Nga Jona Cenameri e Dejan Rakita – Mbi Vareš, një qytet me traditë të gjatë minerare në Bosnjen dhe Hercegovinën qendrore, po bëhen plane për hapjen e një miniere të re kromi. Projekti ka nxitur kundërshtime të forta tek banorët lokalë dhe organizatat mjedisore, si edhe shqetësim te një pjesë e komunitetit të ekspertëve.

Në zonat e fshatrave Duboštica dhe Tribija, në kodrat pyjore mbi këtë qytet boshnjak, planifikohet nxjerrja e kromit, një metal që Bashkimi Evropian e konsideron strategjikisht të rëndësishëm për tranzicionin e gjelbër. Megjithatë, për një pjesë të komunitetit lokal, projekti mbart rrezikun e ndikimeve të përhershme mbi burimet ujore, ekosistemet pyjore dhe shëndetin publik. 

Ndërsa autoritetet dhe investitori flasin për vende pune dhe zhvillim, 49 organizata dhe komunitete lokale nga pellgu i lumit Krivaja kanë kërkuar së fundmi ndërprerjen e menjëhershme të koncesionit, duke paralajmëruar se pasojat mund të shtrihen edhe në zonat përreth. Ekspertët thonë se zona e prekur mund të shtrihet në një rreze deri në 120 kilometra, duke përfshirë të gjitha qytetet kryesore në Bosnje dhe Hercegovinë.

Në këto paralajmërime, shpesh përmendet Bulqiza, një qytet minerar në Shqipërinë lindore, i vendosur pothuajse në të njëjtën distancë nga Tirana sa Vareši nga Sarajeva, rreth 40 kilometra në vijë ajrore.

Edhe pse kromi është nxjerrë në Bulqizë për më shumë se shtatë dekada, ky rast nuk shërben si analogji e drejtpërdrejtë apo si parashikim i rezultateve në Vareš. Përkundrazi, Bulqiza përdoret këtu si një rast praktik i dokumentuar, një ilustrim i rreziqeve që shfaqen kur nxjerrja e burimeve natyrore ecën më shpejt sesa mbikëqyrja institucionale dhe mekanizmat e llogaridhënies publike.

Është e rëndësishme të theksohet se Vareši sot nuk është Bulqiza. Janë dy vende të ndryshme, me kuadër ligjor të ndryshëm dhe me faza të ndryshme të zhvillimit minerar. Pikërisht për këtë arsye, krahasimi ka kuptim, jo për shkak të vetë qyteteve, por për shkak të mekanizmave institucionalë të përfshirë. Fokusi i këtij investigimi është te transparenca e koncesioneve, ekzistenca e monitorimit mjedisor dhe shëndetësor, veçanërisht për kromin gjashtëvalent Cr(VI), menaxhimi i mbetjeve minerare dhe i ujërave të minierës, si edhe balanca mes përfitimeve dhe dëmeve lokale.

Në letër, projekti duket i thjeshtë: një mineral strategjik që i duhet Evropës dhe një investitor që premton vende të reja pune. Pyetja kyçe, paralajmërojnë ekspertët, është nëse institucionet kanë kapacitetin t’i bëjnë këto projekte të ligjshme, të sigurta dhe të përgjegjshme ndaj publikut.

Nga hekuri te kromi: ndryshim i modelit minerar në Vareš

Në zonën malore Duboštica-Tribija, mbi pellgun e lumit Krivaja, kompanisë “Vareški minerali” d.o.o. Vareš, e regjistruar deri së fundmi si “Seven Plus” d.o.o. Sarajevo, iu dha një koncesion për kërkime gjeologjike dhe nxjerrje të ardhshme të mineralit të kromit. Ndërkohë, projekti është kthyer në një nga çështjet më kontroverse në Kantonin Zenica-Doboj: nga negociata fillestare të fshehta dhe prerje pyjore “në heshtje”, te ndalimet e përsëritura për inspektim dhe, më pas, te thirrja publike për ndërprerjen urgjente të koncesionit.

Për dekada, Vareši ishte i lidhur ngushtë me minierat. Qyteti u zhvillua paralelisht me minierën dhe uzinën e hekurit, ndërsa infrastruktura dhe hapësirat publike u ndërtuan me të ardhurat e gjeneruara nga sektori. Kjo lidhje mbetet ende e pranishme simbolikisht, nga trashëgimia urbane te vitrazhi i Shën Barbarës, shenjtëreshës mbrojtëse të minatorëve, në kishën lokale.

Prifti Leon Pendić, i cili shërben prej vitesh në atë kishë në Vareš, beson se modelet bashkëkohore të nxjerrjes së burimeve nuk ofrojnë më ndjenjë sigurie afatgjatë për komunitetin lokal.

“Është thellësisht e trishtueshme të shohësh kompani që vijnë në zonën tonë dhe fokusohen vetëm te nxjerrja e sa më shumë burimeve dhe largimi i tyre nga komuniteti. Si është e mundur që natyra jonë, toka, pyjet dhe xeherori të merren, ndërsa asnjë përfitim i qëndrueshëm të mos mbetet në këmbim?” thotë Pendić në një intervistë për një gazetar të portalit Gerila.

Sot, disa banorë të Varešit e perceptojnë minierimin si një proces që kryhet pa përfshirje kuptimplotë të komunitetit lokal. Kjo ndjenjë është përforcuar edhe nga përvoja me minierën ekzistuese Rupice, e vendosur në periferi të qytetit, e cila, pas një sërë ndryshimesh pronësie, iu shit në qershor të këtij viti kompanisë kanadeze Dundee Precious Metals për 1,25 miliardë dollarë amerikanë, pa asnjë përfitim financiar të drejtpërdrejtë për Komunën e Varešit.

Ishte pronari aktual i “Vareški minerali”, Miloš Bošnjaković, ai që e nisi projektin minerar në Rupice, të cilin më pas e rishiti. Banorët e fshatrave Pržići dhe Daštansko dyshojnë se janë helmuar nga plumbi për shkak të afërsisë së vend-depozitimit të mbetjeve të minierës me shtëpitë e tyre, një shqetësim që mbështetet nga analiza të kryera në fillim të dhjetorit të këtij viti, të cilat treguan praninë e plumbit në gjak te të 44 personat e testuar.

Si pasojë, segmente të komunitetit të ekspertëve dhe mjedisor paralajmërojnë se një model i ngjashëm mund të përsëritet në zonën Duboštica-Tribija, me një rrezik shtesë: xeherori i kromit, i cili mund të ketë ndikime mjedisore dhe shëndetësore më të rënda sesa mineralet e mëparshme.

Për këtë arsye, në bisedat me banorët lokalë, po dëgjohet gjithnjë e më shpesh termi “minierim invaziv”, i përdorur për të përshkruar një model ku përfitimet ekonomike arrihen në një afat të shkurtër, ndërsa pasojat afatgjata i ngarkohen territorit dhe popullsisë lokale.

Çfarë nënkupton realisht nxjerrja e mineralit të kromit?

Në deklarata të dhëna ekskluzivisht për këtë artikull investigativ, ekspertë të njohur ndërkombëtarisht në toksikologji, kimi mjedisore, pylltari dhe hidrologji paralajmërojnë se minierimi i kromit në zonën Duboštica-Tribija mbart rreziqe të konsiderueshme afatgjata për mjedisin dhe shëndetin publik.

Profesori emeritus i Toksikologjisë, në disa universitete ndërkombëtare, Dr. Jasenko Karamehić, paralajmëron se kromi gjashtëvalent Cr(VI) është forma më e rrezikshme e këtij metali dhe një kancerogjen i provuar.

“Format më të zakonshme të kromit janë kromi metalik, trivalent dhe gjashtëvalent, ku kromi gjashtëvalent është shumë toksik dhe i klasifikuar si substancë kancerogjene. Kromi gjashtëvalent dëmton materialin gjenetik dhe nuk ka prag të sigurt ekspozimi,” deklaron Karamehić.

Ai paralajmëron se aktivitetet minerare mund të çojnë në transformimin e kromit trivalent në formën më toksike gjashtëvalente, edhe kur Cr(VI) nuk është i pranishëm fillimisht në xeheror.

“Ekspozimi nuk ndodh vetëm në vendin e punës, por edhe përmes pluhurit, ujit dhe ushqimit,” thekson Karamehić, duke nënvizuar se rreziku nuk mbetet domosdoshmërisht i kufizuar në sitin minerar.

Një vlerësim të ngjashëm jep edhe Dr. Ulla B. Vogel, toksikologe dhe profesore në Qendrën Kombëtare Kërkimore për Mjedisin e Punës (NFA) në Kopenhagen.

Vogel shpjegon se kromi gjashtëvalent konsiderohet veçanërisht toksik dhe i rrezikshëm në biomonitorim pikërisht për shkak të kancerogjenitetit.

Ajo thekson se Cr(VI) është kancerogjen i provuar për njeriun, i rregulluar në mënyrë të rreptë në Bashkimin Evropian dhe i klasifikuar si kancerogjen pa prag (non-threshold).

“Kjo do të thotë se nuk ka nivel të sigurt ekspozimi; përkundrazi, vlerat kufi bazohen në një nivel të pranueshëm rreziku,” shpjegon ajo.

Ajo paralajmëron gjithashtu se rreziku nuk kufizohet vetëm në mjediset profesionale.

“Nëse kromi gjashtëvalent çlirohet në ajër ose në ujë, mund të përbëjë kërcënim për popullsinë e përgjithshme që jeton pranë impianteve industriale ose zonave minerare,” thotë Vogel, duke kujtuar rastin e njohur të ndotjes së ujërave nëntokësore në Hinkley, Kaliforni, i cili u bë i njohur gjerësisht përmes filmit Erin Brockovich.

Sipas Vogel, lidhja shkakësore midis thithjes së kromit gjashtëvalent dhe rrezikut për kancer të mushkërive është e dokumentuar mirë, gjë që lejon vlerësime të rrezikut në nivele të ndryshme ekspozimi. Ajo përfundon se vlerësimi i rrezikut kimik është thelbësor dhe se çdo tregues i mundshëm i çlirimit të Cr(VI) në mjedis duhet të nxisë vlerësim më të detajuar të ekspozimit dhe shqyrtim të masave parandaluese.

Dr. Dragana Đorđević, kërkuese kryesore dhe drejtuese e Qendrës së Ekselencës për Kiminë dhe Inxhinierinë Mjedisore në Universitetin e Beogradit, paralajmëron se kromi gjashtëvalent mund të përhapet përmes ujit, ajrit dhe tokës, duke përfshirë edhe reaksione kimike dytësore që burojnë nga kromi trivalent i pranishëm natyrshëm.

“Reshjet shpëlajnë mbetjet minerare, ndotja hyn në ujërat sipërfaqësore dhe nëntokësore, pastaj kalon në zinxhirin ushqimor,” shpjegon Đorđević, duke paralajmëruar se pasojat afatgjata të ekspozimit shpesh janë të pakthyeshme.

Ajo thekson se rreziku është i lidhur me vetë natyrën e xeherorit të kromit, edhe në miniera të kufizuara vetëm në nxjerrje dhe thërrmim.

Veçanërisht, ajo paralajmëron se vend-depozitimet e vjetra dhe grumbullimet e braktisura të mbetjeve shpesh janë burim më i madh ndotjeje sesa objektet aktive, sepse kanë qenë të ekspozuara për dekada ndaj shiut, borës, erës dhe kushteve të tjera atmosferike.

Ajo e përshkruan ekspozimin afatgjatë ndaj kromit gjashtëvalent si rrezik shëndetësor me pasoja shpesh të pakthyeshme, nga kanceri i mushkërive, sinuseve dhe traktit gastrointestinal, te dëmtimet e mëlçisë, veshkave dhe ADN-së, si edhe çrregullime të tiroides dhe dëmtime në zhvillimin e fëmijëve.

Lumi Krivaja si ekosistem i ndjeshëm

Dalibor Ballian, profesor në Fakultetin e Pylltarisë të Universitetit të Sarajevës dhe anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Bosnjes dhe Hercegovinës, paralajmëron se ndërtimi i një miniere kromi në pellgun e lumit Krivaja do të kishte pasoja serioze për ekosistemet lokale.

“Me ndërtimin e një miniere të re kromi, do të humbnim florën dhe faunën, si edhe ajrin dhe ujin e pastër. Gjendja e lumit Krivaja do të ishte e tillë që nuk do të kishte as peshq e as karavidhe, madje nuk do të kishte as baktere. Nëse kjo minierë ndërtohet, do të jetë një bombë atomike ekologjike për zonën përreth dhe për lumin Krivaja, sepse çdo gjë brenda një rrezeje prej 120 kilometrash, përfshirë të gjitha qytetet kryesore në Bosnjes dhe Hercegovinë, do të kontaminohej me krom gjashtëvalent, i cili është jashtëzakonisht toksik për shëndetin e njeriut,” thekson Ballian.

Profesori Karamehić pajtohet me të: “Ndotja mund të përhapet në një zonë të gjerë, veçanërisht kur bëhet fjalë për një territor të madh, nga Vareši brenda një rrezeje 50, e ndoshta deri në 100 kilometra, ku ndotja mund të ketë pasoja serioze dhe afatgjata për shëndetin e njeriut dhe mjedisin”

Paralajmërime të ngjashme vijnë nga Muriz Spahić, një nga hidrologët kryesorë në Bosnjes dhe Hercegovinë dhe ish-profesor në Fakultetin e Shkencave të Natyrës në Universitetin e Sarajevës. Ai shpjegon se kromi gjashtëvalent mund të shfaqet si nënprodukt i aktivitetit minerar dhe të përhapet shpejt nëpër formacionet karbonike shkëmbore, duke arritur burimet e ujit të pijshëm.

“Toksina grumbullohet në sedimente, hyn në zinxhirin ushqimor dhe dëmi mund të jetë afatgjatë dhe i vështirë për t’u kthyer mbrapsht,” paralajmëron Spahić.

Organizatat mjedisore, për rrjedhojë, këmbëngulin që projekti të mos shihet thjesht si investim, por si çështje e shëndetit publik që prek të gjithë pellgun e Krivajës, nga Vareši deri te komunitetet në rrjedhën e poshtme.

Një mineral kritik në një peizazh kritik

Kromi është lëndë e parë kyçe për çelikun inox, infrastrukturën e energjisë së rinovueshme, automjetet elektrike dhe industrinë ushtarake, ndaj është përfshirë në listën e Bashkimit Evropian të lëndëve të para kritike.

Në teori, një minierë kromi në Bosnje dhe Hercegovinë mund të përshtatet me strategjinë zhvillimore të BE-së. Në praktikë, Ballian paralajmëron se projekti i planifikuar ndodhet në një nga zonat pyjore, ekologjikisht më të vlefshme të vendit.

“Këto nuk janë toka të degraduara, por pyje shumë produktive. Pasi të hiqet baza minerale, rikuperimi i tyre kërkon breza,” thekson Ballian.

Sipas të dhënave të disponueshme, zona e koncesionit mbulon rreth 3,200 hektarë midis minierës ekzistuese Rupice dhe sitit të planifikuar në Duboštica.

Në praktikën evropiane, projekte të tilla shoqërohen me koncesione të aksesueshme publikisht, monitorim të pavarur mjedisor dhe shëndetësor, përfshirë matjet e kromit gjashtëvalent, si edhe garanci financiare për rehabilitim.

Mungesa e këtyre mekanizmave në fazat e hershme shpesh më vonë rezulton të jetë dobësi strukturore në qeverisjen e burimeve natyrore.

Koncesion pa akses, pyetje pa përgjigje

Ndërsa në terren po hapen rrugë pyjore dhe po kryhen punime kërkimore, kontrata e koncesionit për Duboštica-Tribija pranë qytetit boshnjak të Varešit mbetet e paarritshme për publikun.

Organizatat e shoqërisë civile dhe gazetarët kanë muaj që përpiqen të sigurojnë kontratën e nënshkruar midis Seven Plus (tani Vareški minerali) dhe Qeverisë së Kantonit Zenica-Doboj. Përgjigjet institucionale, që variojnë nga refuzime të drejtpërdrejta deri te referencat për “sekret tregtar”, kanë penguar aksesin në një dokument që, sipas ligjit, duhet të jetë publik.

Si rezultat, 49 organizata dhe komunitete lokale nga pellgu i Krivajës i dorëzuan një letër të hapur qeverisë kantonale, duke kërkuar ndërprerjen e koncesionit. Njëri prej nënshkruesve, Davor Šupuković nga shoqata ekologjike Fojničani, thotë se çështja kyçe është mosrespektimi i afateve kontraktuale.

“Punimet nuk nisën brenda afatit të dakordësuar, por më vonë u paraqitën si të nisura. Kjo jep një bazë të qartë për ndërprerjen e koncesionit,” thotë Šupuković.

Sipas tij, publiku di vetëm se tarifa e koncesionit është 0.76 euro për ton xeheror dhe 76.7 euro për hektar tokë, ndërsa përmbajtja e plotë e kontratës mbetet e fshehur.

Sipas vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjes dhe Hercegovinës dhe të Përfaqësuesit të Lartë, tjetërsimi i pronës shtetërore, përfshirë pyjet, tokën dhe burimet natyrore, është i kufizuar derisa të miratohet një ligj shtetëror për pronën shtetërore; ky regjim zbatohet në të gjithë vendin. Zyra e Përfaqësuesit të Lartë (OHR) ka të drejtë të ndërhyjë pikërisht kur mungon marrëveshja politike, çka e bën pronën shtetërore një nga çështjet më të ndjeshme kushtetuese në Bosnje.

Pavarësisht këtij kuadri, punimet në Vareš, në tokë pyjore në pronësi të shtetit, nisën pa pëlqimin e Zyrës së Avokatit të Shtetit të Bosnjes dhe Hercegovinës. Më 20 gusht 2025, Inspektorati Federal i Pylltarisë kërkoi nga kjo zyrë një opinion ligjor lidhur me ligjshmërinë e lejeve për prerje drurësh dhe për ndryshimin e përdorimit të tokës. Deri në momentin e publikimit të këtij shkrimi, nuk është dhënë asnjë përgjigje, ndërsa investitori vazhdon aktivitetin.

Disa ekspertë juridikë dhe organizata të shoqërisë civile pretendojnë se në këtë situatë ka pasur shkelje të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe të mandatit të Përfaqësuesit të Lartë.

“Vendimet u morën pa dëgjesa publike dhe pa pjesëmarrjen e komunitetit lokal, duke u bazuar vetëm në një vendim të Këshillit Komunal të Varešit. Kjo ngre pyetje serioze për përputhshmërinë me kuadrin ligjor ekzistues,” thotë Šupuković.

Përgjigjet ndaj pyetjeve të dërguara nga portali Gerila, te Ministria e Ekonomisë e Kantonit Zenica-Doboj ishin të përgjithshme, dhe nuk sqaronin pikat kryesore të kontestuara. Zyra e Kryeministrit Kantonal, si edhe Vareški minerali, nuk kanë kthyer përgjigje deri në momentin e publikimit të këtij shkrimi.

Një vakum ligjor si model

Për Davor Šupuković, rasti Duboštica-Tribija nuk është incident i izoluar, por pjesë e një modeli më të gjerë ku boshllëqet ligjore dhe mbikëqyrja e dobët institucionale shfrytëzohen si kornizë për nisjen e investimeve në zona mjedisore të ndjeshme.

Sipas tij, plani hapësinor ende në fuqi, që daton nga koha e ish-Jugosllavisë, e kishte përcaktuar këtë zone, përfshirë edhe lumin Krivaja, si zonë të mbrojtur. Ndërkohë, Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës nuk ka miratuar ende një plan të ri hapësinor. Ky boshllëk ligjor, argumenton ai, krijon hapësirë për interpretime të ndryshme dhe për zbatim selektiv të rregullave, sidomos kur bëhet fjalë për burimet natyrore më të vlefshme.

Šupuković kujton se përpjekje të ngjashme investimi janë regjistruar edhe në vende të tjera, si Mali Ozren, ku projektet u ndalën pas rezistencës së komuniteteve lokale. Presione ndaj aktivistëve dhe banorëve në disa zona janë dokumentuar tashmë përmes kallëzimeve penale dhe regjistrave zyrtarë, ndaj disa burime kërkuan anonimitet.

“Nuk po vihet në dyshim zhvillimi si i tillë; po kërkohen investime të ligjshme, transparente dhe të kontrolluara institucionalisht,” përfundon Šupuković.

Vlerësimet e ekspertëve dhe kufijtë e “minierimit të gjelbër”

Ndërsa autoritetet kantonale e paraqesin projektin si mundësi zhvillimi, një pjesë e komunitetit të ekspertëve paralajmëron se terma si “modern” dhe “minierim i gjelbër” shpesh përdoren pa mekanizma të qartë dhe të verifikueshëm për mbrojtjen e mjedisit.

Profesori Dalibor Ballian vë në dukje se Bosnja dhe Hercegovina ka tashmë rreth 100 mijë hektarë tokë të shpallur zyrtarisht si e rehabilituar, por që në praktikë ka tiparet e një terreni të degraduar nga aktiviteti industrial. Me zbatimin e koncesionit të ri, këtyre hektarëve do t’u shtohen edhe 3,2 mijë të tjerë, që shtrihen nga Rupice deri në Duboštica.

“Rikthimi i ekosistemeve pyjore dhe ujore pas minierimit kërkon dekada, dhe kthimi i plotë në gjendjen origjinale nuk është realist brenda kornizave ekzistuese institucionale,” paralajmëron Ballian.

Rezerva të ngjashme shprehen edhe nga profesionistë të minierave. Azid Kaknjašević, inxhinier minierash nga Olovo, thekson se projekti i planifikuar përfshin disa burime të mundshme ndotjeje, krahas pyetjeve ende të pazgjidhura mbi ligjshmërinë dhe përputhshmërinë me vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjes dhe Hercegovinës.

Sipas ekspertëve, pretendimet për minierim “të kontrolluar” ose “të gjelbër” të kromit në ekosisteme të ndjeshme janë thellësisht problematike dhe, në praktikë, pothuajse të paarritshme. Siç shpjegon Dr. Dragana Đorđević, këto pretendime bazohen në përpjekje për të reduktuar teknikisht disa rreziqe, jo për t’i eliminuar ato, sidomos kur bëhet fjalë për kromin gjashtëvalent.

Edhe në rastet kur nxirret vetëm kromiti si mineral kryesor mbartës i kromit, dhe kur mbetjet minerare depozitohen formalisht në mënyrë “të kontrolluar”, vetë ekspozimi i mineralit ndaj ajrit, ujit dhe tokës nxit reaksione kimike natyrore që nuk mund të ndalen. Mbetjet minerare, thekson ajo, mbeten në mjedis për dekada apo edhe shekuj, ndërsa masat e ashtuquajtura të kontrollit zakonisht projektohen vetëm për disa dekada.

“Garantimi i stabilitetit kimik të miliona tonëve mbetje për periudha kaq të gjata, nën ndikimin e reshjeve, ngricave, ndryshimeve të ph-it dhe proceseve biologjike, është jorealist,” nënvizon Đorđević.

Kontrolli i erozionit dhe i rrjedhjeve sipërfaqësore, shton ajo, është i mundur vetëm me mirëmbajtje aktive të vazhdueshme dhe mbikëqyrje edhe pas mbylljes së minierës, ç’ka ngre një pyetje themelore për përgjegjësinë.

Kush do t’i financojë dhe mbikëqyrë këto sisteme për 100 apo 1 mijë vjet? Përvoja ndërkombëtare, vëren ajo, tregon se “mirëmbajtja pasive” pasi investitorët largohen shpesh kthehet në braktisje, veçanërisht përballë motit ekstrem, përmbytjeve të mëdha, tërmeteve, kolapsit institucional ose falimentimit të kompanive.

“Atëherë bëhet e qartë se ‘minierimi i gjelbër’ ekziston kryesisht në letër,” përfundon ajo.

Perspektiva lokale: përvojë dhe mosbesim

Shqetësimet se Bosnja dhe Hercegovina po trajtohet gjithnjë e më shumë si hapësirë për nxjerrje intensive të burimeve ndahen gjerësisht nga banorët e Varešit.

Miroslav Pejčinović, kryetar i komitetit nismëtar të shoqatës Opstanak, e cila u krijua pikërisht nga frika ndaj minierës së kromit, thotë se kundërshtimi ndaj projektit buron nga përvojat me minierën ekzistuese Rupice.

Ai i referohet edhe një modeli që, sipas tij, synon pranimin shoqëror të projektit, përmes donacioneve për organizata sportive dhe kulturore lokale, ndërkohë që vlera e burimeve të nxjerra nuk rikthehet te komuniteti përmes tarifave të koncesionit.“Nëse ky model vazhdon, Bosnja dhe Hercegovina rrezikon të bëhet një vend ku i jepet prioritet shfrytëzimit, jo zhvillimit afatgjatë dhe ruajtjes së komuniteteve,” thotë ai.

Kromi dhe industria ushtarake: një pyetje e hapur

Përveç shqetësimeve mjedisore dhe ligjore, disa nënshkrues të nismës ngrenë edhe pyetjen e përdorimit përfundimtar të xeherorit. Sipas informacioneve të disponueshme, kromi nga miniera e planifikuar mund të përdoret në industrinë ushtarake, veçanërisht për prodhimin e çeliqeve të specializuara.

Të dhënat nga Shërbimi Gjeologjik i SHBA-së (USGS) konfirmojnë se kromi dhe ferrokromi konsiderohen materiale strategjike për shkak të përdorimit në mjete të blinduara, struktura ushtarake, motorë reaktivë dhe turbina gazi.

Në këtë kontekst, aktivisti Davor Šupuković shtron një pyetje që shkon përtej konsideratave teknike dhe ekonomike:

“A duhet Bosnja dhe Hercegovina, si një shoqëri pas lufte, të marrë pjesë në zinxhirët e furnizimit të prodhimit ushtarak?”

Reagimi institucional

Nisma për ndërprerjen e marrëveshjes së koncesionit për zonën Duboštica-Tribija, e nisur nga komunitetet lokale dhe organizatat e shoqërisë civile nga pellgu i Krivajës, së fundmi ka marrë edhe vazhdim institucional në Kuvendin e Kantonit Zenica-Doboj.

Në seancën e 46-të të Kuvendit Kantonal, mbajtur më 27 nëntor, Damir Memić, kryetar i grupit parlamentar të SDP-së, e futi zyrtarisht nismën në procedurë parlamentare, duke iu referuar kërkesave të qytetarëve dhe kundërshtimeve të dokumentuara lidhur me procesin e dhënies dhe zbatimit të koncesionit.

Kjo shënoi herën e parë që miniera e planifikuar e kromit u trajtua formalisht në nivel politik kantonal. Ecuria e mëtejshme do të varet nga qëndrimi i shumicës parlamentare dhe vlerësimi i institucioneve kompetente për ligjshmërinë e kontratës ekzistuese.

Çfarë na tregon Shqipëria: Bulqiza si pasqyrë e së ardhmes

Disa qindra kilometra në jugperëndim, në Bulqizë, minierimi i kromit vazhdon prej dekadash dhe shpesh citohet si shembull i asaj që ndodh kur nxjerrja e mineralit ndodh më shpejt sesa mbikëqyrja institucionale. Bulqiza nuk është një histori e së shkuarës, por e pasojave të akumuluara të shfrytëzimit afatgjatë brenda një sistemi të karakterizuar nga dhjetëra operatorë dhe një mozaik kompleks lejesh.

Me të mbërritur në qytet, përshtypja më e fortë nuk vjen nga galeritë, por nga fytyrat e njerëzve.

“A i pe fytyrat e njerëzve kur hyre në qytet?” e pyeti reporteren minatori Luli Alla.

“Të rrudhura, të lodhura, të rraskapitura. Të gjithë këtu kanë të paktën një familjar që punon në minierë”

Minatori përshkruan një komunitet ku “pothuajse çdo familje” ka dikë që punon në minierë, duke shtuar se, sipas përvojës së tij, shumë minatorë nuk arrijnë moshë të thyer pas viteve të punës së rëndë.

Në qarkun e Dibrës, nën qytet shtrihet një nga depozitat më të mëdha të kromit në Evropë, ndërsa në sipërfaqe shihet një kontrast i ashpër mes pasurisë minerare dhe kushteve sociale.

Në të njëjtën kohë, kapaciteti institucional për monitorim sistematik të ndikimeve mjedisore dhe sociale mbetet i kufizuar. Bashkia e Bulqizës konfirmon se nuk mban një regjistër zyrtar të ankesave të qytetarëve lidhur me ndikimin e minierës në jetën e përditshme.

Megjithëse Shqipëria ka hapur negociatat nën Klasterin 4, përfshirë Kapitullin 27 të acquis të BE-së, i cili kërkon transparencë më të madhe, mbikëqyrje më të fortë mjedisore dhe inspektime më efektive, Bulqiza tregon se sa kompleks është ky proces në mjedise ku aktivitetet minerare kanë paraprirë prej kohësh mekanizmat e kontrollit.

Bulqiza: qyteti dhe miniera si një sistem i vetëm

Bulqiza shtrihet në një luginë të ngushtë të vargmaleve të Dibrës, në një terren të përbërë nga shkëmbinj ultrabazikë serpentinitë. Galeritë minerare fillojnë direkt mbi bërthamën urbane, ndërsa shpatet dhe hapësirat mes lagjeve rrethohen nga grumbuj sterilësh dhe mbetjesh të akumuluara ndër dekada. 

Minierimi i kromit nisi në vitin 1948. Në 75 vjet, nga masivi i Bulqizës u nxorën më shumë se 15 milionë ton krom, duke e bërë zonën qendrën kryesore minerare të Shqipërisë për më shumë se gjysmë shekulli.

Pas viteve 1990, me kalimin në ekonomi tregu, masivi minerar u fragmentua në dhjetëra parcela dhe u dhanë një numër i madh licencash. Një ekspert minierash dhe banor i Bulqizës, i cili kërkoi anonimitet për shkak të pasojave profesionale dhe institucionale, e përshkruan këtë kthesë kështu:

“Pas viteve 1990, miniera u copëtua dhe zinxhiri teknik u shemb. Galeritë e vjetra përdoren pa kontroll, me hyrje të përbashkëta, dhe shumë kompani nuk zbatojnë protokollet bazë. Kjo ka rritur rreziqet si për punëtorët, ashtu edhe për mjedisin”

Sipas tij, pjesë të galerive të vjetra mbeten të pasigurta.

“E dimë që kromi është shtylla kurrizore e ekonomisë së Bulqizës, por jeta në qytet është bërë gjithnjë e më e vështirë,” shton ai.

116 licenca në një masiv të vetëm

Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore (AKBN), u përgjigj për Faktoje.al se aktualisht janë 116 licenca minerare aktive në masivin e Bulqizës. 

“Kur miniera u nda në njësi të vogla, zinxhiri teknik u shemb. Kjo rriti rreziqet si për punëtorët, ashtu edhe për mjedisin,” thotë eksperti nga Bulqiza.

Mbikëqyrja 

Në letër, kuadri rregullator duket i plotë, por sa është efektive në praktikë? 

AKBN mbikëqyr dhënien e licencave, planet teknike dhe ekonomike, si edhe garancitë financiare për rehabilitim. Megjithatë, sipas deklarimeve të institucionit, ajo nuk monitoron ndotjen apo menaxhimin e mbetjeve minerare, duke e kufizuar rolin e saj në verifikimin e përputhjes teknike me licencat.

Ndërkohë, Agjencia Kombëtare e Mjedisit (AKM) kryesisht mbikëqyr operatorët që kanë leje mjedisore të vlefshme.

Nga ana tjetër, Inspektoriati i Punës dhe Mbrojtjes Sociale fokusohet te siguria në punë dhe të drejtat e punës.

Të dhënat e AKM tregojnë se nuk ka stacione monitorimi të cilësisë së ajrit dhe ujit në Bulqizë. 

Ndërkohë, gjatë tremujorit të fundit të vitit 2024, AKM vendosi 26 masa administrative ndaj kompanive në Bulqizë për mosrespektim të rregullave mjedisore. 

Autoritetet vendore

Bashkia e Bulqizës deklaron se nuk ka organizuar dëgjesa publike lokale me qytetarët mbi minierat në zonë. Bashkia pretendon se aktivitetet minerare “kryesisht zhvillohen në zona të largëta malore”, gjë që, sipas tyre, shpjegon mungesën e ankesave të regjistruara në nivel lokal. Bashkia nuk ka kompetencë mbi lejet mjedisore, të cilat janë në juridiksionin e Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit.

Bashkia Bulqizë deklaron gjithashtu se nuk ka të dhëna mbi ndotjen e ujit të pijshëm ose kontaminimin e tokës si rezultat i aktivitetit minerar. 

Inspektorati Kombëtar i Mbrojtjes së Territorit (IKMT) vëren se Drejtoria për Inspektimin e Mjedisit dhe Ujit u krijua vetëm në fund të vitit 2020. 

Që nga krijimi i Drejtorisë, IKMT ka kryer 12 inspektime në zonën minerare të Bulqizës, duke vendosur masa administrative ndaj tetë kompanive, për shkelje si depozitimi i paligjshëm i mbetjeve minerare dhe shkelje të tjera të rregullave mjedisore. Në të njëjtën kohë, Inspektorati konfirmon se asnjë aktivitet minerar nuk është pezulluar ndonjëherë për shkak të ndotjes mjedisore ose rreziqeve të sigurisë.

Siguria 

Pamja më e detajuar institucionale mbi kushtet e sigurisë në sektorin minerar të Bulqizës vjen nga të dhënat e Inspektoratit të Punës dhe Shërbimeve Sociale. Sipas statistikave zyrtare, në sektorin e minierave dhe guroreve në qarkun Dibër u kryen 804 inspektime midis janarit 2016 dhe shtatorit 2025.

Shumica e inspektimeve (73%) ishin të planifikuara, 26% u kryen pas aksidenteve në punë dhe vetëm 2% u nisën mbi bazën e raportimeve të vetë punëtorëve. Në të njëjtën periudhë u regjistruan 194 aksidente në punë, 31 prej tyre me pasojë vdekjen.

Inspektorati raporton se masa administrative u vendosën në 85% të rasteve pas aksidenteve, duke variuar nga paralajmërime dhe ndalim i përkohshëm pune deri te gjobat. Në total u dhanë 596 sanksione, ku shumica ishin paralajmërime (63%), ndërsa pezullimet për shkelje të sigurisë dhe shkelje serioze të të drejtave të punës përbënin rreth një të tretën e masave. Vlera totale e gjobave arriti 7,73 milionë lekë (rreth 73 mijë euro).

Shkeljet më të shpeshta përfshinin mungesën ose vjetërsimin e vlerësimeve të rrezikut, mosfunksionimin e mekanizmave të sigurisë në punë, mungesën e shërbimeve mjekësore dhe përdorimin e pamjaftueshëm të pajisjeve mbrojtëse. 

Mbikëqyrja

Instituti i Shëndetit Publik (ISHP) konfirmon se në Bulqizë nuk janë kryer analiza të ujit të pijshëm për kromin gjashtëvalent për të paktën dhjetë vjet. Në vend të kësaj, analizat janë kufizuar te kromi total. Sipas ISHP, të gjitha mostrat e testuara kanë qenë brenda kufijve të lejuar sipas standardeve kombëtare.

ISHP deklaron gjithashtu se nuk kryen ekzaminime mjekësore sistematike të minatorëve dhe nuk zbaton programe të shëndetit në punë apo rehabilitimi. Monitorimi epidemiologjik kufizohet në regjistrat e përgjithshëm të sëmundjeve jo të transmetueshme. 

Ministria e Shëndetësisë konfirmoi se nuk ka të dhëna për sëmundjet profesionale te minatorët, duke deklaruar se kjo përgjegjësi i takon Inspektoratit të Punës.

Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë, përgjegjëse për licencat, inspektimet teknike, nënkontraktorët, planet e mbylljes së minierës dhe vlerësimet e rezervave të kromit, nuk iu përgjigj kërkesave për informacion të paraqitura nga Faktoje.al më 29 tetor 2025.

Eksperti i mjedisit, Danjel Bica paralajmëron se, edhe pse kompanitë janë të detyruara ligjërisht të paguajnë tarifa mjedisore dhe të sigurojnë garanci financiare, asnjë galeri apo zonë e degraduar në Bulqizë nuk është rehabilituar plotësisht pas dekadash minierimi. Ai identifikon “vetë-raportimin e kompanive, inspektimet e rralla dhe mungesën e verifikimit të pavarur si dobësi kyçe”.

Edhe pse kromi në Bulqizë është kryesisht në formën trivalente, asnjë institucion nuk ka vlerësuar mundësinë e oksidimit të tij në krom gjashtëvalent në ujërat e minierave.

“Pa analizë të synuar për kromin gjashtëvalent, është e pamundur të vlerësohet ndikimi real i minierimit në cilësinë e ujit,” paralajmëron Bica.

Mbetjet 

Një çështje veçanërisht serioze është depozitimi i pakontrolluar i mbetjeve minerare, të cilat janë grumbulluar për dekada, në shpate të pjerrëta dhe pranë zonave të banuara. 

Dokumentimi në terren nga Faktoje.al tregon grumbuj masivë sterilësh.

AKBN konfirmon se kompanitë janë përgjegjëse për monitorimin e vetë mbetjeve të tyre, ndërsa sistemi mbështetet fort te vetë-raportimi.

Gazetari lokal Sami Curri, i cili ka mbuluar Bulqizën për më shumë se një dekadë, e përshkruan qytetin si të formësuar nga varësia ekonomike, frika dhe “padukshmëria” institucionale.

Sipas tij, hapësira për kundërshtim publik është shumë e kufizuar dhe aksidentet në punë rrallë hetohen plotësisht. 

Edhe pse institucionet shëndetësore janë të detyruara të raportojnë dëmtimet e rënda, minatorët rrallë flasin publikisht nga frika se do të humbasin punën ose do të stigmatizohen. 

Curri vëren se, ndotja e ajrit dhe degradimi i tokës janë të dukshme, por asnjë institucion nuk ka lëshuar ndonjë paralajmërim formal për metalet e rënda në ujin e pijshëm.

I pyetur nëse Bulqiza përfiton realisht nga minierat, përgjigjja e tij është e shkurtër: “Jo.”

Sipas Currit, një rentë vjetore minerare prej 150-200 mijë euro nuk mjafton as për të shtruar 2 kilometra rrugë.

Pse njerëzit heshtin

Minatori i hershëm Luli Alla shpjegon se njerëzit rrallë flasin sepse një numër i madh familjesh varen drejtpërdrejt nga miniera.

“Është qytet i vogël. Njerëzit e mbajnë mend kush tha çfarë”

Familjet e minatorëve, viktima të aksidenteve fatale, gjithashtu heshtin. 

E veja e një minatori refuzoi të fliste, duke thënë se vëmendja mediatike e mëparshme nuk i solli ndryshim, por vetëm sa i rihapi traumën personale.

Minatorë pa status ligjor

Lëvizja Bashkë (LB) ka kërkuar miratimin e një statusi të veçantë ligjor për minatorët në Shqipëri, me synim garantimin e mbrojtjes statutore dhe sociale për punëtorët në një nga sektorët më të rrezikshëm të vendit.

“Minator është profesioni më i rrezikshëm në Shqipëri dhe është e papranueshme të funksionojë pa garanci të posaçme ligjore,” thotë aktivisti i LB, Emiljando Kita.

Sipas Kitës, arsyeja kryesore e mungesës së reformës janë kostot politike dhe fiskale, pasi një legjislacion i tillë do të rriste detyrimet si për shtetin, ashtu edhe për kompanitë e mëdha private që dominojnë sektorin.

Të ardhura të mëdha, por për kë?

AlbChrome, operatori më i madh në sektorin e kromit në Bulqizë, u ble në janar 2022 nga grupi turk Yıldırım, përmes filialit të tij minerar Yılmaden Holding.

Sipas Ministrisë së Financave të Shqipërisë, renta minerare e transferuar në Bashkinë e Bulqizës arriti 213 milionë lekë (2,13 milionë euro) nga viti 2015 deri në shtator 2025. Duke qenë se Ligji nr. 9975 “Për taksat kombëtare” i alokon vetëm 5% të të ardhurave nga renta minerare pushtetit vendor ku kryhet nxjerrja, kjo nënkupton se qeveria ka mbledhur rreth 4,26 miliardë lekë (42,6 milionë euro) në atë periudhë.

Ministria nuk ka të dhëna mbi rehabilitimin mjedisor, përdorimin e garancive financiare apo riinvestimin lokal të të ardhurave. Gazetari Sami Curri vëren se shumat që merr bashkia janë të pamjaftueshme për ndonjë investim domethënës në infrastrukturë.

Shqipëria është e detyruar formalisht të harmonizojë legjislacionin me direktivat mjedisore të BE-së, përfshirë rregullat për Vlerësimin e Ndikimit në Mjedis (EIA), Direktivën për Mbetjet Minerare (Mining Waste Directive) dhe Direktivën Kuadër të Ujit (Water Framework Directive). Komisioni Evropian ka bërë thirrje të përsëritura për inspektime dhe mbikëqyrje më të fortë.

Detyrimet 

Përvojat nga Bosnja dhe Hercegovina dhe Shqipëria nxjerrin në pah marrëdhënien komplekse midis ambicieve mjedisore të Evropës dhe realiteteve të nxjerrjes minerare. Kromi është lëndë e parë kyçe për teknologjitë moderne, përfshirë sistemet e energjisë së rinovueshme dhe automjetet elektrike, por shembuj si Bulqiza tregojnë se shfrytëzimi i tij mund të ketë pasoja për burimet ujore, ekosistemet pyjore dhe cilësinë e ajrit, sidomos kur mungojnë studime sistematike dhe monitorim i vazhdueshëm.

Në dokumente strategjike, Bashkimi Evropian thekson zinxhirë furnizimi të qëndrueshëm dhe integrimin e rajonit në tranzicionin e gjelbër. Në praktikë, megjithatë, zbatimi i këtyre parimeve në terren mbetet i pasigurt, veçanërisht në mjedise me institucione më të dobëta dhe mekanizma të kufizuar mbikëqyrjeje publike.

Në këtë kontekst, Bosnja dhe Hercegovina ndodhet në një udhëkryq. Ndryshe nga Shqipëria, e cila i ka përjetuar pasojat e minierimit intensiv të kromit për dekada, BiH vetëm tani po hyn në këtë fazë. Kjo krijon një mundësi për të vendosur standarde dhe procedura të qarta, ose, nëse mbikëqyrja dështon, për të përsëritur modele të njohura tashmë.

Tranzicioni i gjelbër, pra, nuk është vetëm çështje teknike, por edhe demokratike: sa përfshihen komunitetet lokale në vendimmarrje, a janë publike kontratat e koncesionit dhe kush e përcakton interesin publik.

Në rastin e Varešit, të dhënat e disponueshme nuk tregojnë një reagim të fortë institucional. Autoritetet lokale e mbështesin projektin, por njëkohësisht mbajnë të fshehta informacione kyçe nga popullsia lokale, të cilës do i duhet të jetojë pranë minierës. Për më tepër, komuniteti lokal ka pasur pothuajse asnjë, ose përfitim shumë të kufizuar financiar nga shitja e minierës Rupice.

Në nivel kantonal, institucionet për një periudhë të gjatë kanë përdorur argumentin e “sekretit tregtar” për t’i mohuar publikut në Bosnje dhe Hercegovinë aksesin në kontratën e koncesionit, ndërsa reagimet e institucioneve shtetërore, përfshirë Prokurorinë e Shtetit dhe Gjykatën Kushtetuese, erdhën me vonesë ose, në disa raste, munguan krejtësisht.

Për këto arsye, organizatat e shoqërisë civile dhe komunitetet lokale këmbëngulin se minierimi i kromit duhet trajtuar si çështje sistemike, jo thjesht lokale, me pasoja në nivel kombëtar.

Para se pasojat të bëhen të pakthyeshme…

Për një pjesë të komunitetit lokal dhe organizatave të shoqërisë civile në Vareš, kërkesa është e qartë: ndërprerja e koncesionit, pezullimi i të gjitha aktiviteteve nga kompania “Vareški minerali” dhe rishqyrtimi i modeleve të zhvillimit që sjellin rreziqe afatgjata mjedisore dhe për shëndetin publik.

Për investitorin, një rezultat i tillë do të nënkuptonte humbje kapitali të investuar dhe dëmtim reputacioni. Për autoritetet kantonale, do të nënkuptonte pranim se procesi i koncesionit është zhvilluar me mangësi serioze procedurale dhe ligjore, përfshirë mosrespektim afatesh dhe shpërfillje të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese.

Për banorët e luginës së Krivajës, dilema është shumë më pak abstrakte. Ajo lidhet me cilësinë e ujit, tokës dhe jetës në dekadat që vijnë: a do të mbetet lumi pjesë e përdorimit të përditshëm apo do të kthehet në një enë industriale; a do të mbeten ekosistemet pyjore të paprekura apo do të ndryshohen përgjithmonë.

Në këtë kuptim, nisma e 49 organizatave dhe komuniteteve lokale shkon përtej një projekti të vetëm. Ajo ngre një pyetje më të gjerë mbi llogaridhënien institucionale dhe kapacitetin e shtetit për të menaxhuar burimet natyrore në interes publik.

Përvoja e Bulqizës tregon se çfarë ndodh kur nxjerrja e mineralit ecën më shpejt se mbikëqyrja.

Nëse Vareši do të ndjekë të njëjtën rrugë, apo nëse rezultati do të jetë ndryshe, mbetet një vendim që po merret tani, me pasoja që do të zgjasin shumë më tepër se sa një marrëveshje koncesionare.

Ky investigim ndërkufitar u realizua nga gazetarët Jona Cenameri (Tiranë, Shqipëri) dhe Dejan Rakita (Banja Luka, Bosnje dhe Hercegovinë), si pjesë e një projekti të gazetarisë hulumtuese.

The post Bosnja, Shqipëria dhe Kromi: Sa “i Gjelbër” është “Minierimi i Gjelbër” kur bëhet në Ballkan? appeared first on Faktoje.al.

Sebi Alla Një muaj pasi kishte marrë detyrën e kryebashkiakut të Tiranës, Erion Veliaj u la afat një javë të gjithë subjekteve që kishin bllokuar hapësirat publike, veçanërisht lokaleve nga tavolinat dhe çadrat në trotuare. “Të gjithë ata që kanë okupuar hapësirat publike kanë një javë afat për t’i liruar këto hapësira. Në fund të javës tjetër do të nxjerrim urdhër ekzekutiv që ata që shesin në rrugë, lokalet që kanë nxjerrë karrige dhe tavolina në mes të rrugës, ata që kanë zënë parkingjet, çdo gjë do të sekuestrohet”, deklaroi Veliaj në gusht të vitit 2015.

Më pas në dy fushatat zgjedhore lokale, 2019 dhe 2023, Veliaj ripremtonte lirimin e hapësirave publike në kryeqytet dhe relativisht ajo ndodhi, plot dhjetë vite më pas.

Në muajin gusht 2025 nisi akioni masiv për lirimin e hapësirave publike, por me urdhër të kryeministrit Rama, ndërsa Veliaj që nga 10 shkurti i këtij viti ndodhet në burg, me 9 akuza në 13 raste të dyshuara.

Aksioni

“Sot është 1 gusht, ka skaduar afati për heqjen e rraqeve buzë rrugëve kombëtare dhe nga sot do fillojë hap pas hapi ndërhyrja e forcave përkatëse të kontrollit me territorin. Ambicia jonë është që të jemi kampionë të Ballkanit në turizëm. Forcat përkatëse do duhet të angazhohen shumë më tepër tash e mbrapa sepse na duhet të jetojmë dhe të bashkëjetojmë më idenë që të gjithë së bashku duhet t’i japim një cilësi të re vendit tonë si një destinacion turistik, por edhe si një shtet i së drejtës për tu bërë anëtarë të BE”, tha Rama.

Duke iu referuar Tiranës ai tha se do të shkonte deri në 20 mijë metra katrorë lirim të hapësirave publike.

Çlirim, por edhe devijim

Në Tiranë aksioni për lirimin e hapësirave publike përfshiu strukturat e Policisë Bashkiake, asaj të rendit dhe Inspektoriatin e Mbrojtjes së Territorit, Tiranë.

Në një përgjigje zyrtare për Faktoje, IMT tha se “ishin liruar në total 1483 hapësira publike nga të cilat 1,214 çmontime vullnetare dhe 269 ekzekutime vendimesh, 56,421 m2 sipërfaqe e liruar në total, ndërkohë 1791 subjekte ishin njoftuar për të kryer lirimin vullnetar”.

Në disa zona të Tiranës lirimi i hapësirave publike, nga vetë subjektet, apo me ndërhyrjen e IMT-së ka ndodhur duke liruar kryesisht trotuaret, por edhe hapësirat e përbashkëta ndërmjet apartamenteve. Pavarësisht aksionit masiv disa subjekte tregtare vijojnë të zhvillojnë aktivitet

Përfundimi

Premtimi për lirimin e hapësirave publike në Tiranë do e konsiderojmë gjysmë të mbajtur, pasi në kryeqytet ka ende hapësira publike të zëna nga subjekte private. Premtimet e njëpasnjëshme u vunë në zbatim në fund të verës së këtij viti. 

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Hapësirat publike në Tiranë, zaptim dhe gjysmë lirim appeared first on Faktoje.al.

U premtua gaz natyror, por Korça vazhdon të ngrohet me dru. Dy vite pas fushatës elektorale dhe “lajmit fantastik” për gazifikimin, Faktoje.al gjeti në terren tym, soba druri dhe qytetarë që nuk dinë asgjë për ecurinë e projektit. Dokumentet tregojnë vonesa, kosto të larta për banorët dhe afate të shtyra deri në 2027.

Esmeralda Topi

Pak ditë para se korçarët t’i drejtoheshin kutive të votimit, kryebashkiaku socialist Sotiraq Filo, në kërkim të mandatit të tretë, premtoi zgjidhjen përfundimtare të problemit të ngrohjes përmes gazifikimit të qytetit. Një “lajm fantastik”, siç e quajti ai vetë, i shoqëruar me garancinë politike të kryeministrit Edi Rama.

“Lajmi fantastik i zgjidhjes përfundimtare të problemit të ngrohjes për Korçën përmes projektit të madh të GAZIFIKIMIT jo rastësisht ishte sot në fjalën e kryeministrit Rama në takimin e tij në Korçë me mijëra vajza e gra!”, premtoi Filo. 

Në fushatë, korçarëve ju premtua gaz natyror në çdo shtëpi, fund i druve të zjarrit, ajër më i pastër dhe kosto më të ulëta. Kryeministri Edi Rama dhe ministrja Belinda Balluku prezantuan publikisht projektin, ndërsa Rama shkoi edhe më tej, duke folur për “hapjen e çelësit të gazit” dhe duke hedhur si afat fundin e vitit 2026. 

Por dy vite më vonë premtimet janë larg realitetit. Faktoje udhëtoi drejt juglindjes në muajin tetor.  

Edhe këtë vit, ngrohja në qytet vazhdonte me dru. Banorët e qendrës dhe të lagjeve përreth nuk kishin asnjë dijeni për ecurinë e projektit të gazifikimit, as për afate dhe as për hapa konkretë. Ajo që dinin me siguri ishte i ftohti i mbrëmjeve të tetorit dhe sobat që duhej të ndizeshin herët. 

“Kemi nisur t’i ndezim stofat që para një muaji, se bën ftohtë në darkë”, na tregoi një banor.  

Tymi ndihej kudo. Oxhaqet lëshonin shtellunga të dendura që mbulonin rrugët dhe oborret, duke e kthyer ajrin e Korçës në një përzierje të rëndë druri të djegur, si dëshmi se premtimi i ngrohjes moderne mbetej ende larg realitetit.

Një metër kub dru këtë vit shkonte në 55 mijë lekë të vjetra. 

“Mua më duhen deri në 15 metër”, pohoi një pensioniste, duke bërë llogaritë e dimrit që ende s’kishte hyrë mirë. 

Shkelje afatesh

Në nëntor 2024, qeveria njoftoi nga Azerbajxhani nënshkrimin e një Memorandumi Mirëkuptimi me kompaninë shtetërore SOCAR dhe Albgaz-in, duke e paraqitur gazifikimin e Korçës si gur themeli të zhvillimit të sektorit të gazit në Shqipëri. 

Edhe Filo, në intervista publike, fliste për zbatim të shpejtë dhe për rezultate të dukshme “brenda dy viteve”.

Një vit më vonë, një përgjigje zyrtare nga Bashkia Korçë tregon se projekti ndodhet ende në fazën e parafizibilitetit. 

“Studimi nga SOCAR ka përfunduar, por pritet ende marrëveshja mes qeverisë shqiptare dhe asaj azerbajxhanase”, tha për Faktoje.al Bashkia e Korçës.

Pa këtë hap, nuk ka afate konkrete dhe as punime në terren.

Kosto e gazifikimit

Ndërkohë, plani 10-vjeçar i investimeve të Albgaz-it parashikon nisjen e projektit në vitin 2025 dhe dorëzimin në 2027. Pra, më vonë se afatet optimiste të përmendura në fushatë dhe, si zakonisht, me rrezikun e shtyrjeve të mëtejshme.

Sipas skenarit bazë, kostoja totale e gazifikimit të Korçës është rreth 20.8 milionë euro. Prej tyre, 13.3 milionë euro pritet të investohen nga vetë rezidentët, ndërsa bashkia parashikon rreth 7 milionë euro për zëvendësimin e burimeve aktuale të ngrohjes dhe instalacionet përkatëse. Me fjalë të tjera, barra kryesore financiare bie mbi qytetarët që sot mezi përballojnë drutë e dimrit.

Projekti parashikon një rrjet të gjerë tubacionesh dhe stacionesh, si dhe furnizimin me gaz të rreth 6 mijë banesave dhe 30 institucioneve. Por edhe këtu ka një kusht kritik, bashkia duhet të sigurojë buxhet për instalimet e brendshme të gazit në shkolla, kopshte, muze dhe zyra publike. 

“Është kritike për suksesin e projektit që Bashkia të sigurojë buxhet për ndërtimin e instalimeve të brendshme të gazit për institucionet nën drejtimin e tij (shkolla, kopshte, muze, zyra publike), si këto, së bashku me industriale kompanitë, do të përbëjnë konsumatorët ankorues rreth të cilëve do të ndërtohen tubacionet kryesore”, thekson plani. 

Përfundim

Gazifikimi i Korçës është listuar si projekt prioritar në zonën e juglindjes. Në letër, gjithçka duket premtuese. Në terren, oxhaqet vazhdojnë të nxjerrin tym, pensionistët numërojnë metrat e druve dhe dimri vjen çdo vit, pa pritur memorandume.

Deri sa gazi të mbërrijë realisht në shtëpitë e korçarëve, “lajmi fantastik” mbetet një premtim elektoral, ndërsa ngrohja vazhdon të matet me dru, tym dhe fatura që rriten.

Nisur nga informacionet e mbledhura dhe verifikimi në terren, premtimin e kryebashkiakut Sotiraq Filo për zgjidhjen përfundimtare të problemit të ngrohjes përmes gazifikimit të qytetit, e kategorizojmë të pambajtur. 

*Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Ngrohja që u premtua me gazifikimin e Korçës appeared first on Faktoje.al.

Jona Cenameri Më 20 nëntor 2025, kryeministri Edi Rama dhe kryebashkiakja Emiriana Sako përmes rrjeteve sociale njoftuan hapjen e parkimit publik me kate në Durrës. 

Rama e prezantoi objektin si një strukturë moderne me rreth 400 vende parkimi, energji të vetëprodhuar nga panelet diellore, hapësira për biçikleta, ambiente për zyra dhe hapësira social-kulturore.

Kryebashkiakja Sako e cilësoi objektin si “Qendra Multimodale e Mobilitetit në Durrës”, një investim që, sipas saj, rigjeneron një zonë të tërë dhe shërben si nyje e re mobiliteti, komuniteti dhe sipërmarrjeje.

Premtimi i prezantuar në 2022-2023

Parkimi publik me kate në qendër të Durrësit u prezantua fillimisht në tetor 2022 nga kryebashkiakja Emiriana Sako, e cila konfirmoi se investimi do të financohej nga qeveria përmes FSHZH-së. Projekti u rikthye si premtim elektoral gjatë fushatës së prillit 2023 dhe u paraqit si zgjidhja kryesore për trafikun e rënduar, mungesën e hapësirave të parkimit dhe nevojën për një qendër moderne të mobilitetit urban.

Sipas Bashkisë Durrës, objekti do të shërbente për të lehtësuar qarkullimin në qendër, për të ofruar një infrastrukturë të dedikuar për biçikleta, për të krijuar ambiente të reja publike dhe për të mbështetur transformimin e qytetit drejt një modeli të ri lëvizshmërie.

Tetor 2023

Në tetor 2023, gjatë verifikimit të parë të “Faktoje”, u konstatua se punimet ishin ende në fazë fillestare. 

Në tabelën e kantierit ishte shënuar një afat i ri përfundimi: prill 2024. Banorët e qendrës së Durrësit vijonin të përballeshin me mungesë vendesh parkimi, ndërsa objekti i premtuar mbetej ende larg përfundimit.

Tetor 2024

Në vitin 2024, FSHZH raportoi për “Faktoje” se punimet kishin avancuar deri në rreth 75% dhe njoftoi një afat të tretë për përfundimin e projektit: tetorin 2024. Por verifikimi i dytë tregoi se, pavarësisht progresit në strukturë, godina mbetej e mbyllur, e papërfunduar dhe jo funksionale për publikun.

Tetor 2025

Në tetor 2025, “Faktoje” u rikthye për verifikimin e tretë. Së jashtmi, godina dukej e përfunduar, por mbetej e mbyllur dhe në brendësi kryheshin ende punime teknike, pastrim i ndërtesës dhe testime të rrjeteve të brendshme. FSHZH njoftoi se procesi i kolaudimit ishte në fazën përfundimtare, ndërsa Bashkia Durrës sqaroi se nuk ishte institucioni zbatues i projektit, por vetëm përfitues.

Afatet e zvarritura

Sipas Open Procurement, kontrata për ndërtimin e parkimit publik u lidh më 13 dhjetor 2022, me një kohëzgjatje 12-mujore, duke përcaktuar dhjetorin 2023 si afat të parë përfundimi. Afatet u shtynë disa herë: fillimisht në prill 2024, më pas në tetor 2024, ndërsa objekti u hap realisht vetëm më 20 nëntor 2025.

Kjo vonesë e konsiderueshme u dokumentua gjatë tre verifikimeve të “Faktoje”, që evidentuan jofunksionalitetin e objektit përtej çdo afati të shpallur më herët nga institucionet përgjegjëse.

Përfundimi

Pas tri verifikimeve dhe më shumë se dy vite shtyrjesh të afateve zyrtare, parkimi publik me kate në qendër të Durrësit u hap përfundimisht, duke përmbushur premtimin. “Faktoje” e kategorizon këtë premtim si të mbajtur.

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Parkingu publik me kate në Durrës u hap përfundimisht appeared first on Faktoje.al.

Kryebashkiaku i Korçës, Sotiraq Filo, gjatë fushatës për mandatin e tretë premtoi investime në fshatin Melçan, për të përmirësuar lëvizjen e banorëve dhe aksesin në zonë. Rruga që lidh fshatin me Teqenë “Baba Abdulla” ishte një prej tyre. Verifikimet tregojnë se segmenti me gjatësi 1.2 km, ka përfunduar.

Esmeralda Topi 

Fushatën për mandatin e tretë në krye të bashkisë Korçë kandiati i socialistëve Sotiraq Filo e përqëndroi tek fshati dhe problematikat e zonave rurale të juglindjes. Nga takimet me banorët e Melçanit, Filo premtoi investime edhe për rrugën, që bashkon fshatin me Teqenë “Baba Abdulla”. 

Më pas, angazhimi u reflektua me ndërhyrje konkrete në terren. Në qershor të këtij viti, kryebashkiaku i Korçës premtoi rikonstruksion të plotë të shtresave asfaltike të kësaj rruge.

“Ky investim lidh me rrugë të re gjithë unazën Lumalas–Melçan–Porodinë, duke përmirësuar lëvizjen e banorëve dhe aksesin drejt zonave përreth,” premtonte Filo gjatë një inspektimi në terren.

Rruga me gjatësi 1.2 kilometra dhe gjerësi 4.5 metra, sipas tij, po realizohej në bashkëpunim me Fondin Shqiptar të Zhvillimit. 

Verifikim

Faktoje iu drejtua Bashkisë së Korçës dhe Fondit Shqiptar të Zhvillimit për të kuptuar nëse rruga e Melçanit ishte një tjetër premtim në proces apo një investim i përfunduar. Përgjigjet zyrtare konfirmuan se punimet në këtë segment kishin përfunduar në muajin qershor. 

Investimi me vlerë 12,8 milionë lekë (pa TVSH), është zbatuar nga kompania “Shkëlqimi 07”, si financim i Fondit Shqiptar të Zhvillimit. 

Në tetor, Faktoje verifikoi në terren investimin në këtë segment. Rruga ishte e përfunduar, e shtruar dhe funksionale duke lidhur fshatin Melçan me Teqenë “Baba Abdulla”.

Përfundim 

Nisur nga informacioni i mbledhur dhe verifikimi i kryer në terren, premtimin e kryebashkiakut Sotiraq Filo për rrugën që lidh fshatin Melçan me Teqenë “Baba Abdull”, e kategorizojmë të mbajtur. 

*Faktoje, e mbështetur nga National Endowement for Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Rruga drejt Teqesë së Melçanit, premtim i mbajtur appeared first on Faktoje.al.

Nga premtimet e përsëritura tek vizualizimet 3D, Bashkia e Korçës ka dhjetë vite që nuk ka bërë asnjë hap konkret për t’i dhënë jetë ndërtimit të pistës së skive dhe resortit dimëror. Faktoje rikthen në vëmendje premtimin e pambajtur të kryebashkiakut Sotiraq Filo. 

Esmeralda Topi 

Prej një dekade, pista e skive bashkë me një resort dimëror në Korçë mbetet një nga premtimet më të ricikluara të kryebashkiakut Sotiraq Filo. 

Që prej vitit 2015, Faktoje e ka ndjekur nga afër këtë angazhim publik, i cili është shfaqur në fushata të njëpasnjëshme, herë me skica projektesh, herë me prezantime 3D, por asnjëherë me punime konkrete në terren.

Ndërsa vitet kanë kaluar, dhe Korça është kthyer një nga destinacionet më të rëndësishme turistike të vendit, premtimi për zhvillimin e turizmit dimëror përmes një piste skish ka mbetur në vendnumëro. 

Në zgjedhjet vendore të vitit 2023, Filo e riktheu projektin, duke publikuar një vizualizim virtual të një resorti modern në zonat malore të Korçës. Ai e prezantoi atë si një investim që do të gjallëronte ekonominë, do të zgjaste sezonin turistik gjatë gjithë vitit dhe do të sillte të ardhura të reja për zonën.

Mirëpo pas premtimeve, realiteti ka qenë krejt tjetër.

Bashkia ‘dorëzohet’: S’kemi informacion

Dy vite më parë, Bashkia e Korçës i konfirmoi Faktoje-s se nuk kishte arritur të gjente mënyrën e financimit për projektin e pistës së skive dhe resortit dimëror. I njëjti problem vijoi edhe gjatë vitit të kaluar. Bashkia argumentonte se përmasat e mëdha të investimit kërkonin bashkëpunim shumëpalësh mes qeverisë, bashkive të tjera të rajonit, Federatës Shqiptare të Skive dhe investitorëve privatë.

Në komunikimin zyrtar të një viti më parë, institucioni pohonte se kishte piketuar malin e Gramozit si një nga zonat më të mundshme ku mund të ndërtohet resorti bashkë me pistën e skive. 

Për këtë arsye, në malin e Gramozit po monitoroheshin kushtet klimatike përmes një stacioni meteorologjik, si një hap i domosdoshëm për të identifikuar zonën e përshtatshme për ndërtimin e pistës së skive.

Ky informacion krijoi përshtypjen se projekti mund të ishte në një fazë studimore, megjithëse pa një plan të qartë financimi.

Për të kuptuar nëse projekti kishte pësuar ndonjë zhvillim këtë vit, Faktoje i drejtoi Bashkisë Korçë një kërkesë të re për informacion. Mirëpo, përgjigjja e këtij viti ishte e shkurtër dhe shterpë.

“Në lidhje me pistën e skive nuk kemi informacion”, pohon Bashkia e Korçës për Faktoje.al

Asnjë shpjegim për fazën në të cilën ndodhet projekti, asnjë referencë për monitorimin e kushteve klimatike, asgjë për financimin ose për hapat e ndërmarrë. 

Projekt me potencial, por pa drejtim

Ekspertët e turizmit e konsiderojnë prej vitesh këtë projekt si shumë të rëndësishëm për diversifikimin e ofertës turistike të Korçës, sidomos në sezonin dimëror. 

Zak Topuzi nga Shoqata e Hoteleri-Turizmit ka theksuar se mungesa e pistave të skive është një nga boshllëqet më të mëdha që ka Shqipëria për sa i përket sporteve dimërore. 

Sipas tij, investimi në infrastrukturën e pistave është kusht i domosdoshëm për ndërtimin e resorteve dhe zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm për 365 ditë.

Por edhe pse potenciali ekziston, mungesa e një strategjie të qartë, e financimit dhe e prioritetit institucional ka bërë që projekti të mbetet në letër. Edhe më problematike është fakti që këtë vit, Bashkia nuk ka më as informacion bazë për nismën.

Përfundim

Duke nisur nga viti 2015, kur Filo premtoi për herë të parë ndërtimin e një kompleksi turistik dhe një piste skish, e deri te vitet e fundit kur projekti u paketua me imazhe 3D, premtimi ka kaluar nga një fazë në tjetrën pa asnjë hap konkret.

Pas verifikimeve të vazhdueshme, dhe sidomos pas deklaratës së këtij viti ku Bashkia thotë se “nuk ka informacion”, Faktoje e kategorizon sërish këtë premtim si të pambajtur.

*Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Një dekadë pritje për pistën e skive në Korçë, premtimi mbeti 3D appeared first on Faktoje.al.

Esmeralda Topi 

Në fushatën elektorale të vitit 2023, kryetari i Bashkisë së Korçës, Sotiraq Filo, prezantoi për qytetarët projektin e aeroportit Turistik dhe Sportiv në Lumalas, përmes një videoje 3D që tregonte pistën, terminalin, godinën e administratës dhe hapësirat për aktivitete ajrore. Premtimi ishte se aeroporti do të bëhej “realitet i prekshëm” dhe do të nxisë turizmin rajonal dhe sportet e aventurës. 

Pas një viti e gjysmë, Bashkia e Korçës e cilëson projektin 1.1 milionë euro të përfunduar fizikisht. Sipas institucionit, aeroporti ndodhet në fazën e çertifikimit, një proces i domosdoshëm për të mundësuar operimin e fluturimeve. 

“Përgjegjës për mirëmbajtjen dhe operimin e tij do të jetë Bashkia Korçë me mbështetjen e Autoritetit të Aviacionit Civil, të cilët bëjnë dhe çertifikimin e fushës”, pohon Bashkia e Korçës për Faktoje.al.

Aeroporti ndodhet në fshatin Lumalas, rreth 7.5 kilometra larg Korçës dhe ndërhyrja u bë në pistën historike ekzistuese të aviacionit të këtij qyteti. Investimi do të shërbejë për sporte ajrore, aktivitete turistike dhe raste emergjencash. Megjithatë, bashkia pranon se ende nuk ka marrëveshje me Shoqatën Shqiptare të Aeronautikës apo operatorë të tjerë. 

Sipas bashkisë, plani për funksionimin e aeroportit dhe për aktivitetet sportive do të bëhet i ditur pasi të përfundojë çertifikimi. 

Verifikim në terren 

Verifikimi i Faktoje këtë vjeshtë tregoi se pamja reale e aeroportit është shumë larg asaj që u prezantua në video 3D të kryebashkiakut Sotiraq Filo.

I vetmi element që përputhet me projektin 3D është godina e administratës dhe kontrollit, e cila është përfunduar fizikisht. Megjithatë, edhe asaj i mungojnë shumë detaje që shfaqen në vizualizimin e fushatës, veçanërisht në ambjentin e jashtëm.

Kur krahasojmë pamjen reale të terrenit me projektin 3D të prezantuar nga Filo në fushatë, bien në sy ndryshimet e mëdha.

Pista, e cila në 3D duket e pasur me çdo element, në terren ka vetëm një gardh rrethues rrjete metalike që mund të ngatërrohet me rrethimet e zakonshme që bëjnë fermerët për të ndarë tokat nga njëri tjetri.

Pista nuk është aspak e dallueshme si në videon 3D, ndërkohë që bie në sy veçanërisht mungesa e vijëzimeve. 

Për më tepër, gjatë shirave të rrembyeshëm të nëntorit, pjesa e pistës u përmbyt nga uji, duke e shndërruar hapësirën e aeroportit pothuajse në një port të vogël. Situatë kjo që nxori në pah mungesën e përgatitjes për kushte të tilla atmosferike. 

Përfundim

Edhe pse Bashkia e Korçës e konsideron projektin fizikisht të përfunduar, krahasimi me video 3D tregon qartë se realiteti është shumë larg vizionit të fushatës. Premtimi i kryebashkiakut për një aeroport “të prekshëm” mbetet pjesërisht i mbajtur, pasi infrastruktura ka progres fizik, por funksionimi praktik dhe aktivitetet ajrore nuk kanë filluar ende.

*Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Aeroporti 1,1 milionë € në Korçë shumë larg vizionit 3D të fushatës appeared first on Faktoje.al.

Kryebashkiaku i Elbasanit, Gledjan Llatja, gjatë fushatës zgjedhore, prezantoi planin e tij për turizmin. 

Ndërsa kërkonte mandatin e dytë, Llatja theksonte rëndësinë e rimëkëmbjes të rrugës së Funarit, fshatit turistik 22 km larg Elbasanit.

Në Maj 2023, gjatë një takimi elektoral, kryebashkiaku Llatja u premtoi banorëve të Funarit se “këtë vit do të rregullojmë pjesën e parë të rrugës ekzistuese” 

Krah tij, Sekretari i Përgjithshëm i PS në atë kohë, Damian Gjiknuri, premtoi mbështetjen e qeverisjes qendrore, specifikisht kryeministrit Rama, me “4-fish më shumë investime”

Në faqen zyrtare të bashkisë Elbasan, Funari promovohet si një perlë turistike e pazbuluar me 4 liqene dhe 7 fshatra në administrim.

Megjithatë, për të tretin vit radhazi, premtimi për rimëkëmbjen e rrugës drejt kësaj perle mbetet i pambajtur.

Bazuar në përgjigjen e kërkesës për informacion dërguar Bashkisë Elbasan këtë vit, duket se premtimi është harruar fare.

Në përgjigjen e dërguar në Shtator 2025, Bashkia e Elbasanit kursen fjalët e tepërta duke na orientuar ta gjejmë informacionin e kërkuar “të publikuar tek regjistri i kërkesave për vitin 2024 në webin e Bashkisë Elbasan, pasi kjo është një kërkesë e ripërsëritur disa herë nga ana juaj”

Ndërkaq në përgjigjen e vitit 2024, Bashkia Elbasan refuzoi t’u përgjigjej pyetjeve për projektin e rrugës së Funarit duke deklaruar se “ky investim është kompetencë e Këshillit të Qarkut Elbasan” 

Ndërkaq, Këshilli i Qarkut Elbasan na informoi se “nuk ka kryer asnjë investim për rrugën e Funarit dhe nuk ka parashikuar fond për këtë rrugë”

Nga verifikimi në terren në Tetor 2025, Faktoje vëzhgoi se rruga e Funarit ishte shtruar në disa segmente, ndërsa në pjesë të tjera të saj ende nuk ishte vënë dorë. Koha dhe kushtet atmosferike kanë lënë gjurmën e tyre të dukshme. 

Rruga e Funarit, Bashkia Elbasan, 6 tetor 2025

Rruga e Funarit, Bashkia Elbasan, 6 tetor 2025

Rruga e Funarit, Bashkia Elbasan, 6 tetor 2025

Rruga e Funarit, Bashkia Elbasan, 6 tetor 2025

Pjesa më e dëmtuar e rrugës, ku kishte rrëshqitje dheu, kishte të njëjtën pamje si 2 vitet paraardhëse, kur Faktoje vizitoi rrugën për të verifikuar mbajtjen e premtimit të kryebashkiakut.

Rruga e Funarit, Bashkia Elbasan, 6 tetor 2025

Në fund të rrugës lodhëse, gjetëm një infopoint të zbrazët dhe një liqen të tkurrur. 

Funar, Bashkia Elbasan, 6 tetor 2025

Kështu, për të tretin vit radhazi, premtimi zgjedhor i kryebashkiakut të Elbasanit mbetet i pambajtur.

The post Nga “perla turistike” tek rrëshqitjet e dheut, premtimi i harruar për Funarin appeared first on Faktoje.al.

Jona Cenameri

Më 25 nëntor 2024, kryeministri Edi Rama njoftoi publikisht nisjen e punimeve për ndërtimin e Parkut Urban në Spitallë, një projekt që synon ta transformojë zonën në një hapësirë rekreative moderne për qytetarët e Durrësit.

“Ka nisur puna për ndërtimin e Parkut Urban në Spitallë, që do ta kthejë këtë zonë në një hapësirë rekreative në shërbim të qytetarëve, me gjelbërim të shtuar, zonë për këmbësorët, pistë biçikletash, terrene sportive dhe zonë të dedikuar për fëmijë”,  shkroi Rama në një postim në Facebook.

Ky projekt parashikon një park linear me gjatësi gati 1,3 kilometra, ndërtuar mbi një kanal të mbyllur të ujërave të larta, i cili ishte aktiv që prej viteve ’90 dhe kishte shkaktuar probleme mjedisore për banorët e zonës. Parku do të përfshijë sipërfaqe të gjelbra, shtigje për biçikleta e këmbësorë, terrene sportive, kënde për fëmijë dhe hapësira për aktivitete komunitare.

Në mars 2025, kryebashkiakja e Durrësit, Emiriana Sako, publikoi pamje nga kantieri, duke theksuar se punimet “po vijojnë me ritme të mira dhe do të sjellin një hapësirë të re publike për qytetarët e Durrësit”.

Në prill 2025, Rama dhe Sako rikthyen sërish vëmendjen tek kantieri, duke theksuar progresin dhe duke prezantuar më në detaje elementët e parkut, që do të shtrihen përgjatë gjithë gjatësisë së kanalit të mbyllur.

Verifikimi në terren

Gjatë verifikimit të kryer më 7 tetor 2025, “Faktoje” konstatoi se punimet në terren nuk ishin përfunduar. Punonjësit në kantier thanë se realizimi deri në atë moment ishte “rreth 60-70%”, ndërsa përfundimi parashikohej për në nëntor.

Në rikthimin e dytë në terren në 20 nëntor 2025, situata mbeti e njëjtë: parku ishte ende në ndërtim, pjesë të terrenit ishin të pa përfunduara dhe nuk kishte ende elementë përfundimtarë si gjelbërimi, ndriçimi dhe instalimet dekorative. Punëtorët pohuan se punimet pritet të përfundojnë më 5 dhjetor 2025.

Në tabelën e punimeve, financues figuron Qeveria Shqiptare dhe Ministria e Financave, zhvillues Fondi Shqiptar i Zhvillimit (FSHZH) dhe përfitues Bashkia Durrës.

Afati i kontratës, sipas Open Procerement dhe tabelës së punimeve, është 12 muaj, me një vlerë totale prej 109,579,163.94 lekësh me TVSH.

Përgjigjet zyrtare

Në përgjigjen për “Faktoje”, Bashkia Durrës konfirmon se punimet “kanë filluar sipas zbatimit të kontratës” dhe janë ende në proces.

Ndërsa Fondi Shqiptar i Zhvillimit, që luan rolin e agjencisë zbatuese të projektit, deklaron:

“Sa i përket Parkut Urban Spitallë, duke konsideruar sezonin veror dhe temperaturat e larta të periudhës, realizimi fizik i punimeve të zbatimit ishte rreth 45% në muajin korrik dhe pritet të përfundojnë brenda muajit nëntor”

Megjithatë, verifikimi në fund të muajit nëntor tregoi se projekti nuk është ende i dorëzuar, duke tejkaluar afatin e kontraktuar.

Përfundimi

Edhe pse punimet kanë avancuar ndjeshëm dhe projekti pritet të sjellë një hapësirë moderne për komunitetin e Spitallës, Parku Urban ende nuk është përfunduar, megjithëse kanë kaluar 12 muaj nga nisja e zbatimit.

Duke u bazuar në të dhënat zyrtare dhe verifikimin në terren, “Faktoje” e kategorizon premtimin për përfundimin e Parkut Urban në Spitallë si pjesërisht të mbajtur.

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Parku Urban në Spitallë, punimet nuk kanë përfunduar ende appeared first on Faktoje.al.

Jona Cenameri 

Tre vite pas premtimit për “përfundimin e rehabilitimit të rrugëve dhe kanaleve kulluese në njësinë administrative Levan”, situata në terren mbetet larg përmbushjes së plotë të premtimit.

Rrugët dytësore në disa fshatra janë të amortizuara, ndriçimi publik është i pamjaftueshëm, mungon vijëzimi, sinjalistika rrugore dhe trotuaret, ndërsa shumë nga kanalet kulluese janë ende të bllokuara ose të pastruara pjesërisht nga vetë banorët.

Premtimi

Në prill 2023, pak javë para zgjedhjeve vendore, kryebashkiaku i Fierit, Armando Subashi, premtoi “përfundimin e rehabilitimit të infrastrukturës rrugore dhe pastrimin e kanaleve kulluese” në njësinë administrative Levan, që përfshin fshatrat Peshtan i Madh, Peshtan i Vogël, Qarr, Bishan, Shtyllas, Bashkim, Pishë Poro, Boçovë dhe Ferras.

Dy verifikimet e mëparshme të “Faktoje”, në nëntor 2023 dhe tetor 2024, treguan se ky premtim ishte pjesërisht i mbajtur, pasi ndërhyrjet ishin të pjesshme dhe shumë zona vijonin të përmbyteshin sa herë kishte reshje.

Verifikimi në terren (nëntor 2025)

 “Faktoje” konstatoi se infrastruktura në pjesën më të madhe të fshatrave të njësisë administrative Levan mbetet e paplotë dhe e amortizuar, me ndryshime të vogla nga një zonë në tjetrën.

Pamja e përgjithshme tregon se ndërhyrjet për përmirësimin e rrugëve dhe pastrimin e kanaleve kulluese kanë qenë të pjesshme, dhe të pamjaftueshme. 

Në Peshtan të Madh, ndonëse rruga kryesore është e shtruar, ndriçimi i rrallë, tek tuk jo funksional sipas banorëve, dhe mungesa e trotuareve dhe sinjalistikës rrugore e bën qarkullimin të vështirë. Një mësuese e zonës e përshkruan situatën “veçanërisht problematike pranë shkollës”, ku këto mungesa rrisin rrezikun për aksidente.

Në Peshtan të Vogël, gjendja është më e rënduara nga gjithë njësia: rrugët janë të dëmtuara, pa ndriçim dhe sinjalistikë, ndërsa mungon lidhja me fshatin fqinj. Kanalet janë të mbuluara me bimësi të dendur, dhe për pastrimin e tyre kujdesen vetëm disa banorë të moshuar. “Të rinjtë janë larguar, ne të vjetrit s’kemi më fuqi ta bëjmë vetë,”  thotë një çift i moshuar.

Në Shtyllas situata përsëritet: fshati përmbytet pas çdo shiu për shkak të kanaleve të bllokuara. “Kanalet i kemi pastruar vetë, se bashkia nuk ka ardhur,” shprehet një banor. Rrugët janë të shtruara, por pa trotuare, me ndriçim të pakët dhe sinjalistikë minimale. 

Në Qarr, kushtet janë disi më të mira, rrugët janë të shtruara dhe kanë trotuare, ndriçim, ndonëse jo të shpeshtë dhe sinjalistikë minimale, ndërsa kanalet kryesore janë nën tokë dhe funksionale sipas banorëve.

Në Martin, ndriçimi ekziston, por është i pakët dhe vijëzimi mungon, ndërsa kanalet duken të pastruara nga vetë banorët.

Në Bishan, kanalet janë të mbushura me mbeturina dhe kallamishte. Edhe pse rruga është e shtruar, banorët ankohen për mungesën e trotuareve, ndriçimit dhe sinjalistikës rrugore.

Fshatrat Poro dhe Pishë Poro kanë rrugë kryesore të shtruara dhe ndriçim funksional, por mungojnë trotuaret, sinjalistika dhe sistemet e kanalizimit. Ndërkohë, në fshatrat Bashkim dhe Boçovë, rrugët janë të shtruara, por pa trotuare e ndriçim të mjaftueshëm.

Kanalet janë të zëna dhe pastrimi bëhet nga banorët. “Vetëm rruga kryesore është bërë, pjesa tjetër është harruar,” tha një banore e Boçovës.

Në Ferras, rrugët janë të shtruara, por pa vijëzim e sinjalistikë, ndriçimi është i rrallë dhe kanalizimet mungojnë. Banorët pohojnë se pastrimi nuk është bërë prej muajsh, ndërsa gjatë reshjeve uji del në sipërfaqe duke rrezikuar banesat pranë rrugës.

Në tërësi, pamja e njësisë Levan tregon për një model të përsëritur: rrugë të shtruara pjesërisht, ndriçim të kufizuar, sinjalistikë të munguar dhe kanale që pastrohen vetëm falë banorëve. 

Përgjigjja e Bashkisë Fier

Në përgjigjen zyrtare për “Faktoje”, Bashkia Fier deklaron se: “Aktualisht, të gjitha qendrat e fshatrave të Njësisë Administrative Levan janë të lidhura me rrjet rrugor të shtruar/asfaltuar. Rehabilitimi i infrastrukturës rrugore ka filluar që në vitin 2015 dhe do të vazhdojë deri në vitin 2030.

Në sistemin vaditës/kullues të kësaj njësie ka filluar ndërhyrja për pastrimin dhe rehabilitimin që prej vitit 2016, duke sjellë ndryshime të konsiderueshme”

Institucioni shton se “kanalet e para dhe të dyta janë pastruar dhe sistemuar, ndërsa për kanalet e treta kërkohet bashkëpunimi me banorët për mirëmbajtjen e tyre”

Megjithatë, verifikimi në terren tregon se shumë nga kanalet janë ende të bllokuara nga bimësia dhe mbeturinat, çka tregon se ndërhyrjet janë të pjesshme, dhe të pamjaftueshme.

Përfundimi

Nga krahasimi i të dhënave zyrtare me gjendjen reale në terren, “Faktoje” konstaton se premtimi për përfundimin e rehabilitimit të rrugëve dhe pastrimin e kanaleve kulluese në njësinë Levan mbetet pjesërisht i mbajtur.

Edhe pse Bashkia Fier raporton për “punë të vazhdueshme deri në vitin 2030”, situata aktuale tregon një proces të ngadalshëm, me ndërhyrje të pjesshme dhe mungesë mirëmbajtjeje.

Problemet e përmbytjeve, mungesa e ndriçimit dhe sinjalistikës, si edhe pastrimi i kufizuar i kanaleve, dëshmojnë se banorët e Levanit vazhdojnë të përballen me të njëjtat sfida.

Njësia Administrative Levan; Fshatrat: Peshtan i Madh, Peshtan i Vogël, Qarr, Bishan, Shtyllas, Bashkim, Pishë Poro, Boçovë dhe Ferras.

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Levan, infrastrukturë rrugore e munguar dhe kanale kullimi të bllokuara appeared first on Faktoje.al.

Gjashtë vite pas tërmetit shkatërrimtar të 26 nëntorit 2019, pallati 71 në rrugën ‘Luigj Gurakuqi’ në lagjen ‘Besëlidhja’ (ish BKT) në Lezhë nuk është rindërtuar. Shtatë familje vijojnë të pa streha pavarësisht se fondet për rindërtimin e objektit kanë thuajse një vit të buxhetuara.

Bashkia e Lezhës miratoi në buxhetin e këtij viti mbi 76 milionë lekë për pallatin. Por, siç pohon ky institucion, procesi i rindërtimit nuk ka nisur sepse nuk ka një vendim të Këshillit të Ministrave që përcakton njësinë zbatuese për projektin. Pa këtë vendim, Bashkia nuk mund të fillojë zbatimin e punimeve.

“Këshilli i Ministrave me vendimin nr. 133, datë 13.02.2020 ka caktuar vetëm Fondin Shqiptar të Zhvillimit si njësi zbatuese per procesin e rindertimit në zonë të re për zhvillim, ku në rastin konkret në këtë zonë përfshihet edhe pallati Nr. 71,”- argumenton Bashkia e Lezhës. 

Nga ana tjetër, Këshilli i Ministrave konfirmoi për Faktoje se deri më tani nuk ka marrë asnjë vendim për të përcaktuar njësinë zbatuese të pallatit 71. Bashkia Lezhë thekson se është e gatshme të nisë punimet menjëherë sapo të marrë këtë autorizim.

Pesë familje të pallatit vijojnë të marrin bonusin e qirasë, i cili do të vazhdojë deri në përfundimin e objektit. 

“Vlera e bonusit të qirasë ndryshon sipas numrit të pjesëtarëve të familjes,”- sqaron Bashkia.

50 familje të pastreha pas tërmetit

Deri tani, në Bashkinë Lezhë janë rindërtuar 5 pallate, ku janë strehuar 180 familje, ndërsa 14 banesa individuale janë rindërtuar nga donatorë dhe 175 banesa individuale janë rindërtuar nga vetë banorët përmes granteve të rindërtimit. 

Megjithatë, 50 familje ende nuk janë strehuar përfundimisht dhe vazhdojnë të trajtohen me bonus qiraje. 

Bashkia Lezhë thekson se është angazhuar të përfundojë sa më shpejt të gjithë procesin e rindërtimit, duke bashkëpunuar ngushtë me Ministrinë përgjegjëse për rindërtimin, megjithëse ende nuk ka një afat të saktë për përmbylljen e punimeve për rastet e mbetura.

Përfundim

Fillimisht, rindërtimi i Pallatit 71 në Lezhë u mor përsipër nga Fondacioni Firdeus, përmes një marrëveshje të nënshkruar me Bashkinë e Lezhës. 

Palët nuk gjetën dakordësi, dhe Bashkia thotë se Fondacioni u tërhoq nga financimi pa dhënë arsyet. Pas kësaj, Bashkia miratoi fondet për vitin 2025, por punimet nuk kanë nisur ende, pasi pret vendimin e Këshillit të Ministrave që ta caktojë si njësinë zbatuese për rindërtimin. Ndërkohë, pesë familje vijojnë të marrin bonus qiraje, ndërsa gjashtë vite pas tërmetit, 50 familje në Lezhë ende nuk janë strehuar përfundimisht.

Bazuar në informacionet e mbledhura, premtimin e kryetarit të Bashkisë së Lezhës, Pjerin Ndreu, për rindërtimin e pallatit 71 në lagjen Besëlidhja, do ta kategorizojmë pjesërisht të mbajtur. 

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Lezhë, dhjetra familje të pastreha 6 vite pas tërmetit appeared first on Faktoje.al.

Një muaj para zgjedhjeve lokale të majit 2023, kryebashkiaku i Lezhës, Pjerin Ndreu, në kërkim të mandatit të dytë, premtoi se do të rimbursonte gjysmën e biletës së transportit urban për të moshuarit dhe njerëzit në nevojë.

“Në buxhetin e vitit 2024 do vlerësohet rimbursimi i gjysmës së biletës së transportit urban për moshën e tretë dhe kategoritë e tjera në nevojë,” shprehej Ndreu gjatë një takimi me dhjetëra të moshuar në fshatin Shënkoll.

Në Lezhë nuk ka shërbim transporti publik brenda zonës urbane, por lëvizjet drejt dhe nga njësitë administrative mbulohen nga operatorë privatë të licensuar nga Bashkia, ndaj premtimi për rimbursimin e gjysmës së biletës i kryebashkiakut Ndreu i referohej pikërisht këtij shërbimi ndërqytetas që përdoret nga të moshuarit dhe kategoritë në nevojë.

Në zgjedhjet lokale të vitit 2023, Pjerin Ndreu u rizgjodh me 18,299 vota, duke marrë drejtimin e Bashkisë Lezhë për herë të dytë. 

Dy vite më vonë

Në vitin 2024, verifikimet e Faktoje.al treguan se Bashkia Lezhë nuk kishte asnjë fond të planifikuar për premtimin e kryebashkiakut Ndreu. Edhe këtë vit, Bashkia Lezhë konfirmoi zyrtarisht se situata nuk ka ndryshuar.

“Aktualisht nuk ka një plan strategjik për transportin publik në territorin e Bashkisë Lezhë për zonën urbane, por qyteti lidhet me njësitë administrative nëpërmjet operatorëve të licensuar nga Bashkia. Ky shërbim nuk është reflektuar në buxhetin afatmesëm 2025–2027 për shkak të prioriteteve,” pohon Bashkia, pas një kërkesë për informacion. 

Sipas Bashkisë, e vetmja masë që lidhet me çmimin e biletave është një vendim i Këshillit Bashkiak që prek invalidët e punës, e miratuar vite para premtimit elektoral të Ndreut.

“Me Vendimin e Këshillit Bashkiak Nr.36, datë 28.03.2018 është parashikuar që vetëm invalidët e punës të përfitojnë 50 % ulje në çmimin e biletës,” sqaron Bashkia Lezhë. 

Nga ana tjetër, Bashkia bën me dije se është partnere në projektin ndërkombëtar SMART LAND, të financuar nga Interreg South Adriatik, nëpërmjet të cilit janë zhvilluar dy trajnime për të analizuar gjendjen e transportit publik dhe për të propozuar zgjidhje afatgjata. Megjithatë, deri më tani, asnjë plan konkret apo afat për krijimin e një shërbimi urban nuk është miratuar.

Banorët e Lezhës ndajnë mendime të ndryshme mbi nevojën për transport publik. Një pensionist nga Ishull-Shëngjini, e sheh transportin urban brenda qytetit si të panevojshëm, por e konsideron të domosdoshëm për fshatrat përreth. 

Ndërsa një banore nga fshati Ungrej, shprehet se mungesa e autobusëve e kufizon lëvizjen e banorëve: “Sikur edhe njëherë në ditë me qenë, mirë do të ishte”

Ekspertët lokalë e cilësojnë sektorin e transportit si “problematik”, pasi aktualisht mbështetet vetëm nga operatorë privatë me fugonë që nuk kanë orare fikse, stacione apo sistem biletash.

Përfundim

Bazuar në të dhënat zyrtare dhe në verifikimet në terren, premtimin e kryetarit të Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, për rimbursimin e gjysmës së biletës së transportit urban për të moshuarit dhe njerëzit në nevojë e kategorizojmë të pambajtur.  

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Ende pa zgjidhje rimbursimi i biletës së transportit urban në Lezhë appeared first on Faktoje.al.

Ishull Shëngjini është një fshat i vogël në Njësinë Administrative Shëngjin, Bashkia Lezhë. Fshati turistik ndodhet vetëm 1.2 km larg qytetit të Lezhës. Një vend i qetë, por që gjatë natës mbetet pothuajse i errët për banorët e tij.

Në prill të vitit 2025, kryebashkiaku Pjerin Ndreu premtoi investime në ndriçimin rural.

“Do të shtrihemi në zona të thella rurale me ndriçim ku Ishull Shëngjini do të jetë ndër pikat kryesore të zbatimit të këtij projekti,” premtoi Ndreu, duke theksuar se projekti është pjesë e financimeve të Bashkimit Evropian. 

Megjithatë, disa muaj më vonë, banorët e Ishull Shëngjinit thonë se situata mbetet e vështirë. Gjatë verifikimit që Faktoje bëri më 14 tetor, ata shpjeguan se mungesa e ndriçimit e bën natën të rrezikshme.

“Nata është e rrezikshme sepse kalojnë makinat në rrugë dhe nuk dallohet gjë,” shprehet një banor. 

“Shumë keq është situata me ndriçimin,” shton një tjetër.

Vëzhgimi i Faktoje në terren tregoi se vetëm rruga kryesore, që shkon drejt hyrjes së fshatit kishte disa shtylla ndriçimi. 

Në të gjitha rrugët e tjera të fshatit, shtyllat ishin por mungonin llambat. Në vend të tyre kishte tela si rrjeta merimangash. 

Plani i bashkisë

Në përgjigje zyrtare për Faktoje.al, Bashkia Lezhë njoftoi se aktualisht nuk ka një projekt konkret për ndriçimin publik në Ishull Shëngjin.

Megjithatë, ajo ka aplikuar dhe fituar projektin ProLIGHTmed, pjesë e Programit Interreg Euro-MED 2021-2027. Ky program, nën prioritetin “Më i Gjelbër MED”, synon të rrisë efikasitetin e energjisë dhe të përmirësojë ndriçimin publik në zonat rurale, duke nxitur hapësira më të gjelbra dhe më të sigurta për jetesën.

Plani i Bashkisë parashikon që gjatë viteve 2025 dhe 2026 të bëhen ndërhyrje në sistemin e ndriçimit në zonat me problematika, me fokus të veçantë në fshatrat rurale. Ishull Shëngjini është një nga pikat kyçe ku pritet të bëhen përmirësime konkrete.

Përfundim

Projekti për ndriçimin publik në Ishull Shëngjin është planifikuar dhe financimi është i siguruar, por deri në realizimin e ndërhyrjeve konkrete, banorët vazhdojnë të jetojnë në një fshat ku nata ende mbetet e errët. Premtimi i kryebashkiakut Pjerin Ndreu për investime në ndriçimin e Ishull Shëngjinit konsiderohet pjesërisht i mbajtur.

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Ishull Shëngjini, fshati në pritje të ndriçimit të premtuar appeared first on Faktoje.al.

Një vit pas hapjes së kampit të emigrantëve, fshati Gjadër në Lezhë vijon të ketë probleme me energjinë elektrike. Banorët rrëfejnë se me ardhjen e dimrit, dritat ikin për orë të tëra për shkak të rrjetit të amortizuar. Bashkia Lezhë ia kalon përgjegjësinë OSHEE-së.

Esmeralda Topi

Në vjeshtën e vitit të kaluar, emri i fshatit Gjadër në Lezhë mori jehonë ndërkombëtare, pasi Italia hapi aty kampin për emigrantët. Në fillim, banorët ishin refuzues. Por me kalimin e kohës, investimi italian solli gjallërim ekonomik dhe mëndësia e banorëve ndryshoi. Shtëpitë u dhanë me qira, punësimi u rrit dhe për herë të parë pas shumë vitesh, Gjadri nisi të kishte lëvizje.

“I ka dhënë tmerrësisht shumë zhvillim. U lëshuan shtëpi me qira nga 400 euro më e dobta, deri në 1000 euro. U punësuan shumë njerëz, me paga deri në 1 mijë euro,” – thotë për Faktoje.al Aleksandër Preka, kryeplaku i fshatit.

Si shumë zona rurale të Shqipërisë, edhe Gjadri është prekur nga emigracioni. Nga mbi 2 mijë banorë para viteve ’90, sot kanë mbetur rreth 700. Megjithatë, pas hapjes së kampit, banorët thonë se pushteti vendor ka kthyer sërish sytë nga fshati me disa ndërhyrje infrastrukturore.

Errësira që nuk largohet

Një prej problemeve më të vjetra të Gjadrit mbetet energjia elektrike. Rrjeti i amortizuar bën që, sidomos në dimër, fshati të mbetet me orë të tëra pa drita.

“Na patën thënë ‘do ju lidhim me kampin’, por na rrejtën. Linja është e vjetër, do duhej shkëputur nga Lezha dhe lidhur në Bisht të Balldrenit,” – shpjegon Preka.

Banorët e fshatit thonë se, ndonëse disa probleme të tjera si kullimi dhe varrezat janë zgjidhur, energjia vijon të mbetet plagë e hapur.

“Më shumë pa drita se me drita. Dje, për shembull, nuk kishim për dy orë. Kur fryn pak erë, na ikin dritat,” – thotë një banor.

“Premtojnë shumë, por unë e di që më ikin dritat. Nganjëherë ikin natën dhe s’vijnë deri në mëngjes,” – shton një tjetër.

Premtimi elektoral

Gjatë fushatës për zgjedhjet parlamentare të majit 2025, kryetari i Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, në prani të drejtuesit politik të qarkut, Ulsi Manja, u zotua se “energjinë elektrike nuk do ta kishin më temë banorët e Gjadrit”.

Por disa muaj më pas, terreni tregon të kundërtën. Në vizitën e “Faktoje” më 14 tetor, banorët raportuan ndërprerje të përditshme të energjisë.

“Dritat ikin shpesh. Dimri s’ka nisur mirë dhe ne rrimë në terr,” – shprehen ata.

Në një përgjigje zyrtare për “Faktoje”, Bashkia Lezhë sqaroi se investimet në rrjetin elektrik nuk janë në kompetencën e saj.

“Sipas ligjit nr. 139/2015 ‘Për vetëqeverisjen vendore’, Bashkia Lezhë është përgjegjëse vetëm për ndriçimin publik.”

Ndonëse premtimi në fushatën elektorale banorëve të Gjadrit iu bë nga kryetari i Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, zgjidhja e problemit mbetet në dorën e OSHEE dhe pushtetit qendror, jo të bashkisë.

Drejtori i Zyrës së Shtypit të OSHEE-së, Ardi Kola, në një komunikim me Faktoje.al se problematika në Gjadër është e njohur dhe se janë marrë masa në planin afatmesëm nga OSSH Sh.A për ndërhyrje. Sipas tij, po hartohen projektet përkatëse për rikonstruksionin e rrjetit elektrik të zonës.

“Drejtoria Rajonale e Shkodrës ka marrë të gjithe masat për të ndërhyrë në pikat emergjente, bazuar mbi planin e remonteve.”- argumentoi më tej ai.

Përfundim

Bazuar në verifikimin në terren dhe të dhënat e mbledhura, premtimin e kryetarit të Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, se energjia elektrike nuk do të jetë më problem për Gjadërin, e kategorizojmë si ende të pambajtur.

Faktoje, e mbështetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Premtimi që s’ndriçoi Gjadrin, fshati ende në errësirë appeared first on Faktoje.al.

Jona Cenameri

Gjashtë vite pas tërmetit shkatërrimtar të nëntorit 2019 dhe pas premtimeve të përsëritura për përfundimin e rindërtimit, banorët e lagjes nr. 5 në Durrës vijojnë të presin të futen në banesat e tyre. 

Edhe pse Bashkia konfirmon se një prej pallateve është përfunduar dhe familjet janë sistemuar, rindërtimi për pjesën tjetër të pallateve ende nuk ka nisur.

Premtimi

Në maj 2023, gjatë një takimi me banorët e njësisë nr. 3, kryebashkiakja Emiriana Sako u angazhua publikisht për rindërtimin e të gjitha pallateve të cilat janë klasifikuar me nivel dëmi DS5 pas tërmetit të vitit 2019, në lagjen nr. 5, në të njëjtin vend.

“Në takim me banorët e njësisë nr. 3 ku u angazhuam që pallatet DS5 të lagjes nr. 5 të rindërtohen në të njëjtin vend”, deklaroi Sako në një postim në Facebook. Ky angazhim u përsërit disa herë nga Bashkia gjatë viteve 2023-2024, por verifikimet e “Faktoje” kanë treguar se puna në terren nuk ka ecur sipas planeve.

Faktet nga verifikimet e mëparshme

Në tetor 2023, “Faktoje” konstatoi se vetëm një pallat në lagjen nr. 5 ishte rindërtuar, ndërsa tetë të tjerë ishin ende në pritje të fondeve. Banorët nuk ishin sistemuar, sepse mungonte shorti për ndarjen e apartamenteve dhe prej muajsh nuk merrnin bonus qiraje.

Në nëntor 2024, “Faktoje” konstatoi se situata kishte mbetur thuajse e pandryshuar: vetëm pallati nr. 30 në rrugën “Hysen Myshketa” ishte përfunduar, ndërsa asnjë nga 8 të tjerët nuk ishte shembur apo rindërtuar. Bashkia deklaronte se ishte në pritje të fondeve nga qeveria qendrore dhe se financimi i bonusit të qirasë ishte ndërprerë në mars 2023.

Verifikimi në terren (tetor 2025)

Në tetor 2025, “Faktoje” u rikthye në terren në lagjen nr. 5 për të parë nga afër ecurinë e rindërtimit dhe kushtet e banorëve.

Një zonjë që punonte pranë godinës së vetme të rindërtuar në rrugën “Hysen Myshketa”,  tha se pallati ishte hapur “rreth një vit më parë” dhe aktualisht ishte i banuar, pa specifikuar sesa familje jetonin aty.

Në pallatet e tjera të lagjes, puna mbetet e bllokuar. Dy godina 10‑katëshe, fare pranë pallatit të rindërtuar, qëndrojnë si gërmadha, me çarje të dukshme në katet e para, të cilat janë mbushur me copa betoni, tullash e mbetjesh ndërtimi të grumbulluara që prej dëmeve të tërmetit, si edhe me lloj‑lloj mbeturinash të hedhura nga qytetarët. 

Njëri nga këto dy pallate 10‑katëshe të paprishura, ndodhet tek rruga “Teodor Rupi”, i rrethuar ngushtë nga shtëpi private, ku sipas banorëve kjo është dhe arsyeja se pse shembja e tij është shtyrë. I dyti prej këtyre dy pallateve është dy rrugica larg nga rruga “Hysen Myshketa”, me ish‑dyqane tashmë të braktisura në katin përdhes. 

Disa banorë të moshuar e përshkruan godinën e dëmtuar si “kosh mbeturinash dhe vend ku të rinjtë konsumojnë lëndë narkotike”. Të rinj të zonës treguan se në katin e dytë të njërit prej pallateve, në ballkonin ku ishin varur batanije dhe rroba, jetonte një grua. Situatë kjo që ngre pikëpyetje mbi rrezikshmërinë që këto godina paraqesin për qytetarët e zonës. 

Përgjigjia e Bashkisë Durrës

Bashkia Durrës rikonfirmoi për Faktoje në tetor 2025 se në lagjen nr. 5 është rindërtuar vetëm 1 pallat, saktësisht pallati nr. 30, në rrugën ‘Hysen Myshketa’, ku sipas Bashkisë janë strehuar 29 familje. 

Nga 8 pallatet e tjera është shembur vetëm njëri, kurse 7 të tjerët janë në proces ekspertize për tu shembur. Sipas përgjigjes së Bashkisë Durrës në buxhetin e saj për vitin 2025 është parashikuar projekti për rindërtimin e godinës nr. 32, rruga ‘Teodor Rupi’, por në terren nuk u panë shenja të nisjes së punimeve.

Sa i përket bonusit të qirasë, Bashkia sqaroi se: “Nga momenti i fatkeqësisë deri në mars 2023, bonusi është financuar nga Ministria e Financave. Pas këtij muaji, financimi është ndërprerë dhe Bashkia nuk ka patur mundësi buxhetore për ta vijuar. Fondet janë orientuar drejt përfundimit të objekteve për të mundësuar dorëzimin e banesave sa më shpejt”

Një punëtor ndërtimi i zonës, foli për “Faktoje” mbi vështirësitë ekonomike që hasin “ish-banorët” e pallateve të dëmtuara.

“Shumë ish-banorë nuk marrin më bonus qiraje dhe disa e kishin blerë banesën me kredi: tani janë pa strehë, por vijojnë të shlyejnë kredinë. Që nga viti 2023, shteti nuk i rimburson më. Situatë shumë e vështirë”, tregoi ai.

Në të njëjtën përgjigje, Bashkia na bëri me dije se deri në mars 2023, 2,400 familje të prekura nga tërmeti kanë përfituar bonus qiraje. Pavarësisht se 29 familje janë strehuar tashmë në pallatin nr. 30 në rrugën “Hysen Myshketa”, pjesa më e madhe e familjeve të lagjes nr. 5 mbeten pa banesë dhe pa bonus qiraje.

Kronologjia e procesit të rindërtimit

Procesi i rindërtimit në lagjen nr. 5 nisi në vitin 2019, kur tërmeti dëmtoi rëndë 9 pallate; gjatë viteve 2020-2022 procesi u zvarrit mes planifikimit dhe mungesës së fondeve. Në maj 2023 Bashkia premtoi rindërtim “në të njëjtin vend”; në tetor 2023 “Faktoje” konstatoi se vetëm një pallat ishte përfunduar, por banorët nuk kishin hyrë akoma. Ndërsa banorët e pallateve të tjera, përvec se kishin mbetur jashtë, iu ishin ndërprerë edhe bonuset e qerave. Në nëntor 2024 banorët nisën të hynin në pallatin e vetëm të rindërtuar, por situata për rindërtimin e pallateve të tjera mbeti e njëjtë. Në tetor 2025, gjashtë vite pas tërmetit, premtimi për rindërtimin e pallateve mbetet i parealizuar: 1 pallat i shembur, 7 në proces ekspertize për shembje dhe vetëm 1 i përfunduar.

Përfundimi

Pas tre verifikimeve të kryera në secilin nga tre vitet e fundit (2023, 2024 dhe 2025), “Faktoje” konstaton se premtimi për përfundimin e rindërtimit në lagjen nr. 5 mbetet i pambajtur. Edhe pse një pjesë e vogël e familjeve është sistemuar, pjesa më e madhe vijon të jetojë pa strehë, pa bonus qiraje dhe me kredi për banesa të shkatërruara, ndërsa godina të dëmtuara qëndrojnë ende mes blloqeve të banimit si dëshmi e një procesi të zvarritur dhe pa afat për përfundim.

Faktoje, e mbështetur nga National Endoëment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Rindërtimi në Lagjen nr. 5 në Durrës, proces ende i papërfunduar appeared first on Faktoje.al.

Gjatë fushatës zgjedhore të 2023, kreu i Bashkisë Elbasan Gledjan Llatja prezantoi planin e tij për zhvillimin e bujqësisë. Ndër të tjera, kryebashkiaku që po kërkonte mandatin e dytë premtoi ndërtimin e pikave të grumbullimit të prodhimit bujqësor në Shushicë, Bradashesh, dhe Gjergjan.

Dy vite më vonë, ky premtim vijon të mbetet i pambajtur.

Në përgjigje të kërkesës për informacion dërguar nga Faktoje në Korrik 2025 ku kërkonim përditësim mbi premtimin e kreut të saj, Bashkia Elbasan na udhëzoi të kërkonim informacionin “tek regjistri i kërkesave për vitin 2024 në Webin e Bashkisë Elbasan, pasi kjo është një kërkesë e ripërsëritur disa herë nga ana juaj”

Në përgjigjen e vitit 2024, Bashkia Elbasan na kishte dërguar të dhëna mbi “gjendjen aktuale të agropërpunimit” duke radhitur numrin e pikave të grumbullimit dhe punishteve dhe duke pohuar se “ky sektor duhet të zgjerohet dhe të fuqizohet sepse tërheq prodhimet bujqësore e blegtorale”

Megjithatë, Bashkia nuk i ishte përgjigjur pyetjeve që kishin të bënin direkt me fuqizimin e këtij sektori të rëndësishëm, konkretisht kur dhe si do të krijohen pikat e grumbullimit në Bradashesh, Gjergjan dhe Shushicë, siç premtoi Llatja.

Ndërkaq, në një përgjigje të vitit 2023, Bashkia Elbasan na kishte thënë se “është menduar që të ngrihet një pikë grumbullimi për frutat në njësinë administrative Shushicë në vendin e quajtur ish-qendra e rezervave të Shtetit”

Ky është i vetmi detaj konkret i dhënë nga Bashkia Elbasan në 3 vite sa i përket premtimit të Llatjas për pikat e grumbullimit në 3 fshatra.

Kështu Faktoje, për të tretin vit radhazi, u nis për tek ish-Rezervat e Shtetit në Shushicë për të verifikuar në terren premtimin e kryebashkiakut.

Në Tetor, rrugës për në Shushicë, pemët e kopshteve nga të dyja anët e rrugës përkulen nga shegët dhe rrushi. Buzë rrugës, vendas të moshuar shesin prodhimet e bahçes pavarësisht shiut.

Elbasan, 24 tetor 2023

Ndërkaq, në Qendrën e Rezervave të Shtetit në Shushicë, ashtu si një vit më parë, nuk dukej se kishte filluar puna për ta transformuar atë në një pikë grumbullimi bujqësore.

Qendra e Rezervave të Shtetit, Shushicë, Elbasan, 6 tetor 2025

Për momentin, Qendra duket se po shërben si pikë grumbullimi skrapi, mbushur me motomjete dhe automjete të prishura stivuar në kapica.

Qendra e Rezervave të Shtetit, Shushicë, Elbasan, 6 tetor 2025

Banorët e fshatrave Shushicë, Bradashesh dhe Gjergjan pohuan për Faktoje se ndërtimi i pikave të grumbullimit do të ishte i volitshëm për ta. 

Në mungesë të këtyre pikave, ata detyrohen të shesin në buzë të rrugës ose t’i dërgojnë prodhimet për t’i shitur në Elbasan, me shpenzimet e tyre. Disa prej tyre pranuan se i tregtojnë prodhimet me humbje, vetëm që të mos përfundojnë duke i hedhur poshtë. 

Kështu, për të tretin vit radhazi, premtimi zgjedhor i kryebashkiakut të Elbasanit mbetet i pambajtur.

Faktoje.al, e mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), monitoron 10 bashki në vend, duke verifikuar nëse premtimet e kryebashkiakëve po mbahen apo jo.

Për të dytin vit radhazi premtimi i pikave të grumbullimit në Bashkinë Elbasan mbetet i pambajtur

A ka pika grumbullimi të të vjelave në Shushicë, Bradashesh e Gjergjan?

The post Asnjë shenjë për ndërtimin tre pikave të grumbullimit të prodhimit bujqësor në Elbasan  appeared first on Faktoje.al.

Jona Cenameri

Godina e parkimit publik në qendër të Durrësit, e premtuar për të lehtësuar trafikun dhe mungesën e vendeve të parkimit, nuk është ende funksionale, megjithëse kanë kaluar të gjitha afatet e shpallura për përfundimin e saj. “Faktoje” konstatoi në terren se objekti duket i përfunduar në pamje të parë, por nuk është i hapur për përdorim.

Premtimi

Gjatë fushatës për zgjedhjet vendore të vitit 2023, kryebashkiakja e Durrësit, Emiriana Sako, e përfshiu ndërtimin e parkimit publik me kate dhe me një kapacitet prej mbi 300 vendesh, në listën e premtimeve elektorale, si masë për zgjidhjen e trafikut në qendër të qytetit.

“Për ta mbyllur me zgjidhjen e çështjeve të trafikut që ka qyteti i Durrësit, duke ndërtuar një godinë parkimi publik në qendër të qytetit,” deklaroi Sako më 19 prill 2023.

Ky projekt ishte përmendur edhe më herët, në tetor 2022, kur u sqarua se investimi është financim i Qeverisë së Shqipërisë përmes Fondi Shqiptar i Zhvillimit (FSHZH), ndërsa Bashkia e Durrësit është vetëm përfituese.

Faktet

Sipas Open Procurement, kontrata për ndërtimin e parkimit është lidhur më 13 dhjetor 2022, me kohëzgjatje 12 muaj. Pra sipas saj afati i përfundimit i takonte të ishte dhjetori i vitit 2023. Më pas, afatet ndryshuan në mënyrë të përsëritur.

Në tetor 2023 kur Faktoje shkoi për ta verifikuar premtimin në terren, tabela e kantierit shënonte një afat të ri, prill 2024.

FSHZH në përgjigje ndaj kërkesës sonë për informacion në vitin 2024, raportoi progres me rreth 75% të punimeve të përfunduara dhe lajmëroi tetorin 2024 si afatin e përfundimit të parkimit publik.

Në tetor 2024, kur Faktoje u rikthye sërish për verifikimin e dytë në terren, u konstatua se, ndonëse struktura ishte ngritur, objekti mbetej jo funksional.

Verifikimi në terren  (tetor 2025)

Më 7 tetor 2025, “Faktoje” u rikthye për të tretën herë në terren për verifikim. Godina dukej e përfunduar, të paktën nga pamja e jashtme, por nuk ishte ende funksionale. Objekti ishte i mbyllur dhe mungonte njoftimi për datën e hapjes.

Për sqarim, “Faktoje” kërkoi nga Bashkia Durrës informacion nëse ndërtimi ka përfunduar, nëse objekti është vënë në funksion, apo nëse ka ende punime dhe cilat janë arsyet e vonesës.

Përgjigjja e Bashkisë Durrës

“Në lidhje me parkimin publik ju informojmë se ky projekt nuk është hartuar nga Bashkia Durrës, nuk ndiqet si investim nga Sektori i Ndjekjes së Investimeve Publike. Projekti financohet nga FSHZH, e cila përgjigjet për procedurat e tjera administrative. Bashkia Durrës është përfituese e këtij investimi,” sqaron institucioni.

Përgjigjja e FShZh

“Punimet ndërtimore kanë përfunduar. Aktualisht po punohet për pastrimin e godinës, lidhjen dhe testimet me rrjetin e energjisë elektrike, si dhe testimet e kanalizimeve të ujërave të bardha dhe të zeza. Pas kolaudimit të rrjeteve inxhinierike, godina do të vihet në funksion,” bëri të ditur FSHZH për “Faktoje”.

Përfundimi

Edhe pse struktura fizike është përfunduar, parkimi nuk është vënë në funksion dhe nuk i shërben ende qëllimit publik. Pavarësisht deklarimeve për “përfundim punimesh”, kolaudimi dhe vënia në punë vijojnë të zvarriten.

Në këto kushte, “Faktoje” e kategorizon deri më tani premtimin për ndërtimin dhe vënien në funksion të parkimit publik me kate në qendër të Durrësit si të pambajtur.

Faktoje, e mbështetur nga National Endoëment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki në vend dhe po verifikon nëse janë mbajtur ose jo premtimet e dhëna nga kryebashkiakët.

The post Parkingu publik me kate në qendër të Durrësit, ende jofunksional appeared first on Faktoje.al.

Në vitin 2023, ndërsa i kërkonte mandatin e dytë banorëve të Shushicës, kryebashkiaku i Elbasanit, Gledjan Llatja, u premtoi atyre pastrimin e përroit të Gurrës.

Në 24 prill 2023, gjatë një takimi elektoral, kryebashkiaku Llatja u tregoi banorëve të Shushicës planet e tij:

“Ne kemi edhe një projekt tjetër, që duam të pastrojmë përroin e Shushicës, Gurrën tuaj këtu, Gurrën e Shushicës. E dimë që ka probleme, ka sjellë prurje të mëdhaja, nuk është pastruar. Duam ta pastrojmë edhe atë. Dhe ai është një projekt i madh që kërkon një mbështetje nga Ministria e Bujqësisë. Prandaj deputetja Desantila [Tahiraj] bashkë me Damianin [Gjiknuri] po luftojnë që ne të krijojmë mundësinë dhe fondet të pastrohet e gjithë Gurra”

Më herët, në 14 shkurt 2023, në një tjetër takim me banorët e Shushicës, Llatja kishte premtuar se “në pranverë kur të pushojnë shirat do të pastrojmë përroin e Gurrës”

Megjithëse videot, dikur të publikuara në faqen zyrtare të kryebashkiakut në Facebook, tashmë rezultojnë të jenë fshirë, Faktoje ka ruajtur klipin e mëposhtëm, ku mund të shihet ende Llatja duke dhënë premtimin me gojën e tij.

Në vitin e tretë radhazi të verifikimit, premtimi i Llatjas mbetet i pambajtur.

Bazuar në përgjigjen e kërkesës për informacion dërguar Bashkisë Elbasan, ai duket se është harruar fare.

Në përgjigjen e dërguar në Shtator 2025, Bashkia e Elbasanit kursen fjalët e tepërta duke na orientuar ta gjejmë informacionin e kërkuar “të publikuar tek regjistri i kërkesave për vitin 2024 në Webin e Bashkisë Elbasan, pasi kjo është një kërkesë e ripërsëritur disa herë nga ana juaj”

Që nga viti i kaluar, Bashkia Elbasan nuk ka bërë asnjë përparim për të përmbushur premtimin zgjedhor të kryebashkiakut Llatja.

Sipas përgjigjes së Bashkisë Elbasan as në 2024 nuk kishte një projekt rehabilitimi për Gurrën e Shushicës, një përrua i përshkruar nga vetë Bashkia si “shumë i rrezikshëm, pasi gjatë periudhës së dimrit, nga prurjet e tepërta, del nga shtrati i tij dhe përmbyt gjithë fushën e Shushicës”

Një projekt pritash malore përgjatë Gurrës së Shushicës, që u postua nga kryebashkiaku Llatja në Janar 2025, duket se nuk përfshinte pastrimin e premtuar të Gurrës.

Gjatë verifikimit në terren në Tetor 2025, Faktoje vëzhgoi se përroi i Shushicës nuk ishte pastruar. 

Përroi i Shushicës, 6 tetor 2025

Përroi i Shushicës, 6 tetor 2025

Të dyja anët e tij ishin të mbushura me mbeturina, e njejta pamje si në verifikimet e fundit në terren, në Shtator 2024, dhe në Tetor 2023.

Përroi i Shushicës. Tetor 2023, Shtator 2024, Tetor 2025

Në një përgjigje të mëparshme, Bashkia Elbasan ka thënë se investimi i fundit për pastrimin e Gurrës është bërë në Janar 2022. 

Në këto rrethana, premtimi i kryebashkiakut të Elbasanit, Gledjan Llatja, për pastrimin e Gurrës së Shushicës mbetet i pambajtur për të tretin vit radhazi.

Faktoje.al, e mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), monitoron 10 bashki në vend, duke verifikuar nëse premtimet e kryebashkiakëve po mbahen apo jo.

Pastrimi i përroit të Gurrës, mbetet një premtim në letër

Përroi i Shushicës nuk u pastrua në pranverë, siç premtoi Llatja

The post Pastrimi i përroit Gurrë i Shushicës mbetet ende premtim i pambajtur appeared first on Faktoje.al.

Një treg modern shumice për produktet bujqësore ishte një nga premtimet e kryebashkiakut të Fierit, Armando Subashi, gjatë fushatës së tij për mandatin e vitit 2023.
“Synojmë që brenda vitit të parë të bëjmë të mundur ndërtimin e një tregu bashkëkohor për tregtimin me shumicë të produkteve bujqësore,”  deklaronte Subashi, duke e renditur këtë si një ndër projektet për zhvillimin ekonomik të Fierit.

Por realiteti dy vjet pas këtij zotimi është krejt tjetër.
Në dhjetor të vitit 2023, Faktoje kreu verifikimin e parë në terren, ku konstatoi se punimet për ndërtimin e tregut nuk kishin nisur ende. 

Në shkurt të vitit 2025, gjatë prezantimit të raportit të Faktoje mbi transparencën e bashkive, vetë kryebashkiaku Armando Subashi pranoi se ndërtimi i tregut është lënë pezull.

“Sa i përket tregut të shumicës për produktet bujqësore, vlerësuam se kostoja e ndërtimit të tregut, që mund të shkojë deri në 1 milion euro, nuk justifikohet për shkak të mungesës së kërkesës. Fieri sot e ka një treg dhe kemi parashikuar që nga pranvera të testojmë përdorimin e tij edhe si treg shumice” , deklaroi asokohe Armando Subashi.

Në komunikimin zyrtar me Faktoje, Bashkia Fier i qëndroi të njëjtës linjë, duke sqaruar se ekzistenca e tregut ekzistues publik, tregjeve nëpër lagje dhe fshatra, si dhe një tregu privat të grumbullimit të produkteve bujqësore, e kanë bërë “të nevojshëm rivlerësimin e situatës për të marrë një vendim”.

Tregu ekzistues: Bosh dhe jo funksional

Faktoje u rikthye në Fier për të parë nga afër situatën e tregjeve ekzistuese. Në hyrje të unazës së qytetit, në kryqëzimin e rrugëve “Nuredin Aliu” dhe “Aulona”, ndodhet tregu që Bashkia e konsideron si hapësirë për tregtimin me shumicë, që sipas deklaratës së kryebashkiakut do testohej edhe për produkte bujqësore.

Në realitet, ky treg vijon të jetë bosh. Hapësira e madhe, por e zbrazët, pa tregtarë dhe pa blerës, tregon qartë se ai nuk funksionon.

Sipas tregtarëve që Faktoje intervistoi në vendngjarje, mungesa e lëvizjes së mallrave dhe kostot e qirasë e kanë bërë tregun të paqëndrueshëm.

Ky treg, i ngritur në vitin 2016 në bazë të një kontrate midis Bashkisë Fier dhe pronarit të truallit, vazhdon të funksionojë më shumë në letër se në praktikë. 

Në vitin 2016, Armando Subashi shpalli tenderin për ndërtimin e tregut publik për produktet bujqësore dhe blegtorale me fond limit 45 974 536 lekë pa TVSH. Fitues i kontratës u shpall ALB-STAR me ofertë prej 45 713 656 lekësh pa TVSH.

Siç thuhet edhe në Vendimin e Këshillit Bashkiak, kontrata e lidhur me pronarin e truallit zgjat 10 vjet dhe Bashkia Fier ka vendosur të paguajë vlerën maksimale që lejohet me ligj, ajo prej 100 lekësh për m² në muaj.

Prej nëntë vitesh Bashkia Fier paguan 4 milionë e 160 mijë lekë të reja qera në vit për një hapësirë të pashfrytëzuar.

Situata tregon se jo vetëm qytetarët e Fierit paguajnë tashmë për një treg shumice, por ky i fundit nuk funksionon. Tregtarët nuk kanë leverdi të shesin aty, për pasojë nuk ka as blerës dhe gjithsesi tregtarët përfundojnë të shesin produktet e tyre në rrugë.

Ndërkohë bashkia vijon të planifikojë rivlerësim të situatës. I vetmi përfitues i gjithë situatës duket se është pronari i tokës i cili merr qeranë e përmuajshme prej nëntë muajsh.

Nisur nga mungesa e punimeve, deklaratat zyrtare dhe situata e verifikuar në terren, premtimin e kryebashkiakut Armando Subashi për ndërtimin e një tregu bashkëkohor me shumicë në Fier, Faktoje e kategorizon si të pambajtur.

The post Bashkia Fier paguan prej nëntë vitesh për një treg shumice që qëndron bosh appeared first on Faktoje.al.

Në kërkim të mandatit të dytë gjatë fushatës së vitit 2023, kryebashkiaku i Elbasanit, Gledjan Llatja premtoi rindërtimin e shkollës 9-vjeçare “Jonuz Çarçiu” në fshatin Tregan dhe rikonstruksionin e shkollës “Naim Frashëri” në qytetin e Elbasanit.

Në fund të 2025, vitit të tretë të verifikimit nga Faktoje, premtimi i kryetarit të bashkisë është gjysmë i mbajtur.

Në vitin 2023 Bashkia Elbasan i tha Faktoje se këto projekte “janë të pamundura për tu financuar nga buxheti i Bashkisë Elbasan” 

Që nga viti 2020, Bashkia Elbasan i ka kërkuar qeverisë për financim nga buxheti i shtetit për projektet e premtuara nga kryebashkiaku.

Në vitin zgjedhor 2025, duket se qeveria i ka kthyer sytë nga Elbasani dhe ka zgjidhur qesen.

Rikonstruksioni i shkollës “Naim Frashëri” në Elbasan

Këtë vit, përgjigja që Bashkia Elbasan i ktheu kërkesës për informacion dërguar nga Faktoje jep lajmin e mirë se rikonstruktimi i shkollës “Naim Frashëri” është në proces prokurimi.

Sipas të dhënave nga Open Data Albania, Bashkia Elbasan ka hapur procedurën për tenderimin e rindërtimit të kësaj shkolle në Shtator 2025. Kohëzgjatja e kontratës parashikohet të jetë 15 muaj ndërsa projekti 240 milionësh do të financohet nga Buxheti i Shtetit për vitet 2025, 2026 dhe 2027.

Nga verifikimi në terren në Tetor 2025 Faktoje konstatoi se 690 nxënësit e shkollës “Naim Frashëri” vijojnë të bëjnë mësimin me turne në ndërtesën ekzistuese. Krahas shkollës, aty ku në 2023 ndodhej një kantier ndërtimi, qëndron një godinë 7-katëshe.

Shkolla “Naim Frashëri” në Elbasan, 6 tetor 2025

Rindërtimi i shkollës “Jonuz Çarçiu” në Tregan

Në fshatin turistik Tregan, prindërit, mësuesit dhe nxënësit janë të gëzuar që pas 5 vitesh shkolla “Jonuz Çarçiu”, e vetmja e fshatit, tashmë me një ndërtesë të re ka hapur dyert për 200 nxënës këtë vit shkollor. 

Shkolla “Jonuz Çarçiu” në Tregan, 6 tetor 2025

Ndërtesa e vjetër e shkollës, mbyllur si pasojë e dëmtimeve nga tërmeti i Nëntorit 2019, qëndronte në majë të një kodre të paktën deri në Shtator 2024, kur Faktoje vizitoi Treganin. Në atë kohë, banorët e fshatit shpresonin që pushteti lokal do t’i kthente sytë nga halli i tyre përpara zgjedhjeve të përgjithshme në 2025. 

Duket se intuita e tyre nuk gaboi. Në 10 tetor 2024, kryebashkiaku Llatja deklaroi gjatë një takimi me banorët e Treganit se rindërtimi i shkollës 9-vjeçare kishte nisur. Më 9 shtator 2025, Llatja postoi krenar në Facebook pamje nga hapja e shkollës së re. Pas 5 vitesh zvarritje, shkolla u prish dhe u zëvendësua me një godinë më të madhe e moderne brenda një viti.

Rindërtimi i kushtoi Buxhetit të Shtetit dhe Bashkisë Elbasan 161 milionë lekë.

Shkolla “Jonuz Çarçiu” në Tregan, 6 tetor 2025

Nxënësit që për pesë vite udhëtonin 5 km me autobuzë për të ndjekur mësimin me turne në fshatin Kuqan pohojnë të ngazëllyer se “këtu është më mirë.”

Prindërit, gjithashtu, janë lehtësuar nga meraku dhe kostot e transportit. Mësuesit tregojnë se shkolla e re e shumëpritur është mjaftueshëm e madhe dhe lirimi nga mësimi me turne ka kontribuar në mbarëvajtjen e mësimdhënies.

Shkolla “Jonuz Çarçiu” në Tregan, 6 tetor 2025

Krahas gëzimit, drejt përfundimit të bisedës, prindër dhe mësues u shprehën se rruga e  përpjetë që të çon tek shkolla e re është dëmtuar nga makineritë e ndërtimit që kanë kaluar mbi të dhe ende nuk është riparuar, duke shpresuar se Bashkia do ta çojë punën deri në fund.

Rruga që të çon tek shkolla “Jonuz Çarçiu” në Tregan, 6 tetor 2025

Faktoje.al, e mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), monitoron 10 bashki në vend, duke verifikuar nëse premtimet e kryebashkiakëve po mbahen apo jo.

Premtimi i pambajtur për rindërtimin e dy shkollave në Elbasan

Premtimi për dy shkolla në Elbasan, propagandë me ‘dorën në xhepin e qeverisë‘

The post Premtim gjysmë i mbajtur për rindërtimin e dy shkollave në Elbasan appeared first on Faktoje.al.