Jona Cenameri Kur në vitin 2018 qeveria prezantoi figurën e oficerit të sigurisë në shkolla, ajo u shoqërua me pritshmëri të larta. U paraqit si një mekanizëm i ri për të parandaluar dhunën, konfliktet dhe sjelljet problematike tek nxënësit.
Por shtatë vite më vonë, auditimi i Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) ofron një panoramë krejt tjetër: një strukturë e ngritur me nxitim, e paqëndrueshme në bazë ligjore dhe e pambështetur institucionalisht.
NĂ« raportin voluminoz tĂ« vitit 2025, KLSH e pĂ«rkufizon qartĂ« situatĂ«n: âProcesi i sigurisĂ« nĂ« shkolla nuk ka funksionuar nĂ« nivelin e pritshmĂ«rive, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« njĂ« kuadri tĂ« konsoliduar rregullator, mbikĂ«qyrjes sĂ« pamjaftueshme dhe mbledhjes jo tĂ« standardizuar tĂ« tĂ« dhĂ«naveâ Ky Ă«shtĂ« vlerĂ«simi mĂ« i drejtpĂ«rdrejtĂ« institucional i bĂ«rĂ« ndonjĂ«herĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« shĂ«rbim.
Megjithëse numri i oficerëve u rrit gjatë viteve dhe shërbimi u zgjerua në më shumë se 200 shkolla në të gjithë vendin, shtylla kryesore e funksionimit, udhëzuesi i punës, u miratua vetëm në vitin 2023. Për pesë vite me radhë, Oficerët e sigurisë kanë punuar me orientime të pjesshme dhe pa instrumente të qarta ligjore. Kjo ka krijuar një terren ku roli i tyre ushtron ndikim vetëm në varësi të vullnetit individual dhe marrëdhënieve me drejtuesit e shkollës.
Ekspertja e trajnimeve tĂ« oficerĂ«ve tĂ« sigurisĂ«, Erinda Bllaca, kĂ«tĂ« e quan ânjĂ« boshllĂ«k themelor nĂ« funksionimin e shĂ«rbimitâ, duke thĂ«nĂ« se oficerĂ«t âjanĂ« hedhur nĂ« terren pa autoritetin dhe mbĂ«shtetjen e nevojshmeâ. Ajo shton se mungesa e standardeve operative ka bĂ«rĂ« qĂ« shumĂ« prej tyre tĂ« mos e dinĂ« saktĂ«sisht kufirin e kompetencave tĂ« tyre, çka e dĂ«mton si ndĂ«rhyrjen, ashtu edhe raportimin.
RaportimetÂ
NjĂ« nga zbulimet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« auditimit tĂ« KLSH lidhet me mĂ«nyrĂ«n se si ASCAP mbledh tĂ« dhĂ«nat pĂ«r incidentet. Raporti Ă«shtĂ« i qartĂ«: âLinku elektronik i ASCAP-it nuk pĂ«rbĂ«n bazĂ« shtetĂ«rore tĂ« tĂ« dhĂ«nave, pasi nuk Ă«shtĂ« krijuar me akt normativ dhe nuk ka detyrim ligjor pĂ«r tâu pĂ«rdorurâ Kjo do tĂ« thotĂ« se i gjithĂ« sistemi kombĂ«tar i raportimit Ă«shtĂ« informal dhe i pambĂ«shtetur juridikisht.
KLSH shkon edhe mĂ« tej, duke nĂ«nvizuar se tĂ« dhĂ«nat e mbledhura nuk mund tĂ« konsiderohen pĂ«rfaqĂ«suese: âTĂ« dhĂ«nat e raportuara nuk pĂ«rputhen me realitetin e sigurisĂ« nĂ« shkolla dhe pĂ«rmbajnĂ« elementĂ« vetĂ«censurimiâ
Ky vetĂ«censurim, sipas auditorĂ«ve, nuk Ă«shtĂ« rastĂ«sor. NĂ« dokument thuhet shprehimisht se oficerĂ«t âkanĂ« deklaruar presion nga drejtuesit e shkollave pĂ«r tĂ« mos raportuar incidente, me qĂ«llim ruajtjen e imazhit tĂ« institucionitâÂ
PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, ASCAP hoqi nga sistemi fushĂ«n âShkollaâ, qĂ« identifikonte institucionin ku ndodhte incidenti, njĂ« veprim qĂ« sipas KLSH-sĂ« âdegradon transparencĂ«n e procesit dhe pengon analizĂ«n e riskut nĂ« nivel institucionalâ.
NjĂ« oficere e sigurisĂ« e intervistuar nga Faktoje.al pĂ«r kĂ«tĂ« artikull e pĂ«rforcon kĂ«tĂ« dinamikĂ«: âUnĂ« pajtohem 99% me raportin e KLSH-sĂ«. E di shumĂ« mirĂ« si funksionojnĂ« punĂ«t. Siç thotĂ« populli: edhe i vĂ«nĂ« prift, edhe i rruajnĂ« mjekrĂ«n. Ne kemi gjithĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ«, por asnjĂ« mbrojtjeâ Ajo tregon se ka raportuar njĂ« rast dhune tĂ« ushtruar nga njĂ« mĂ«sues ndaj njĂ« nxĂ«nĂ«si dhe pas kĂ«saj Ă«shtĂ« vendosur nĂ«n presion nga drejtoria.
Kur Faktoje kontaktoi dy shkolla tĂ« mĂ«dha tĂ« TiranĂ«s pĂ«r tĂ« intervistuar oficerĂ«t e sigurisĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« shkrim, tĂ« dy oficerĂ«t fillimisht pranuan, por mĂ« pas u tĂ«rhoqĂ«n duke thĂ«nĂ« se âduhet leje nga drejtoriaâ, pĂ«r tĂ« cilĂ«n mĂ« pas nuk dhanĂ« asnjĂ« pĂ«rgjigje. Sipas mĂ«suesve tĂ« shkollave pĂ«rkatĂ«se, kjo Ă«shtĂ« njĂ« sjellje e zakonshme: âKanĂ« frikĂ« pĂ«r vendin e punĂ«s. Askush nuk fletâ
ĂfarĂ« thonĂ« nxĂ«nĂ«sitÂ
MegjithĂ«se ASCAP raporton rritje tĂ« numrit tĂ« incidenteve gjatĂ« viteve, pĂ«rfshirĂ« 599 raste vetĂ«m nĂ« vitin 2022-2023, KLSH thekson se kĂ«to statistika nuk janĂ« tĂ« plota. Kjo del qartĂ« edhe nga krahasimi me perceptimin e nxĂ«nĂ«sve.Â
Në sondazhin e realizuar nga KLSH me 227 nxënës në shkolla të ndryshme të vendit, rezulton se:
â15.8 pĂ«r qind e nxĂ«nĂ«sve kanĂ« parĂ« armĂ« tĂ« ftohta nĂ« shkollĂ« tĂ« paktĂ«n njĂ« herĂ« gjatĂ« vitit, ndĂ«rsa rreth 25.9 pĂ«r qind kanĂ« konstatuar pĂ«rdorim tĂ« drograve, alkoolit apo duhanitâ
Këto përqindje janë shumë herë më të larta se rastet e raportuara nga oficerët, duke treguar se nënraportimi nuk është episodik, por sistemik.
DhunaÂ
NĂ« raportin e KLSH, dhuna fizike nĂ« shkolla shihet si fenomeni mĂ« shqetĂ«sues. âProblematika mĂ« e shpeshtĂ« e raportuar nga OS Ă«shtĂ« dhuna fizike (892 raste) e ndjekur nga dhuna psikologjike/verbale (333 raste) dhe bullizmi (186 raste)â.Â
Raporti vwren vĂ«shtirĂ«si nĂ« menaxhimin e dhunĂ«s. âMenaxhimi i dhunĂ«s fizike Ă«shtĂ« i kufizuar, pjesĂ«risht pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rgatitjes fizike dhe trajnimeve tĂ« pamjaftueshme qĂ« ofrohen nĂ« AkademinĂ« e SigurisĂ«â, thuhet nĂ« raport.
NjĂ« rol pa pavarĂ«siÂ
OficerĂ«t e sigurisĂ« punojnĂ« me njĂ« pagĂ« qĂ« varion rreth 50-60 mijĂ« lekĂ« tĂ« reja, njĂ« shumĂ« qĂ« nuk korrespondon me natyrĂ«n e detyrĂ«s dhe rĂ«ndĂ«sinĂ« qĂ« mbart. Oficerja e intervistuar thotĂ«: âDetyra mbetet nĂ« vullnetin tonĂ«. PagĂ« minimale, pa asnjĂ« bonus, dhe me shumĂ« pritshmĂ«ri. Po çfarĂ« autoriteti kemi ne? AsnjĂ«â
Raporti i KLSH-sĂ« konstaton se oficerĂ«t e sigurisĂ« shpesh punojnĂ« pa kompjutera, pa printer dhe pa kushtet minimale tĂ« dokumentimit. Gjithashtu, âkontrollet fizike dhe kontrolli i mjediseve nuk realizohenâ, megjithĂ«se parashikohen nĂ« udhĂ«zime.Â
Nga pesë shkolla të audituara, vetëm në një rast është kryer një kontroll fizik gjatë gjithë periudhës së auditimit.
Oficerja e sigurisĂ« e intervistuar pĂ«r kĂ«tĂ« shkrim e pĂ«rshkruan situatĂ«n me realitetin e saj tĂ« pĂ«rditshĂ«m: âAs pajisjet nuk i kemi. Edhe kompjuterin, printerin apo mjete tĂ« tjera i kĂ«rkojmĂ« tek drejtoria, dhe shpesh na thonĂ« tâi ndajmĂ« me shĂ«rbimet sociale tĂ« shkollĂ«s. NĂ« raste tĂ« tjera na thonĂ« se nuk ka fonde. Si tĂ« bĂ«jmĂ« raportime tĂ« sakta kur sâkemi as mjetet bazĂ« tĂ« punĂ«s?â
Ajo shton se kjo situatë e bën detyrën edhe më të vështirë dhe rrit varësinë nga drejtoria, pikërisht në një rol që teorikisht duhet të ketë pavarësi funksionale.
KoordinimiÂ
Raporti evidenton se bashkĂ«punimi me PolicinĂ« e Shtetit Ă«shtĂ« i parregulluar dhe shpesh jofunksional. Sipas udhĂ«zimeve, oficerĂ«t e sigurisĂ« duhet tĂ« njoftojĂ« specialistin e policimit nĂ« zonĂ« (SPZ), i cili mĂ« pas njofton strukturat e policisĂ«. Por nĂ« praktikĂ«, âSPZ mbulon disa shkolla, shpesh nuk reagon dhe nĂ« disa raste dosjet e iniciuara pushohen pĂ«r mungesĂ« dokumentacioniâ, thuhet nĂ« raport.
Oficerja e intervistuar e pĂ«rshkruan kĂ«tĂ« situatĂ«: âShpesh duhet tĂ« njoftojmĂ« direkt policinĂ«, se SPZ-ja Ă«shtĂ« e pakapshme. Por pastaj policia na e kthen sĂ«rish neve pĂ«rgjegjĂ«sinĂ«. Nuk ka zinxhir funksionalâ
Erinda Bllaca e pĂ«rmbledh situatĂ«n me njĂ« fjali tĂ« thjeshtĂ«: âOficerĂ«t janĂ« nĂ« vijĂ«n e parĂ«, por pa mbĂ«shtetje. Ata shohin gjithçka qĂ« ndodh çdo ditĂ«, por janĂ« tĂ« fundit qĂ« dĂ«gjohen. Dhe kur gjĂ«rat shkojnĂ« keq, fajĂ«sohen ataâ
Oficerja e intervistuar pĂ«r kĂ«tĂ« shkrim e konfirmon: âKjo detyrĂ« na jep gjithĂ« fajet. Por as autoritet, as pavarĂ«si, as mbĂ«shtetje nuk kemi. Si mund tĂ« funksionojĂ« kĂ«shtu?â
Cilat janĂ« zgjidhjet?Â
NĂ« analizĂ«n e saj, Erinda Bllaca nĂ«nvizon se pĂ«rmirĂ«simi i situatĂ«s nuk mund tĂ« vijĂ« nga masa tĂ« pjesshme, por kĂ«rkon njĂ« rikonceptim tĂ« tĂ« gjithĂ« arkitekturĂ«s institucionale qĂ« rregullon funksionimin e oficerĂ«ve tĂ« sigurisĂ«. Ajo propozon qĂ« roli i tyre tĂ« zhvendoset nga varĂ«sia e drejtorisĂ« sĂ« shkollĂ«s drejt njĂ« strukture qĂ« garanton pavarĂ«si, mbrojtje dhe autoritet profesional.Â
Sipas saj, një opsion i zbatueshëm është kalimi i kësaj figure nën varësinë e Ministrisë së Brendshme.
NjĂ« alternativĂ« tjetĂ«r qĂ« Bllaca e sheh po aq tĂ« vlefshme Ă«shtĂ« ngritja e njĂ« drejtorie tĂ« dedikuar brenda MinistrisĂ« sĂ« Arsimit, e cila do tĂ« merrej ekskluzivisht me menaxhimin, funksionimin dhe mbĂ«shtetjen e oficerĂ«ve tĂ« sigurisĂ«.Â
Ajo thekson gjithashtu rĂ«ndĂ«sinĂ« e ndĂ«rtimit tĂ« procedurave operative standarde, tĂ« cilat do tĂ« qartĂ«sonin detyrat, kompetencat dhe kufijtĂ« e ndĂ«rhyrjes sĂ« OS-ve.Â
The post Oficerët e shkollave mes dhunës, presionit dhe vetëcensurës appeared first on Faktoje.al.