Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 22 December 2025Main stream

Rivaliteti/ Firmat evropiane bien dakord për bashkimin e satelitëve për t’iu kundërvënë Starlink

22 December 2025 at 08:51

Grupet evropiane të hapësirës ajrore zbuluan një marrëveshje fillestare të enjten për të bashkuar aktivitetet e tyre të prodhimit të satelitëve që sjellin humbje, duke kombinuar forcat pas muajsh negociatash për t’iu kundërvënë rritjes marramendëse të rivalëve të udhëhequr nga Starlink i Elon Musk.

Marrëveshja e shumëpritur midis Airbus, Thales dhe Leonardo, synon të krijojë një sipërmarrje të re duke filluar nga viti 2027, në varësi të miratimit nga rregullatorët evropianë që kanë rezistuar ndaj lëvizjeve të tilla në të kaluarën.

Entiteti i ri pa emër do të punësojë 25,000 njerëz në të gjithë Evropën me të ardhura vjetore prej 6.5 miliardë eurosh (7.58 miliardë dollarë), bazuar në shifrat e vitit 2024, thanë kompanitë në një deklaratë.

Airbus do të mbajë 35%, ndërsa Thales dhe Leonardo do të mbajnë secila 32.5%, tha deklarata, duke shtuar se do të operojë nën kontroll të përbashkët “me një strukturë të ekuilibruar qeverisjeje”.

Kombinimi hapësinor pritet të gjenerojë miliona euro sinergji mbi të ardhurat operative në vit, duke filluar pas pesë vitesh, thanë kompanitë.

Me emrin e koduar “Projekti Bromo”, bisedimet midis tre grupeve hapësinore filluan vitin e kaluar në një përpjekje për të kopjuar modelin e bashkëpunimit të prodhuesit evropian të raketave MBDA, i cili është në pronësi të Airbus, Leonardo dhe BAE Systems.

Prodhuesit kryesorë të satelitëve në Evropë kanë konkurruar prej kohësh për të ndërtuar anije kozmike komplekse në orbitën gjeostacionare, por janë goditur nga mbërritja e satelitëve të vegjël të lirë në orbitën e ulët të Tokës.

Drejtorët ekzekutivë të tre kompanive thanë në një deklaratë të përbashkët, se bashkimi do të ndihmonte qeveritë të siguronin “autonominë e Evropës në të gjithë fushën strategjike hapësinore”.

Marrëveshja do të kombinojë aktivitetet e prodhimit dhe shërbimeve të Thales Alenia Space dhe Telespazio – dy sipërmarrje të përbashkëta midis Leonardo dhe Thales – si dhe biznese të ndryshme hapësinore dhe digjitale të Airbus, aktivitetet e mbetura hapësinore në pronësi të Leonardo dhe Thales SESO.

Kompanitë, të cilat tashmë kanë shkurtuar një total prej rreth 3,000 vendesh pune në hapësirë, nuk përmendën ndonjë shkurtim të mëtejshëm të vendeve të punës, por thanë se sindikatat do të konsultoheshin për projektin.

Reuters raportoi më parë këtë javë se tre grupet hapësinore kishin arritur një marrëveshje kornizë mbi një bashkim të propozuar të bizneseve të tyre satelitore.

Marrëveshja midis tre kompanive – secila prej të cilave ka pasur periudha marrëdhëniesh të vështira në të kaluarën – u shpëtua pasi burime të njohura me çështjen thanë se bisedimet kishin hasur pengesa në qeverisje dhe vlerësim gjatë verës./abcnews.al

SHBA, Roja Bregdetare “shigjeton” një tjetër anije cisternë nafte në brigjet e Venezuelës

22 December 2025 at 08:38

Zyrtarët e Rojës Bregdetare Amerikane thanë se po “ndjekin” një anije cisternë nafte në ujërat ndërkombëtare pranë Venezuelës, sipas raportimeve të medias, duke shënuar veprimin e dytë të tillë gjatë fundjavës dhe të tretin brenda javës së kaluar.

Sipas mediave amerikane, një zyrtar tregoi se cisterna është subjekt i sanksioneve, por nuk i dha vendndodhjen e saktë të anijes.

Një zyrtar gjithashtu konfirmoi ndjekjen e së dielës për Associated Press dhe tha se ajo përfshinte “një anije të flotës së errët të sanksionuar që është pjesë e shmangies së paligjshme të sanksioneve nga Venezuela”.

Donald Trump kohët e fundit kishte deklaruar një “bllokadë” që synonte të gjitha cisternat e naftës të sanksionuara që udhëtonin drejt ose jashtë Venezuelës.

Fushata e presidentit amerikan për të rritur presionin mbi presidentin autoritar venezuelian Nicolás Maduro ka përfshirë një prani të forcuar ushtarake amerikane në rajon, së bashku me më shumë se dy duzina sulme ushtarake kundër anijeve në Oqeanin Paqësor dhe Detin e Karaibeve pranë vendit të Amerikës së Jugut.

Këto sulme kanë rezultuar në të paktën 100 vdekje./abcnews.al

Britani e Madhe, mbi 41 000 emigrantë kaluan kanalin La Mansh në 2025

22 December 2025 at 08:10

Më shumë se 41 000 emigrantë kanë kaluar kanalin e La Mansh me varka të vogla këtë vit. Rreth 803 emigrantë ndërmorën udhëtimin e rrezikshëm në 13 gomone nga Francën veriore, gjatë natës së të premtes dhe deri të shtunën.

Numri i përgjithshëm i kalimeve në La Mansh për vitin 2025 ka arritur në 41 455 persona.

Kalimet e së shtunës përbëjnë numrin më të madh të emigrantëve që nga 8 tetori, ku vetëm në një ditë kaluan 1 075 refugjatë.

Gjithashtu, ky ishte një numër rekord kalimesh për një ditë në dhjetor, krahasuar me të dhënat që shtrihen deri në vitin 2018.

Dhjetori është, tradicionalisht një nga muajt më të qetë për kalimet në La Mansh, për shkak të temperaturave të ulëta, dukshmërisë së dobët dhe motit me stuhi që e bën udhëtimin veçanërisht të vështirë.

Numri më i madh i mbërritjeve të regjistruara në muajin dhjetor ka arritur në 3 254, në vitin 2024.

Rreth 2 163 persona kanë mbërritur deri më tani, në dhjetor.

Këtë javë, Gjermania miratoi një ligj të ri që ndëshkon trafikantët e qenieve njerëzore me deri në 10 vjet burg për përpjekjen për të sjellë emigrantë në Britaninë e Madhe.

Ndryshimi i ligjit, i cili do të hyjë në fuqi para fundit të vitit, synon t’u japë më shumë kompetenca zbatuesve të ligjit dhe prokurorëve, dhe të rrisë shkëmbimin e informacionit midis Britanisë së Madhe dhe Gjermanisë.

Ndërkohë, Franca planifikon të ndalojë anijet e vogla në det përpara se ato të marrin emigrantë që shkojnë në Britaninë e Madhe.

Yesterday — 21 December 2025Main stream

Aksident në Cerrik, makina përplas të moshuarën

21 December 2025 at 14:45

Një aksident rrugor është regjistruar këtë të diel rreth orës 14:05 në aksin rrugor Cërrik-Belsh. Një autoveturë ka përplasur një grua të moshuar, e cila po kalonte rrugën në vijat e bardha nga njëra anë në tjetrën.

Sipas të dhënave paraprake, drejtuesja e mjetit dyshohet se nuk ka qenë e vëmendshme në momentin e ngjarjes, duke përplasur të moshuarën dhe duke i shkaktuar plagë të rënda. Si pasojë e goditjes, e dëmtuara ka humbur edhe ndjenjat.

Menjëherë pas aksidentit, autoambulanca dhe shërbimet e policisë, të njoftuara nga dëshmitarë të ngjarjes, kanë mbërritur në vendngjarje. E moshuara është transportuar drejt spitalit për ndihmë mjekësore, ndërsa policia ka nisur hetimet për zbardhjen e plotë të rrethanave të aksidentit.

A po i dëmton inteligjenca artificiale aftësitë e të menduarit?

21 December 2025 at 14:35

Cila ishte gjëja e fundit që i kërkuat një chatbot me inteligjencë artificiale të bënte për ju? Ndoshta i kërkuat të hartonte një ese, apo një analizë të thellë të të dhënave, sipas BBC.

Disa ekspertë shqetësohen se realizimi i detyrave nga IA-ja do të thotë që truri juaj po punon më pak – dhe madje mund të dëmtojë aftësinë e të menduarit dhe zgjidhjen e problemeve.

Instituti i Teknologjisë në Masaçusets (MIT) publikoi këtë vit, një studim që tregonte se njerëzit që përdorën ChatGPT për të shkruar ese – treguan më pak aktivitet në rrjetet e trurit të lidhura me përpunimin kognitiv gjatë kryerjes së ushtrimit.

Këta njerëz gjithashtu nuk mund të përshkruanin esetë e tyre aq lehtë sa personat që nuk përdorën një chatbot të inteligjencës artificiale.

Hulumtuesit thanë se studimi tregoi një rënieje të aftësive të të nxënit.

Të gjithë 54 pjesëmarrësit u rekrutuan nga MIT dhe universitetet aty pranë. Aktiviteti i tyre i trurit u regjistrua duke përdorur elektroencefalografi (EEG), e cila përfshin vendosjen e elektrodave në kokë.

Disa nga kërkesat e pjesëmarrësve përfshinin pyetjen ndaj IA-së për të përmbledhur pyetjet e eseve, për të gjetur burime, si dhe për të përmirësuar gramatikën.

IA-ja u përdor gjithashtu për të gjeneruar dhe artikuluar ide – por disa përdorues menduan se ajo nuk ishte shumë e mirë në këtë.

IA-ja e bën shumë të lehtë gjetjen e përgjigjeve

Universiteti “Carnegie Mellon” dhe “Microsoft” zbuluan se aftësitë e njerëzve për zgjidhjen e problemeve mund të zvogëloheshin nëse ata bëheshin shumë të varur nga IA-ja.

Ata anketuan 319 punonjës të mjekësisë që përdorën mjete IA për punët e tyre të paktën një herë në javë.

Ata shqyrtuan 900 shembuj të detyrave të dhëna për IA-në, duke filluar nga analizimi i të dhënave për njohuri të reja deri te kontrolli nëse puna përmbushte rregulla të caktuara.

Studimi zbuloi se besimi më i lartë në aftësinë e IA-së për të kryer një detyrë lidhej me përpjekje më të vogla të të menduarit të rëndësishëm.

Ndërsa GenAI mund të përmirësojë efikasitetin e punonjësve, ai mund të pengojë angazhimin e rëndësishëm. me punën dhe potencialisht mund të çojë në mbështetje të tepruar afatgjatë në inteligjencën artificiale dhe aftësi të reduktuar për zgjidhjen e pavarur të problemeve.

Nxënësit e shkollave në Britaninë e Madhe u anketuan në mënyrë të ngjashme për një studim të botuar në tetor nga “Oxford University Press” (OUP).

Ai zbuloi se gjashtë në 10 nxënës mendonin se IA-ja kishte ndikuar negativisht në aftësitë e tyre në lidhje me punën shkollore.

Pra, me shpërthimin masiv të përdorimit të inteligjencës artificiale, a rrezikojnë të dobësohen aftësitë tona njohëse?

“Jo domosdoshmërisht”, tha Dr. Alexandra Tomescu, një specialiste e inteligjencës artificiale gjenerative në OUP e cila punoi në anketën shkollore.

“Hulumtimi ynë na tregon se nëntë në 10 studentë thonë se IA-ja i ka ndihmuar të zhvillojnë të paktën një aftësi të lidhur me detyrat shkollore – qoftë zgjidhja e problemeve, kreativiteti apo rishikimi.

“Por në të njëjtën kohë, rreth një e katërta thonë se përdorimi i IA-së ua bëri shumë të lehtë kryerjen e punës”, shtoi ajo.

ChatGPT, e cila ka më shumë se 800 milionë përdorues aktivë javorë – sipas shefit Sam Altman, ka publikuar një set prej 100 pyetjesh për studentët, të dizajnuara për t’i ndihmuar ata të përfitojnë sa më shumë nga teknologjia.

Por, Prof. Wayne Holmes, i cili kryen studime të rëndësishme të inteligjencës artificiale dhe arsimit në |University College London” (UCL), tha se kjo nuk ishte e mjaftueshme.

“Duhet të bëhen shumë më tepër kërkime akademike rreth efekteve të mjeteve të IA-së në të nxënë – përpara se nxënësit dhe studentët të nxiten për t’i përdorur ato”, tha ai.

“Sot nuk ka prova të pavarura në shkallë të gjerë për efektivitetin e këtyre mjeteve në arsim, ose për sigurinë e tyre, apo edhe për idenë se ato kanë një ndikim pozitiv”, tha Holmes.

Prof. Holmes theksoi hulumtimin rreth atrofisë konjitive, ku aftësitë dhe shkathtësitë e dikujt përkeqësohen pas përdorimit të inteligjencës artificiale.

“Ky ka qenë një problem për radiologët që përdorin mjete të inteligjencës artificiale për t’i ndihmuar të interpretojnë rrezet X para se të diagnostikojnë pacientët”, tha ai.

Një studim nga Shkolla Mjekësore e Harvardit, i publikuar vitin e kaluar, zbuloi se ndihma e inteligjencës artificiale përmirësoi performancën e disa klinicistëve, por dëmtoi të tjerët për arsye që studiuesit nuk i kuptojnë plotësisht.

Prof. Holmes ka frikë se studentët, qofshin në shkollë apo universitet, mund të bëhen shumë të varur nga inteligjenca artificiale duke mos zhvilluar aftësitë themelore që ofron një arsim.

Franca mirëpret gatishmërinë e Putin për të zhvilluar bisedime me Macron

21 December 2025 at 14:20

Presidenca franceze mirëpriti gatishmërinë e Moskës për të zhvilluar bisedime me presidentin Emmanuel Macron, duke sinjalizuar se detajet e mëtejshme do të përcaktohen në ditët në vijim.

Pallati Elize njoftoi se gatishmëria e presidentit rus Vladimir Putin për të biseduar me Macronin është “e mirëpritur” dhe se Parisi do të vendosë për detajet “në ditët në vijim”, sipas transmetuesit francez BFMTV.

Reagimi erdhi pasi zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, i tha të shtunën vonë agjencisë ruse të lajmeve RIA se Putin është i gatshëm të angazhohet në dialog me Macronin.

Macron u tha gazetarëve pas takimit të Këshillit Evropian të premten se do të “bëhej sërish e dobishme” që ai dhe evropianët të flasin me Putinin, në vazhdën e përpjekjeve aktuale të SHBA-së për t’i dhënë fund luftës mes Moskës dhe Kievit.

“Mendoj se ne, evropianët dhe ukrainasit, kemi interes të gjejmë një kornizë për t’u rikthyer në këto diskutime në mënyrë të duhur. Përndryshe, përfundojmë duke folur mes nesh, ndërsa negociatorë të tjerë shkojnë më vete për të biseduar me rusët, gjë që nuk është optimale” tha Macron.

Mbappe barazon legjendën CR7/ Real, ylli madrilen arrin në 59 gola në një vit kalendarik

21 December 2025 at 13:35

Nuk ishte fitorja që pritej. Tifozët ende nuk janë të kënaqur me Realin, përkundrazi, por gjithsesi ata përjetuan barazimin e një rekordi në “Santiago Bernabeu”.

Kilian MBape shënoi në fitoren 2-0 ndaj Seviljes dhe arriti në 59 gola të një viti kalendarik, aq sa është niveli më I lartë që ka mbërritur ndonjë yll merenges.

Në 2013, 59 rrjeta kishte shënuar Kristiano Ronaldo.

Kapiteni I Francës mund ta kishte thyer rekordin nëse do të kishte realizuar dy herë, por Sevilja ishte rival I fortë dhe ishte pozitiv fakti që ai arriti ta tundte rrjetën.

Fitore mes vërhsëllimash, – ishte titulli I pamëshirshëm I “Markës”, që ka në kopertinë Mbapenë që feston si Ronaldo, e vazhdon: Mbape barazon rekordin e portugezit në një triumph gri të Madridit”.

“Shumë gola dhe shumë vërshëllima, – titullon e përditshmja tjetër madrilène, “AS”, – Mbape barazon 59 golat e Kristianos dhe ia dedikon atij rekordin”.

Goli tjetër për ekipin e trajnerit Shabi Alonso u shënua nga Xhud Belingham, madje ishte I pari, në fitoren 2-0 në La Liga.

Reali ende shpreson për titullin, duke mos qenë shumë larg Barcelonës, ndonëse forma e deritanishme nuk ka qenë aspak bindëse.

 

Juventus, “zonjë” në Serie A / Skuadra bardhezi kalon testin e forcës, mundi 2-1 Romën

21 December 2025 at 13:32

Juventus gjen vazhdimësinë në Serie A me fitoren e dytë radhazi në kampionat. “Zonja e Vjetër” mundi 2-1 Romën, duke kaluar një test të vërtetë force, që e kthen sërish në garë për një vend në Champions League dhe pse jo në atë për titullin kampion.

Përveç suksesit, skuadra e drejtuar nga Luçiano Spalletti bëri një paraqitje të shkëlqyer nga një prej ekipeve më në formë të këtij sezoni.

Pas shumë përpjekjesh, të zotët e shtëpisë gjetën epërsinë vetëm në limitet e pjesës së parë.

Francisco Conceicao ndali topin në rrjetë në minutën e 44-rt.

Pas pushimit, rezultati qëndroi gjatë I pandryshuar.

Vetëm në minutën e 70, Openda dyfishoi shifrat, me golin e qetësisë për “Zonjën e Vjetër”.

Gjithsesi, Roma rihapi sfidën vetëm 5 minuta më vonë.

Baldanzi ngushtoi diferencën, por vetëm kaq.

Roma nuk arriti të prishë festën e Juventus dhe tifozëve të tij në “Allianz Stadium”, ndërsa me këtë fitore skuadra bardhezi ngitet në vendin e pestë të klasifikimit në Serie A, me vetëm një pikë larg zonës Champions.

Po ashtu, edhe diferenca me kryesuesit është zbutur ndjeshëm dhe nëse ruan ritmin shumë shpejt Juventus mund të kthehet bindshëm edhe në garën për titull.

Arsenal, tjetër hap drejt titullit/ “Topçinjtë” mundën 0-1 Everton dhe ruajnë kreun e Premier League

21 December 2025 at 13:29

Në futboll, e rëndësishme është fitorja. Pastaj nëse ajo vjen me spektakël dhe shumë gola, akoma më mirë. Këtë duket se e kanë kuptuar më së miri te Arsenal, që pas më shumë se dy dekadash pritje kanë të gjitha shanset për t’u kthyer te titulli kampion në Premier League.

“Topçinjtë” e Londrës fituan 1-0 në transfertën kundër Everton, duke ruajtur kreun e renditjes dhe duke hedhur një tjetër hap të rëndësishëm drejt objektivit më të rëndësishëm të sezonit.

Suksesi i skuadrës së Mikel Arteta u vendos nga një 11 metërsh I kthyer në gol nga Viktor Gyokeres.

Sulmuesi suedez, një nga notat stonuesë të Arsenal në këtë sezon mori përsipër penalltinë në minutën e 27-të, duke ndalur topin në rrjetë.

Kaq për pjesën e parë, ndërsa pas pushimit, “Topçinjtë” nuk arritën të mbyllnin ndeshjen, pavarësisht dominimit në të gjithë komponentët e lojës.

Londinezët mbajtën bindshëm topin në këmbët e tyre, ndërsa provuan në të gjitha mënyrat të dyfishonin shifrat, por pa sukses.

Nga ana tjetër, Everton nuk u ngjit asnjëherë në nilevin e duhurt për të rrezikuar epërsinë minimale të rivalëve.

Në fund, e gjithë festa ishte për Arsenal, që mban vendin e parë në renditjen e përgjithshme të Premier League, me dy pikë më shumë se ndjekësit më të afërt dhe rivalët e mëdhenj të Manchester City.

Vrenozi lë protestën për Big Brother/ Militanti simbol i PD: Tani pres Ramën për kafe

21 December 2025 at 13:07

TIRANË- Një lajm i keq për doktorin, vetëm 1 ditë para protestës kombëtare të së hënës. Revolta ka humbur pa filluar, simbolin e saj. Superstari demokrat, Ilir Vrenozi, do të mungojë, por me arsye.

Mbrëmjen e së shtunës, ai u fut në shtëpinë e madhe të Big Brother VIP. Statusin e ka fituar si opozitari më i famshëm në rrjetet sociale.

Por, kjo nuk është një humbje e pakët për doktorin, pavarësisht se kohët e fundit Vrenozi, përveçse kritik ndaj Berishës, po ia bojkotonte foltoret modeste para Kryeministrisë.

Tashmë një më pak, dhe edhe për këtë fajin me siguri e ka Ervini dhe Grida. Por, pasi doktori ia dha duart, Salianji ka reflektuar.

Ndonëse nga organizimi i partisë është përjashtuar, ish-deputeti ka bërë thirrje publike për pjesëmarrje në protestë. Një shenjë kjo se, me shumë gjasë, do të jetë dhe vetë.

Salianji hyri në burg si hero dhe doli si tradhëtar. Të njëjtin fat, mesa duket, do të ketë edhe Ilir Vrenozi në izolimin e Big Brother.

“Kush do çuditet më shumë? Edi Rama. Ka 6 muaj më kërkon të pimë kafe. Gjithmonë ai është 1 hap para. Nuk çuditem edhe po erdhi.”

Zvicra “foli” shqip në minifutboll/ Mbahet edicioni i dytë i Kupës “Roha Eagles”

21 December 2025 at 12:56

Po flasim për atë që njihet si Sent Galen, në gjermanisht, pra edhe në gjuhën e zviceranëve vendas, Zankt Galen. Në këtë qendër të banuar mbi njëmijë e dyqind vjeçare, ndërtuar rreth njërës prej Katedraleve më të famshme të botës, sot monument I trashëgimisë kulturore I nivelit më të lartë mbrojtur nga UNESKO, në mes rreth 76 000 banorëve, jetojnë edhe qindra e mijëra shqiptarë.

Pikërisht, patriotët tanë nga Kosova, që jo vetëm kanë ndërtuar jetën si sipërmarrës të suksesshëm, por edhe janë bërë pjesë e traditës kultuore dhe sportive të qendrës më të madhe të Zvicrës lindore.

Njëri prej tyre, Leo Krasniqi, pronar dhe drejtor I përgjithshëm në kompaninë Roha Keramik, ka krijuar tashmë një turne futbolli në sallë, apo siç e quan ai, “futbolli I vogël”.

Leo është edhe pronari I klubit të futbollit, Roha Igëlls, ku rrokjet Roha janë për krahinën e Kosovës, Rogova e Hasit, e padyshim nuk mund të mungonte simboli I shqiponjës.

Turneu I mbajtur këto ditë në Sankt Galen quhej “Kupa Roha Igëlls”, dhe u organizua në bashkëpunim me klubin tjetër sportiv shqiptar,FC Besa, tek I cili kanë kontribuuar biznesmenët e suksesshëm Burim Kastrati dhe Muhamet Muki Krasniqi.

Janë ata, pronarë të fabrikës së prodhimi të dritareve “K2 Fenster AG”, që dhanë rreth 100 000 franga zvicerane apo më shumë për të dëmtuarit nga tërmeti I vitit 2019 në Shqipëri. Duke u kthye tek turneu “Roha Igëlls Kap”, mund të themi me plot gojën se ky qytet zviceran foli shqip për dy ditë me radhë.

Leo Krasniqi foli paraprakisht për Abc News për turneun, sesi lindi ideja për të dhe çfarë statusi ka.

Shpërblimet, sipas tij, janë ndër më të mëdhatë në Europë, siç thotë Leo. Turneu u mbajt në Qendrën Atletike në Sankt Galen, Arena sportive e mbyllur e qytetit, dhe pati pjesëmarrje të gjerë.

Në edicionin e dytë morën pjesë plot 48 skuadra nga të katër anët jo vetëm të Zvicrës, por edhe të Ballkanit, Europës e më tej. Në konkurrim edhe skuadra si Bashkim Bujupi nga Kosova, apo Ilirians, ekipi I shqiptarëve të Zvicrës nga qyteti Friburg. Secili klub pagoi 500 franga zvicerane për pjesëmarrjen, ndërsa në total ishin disa qindra futbollistë të sallës, kryesisht amatorë, ndërsa pati edhe skuadra të formuara pikërisht për këtë turne.

Objektivi ishte për të arritur deri në 60 skuadra apo më shumë, por kjo mbetet për t’u bërë herën e ardhshme. Pjesëmarrja ishte e kënaqshme në tribunat e Qendrës Atletike, ku nuk munguan shqiptarë, zviceranë apo edhe njerëz të kombësive të tjera. Nuk mund të mungonte një shfaqje artistike e Ansamblit të këngëve dhe valleve popullore “Iliria” të Sankt Galenit.

Pas një gare të ashpër, me dhjetëra ndeshje, në gjysmëfinale arritën një skuadër e krijuar nga kompania zvicerane “Fajnëns Skaj AG”, me pronarë shqiptarë, një ekip I krijuar nga kompania austriake “Tim Uork 24”, ekipi shqiptar “Bashkim Bujupi”, si dhe ekipi Ilirians I Friburgut.

Të dyja gjysmëfinalet ishin shumë të forta dhe u vendosën vetëm nga gjuajtjet e penalltive. Finalja pritej e ekuilibruar, por ndodhi krejt ndryshe. Skuadra “Finance Sky AG”, e krijuar nga futbollistë të sallës nga vende të ndryshme të Europës pati epërsi të thellë ndaj rivalit, Tim Uork 24, që kishte më shumë lojtarë me origjinë boshnjake, duke u bere fitues me merite me rezultatin 5-0, shifra që mund të kishin qenë më të thella.

Më I miri I finales ishte Nabil Al Kasun, lojtar me origjinë arabe.

“Padyshim që jam i lumtur sepse është hera e parë që jam në këtë turne. Këtu janë miqtë e mi nga Zvicra, dhe ata më ftuan. Unë luaj futboll në Holandë. Unë erdha dhe ne fituam. Ne jemi gati për turneun tjetër, vitin tjetër. Këtu morën pjesë shumë lojtarë të mirë. Çdo ndeshje ishte e vështirë, por ne luajtëm gjithmonë shumë mirë”.

“Finance Sky AG” u themelua nga kompania me të njëjtën emër, e cila ka disa pronarë me origjinë shqiptare nga Kosova si Arbër Palushi, Shqiprim Arllati apo Kastriot Bytyçi.

Pikërisht Shqiprimi foli për Abc News.

Organizatori, Leo Krasniqi, ishte padyshim I lumtur.

A doli gjithçka siç e priste? Pse të mos e kemi një turne të tillë në Shqipëri apo Kosovë? Në pritje të një turneu në Tiranë apo Prishtinë, edicioni i radhes pritet te mbahet ne shkurt 2026, nen organizimin e klubeve FC Besa dhe Roha Eagles.

Vijnë emigrantët, fluks në port/ Vlorë, qindra pasagjerë dhe automjete mbërrijnë për festat

21 December 2025 at 12:41

VLORË- Pamjet që shihni vijnë nga Porti i Vlorës, ku dhjetëra makina qëndrojnë në rradhë për të kaluar. Festat e fundvitit kanë sjellë fluks të lëvizjes së qytetarëve në Portin e Vlorës.

Mëngjesin e kësaj të diele kanë mbërritur në qytetin bregdetar rreth 700 pasagjerë dhe mbi 140 automjete me tragetin e linjës Brindisi–Vlorë, duke rritur ndjeshëm numrin e udhëtimeve drejt Shqipërisë për festat e fundvitit.

Sipas të dhënave zyrtare, edhe një ditë më parë në Portin e Vlorës kanë mbërritur rreth 300 pasagjerë.

Autoritetet portuale bëjnë me dije se lëvizjet pritet të vijojnë me intensitet edhe në ditët në vijim. Parashikohet që piku i fluksit të regjistrohet në datat 23–24 dhjetor, si dhe në periudhën 26–29 dhjetor, kur numri i udhëtarëve dhe automjeteve do të jetë më i lartë.

Përballë këtij fluksi, strukturat portuale dhe shërbimet përkatëse janë angazhuar për të garantuar përpunimin normal të pasagjerëve dhe mjeteve, si dhe për të shmangur vonesat apo problematikat gjatë procedurave të hyrje-daljeve./abcnews.al

Ky është Broja që duam/ Sulmuesi i Kombëtares realizon në elitën e futbollit anglez

21 December 2025 at 12:36

Shpresohet shumë të jetë çliruar përfundimisht. Po ashtu, që të mos pengohet nga lëndimet e vazhdueshme.

Armando Broja u kthye te goli në Premier Ligën e Anglisë pas më shumë se dy viteve.

Sulmuesi I kombëtares shqiptare shënoi në minutën e fundit në sfidën e elitës angleze duke I dhënë barazimin 1-1 skuadrës së tij, Bërnli në ndeshjen ndaj Bornmuthit.

Futbollisti kuqezi u aktivizua në minutën e 65-të, por kjo nuk e pengoi të ishte vendimtar dhe Bërnli shmangu humbjen e 7-të radhazi në kampionat, që do të kishte qenë një rekord.

Broja kishte shënuar në Premier Ligën angleze për herë të fundit në tetor të vitit 2023, ndërsa prej kohësh vuan për shkak të dëmtimeve.

Në janar 2024 realizoi në Kupën e Anglisë me Çelsin, ndërsa tek Fulhami dhe Evertoni nuk e pati këtë përvojë.

Shpresohet që ylli shqiptar të mos ketë probleme fizike, dhe që ky gol t’i japë më shumë besim për t’u kthyer në nivelet e dikurshme, kur cilësohej si një nga të rinjtë më të mirë në futbollin anglez.

Bërnli duket etapa e duhur për të ecur përpara dhe trajneri Skot Parker e ka vlerësuar se shqiptari është tani në formën më të mirë.

 

Sulm me armë zjarri në Afrikën e Jugut, të paktën dhjetë viktima dhe disa të plagosur

21 December 2025 at 11:40

Të paktën dhjetë persona u vranë dhe dhjetë të tjerë u plagosën në një sulm me armë zjarri në një tavernë në vendbanimin Bekkersdal, në perëndim të Johanesburgut, njoftoi sot policia e Afrikës së Jugut.

Sipas Korporatës Jugafrikane të Transmetimeve (SABC), sulmi ka ndodhur gjatë natës në tavernën “KwaNoxolo”, në zonën Tambo, kur persona të panjohur të armatosur hapën zjarr në mënyrë joselektive ndaj klientëve brenda lokalit dhe personave të mbledhur jashtë tij.

Të plagosurit u dërguan në spitale të afërta për trajtim. Policia konfirmoi fillimisht dhjetë viktima dhe bëri të ditur se efektivët mbetën në vendngjarje ndërsa hetimet po vazhdojnë.

Komisari i përkohshëm i Policisë së Gautengut, Fred Kekana, tha se janë angazhuar njësi të shumta policore.

“Jemi ende duke marrë deklarata. Ekipi ynë kombëtar për krime dhe menaxhim ka mbërritur. Po ashtu kanë ardhur ekipi provincial për menaxhimin e vendngjarjes, një ekip nga qendra lokale e evidencës kriminale, si dhe ekipet për hetimin e krimeve të rënda, inteligjenca e krimeve dhe detektivë provincialë”, deklaroi ai.

Inteligjenca amerikane vë në pikëpyetje aftësinë e Rusisë për të pushtuar Ukrainën

21 December 2025 at 11:06

Agjencitë amerikane të inteligjencës thuhet se nuk besojnë se Moska ka aftësinë për të pushtuar Ukrainën – një pretendim që ka ngjallur debat mes përpjekjeve të vazhdueshme të SHBA-së për të negociuar paqen në rajon, shkruan Kyiv Post.

Tulsi Gabbard, drejtoresha e Inteligjencës Kombëtare, theksoi se inteligjenca amerikane nuk e sheh Moskën si të aftë për të pushtuar Ukrainën, duke kundërshtuar drejtpërdrejt vlerësimet e aleatëve evropianë dhe të NATO-s në lidhje me qëllimet ruse.

Gabbard përdori mediat sociale të shtunën për të sfiduar narrativën mbizotëruese, duke pohuar se, “Luftënxitësit dhe mediat e tyre propaganduese po përpiqen përsëri të minojnë përpjekjet e presidentit Trump për të sjellë paqe në Ukrainë – dhe në të vërtetë në Evropë – duke pretenduar në mënyrë të rreme se ‘komuniteti i inteligjencës amerikane’ pajtohet dhe mbështet pikëpamjet e BE-së/NATO-s se qëllimi i Rusisë është të pushtojë/pushtojë Evropën”.

Ajo sqaroi më tej: “E vërteta është se ‘inteligjenca amerikane’ vlerëson se Rusia nuk ka as aftësinë për të pushtuar Ukrainën, e lëre më të ‘pushtojë dhe pushtojë’ Evropën”.

Pavarësisht deklaratave të Gabbard, raportet e tjera tregojnë një pamje më komplekse brenda aparatit të inteligjencës.

Duke cituar gjashtë burime të njohura me aktivitetet e inteligjencës amerikane, sugjeron se shumë analistë vazhdojnë të paralajmërojnë se Vladimir Putin synon të pushtojë të gjithë Ukrainën dhe të rimarrë territoret e mbajtura më parë nga Bashkimi Sovjetik.

Një burim vuri në dukje se vlerësimi më i fundit zyrtar i inteligjencës për këtë çështje u lëshua në fund të shtatorit.

Këto vlerësime të brendshme janë në kontrast të thellë me retorikën që vjen nga presidenti Trump dhe negociatorët e tij të paqes, të cilët pohojnë se Putin po kërkon një zgjidhje diplomatike të konfliktit.

Ndërsa administrata shpreh optimizëm, aleatët evropianë mbeten thellësisht skeptikë. Që nga pushtimi i vitit 2022, inteligjenca amerikane tradicionalisht ka mbajtur qëndrimin se ambiciet e Putinit shtrihen përtej kufijve të Ukrainës.

“Inteligjenca ka qenë gjithmonë se Putin dëshiron më shumë. Evropianët janë të bindur për këtë. Polakët janë absolutisht të bindur për këtë. Vendet baltike mendojnë se janë të parët”, tha Mike Quigley, anëtar i Komitetit të Inteligjencës së Dhomës së Përfaqësuesve.

Pavarësisht këtyre pikëpamjeve kontradiktore, Shtëpia e Bardhë mbetet e përqendruar në strategjinë e saj diplomatike.

Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë, ndërsa refuzoi të komentonte drejtpërdrejt mbi vlerësimet specifike të inteligjencës, deklaroi se “ekipi i presidentit ka bërë përparim të jashtëzakonshëm në lidhje me përfundimin e luftës”.

Ndërsa këto debate vazhdojnë në Uashington, rreziqet mbeten të larta në terren. Zyrtarët amerikanë dhe rusë pritet të takohen këtë fundjavë në Miami, duke shënuar një moment vendimtar në përpjekjet e administratës Trump për të negociuar një fund formal të armiqësive.

Zbardhet vrasja e Pavlin Prekës në Shkodër, arrestohen dy autorët e dyshuar

21 December 2025 at 10:19

SHKODËR- Policia e Shkodrës ka zbardhur vrasjen e Pavlin Preka, ngjarja e ndodhur më 27 shkurt 2025 në fshatin Guci e Re, ndërsa ka arrestuar dy persona të dyshuar si autorë të krimit.

Të arrestuarit janë Klaudio Lisaj, 20 vjeç, banues në fshatin Mgull, dhe Vasel Koçeku, 43 vjeç, banues në fshatin Hot i Ri. Ata akuzohen për veprat penale “Vrasja me paramendim”, e kryer në bashkëpunim, si dhe “Mbajtja pa leje dhe prodhimi i armëve, armëve shpërthyese dhe municionit”.

Sipas policisë, hetimet intensive çuan në identifikimin e autorësisë dhe zbardhjen e dinamikës së ngjarjes së rëndë./abcnews.al

Rama rrëfen takimin me Thaçin në Hagë: Burgosja e ish-krerëve të UÇK-së, një padrejtësi ulëritëse në zemër të Europës

21 December 2025 at 10:15

Kryeministri Rama gjatë podkastit “Flasim”, foli për vizitën e tij në Hagë dhe takimin me ish-presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi. Sipas tij, procesi ndaj ish-krerëve të UÇK-së buron nga një “farsë” e nisur në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Europës dhe e vazhduar në Gjykatën Speciale në Hagë.

Kreu i qeverisë u shpreh se e ka gjetur Hashim Thaçin në gjendje të mirë shpirtërore, të qetë dhe të buzëqeshur, duke e cilësuar këtë si qëndrim të një njeriu të pafajshëm me karakter të fortë.

Rama deklaroi se i mungojnë fjalët për të përshkruar atë që e quajti një padrejtësi të rëndë në zemër të Europës demokratike.

Sipas Ramës, kjo situatë nuk përbën vetëm një padrejtësi ndaj disa individëve, por ndaj vetë popullit të Kosovës, i cili luftoi për lirinë e tij. Ai theksoi se drejtuesit e UÇK-së, përfshirë Hashim Thaçin, Kadri Veselin, Jakup Krasniqin dhe Rexhep Selimin, kanë luajtur rol vendimtar jo vetëm në çlirimin e Kosovës, por edhe në heqjen e asaj që ai e quajti një njollë të rëndë historike për Europën.

Në fund të fjalës së tij, kryeministri Rama u shpreh në mbështetje të ish-krerëve të UÇK-së që ndodhen prej më shumë se pesë vitesh në paraburgim në Hagë, duke i cilësuar si pengje të një padrejtësie.

“Udhëtimi drejt Hagës dhe takimi me Hashimin, komandantin e Luftës Çlirimtare, udhëheqësin e Kosovës së lirë dhe vëllaun tim matanë bjeshkëve, ishte një moment shënjues i javës që shkoi.Ai u rrëmbye, u rrëmbye  pa gjyq, u rrëmbye pa akuzë, nga zyra e Presidentit të Republikës, ku e kishte çuar populli i Kosovës, me vullnetin e vet të lirë. U rrëmbye për një farsë të nisur për trafik organesh nga kukullat ruse të Dumës së Putinit në Asamblenë e Përgjithshme Parlamentare të Këshillit të Europës në Strasburg dhe të vazhduar me lloj-lloj absurditetesh e dëshmitarësh qesharakë të akuzës ndërkombëtare në Hagë.

E kam gjetur komandantin në formë, të qetë e të buzëqeshur si çdo i pafajshëm me karakter të hekurt si i tij. Nuk di, realisht nuk kam fjalë për të thënë më shumë për këtë padrejtësi ulëritëse në zemër të Europës demokratike, me bekimin e shteteve të Europës e SHBA-së dhe me me fondet e taksapaguesve europianë e amerikanë, bazuar në besimin e atyre që e votuan këtë gjykatë duke ia lënë në dorë drejtësisë ndërkombëtare të bëjë drejtësi dhe sot gjenden në këtë situatë ku në fakt, padrejtësia nuk u bëhet thjeshtë disa udhëheqësve të popullit të Kosovës në luftën për liri, por po i bëhet vetë atij populli europian që çliroi vetveten nga një regjim nacional-socialist, por që falë ushtrisë çflirimtare të Kosovës, falë Hashim Thaçit, falë Kadri Veselit, falë Jakup Krasniqit, Rexhep Selimit e të tjerëve, çliroi  edhe Europën nga një njollë e zezë apartajdi mu në kërthizën e saj për dekada e dekada turpi me radhë.

Zoti qoftë me burgosurit pa gjyq të Kosovës, në Hagë, që prej më shumë se pesë vjetësh tanimë, janë pengje, pengje  të një padrejtësie, një padrejtësie në Europën e lirisë demokracisë e shtetit ligjor.

Dhe le të lutemi që viti i ri të sjellë edhe fundin e këtij turpi në kurriz të luftës, të Ushtrisë Çlirimtare të Kosoves, të Republikës së Kosovës, përveçse të disa individëve të pafajshëm.”

Balluku, Rama: Nuk ka asnjë gjasë që ta shqyrtojmë kërkesën e ngutur të prokurorëve pa vendosur Kushtetuesja për pezullimin

21 December 2025 at 10:07

TIRANË- Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama ka reaguar ndaj kërkesave të fundit të prokurorëve për masa të reja ndaj zëvendëskryeministres Belinda Ballukut, duke i cilësuar ato si të ngutshme dhe në kundërshtim me parimet e shtetit të së drejtës.

Në podkastin “Flasim”, Rama u shpreh se është “shumë kurioz” të dijë pse prokurorët, sipas tij, u nxituan t’i drejtohen Kuvendit për masa ekstreme ndaj numrit dy të qeverisë, ndërkohë që më 22 janar pritet vendimi i Gjykatës Kushtetuese, e cila do të shqyrtojë në themel çështjen e pezullimit nga detyra.

 Ai theksoi se shteti i së drejtës nuk është një arenë për përplasje mes pushteteve të pavarura dhe as për ndërhyrje të një pushteti në territorin kushtetues të një tjetri.

“Jam shumë kurioz, pse prokurorët që u ngutën me një vrap mbresëlënës t’i drejtohen Kuvendit për masa ekstreme, në ditët e fundit, nuk e mbajtën parasysh që si fillim jemi në një çështje ballë për ballë në Gjykatën Kushtetuese më 22 janar ku gjykata më e lartë e vendit, duhet të gjykojë në themel çështjen e masës së pezullimit antidemokratik të një anëtari qeverie me kërkesë prokurorie.  E ngre këtë pyetje sepse në çdo vend, ku drejtësia nuk vrapon, po gjykon, ajo do të priste fundin e gjykimit për një masë, para se të kërkonte një masë tjetër, sepse shteti i të drejtës nuk është shesh as për karshillëk mes pushteteve të pavarura, as për përsheshin e një pushteti në territorin kushtetues të një pushteti tjetër.

Sot, nuk e kam përgjigjen, por do të vazhdoj të lexoj, do vazhdoj të mësoj dhe do të vazhdoj të bëj të gjithë përpjekjet e mia që të kuptoj sa më mirë nga analiza e thelluar e simptomave të brutalitetit në ushtrimin e pushtetit gjyqësor, e me siguri do ta kem në kohën e duhur edhe përgjigjen time për sa më lart.

Por në ndërkohë, sikundër është bërë e qartë edhe në Komisionin e Mandateve në Kuvend, nuk ka asnjë gjasë që ne shumica qeverisëse dhe parlamentare e këtij vendi ta shqyrtojmë kërkesën e ngutur të prokurorëve për të autorizuar masa të reja ekstreme, të cilat edhe në dritën e raportit të ekspertëve të Këshillit të Europës, edhe në dritën e raportit të Komisionit të “torturave”të Këshillit të Europës, edhe në dritën e shumëçkaje tjetër janë vërtetë për t’u marrë dhe për t’u gjykuar me shumë qetësi, por jo pa mbaruar njëherë me themel procesi që kemi hapur në Gjykatën Kushtetuese, për masën ekstreme, për masën antidemokratike dhe antikushtetuese të pezullimit nga prokurorët që sikur s’kishte ndodhur dhe s’ka ndodhur asgjë erdhën me vrap të kërkojnë masa të tjera. Drejtësia nuk vrapon, drejtësia gjykon.”, tha Rama./abcnews.al

Rama citon raportin e Këshillit të Evropës: Drejtësia shqiptare mban rekord negativ në Europë për paraburgimet

21 December 2025 at 09:58

TIRANË- Kryeministri Edi Rama u shpreh se qeveria ka nisur një analizë të thelluar mbi, atë që e cilësoi si “shenjat shqetësuese” të brutalitetit në ushtrimin e pushtetit gjyqësor në Shqipëri.

Ai pohoi se kjo analizë vjen pas dy zhvillimeve që i cilësoi si kulminacione të forta: pezullimin nga detyra të z.kryeministres Belinda Balluku me vendim të shkallës së parë dhe tentativën e magjistratëve për të rritur pagat e tyre, duke e quajtur këtë veprim absurd.

Gjatë fjalës së tij, kryeministri iu referua edhe një raporti të ekspertëve të Këshillit të Europës, i cili analizon përdorimin e paraburgimit në Shqipëri. Sipas Ramës, raporti evidenton një rekord negativ absolut, duke e renditur Shqipërinë në pozicionin më të keq në Europë për numrin dhe mënyrën e përdorimit të paraburgimit, me diferencë të theksuar nga vendet e rajonit dhe Bashkimit Europian.

Rama renditi disa nga gjetjet kryesore të raportit, duke theksuar se gjykatat shqiptare përdorin në mënyrë të tepruar paraburgimin dhe e zgjasin atë pa arsyetim të individualizuar dhe pa vlerësuar domosdoshmërinë apo proporcionalitetin e masës.

“Siç e kam përmendur disa ditë më parë kemi nisur analizën e thelluar të shenjave shqetësuese të brutalitetit në ushtrimin e pushtetit gjyqësor, pas dy kulminacioneve shumë të forta: Pezullimi antidemokratik i një anëtari qeverie nga një prokuror e gjykatës me një vendim të shkallës së parë dhe tentativa e magjistratëve, gjykatës dhe prokurorë bashkë të Shqipërisë për të rritur vetë pagat e tyre, duke shqyer arkën e shtetit. Vetë Ali dhe vetë Kadi.

Mes të tjerash këto dite, kam rilexuar një raport të para disa kohësh, shkruar nga ekspertë të Këshillit të Evropës mbi përdorimin brutal dhe masiv të paraburgimit në Shqipëri – një rekord negativ absolut i drejtësisë shqiptare, e cila e ka vendosur Shqipërinë në pozicionin më të keq në Europë, por jo thjeshtë në fund, por me dallim të frikshëm nga rajoni dhe nga pjesa tjetër e Europës, po se po.

Më lini të ndaj me ju disa pika kyçe të këtij raporti: Së pari: Përdorim i tepruar dhe kohëzgjatje e pajustifikuar e paraburgimit

Shqipëria mban një nivel jashtëzakonisht të lartë të personave në paraburgim, me shifra që janë dukshëm shumë larg praktikave të vendeve të BE-së. Gjykatat e zgjasin rëndom masën e paraburgimit, pa asnjë arsyetim të individualizuar dhe pa treguar se vazhdimi i kësaj mase mbetet në mënyrë strikte i domosdoshëm dhe proporcional.

Së dyti: Cilësia e arsyetimit gjyqësor dhe kontrollit le shumë për të dëshiruar

Vendimet për paraburgim shpesh bazohen në nocione të paqarta ligjore (“arsye të rëndësishme”, “rrezik i veçantë”) dhe gjykatat kanë tendencën të përdorin formula standarde, pa bërë një vlerësim të mirëfilltë të çështjes. Raporti thekson kulturën e mangët të arsyetimit të thelluar.

Së treti: Mungesë dhe zbatim i paqëndrueshëm i masave alternative ndaj paraburgimit

Gjykatësit kanë tendencën ta trajtojnë paraburgimin si opsionin e parë, atë të shumëdëshiruarin dhe jo si mjetin e fundit, duke i shpërfillur rëndom masat e tjera dhe shtoj, duke i mbushur burgjet me më shumë persona të padënuar se sa të dënuar, çka e bën Shqipërinë, një vend krejtësisht original në brutalitetin e vet.

Së katërti: Mosgarantimi i të drejtës së mbrojtjes

Korniza aktuale ende nuk garanton plotësisht aksesin efektiv te avokatit që në fazat më të hershme të procedimit. Disponimi i materialeve të çështjes mund të vonohet, dhe mungon regjistrimi sistematik audio/video i marrjes në pyetje. Gjithë këto para, gjithë këto fonde të dhëna në mbështetje të reformës në drejtësi dhe të institucioneve të drejtësisë dhe sot e gjithë ditën merren në pyetje njerëzit pa video, pa audio. Pikëpyetje shumë e madhe kjo. Dhe kjo – thotë raporti – e dobëson aftësinë e mbrojtjes për të sfiduar ligjshmërinë e paraburgimit dhe përmbajtjen e akuzës.

E së fundi – nga pikat që unë kam nxjerrë, raporti është rrëqethës, po të kesh parasysh që është shkruar edhe me gjuhën shumë diplomatike të Këshillit të Europës – Dimensioni strukturor dhe kulturor

Edhe pse korniza ligjore shqiptare është në përputhje të përgjithshme, përgjithsisht me standardet evropiane në letër, vazhdojnë të jenë të pranishme prirjet për të supozuar nevojën për paraburgim, në vend të supozimit në favor të lirisë, dhe mungon praktika e zbatimit të masave proporcionale dhe të arsyetuara në mënyrë individuale. Kërkohet një ndryshim strategjik – përfshirë përcaktime më të qarta ligjore, kontroll më i fortë nga gjykatat e apelit dhe një sistem funksional i masave alternative.

Kalojmë tek shënimi tjetër. Do të kemi shumë kohë përpara për të folur për të gjitha këto”, tha Rama.

Shkencëtarët krijojnë “nanopika” nazale që zhdukin plotësisht tumoret e trurit

21 December 2025 at 09:33

Studiuesit në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit të Uashingtonit në Saint Louis, në bashkëpunim me Universitetin Northwestern, kanë zhvilluar një terapi jo-invazive të bazuar në nanoteknologji – që zhduku tumoret e glioblastomës te minjtë – duke përdorur pika të thjeshta nazale, sipas “ScienceDaily”.

Gjatë trajtimit u përdorën acide nukleike sferike – bërthama nanopjesëzash ari të veshura me fije të shkurtra ADN-je, të dizajnuara për të aktivizuar rrugën imune cGAS-STING brenda trurit.

Vargu “cGAS” i referohet rrugës së sinjalizimit cGAS-STING, një komponent thelbësor i sistemit imunitar të lindur.

Kjo rrugë vepron si sensori kryesor i trupit për zbulimin e ADN-së me dy fije të huaja ose të vendosura gabimisht (dsDNA) brenda citoplazmës së qelizës, gjë që në përgjithësi tregon një infeksion (viral ose bakterial) ose dëmtim qelizor.

Të administruara intranazalisht, këto “nanopika” udhëtojnë përgjatë rrugëve nervore nga zgavra e hundës në tru, duke anashkaluar barrierën gjak-tru pa ndërhyrje kirurgjikale.

Gjatë testimit te minjtë, nanoterapia i shndërroi me sukses këto tumore tipike “të ftohta” – që zakonisht i shmangen zbulimit imunitar – në tumore “të nxehta”, që i përgjigjen imunitetit, duke shkaktuar një sulm imunitar lokal të fokusuar – me përhapje minimale në pjesën tjetër të trupit.

Për të rritur efektin anti-tumor, studiuesit kombinuan nanopikat që aktivizojnë STING me barna që rrisin aktivitetin e Qelizave T.

Qelizat T janë qelizat e bardha të gjakut të quajtura limfocite.

Ky kombinim me dy doza eliminoi tumoret e trurit te minjtë dhe gjeneroi memorie imunitare afatgjatë – që parandaloi përsëritjen e tumorit.

Ekipi tani po eksploron mënyra për të integruar karakteristika shtesë aktivizuese imunitare në nanostruktura, në mënyrë që objektiva të shumëfishta të imunoterapisë të mund të adresohen në një trajtim të vetëm, jo-invaziv.

Ndërsa gjetjet janë ende paraklinike, ato shënojnë një hap të rëndësishëm drejt imunoterapive më të sigurta dhe më efektive për glioblastomën dhe potencialisht kanceret e tjera që i rezistojnë trajtimeve aktuale të bazuara në imunitet.

❌
❌