Shumica e njerëzve kanë qejf të plaken mirë, të ruajnë shëndetin fizik dhe mendor edhe në të 80-at, 90-at apo 100-at. Sigurisht, gjenet luajnë rol. Por edhe nëse nuk dikush nuk ka fituar “lotarinë gjenetike”, mënyra e jetesës mund ta rrisë dukshëm shansin për plakje të shëndetshme.

Këtë vit, shkencëtarët dhe njerëz të njohur si “super pleqtë”, persona mbi 80 vjeç me kujtesë dhe aftësi mendore sa një 20 apo 30-vjeçar, ndanë disa mësime të vlefshme për jetën e gjatë, ka shkruar The Washington Post.

1. Ushqehu thjeshtë dhe me mend

Marion Nestle, 89 vjeçe dhe një nga ekspertet më të njohura të ushqimit, ka thënë se i qëndron besnike motos së Michael Pollanit, i cili thotë: “Hani ushqim të vërtetë, jo shumë, kryesisht bimor”.

“Kur them ushqim, e kam fjalën për ushqim të papërpunuar ose sa më pak të përpunuar. Jo ushqim ultra të përpunuar. Unë ha gjithçka, por në sasi të vogla. Me moshën, metabolizmi bie dhe unë nuk kam më shumë metabolizëm për të shpenzuar”, ka thënë Nestle.

Maria Branyas Morera, e cila ka jetuar deri në 117 vjeç, ka ndjekur dietë tipike mesdhetare.

“Ajo hante shumë lehtë. Shumë peshk, vaj ulliri dhe fruta. Në 10 vitet e fundit të jetës hante çdo ditë tre tasa kos të thjeshtë”, ka thënë shkencëtari Manel Esteller.

2. Ji i rregullt me aktivitetin fizik

Emma Maria Mazzenga është 92 vjeçe dhe mban disa rekorde botërore në vrapim për moshën e saj. Ajo vrapon dy ose tre herë në javë dhe ecën ditët e tjera.

Këshilla e saj është e thjeshtë: njih kufijtë e trupit, këshillohu me mjekun dhe qëndro i rregullt.

Jeannie Rice, 77 vjeçe, ka thyer rekorde botërore në maratonë dhe ka formë fizike sa një 25-vjeçare. Ajo vrapon rreth 80-120 kilometra në javë dhe dhe bën ushtrime me peshëngritje tri herë në javë.

“Është provë që nuk është kurrë vonë për të nisur të ushtrohesh”, ka thënë profesori Bas Van Hooren.

Kardiologu Eric Topol shton se ushtrimet fizike janë e vetmja ndërhyrje që ka treguar se ngadalëson procesin e plakjes.

“Ecja, biçikleta, noti, çfarëdo që ju pëlqen, të paktën 30 minuta në ditë. Dhe ushtrimet me pesha janë jashtëzakonisht të rëndësishme për plakje të shëndetshme”, ka thënë ai.

3. Rri i lidhur me njerëzit dhe shijo jetën

Studimet tregojnë se izolimi shoqëror rrit rrezikun për demencë, ndërsa lidhjet e forta sociale ndihmojnë shëndetin e trurit.

Maria Morera socializohej me banorët e tjerë dhe priste vizitorë. Jeannie Rice, përveç vrapimit, shkon edhe të kërcejë.

“Shumë vrapues janë tepër seriozë. Unë dua të argëtohem. Jam e fundit që largohem nga festa,” thotë ajo.

“Një jetë e mirë nuk varet nga momentet e mëdha, por nga sa shpesh përjetojmë gjëra të vogla pozitive. Këto duhet të bëhen zakon”, ka shpjeguar profesori Nicholas Epley.

4. Mos u dorëzo pas vështirësive

Plakja nuk është domosdoshmërisht rrugë vetëm drejt përkeqësimit. Studimet kanë treguar se edhe pas problemeve shëndetësore, shumë njerëz mbi 60 vjeç mund të rikthehen në formë.

Florene Shuber kishte filluar të rrëzohej shpesh në moshën 82-vjeçare.

“Isha shumë e frikësuar dhe e kuptova që duhej të bëja diçka”, ka treguar ajo. Filloi të stërvitej rregullisht në palestër. Sot, në moshën 91-vjeçare, ajo ka thënë se ndihet më e fortë se një dekadë më parë.

“Mund të përmirësohesh, por duhet punë dhe qëndrueshmëri”, ka thënë ajo.

5. Mbaj qëndrim pozitiv

Si Liberman është 101 vjeç dhe ka kaluar sëmundje, aksidente dhe luftë.

Megjithatë, ai beson se qëndrimi pozitiv ka qenë vendimtar për të.

“Nuk kam qenë kurrë keq me disponim. Nëse jam keq, mendoj se do të kalojë. Gjithmonë kam besuar se ditë më të mira do të vijnë. Qëndrimi pozitiv është shumë i nënvlerësuar, por jashtëzakonisht i rëndësishëm”, ka thënë ai.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Pesë sekretet për një jetë të gjatë dhe të shëndetshme appeared first on Sinjali.

TIRANË, 26 dhjetor/ATSH/ Çmimet e referencës që përdoren nga doganat për zhdoganimin e automjeteve të përdorura janë rritur me 25% për autoveturat, kamionçinat, furgonët dhe kamionët, sipas udhëzimit të ri të miratuar nga Ministria e Financave, i cili ka hyrë në fuqi pas botimit në Fletoren Zyrtare.

Ndryshimet parashikohen në udhëzimin e ndryshuar ”Për vlerësimin e mallrave për qëllime doganore”, i cili rregullon mënyrën e vlerësimit të automjeteve të përdorura për qëllime zhdoganimi.

Çmimet e referencës përdoren në rastet kur automjetet kanë vit prodhimi më të hershëm se viti i fundit i publikuar në buletinet zyrtare të çmimeve, si “Quattroroute”, “Tuttotrasporti”, “Schwackeliste” etj., që pasqyrojnë çmimet e shitjes në tregjet europiane, ose kur nuk pranohet vlera e transaksionit.

Sipas udhëzimit të ri, për autoveturat me cilindratë nga 1400 deri në 1900 cc, pragu minimal i zhdoganimit rritet nga 200 mijë lekë në 250 mijë lekë. Për automjetet me cilindratë nga 1900 deri në 2500 cc, vlera e referencës rritet nga 325 mijë lekë në 406 mijë lekë, ndërsa për ato nga 2500 deri në 3000 cc, çmimi minimal rritet nga 400 mijë lekë në 500 mijë lekë.

Për automjetet me cilindratë nga 3000 deri në 4500 cc, pragu minimal i zhdoganimit rritet nga 500 mijë lekë në 625 mijë lekë, ndërsa për automjetet me cilindratë mbi 4500 cc, vlera minimale mbetet e pandryshuar, në nivelin 1 milion lekë.

Rritja me 25% është aplikuar edhe për çmimet e referencës për kamionçinat, furgonët dhe kamionët. Për kamionçinat dhe furgonët me kapacitet deri në 1.5 tonë, pragu minimal i zhdoganimit rritet nga 400 mijë lekë në 500 mijë lekë. Për mjetet me kapacitet nga 1.5 deri në 3.5 tonë, vlera minimale rritet nga 600 mijë lekë në 750 mijë lekë.

Ndërkohë, për kamionët me kapacitet nga 3.5 deri në 10 tonë, çmimi minimal i zhdoganimit rritet nga 850 mijë lekë në 1.062.500 lekë. Për kamionët me kapacitet nga 10 deri në 15 tonë, pragu minimal rritet nga 1 milion lekë në 1.250.000 lekë, ndërsa për kamionët me kapacitet mbi 15 tonë, nga 1.2 milion lekë në 1.5 milion lekë. /j.p/

 

The post Ndryshojnë çmimet e referencës për zhdoganimin e automjeteve të përdorura appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Edhe në vitin 2025 ka vazhduar ikja e profesionistëve shëndetësor. 90 mjekë e 1932 infermierë e kanë lëshuar Kosovën. Kjo sipas Federatës së Sindikatave të Shëndetësisë është shqetësuese pas vendit po iu largohen kuadrot për të cilat janë shpenzuar mijëra euro.

Mungesa e kushteve të punës e pakënaqësitë më paga kanë bërë që shumë profesionistë shëndetësor të largohen në Kosova.

Avazi i largimeve ka vazhduar edhe gjatë vitit 2025, shkruan tëvë1.

Ani pse krahasuar me vitet paraprake numri mjekëve e profesionistëve tjerë shëndetësor të cilët janë larguar ka rënë, kjo dukuri vazhdon të jetë shqetësuese për Odën e Mjekëve.

“Statistika nuk janë të sakta asnjëherë për arsyen se koha e liberalizimit të vizave ka lehtësuar kushtet dhe rrethanat që lëvizja e lirë të ndodhë. Megjithatë, në krahasim me vitet e tjera është rendi në rënie, por nuk është ndonjë diferencë e madhe, është duku rreth 20 më pak. Këtë vit kanë kërkuar certifikatë të sjelljes së mirë në Odën e Mjekëve rreth 90 mjekë”, thotë për Tëvë1, Naser Gjonbalaj nga Oda e Mjekëve.

Sipas nënkryetarit të kësaj Ode, pjesa dërmues e atyre që janë larguar janë mjekë të përgjithshëm.

E jo vetëm mjekët, Kosovën e kanë braktisur edhe infermierët.

“Këtë vit infermierë gjithsejtë kanë kërkuar 192, licenca të plastifikuara, dokument i cili ju nevojitet, për ta dërguar në vendin ku ata ushtrojnë profesionin shëndetësor. Me vitin 2024, është një rënie mirëpo trendi po vazhdon”, shprehet Nexhmije Gori – Kryetare e Odës së Infermierëve .

Madje sipas kryetares së Federatës së Sindikatave të Shëndetësisë në Kosovë, Tëvdie Imeri, largimi i profesionistëve shëndetësor është shqetësues.

Prandaj kryetarja e kësaj Federate, kërkon që të ndërmerren masa.

“Është hala me shqetësuese se pse një kuadër të përgatitur kaq shumë të shkojë i përgatitur në një vend tjetër ndërsa ju e dini shumë mirë se sa i duhet investim për me nxjerr një doktor të përgjithshme e pastaj të mos flasim për specializant. E gjithë kjo kosto që i kushton familje dhe në fund të fundit po ja dërgojmë një produkt të gatshëm .Ish dashtë të bëhet një strategji për ndaljen e ikjeve të punëtorëve shëndetësor, pasi Kosova mund të mbetet shumë keq pas pak kohe”, thotë ajo.

Sipas Odës së Mjekëve të Kosovë, Gjermania vazhdon të jetë destinacioni i profesionistëve shëndetësor.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Shifrat alarmante: Mbi 90 mjekë dhe 192 infermierë lëshuan Kosovën vetëm në 2025 appeared first on Sinjali.

Edhe ndryshimet më të vogla në mënyrën e ushqyerjes mund të ndikojnë në shfaqjen e simptomave të depresionit tek të rinjtë, paralajmërojnë studimet.  

Sipas ekspertëve, ushqimi përbën një faktor të rëndësishëm rreziku për zhvillimin e depresionit, veçanërisht gjatë adoleshencës dhe rinisë së hershme, një periudhë kur rreziku për çrregullime të shëndetit mendor është dukshëm më i lartë.

Kjo fazë e jetës konsiderohet kritike, pasi në të rinjtë formojnë zakone ushqimore që shpesh i mbajnë edhe më vonë.

Në kuadër të studimit, ekspertë nga Australia përfshinë 76 persona të moshës 17 deri në 35 vjeç, të cilët shfaqnin simptoma të lehta ose të rënda depresioni. 

Pjesa më e madhe e tyre ushqehej me sasi të larta sheqeri, yndyrash të ngopura dhe ushqimesh të përpunuara. 

Pjesëmarrësit u ndanë në dy grupe: grupi i parë u informua mbi rëndësinë e ushqyerjes së shëndetshme dhe u pajis me kupona për blerje, ndërsa grupi i dytë vazhdoi të ndjekë të njëjtin regjim ushqimor si më parë.

Pas tre javësh, rezultatet treguan se grupi që kishte adoptuar ushqyerjen e shëndetshme shfaqi përmirësim të dukshëm në nivelet e depresionit, stresit dhe ankthit, raportoi “Agroweb”.

Tre muaj pas studimit, ekspertët konstatuan se vetëm shtatë persona kishin arritur të ruanin ndryshimet në ushqyerje dhe, si pasojë, ndiheshin dukshëm më mirë.

Studiuesit arritën në përfundim se rritja e konsumit të frutave, perimeve, peshkut dhe vajit të ullirit ndikon pozitivisht në shëndetin mendor të të rinjve. 

Gjerësisht pranohet se shëndeti i trurit lidhet ngushtë me shëndetin e sistemit tretës, ndërsa ushqimet e shpejta dhe të përpunuara priren të përkeqësojnë jo vetëm gjendjen emocionale, por edhe funksionet e trurit.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Studimi paralajmëron: Ushqyerja ndikon në shfaqjen e hershme të depresionit appeared first on Sinjali.

VAANMED, kompania lider në Shqipëri dhe në Ballkan për distribucionin dhe asistencën profesionale të pajisjeve në industrinë e mjekësisë estetike dhe dermatologjike, organizoi në Tiranë eventin e saj të fundvitit në ambientet e Frontera Academy, me pjesëmarrjen e klientëve dhe partnerëve nga i gjithë rajoni. Në fjalën e saj, drejtuesja e VAANMED, Dorina Shamo, e […]

PRISHTINË, 22 dhjetor/ATSH/ Sot, këngëtari i njohur Shemsi Krasniqi  – Shemi i grupit “Ilirët”, raportohet se është gjetur i vdekur. Ende nuk dihen arsyet e arsyet e vdekjes.

Zëdhënësja e Policisë për Rajonin e Prishtinës, Flora Ahmeti ka thënë për KosovaPress se sot rreth orës 15:00 kanë pranuar informatën për një person pa shenja jete në një banesë në rrugën UÇK në Prishtinë.

“Me të marrë informatën policia ka dalë në vendin e ngjarjes, ku vdekjen e viktimës (mashkull) e ka konstatuar ekipi mjekësor në vendin e ngjarjes.

Në koorsinim me prokurorin e shtetit po ndërmerren veprimet e nevojshme policore”, tha ajo për KosovaPress.

Një prej këngëve që ka qenë hit nga Shemi, ishte ajo ‘Xhamadani vija-vija”. /Kosovapress/

The post Ndërron jetë Shemi i grupit “Ilirët” appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

*E krijuar nga konsultat me dermatologë* Si një lider në teknologjinë e shëndetit, Philips zhvilloi Lumea IPL në konsultim me dermatologë, për përdorim të lehtë dhe efektiv në sigurinë e shtëpisë suaj. E bazuar në teknologjinë e përdorur në sallonet profesionale, Lumea IPL ofron trajtim miqësor me lëkurën, madje edhe në zona të ndjeshme. Trajtim […]

Çfarë ishte gjëja e fundit që i kërkuat një chatbot-i me inteligjencë artificiale të bënte për ju?

Ndoshta i kërkuat një strukturë eseje për të dhënë një përgjigje për një pyetje të vështirë, një analizë të zgjeruar të një sasie të madhe të dhënash, apo thjesht të kontrollonte nëse letra juaj e motivimit përputhej me përshkrimin e vendit të punës.

Por disa ekspertë po ngrenë alarmin se delegimi i këtyre detyrave tek inteligjenca artificiale mund të nënkuptojë që truri ynë po punon më pak. Kjo sipas tyre, mund të dëmtojë aftësitë tona për të menduar në mënyrë kritike dhe për të zgjidhur probleme.

Në fillim të këtij viti, Instituti i Teknologjisë në Massachusetts (MIT) publikoi një studim që tregonte se personat që përdornin ChatGPT për të shkruar ese shfaqnin më pak aktivitet në rrjetet e trurit që lidhen me përpunimin kognitiv, gjatë kohës që kryenin detyrën.

Studiuesit deklaruan se studimi i tyre nxjerr në pah “nevojën urgjente për të eksploruar një rënie të mundshme të aftësive të të nxënit”.

Në kërkim morën pjesë 54 persona, të gjithë të rekrutuar nga MIT dhe universitete përreth. Aktiviteti i trurit të tyre u regjistrua përmes elektroencefalografisë (EEG), një metodë që përfshin vendosjen e elektrodave në skalp.

Disa nga “prompte”-t e përdorura nga pjesëmarrësit përfshinin kërkesa për përmbledhjen e pyetjeve të esesë, gjetjen e burimeve, si dhe përmirësimin e gramatikës dhe stilit.
AI u përdor gjithashtu për të gjeneruar dhe formuluar ide, megjithëse disa përdorues ndjenë se inteligjenca artificiale nuk ishte veçanërisht e mirë në këtë drejtim.

“AI e bën shumë të lehtë gjetjen e përgjigjeve”

Në një studim tjetër, Universiteti Carnegie Mellon dhe Microsoft, kompania që operon Copilot, zbuluan se aftësitë e zgjidhjes së problemeve te njerëzit mund të dobësohen nëse ata bëhen tepër të varur nga inteligjenca artificiale.

Ata anketuan 319 punonjës të sektorit administrativ (white-collar), të cilët përdornin mjete AI për punën e tyre të paktën një herë në javë, duke i pyetur se si e aplikonin të menduarit kritik gjatë përdorimit të tyre.

Studiuesit analizuan rreth 900 shembuj detyrash të dhëna inteligjencës artificiale, që varionin nga analiza e të dhënave për të nxjerrë njohuri të reja, deri te verifikimi nëse një punim i plotësonte rregulla të caktuara.

Studimi zbuloi se sa më e lartë të ishte besimi i përdoruesve në aftësinë e mjetit për të kryer një detyrë, aq më i ulët ishte “angazhimi në të menduar kritik”.

“Ndërsa GenAI mund të rrisë efikasitetin e punonjësve, ajo mund të pengojë angazhimin kritik me punën dhe potencialisht të çojë në varësi afatgjatë nga mjeti, si dhe në dobësim të aftësive për zgjidhje të pavarur të problemeve”, thuhet në përfundimet e studimit.

Edhe nxënësit e shkollave në Mbretërinë e Bashkuar u anketuan në një studim të publikuar në tetor nga Oxford University Press (OUP). Rezultatet treguan se gjashtë në dhjetë prej tyre mendonin se AI kishte ndikuar negativisht në aftësitë e tyre në lidhje me detyrat shkollore.

Atëherë, me shpërthimin masiv të përdorimit të inteligjencës artificiale, a janë vërtet në rrezik aftësitë tona njohëse?

Sipas Dr. Alexandra Tomescu, specialiste e inteligjencës artificiale gjenerative në OUP dhe bashkëautore e studimit me nxënësit, përgjigjja nuk është aq e thjeshtë.

“Hulumtimi ynë tregon se nëntë në dhjetë nxënës thonë se AI i ka ndihmuar të zhvillojnë të paktën një aftësi të lidhur me shkollën, qoftë zgjidhjen e problemeve, kreativitetin apo përsëritjen”, shpjegon ajo.

“Por në të njëjtën kohë, rreth një e katërta thonë se përdorimi i AI e ka bërë shumë të lehtë kryerjen e punës për ta… Pra, kemi të bëjmë me një panoramë me nuanca.”

Ajo shton se shumë nxënës dëshirojnë më shumë udhëzime se si ta përdorin saktë inteligjencën artificiale.

ChatGPT, i cili sipas drejtorit ekzekutiv Sam Altman ka më shumë se 800 milionë përdorues aktivë çdo javë, ka publikuar një listë me 100 “prompte” për studentët, të dizajnuara për t’i ndihmuar ata të përfitojnë sa më shumë nga teknologjia.

Por profesori Wayne Holmes, studiues i inteligjencës artificiale dhe edukimit në University College London (UCL), thotë se kjo nuk mjafton.

Ai kërkon shumë më tepër kërkime akademike mbi efektet e mjeteve AI në procesin e të nxënit, përpara se nxënësit dhe studentët të inkurajohen gjerësisht t’i përdorin ato.

“Sot nuk ka prova të pavarura, në shkallë të gjerë, për efektivitetin e këtyre mjeteve në arsim, as për sigurinë e tyre, apo madje për idenë se ato kanë ndikim pozitiv”, thotë ai për BBC-në.

Rezultate më të mira, por nxënie më e dobët?

Prof. Holmes i referohet edhe kërkimeve mbi atë që quhet atrofi kognitive, ku aftësitë e një personi dobësohen pas përdorimit të AI.

Ai përmend rastin e radiologëve që përdorin mjete AI për të interpretuar rrezet X përpara se të vendosin diagnozën.

Një studim i Shkollës së Mjekësisë në Harvard, i publikuar vitin e kaluar, zbuloi se ndihma e AI përmirësonte performancën e disa klinicistëve, por e dëmtonte atë të të tjerëve, për arsye që studiuesit ende nuk i kuptojnë plotësisht.

Autorët bënë thirrje për më shumë kërkime mbi mënyrën se si njerëzit ndërveprojnë me inteligjencën artificiale, në mënyrë që të gjenden forma përdorimi që “rrisin performancën njerëzore, në vend që ta dëmtojnë atë”.

Prof. Holmes shpreh shqetësimin se studentët, si në shkollë ashtu edhe në universitet, mund të bëhen tepër të varur nga AI për të kryer punën e tyre dhe, si pasojë, të mos zhvillojnë aftësitë themelore që ofron arsimi.

Një ese mund të marrë nota më të mira falë ndihmës së inteligjencës artificiale, por pyetja kryesore mbetet kjo: A përfundojnë studentët duke kuptuar më pak?

Siç e përmbledh ai, “Produktet e tyre janë më të mira, por në fakt të nxënit është më i dobët”.

Nga ana tjetër, Jayna Devani, drejtuese e arsimit ndërkombëtar në OpenAI, kompania që zotëron ChatGPT dhe e përfshirë në marrëveshjen me Universitetin e Oksfordit, thotë se kompania është “shumë e vetëdijshme për këtë debat”.

“Ne definitivisht nuk mendojmë se studentët duhet ta përdorin ChatGPT për të bërë punën”, thotë ajo për BBC-në.

Sipas saj, mjeti funksionon më mirë si tutor sesa si një burim i thjeshtë përgjigjesh. Ajo jep shembull përdorimin e ChatGPT në “study mode”, ku studenti mund të zhvillojë një dialog me chatbot-in.

Studenti fut pyetjen që e ka të vështirë dhe chatbot-i e ndan atë në pjesë, duke ndihmuar në kuptimin e saj.

Shembulli që ajo sjell është ai i një studenti që punon vonë natën për një temë që nuk e kupton plotësisht.

“Nëse keni një prezantim për të bërë dhe është mesnatë, nuk do t’i dërgoni email tutorit tuaj universitar për ndihmë. Mendoj se potenciali është realisht aty që ChatGPT të përshpejtojë të nxënit, nëse përdoret në mënyrë të duhur”, thotë ajo.

Megjithatë, Prof. Holmes këmbëngul se çdo student që përdor mjete AI duhet të jetë i vetëdijshëm se si funksionon arsyetimi i tyre dhe si i trajtojnë të dhënat kompanitë që i ofrojnë ato. Ai thekson se rezultatet duhet gjithmonë të verifikohen.

“Nuk u them kurrë studentëve të mi se nuk duhet ta përdorin AI-në… Por ajo që përpiqem të them është se duhet ta kuptojmë mirë, që të mund të marrim vendime të mira.”

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post A po e dëmton inteligjenca artificiale aftësinë e të menduarit? appeared first on Sinjali.

Gjithnjë e më shumë po regjistrohen raste të infektimit me të ashtuquajturin super grip H3N2, një variant i mutuar i gripit “të zakonshëm”. Ky variant po përhapet me shpejtësi dhe po shkakton rritje të ndjeshme të numrit të të sëmurëve.

Nëse ditët e fundit keni vënë re që shumë njerëz rreth jush janë të sëmurë, kjo nuk është rastësi. Varianti i ndryshuar i gripit A (H3N2), i cili në qershor ka kaluar shtatë mutacione dhe ka bërë që sezoni i gripit të nisë më herët në shumë vende, është aktualisht më ngjitës se llojet e tjera të gripit. Për këtë arsye pritet që deri në fund të sezonit të ketë më shumë raste infektimi dhe rritje të numrit të të sëmurëve.

Ky tip gripi fillimisht shkaktoi shkallë të lartë sëmundshmërie në Australi dhe Japoni, e më pas edhe në Mbretërinë e Bashkuar. Për shkak të përhapjes së shpejtë dhe aftësisë për të shmangur imunitetin e krijuar më herët, në Britani u quajt “super grip”, ndërsa efekti i tij u përshkrua si “flunami”, një aludim për mënyrën e shpejtë të përhapjes. Gjatë përhapjes në Evropë, virusi ka arritur edhe në vendet e rajonit.

Situata në Mbretërinë e Bashkuar dhe rreziku për sistemin shëndetësor

Mbretëria e Bashkuar aktualisht po përballet me një përhapje të shpejtë të super gripit, i cili ka çuar në rritje të numrit të pacientëve të shtruar në spital dhe ka ushtruar presion shtesë mbi sistemin shëndetësor, veçanërisht në prag të festave të Krishtlindjeve.

Ekspertët paralajmërojnë se bëhet fjalë për një variant veçanërisht agresiv të H3N2, i cili ka mutuar dhe është bërë më ngjitës se më parë. Për shkak të tubimeve gjatë festave, ekziston frika se virusi mund të përhapet edhe më shpejt, duke rënduar më tej kapacitetin tashmë të mbingarkuar të spitaleve.

Pediatrit paralajmërojnë gjithashtu se, edhe pse rrallë, kjo variant i gripit mund të jetë i rrezikshëm edhe për fëmijët që janë të shëndetshëm, kryesisht për shkak të komplikimeve serioze si sepsa.

Mjekët u bëjnë thirrje qytetarëve, veçanërisht personave mbi 65 vjeç, të sëmurëve kronikë dhe kujdestarëve të tyre, që të vaksinohen kundër gripit sezonal, pasi vaksina ende ul ndjeshëm rrezikun e simptomave të rënda dhe shtrimit në spital.

Çfarë është super gripi dhe çfarë thotë OBSH?

Organizata Botërore e Shëndetësisë ka njoftuar më 10 dhjetor se aktiviteti i gripit sezonal është rritur globalisht gjatë muajve të fundit, me dominim të viruseve të gripit A(H3N2).

Sipas OBSH-së, edhe pse aktiviteti global mbetet brenda kufijve sezonalë të pritshëm, në disa rajone është vërejtur rritje e hershme dhe më intensive sesa zakonisht për këtë periudhë të vitit. Viruset sezonalë të gripit, përfshirë A(H3N2), evoluojnë vazhdimisht me kalimin e kohës.

Pse H3N2 është më ngjitës – çfarë thonë ekspertët

Dr. Giuseppe Aragona shpjegon se arsyeja kryesore e përhapjes së shpejtë lidhet me ndryshimet e vazhdueshme gjenetike të virusit:

“Virusi H3N2 ndryshon rregullisht, kështu që varianti që po qarkullon këtë vit mund të jetë ndryshe nga ai i viteve të kaluara ose nga ai i përfshirë në vaksinën sezonale. Kjo i bën njerëzit më të ndjeshëm ndaj infeksionit.”

Ai shton se këto ndryshime i mundësojnë virusit të shmangë imunitetin e fituar më parë.

Prof. Punam Mangtani, epidemiologe, ka deklaruar për Daily Mail:

“H3N2 është pjesërisht i ngjashëm me virusin që u pa gjatë sezonit të gripit 2024. Kjo do të thotë se mund të ekzistojë një nivel i kufizuar imuniteti në popullatë, por jo i mjaftueshëm për të ndalur përhapjen. Kjo mund të shpjegojë pse numri i rasteve është rritur më herët se vitin e kaluar.”

Dr. Simon Clarke, profesor i asociuar i mikrobiologjisë qelizore në Universitetin e Reading-ut, ka shpjeguar për The Telegraph se shkronjat “H” dhe “N” i referohen dy proteinave në sipërfaqen e virusit – hemaglutininës dhe neuraminidazës:

“Numrat tregojnë se cilat versione të këtyre proteinave janë të pranishme. Kjo na ndihmon të klasifikojmë shtamet e gripit. Nënllojet H3 janë relativisht të rralla, çka do të thotë se popullata nuk ka një nivel të lartë imuniteti ndaj tyre.”

Sipas tij, këto viruse janë më të transmetueshme dhe mutacionet ndodhin më lehtë, duke çuar në rritje të menjëhershme të numrit të rasteve në fillim të sezonit.

Simptomat e gripit H3N2

Infeksioni zakonisht zgjat nga pesë deri në shtatë ditë, por mund të shkaktojë kollë të fortë që zgjat deri në tre javë.

Simptomat tipike janë:

Dhimbje në trup

Temperaturë e lartë

Dhimbje koke

Dhimbje fyti

Kollë

Lodhje e theksuar

Të vjella dhe diarre (më rrallë, më shpesh te fëmijët)

Simptomat shfaqen shumë shpejt dhe lodhja ekstreme është e zakonshme, ndryshe nga ftohja, e cila zhvillohet gradualisht.

Kush duhet të ketë kujdes të veçantë?

Gripi përbën rrezik më të madh për:

Fëmijët nën pesë vjeç

Personat mbi 65 vjeç

Gratë shtatzëna

Personat me sëmundje kronike si astma, diabeti, sëmundjet e zemrës, imunitet i dobësuar dhe çrregullime neurologjike

A mbron vaksina ekzistuese?

Sipas OBSH-së, vlerësimet paraprake tregojnë se vaksina kundër gripit vazhdon të ofrojë mbrojtje nga format e rënda të sëmundjes dhe shtrimi në spital, si te fëmijët ashtu edhe te të rriturit, edhe pse efektiviteti i saj ndaj infeksionit klinik mund të ndryshojë këtë sezon.

OBSH thekson se vaksinimi mbetet një nga masat më të rëndësishme të shëndetit publik dhe rekomandohet veçanërisht për grupet me rrezik të lartë dhe për kujdestarët e tyre.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post “Super gripi” H3N2 po përhapet me shpejtësi – ja pse është më i rrezikshëm se gripi i zakonshëm appeared first on Sinjali.

Personat që kanë kapsllëk shpesh këshillohen të shmangin konsumimin e bukës së bardhë, në mënyrë që ushqimi të tretet më lehtë. Por ekspertët thonë se ka një përjashtim të rëndësishëm.

Studiues nga Britania kanë publikuar së fundmi udhëzime të reja ushqimore për personat e rritur që vuajnë nga kapsllëku kronik.

Sipas King’s College London, këto janë “udhëzimet e para ndonjëherë të bazuara në prova shkencore për dietën te të rriturit me kapsllëk kronik”, ka raportuar Fox News

Rekomandimet kryesore janë befasuese për shumë njerëz: kivi, uji mineral dhe buka e thekrës.

“Udhëzimet tona tregojnë se nuk ka prova të mjaftueshme që fibra, në përgjithësi, funksionon gjithmonë për kapsllëkun. Ndërkohë, hulumtimi ynë zbulon disa strategji të reja ushqimore që vërtet mund t’i ndihmojnë pacientët”, ka thënë autorja e studimit Eirini Dimidi.

Ajo ka shtuar se nevojiten urgjentisht më shumë studime cilësore për të forcuar provat se çfarë funksionon dhe çfarë jo.

Pse buka e thekrës bën dallimin?

Sipas gastroenterologes Roshini Raj nga New Yorku, e cila nuk ishte pjesë e studimit, buka e thekrës dallohet nga llojet e tjera të bukës për shkak se përmban shumë fibra.

“Në këtë studim, buka e thekrës u krahasua me bukën e bardhë dhe u gjet se vetëm buka e thekrës ndihmoi në lehtësimin e kapsllëkut. Buka e bardhë ka pak fibra dhe përmban miell të rafinuar, i cili mund ta përkeqësojë kapsllëkun”, ka shpjeguar ajo.

Raj ka theksuar se buka e thekrës përmban si fibra të tretshme, ashtu edhe fibra të patretshme.

“Këto ndihmojnë si në konsistencën e jashtëqitjes, ashtu edhe në shpeshtësinë e saj, duke i shtuar masë jashtëqitjes dhe duke tërhequr ujë në zorrë”, ka shpjeguar ajo.

Përfitime edhe për shëndetin e përgjithshëm

Raj ka treguar se thekra përmban edhe hekur, magnez, zink dhe vitamina të grupit B, të cilat ndihmojnë prodhimin e energjisë, funksionimin e sistemit imunitar dhe shëndetin e trurit.

Megjithatë, ajo këshillon që buka e thekrës të futet gradualisht në dietë, pasi mund të shkaktojë fryrje nëse konsumohet menjëherë në sasi të mëdha.

“Ka shumë ushqime të pasura me fibra, jo vetëm buka e thekrës. Prandaj është e rëndësishme të konsumoni larmi ushqimesh për të marrë edhe lëndë të tjera ushqyese”, ka thënë Raj.

Ajo ka shtuar se rritja e konsumit të ujit është gjithashtu shumë e rëndësishme për lehtësimin e kapsllëkut.

Edhe doktoresha Debra Muth nga Wisconsin, e cila nuk ishte e përfshirë në studim, ka thënë se thekra ndihmon në stabilizimin e sheqerit në gjak, mban ndjenjën e të qenit të ngopur më gjatë, ushqen bakteret e mira të zorrëve dhe i siguron trupit minerale të nevojshme.

“Sot, shumica e bukëve bëhen nga miell i rafinuar, i cili ka humbur fibrat, dhe për këtë arsye e përkeqëson kapsllëkun, në vend që ta ndihmojë. Thekra është ndryshe. Ajo ka më shumë fibra, ndikon më pak në rritjen e nivelit të sheqerit në gjak dhe është shumë më miqësore për zorrët. Është një nga të paktat bukë që ndihmon lëvizjen e zorrëve, në vend që ta ngadalësojë atë”, ka shpjeguar ajo.

Si ta zgjidhni saktë bukën e thekrës?

Për ata që duan ta përfshijnë më shumë bukën e thekrës në dietë, Muth sugjeron të fillohet me buke thekre tost, por paralajmëron të lexohet përmbajtja në paketim.

“Duhet të siguroheni që është vërtet bukë thekre, e bërë me miell thekre, dhe jo bukë gruri e ngjyrosur në kafe”, ka thënë ajo.

Në fund, ajo thekson se është e rëndësishme të kuptohet arsyeja e kapsllëkut.

“Po, kapsllëku është i bezdisshëm, por është edhe një sinjal. Trupi po ju tregon se diçka nuk është në rregull”, ka thënë Muth.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Buka e thekrës, aleati i tretjes së shëndetshme appeared first on Sinjali.

Një trup i pajetë është gjetur paraditen e kësaj të premte në Dimal, pranë lumit Osum. Sipas informacioneve paraprake, viktima është një 93-vjeçar i cili është gjetur pa shenja jete nga kalimtarët e rastit. Nga këqyrja paraprake e trupit, nuk janë konstatuar shenja dhune dhe paraprakisht dyshohet se ai është  mbytur në lumë. Grupi hetimor është […]

The post Gjendet një trup i pajetë në Dimal, dyshimet appeared first on BoldNews.al.

Për vite me radhë, shkencëtarët kanë paralajmëruar se gripi i shpendëve, apo i njohur ndryshe si H5N1, mund të bëjë një ditë kthesën e rrezikshme duke kaluar nga shpendët te njerëzit, dhe të rrezikojë krizën globale.

Nga viti 2003 deri në gusht të vitit 2025, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka raportuar 990 raste të H5N1 te njerëzit në 25 vende të botës, përfshirë 475 vdekje.

Vetëm në SHBA, virusi ka prekur më shumë se 180 milionë zogj, duke u shpërndarë në 18 shtete dhe duke infektuar më shumë se 70 persona, më së shumti fermerë. Kjo ka shkaktuar disa hospitalizime dhe një vdekje. Në janar, tre tigra dhe një leopard kanë ngordhur nga virusi i cili në origjinë prek zogjtë.

Simptomat e këtij gripi te njerëzit janë: temperatura e lartë, kollitja, dhimbja e fytit dhe e muskujve. Rreziku te njerëzit duket të jetë i ulët, por autoritetet janë duke e përcjellë gripin nga afër për të përcjellë ndonjë ndryshim që e bën shpërndarjen më të lehtë.

Ky shqetësim është arsyeja që nxiti studiuesit indianë, Philip Cherian dhe Gautam Menon të Universitetit Ashoka, i cili stimulon se si mund të zhvillohet një shpërthim i virusit te njerëzit dhe cilat janë ndërhyrjet e hershme që mund ta ndalojnë atë para se të përhapet.

Me fjalë të tjera, modeli i botuar në revistën BMC Public Health përdor të dhëna nga bota reale dhe simulime kompjuterike për të treguar se si mund të përhapet një shpërthim në jetën reale.

“Kërcënimi i një pandemie H5N1 te njerëzit është i vërtetë, por ne mund të shpresojmë ta parandalojmë atë përmes mbikëqyrjes më të mirë dhe një reagimi më të shkathët të shëndetit publik”, tha Prof Menon për BBC-në.

Një pandemi e gripit të shpendëve mund të fillonte në heshtje, nga një zog i vetëm i infektuar që e përcjell virusin te njeriu. Me shumë mundësi një fermeri, punonjës i tregut ose dikush që merret me shpendë. Nga aty, rreziku nuk qëndron në infeksionin e parë që ai merr, por në atë që ndodhë më pas, transmetimi nga njeriu te njeriu.

Meqenëse shpërthimet fillojnë me të dhëna të kufizuara dhe të çrregullta, studiuesit iu drejtuan BharatSim,  një platformë simulimi me burim të hapur e ndërtuar fillimisht për modelimin e Covid-19, por mjaftueshëm e gjithanshme për të studiuar sëmundje të tjera.

Mësimi kryesor për politikbërësit është se sa e ngushtë mund të jetë dritarja për veprim përpara se një shpërthim të dalë jashtë kontrollit, thonë studiuesit.

Artikulli vlerëson se sapo rastet të rriten përtej afërsisht dy deri në dhjetë, sëmundja ka të ngjarë të përhapet përtej kontakteve parësore dhe dytësore.

Kontaktet parësore janë njerëzit që kanë pasur kontakt të drejtpërdrejtë dhe ngushtë me një person të infektuar, siç janë anëtarët e familjes, kujdestarët ose kolegët me të cilët punon më afër. Kontaktet dytësore janë ata që nuk e kanë takuar personin e infektuar, por kanë qenë në kontakt të ngushtë me një kontakt parësor.

Nëse familjet e kontakteve parësore izolohen kur zbulohen vetëm dy raste, shpërthimi mund të parandalohet, thotë hulumtimi.

Por, kur të identifikohen 10 raste, është e mundshme shumë që infeksioni të jetë përhapur tashmë në masë më të gjerë të njerëzve, dhe duke pamundësuar skenarin e ndërhyrjes së hershme.

Izolimi i personave të infektuar dhe karantina e familjeve mund të ndalojë virusin në fazën dytësore. Por sapo të shfaqen infeksionet terciare, miq të miqve ose kontakte të kontakteve, shpërthimi del jashtë kontrollit nëse autoritetet nuk vendosin masa shumë më të ashpra, duke përfshirë edhe izolimin.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Shkencëtarët indianë parashikojnë se si gripi i shpendëve mund të përhapet te njerëzit appeared first on Sinjali.

Shkencëtarët ende nuk e dinë saktësisht pse shfaqet sëmundja e lëkurës e quajtur rosacea apo pse ajo përkeqësohet me kalimin e viteve, por kanë disa shpjegime të mundshme.

“Nëse keni rosacea, është e zakonshme që simptomat të përkeqësohen në të 40-at ose 50-at”, ka thënë për New York Times, dermatologia Julie C. Harper nga Alabama.

Skuqja e shpeshtë e fytyrës, puçrrat që duken si akne dhe enët e zgjeruara të gjakut janë shenja tipike të kësaj gjendjeje, e cila prek mbi 14 milionë njerëz vetëm në Shtetet e Bashkuara. Rosacea shfaqet më shpesh te gratë dhe te personat me lëkurë të çelët. Ajo mund të diagnostikohet në çdo moshë, por shumë njerëz nuk vërejnë simptoma deri pas moshës 30-vjeçare.

“Nuk ka shërim për rosacean, por ajo mund të menaxhohet shumë, shumë mirë”, ka thënë Harper.

Arsyet pse rosacea përkeqësohet me moshën

Rosacea shpesh trashëgohet dhe lidhet me reagim të tepruar të sistemit imunitar ndaj faktorëve të jashtëm.

“Këta faktorë përfshijnë diellin, ushqimet pikante, alkoolin, temperaturat e ulëta ose të larta, stresin, aktivitetin fizik dhe pijet e nxehta”, ka shpjeguar dermatologia Marie Leger.

Përveç skuqjes së vazhdueshme dhe enëve të dukshme të gjakut, rosacea mund të shkaktojë thatësi, ndjesi djegieje dhe shtrëngimi të lëkurës. Ajo mund të prekë edhe sytë, duke shkaktuar kruarje ose ndjesi sikur keni rërë brenda, si dhe të trashë lëkurën e hundës, thotë dermatologia Dina Elrashidy nga Chicago.

Simptomat zakonisht shfaqen dhe zhduken gjatë jetës, varësisht nga ekspozimi ndaj faktorëve nxitës.

“Mund të ketë shpërthime që zgjasin javë, muaj apo edhe më gjatë nëse rosacea nuk trajtohet”, ka shpjeguar Leger.

Nëse rosacea shfaqet herët, ajo shpesh përkeqësohet mes moshës 30 dhe 50 vjeç. Arsyeja nuk është plotësisht e qartë, por sipas Harper, ekspozimi i vazhdueshëm ndaj faktorëve nxitës krijon inflamacion kronik.

“Me kalimin e viteve, inflamacioni dobëson indet rreth enëve të gjakut, duke bërë që ato të zgjerohen dhe të mbeten të dukshme në mënyrë të përhershme”, ka shpjeguar ajo.

Sipas Elrashidyt, plakja natyrale e lëkurës dhe dëmtimet nga dielli bëjnë që kolagjeni të hollohet dhe lëkura të bëhet më e thatë, gjë që e bën skuqjen edhe më të dukshme. Ndërkohë, Leger ka theksuar se shumë gra gjatë periudhës së paramenopauzës dhe menopauzës përjetojnë përkeqësim të simptomave, edhe pse lidhja direkte me hormonet ende nuk është vërtetuar shkencërisht.

Si mund të menaxhohet rosacea?

Menaxhimi i rosaceas zakonisht kërkon disa hapa njëkohësisht:

Shmangni faktorët nxitës – Çdo person ka faktorë të ndryshëm që e përkeqësojnë rosacean. Identifikimi dhe shmangia e tyre, si alkooli apo ushqimet pikante, mund t’i reduktojë shpërthimet. Megjithatë, disa faktorë, si moti i ftohtë, janë të pashmangshëm. Për disa njerëz, edhe dielli apo era mund të jenë pjesë e stilit të jetës, nga të cilat nuk duan të heqin dorë.

Përdorni produkte të buta për lëkurën – Pastruesit hidratues me përbërës si glicerina ose dimetikoni ndihmojnë në qetësimin e lëkurës. Produktet me squfur kanë efekt kundër inflamacionit dhe mund t’i ulin simptomat. Duhet shmangur përdorimi i skrabeve dhe produkteve me aromë, pasi ato mund të irritojnë lëkurën.

Mbroni lëkurën nga dielli – Dielli është një nga shkaktarët kryesorë të rosaceas. Dermatologët këshillojnë përdorimin e kremit mbrojtës me SPF 30 ose më të lartë çdo ditë, dhe ripërdorimin e tij kur qëndroni jashtë. Kremrat me zink ose titan janë zakonisht më të butë dhe tolerohen më mirë nga lëkura e ndjeshme.

Përdorni trajtime mjekësore – Disa kremra me recetë ngushtojnë enët e gjakut dhe ulin skuqjen e përhershme. Të tjerë ndihmojnë në uljen e inflamacionit dhe puçrrave. Në disa raste, mjekët përshkruajnë edhe antibiotikë në doza të ulëta, të cilët mund të merren gjatë shpërthimeve ose për disa muaj rresht.

Trajtimi me laser – Laseri ndihmon në tkurrjen e enëve të gjakut dhe uljen e skuqjes. Zakonisht nevojiten një deri në tre seanca, dhe trajtimi përsëritet një ose dy herë në vit për mirëmbajtje.

“Nuk është asnjëherë herët apo vonë për t’u konsultuar me dermatologun”, ka thënë Harper. Sipas Leger, të kesh një plan të qartë trajtimi “i ndihmon pacientët të ndihen më në kontroll të lëkurës së tyre”.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Arsyeja pse skuqja e fytyrës rritet me kalimin e viteve tek personat me rosacea appeared first on Sinjali.

BRUKSEL, 17 dhjetor /ATSH/- Bashkimi Evropian ka konfirmuar planet për të lehtësuar ndalimin e shitjes së automjeteve të reja me benzinë ​​dhe naftë deri në vitin 2035, duke iu nënshtruar presionit të fortë nga industria e automjeteve dhe udhëheqësit e disa shteteve anëtare, përfshirë Gjermaninë dhe Italinë, sipas “The Telegraph”.

Sipas propozimeve, Bashkimi Evropian do të lejojë shitjen e një numri të kufizuar automjetesh me benzinë dhe naftë.

Sipas legjislacionit aktual, prodhuesit duhet të sigurojnë që 100% e makinave dhe furgonëve të prodhuar – të jenë me zero emetime deri në vitin 2035.

Komisioni Evropian tani po propozon ta ulë këtë përqindje në 90%, duke lejuar që pjesa tjetër të prodhohet me hibride plug-in (PHEV) ose motorë me djegie të brendshme edhe pas vitit 2035.

Gjithashtu, 10% e mbetur e prodhimit që nuk është neutral ndaj karbonit duhet të kompensohet nga masa të tjera të gjelbra, të tilla si përdorimi i çelikut të gjelbër të prodhuar në Evropë ose biokarburanteve në automjetet joelektrike.

Propozimet përfshijnë gjithashtu stimuj për makinat e vogla elektrike: automjetet nën 4,2 metra të gjata, me çmim midis 15,000 dhe 20,000 euro dhe të prodhuara në BE, do të përfitojnë nga ulja e tarifave rrugore dhe stimujve për prodhuesit.

Ndërkohë, kërkesat për furgonët elektrikë do të lehtësohen, duke ulur objektivin e reduktimit të emetimeve nga 50% në 40% deri në vitin 2030.

Propozimet, të cilat duhet të miratohen nga qeveritë e BE-së dhe Parlamenti Evropian, pritet të shihen si një fitore për industrinë evropiane të makinave, e cila ka luftuar për të kaluar në elektrifikim dhe përballet me konkurrencën e automjeteve kineze.

Por, vendimi është kritikuar nga partitë e gjelbra dhe organizatat mjedisore, të cilat paralajmërojnë se ai shkel politikën mjedisore të BE-së dhe favorizon konkurrencën kineze në tregun e automjeteve elektrike.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, theksoi se Evropa mbetet në krye të tranzicionit global të pastër dhe se propozimet janë rezultat i dialogut intensiv me industrinë e automobilave, organizatat e shoqërisë civile dhe palët e interesuara. //a.i/

The post BRUKSEL – BE i dorëzohet presionit, lejon shitjen e një numri të kufizuar automjetesh me benzinë dhe naftë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Hulumtimi i fundit ka ngritur shqetësime serioze për sigurinë e gotave njëpërdorimshe të kartonit, të cilat përdoren gjerësisht për konsumimin e çajit dhe kafesë në jetën urbane.

Sipas një studimi të kryer nga Instituti Indian i Teknologjisë (IIT) në Kharagpur, konsumimi i pijeve të nxehta në këto gota mund të shoqërohet me rreziqe të padukshme për shëndetin, për shkak të çlirimit të mikroplastikave gjatë kontaktit me temperaturat e larta.

Studimi, i udhëhequr nga Prof. Sudha Goel, ka zbuluar se gotat e kartonit nuk janë të përbëra vetëm nga letra, por zakonisht janë të veshura me një shtresë të hollë plastike, kryesisht polietilen ose kopolimere të ngjashme, të cilat shërbejnë për të parandaluar depërtimin e lëngut.

Kur në këto gota derdhen pije me temperaturë 85–90 gradë Celsius, kjo shtresë plastike fillon të degradohet.

Rezultatet e hulumtimit tregojnë se brenda vetëm 15 minutash, në 100 mililitra pije të nxehtë mund të çlirohen rreth 25 mijë grimca mikroplastike, të padukshme për syrin e njeriut. Nëse një person konsumon tri gota çaji apo kafeje në ditë në gota kartoni, ekspozimi ditor mund të arrijë deri në 75 mijë grimca mikroplastike.

Hulumtimi u realizua përmes dy qasjeve eksperimentale. Në fazën e parë, studiuesit derdhën ujë ultra të pastër me temperaturë 85–90 gradë Celsius në gota kartoni tregtare dhe e lanë të qëndronte për 15 minuta. Më pas, lëngu u analizua për praninë e mikroplastikave dhe joneve që mund të kishin kaluar nga materiali i gotës.

Në fazën e dytë, gotat u ekspozuan fillimisht ndaj ujit të vakët, me temperaturë 30–40 gradë Celsius, për të ndarë me kujdes shtresën plastike nga kartoni. Kjo shtresë u analizua para dhe pas ekspozimit ndaj ujit të nxehtë, duke treguar ndryshime të dukshme në vetitë e saj fizike, kimike dhe mekanike.

Sipas ekspertëve, mikroplastikat nuk janë materiale inerte dhe mund të veprojnë si bartës të ndotësve toksikë, përfshirë metale të rënda si kadmiumi, kromi dhe paladiumi, përbërje organike hidrofobike, si dhe substanca që mund të ndërhyjnë në sistemin hormonal.

Studime të publikuara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (WHO), Agjencia Evropiane e Kimikateve (ECHA) dhe revista shkencore si Environmental Science & Technology dhe Nature Food sugjerojnë se ekspozimi i vazhdueshëm ndaj mikroplastikave mund të lidhet me stres oksidativ, inflamacion kronik, çrregullime hormonale dhe rritje të rrezikut për sëmundje malinje, megjithëse kërkohen ende studime afatgjata te njerëzit.

Për të reduktuar ekspozimin ndaj mikroplastikave, ekspertët rekomandojnë shmangien e konsumimit të pijeve të nxehta në gota kartoni njëpërdorimshe, përdorimin e gotave prej qelqi, porcelani ose çeliku inox, si dhe kufizimin e produkteve plastike në kontakt me ushqime dhe pije të nxehta.

Ky ndryshim i vogël në përditshmëri, sipas tyre, jo vetëm që ndihmon në mbrojtjen e shëndetit, por kontribuon edhe në uljen e ndotjes mjedisore duke reduktuar mbetjet plastike njëpërdorimshe.

Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Studim alarmues: Çaji dhe kafeja në gota kartoni mund të lëshojnë mijëra mikroplastika appeared first on Sinjali.

Një 89 vjeçare nga Dardha në Korçë është gjetur e pajetë në banesën e saj. E moshuara është konstatuar nga banorët të cilët kanë lajmëruar policinë. Sipas informacioneve paraprake nuk janë konstatuar shenja dhune ndërsa dyshohet se vdekja ka ardhur për shkaqe natyrale. Ky është rast i përsëritur në juglindje ku të moshuarit e vetmuar […]

The post Korçë/ E moshuara gjendet e pajetë brenda banesës së saj, dyshimet appeared first on BoldNews.al.

Një person është gjetur i mbytur mëngjesin e sotëm në zonën e Lungomares, Vlorë. Sipas uniformave blu viktima është identifikuar si Shezai Hoxha rreth 87 vjeç dhe paraprakisht bëhet me dije se vuante nga skleroza. Viktima është parë nga disa qytetarë teksa ishte futur në det ku edhe ka ndërruar jetë. Policia ka nxjerrë trupin […]

The post Gjendet një trup i pajetë në Lungomare/ EMRI appeared first on BoldNews.al.

Një aksident rrugor ka ndodhur sot në rrugën “Zagrebi” në Prishtinë, ku i vdekur mbeti një zyrtar policor. Sipas Policisë së Kosovës, njësitet policore dhe emergjenca kanë dalë menjëherë në vendin e ngjarjes, ku nga ekipet mjekësore është konstatuar vdekja e  zyrtarit policor, i cili dyshohet se ka ndërruar jetë para se të ndodh aksidenti. […]

The post Aksident në Prishtinë, vdes një polic appeared first on BoldNews.al.

TIRANË, 15 dhjetor/ATSH/ Tregu i automjeteve në vend po shënon një rritje të ndjeshme, duke reflektuar dinamika pozitive në sektorin e transportit dhe konsumin e brendshëm.

Sipas të dhënave zyrtare të Drejtorisë së Përgjithshme të Shërbimit të Transportit Rrugor (DPSHTRR), gjatë periudhës janar–nëntor 2025 janë regjistruar për herë të parë 89.654 mjete, një rritje prej 96% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2019.

Nga totali i mjeteve të regjistruara, 73.066 janë autovetura, të cilat përbëjnë 81,5% të tregut, duke konfirmuar dominimin e këtij segmenti në strukturën e flotës rrugore.

Kryesimin e regjistrimeve e mban Republika e Koresë, me 21,4% të totalit të mjeteve të regjistruara. Italia dhe Gjermania renditen përkatësisht me 15,4% dhe 15,6%, duke dëshmuar se prodhuesit europianë vazhdojnë të mbajnë një pozicion të fortë në treg.

Rritje të dukshme paraqet edhe prania e mjeteve me origjinë nga Kina, e cila zë 9,1% të regjistrimeve, ndërsa Zvicra përfaqësohet me 8,4%. Shtetet e Bashkuara të Amerikës pasojnë me 8%, duke ruajtur një pjesë të qëndrueshme të tregut. /j.p/

The post Gati 90 mijë mjete të reja të regjistruara në 11 muaj appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Në rrugën e Prushit, automjeti me drejtues shtetasin F. Gj, rreth 23 vjeç është përplasur me motomjetin me drejtues shtetasin B. T, rreth 40 vjeç.

Si pasojë e aksidentit ka ndërruar jetë drejtuesi i motomjetit si dhe është dëmtuar pasagjeria në motomjet shtetasja A. Gj, rreth 22 vjeçe, e cila ndodhet në spital nën kujdesin e mjekëve.

Drejtuesi i automjetit shtetasi F. Gj, është shoqëruar në Komisariat për veprime të metejshme proceduriale.

Grupi hetimor vijon punën për përcaktimin e rrethanave të aksidentit.

The post Tiranë, automjeti përplaset me motorrin, vdes drejtuesi, plagoset pasagjerja appeared first on Albeu.com.