RIAD, 18 nĂ«ntor /ATSH-SPA/ â LartĂ«sia e Tij MbretĂ«rore, princi Mohammed bin Salman bin Abdulaziz Al Saud, princ i kurorĂ«s dhe kryeministĂ«r, po viziton Shtetet e Bashkuara me ftesĂ« tĂ« presidentit Donald J. Trump, çka thekson njohjen e Uashingtonit tĂ« rolit kyç tĂ« MbretĂ«risĂ« Saudite nĂ« promovimin e sigurisĂ« rajonale dhe globale. Vizita pasqyron forcĂ«n e qĂ«ndrueshme tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve amerikano-saudite, tĂ« cilat vazhdojnĂ« tĂ« zgjerohen nĂ« sektorĂ«t politikĂ«, ekonomikĂ« dhe strategjikĂ«, duke pĂ«rforcuar njĂ« partneritet qĂ« shĂ«rben si njĂ« shtyllĂ« kyçe pĂ«r stabilitet dhe prosperitet.
Gjatë vizitës, të dy udhëheqësit po shqyrtojnë mundësitë për të thelluar bashkëpunimin në mbrojtje, energji, teknologji dhe investime, duke u bazuar në një histori shkëmbimesh, marrëveshjesh dhe memorandumesh të nivelit të lartë që kanë formësuar një nga marrëdhëniet më të rëndësishme dypalëshe në botë.
Nga lidhjet e hershme në aleancën strategjike
Marrëdhënia amerikano-saudite u çimentua kur vizioni i mbretit Abdulaziz bin Abdulrahman Al Saud u bashkua me udhëheqjen e presidentit Franklin Roosevelt. Ajo që filloi si një partneritet politik dhe ekonomik evoluoi në një aleancë strategjike të bazuar në besim të ndërsjellë dhe interesa të përbashkëta duke demonstruar qëndrueshmëri mes sfidave globale.
Themelet e kĂ«tij partneriteti u hodhĂ«n nĂ« vitet 1930 me marrĂ«veshjen e koncesionit tĂ« naftĂ«s tĂ« vitit 1933 midis qeverisĂ« saudite dhe âAmerican Standard Oilâ tĂ« KalifornisĂ« (SOCAL), duke vendosur bashkĂ«punim ekonomik afatgjatĂ« dhe duke forcuar lidhjet politike. Zbulimi i mĂ«vonshĂ«m i naftĂ«s çimentoi pozicionin qendror tĂ« ArabisĂ« Saudite nĂ« tregjet globale tĂ« energjisĂ« dhe krijoi pikĂ«pamjen e SHBA-sĂ« pĂ«r mbretĂ«rinĂ« si njĂ« partnere strategjike e besueshme pĂ«r sigurinĂ« energjetike. KĂ«to zhvillime kulmuan nĂ« takimin historik nĂ« bordin e âUSS Quincyâ, mĂ« 14 shkurt 1945, midis mbretit Abdulaziz dhe presidentit Roosevelt, duke vendosur kornizĂ«n pĂ«r marrĂ«dhĂ«niet moderne amerikano-saudite.
NĂ« dekadat qĂ« pasuan, marrĂ«dhĂ«nia mbeti e palĂ«kundur pavarĂ«sisht trazirave globale dhe ndryshimit tĂ« administratave amerikane. Pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, partneriteti u zgjerua ndĂ«rsa stabiliteti i Lindjes sĂ« Mesme u bĂ« kritik pĂ«r ekuilibrin ndĂ«rkombĂ«tar. Arabia Saudite luajti njĂ« rol qendror nĂ« ruajtjen e kĂ«tij stabiliteti, ndĂ«rsa Shtetet e Bashkuara ofruan mbĂ«shtetje ushtarake dhe teknike pĂ«r tĂ« forcuar aftĂ«sitĂ« mbrojtĂ«se tĂ« MbretĂ«risĂ«. MarrĂ«veshjet qĂ« mbulonin trajnimin, armatimin dhe bashkĂ«punimin e inteligjencĂ«s e forcuan ArabinĂ« Saudite si njĂ« partner kyç nĂ« pĂ«rpjekjet ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r tĂ« luftuar terrorizmin dhe pĂ«r tâiu pĂ«rgjigjur kĂ«rcĂ«nimeve transnacionale. Forca e marrĂ«dhĂ«nies dypalĂ«she Ă«shtĂ« e dukshme nĂ« qĂ«ndrimet e koordinuara mbi çështjet rajonale dhe bashkĂ«punimin nĂ« rritje nĂ« energji, tregti, siguri dhe mbrojtje, sĂ« bashku me shkĂ«mbimet kulturore dhe shkencore. KĂ«to lidhje kanĂ« pĂ«rforcuar ndikimin e tĂ« dy kombeve nĂ« skenĂ«n globale dhe brenda organeve ndĂ«rkombĂ«tare vendimmarrĂ«se si G20.
Bashkëpunim në rritje
Vizitat e nivelit tĂ« lartĂ« kanĂ« shĂ«nuar vazhdimisht evolucionin e kĂ«tij partneriteti. NĂ« shtator 2015, Kujdestari i Dy Xhamive tĂ« Shenjta, mbreti Salman bin Abdulaziz Al Saud, vizitoi Shtetet e Bashkuara. NĂ« mars 2017, shkĂ«lqesia e tij, princi i kurorĂ«s u takua me presidentin Trump pĂ«r tĂ« shqyrtuar mundĂ«sitĂ« sipas âVision 2030â dhe pĂ«r tĂ« diskutuar fushat kryesore tĂ« bashkĂ«punimit nĂ« mbrojtje, energji dhe teknologji, duke çuar nĂ« marrĂ«veshje qĂ« forcuan ekonominĂ« saudite dhe inkurajuan kompanitĂ« amerikane tĂ« zgjeroheshin nĂ« mbretĂ«ri.
Samiti Arabi-SHBA në Riad në maj 2017 shënoi një moment të rëndësishëm me prezantimin e Vizionit të Përbashkët Strategjik, i ndjekur nga një takim në Shtëpinë e Bardhë, në mars 2018 midis shkëlqesisë së tij princi i kurorës dhe presidentit Trump. Në korrik 2022, Xhedahu priti Kujdestarin e Dy Xhamive të Shenjta dhe shkëlqesinë e tij princin e kurorës takimin me presidentin e SHBA-së Joe Biden, duke rezultuar në 18 marrëveshje dhe memorandume mirëkuptimi për të përmirësuar mbrojtjen, teknologjinë dhe koordinimin politik.
Rritja e vazhdueshme e bashkëpunimit u theksua nga vizita shtetërore e presidentit Trump në Riad më 13 maj 2025, gjatë së cilës u nënshkrua Dokumenti i Partneritetit Strategjik Ekonomik, duke nisur një fazë të re veprimi të përbashkët në shumë sektorë. U finalizuan gjithashtu marrëveshje të tjera në mbrojtje, miniera, energji, shëndetësi, kërkim shkencor dhe hapësirë.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n ditĂ«, Riadi priti Forumin e Investimeve Saudite-SHBA, njĂ« nga ngjarjet mĂ« tĂ« mĂ«dha ekonomike nĂ« historinĂ« e tĂ« dy vendeve, ku morĂ«n pjesĂ« shkĂ«lqesia e tij princi i kurorĂ«s dhe presidenti Trump. Forumi tĂ«rhoqi mbi 2 000 zyrtarĂ« dhe investitorĂ«, duke shfaqur mundĂ«si investimi me cilĂ«si tĂ« lartĂ« sipas âVision 2030â, duke pĂ«rfshirĂ« projekte nĂ« qytete ekonomike, logjistikĂ«, teknologji tĂ« pĂ«rparuar dhe energji tĂ« rinovueshme. TĂ« dy vendet po ndjekin nĂ« mĂ«nyrĂ« aktive mundĂ«si partneriteti prej 600 miliardĂ« dollarĂ«sh, duke u bazuar nĂ« marrĂ«veshjet prej mĂ« shumĂ« se 300 miliardĂ« dollarĂ«sh tĂ« shpallura nĂ« forum. Ky bashkĂ«punim nĂ« rritje rrit pĂ«rfitimet e ndĂ«rsjella, mbĂ«shtet krijimin e vendeve tĂ« punĂ«s dhe kontribuon nĂ« lokalizimin e industrive dhe rritjen e PBB-sĂ« saudite.
Gjatë forumit, presidenti Trump njoftoi fillimin e procedurave për heqjen e sanksioneve ndaj Sirisë pas diskutimeve me shkëlqesinë e tij princin e kurorës, duke theksuar rolin me ndikim të Mbretërisë në promovimin e stabilitetit rajonal dhe mbështetjen e zgjidhjes së konflikteve.
Më 14 maj 2025, u mbajt një takim i përbashkët midis shkëlqesisë së tij princit të kurorës, presidentit Trump, presidentit turk Recep Tayyip Erdogan (nëpërmjet telefonit) dhe presidentit sirian Ahmed al-Sharaa, i cili u përqendrua në rritjen e sigurisë, mbështetjen e stabilitetit dhe nxitjen e kushteve për rindërtim në Siri. Takimi demonstroi më tej rolin e Arabisë Saudite në bashkimin e perspektivave rajonale dhe ndërkombëtare mbi çështjen siriane.
Përparimi i sektorëve strategjikë
TĂ« dy vendet ndajnĂ« njĂ« vizion tĂ« pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r sigurinĂ« rajonale, stabilitetin dhe prosperitetin, duke theksuar diplomacinĂ«, zgjidhjen e konflikteve dhe mbĂ«shtetjen humanitare. BashkĂ«punimi nĂ« sektorin e mbrojtjes Ă«shtĂ« njĂ« nga aspektet mĂ« tĂ« vjetra dhe mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme tĂ« marrĂ«dhĂ«nies, duke evoluar pĂ«r tĂ« pĂ«rfshirĂ« transferimin e njohurive dhe lokalizimin e teknologjive ushtarake nĂ« pĂ«rputhje me qĂ«llimin e âVision 2030â pĂ«r lokalizimin e gati gjysmĂ«s sĂ« shpenzimeve ushtarake tĂ« MbretĂ«risĂ« dhe transformimin e saj nĂ« njĂ« qendĂ«r logjistike rajonale dhe globale.
MarrĂ«dhĂ«niet ekonomike vazhdojnĂ« tĂ« rriten vazhdimisht, me tregtinĂ« totale midis dy vendeve qĂ« arriti nĂ« rreth 500 miliardĂ« dollarĂ« nga viti 2013 deri nĂ« vitin 2024. VetĂ«m nĂ« vitin 2024, tregtia arriti nĂ« 32 miliardĂ« dollarĂ« â 13 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« eksporte saudite dhe 19 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« importe â duke mbuluar metale, kimikate, makineri dhe produkte bujqĂ«sore.
Shtetet e Bashkuara janë një destinacion kyç për Fondin e Investimeve Publike (PIF), i cili mban 40% të portofolit të tij global atje, duke reflektuar besim të fortë në ekonominë amerikane. Përafërsisht 1 300 kompani amerikane operojnë në Mbretëri, 200 prej tyre me seli rajonale në Riad.
PĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur zhvendosjen globale drejt njĂ« tĂ« ardhmeje tĂ« qĂ«ndrueshme, Arabia Saudite dhe Shtetet e Bashkuara kanĂ« ndĂ«rtuar bashkĂ«punim tĂ« ngushtĂ« nĂ« sektorĂ«t e naftĂ«s, gazit dhe petrokimisĂ« gjatĂ« dekadave tĂ« fundit, duke kulmuar nĂ« 54 marrĂ«veshje dhe memorandume mirĂ«kuptimi. TĂ« dy vendet tani synojnĂ« ta zgjerojnĂ« kĂ«tĂ« partneritet pĂ«r tĂ« pĂ«rfshirĂ« energjinĂ« e rinovueshme, hidrogjenin e pastĂ«r dhe efikasitetin e energjisĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me âVision 2030â.
Sektori i hapĂ«sirĂ«s Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« gjithashtu njĂ« fushĂ« kyçe e bashkĂ«punimit modern. MarrĂ«veshjet e nĂ«nshkruara gjatĂ« vizitĂ«s sĂ« presidentit Trump avancuan programet satelitore dhe kĂ«rkimin hapĂ«sinor. PĂ«rveç kĂ«saj, MbretĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« destinacion i madh pĂ«r investimet amerikane nĂ« inteligjencĂ«n artificiale, cloud computing dhe qendrat e tĂ« dhĂ«nave, me njĂ« total prej mbi 13 miliardĂ« dollarĂ«sh. Partneritetet me kompani tĂ« tilla si AWS, âMicrosoftâ dhe âGoogle Cloudâ kanĂ« nxitur mĂ« tej inovacionin teknologjik dhe transformimin digjital sipas âVision 2030â.
Në arsim, Shtetet e Bashkuara mbeten një destinacion jetësor për studentët sauditë, me 14 037 studentë që studiojnë në universitetet amerikane në vitin 2025, duke ndjekur fusha të tilla si inxhinieria, mjekësia dhe biznesi.
Kjo histori e gjatë bashkëpunimi konfirmon se marrëdhëniet saudite-SHBA janë të rrënjosura në interesa të qëndrueshme dhe jo në rrethana politike kalimtare, të ndërtuara mbi respekt të ndërsjellë dhe qëllime të përbashkëta.
Vizita aktuale e princit të kurorës nënvizon pozicionin politik të Mbretërisë dhe rolin e saj qendror në sigurinë rajonale dhe globale. E forcuar nga afrimi politik, zgjerimi i partneriteteve ekonomike dhe rritja e bashkëpunimit sektorial, kjo marrëdhënie strategjike mbetet një gur themeli i stabilitetit rajonal dhe prosperitetit global./ a.jor.
The post KOMENT â 90 vite partneritet strategjik amerikano-saudit appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
