĂ« dhe i drejtpĂ«rdrejtĂ«: “AsnjĂ« qytetar, turist apo sipĂ«rmarrĂ«s nuk do tĂ« shohĂ« mĂ« pamjet e shĂ«mtuara tĂ« makinĂ«s sĂ« pastrimit nĂ« mes tĂ« ditĂ«s, orĂ« e pa orĂ«,” tha ai mĂ« 23 shkurt 2023, duke shpallur pastrimin si prioritet pĂ«r qytetin e KavajĂ«s.

Dy vjet më vonë, fakti që qyteti duket më i pastër varet kryesisht nga këndvështrimi: nëse sheh koshat e boshatisur apo rrugët përreth tyre.

Premtimi dhe realiteti

PĂ«rmes njĂ« kĂ«rkese pĂ«r informacion, Faktoje pyeti BashkinĂ« e KavajĂ«s pĂ«r oraret e pastrimit dhe nismat e ndĂ«rmarra nĂ« sezonin veror. PĂ«rgjigjja zyrtare ishte e shkurtĂ«r: “Koshat pastrohen dy herĂ« nĂ« ditĂ«, ndĂ«rsa gjatĂ« verĂ«s tre herĂ« nĂ« ditĂ«â€

Më 3 shtator, një ekip i Faktoje udhëtoi drejt qytetit për të parë nga afër se çfarë ndodh vërtetë në Kavajë. Në qendër, situata dukej e menaxhuar. Kosha të shumtë, shumica të boshatisur, dëshmonin se shërbimi i pastrimit të mbledhjes së mbetjeve funksiononte.

Në rrugët e qendrës, edhe pse koshët ishin bosh, përreth tyre mbeteshin shpesh mobilje të vjetra, mbetje ndërtimi apo degë të krasitura pemësh. Një kujtesë vizuale se pastrimi i qytetit nuk është vetëm çështje boshatisjeje koshash, por edhe mirëmbajtjeje të hapësirave publike, përgjegjësi që bie mbi Bashkinë.

Por periferitë tregonin një histori tjetër,  koshë të amortizuar, mbetje të shpërndara në trotuare dhe grumbuj plehrash të lënë rrugëve.

Në disa momente, makinat e pastrimit u panë në veprim, por ajo që mbeti i dukshëm ishte kontrasti i fortë midis lagjeve kryesore dhe zonave më të anashkaluara.

Zëri i qytetarëve

Bisedat me banorĂ«t e konfirmuan kĂ«tĂ« tablo tĂ« pĂ«rzier. “Koshat i pastrojnĂ« çdo ditĂ«, ndonjĂ«herĂ« edhe jo, por jemi edhe ne qĂ« i hedhim keq,” pranon njĂ« zonjĂ« e moshuar, qĂ« nuk dĂ«shiroi tĂ« identifikohej. 

NjĂ« tjetĂ«r qytetare foli pĂ«r diferencat mes lagjeve: “KĂ«tej nĂ« periferi jo edhe aq. Andej nga rrugĂ«t kryesore ku jetoj unĂ« vijnĂ« dy herĂ« nĂ« ditĂ«, nĂ« mĂ«ngjes dhe nĂ« darkĂ«â€.

PĂ«rfundim

Faktoje ka ndjekur këtë premtim edhe gjatë vitit 2024, dhe situata nuk ndryshon shumë nga vera e 2025. Koshat pastrohen me rregull, por hapësirat përreth shpesh mbeten jashtë vëmendjes.

NĂ« kĂ«tĂ« kuptim, premtimi i kryebashkiakut Qosja pĂ«r ta bĂ«rĂ« pastrimin “punĂ«n e parĂ«â€ tĂ« mandatit tĂ« tij nuk mund tĂ« konsiderohet as i dĂ«shtuar, por as plotĂ«sisht i mbajtur. Ai mbetet, pĂ«r momentin, diku nĂ« mes — pjesĂ«risht i mbajtur.

*Faktoje.al, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post KavajĂ«, bashkia pastron koshat e mbeturinave por “harron” papastĂ«rtinĂ« nĂ« rrugĂ« appeared first on Faktoje.al.

↗

Shkolla “Edith Durham” dhe premtimi i radhĂ«s: FĂ«mijĂ«t hyjnĂ« nĂ« klasĂ« nĂ« tetor
 ndoshta

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

MĂ« 11 nĂ«ntor tĂ« vitit 2024, kryebashkiaku i TiranĂ«s, Erion Veliaj, zgjodhi sĂ«rish skenĂ«n e tij tĂ« preferuar, rrjetet sociale pĂ«r njoftimin e rradhĂ«s. Me emoji zemrash dhe me ton optimist, ai premtonte rindĂ«rtimin e shkollĂ«s “Edith Durham” brenda njĂ« kohe rekord.

“9 muajt qĂ« vijnĂ« do tĂ« jenĂ« njĂ« sprint pune pĂ«r ne”,  deklaronte Veliaj, duke i lĂ«nĂ« tĂ« gjithĂ« me idenĂ« se nĂ« shtator tĂ« 2025-s, fĂ«mijĂ«t do tĂ« hynin nĂ« klasat e reja.

Tenderi ishte hapur mĂ« 2 gusht 2024, kontrata u fitua nga kompania “Inerti SHPK” nĂ« shtator, dhe sipas dokumenteve, punimet do tĂ« zgjasnin 10 muaj. 

MĂ« 12 nĂ«ntor, vetĂ«m njĂ« ditĂ« pas publikimit tĂ« projektit tĂ« shkollĂ«s, Veliaj u shfaq nĂ« kantier pĂ«r t’u siguruar qĂ« publiku e pa momentin e parĂ« tĂ« shembjes sĂ« ndĂ«rtesĂ«s sĂ« vjetĂ«r, duke njoftuar se kishte nisur puna.

NĂ« janar 2025, ai u kthye aty bashkĂ« me ministren (atĂ«kohĂ«) tĂ« Financave, Delina Ibrahimaj, pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« edhe njĂ«herĂ« kĂ«tĂ« afat: Shtatori i 2025-s. “Mezi pres t’i japim njĂ« çikĂ« gaz kĂ«to kohĂ«, qĂ« çunat dhe gocat, engjĂ«jt e vegjĂ«l tĂ« NjĂ«sisĂ« 5, nĂ« shtator tĂ« futen te shkolla e re”,  tha ai.

Por korriku solli njĂ« tjetĂ«r skenar. Bashkia TiranĂ« i tha Faktojes se punimet ishin vetĂ«m 80% tĂ« pĂ«rfunduara, megjithatĂ« premtoi se “ambientet mĂ«simore do tĂ« jenĂ« nĂ« dispozicion tĂ« fĂ«mijĂ«ve pĂ«r vitin shkollor 2025-2026”.

Shtatori erdhi dhe nĂ« oborrin e shkollĂ«s “Edith Durham” nuk u dĂ«gjuan zĂ«ra fĂ«mijĂ«sh, por zhurma punimesh. MĂ«suesit u njoftuan se do tĂ« vijonin mĂ«simin nĂ« orĂ«t e pasdites te shkolla “Emin Duraku”, pa njĂ« datĂ« kthimi.

*Shkolla Edit’ Durham nĂ« datĂ«n 8 shtator 2025

Ndërkohë kryebashkiaku Erion Veliaj ndodhet në qelinë e paraburgimit prej datës 10 shkurt 2025, pas një urdhër arresti të kërkuar nga SPAK në kuadër të hetimeve për disa vepra penale. Në krye të Bashkisë së Tiranës momentalisht është komansuar Anuela Ristani.

NĂ« ditĂ«n e parĂ« tĂ« shkollĂ«s, deputeti socialist Erjon Braçe publikoi njĂ« video nĂ« Instagram, ku sĂ« bashku me ndĂ«rtuesin “Flori” premtuan njĂ« tjetĂ«r afat: 30 tetor 2025. NĂ« video, “Flori” sigurohej tĂ« sqaronte se punimet kishin nisur mĂ« 1 janar, duke anuluar praktikisht njoftimin e Veliajt nĂ« nĂ«ntorin e njĂ« viti mĂ« parĂ«.

Pra, sipas një zyrtari, punimet nisën në nëntor 2024. Sipas një tjetri, në janar 2025. Dhe sipas ndërtuesit punimet duket se do të zgjasin deri në fund të Tetorit.

FĂ«mijĂ«t e “Edith Durham” nuk e dinĂ« ende kur do tĂ« kthehen nĂ« klasat e tyre, por janĂ« tĂ« detyruar tĂ« besojnĂ« se tetori, ose ndoshta nĂ«ntori, do tĂ« sjellĂ« mĂ« shumĂ« se sa thjesht njĂ« tjetĂ«r njoftim nĂ« rrjete sociale. Deri atĂ«herĂ«, premtimin e kryebashkiakut Veliaj se shtatori do i gjente nxĂ«nĂ«sit e shkollĂ«s Edith Durham nĂ« shkollĂ«n e re, e kategorizojmĂ« tĂ« pambajtur.

The post Shkolla “Edith Durham” dhe premtimi i radhĂ«s: FĂ«mijĂ«t hyjnĂ« nĂ« klasĂ« nĂ« tetor
 ndoshta appeared first on Faktoje.al.

↗

Berisha (nuk) tha se 21 janari ishte krim shtetëror

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Më 4 gusht 2025, pasi u paraqit në Prokurorinë e Posaçme SPAK për çështjen e 21 Janarit, kryetari i Partisë Demokratike Sali Berisha iu drejtua gazetarëve me një deklaratë që zuri vend në titujt e të gjitha mediave. 21 Janari ishte krim shtetëror pa dashje, deklaroi Berisha për dhjetëra mikrofona gazetarësh që interesoheshin për procesin hetimor të SPAK lidhur me këtë ngjarje famëkeqe.

“A mund tĂ« lexosh fjalimet e Sali BerishĂ«s vite me radhĂ« pĂ«rpara, i cili e ka quajtur krim shtetĂ«ror. E kam quajtur unĂ« pĂ«rpara,” tha Berisha, duke shtuar se ka ndryshim mes krimit shtetĂ«ror me dashje dhe atij pa dashje. “Krim shtetĂ«ror pa dashje Ă«shtĂ« kur ndodh nga rikosheta, ndodh nga detyra, sepse garda ka patur njĂ« ligj. UnĂ« e kam thĂ«nĂ« 5-6 vjet para, qĂ« Ă«shtĂ« krim shtetĂ«ror, krim shtetĂ«ror pa dashje”,  pĂ«rfundoi Berisha.

Ngjarja e njohur nga tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t e ShqipĂ«risĂ«, ku mbetĂ«n tĂ« vrarĂ« katĂ«r qytetarĂ« gjatĂ« protestĂ«s sĂ« opozitĂ«s socialiste tĂ« kohĂ«s nĂ« bulevardin “DĂ«shmorĂ«t e Kombit” mĂ« 21 janar 2011, ka mbetur njĂ« nga momentet mĂ« tĂ« debatueshme tĂ« tranzicionit politik shqiptar. Berisha pĂ«rsĂ«riti atĂ« qĂ« ka mbĂ«shtetur gjithmonĂ«, se nuk ka patur asnjĂ« urdhĂ«r pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi protestuesit dhe se viktimat u vranĂ« nga armĂ«t e shtetit, por jo me qĂ«llim. Ai gjithashtu kujtoi se viktimat ishin dĂ«mshpĂ«rblyer dhe cilĂ«soi pĂ«rgjegjĂ«s kryesor pĂ«r protestĂ«n e dhunshme tĂ« asaj dite kryeministrin Edi Rama.

Nisur nga kjo deklaratĂ«, Faktoje verifikoi pretendimin e BerishĂ«s se ai kishte pranuar “pesĂ« a gjashtĂ« vjet mĂ« parĂ«â€ se ngjarja e 21 janarit ishte njĂ« krim shtetĂ«ror pa dashje. NjĂ« kĂ«rkim i zgjeruar nĂ« arkivat e fjalimeve dhe daljet publike tĂ« kryedemokratit nuk tregoi pĂ«rdorim tĂ« termit “krim shtetĂ«ror” nĂ« lidhje me 21 janarin.

NĂ« deklaratat e tij publike nĂ« janar tĂ« vitit 2020 nĂ« studio televizive Berisha Ă«shtĂ« shprehur se “asnjĂ«ri prej tyre [viktimave] nuk janĂ« vrarĂ« me urdhĂ«r” dhe se “garda ka qĂ«lluar nĂ« pĂ«rputhje absolute me ligjin”. KĂ«to deklarata mbeten nĂ« pĂ«rputhje me vijĂ«n mbrojtĂ«se qĂ« Berisha ka mbajtur pĂ«r vite me radhĂ«, duke theksuar mungesĂ«n e urdhrit dhe duke i atribuar veprimet e gardĂ«s si tĂ« ligjshme.

KĂ«rkimi tregoi se termi “krim shtetĂ«ror” pĂ«r ngjarjet e 21 janarit Ă«shtĂ« pĂ«rdorur nga kundĂ«rshtari i tij politik, Edi Rama disa herĂ« dhe ndĂ«r vite.

Sa i pĂ«rket kryedemokratit Berisha, ai termin “vrasje shtetĂ«rore pa dashje” sipas rekordeve nĂ« rrjet e ka pĂ«rdorur nĂ« njĂ« kontekst tjetĂ«r.

NĂ« vitin 2019, Berisha pranoi pĂ«rgjegjĂ«si morale pĂ«r tragjedinĂ« e GĂ«rdecit tĂ« vitit 2008 dhe e cilĂ«soi atĂ« si njĂ« “vrasje shtetĂ«rore pa dashje”. “Kam shprehur keqardhjen mĂ« tĂ« madhe pĂ«r GĂ«rdecin dhe jam i vetmi qĂ« e kam quajtur vrasje shtetĂ«rore,” tha ai atĂ«herĂ«. Kjo tregon se koncepti Ă«shtĂ« pĂ«rdorur prej tij, por jo pĂ«r ngjarjen e 21 janarit.

Faktoje iu drejtua edhe Partisë Demokratike dhe kryetarit të saj me një kërkesë për të treguar një rast, dokument apo video, që mbështet pretendimin e Berishës.

“Deklarata ime Ă«shtĂ« 100% e vĂ«rtetĂ« nĂ« parlament, por mendoj edhe nĂ« studio televizive unĂ« kam kĂ«rkuar qĂ« tĂ« njihet si krim shtetĂ«ror pa dashje, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« familjet e viktimave tĂ« shpĂ«rblehen sipas kĂ«tij kategorizimi dhe kĂ«tĂ« deklaratĂ« kundĂ«rshtarĂ«t e mi e kanĂ« pĂ«rdorur mĂ« shumĂ« se njĂ« herĂ« kundĂ«r meje”, Sali Berisha pĂ«r Faktoje.

PavarĂ«sisht qĂ«ndrimit publik, zoti Berisha nuk ofroi asnjĂ« provĂ« tĂ« deklaratĂ«s sĂ« pretenduar dhe deri tani, nĂ« materialet publike tĂ« aksesueshme, nuk gjendet asnjĂ« rast ku Berisha e ka quajtur mĂ« parĂ« ngjarjen e 21 janarit “krim shtetĂ«ror pa dashje”. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, deklaratĂ«n e tij se e ka thĂ«nĂ« disa vite mĂ« parĂ« se 21 Janari ishte krim shtetĂ«ror pa dashje do e kategorizojmĂ« si tĂ« pavĂ«rtetĂ«.

The post Berisha (nuk) tha se 21 janari ishte krim shtetëror appeared first on Faktoje.al.

↗

Asistenti virtual i e-Albania fillon të ofrojë shërbime automatike, por me vonesë dhe kufizime

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Pothuajse dy vite pasi kryeministri Edi Rama premtoi se qytetarët do të mund të ndërvepronin me një asistent virtual me zë dhe figurë në portalin e-Albania, shërbimi ka nisur më në fund të ofrojë disa funksione automatike, edhe pse pjesërisht.

Jona Plumbi

Asistenti virtual i portalit qeveritar e-Albania, i quajtur Diella, duhej të vihej në funksion brenda vitit 2024. Kështu njoftoi kryeministri Edi Rama në fund të vitit 2023. Afati u shty, dhe në fund të vitit 2024 Rama përsëriti zotimin, duke shtuar një detaj të rëndësishëm. 

Sipas tij, në fillim të vitit 2025 qytetarët jo vetëm do të kërkonin ndihmë me zë dhe figurë, por do të mund të merrnin automatikisht shërbimin përmes komandave zanore nga asistenti virtual.

Por në mars 2025, Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit (AKSHI) pranoi për Faktojen se Diella ende nuk realizonte shërbimet, si për shembull shkarkimin e një çertifikate, për përdoruesit.

Vetëm në mesin e vitit 2025 platforma nisi të mundësonte marrjen automatike të disa dokumenteve bazë përmes komandave me shkrim ose me zë.

Faktoje arriti të marrë disa dokumenta personale duke kërkuar me shkrim apo me zë marrjen e shërbimit tek asistenti virtual i portalit qeveritar.

Sipas AKSHI-t, aktualisht asistenti ofron 54 dokumente përmes një komande zanore, ndërsa puna vijon për të zgjeruar gamën e shërbimeve.

Institucioni nuk dha një afat përfundimtar dhe refuzoi të publikonte koston e zhvillimit, duke argumentuar se ajo varet nga përdorimi dhe kapacitetet teknologjike.

Nisma vjen në sfondin e vendimit të vitit 2022 për mbylljen e sporteleve fizike dhe kalimin e të gjitha shërbimeve vetëm online. Ky tranzicion rezultoi i vështirë për shumë qytetarë dhe i papërballueshëm për të tjerë. Tre vite më vonë, nw Korrik 2025 qeveria u detyrua të vendoste ndihmë në zyrat e bashkive dhe njësive administrative për qytetarët që nuk arrijnë të përdorin portalin.

Duke qenë se disa shërbime tashmë mund të merren automatikisht nga asistenti virtual i portalit e-Albania, por premtimet e kryeministrit janë shtyrë në mënyrë të përsëritur dhe nuk janë plotësisht të realizuara, zotimin e tij e vlerësojmë si pjesërisht të mbajtur.

The post Asistenti virtual i e-Albania fillon të ofrojë shërbime automatike, por me vonesë dhe kufizime appeared first on Faktoje.al.

↗

Kur kryeministri “nuk komenton” vendimet e gjykatave, pĂ«rveçse kur i komenton

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Kryeministri i ShqipĂ«risĂ«, Edi Rama, ka deklaruar shpesh herĂ« se ai nuk ndĂ«rhyn dhe nuk i komenton vendimet e gjykatave. Ishte njĂ« prej atyre parimeve qĂ« ai i shfaqte si trofe tĂ« reformĂ«s nĂ« drejtĂ«si: “PĂ«r sa kohĂ« e kemi zgjedhur kĂ«tĂ« sistem, duhet tĂ« pajtohemi edhe me faktin se pushtetet e pavarura mund tĂ« marrin vendime qĂ« nuk na pĂ«lqejnĂ«. UnĂ« nuk dua t’i komentoj vendimet e gjykatave sepse nuk mĂ« takon,” shkruante ai nĂ« shkurt tĂ« vitit 2022.

NĂ« tĂ« njĂ«jtin muaj, kur u pyet pĂ«r dĂ«nimin me burg tĂ« ish-ministrit tĂ« BrendshĂ«m, Saimir Tahiri, Rama pĂ«rsĂ«riti tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ«: “UnĂ« nuk komentoj asnjĂ«herĂ« vendimet e gjykatave. UnĂ« e kam ditur mirĂ« çfarĂ« kam bĂ«rĂ« kur kam udhĂ«hequr reformĂ«n nĂ« drejtĂ«si”

Mos komentimin e vendimeve të gjykatës, madje, kryeministri e përdori edhe për të treguar ndryshimin mes tij dhe opozitës. Kur gjykata dënoi deputetin demokrat Ervin Salianji për shpifje Rama shkroi se, nuk komentonte vendimet e gjykatave kur ato nuk janë përfundimtare, por theksoi se ka të drejtë të shprehë publikisht opinionin e tij kur gjykatat japin drejtësi deri në fund.

“
KundĂ«rvĂ«nia me egĂ«rsi ndaj njĂ« vendimi gjykate tĂ« formĂ«s sĂ« prerĂ« (
) flet shumĂ« qartĂ« pĂ«r dallimin mes dy botĂ«ve qĂ« ndajnĂ« shumicĂ«n e ShqipĂ«risĂ« me MbretĂ«rinĂ« e ShpifarakĂ«ve”- shkruante asokohe kryeministri.

Por, ashtu siç shpesh ndodh në politikën shqiptare, parimet duket se kanë jetëgjatësi më të shkurtër se statuset në rrjete sociale.

Një vit më vonë, kryeministri u shndërrua nga spektator i heshtur në komentator i zjarrtë kur zgjodhi të sulmonte drejtpërdrejt një gjykatës, Hazbi Balliun e Gjykatës Administrative, për vendimin e tij që ndalonte vendosjen e Agjencisë Shtetërore të Kadastrës në një objekt të konfiskuar nga shteti.

Objekti nĂ« fjalĂ« Ă«shtĂ« ende pjesĂ« e njĂ« beteje gjyqĂ«sore, pra nuk ka vendim tĂ« formĂ«s sĂ« prerĂ«. Por kjo nuk e pengoi kryeministrin tĂ« komentonte pĂ«rmes njĂ« postimi nĂ« Instagram, ku akuzoi gjykatĂ«sin pĂ«r “marrje nĂ« mbrojtje” tĂ« ndĂ«rtuesve tĂ« paligjshĂ«m dhe vuri nĂ« dyshim integritetin e tij profesional.

“MĂ« nĂ« fund gjykatĂ«si Balliu e nxorri arsyetimin e shkruar tĂ« vendimit tĂ« tij skandaloz
 Se si mund tĂ« angazhohen prokurorĂ« a gjykatĂ«s tĂ« RepublikĂ«s nĂ« favor tĂ« ndĂ«rtuesve tĂ« paligjshĂ«m kjo kĂ«rkon tĂ« kesh akses nĂ« trurin e prokurore Gjelit a tĂ« gjykatĂ«s Balliut,” shkroi Rama.

Kryeministri, i cili dikur theksonte rëndësinë e stoicizmit institucional dhe që drejton institucionet përgjegjëse për ndalimin e ndërtimeve pa leje, por që shpesh i kanë lejuar dhe më pas legalizuar ato, sot akuzon gjyqtarët se mbrojnë ndërtuesit e paligjshëm, për një proces gjyqësor ende të papërfunduar.

Në fund, ajo që duket qartë është se pretendimi i kryeministrit se nuk komenton vendimet e gjykatave, sot mbetet një premtim politik i dhënë dikur, por i pambajtur.

The post Kur kryeministri “nuk komenton” vendimet e gjykatave, pĂ«rveçse kur i komenton appeared first on Faktoje.al.

↗

Takimi Trump–Putin nĂ« AlaskĂ« dhe narrativat qĂ« shpĂ«rndanĂ« mjegull

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Takimi mes presidentit rus Vladimir Putin dhe ish-presidentit amerikan Donald Trump nĂ« AlaskĂ« nuk prodhoi njĂ« rezultat konkret mbi çështjen qĂ« ka pĂ«rfshirĂ« botĂ«n, luftĂ«n nĂ« UkrainĂ«. Por ajo qĂ« la pas ishte njĂ« lumĂ« narrativash tĂ« cilat, nĂ« mungesĂ« tĂ« fakteve, morĂ«n jetĂ« nĂ«pĂ«r media online dhe rrjete sociale, duke spekuluar mbi gjithçka: nga shĂ«ndeti i Putinit deri te “roli shpĂ«timtar” i Trump.

Një gju që dridhet dhe shumë teori

Pak minuta pas daljes sĂ« tyre tĂ« pĂ«rbashkĂ«t para mediave, njĂ« video qĂ« tregonte Putinin teksa pĂ«rshĂ«ndetej me Trump u bĂ« virale. NĂ« pamjet e shpĂ«rndara gjerĂ«sisht, lideri rus shihej duke lĂ«vizur gjurin dhe majĂ«n e kĂ«mbĂ«s sĂ« majtĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritur, ç’ka u interpretua si “dridhje tĂ« dyshimta” ose “kĂ«mbĂ« xhelatinoze.”

Kaq mjaftoi qĂ« nĂ« media ndĂ«rkombĂ«tare, dhe me shpejtĂ«si edhe nĂ« ato shqiptare, tĂ« shpĂ«rndaheshin hipoteza pĂ«r njĂ« sĂ«mundje misterioze tĂ« presidentit rus. Tituj si “Putin i sĂ«murĂ«? Momenti kur kĂ«mbĂ«t i dridhen gjatĂ« bisedĂ«s me Trump”, u kthyen nĂ« klishe pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr klikime.

Teza të tjera shkuan edhe më tej: disa pretenduan se Putin nuk kishte zbritur fare në Alaskë dhe se në vend të tij ishte dërguar një sozi.

Por narrativat nuk u ndalĂ«n vetĂ«m te dridhjet e gjunjĂ«ve. NĂ« median shqiptare qarkulloi njĂ« tjetĂ«r ide: se Rusia Ă«shtĂ« “shumĂ« pranĂ« fitores” nĂ« UkrainĂ«. Artikuj tĂ« cilwt riprodhuan njĂ« shkrim tĂ« publikuar nĂ« gazetĂ«n italiane “La Repubblica” me tituj qĂ« njoftonin fitoren e RusisĂ« si “UshtarĂ« dhe dronĂ«, njĂ« pĂ«rparim i pandalshĂ«m” u shpĂ«rndanĂ« gjerĂ«sisht, por pa analizuar nĂ«se realiteti nĂ« front pĂ«rputhej me kĂ«tĂ« lloj triumfalizmi.

“NĂ«se Trump do tĂ« ishte president
”

NjĂ« tjetĂ«r narrativĂ« u ushqye drejtpĂ«rdrejt nga deklarata e vetĂ« Putinit. NĂ« njĂ« intervistĂ« tĂ« dhĂ«nĂ« pas takimit, ai pohoi se “nĂ«se Trump do tĂ« ishte president i SHBA-sĂ« nĂ« vitin 2022, Rusia nuk do ta kishte sulmuar UkrainĂ«n.” Ky version, i riprodhuar me tituj tĂ« mĂ«dhenj nĂ« mediat shqiptare, pasqyroi deklaratĂ«n e Putin pa dhĂ«nĂ« asnjĂ« kontekst apo analizĂ« mbi arsyet e dhĂ«nies sĂ« kĂ«saj deklarate apo asaj qĂ« Putin kĂ«rkon tĂ« arrijĂ« me mbĂ«shtetjen e kĂ«saj narrative.

Ky mesazh, nĂ« pĂ«rputhje me linjĂ«n e mĂ«parshme tĂ« Kremlinit pĂ«r ta paraqitur Trump si njĂ« figurĂ« “mĂ« tĂ« pranueshme” pĂ«r RusinĂ«, u pĂ«rhap si konfirmim se mes dy liderĂ«ve ekziston njĂ« marrĂ«dhĂ«nie e veçantĂ«.

NĂ« disa media online, ngjarja u pĂ«rdor pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur lajme tĂ« brendshme me tituj keqinformues si “Takimi Trump–Putin/ Berisha befason me reagimin surprizĂ« nĂ« ‘AlaskĂ«â€™â€Šâ€, por brenda lajmit nuk kishte asnjĂ« befasi, vetĂ«m qĂ«ndrime tĂ« parashikueshme tĂ« liderit tĂ« opozitĂ«s shqiptare, nĂ« linjĂ« me retorikĂ«n pro-Trump.

Narrativa që largojnë vëmendjen

Në vend që të përqendrohej tek të kuptuarit dhe analizimi i situatës dhe rezultatit që takimi prodhoi, shpesh diskursi publik u zhvendos drejt spekulimeve, interpretimit të gjesteve trupore dhe komenteve anësore, duke ushqyer opinionin publik më shumë me thashetheme sesa me fakte.

Në këndvështrimin e studiuesit të marrëdhënieve ndërkombëtare Ledion Krisafi, Trump po nxiton për të arritur një marrëveshje ndërkohë që rusët kanë për qëllim ta shtyjnë sa më shumë situatën deri sa Trump të mërzitet dhe të heqë dorë.

“MĂ« duket e pamundur qĂ« Rusia tĂ« ndalojĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«. QĂ« territori i pushtuar nga Rusia do i ngelet RusisĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« ose tjetĂ«r, kjo Ă«shtĂ« e qartĂ« pak a shumĂ« tashmĂ«. QĂ«llimi i RusisĂ« Ă«shtĂ« shkatĂ«rrimi i plotĂ« i popullit ukrainas”, vijon Krisafi.

Sipas tij, tashmĂ« thelbi Ă«shtĂ« tek garancitĂ« e sigurisĂ« qĂ« mund t’i jepen UkrainĂ«s.

“GarancitĂ« vĂ«shtirĂ« se funksionojnĂ« nĂ« njĂ« situatw tĂ« tillĂ« sepse vende si Gjermania, Britania, Franca, Italia qĂ« mund tĂ« çojnĂ« trupat e tyre nĂ« UkrainĂ« vĂ«shtirĂ« se mund tĂ« luftojnĂ« me RusinĂ« nĂ«se ndodh njĂ« incident a provokim nĂ« vijĂ«n e re tĂ« kontaktit,  vlerĂ«son ai.

The post Takimi Trump–Putin nĂ« AlaskĂ« dhe narrativat qĂ« shpĂ«rndanĂ« mjegull appeared first on Faktoje.al.

↗

Shqipëria synon rindërtimin e industrisë së armëve, me sytë nga tregu ndërkombëtar

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

NĂ« njĂ« pĂ«rpjekje tĂ« re pĂ«r tĂ« pozicionuar veten si njĂ« aktor tĂ« vogĂ«l, por ambicioz nĂ« industrinĂ« globale tĂ« mbrojtjes, ShqipĂ«ria ka nisur njĂ« proces tĂ« ngadaltĂ«, por tĂ« vendosur pĂ«r tĂ« ringjallur industrinĂ« e saj ushtarake. Objektivi Ă«shtĂ« i qartĂ«: tĂ« prodhojĂ« armĂ« dhe pajisje me vulĂ«n “Made in Albania”, tĂ« afta pĂ«r t’u pĂ«rdorur nga ushtria shqiptare dhe potencialisht pĂ«r t’u eksportuar nĂ« tregje ndĂ«rkombĂ«tare deri nĂ« vitin 2030.

Për vite me radhë, uzinat ushtarake të Mjekësit, Gramshit dhe Poliçanit, që dikur furnizonin me armatim regjimin komunist u lanë të kalben nën barin e egër dhe kujtimet e një ekonomie të mbyllur. Por në prill të vitit 2024, Kryeministri Edi Rama shpalli publikisht ambicien për të ringjallur prodhimin ushtarak në vend dhe për të kthyer Shqipërinë në një eksportues të mundshëm të armatimeve brenda dekadës.

“Ambicia jonĂ« Ă«shtĂ« qĂ« brenda vitit 2030 ne tĂ« kemi edhe eksporte ushtarake tĂ« markĂ«s “Made in Albania” dhe nga ana tjetĂ«r sigurisht qĂ« ushtria jonĂ« tĂ« fillojĂ« tĂ« pajiset edhe me mjete ushtarake tĂ« markĂ«s “Made in Albania’’. – EDI RAMA KRYEMINISTËR I SHQIPËRISË, 03.04.2024

Ky premtim politik Ă«shtĂ« pasuar me disa hapa. Qeveria miratoi ligjin pĂ«r krijimin e njĂ« shoqĂ«rie shtetĂ«rore qĂ« do tĂ« merret ekskluzivisht me prodhimin dhe tregtimin e armĂ«ve, municioneve dhe pajisjeve ushtarake. ShoqĂ«ria “KAYO” sh.a., e themeluar mĂ« vonĂ« atĂ« vit, u ngarkua me misionin pĂ«r tĂ« rilindur njĂ« industri tĂ« zhdukur.

Që në muajt e parë të ekzistencës së saj, KAYO mori nën administrim hapësirat fizike të tre uzinave historike të vendit si Uzina e Lëndëve Plasëse në Mjekës, Uzina Mekanike në Gramsh dhe tani është në proces të marrjes edhe të Kombinatit Mekanik në Poliçan. Njëkohësisht me Vendim të Këshillit të Ministrave, KAYO-s iu transferuan edhe ish-Uzina e pjesëve të ndërtimit të automjeteve në Tiranë si dhe ish-uzina e përpunimit të bakrit në Rubik.

GjatĂ« kĂ«saj kohe KAYO i tha Faktojes se ka firmosur pesĂ« memorandume mirĂ«kuptimi me kompani ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« mĂ«dha qĂ« janĂ« aktorĂ« nĂ« nivel global pĂ«r prodhimin e teknologjive dhe sistemeve ushtarake. Por pĂ«rmbajtja e kĂ«tyre memorandumeve mbetet konfidenciale pĂ«r shkak tĂ« marrĂ«veshjeve tĂ« konfidencialitetit dhe sekretit industrial dhe se ato do tĂ« bĂ«hen publike nĂ« momentin e krijimit tĂ« shoqĂ«rive tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta pĂ«r nisjen e aktivitetit prodhues – sqaron KAYO.

Ndërkohë, qeveria ka ndarë një sërë fondesh për të mbështetur këtë ringjallje industriale. Deri tani, janë alokuar 440 milionë lekë në dy drejtime: nga njëra anë, për të shlyer borxhet historike të uzinave ndaj punonjësve dhe bashkive, dhe nga ana tjetër, për të themeluar strukturën ligjore dhe organizative të KAYO-s. Në anën tjetër buxheti ka financuar edhe shpenzimet e vetë kompanisë. Për vitin 2024 janë disbursuar 150 milionë lekë nga buxheti i Ministrisë së Mbrojtjes për këtë ndërmarrje, ndërsa për vitin 2025 është parashikuar një shumë e njëjtë, e cila pritet të lëvrohet në muajt e ardhshëm sipas përgjigjes që Ministria e Financave dha për Faktojen.

Megjithatë, pyetjet e mëdha mbeten. A është e arritshme ambicia për të eksportuar armë shqiptare brenda pesë viteve të ardhshme?

PĂ«r kolonelin Dritan Demiraj, projekti ka rĂ«ndĂ«si kombĂ«tare dhe s ii tillĂ« Ă«shtĂ« i mirĂ«pritur, por propaganda nuk mjafton. “KĂ«rkohen investime serioze, profesionalizĂ«m dhe transparencĂ« qĂ« mungon, si dhe bashkĂ«punim me kompani tĂ« shquara”, thotĂ« ish-Ministri i BrendshĂ«m, Demiraj. Ai thekson se projekti duhet tĂ« nisĂ« me prodhimin e armatimit tĂ« kĂ«mbĂ«sorisĂ«, veshmbathjeve dhe logjistikĂ«s sĂ« Forcave tĂ« Armatosura. “Brenda 2-3 viteve, me investime serioze, kjo Ă«shtĂ« e realizueshme”, vlerĂ«son ai.

NĂ« fakt, pĂ«rpjekjet e deritanishme tĂ« KAYO-s pĂ«r tĂ« rilindur kĂ«tĂ« industri janĂ« kufizuar tek puna pĂ«r tĂ« themeluar njĂ« shkollĂ« fluturimi nĂ« VlorĂ« — e cila pritet tĂ« pĂ«rgatisĂ« pilotĂ«, instruktorĂ« dhe teknikĂ« – tek negociimi pĂ«r prodhimin apo pĂ«rshtatjen e mjeteve motorrike tĂ« posaçme apo tek prodhimi i veshjeve dhe aksesorĂ«ve ushtarakĂ«.

Nga ana e tij, ish-komandanti i Forcave Detare, kapiteni i rangut tĂ« parĂ« Artur Meçollari, e sheh industrinĂ« ushtarake jo vetĂ«m si element tĂ« sigurisĂ«, por edhe si mundĂ«si ekonomike. Ai ngre dyshime nĂ« lidhje me qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« e politikave tĂ« mbrojtjes nĂ« ShqipĂ«ri. Si shembull sjell shkĂ«putjen e bashkĂ«punimit me kompani si “Lockheed Martin” – kompania qĂ« ndĂ«rtoi dhe mirĂ«mbajti sistemin e vĂ«zhgimit tĂ« hapĂ«sirĂ«s ajrore dhe detare – dhe “Damen Shipyards” – kompania holandeze e prodhimit tĂ« anijeve – duke vĂ«nĂ« kĂ«shtu nĂ« pikĂ«pyetje besueshmĂ«rinĂ« e vendit nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare.

“VetĂ«m njĂ« vit pas marrjes sĂ« detyrĂ«s, ministri VĂ«ngu ka riorientuar tĂ« gjitha partneritetet, duke ulur ndjeshĂ«m besueshmĂ«rinĂ« e ShqipĂ«risĂ« tek partnerĂ«t strategjikĂ« dhe duke cĂ«nuar gatishmĂ«rĂ«n operacionale.”, thotĂ« kapiten Meçollari, i cili paralajmĂ«ron se pa bashkĂ«punime tĂ« fuqishme dhe qĂ«ndrueshmĂ«ri politike, projekti nuk mund tĂ« ecĂ« pĂ«rpara.

Në aspektin buxhetor, Shqipëria ka përmbushur angazhimin e saj ndaj NATO-s për të shpenzuar 2% të Prodhimit të Brendshëm Bruto për mbrojtjen, një standard që u arrit të përmbushet për herë të parë në vitin 2024. Në projektbuxhetin e vitit 2025, Ministria e Mbrojtjes parashikohet të marrë 52.6 miliardë lekë, që përbëjnë pikërisht këtë 2%.

PavarĂ«sisht ksaj, kapĂ«rcimi drejt eksportit mbetet njĂ« sfidĂ« e madhe nĂ« kĂ«ndvĂ«shtrimin e Artur Meçollarit pasi tregu global i armatimeve Ă«shtĂ« i rregulluar rreptĂ«sisht dhe i ndikuar nga zhvillimet gjeopolitike. “ShqipĂ«ria nuk mund ta ringjallĂ« industrinĂ« pa partnerĂ« tĂ« fuqishĂ«m, dhe mĂ« parĂ« duhet tĂ« rifitojĂ« besueshmĂ«rĂ«n si vend serioz dhe i sigurtĂ«â€, pĂ«rfundon Meçollari.

Sipas Demirajt, ShqipĂ«ria duhet t’i kthejĂ« sytĂ« edhe nga vendet e rajonit pĂ«r bashkĂ«punime pasi sipas tij “potenciali ekziston jo vetĂ«m pĂ«r tĂ« mbuluar nevojat e ShqipĂ«risĂ«, por edhe pĂ«r tĂ« eksportuar armĂ« tĂ« kĂ«mbĂ«sorisĂ«, dhe nĂ« tĂ« ardhmen edhe sisteme luftarake si dronĂ« apo artileri, duke bashkĂ«punuar me vende si Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Kroacia”. Edhe Meçollari thekson se “ShqipĂ«ria dhe Kosova duhet tĂ« bashkĂ«punojnĂ« pĂ«r nevojat e pĂ«rbashkĂ«ta nĂ« modernizimin dhe pajisjen e strukturave respektive dhe shmangjen e konkurencĂ«s midis tyre.

Por qeveria dhe Ministria e Mbrojtjes duhet tĂ« jenĂ« seriozĂ«, vlerĂ«son Demiraj, pasi e vetmja mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« futesh nĂ« tregjet ndĂ«rkombĂ«tare Ă«shtĂ« nĂ«pĂ«rmjet prodhimit tĂ« materialeve dhe armatimeve cilĂ«sore, qĂ« nĂ« ditĂ«t e sotme janĂ« lehtĂ«sisht tĂ« testueshme. PĂ«r momentin, pĂ«rpjekja duket mĂ« shumĂ« si njĂ« projekt industrial me vlerĂ« strategjike dhe simbolike, sesa njĂ« burim i afĂ«rt tĂ« ardhurash. Por nĂ« njĂ« kohĂ« kur siguria nĂ« EvropĂ« Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« sĂ«rish nĂ« pikĂ«pyetje dhe vendet kĂ«rkojnĂ« mĂ« shumĂ« diversifikim tĂ« burimeve tĂ« furnizimit, ShqipĂ«ria mund tĂ« gjejĂ« njĂ« vend nĂ« kĂ«tĂ« panoramĂ« tĂ« re — nĂ«se i çon deri nĂ« fund projektet qĂ« ka nisur.

The post Shqipëria synon rindërtimin e industrisë së armëve, me sytë nga tregu ndërkombëtar appeared first on Faktoje.al.

↗

Takimi Trump–Putin: Midis fakteve, spekulimeve dhe titujve tĂ« egzagjeruar

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Njoftimi se Donald Trump dhe Vladimir Putin kanë rënë dakord të takohen për të diskutuar luftën në Ukrainë prodhoi një valë lajmesh dhe titujsh sensacionalë në disa media shqiptare. Në shumë raste, theksi nuk është vendosur te faktet e konfirmuara, por te parashikime, interpretime dhe informacion i paverifikuar.

Shembulli mĂ« i spikatur Ă«shtĂ« titulli “MĂ« nĂ« fund po ndodh! Trump dhe Putin konfirmojnĂ« lajmin e madh! ÇfarĂ« e pret botĂ«n”.

Kush e lexon kĂ«tĂ« titull mund tĂ« mendojĂ« se Ă«shtĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje paqeje, apo edhe se lufta mund tĂ« ketĂ« pĂ«rfunduar. NĂ« realitet, i vetmi fakt i konfirmuar deri mĂ« tani Ă«shtĂ« se tĂ« dy liderĂ«t kanĂ« pranuar tĂ« zhvillojnĂ« njĂ« takim. Nuk ka asnjĂ« marrĂ«veshje tĂ« shpallur, asnjĂ« plan tĂ« detajuar pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s. Kjo, madje, shpjegohet edhe nĂ« tekstin e lajmit me titull tepĂ«r optimist dhe çorientues.

Lajme keqkuptuese dhe shpesh keqinformuese mbi këto zhvillime u shpërndanë edhe për aspekte të tjera të ndodhisë. Një prej tyre u nxit nga paqartësitë e deklaratave të vetë presidentit amerikan Donald Trump.

Disa media raportuan se Trump nuk do të takohej me Putin nëse ky i fundit nuk pranonte të takohej edhe me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky.

Kjo ishte deklarata e njĂ« zyrtari tĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, por qĂ« pa kaluar as njĂ« ditĂ«, zĂ«dhĂ«nĂ«sja e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, Karoline Levitt deklaroi se Trump ishte i hapur pĂ«r t’u takuar me Putin-in, edhe pse mĂ« e mira do tĂ« ishte njĂ« takim trepalĂ«sh. Kjo u konfirmua mĂ« vonĂ« edhe nga njĂ« deklaratĂ« publike e presentit Trump, i cili tha se “jo, ai [Putin] nuk duhet ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ«â€.

Pavarësisht këtij informacioni të përditësuar, lajmet në disa media online në Shqipëri mbeten të papërditësuara dhe ende përmbajnë informacionin e vjetër, tashmë të kundërshtuar nga vetë presideni Trump.

Një tjetër detaj i takimit për të cilin u shpërnda dezinformim në media, ka qenë vendi i mundshëm i takimit.

Putin përmendi Emiratet e Bashkuara Arabe si një vendtakim të mundshëm, por disa tituj e paraqitë sikur ky vendim është marrë dhe konfirmuar nga të dyja palët.

KĂ«shtu pĂ«r shembull mediat Shqiptare njoftuan nĂ« 7 Gusht se “Takimi me Trump, Putin zbulon vendin ku do tĂ« kryhen bisedimet pĂ«r paqen nĂ« UkrainĂ«

Në të vërtetë, asnjë njoftim zyrtar nuk konfirmoi vendndodhjen deri dy ditë më vonë. Dhe ajo ishte Alaska.

Një tjetër informacion i pakonfirmar dhe i shpërndarë në media të ndryshme shqiptare ishte ai për një plan të supozuar nga kampi i Trump, sipas të cilit Rusia do të ndalte luftën në këmbim të mbajtjes së territoreve të pushtuara dhe heqjes së sanksioneve nga SHBA dhe BE. Kjo informatë, e botuar fillimisht nga një gazetë polake, nuk është verifikuar nga burime të tjera dhe mbetet e pakonfirmuar.

NdĂ«rkohĂ« nĂ« njĂ« deklaratĂ« publike, presidenti amerikan Donald Trump deklaroi se ai do tĂ« mundohet qĂ« territoret e UkrainĂ«s tĂ« pushtuara nga Rusia t’i kthehen pas ukrainasve. NĂ« anĂ«n tjetĂ«r, Zelensky e ka refuzuar vazhdimisht çdo plan qĂ« i jep MoskĂ«s territore tĂ« pushtuara, çka e bĂ«n edhe mĂ« tĂ« diskutueshme mundĂ«sinĂ« e njĂ« marrĂ«veshjeje tĂ« tillĂ«.

Sipas Ledion Krisafit, ekspert për marrëdhënie ndërkombëtare, takimi mes Trump dhe Putin mund të shërbejë për të fituar kohë nga ana e Rusisë. Ai vëren se Kremlini e sheh Trump-in si mundësinë më të mirë, krahasuar me eurpianët, për të marrë shumicën e kërkesave që ata kanë në lidhje me Ukrainën.

NĂ« anĂ«n tjetĂ«r – vijon Krisafi – Putin mund ta pĂ«rdorĂ« kĂ«tĂ« takim si njĂ« mjet pĂ«r tĂ« shmangur veprimet e padĂ«shiruara tĂ« Trump ndaj RusisĂ« dhe pĂ«r tĂ« projektuar njĂ« imazh tĂ« gatishmĂ«risĂ« pĂ«r dialog, pa pasur realisht synim tĂ« ndalĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« fazĂ«. Nga ana tjetĂ«r, edhe Trump mund ta paraqesĂ« takimin si njĂ« hap drejt paqes.

Në fund, rezultati që Ledion Krisafi parashikon nuk është ai që Trump trumpeton.

“Nuk mendoj qĂ« rusĂ«t kanĂ« qĂ«llim tĂ« ndalojnĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« stad, edhe nĂ«se shumica e kĂ«rkesave tĂ« tyre plotĂ«sohen. QĂ«llimi i tyre Ă«shtĂ« shpartallimi i kombit ukrainas dhe kjo arrihet duke vazhduar kĂ«tĂ« luftĂ« tĂ« ngadaltĂ« nĂ« dukje por qĂ« po e sfilit dhe bluan UkrainĂ«n.” – pĂ«rmbyll Krisafi.

Takimi i Trump dhe Putin për të folur mbi luften në Ukrainë u trajtua gjerësisht në media pasi përbën një nga çështjet më me interes në zhvillimet gjeopolitike botërore. Raportimi i saktë i informacioneve dhe verifikimi i tyre është thelbësor për të përmbushur misionin e informimit të publikut. Përfitimi nga situata e luftës në Ukrainë duke përdorur tituj keqinterpretues apo raportimi i deklaratave të njëanshme si fakte të kryera, vetëm çorienton lexuesit dhe ul besimin e tyre tek mediat.

The post Takimi Trump–Putin: Midis fakteve, spekulimeve dhe titujve tĂ« egzagjeruar appeared first on Faktoje.al.

↗

Shqipëria nuk i ka mbyllur procedurat për blerjen e dy avionëve zjarrfikës siç deklaroi ministri Vëngu

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

NĂ« njĂ« kohĂ« kur ShqipĂ«ria po kalon njĂ« situate dramatike pĂ«r shkak tĂ« zjarreve tĂ« favorizuara nga temperatuarat ekstremisht tĂ« larta dhe avionĂ«t zjarrĂ«fikĂ«s tĂ« ardhur nga vendet e BE-sĂ« nga flota e Mekanizmit tĂ« Mbrojtjes Civile po ndihmojnĂ« ShqipĂ«rinĂ« tĂ« pĂ«rballojĂ« situatĂ«n, zyrtarĂ«t e lartĂ« duket se po “fshihen” pas propagandĂ«s duke maskuar tĂ« vĂ«rtetĂ«n mbi shkallĂ«n e pĂ«rgatitjes shtetĂ«rore pĂ«r emergjenca tĂ« tilla.

 MĂ« 29 korrik 2025, Ministri i Mbrojtjes Pirro VĂ«ngu deklaroi publikisht se “janĂ« alokuar fondet, kemi buxhetin dhe kemi realizuar edhe procedurĂ«n pĂ«r blerjen e dy avionĂ«ve zjarrfikĂ«s”. Kjo deklaratĂ« erdhi fill pas publikimit nga Faktoje tĂ« njĂ« artikulli ku dokumentohej se qeveria shqiptare nuk e kishte mbajtur premtimin pĂ«r tĂ« siguruar dy avionĂ« zjarrfikĂ«s pĂ«r sezonin e zjarreve nĂ« verĂ«n 2025.

Por sa e vërtetë është kjo deklaratë?

ÇfarĂ« thotĂ« Ministria e Mbrojtjes?

Pas kësaj deklarate Faktoje u interesua për më shumë detaje përmes një kërkese për informacion. Në përgjigjen e saj zyrtare për Faktoje, Ministria e Mbrojtjes sqaroi se nuk bëhet fjalë për avionë zjarrfikës, siç pretendoi ministri Vëngu, por për avionë shumërolësh, të cilët do të pajisen edhe me kapacitete për fikjen e zjarreve nga ajri. Këta avionë nuk janë të dedikuar për emergjenca civile apo shuarje zjarresh, por do të kenë gjithashtu funksione ushtarake.

Për më tepër, në kundërshtim me deklaratën e ministrit që pretendonte përfundimin e procedurës së blerjes, Ministria e pranoi se procesi është ende në zhvillim:

“Blerja e kĂ«tyre avionĂ«ve Ă«shtĂ« nĂ« proces, i cili po shkon drejt pĂ«rfundimit.”

– Ministria e Mbrojtjes pĂ«r Faktoje

Gjithashtu, Ministria nuk dha informacione mbi koston e kĂ«tyre avionĂ«ve, si dhe refuzoi tĂ« tregojĂ« afatet se kur do tĂ« merren nĂ« dorĂ«zim ato, duke u justifikuar me klasifikimin “pĂ«r qĂ«llime ushtarake”.

Një histori që përsëritet

Kjo nuk është hera e parë që Ministria e Mbrojtjes i referohet këtyre avionëve shumërolësh si zgjidhje për përballimin e zjarreve. Në shtator 2024, në një tjetër përgjigje për Faktoje, institucioni parashikonte se avionët do të viheshin në funksion në fund të vitit 2025 ose fillim të vitit 2026.

Pra, edhe një vit më vonë, nuk ka ndryshuar as statusi i procedurës dhe as mungesa e transparencës.

Për këtë arsye, Faktoje e kategorizon deklaratën e ministrit Pirro Vëngu si të pavërtetë.

Në një kohë kur vendi përballet çdo verë me dhjetëra vatra aktive zjarri dhe një sistem të kufizuar menaxhimi të emergjencave, nevojitet më shumë transparencë dhe përgjegjshmëri në komunikimin publik, e jo deklarata që nuk qëndrojnë përballë fakteve.

Rama justifikon situatën

Menjëherë pas publikimit të artikullit nga Faktoje.al, Kryeministri Edi Rama reagoi në rrjete sociale duke shmangur përgjegjësinë direkte dhe duke vendosur debatin në një perspektivë më të gjërë. Ai theksoi se zjarret nuk zgjidhen vetëm me një apo dy avionë zjarrfikës dhe se Shqipëria ka më shumë mjete ajrore këtë vit se çdo vit tjetër, falë mbështetjes nga Mekanizmi Europian dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.

Rama bëri krahasime me vendet e tjera, duke treguar se edhe Greqia, Italia, Turqia dhe Spanja përballen me zjarre të shumta, pavarësisht kapaciteteve të tyre. Ai nënvizoi gjithashtu se parandalimi i shkaqeve të zjarreve dhe menaxhimi strategjik janë po aq të rëndësishëm sa reagimi emergjent, duke sugjeruar se fokusimi vetëm tek numri i avionëve nuk ofron zgjidhje të plotë.

Ky artikull u rishikua duke shtuar reagimin e Kryeministrit Edi Rama mbi situatën e zjarreve dhe perspektivën e qeverisë.

The post Shqipëria nuk i ka mbyllur procedurat për blerjen e dy avionëve zjarrfikës siç deklaroi ministri Vëngu appeared first on Faktoje.al.

↗

Nisma rajonale për menaxhimin e zjarreve në Ballkanin Perëndimor

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Zjarret në peizazh përbëjnë një kërcënim serioz dhe një sfidë gjithnjë në rritje për rajonin e Ballkanit Perëndimor, duke lënë pasoja afatgjata në ekosisteme, komunitete dhe ekonomi. Përmes koordinimit të përmirësuar rajonal dhe veprimit të përbashkët nga ministritë kompetente, Programi për Menaxhimin e Zjarreve në Peizazh në Ballkanin Perëndimor hedh themelet për rritjen e ndërgjegjësimit publik mbi rreziqet nga zjarret në peizazh dhe forcimin e qëndrueshmërisë së peizazhit përmes menaxhimit të qëndrueshëm të ekosistemit.

NĂ« vend qĂ« tĂ« mbĂ«shtetet vetĂ«m nĂ« qasjet tradicionale qĂ« fokusohen ekskluzivisht te shuarja e zjarreve, programi zbaton konceptin e menaxhimit tĂ« integruar tĂ« zjarreve nĂ« peizazh — duke nxitur bashkĂ«punimin ndĂ«rsektorial, forcimin e kapaciteteve vendore dhe ndĂ«rtimin e peizazheve tĂ« qĂ«ndrueshme qĂ« janĂ« nĂ« gjendje tĂ« pĂ«rballen nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive me kĂ«rcĂ«nimet nga zjarret.

Parandalimi është kryefjala e kësaj nisme, me synimin për të siguruar një menaxhim të qëndrueshëm të burimeve natyrore në mënyrë që të mbrohen njëkohësisht njerëzit dhe ekosistemet. Qëllimi është krijimi i peizazheve dhe komuniteteve të qëndrueshme ndaj zjarrit, të cilat do të vazhdojnë ta çojnë përpara këtë nismë edhe në të ardhmen, në nivel rajonal.

Nisma rajonale mbështetet nga Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, si partner strategjik dhe përfshin aktivitete edukative, zhvillim politikash dhe angazhim praktik në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.

Natyra Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«si e pĂ«rbashkĂ«t, dhe çdo hap drejt parandalimit bĂ«n njĂ« ndryshim tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m. Mbi 95% e zjarreve tĂ« peizazheve nĂ« rajon shkaktohen nga pakujdesia njerĂ«zore — njĂ« fakt qĂ« tregon qartĂ« se zgjidhjet janĂ« nĂ« duart tona. Programi bĂ«n thirrje pĂ«r ndĂ«rgjegjĂ«sim, pjesĂ«marrje dhe pĂ«rgjegjĂ«si kolektive pĂ«r tĂ« mbrojtur peizazhet tona dhe pĂ«r tĂ« siguruar njĂ« tĂ« ardhme tĂ« sigurt pĂ«r brezat qĂ« vijnĂ«. PĂ«rmes pĂ«rpjekjeve tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta dhe njĂ« vizioni afatgjatĂ«, mund tĂ« ndjekim njĂ« qĂ«llim ambicioz, por tĂ« arritshĂ«m: zero zjarre tĂ« shkaktuara nga faktorĂ« njerĂ«zorĂ«.

Falë mbështetjes së vazhdueshme dhe partneritetit me Ministrinë e Turizmit dhe Mjedisit, kjo nismë po ndërton një themel të fortë për ndikim afatgjatë dhe të qëndrueshëm në rajon. Ne besojmë fort se një veprim i vetëm mund të ndryshojë gjithçka.

The post Nisma rajonale për menaxhimin e zjarreve në Ballkanin Perëndimor appeared first on Faktoje.al.

↗

Vendimi për pagën minimale 500 euro nuk është miratuar ende

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Në fushatën zgjedhore të 11 majit, kryeministri Edi Rama e nisi garën me një shifër premtuese për qytetarët: 500 euro. Kaq do të bëhet paga minimale në Shqipëri, sipas tij, deri në vitin 2026. 

Hapi i parë drejt përmbushjes së këtij premtimi, miratimi i vendimit nga Këshilli i Ministrave.

“NĂ« qershor do ta bĂ«jmĂ« pagĂ«n minimale 500 euro dhe do tĂ« hyjĂ« nĂ« efekt nga janari i 2026-Ă«s”, njoftoi kryeministri Rama pak pĂ«rpara zgjedhjeve, duke shtuar se kjo rritje do tĂ« ndodhĂ« pa vendosur “asnjĂ« taksĂ« shtesĂ«â€ pĂ«r biznesin nĂ« 18 muajt e parĂ«. NjĂ« premtim i lehtĂ« dhe i kuptueshĂ«m pĂ«r tĂ« gjithĂ« votuesit.

Por dy muaj pas zgjedhjeve të 11 majit, kur tymi i fishekzjarreve elektoralë është shuar, Faktoje vendosi të verifikojë nëse është hedhur ndonjë hap konkret drejt realizimit të këtij premtimi.

Për të marrë përgjigje, dërguam një kërkesë për informacion pranë Këshillit të Ministrave, për të kuptuar nëse vendimi,  i njoftuar se do të merrej në qershor, është miratuar.

PĂ«rgjigjja erdhi qartĂ« dhe shkurt: “Deri tani nuk ka asnjĂ« akt tĂ« miratuar lidhur me rritjen e pagĂ«s minimale nĂ« 500 euro”

Pra deri në fund të korrikut premtimi mbetet vetëm në arkivin e fjalimeve të kryeministrit.

Rritja e pagës minimale është premtim i përsëritur i kryeministrit, i cili përpara zgjedhjeve vendore 2023 tha se paga minimale do të shkonte 450 euro. Ky premtim nuk u mbajt dhe paga minimale ende sot është rreth 400 euro. 

Zgjedhjet parlamentare të 2025-ës sollën një rast të ri për ta përdorur pagën minimale si kartë elektorale. Premtimi, këtë herë për 500 euro deri tani ka mbetur, (siç ndodh shpesh në politikën shqiptare), një kapitull entuziast i fushatës zgjedhore, që duket se nuk ka kaluar ende në letrat e administratës.

Afati i përmendur nga kryeministri, (janari i vitit 2026),  ende mund të përmbushet. Por deri tani, aktet zyrtare të premtuara mungojnë. Për këtë arsye premtimin e kryeministrit për miratimin në qershor të vendimit për pagën minimale 500 euro e konsiderojmë të pambajtur.

The post Vendimi për pagën minimale 500 euro nuk është miratuar ende appeared first on Faktoje.al.

↗

Shqipëria hap grup-kapitullin e fundit me BE-në? Bashkimi Europian: Jo plotësisht

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

MĂ« 23 korrik, rrjetet sociale tĂ« qeverisĂ« shqiptare u pĂ«rmbytĂ«n nga njĂ« valĂ« entuziazmi zyrtar. Ministri i JashtĂ«m Igli Hasani shpalli njĂ« arritje historike: ShqipĂ«ria, sipas tij, kishte “hapur tĂ« gjithĂ« kapitujt e negociatave” me Bashkimin Europian.

NĂ« njĂ« video tĂ« publikuar nga Kryeministria, qytetarĂ«t u informuan se hapja e “grupkapitullit 5”, qĂ« pĂ«rfshin bujqĂ«sinĂ« dhe kohezionin, do tĂ« sjellĂ« modernizim tĂ« sektorit, ndihmĂ« pĂ«r fermerĂ«t dhe standarde mĂ« tĂ« larta tĂ« sigurisĂ« ushqimore. Kryetarja e Kuvendit shkoi mĂ« tej, duke deklaruar se ky zhvillim “pĂ«rmbyll çeljen e tĂ« gjithĂ« kapitujve tĂ« negociatave”.

Por, kur premtimet e politikës përballen me faktet, realiteti shpesh del të jetë më i ndërlikuar.

ÇfarĂ« thotĂ« Bashkimi Europian?

NĂ« pĂ«rgjigje tĂ« njĂ« kĂ«rkese zyrtare pĂ«r informacion nga “Faktoje”, Delegacioni i Bashkimit Europian nĂ« TiranĂ« ofroi njĂ« panoramĂ« tĂ« qartĂ« tĂ« progresit tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« procesin e negociatave.

Shqipëria deri tani ka hapur negociatat e anëtarësimit për katër grupe kapitujsh.

Deri më tani, sipas Delegacionit, janë hapur vetëm katër nga gjashtë grupkapitujt e parashikuar në metodologjinë e re të zgjerimit:

Ndërsa grupi Grup-kapitulli 4 (Agjenda e gjelbër dhe lidhshmëria e qëndrueshme) dhe Grup-kapitulli 5 (Burimet, bujqësia dhe kohezioni) mbeten ende të pahapura.

DakordĂ«sia s’ështĂ« hapje

Mospërputhjet mes deklaratave të zyrtarëve të lartë shqiptar dhe delegacionit europian në Tiranë duket se vijnë për shkak të interpretimit të një akti diplomatik. Dakordësia e vendeve anëtare të BE-së për të ftuar Shqipërinë të paraqesë pozicionin negociues për Cluster-in 5. Ky është një hap i rëndësishëm, por jo i barazvlefshëm me hapjen formale të grupkapitullit, thekson Blerjana Bino nga qendra SciDev për Faktoje.

“Hapja formale dhe zyrtare ndodh vetĂ«m pas dorĂ«zimit tĂ« Pozicionit Negociues [dokument ku qeveria sqaron qartĂ« ku qĂ«ndron aktualisht vendi nĂ« lidhje me kriteret e kĂ«rkuara nga BE-ja, cilat reforma janĂ« ndĂ«rmarrĂ« deri tani, cilat do tĂ« ndĂ«rmerren nĂ« tĂ« ardhmen dhe si planifikon ShqipĂ«ria tĂ« plotĂ«sojĂ« standardet e BE], vlerĂ«simit pozitiv nga Komisioni Evropian dhe miratimit unanim nga KĂ«shilli i BE-sĂ« nĂ« njĂ« KonferencĂ« NdĂ«rqeveritare” – Blerjana Bino, SciDev.

Sipas metodologjisë së zgjerimit, një grupkapitull konsiderohet i hapur vetëm pas përfundimit të Konferencës Ndërqeveritare, për të cilin nuk ka ende një datë. Deri atëherë, hapja është vetëm një projekt politik në pritje.

Kronologji politike vs. kronologji zyrtare

Tendenca e qeverisĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rshpejtuar kronologjinĂ« e progresit europian tĂ« vendit nuk Ă«shtĂ« e re. NĂ« njĂ« vend ku integrimi europian Ă«shtĂ« kauzĂ« e mbĂ«shtetur gjerĂ«sisht nga publiku, retorika optimiste politike ofron njĂ« valĂ« tĂ« shpejtĂ« miratimi popullor – edhe kur nuk mbĂ«shtetet nga faktet.

MegjithatĂ«, pĂ«r tĂ« qenĂ« tĂ« saktĂ« dhe tĂ« pĂ«rgjegjshĂ«m ndaj qytetarĂ«ve, dallimi mes dakordĂ«sisĂ« pĂ«r nisjen e negociatave dhe hapjes formale tĂ« kapitujve nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« detaj teknik – Ă«shtĂ« njĂ« tregues i maturisĂ« institucionale dhe saktĂ«sisĂ« nĂ« komunikim.

Transparenca dhe qartësia e komunikimit publik mbi statusin real të negociatave është kyç për informimin e qytetarëve mbi kompleksitetin e procesit dhe shmangien e keqkuptimeve, pritshmërive jorealiste dhe mosbesimit ndaj procesit, thekson Blerjana Bino.

Faktoje kontaktoi edhe Ministrinë e Jashtme e cila në përgjigje të kërkesës për informacion konfirmoi se Shqipëria ka hapur deri tani katër nga gjashtë grupkapitujt e negociatave për antarësim me Bashkimin Europian.

Përfundimi: Po, progres ka. Por jo të gjithë grup-kapitujt janë hapur.

ShqipĂ«ria ka bĂ«rĂ« hapa tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«rpara nĂ« procesin e integrimit europian dhe ka hapur zyrtarisht katĂ«r nga gjashtĂ« grupkapitujt duke iu afruar synimit pĂ«r tĂ« mbyllur hapjen e tĂ« gjithĂ« grup-kapitujve brenda vitit 2025, premtim ky i dhĂ«nĂ« gjatĂ« fushatĂ«s elektorale pĂ«r zgjedhjet parlamentare tĂ« 11 majit. Por, deklaratat e zyrtarĂ«ve tĂ« lartĂ« qĂ« pretendojnĂ« se “tĂ« gjithĂ« kapitujt janĂ« hapur” janĂ« tĂ« pasakta dhe çorientuese.

NĂ« mungesĂ« tĂ« njĂ« Konference NdĂ«rqeveritare pĂ«r grup-kapitujt 4 dhe 5, procesi mbetet i papĂ«rfunduar. E vĂ«rteta Ă«shtĂ« se ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« afĂ«r, por ende jo nĂ« pĂ«rfundim tĂ« hapjes sĂ« tĂ« gjithĂ« grup-kapitujve. Dhe Integrimi europian, ashtu si demokracia, Ă«shtĂ« njĂ« proces qĂ« kĂ«rkon mĂ« shumĂ« se vetĂ«m entuziazĂ«m – kĂ«rkon transparencĂ« dhe pĂ«rmbajtje. Ndaj nisur nga kĂ«to tĂ« dhĂ«na, deklaratĂ«n e ministrit tĂ« jashtĂ«m Igli Hasani se ShqipĂ«ria hapi negociatat pĂ«r grup-kapitullin e fundit tĂ« negociatave me BE-ne do e kategorizojmĂ« tĂ« pavĂ«rtetĂ«.

The post Shqipëria hap grup-kapitullin e fundit me BE-në? Bashkimi Europian: Jo plotësisht appeared first on Faktoje.al.

↗

Këto balena beluga nuk dolën në breg nga cunami në Japoni

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Pretendimi: Videoja tregon balenat e bardha që kanë dalë në breg pas cunamit në Rusi të datës 29 Korrik 2025

Përfundimi: Jashtë konteksti

NjĂ« video e publikuar nĂ« rrjete sociale qĂ« tregon katĂ«r balena tĂ« bardha (beluga) tĂ« bllokuara nĂ« breg tĂ« detit, ndĂ«rsa dy persona pĂ«rpiqen t’i ndihmojnĂ« duke i lagur me ujĂ«, Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« 31 korrik me pĂ«rshkrimin: “Balenat dalin nĂ« breg nĂ« Japoni pas tĂ«rmetit tĂ« fuqishĂ«m nĂ« Rusi qĂ« shkaktoi cunami
”

Pretendimi ngjall besueshmĂ«ri – veçanĂ«risht pasi mĂ« 29 korrik 2025, Rusia u godit vĂ«rtet nga njĂ« tĂ«rmet i fuqishĂ«m i ndjekur nga njĂ« cunami qĂ« arriti valĂ« deri nĂ« 3-4 metra. Por videoja qĂ« po shpĂ«rndahet nuk ka asnjĂ« lidhje me kĂ«tĂ« ngjarje.

Faktoje bëri një kërkimme motorin e kërkimit Google lens mbi pamjet e videos, dhe gjeti se ato janë publikuar për herë të parë më gusht 2023, pra thuajse dy vite përpara se tërmeti të ndodhte. Një version më i gjatë i videos është ngarkuar në YouTube më 16 gusht 2023, dhe është shpërndarë nga disa media ndërkombëtare dhe portale lokale ruse.

KĂ«rkimi me fjalĂ« kyçe çoi nĂ« raportimin e medias Newsweek, qĂ« konfirmon se pamjet janĂ« regjistruar nĂ« Lindjen e LargĂ«t tĂ« RusisĂ«, pranĂ« grykĂ«derdhjes sĂ« lumit Tigil, ku pesĂ« balena tĂ« bardha – katĂ«r tĂ« rritura dhe njĂ« kĂ«lysh – mbetĂ«n tĂ« bllokuara nĂ« breg. Ato u shpĂ«tuan nga peshkatarĂ« lokalĂ« qĂ« i mbajtĂ«n tĂ« lagura dhe i ushqyen me peshk deri sa u kthye vala.

Rusia u godit nga një tërmet i fortë më 29 korrik, me epiqendër në afërsi të rajonit të Kamçatkas. Autoritetet njoftuan për një cunami me valë deri në 4 metra, që preku disa zona të bregdetit Paqësor. Disa banorë u evakuuan, dhe dëmet materiale janë ende në vlerësim. Deri tani nuk ka raportime zyrtare që lidhin ndonjë fenomen të ngjashëm me baticat ose sjelljen e balenave në ato zona.

Videoja që shfaq balenat beluga në breg është autentike, por nuk ka asnjë lidhje me tërmetin dhe cunamin e korrikut 2025. Ajo i përket një ngjarjeje të vitit 2023 dhe është ripërdorur në kontekst të gabuar.

The post Këto balena beluga nuk dolën në breg nga cunami në Japoni appeared first on Faktoje.al.

↗

Policia gjermane nuk kontrollon brutalisht udhëtarët në trena

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Pretendimi: Videoja tregon kontrollet që policia bën në transportin publik në Berlin

Përfundimi: Jashtë konteksti

Një video e shpërndarë në rrjetet sociale tregon një situatë të tensionuar brenda një treni në Gjermani, ku udhëtarët duken duke ngritur duart në ajër, ndërsa policia e armatosur rëndë hyn në vagon.

PĂ«rshkrimi i videos qĂ« qarkullon nĂ« gjuhĂ«n shqipe Ă«shtĂ«: “Berlin – kontrolle nĂ« transportin publik”, duke lĂ«nĂ« tĂ« kuptohet se kjo Ă«shtĂ« njĂ« praktikĂ« e zakonshme apo e pĂ«rsĂ«ritur e autoriteteve nĂ« mjetet e transportit publik nĂ« Berlin.

Me një kërkim në rrjet përmes Google Reverse Image Search, Faktoje arriti të verifikojë burimin dhe kontekstin e videos përmes mediave gjermane dhe gjeti se ky në fakt nuk ishte një kontroll rutinë, por një aksion special policor i zhvilluar më 4 korrik 2025 në stacionin Wannsee të linjës S-Bahn në Berlin, pas një denoncimi për një person të armatosur në tren.

Sipas raportimit të mediave gjermane, një dëshmitar kishte njoftuar policinë se kishte parë një person me armë në një nga vagonët e linjës S7 që udhëtonte drejt Potsdamit. Pas kësaj, policia federale dhe ajo e landit ndërhynë me forca të shumta dhe armë automatike për të siguruar trenin dhe për të arrestuar të dyshuarin. Në videon e plotë të publikuar nga mediat dallohet momenti kur pasagjerët evakuohen në panik dhe disa ngrejnë duart në shenjë bindjeje ndaj urdhrave të policisë.

Pas ndërhyrjes, rezultoi se alarmi ishte i rremë. I dyshuari ishte një person i veshur për një festival dhe arma që mbante ishte një lodër që ngjante shumë me një armë të vërtetë. Ai u ndalua, por më pas u lirua, dhe autoritetet po shqyrtojnë nëse do të ngrihen akuza për shkelje të ligjit mbi armët apo ndonjë kundërvajtje tjetër. Pretendimi se videoja paraqet një kontroll të zakonshëm të transportit publik në Berlin është i pavërtetë dhe i nxjerrë jashtë kontekstit. Shpërndarja e kësaj videoje me përshkrime të pasakta mund të kontribuojë në dezinformim dhe nxitje të panevojshme të frikës.

The post Policia gjermane nuk kontrollon brutalisht udhëtarët në trena appeared first on Faktoje.al.

↗

Kosova u mburr me ushtrinë në Veri, por nuk modifikoi imazhet

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Raportimet mediatike në Kosovë për një tragjedi në liqenin e Ujmanit morën trajta qesharake kur vëmendja u spostua jo më tek ngjarja e rëndë e një të riu që humbi jetën në liqen, por tek propaganda e qeverisë Kurti dhe më pas akuzat e pabaza për modifikim të fotografive.

Një publikim në rrjetin social Facebook nga Ministri i Mbrojtjes së Kosovës, Ejup Maqedonci, i cili njoftonte ndërhyrjen e njësive të specializuara të zhytjes dhe kërkim shpëtimit të Forcave të Sigurisë së Kosovës për kërkimin e trupit të një 33 vjeçari shqiptar të mbytur në liqenin e Ujmanit në Zubin Potok, u përdor për shkëmbim akuzash propagandistike dhe për karrema klikimesh.

LĂ«vizja VetĂ«vendosje publikoi nĂ« rrjetin social Facebook njoftimin e ministrit Maqedonci, duke e titulluar “FSK pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« si ushtri nĂ« veri tĂ« vendit”. Kjo ngjalli reagime tĂ« shumta nĂ« KosovĂ«, duke e akuzuar VetĂ«vendosjen pĂ«r propagandĂ« tĂ« panevojshme, pas dĂ«shmive nga ish- punonjĂ«s tĂ« FSK-sĂ« qĂ« kujtuan njĂ« operacion tĂ« ngjajshĂ«m tĂ« vitit 2015.

Por ishte njĂ« tjetĂ«r detaj qĂ« krijoi tymnajĂ« dhe dezinformim nĂ« media. NĂ« imazhet e pĂ«rzgjedhura nga ministri Maqedonci pĂ«r t’u shpĂ«rndarĂ« nĂ« rrjetin social Facebook, dukeshin vetĂ«m makinat e FSK, jo ato tĂ« KFOR qĂ« i shoqĂ«ronin nĂ« kĂ«tĂ« operacion nĂ« zonĂ«n me shumicĂ« serbe.

Shpejt në rrjet u shpërnda edhe një imazh tjetër tejet i ngjashëm me atë të shpërndarë nga Maqedonci. Por ky imazh i dytë tregon në pamje edhe makina të KFOR-it.

*Imazhi i shpërndarë nga ministri Maqedonci
*Imazhi i shpĂ«rndarĂ« si “provĂ«â€ qĂ« fotoja e ministrit Maqedonci Ă«shtĂ« manipuluar

Kaq mjaftoi për të nisur akuza për manipulim të imazheve me qëllim propagandën nga qeveria e Kosovës. Sipas kërkimit të Faktoje rezulton se akuza për manipulim të imazhit është publikuar fillimisht nga gazetari Lirim Mehmetaj.

Por do të kishte mjaftuar një kërkim në rrjet për të gjetur burimin e këtyre fotografive për të kuptuar se në fakt nuk bëhet fjalë për modifikim të imazheve.

Media në Kosovë Kallxo publikoi në rrjetin e saj social Facebook një album me fotografi në orën 8:40 min të datës 29 Korrik ku qartësisht duken të dy imazhet e mësipërme.

Madje kjo verifikohet më tej edhe nga videoja e shpërndarë nga Kallxo, ku plani i parë është pikërisht imazhi i shpërndarë nga ministri i mbrojtjes Maqedonci.

*Imazh i shkëputur nga video e shpërndarë nga gazetarët e Kallxo.com

Verifikimi nĂ«se ministri i ka manipuluar dhe modifikuar vĂ«rtetĂ« imazhet apo jo nuk ka qenĂ« qĂ«llimi kryesor i mediave qĂ« shpĂ«rndanĂ« kĂ«tĂ« pretendim. Ndaj, keqinformimi – i nxitur nga etja pĂ«r tĂ« “zbardhur” njĂ« gĂ«njeshtĂ«r qeveritare propagandistike – u pĂ«rhap me shpejtĂ«si nĂ« media.

Vërtetësia e dy imazheve u konfirmua sërisht nga vetë gazetari i Kallxo, Artan Hamiti në një video ku shpjegonte se ishte ai autori i të dy imazheve dhe se asnjë prej tyre nuk është i manipuluar. Pavarësisht kësaj, mediat që shpërndanë lajmin dezinformues vijojnë të mbajnë në rrjet lajmin e tyre të pandryshuar.

E ndërsa lëvizja Vetëvendosje e përdori rastin për të ndërtuar narrativë triumfaliste mbi praninë e FSK në Veri, kjo ishte lehtësisht e mbështetur nga faktet dhe dëshmitë e ish-pjesëtarëve të FSK-së. Reagime lidhur me këtë pati edhe nga përfaqësitë e Gjermanisë dhe Francës në Kosovë, të cilat kërkuan mospolitizimin, respektin dhe mirënjohjen e merituar për forcat e KFOR duke përshëndetur mediat të cilat e pasqyruan qartë rolin e tyre në operacionin për gjetjen e trupit të të riut të mbytur në Ujman.

PĂ«rzgjedhja e imazheve nga ministri Maqedonci – qĂ« dukshĂ«m kĂ«rkonte tĂ« mbĂ«shteste kĂ«tĂ« narrativĂ« tĂ« VetĂ«vendosjes – u bĂ« subjekt pĂ«r pĂ«rhapje tĂ« informacioneve tĂ« pavĂ«rteta dhe keqinformuese duke errĂ«suar edhe mĂ« shumĂ« pamjen, nĂ« vend qĂ« tĂ« ndriçonte tĂ« vĂ«rtetĂ«n. NĂ« fund tĂ« fundit, propagandĂ«s i duhet kujdesi po aq sa kritikĂ«s – pĂ«rndryshe, lexuesit humbasin mundĂ«sinĂ« pĂ«r tu informuar me fakte.

The post Kosova u mburr me ushtrinë në Veri, por nuk modifikoi imazhet appeared first on Faktoje.al.

↗

Shqipëria nuk ka asnjë avion zjarrfikës, ndonëse u premtuan të paktën dy

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

Në një vend ku zjarret kanë shkatërruar qindra mijëra hektarë tokë në dekadën e fundit, premtimet politike për përforcimin e flotës ajrore me avionë zjarrfikës nuk janë çështje retorike, por çështje jetike. Megjithatë premtimi i bërë nga kryeministri Edi Rama gjatë fushatës elektorale të vitit 2025, se Shqipëria do të kishte dy avionë zjarrfikës të gatshëm për sezonin veror, rezulton i pambajtur.

“Flota jonĂ« ajrore do tĂ« ketĂ« nĂ« dispozicion duke filluar nga kjo verĂ«, janĂ« bĂ«rĂ« marrĂ«veshjet, dy avionĂ« zjarrfikĂ«s nĂ« gatishmĂ«ri pĂ«r ne pa pritur qĂ« tĂ« vijnĂ« nga njĂ« vend apo nga njĂ« vend tjetĂ«r” , tha kryeministri gjatĂ« fushatĂ«s elektorale nĂ« 29 Mars 2025.

Vera erdhi, zjarret nisën, por Shqipëria ende nuk ka asnjë avion zjarrfikës.

Një kërkesë për informacion që Faktoje i drejtoi Ministrisë së Mbrojtjes konfirmon zyrtarisht se, ndryshe nga sa u premtua, Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë nuk disponojnë asnjë avion zjarrfikës. Në përgjigjen e kthyer zyrtarisht, ministria njofton thjesht:

“Ju informojmĂ« se Forcat e Armatosura tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« (FARSH) aktualisht nuk disponojnĂ« avionĂ« zjarrfikĂ«s.”

E në fakt për zjarret aktive në vend avionët zjarrfikës erdhën nga vendet e Bashkimit Europian në kuadër të programit EU Solidarity.

GjatĂ« ditĂ«ve tĂ« fundit flakĂ«t kanĂ« pĂ«rfshirĂ« zona tĂ« ndryshme tĂ« ShqipĂ«risĂ« si Delvina, Bulqiza, Borshi, Lukova, Kanina, Berati dhe Pusteci. Agjencia KombĂ«tare e Mbrojtjes civile njoftoi mĂ« 28 Korrik se “gjatĂ« 24 orĂ«ve tĂ« fundit janĂ« evidentuar 34 vatra zjarri nga tĂ« cilat 17 janĂ« ende aktive, 6 janĂ« nĂ«n monitorim dhe 11 janĂ« shuar”.

Mungesa e avionëve zjarrfikës është denoncuar edhe nga kreu i institutit për Bashkitë e Shqipërisë, Agron Haxhimali, sipas të cilit Shqipëria është i vetmi vend në rajon që nuk disponon asnjë avion apo helikopter të dedikuar për shuarjen e zjarreve nga ajri.

Premtimi i ricikluar për avionë zjarrfikës

Premtimi për avionë zjarrfikës nuk është i ri për qeverinë socialiste. Ai është një riciklim i deklaratave të mëparshme.

Në janar të vitit 2023, ministri i atëhershëm i Mbrojtjes, Niko Peleshi, njoftoi publikisht se Shqipëria po përgatiste dokumentacionin për blerjen e dy avionëve shumëfunksionalë, të përshtatshëm për ndërhyrje në raste zjarresh dhe për mbështetje agrokulturore.

“JanĂ« disa mjete mĂ« modeste nĂ« kosto, mĂ« tĂ« manovrueshme dhe mĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme pĂ«r situatat tona tĂ« zjarreve,” u shpreh ministri Peleshi asokohe.

Pyetjet që ngrihen nga kjo mospërputhje mes deklaratave politike dhe realitetit janë disa. Sa ka kushtuar dështimi për të pajisur vendin me avionë zjarrfikës në kohë? Sa sipërfaqe mund të ishte shpëtuar? Sa jetë njerëzish dhe burimesh janë vënë në rrezik për shkak të mungesës së logjistikës ajrore?

Në mungesë të transparencës, publiku nuk ka mundësi të gjykojë nëse vonesat janë për arsye financiare, burokratike apo thjesht për mungesë vullneti politik. Asnjë informacion për tendera, kontrata apo faza të prokurimit nuk është bërë publik deri më sot.

Nisur nga të dhënat, premtimi i bërë gjatë fushatës zgjedhore për vendosjen e dy avionëve zjarrfikës në dispozicion të flotës ajrore shqiptare konsiderohet i pambajtur.

The post Shqipëria nuk ka asnjë avion zjarrfikës, ndonëse u premtuan të paktën dy appeared first on Faktoje.al.

↗

Kapitali në hije: A është Shqipëria në shënjestër të financimit rus?

✇Faktoje
By: Jona Plumbi

NĂ« dukje, ShqipĂ«ria qĂ«ndron larg rrjedhave tĂ« errĂ«ta tĂ« kapitalit rus. NĂ« praktikĂ«, ekspertĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« se ky mund tĂ« jetĂ« vetĂ«m njĂ« iluzion i rehatshĂ«m. NdonĂ«se investimet ruse nĂ« territor janĂ« minimale dhe tĂ« padukshme nĂ« sipĂ«rfaqe, struktura tĂ« cunguara mbikĂ«qyrjeje, tregje tĂ« pambrojtura dhe njĂ« mjedis i lartĂ« informaliteti krijojnĂ« hapĂ«sira tĂ« rrezikshme pĂ«r depĂ«rtimin e kapitalit tĂ« padĂ«shiruar — pĂ«rfshirĂ« atĂ« me origjinĂ« nga Moska.

Nga Jona Plumbi

Në korrik 2025 komisioni i posaçëm parlamentar kundër dezinformimit dhe ndërhyrjeve të huaja miratoi stratëgjinë në bazë të të cilës do të zbatojë punën e tij. Kryetari i Komisionit, Erion Braçe, e quajti luftën ndaj dezinformimit dhe ndërhyrjes së huaj keqdashëse një prioritet kombëtar që kërkon vëmendje në nivelin më të lartë legjislativ. Ndërsa grupi i ekspertëve pranë këtij komisioni përgatiti disa propozime për mbrojtjen ndaj ndikimeve të huaja, ku përfshihet ngritja e një platforme bashkëpunimi ndërmjet bankave si dhe komunikimin mes institucioneve financiare.

KĂ«tĂ« shqetĂ«sim e kanĂ« edhe ekspertĂ«t e ekonomisĂ« me tĂ« cilĂ«t Faktoje bisedoi lidhur me rrezikun e mundshĂ«m qĂ« i kanoset ShqipĂ«risĂ« pĂ«r ndĂ«rhyrjen e parasĂ« “sĂ« pisĂ«t” nga vende keqdashĂ«se si Rusia. Edhe pse sot pĂ«r sot ShqipĂ«ria duket se nuk Ă«shtĂ« shumĂ« e ekspozuar ndaj kapitalit rus, rreziku qĂ«ndron.

Në kërkim të gjurmëve të padukshme

“ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« mĂ« pak e ekspozuar ndaj kapitalit rus se vendet e tjera tĂ« rajonit,” thotĂ« Ilir Brasha, ekspert ekonomie pĂ«r Faktoje. Ai thekson se pĂ«r momentin nuk ka tĂ« dhĂ«na konkrete pĂ«r investime direkte tĂ« fshehura nga Rusia. NjĂ« kĂ«rkim nĂ« databazĂ«n Open Corporates tregon vetĂ«m 43 biznese me origjinĂ« ruse tĂ« regjistruara nĂ« vend, dy prej tĂ« cilave themeluar nĂ« vitin 2023. Por kjo nuk do tĂ« thotĂ« se gjithçka Ă«shtĂ« nĂ« rregull.

“Problemi qĂ«ndron pikĂ«risht tek mungesa e gjurmimit tĂ« pĂ«rfituesve pĂ«rfundimtarĂ« tĂ« investimeve,” shpjegon Brasha. ParatĂ« ruse mund tĂ« vijnĂ« jo nĂ« mĂ«nyrĂ« direkte, por pĂ«rmes kompanive tĂ« ndĂ«rmjetme, juridiksioneve offshore, apo partnerĂ«ve qĂ« operojnĂ« nga parajsa fiskale.

Eduart Gjokutaj shpjegon pĂ«r Faktoje se sektorĂ«t mĂ« tĂ« rrezikuar pĂ«r infiltrimin e kapitalit rus janĂ« ndĂ«rtimi, tregu i pasurive tĂ« paluajtshme, energjia, minierat dhe turizmi rural. “PikĂ«risht aty ku ka informalitet tĂ« lartĂ« dhe mbikĂ«qyrje tĂ« dobĂ«t, aty mund tĂ« penetrojĂ« kapitali i huaj me interesa tĂ« errĂ«ta,” analizon Gjokutaj.

Sipas tij tregu i pasurive të paluajtshme është tejet i pambrojtur dhe veçanërisht zonat turistike si Saranda, Vlora, Lezha, Shkodra apo Tirana shihen si mënyra idelae për të legalizuar fonde të dyshimta.

Arben Malaj, njĂ« nga ekspertĂ«t qĂ« dha propozime nĂ« komisionin pĂ«r dezinformimin dhe ndĂ«rhyrjet e huaja nĂ« kuvendin e ShqipĂ«risĂ«, thekson edhe nevojĂ«n pĂ«r tĂ« “skanuar” tĂ« gjithĂ« ato biznese qĂ« nĂ« dukje e kanĂ« njĂ« problem.

“Bizneset aktuale qĂ« janĂ« nĂ« fushĂ«n e lojĂ«rave tĂ« fatit dhe nĂ« ndĂ«rtim aty ku ka, se nuk duhet t’i biem nĂ« qafĂ« askujt kot, aty ku ka flamuj tĂ« kuq tĂ« ngritur, duhet tĂ« skanohen dhe ta mbrojmĂ« ekonominĂ« tonĂ« nga paratĂ« kriminale”, tha Malaj.

Pikat e dobëta të shtetit

Edhe pse Shqipëria ka përditësuar legjislacionin për të qenë në përputhje me direktivat e Bashkimit Europian, institucionet e saj mbeten të papërgatitura për të ndaluar kapitalin e kamufluar. Gjokutaj gjykon se Agjencia e Inteligjencës Financiare (AIF) funksionon me kapacitete të kufizuara dhe nuk disponon mjete të avancuara të analizës. Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) ushtron mbikëqyrje kryesisht formale, ndërsa Drejtoria e Tatimeve nuk ka akses të plotë mbi të dhënat e transaksioneve ndërkombëtare.

EkspertĂ«t vlerĂ«sojnĂ« se nĂ« mungesĂ« tĂ« njĂ« sistemi pĂ«r verifikimin e pĂ«rfituesve fundorĂ« tĂ« kapitalit, gjurmimi bĂ«het gati i pamundur. Mekanizmi i vetĂ«m qĂ« duhet tĂ« funksionojĂ« pĂ«r tĂ« identifikuar lidhjet me vendet e sanksionuara si Rusia, Ă«shtĂ« ai i pronĂ«sisĂ« pĂ«rfundimtare – dhe ai mungon.

NjĂ«kohĂ«sisht “ShqipĂ«ria nuk aplikon kontrolle tĂ« forta pĂ«r kapitalin qĂ« vjen nga juridiksione offshore, si Qipro, Malta apo Ishujt VirgjĂ«r, ku fshihet shpesh pronĂ«sia”, vlerĂ«son Gjokutaj.

Një tjetër portë që Shqipëria ka lënë hapur për ndërhyrje të tilla është Ligji për Investimet Strategjike, vlerëson Gjokutajt. Ligji ofron përjashtime dhe përfitime të mëdha, pa hetim të thelluar mbi origjinën e fondeve, duke krijuar hapësirë për kapitalin që kërkon të fshehë gjurmët e veta.

Sot, ndikimi rus në ekonominë shqiptare duket i vogël dhe periferik. Por ekspertët paralajmërojnë se Shqipëria nuk duhet të mashtrohet nga kjo qetësi relative.

“Kapitali Ă«shtĂ« si uji – kĂ«rkon tĂ« rrjedhĂ« aty ku ka mĂ« pak pengesa,” thotĂ« Artan Gjergji, studiues i kapitalit dhe tregjeve financiare. Ai pĂ«rmend faktin se shumĂ« investime qĂ« shfaqen si evropiane apo nga Lindja e Mesme shpesh rezultojnĂ« me struktura pronĂ«sie qĂ« çojnĂ« tek kompani guackĂ« offshore, ku identiteti i investitorĂ«ve Ă«shtĂ« praktikisht i pakapshĂ«m.

Kjo mund të përbëjë një kërcënim serioz nëse flukset financiare nga Rusia fillojnë të devijojnë nga shtetet më të kontrolluara drejt vendeve si Shqipëria, ku kontrolli është më i brishtë.

ÇfarĂ« duhet bĂ«rĂ«?

ShqipĂ«ria e ka shmangur ekspozimin e drejtpĂ«rdrejtĂ«, pavarĂ«sisht pĂ«rpjekjeve pĂ«r hyrje tĂ« kapitalit kinez dhe rus nĂ« disa raste – pĂ«rfshirĂ« blerjen e Albpetrol nga Gazprom nĂ« vitin 2012 apo zotĂ«rimin e pĂ«rkohshĂ«m tĂ« Aeroportit “NĂ«nĂ« Tereza” nga njĂ« kompani kineze.

Ekspertët bien dakord për disa hapa urgjentë që duhet të ndërmarrë Shqipëria. Krijimi i një regjistri të detyrueshëm dhe publik të përfituesve përfundimtarë të çdo investimi të huaj është ai që i bën bashkë të gjithë ekspertët. Gjithashtu shkëmbimi në kohë reale i të dhënave mes institucioneve si AIF, Banka e Shqipërisë, AMF, DPT dhe SHISH është kyç në kndvështrimin e Eduart Gjokutajt.

Ligji pĂ«r Investimet Strategjike – i miratuar si ligj i pĂ«rkohshĂ«m por qĂ« ka pĂ«suar shtyrje tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme tĂ« afatit pĂ«r pĂ«rfundimin e tij – duhet tĂ« vendosĂ« filtra tĂ« fortĂ« mbi origjinĂ«n e kapitalit. Themelimi i njĂ« task-force tĂ« pĂ«rhershme pĂ«r hetimin e flukseve financiare tĂ« dyshimta nga vendet e sanksionuara dhe forcimi i rolit tĂ« bankave nĂ« raportimin dhe analizimin e transfertave ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« dyshimta Ă«shtĂ« njĂ« tjetĂ«r hap qĂ« duhet ndĂ«rmarrĂ« sipas ekspertĂ«ve.

PĂ«rfundim

NdĂ«rkohĂ« qĂ« flukset financiare nga Rusia nĂ« dukje janĂ« minimale nĂ« ShqipĂ«ri, ekspertĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« se nuk Ă«shtĂ« çështja “nĂ«se”, por “kur” do tĂ« tentohet njĂ« formĂ« mĂ« agresive e depĂ«rtimit. Pa njĂ« arkitekturĂ« mbrojtĂ«se tĂ« mirĂ«filltĂ«, ShqipĂ«ria rrezikon tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« hallkĂ«n e dobĂ«t tĂ« sigurisĂ« ekonomike nĂ« Ballkan.

Në një botë ku luftërat nuk bëhen më vetëm me armë, por me para, mosvëmendja ndaj kapitalit të padukshëm është një luks që Shqipëria nuk mund ta përballojë.

The post Kapitali në hije: A është Shqipëria në shënjestër të financimit rus? appeared first on Faktoje.al.

❌