TIRANË, 14 nëntor/ATSH/ Në kuadër të Panairit të Librit “Tirana 2025” Instituti i Arkeologjisë dhe Komisioni i përhershëm i arkeologjisë në Akademinë e Shkencave promovuan librin “Byllis territorial, political and architectural organisation” (Organizimi territorial, politik dhe arkitektonik i Bylisit) e autores dr. Olgita Ceka.
Libri u botua pas mbrojtjes së tezës së doktoraturës mbi Bylisin dhe Koinonin e Bylinëve nga Olgita Ceka, e cila mori vlerësimin maksimal (“magna cum laude”) nga juria e Universitetit të Darmstadt në Gjermani.
Libri “Byllis territorial, political and architectural organisation” u paraqit nga arkeologu prof. dr. Skënder Muçaj.
Autorja dr. O. Ceka ndjek zhvillimin e procesit të urbanizimit në Ilirinë e Jugut, duke pasur si model kryesor qytetin antik të Bylisit. Ajo trajton zhvillimin e qyteteve dhe koinonin, duke u mbështetur në hulumtimet e dekadave të fundit në këtë fushë, veçanërisht nga studiuesit shqiptarë të Antikitetit të Hershëm, që synonin të nxirrnin në pah një faqe të re kulturore të lidhur me popullsinë e lashtë të Shqipërisë.
Këto hulumtime ofruan njohuri krejtësisht të reja mbi format monumentale të qendrave urbane të lashta jogreke të Shqipërisë dhe hapën rrugën për studime të mëtejshme më të thella dhe paralele të fenomenit të urbanizimit në Ilirinë e Jugut. Përveç qëllimit për të krijuar qendra të reja arkeologjike vizitore nëpërmjet gërmimeve në komplekse monumentale, si Bylisi, Antigonea ose Fenika, ka pasur edhe kërkime të orientuara drejt programit që synojnë sqarimin e problemeve të poleogjenezës.
Dr. O. Ceka ka synuar materializimin nëpërmjet provave arkeologjike të idesë së vazhdimësisë nga ilirët te shqiptarët.
Korniza gjeografike e temës është kryesisht territori aktual i Shqipërisë, veçanërisht gjysma e saj jugore, e cila ka përfaqësuar në Antikitet zonën e zhvillimit urban më të hershëm dhe më intensiv, por edhe zonën më intensive të kërkimit arkeologjik. Në vështrim të parë, dendësia dhe qëndrueshmëria e qendrave urbane në këtë zonë është e lidhur ngushtë me ndikimin që dy kolonitë kryesore bregdetare Korkyrane-Korintiane, Dyrrahu dhe Apollonia, kishin pasur në brendësi të vendit ilir.
Një tjetër theksim formal do të nxirrte në pah faktin se kjo ishte gjithashtu zona gjeografike më e përshtatshme për zhvillim ekonomik dhe urban, për shkak të zonës bregdetare, pranisë së porteve natyrore dhe lehtësisë së kalimit të tyre brenda vendit, drejt Maqedonisë dhe Epirit. Si pasojë, procesi i urbanizimit kishte një lidhje të ngushtë jo vetëm nga ndikimi i ushtruar mbi të nga kolonitë bregdetare greke, por edhe nga zhvillimi ekonomik dhe shoqëror i brendshëm që nga periudha para-koloniale dhe më pas.
Gjatë diskutimeve libri u vlerësua nga historianët dhe arkeologët për kuadrin kronologjik, burimet e shkruara dhe provat arkeologjike, që përcaktojnë se në kohën e qyteteve dhe koinove urbane shek. IV-II p.e.s.20, ekzistonte një protohistori e krijimit të tyre, e cila u ndoq nga pikëpamja arkeologjike përmes studimit të një faze protourbane në zonën e Bylionit, e përfaqësuar në shtresat kulturore të vendbanimeve arkaike si Margëlliçi, Mashkjeza dhe Klosi, por edhe në vendbanimet fqinje të Beratit, Kaninës, Olympe, etj. Fundi i koinonit dhe jetës së tyre urbane nuk përputhet me fillimin e një periudhe romake. Në të vërtetë, si koha e dominimit romak në tokat e karakterizuara nga sistemi i koinës konsiderohet viti 229 p.e.s., me Luftën e Parë Iliro-Romake dhe traktatin e paqes që sanksiononte protektoratin e senatit romak në zonën pas Apolonisë dhe Dyrrahut. Por sistemi administrativ romak u vendos përfundimisht në këtë zonë vetëm gjatë kohës së Augustit dhe deri atëherë koinoni urban mbijetoi në forma më të kufizuara dhe me një formalizim të prerogativave të tyre politike. Edhe në zona të veçanta, si Dassaretia dhe Dalmacia, ky sistem u integrua në administratën provinciale romake deri në shekullin e II pas Krishtit.
Në përmbyllje të veprimtarisë, dr. Ogita Ceka falënderoi autorin e gërmimit të Bylisit, prof. Neritan Cekën për këshillimin e vazhdueshëm gjatë realizimit të kësaj teze s dhe bashkëpunëtorë të tjerë që e ndihmuan në daljen në dritë të botimit.
The post Promovohet botimi për Bylisin i autores Olgita Ceka në Akademinë e Shkencave appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
