❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 23 December 2025Main stream

Rama: Paqja fiskale mundësi për sipërmarrjet që nuk janë në konflikt me ligjin

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Gjergji Mima
23 December 2025 at 12:07

TIRANË, 23 dhjetor /ATSH/ Kryeministri Edi Rama zhvilloi njĂ« takim me komunitetin e biznesit nĂ« kuadĂ«r tĂ« prezantimit tĂ« PaketĂ«s Fiskale 2026, duke e cilĂ«suar dialogun si nisjen e njĂ« kapitulli tĂ« ri bashkĂ«punimi mes qeverisĂ« dhe sipĂ«rmarrjes, me fokus formalizimin, rritjen e qĂ«ndrueshme ekonomike dhe pĂ«rgatitjen pĂ«r procesin e integrimit europian.

Gjatë diskutimeve, Rama iu përgjigj pyetjeve të sipërmarrësve lidhur me paqen fiskale, duke sqaruar se ajo nuk përbën amnisti fiskale.

“Dallimi Ă«shtĂ« shumĂ« i thjeshtĂ« dhe shumĂ« i qartĂ«. KĂ«tu bĂ«het paqe me tĂ« gjithĂ« ata tĂ« cilĂ«t nuk janĂ« nĂ« konflikt aktualisht me ligjin nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«. Pra, nuk janĂ« nĂ« procese penale tĂ« hapura dhe nuk janĂ« nĂ« procese gjyqĂ«sore tĂ« hapura qĂ« afektojnĂ« legjitimitetin e tĂ« ardhurave. Kaq e thjeshtĂ« Ă«shtĂ«â€, u shpreh Kryeministri.

Ai theksoi se për pjesën tjetër, procedurat janë të përcaktuara qartë në ligjin e miratuar.

Rama shpjegoi se bizneset kanë mundësinë të vetëkorrigjojnë deklarimet e mëparshme financiare me një kosto minimale.

“NĂ«se sipĂ«rmarrja dĂ«shiron t’i rikthehet pasqyrave tĂ« deklaruara nĂ« vitet e mĂ«parshme dhe tĂ« paraqesĂ« pranĂ« administratĂ«s tatimore pasqyra tĂ« reja, ku ka vetĂ«korrigjim tĂ« tĂ« ardhurave, atĂ«herĂ« do tĂ« paguajĂ« vetĂ«m 5% tĂ« fitimit tĂ« ri. KĂ«shtu do tĂ« formalizojĂ« atĂ« pjesĂ« tĂ« tĂ« ardhurave qĂ« nuk e ka nĂ« pasqyra. Nuk ka asnjĂ« komplikim”, tha Rama.

I pyetur mbi kriteret qĂ« duhet tĂ« plotĂ«sojnĂ« kompanitĂ« pĂ«r t’u pĂ«rfshirĂ« nĂ« paqen fiskale, kryeministri sqaroi se nuk ka kushte tĂ« veçanta pĂ«rveç respektimit tĂ« ligjit.

“AsnjĂ« kriter nĂ« kuptimin tĂ« posaçëm. NĂ« rast se nuk janĂ« nĂ« konflikt me ligjin aktualisht, pra nĂ« rast se nuk kanĂ« procese tĂ« hapura ligjore, apo nĂ« rast se nuk kanĂ« rekorde ligjore qĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dyshim legjitimitetin e sipĂ«rmarrjes”, deklaroi ai.

Sipas Ramës, përfitues nga kjo masë do të jetë pothuajse i gjithë komuniteti i biznesit.

“99.99% e sipĂ«rmarrjeve pĂ«rfshihen nĂ« kĂ«tĂ« kategori dhe do tĂ« pĂ«rfitojnĂ« nga paqja fiskale”, pĂ«rfundoi kryeministri.

Paketa Fiskale 2026 synon të nxisë formalizimin e ekonomisë, të forcojë besimin mes shtetit dhe biznesit dhe të krijojë një terren më konkurrues për sipërmarrjen shqiptare në prag të integrimit në Bashkimin Europian.

/a.f/

 

The post Rama: Paqja fiskale mundësi për sipërmarrjet që nuk janë në konflikt me ligjin appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Rama takim me bizneset për paqen fiskale: Nisma rrit formalizimin dhe ul tatimin

✇Gazeta Si
By: Megi Iskurti
23 December 2025 at 11:47

Nga Gazeta ‘Si’- Kryeministri Edi Rama zhvilloi njĂ« takim me komunitetin e biznesit lidhur me “paqen fiskale”.

Rama sqaroi se ky premtim tashmë i kthyer në ligj, është sipas tij një nismë që do të shërbejë si një urë besimi mes sipërmarrësve dhe qeverisë.

Rama tha se zbatimi i ‘paqes fiskale’ do tĂ« nisĂ« nga janari i vitit tĂ« ardhshĂ«m dhe nuk cĂ«non integritetin ligjor. Kreu i qeverisë tha se pĂ«rmes paqes fiskale, do tĂ« shtohet formalizimi i bizneseve dhe do tĂ« ulet tatimi. Ai u shpreh se nga nisma pĂ«rfitojnĂ« tĂ« gjitha bizneset, qĂ« nuk kanĂ« procese gjyqĂ«sore tĂ« hapura.

“Paqja fiskale sot Ă«shtĂ« ligj, pasi ishte premtim i yni nĂ« fushatĂ«. Nga janari 2026 mund ta zbatojmĂ« kĂ«tĂ« nismĂ«. Ne duam tĂ« ndĂ«rtojmĂ« urĂ« komunikimi tĂ« shĂ«ndetshĂ«m mes sipĂ«rmarrjes dhe administratĂ«s tatimore. Paqja fiskale u jep mundĂ«si sipĂ«rmarrjeve tĂ« vetĂ«korrigjohen, duke ribĂ«rĂ« deklarimet e viteve tĂ« shkuara. Nisma synon tĂ« rrisĂ« formalizimin dhe ta ulĂ« tatimin.

Ne presim njĂ« pĂ«rmirĂ«sim tĂ« atmosferĂ«s sĂ« biznesit nĂ« vend. BĂ«het paqe me bizneset, qĂ« nuk kanĂ« probleme ligjore, qĂ« nuk janĂ« nĂ« procese gjyqĂ«sore tĂ« hapura, qĂ« afektojnĂ« legjitimitetin e tĂ« ardhurave. Gjobat, sipas periudhĂ«s shkojnĂ« nga fshirja totale tek pagimi pĂ«rmes kĂ«steve tĂ« lehtĂ«suara”, tha Rama.

Ndërsa ministrja e Ekonomisë dhe e Inovacionit Delina Ibrahimaj, deklaroi se përmes paketës fiskale, qeveria synon që të krijojë kushtet, për konkurrencë të drejtë mes bizneseve.

“Ne besojmĂ« fort tek forca e dialogut. Ne besojmĂ« se ekonomia shkon pĂ«rpara me anĂ« tĂ« bashkĂ«punimit. Ekonomia shqiptare ka marrĂ« njĂ« drejtim dhe ky drejtim Ă«shtĂ« drejt BE-sĂ«, Ă«shtĂ« drejt integrimit evropian, qĂ« bizneset shqiptare tĂ« pĂ«rfitojnĂ« sa mĂ« shumĂ« nga tregu i Bashkimit Europian.

Duhet punë e madhe nga qeveria, duke votuar ligje, që na përafrojnë me BE-në. Ne na duhet që biznesi të jetë i lirë të veprojë, na duhet marrëdhënia e besimit me njëri-tjetrin. Ju duhet të operoni në një ambient ekonomik me rregulla të qarta. Numri i bizneseve është rritur në 10 vitet e fundit, edhe punësimi është rritur shumë, ka rënë papunësia dhe bizneset kanë fituar dyfish. Ambienti ekonomik është përmirësuar.

Ne do iu ofrojmĂ« instrument bashkĂ«punimi, qĂ« do sjellĂ« administratĂ«n tatimore mĂ« pranĂ« biznesit. TĂ« krijojmĂ« kushte pĂ«r konkurrencĂ« tĂ« drejtĂ«â€, tha ministrja Brahimaj.

The post Rama takim me bizneset për paqen fiskale: Nisma rrit formalizimin dhe ul tatimin appeared first on Gazeta Si.

Konfindustria: Mos e miratoni Kodin e ri Penal! CĂ«non seriozisht biznesin

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
23 December 2025 at 10:20

Nga Gazeta ‘SI’- Konfederata e Industrive nĂ« vend, Konfindustria i ka bĂ«rĂ« thirrje qeverisĂ« tĂ« tĂ«rheqĂ« Kodin e ri Penal, pasi cĂ«non seriozisht klimĂ«n e investimeve dhe juridike nĂ« ShqipĂ«ri.

Në një deklaratë publike, Konfindustria thekson se ka një mungesë të plotë mbi ndikimin ekonomik dhe social të penalizimeve të reja, veçanërisht për personat juridikë.

Një nga shqetësimet kryesore lidhet me tendencën për të kriminalizuar shkelje që kanë natyrë administrative, si parregullsitë tatimore formale, mungesat dokumentare apo shkelje të brendshme në shoqëritë tregtare. Sipas përfaqësuesve të biznesit, këto raste duhet të trajtohen me masa administrative ose civile dhe jo përmes ndëshkimeve penale, të cilat rrisin presionin mbi aktivitetin ekonomik.

Konfindustria Albania kundërshton gjithashtu zgjerimin e përgjegjësisë penale për personat juridikë, duke argumentuar se drafti parashikon ndëshkime edhe për vepra që nuk lidhen logjikisht me natyrën e subjekteve tregtare. Një qasje e tillë, sipas saj, bie ndesh me praktikat e vendeve të Bashkimit Evropian, ku përgjegjësia penale e bizneseve kufizohet në fusha specifike si korrupsioni, krimi i organizuar apo shkeljet mjedisore.

Një tjetër problematikë e ngritur është mbivendosja e projektit me legjislacionin ekzistues, përfshirë ligjin për mbrojtjen e konkurrencës. Tentativa për të kriminalizuar pozitën dominuese në treg, sipas Konfindustria Albania, mund të krijojë pasiguri juridike, interpretime arbitrare dhe të frenojë investimet e reja.

Kodi i ri Penal u prezantua gjatĂ« pranverĂ«s dhe u shoqĂ«rua me kritika tĂ« shumta, pĂ«r tĂ« cilat askush nuk mori pĂ«rgjegjĂ«si. Ministri i DrejtĂ«sisĂ« atĂ«kohĂ«, Ulsi Manja, tha se ka mbajtur shĂ«nim tĂ« gjitha kritikat dhe propozimet pĂ«r t’i sintetizuar nĂ« dokument.

The post Konfindustria: Mos e miratoni Kodin e ri Penal! CĂ«non seriozisht biznesin appeared first on Gazeta Si.

Confindustria Albania kundër draftit të Kodit Penal: Rrezik për biznesin, paralizon investimet

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
23 December 2025 at 00:03

Confindustria Albania – Shoqata e IndustrialistĂ«ve ItalianĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, qĂ« pĂ«rfaqĂ«son rreth 170 biznese italiane e tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta, ka shprehur qĂ«ndrimin e saj tĂ« ashpĂ«r zyrtar kundĂ«r projektligjit tĂ« ri tĂ« Kodit Penal, i hedhur sĂ« fundmi pĂ«r konsultim publik nga Ministria e DrejtĂ«sisĂ«, duke paralajmĂ«ruar se nĂ«se miratohet nĂ« ketĂ« formĂ« do tĂ« rrezikojĂ« paralizimin e investimeve tĂ« huaja.

Confindustria Albania ndryshimet në Kodin Penal i cilëson të panevojshëm, të cilat rrisin ndjeshëm riskun ligjor për bizneset dhe cenojnë klimën e investimeve në vend.

“Nuk rezultoi dhe as konstatohet se ekziston ndonjĂ« boshllĂ«k nĂ« legjislacion penal, qĂ« tĂ« justifikojĂ« nevojĂ«n pĂ«r tĂ« shkuar drejt hartimit dhe miratimit tĂ« njĂ« kodi tĂ« ri penal. Mbi tĂ« gjitha vĂ«rehet se nga hartuesit e projektit tĂ« Kodit tĂ« ri Penal nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« analizĂ« shteruese e ndikimit tĂ« faktorĂ«ve ekonomikĂ« dhe socialĂ« nĂ« lidhje me rĂ«ndimin me penalizime tĂ« reja, siç propozohet, pĂ«r veprat penale tĂ« kryera nga personat juridikĂ«â€, nĂ«nvizohet nĂ« qĂ«ndrim.

Një nga shqetësimet kryesore lidhet me kriminalizimin e tepruar të veprimeve me natyrë administrative, si shkeljet tatimore formale, mangësitë në dokumentacion apo shkelje të brendshme në shoqëritë tregtare, të cilat deri më tani janë trajtuar përmes masave administrative ose civile. Sipas Confindustria Albania, kjo qasje rrit presionin penal mbi biznesin dhe krijon pasiguri në ushtrimin e aktivitetit ekonomik.

Confindustria Albania shpreh gjithashtu kundërshtime ndaj zgjerimit të përgjegjësisë penale për personat juridikë, duke vënë në dukje se projekti parashikon përgjegjësi edhe për vepra penale që, sipas saj, nuk mund të lidhen logjikisht me natyrën e personit juridik. Kjo, sipas Confindustria Albania, bie ndesh me parimet themelore të së drejtës penale dhe praktikat e vendeve të Bashkimit Europian, ku përgjegjësia penale e personave juridikë është e kufizuar në fusha të caktuara si korrupsioni, krimi i organizuar dhe veprat kundër mjedisit.

NjĂ« tjetĂ«r problem qĂ« ngrihet Ă«shtĂ« edhe mungesa e harmonizimit tĂ« draftit me legjislacionin ekzistues dhe praktikĂ«n gjyqĂ«sore, si dhe mbivendosja me ligjin “PĂ«r mbrojtjen e konkurrencĂ«s”, veçanĂ«risht pĂ«rmes tentativĂ«s pĂ«r tĂ« kriminalizuar pozitĂ«n dominuese nĂ« treg. Sipas Confindustria Albania, kjo mund tĂ« paralizojĂ« investimet, tĂ« rrisĂ« arbitraritetin nĂ« zbatim dhe tĂ« dĂ«mtojĂ« konkurrencĂ«n e lirĂ«.

“Kriminalizimi i njĂ« sjellje qĂ« kĂ«rkon analiza komplekse ekonomike krijon pasiguri tĂ« thellĂ« juridike, duke bĂ«rĂ« qĂ« sjellje tĂ« zakonshme tĂ« biznesit si pĂ«rqendrimet tĂ« mund tĂ« interpretohen si vepra penale. Gjithashtu, integrimi i pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« penale mbi pĂ«rqendrimet e ndĂ«rmarrjeve rrezikon tĂ« paralizojĂ« investimet, tĂ« zbehĂ« transaksionet dhe tĂ« dobĂ«sojĂ« klimĂ«n konkurruese tĂ« tregut pĂ«r shkak tĂ« rrezikut tĂ« shtuar tĂ« ndjekjes penale, nĂ« çdo rast ku çdo ndĂ«rmarrje mund tĂ« rrisĂ« pjesĂ«marrjen e saj nĂ« treg. NĂ« praktikĂ«, kjo krijon mbivendosje ligjore, konflikte interpretimi ndĂ«rmjet autoriteteve dhe njĂ« rrezik tĂ« lartĂ« arbitrariteti nĂ« zbatim”, theksohet ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« qĂ«ndrimin e Cofindustria Albania.

Në përfundim, Confindustria Albania vlerëson se projektiligji i ri i Kodit Penal, në formën aktuale, rrit ndjeshëm riskun ligjor për bizneset dhe përbën pengesë për zhvillimin ekonomik të vendit. Rekomandohet që drafti të mos përparojë dhe që fokusi të jetë përmirësimi i Kodit Penal ekzistues përmes një procesi të thelluar, gjithëpërfshirës dhe të mirëkonsultuar institucionalisht.

Drafti paraprak më herët është kundërshtuar edhe nga Profesionistët e Aleancës të Profesionistëve të Lirë (APL). Nëpërmjet një letre dërguar ish ministrit të Drejtësisë Ulsi Manja APL kërkoi rishikim të kujdesshëm të dispozitave problematike, duke theksuar nevojën për respektim të parimit të proporcionalitetit dhe mbrojtje të lirive ekonomike dhe lirisë së fjalës.

Duke ngritur shqetësimin për zgjerimin e panevojshëm të ndërhyrjes penale në fusha që tradicionalisht janë trajtuar nga e drejta civile apo administrative, APL solli në vëmendje disa nene që sipas tyre mund të sjellin pasoja negative në marrëdhëniet mes bizneseve.

https://monitor.al/profesionistet-e-lire-leter-ministrit-manja-drafti-i-kodit-penal-cenon-lirine-ekonomike/

Drafti paraprak i kodit të Ri Penal më herët është publikuar në faqen zyrtare të Ministria së Drejtësisë.

Kodi Penal Ă«shtĂ« miratuar nĂ« janar 1995, pothuajse 28 vite mĂ« parĂ«. NĂ« kohĂ«n e miratimit ky kod kishte 362 nene, ndĂ«rsa Kodi i Ri i propozuar ka mbi 600 nene. Sipas MinistrisĂ« sĂ« DrejtĂ«sisĂ« vit pas viti, Kodi i Ă«shtĂ« nĂ«nshtruar mbi 30 herĂ« amendimeve dhe shtesave tĂ« vazhdueshme, pĂ«r t’iu pĂ«rgjigjur nevojĂ«s sĂ« tranzicionit shoqĂ«ror dhe ekonomik qĂ« ka kaluar ShqipĂ«ria.

Ministria e Drejtësisë thekson se si pasojë e këtyre ndërhyrjeve në Kod është konstatuar ndjeshëm një mungesë e harmonizimit të përmbajtjes së Kodit Penal, veçanërisht përsa i përket llojeve dhe masave të dënimeve penale për çdo vepër penale bazuar në rrezikshmërinë e saj.

 

Qëndrim Zyrtar i Confindustria Albania për projektin e ri të Kodit Penal të Republikës së Shqipërisë

1.Vlerësim i përgjithshëm dhe mungesa e nevojës për një Kod të ri

Confindustria Albania shpreh shqetĂ«simin nĂ« lidhje me projektin e Kodit Penal tĂ« hedhur kohĂ«t e fundit pĂ«r konsultim publik. Kodi Penal, siç dihet, Ă«shtĂ« njĂ« akt me rĂ«ndĂ«si themelore pĂ«r sistemin juridik, ekonomik dhe politik tĂ« vendit. NĂ« lidhje me kĂ«tĂ« projekt, kemi zhvilluar diskutime tĂ« gjera me juristĂ« dhe avokatĂ«, pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« shoqĂ«rive anĂ«tare qĂ« Confindustria Albania pĂ«rfaqĂ«son. Nisur nga kĂ«to diskutime, na rezulton se ky draft nuk vjen si pasojĂ« e ndonjĂ« nevoje apo kĂ«rkese reale tĂ« sistemit penal apo i problemeve nĂ« zbatimin e Kodit Penal aktual. PĂ«rkundrazi, mendimi i pĂ«rgjithshĂ«m Ă«shtĂ« se sistemi penal me Kodin Penal ekzistues, si njĂ« shtyllĂ« e kĂ«tij sistemi, ka funksionuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe ka manifestuar rezultate pozitive, duke pĂ«rfshirĂ« kĂ«tu edhe trajtimin e çështjeve qĂ« lidhen me personat juridikĂ«. Argumenti i pĂ«rsĂ«ritur nga autorĂ«t e projektit tĂ« ri tĂ« Kodit Penal se “ndryshimet e shpeshta nĂ« Kodin aktual kĂ«rkojnĂ« hartimin e njĂ« Kodi tĂ« ri” nuk Ă«shtĂ« i bazuar dhe i qĂ«ndrueshĂ«m. Ndryshimet ligjore janĂ« reflektim i ndryshimeve nĂ« jetĂ«n sociale, politike dhe ekonomike tĂ« vendit. Projekti i Kodit tĂ« ri Penal sjell njĂ« varg ndryshimesh tĂ« rĂ«ndĂ«sishme thelbĂ«sore dhe strukturore. Nuk mendojmĂ« se Ă«shtĂ« kjo qĂ« kĂ«rkohet nĂ« kĂ«tĂ« moment. NĂ« kĂ«tĂ« moment kĂ«rkohet forcimi dhe konsolidimi i zbatimit tĂ« Kodit ekzistues.

Ndryshimet rrënjësore apo të shumta në këtë moment nuk do të kontribuonin në forcimin e sistemit penal. Përkundrazi, kjo lloj qasjeje cenon sigurinë juridike, parashikueshmërinë ligjore dhe besimin e subjekteve ekonomike në sistemin e drejtësisë. Nga diskutimet rezultoi e qartë se mungojnë arsyet, faktorët apo motivet që të nxisin apo të shtyjnë për bërjen e një kodi të ri penal. Gjithashtu, nuk rezultoi dhe as konstatohet se ekziston ndonjë boshllëk në legjislacion penal, që të justifikojë nevojën për të shkuar drejt hartimit dhe miratimit të një kodi të ri penal. Mbi të gjitha vërehet se nga hartuesit e projektit të Kodit të ri Penal nuk është bërë një analizë shteruese e ndikimit të faktorëve ekonomikë dhe socialë në lidhje me rëndimin me penalizime të reja, siç propozohet, për veprat penale të kryera nga personat juridikë.

  1. Kriminalizimi i tepruar i veprimeve dhe akteve administrative

Një shqetësim thelbësor i Confindustria Albania lidhet me tendencën për të kriminalizuar veprime dhe akte që kanë natyrë të theksuar administrative dhe që deri më tani janë trajtuar me mjete administrative ose civile. Shembuj të tillë janë:

  • Shkeljet nĂ« fushĂ«n e tatimeve dhe mbajtjes sĂ« dokumentacionit tatimor;
  • KĂ«rkesat e parregullta apo mosmbajtja e regjistrave;
  • Shkelje tĂ« kryera nĂ« shoqĂ«ritĂ« tregtare;
  • Shkelje tĂ« karakterit formal qĂ« nuk pĂ«rbĂ«jnĂ« rrezik penal, por vetĂ«m mangĂ«si administrative.

Kjo qasje rënduese penale përbën një rrezik për klimën e biznesit, pasi vendos presion penal mbi aktivitetin tregtar dhe sjell pasiguri në ushtrimin e veprimtarisë ekonomike. Në këtë kuadër, theksojmë se projektkodi nuk ruan një raport të drejtë ndërmjet përgjegjësisë administrative dhe asaj penale. Përveç ruajtjes së një raporti të drejtë dhe proporcional ndërmjet këtyre përgjegjësive, jemi të mendimit se në zbatimin e përgjegjësisë penale ndaj personave juridikë duhet të evitohet ndëshkimi i biznesit në vetvete ose i punonjësve që lidhen me të. Në radhë të parë, fokusi duhet të jetë krijimi i një klime të shëndetshme bashkëpunimi dhe ndërveprimi ndërmjet organeve publike, si: tatimet, doganat, konkurrenca, etj, nga njëra anë, dhe biznesit nga ana tjetër.

  1. Presion i shtuar penal ndaj personave juridikë

Në projektin e Kodit të ri Penal është vërejtur shtim i konsiderueshëm i veprave penale për të cilat mund të përgjigjet personi juridik (ose më saktë përfaqësuesit ligjorë të tij). Ky zhvillim:

  • Ă«shtĂ« pĂ«rtej logjikĂ«s juridike tĂ« dallimit ndĂ«rmjet personit fizik dhe juridik;
  • ngarkon padrejtĂ«sisht shoqĂ«ritĂ« tregtare me pĂ«rgjegjĂ«si qĂ« nuk u takojnĂ«;
  • krijon mundĂ«si pĂ«r interpretime arbitrare gjatĂ« zbatimit nga organet kompetente.

Në disa dispozita, projekti parashikon që personi juridik mund të dënohet për vepra penale absurde, si p.sh. vrasja, plagjiatura apo keqtrajtimi i kafshëve, çka është në kundërshtim me parimet themelore të përgjegjësisë penale dhe të funksionimit të shoqërive tregtare. Gjithashtu, konstatojmë se shumë vepra penale parashikojnë si rrethanë cilësuese apo rënduese rastin kur vepra penale kryhet nga personi juridik.

NdĂ«rkohĂ« qĂ« disa prej figurave tĂ« veprave penale nuk kuptohet se si mund tĂ« kryhen nga personi juridik, pĂ«r disa tĂ« tjera mendojmĂ« se parashikime tĂ« tilla e rĂ«ndojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« joproporcionale pozitĂ«n e personave juridikĂ« dhe janĂ« tĂ« paqarta. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, konstatojmĂ« dispozita ku gjykatĂ«s i jepet njĂ« diskrecion i tepruar pĂ«r vendimmarrje mbi bazĂ«n e “rrethanave konkrete”, duke cenuar sigurinĂ« dhe parashikueshmĂ«rinĂ« ligjore. Prej vitesh Bashkimi Evropian Ă«shtĂ« i orientuar drejt pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« penale tĂ« personave juridikĂ«, por e kufizuar kjo nĂ« fusha, si: korrupsioni, krimi i organizuar apo veprat penale kundĂ«r ambientit.

EkspertĂ«t e Confindustria Albania vlerĂ«sojnĂ« qĂ« pĂ«rgjegjĂ«sia penale e personave juridikĂ« duhet tĂ« kufizohet vetĂ«m pĂ«r vepra penale tĂ« lidhura drejtpĂ«rdrejt me aktivitetin ekonomik dhe pĂ«rfitimin nĂ« dobi tĂ« shoqĂ«risĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me standardet dhe praktikat e mira tĂ« vendeve tĂ« Bashkimit Evropian. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« theksohet se pĂ«r veprat penale tĂ« kryera nga personi juridik ekziston tashmĂ« njĂ« ligj i posaçëm siç Ă«shtĂ« ligji nr. 9754, datĂ« 14.6.2007, “PĂ«r pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« penale tĂ« personave juridikĂ«â€, i cili mendojmĂ« se rregullon nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« mjaftueshme dhe tĂ« duhur pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« penale pĂ«r personat juridikĂ« nĂ« rastin e kryerjes sĂ« njĂ« vepre penale.

  1. Mungesa e harmonizimit me ligjet ekzistuese dhe praktikat gjyqësore

Në kuadër të një shteti demokratik, një ligj penal duhet të priret nga përqafimi i parimeve moderne të drejtësisë penale dhe jo atyre që tregojnë qasje represive ndaj biznesit dhe konkurrencës së lirë. Projekti i Kodit të ri Penal nuk merr në konsideratë parimet bazë të drejtësisë penale dhe asaj civile kur bëhet fjalë për normimin e përgjegjësisë penale të personit juridik, parime këto të konsoliduara nga doktrina dhe jurisprudenca moderne e vendeve perëndimorë prej më shumë se 100 vjetësh. Në veçanti, në shumë figura të veprave penale konstatohet shkelja e parimeve të përgjithshme të së drejtës, të tilla si: parimi i specialitetit, parimi i proporcionalitetit, parimi i humanizmit, apo edhe vetë parimi i ligjshmërisë.

Kodi aktual sĂ« bashku me ligjin “PĂ«r pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« penale tĂ« personave juridikĂ«â€ dhe ligjin “PĂ«r shoqĂ«ritĂ« tregtare” kanĂ« krijuar njĂ« kuadĂ«r tĂ« qartĂ« dhe tĂ« integruar pĂ«r trajtimin e çështjeve penale qĂ« lidhen me subjektet tregtare. NĂ« praktikĂ« ky sistem ka prodhuar rezultate tĂ« qĂ«ndrueshme, tĂ« konfirmuara edhe nga vendimet e GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«. Konkretisht, praktika gjyqĂ«sore qĂ« Ă«shtĂ« zhvilluar sĂ« fundmi nga ana e Kolegjeve Penale tĂ« GjykatĂ«s sĂ« LartĂ« tregon se kur merret nĂ« analizĂ« pĂ«rgjegjĂ«sia penale e personit juridik, duhet tĂ« udhĂ«hiqemi nga disa rregullime specifike qĂ« nuk i gjejmĂ« nĂ« rregullat qĂ« sanksionojnĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« penale tĂ« individit (pĂ«r referencĂ« vendimi nr. 154, datĂ« 16.05.2023, Kolegji Penal i GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«). Projekti i Kodit tĂ« ri Penal nuk e merr parasysh kĂ«tĂ« pĂ«rvojĂ« dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r injoron parimet bazĂ« tĂ« ndarjes ndĂ«rmjet pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« civile dhe asaj penale tĂ« organeve tĂ« personit juridik. Ai shfaq mospĂ«rputhje tĂ« dukshme me logjikĂ«n dhe terminologjinĂ« e ligjeve tregtare dhe nuk reflekton njohuri tĂ« mjaftueshme pĂ«r funksionimin e shoqĂ«rive tregtare. NdĂ«r tĂ« tjera, njĂ« problem i veçantĂ« dhe i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« integrimi nĂ« Kodin Penal i njĂ« dispozite tĂ« re qĂ« mund tĂ« kriminalizojĂ« pozitĂ«n dominuese nĂ« treg.

Kjo dispozitĂ« pĂ«rbĂ«n mbivendosje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« dhe tĂ« pajustifikuar me ligjin nr. 9121, datĂ« 28.7.2003, “PĂ«r mbrojtjen e konkurrencĂ«s”, i ndryshuar, i cili tashmĂ« rregullon nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« specializuar abuzimin me pozitĂ«n dominuese, marrĂ«veshjet e ndaluara dhe kontrollin e pĂ«rqendrimeve.

Kriminalizimi i një sjellje që kërkon analiza komplekse ekonomike krijon pasiguri të thellë juridike, duke bërë që sjellje të zakonshme të biznesit si përqendrimet të mund të interpretohen si vepra penale. Gjithashtu, integrimi i përgjegjësisë penale mbi përqendrimet e ndërmarrjeve rrezikon të paralizojë investimet, të zbehë transaksionet dhe të dobësojë klimën konkurruese të tregut për shkak të rrezikut të shtuar të ndjekjes penale, në çdo rast ku çdo ndërmarrje mund të rrisë pjesëmarrjen e saj në treg. Në praktikë, kjo krijon mbivendosje ligjore, konflikte interpretimi ndërmjet autoriteteve dhe një rrezik të lartë arbitrariteti në zbatim.

  1. Ndikimi negativ në klimën e investimeve dhe në sigurinë juridike

Projekti, në formën aktuale, rrit ndjeshëm riskun ligjor për bizneset dhe cenon klimën e investimeve në Shqipëri. Në vend që ta thjeshtojë dhe modernizojë legjislacionin penal, ai e komplikon, e zgjat në mënyrë të panevojshme dhe krijon pasiguri për subjektet ekonomike. Për pasojë, Confindustria Albania e konsideron projektin si represiv ndaj funksionimit normal të kompanive, pengesë për zhvillimin ekonomik dhe rrezik për përkeqësimin e klimës së biznesit në vend.

  1. Rekomandim për procesin e mëtejshëm

Duke marrë parasysh rëndësinë themelore të Kodit Penal, çdo rishikim i tij duhet të ndodhë vetëm mbi bazën e një analize të thelluar, me konsultim të gjerë institucional, akademik dhe ekonomik, dhe jo përmes një projekti të papjekur e të nxituar.

Confindustria Albania rekomandon që:

  • Drafti aktual tĂ« mos pĂ«rparojĂ« nĂ« kĂ«tĂ« formĂ«;
  • TĂ« synohet pĂ«rmirĂ«simi i Kodit ekzistues, jo zĂ«vendĂ«simi i tij total.

 

The post Confindustria Albania kundër draftit të Kodit Penal: Rrezik për biznesin, paralizon investimet appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 22 December 2025Main stream

Shifra rekorde, çmimi i arit prek vlerën më të lartë ndonjëherë

✇Sinjali
By: Albulena Zogjani
22 December 2025 at 14:09

Çmimi i arit ka arritur njĂ« tjetĂ«r rekord, duke u tregtuar mbi 4,400 dollarĂ« pĂ«r ons pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«.

Çmimi i metalit tĂ« çmuar Ă«shtĂ« rritur pĂ«r shkak tĂ« pritjeve se banka qendrore e SHBA-sĂ« do tĂ« ulĂ« mĂ« tej normat e interesit vitin e ardhshĂ«m, kanĂ« thĂ«nĂ« analistĂ«t.

Ari e filloi vitin me 2,600 dollarë për ons, por tensionet gjeopolitike, tarifat e Trumpit dhe pritjet për ulje të normave kanë shtuar kërkesën e investitorëve për asete të sigurta, siç është ari dhe mallra të tjera.

Çmimi i arit Ă«shtĂ« rritur mĂ« shumĂ« se 68% kĂ«tĂ« vit, rritja mĂ« e lartĂ« qĂ« nga viti 1979, sipas  njĂ« studimi tĂ« “BullionVault”.

Çmimet e metaleve tĂ« tjera tĂ« çmuara, siç janĂ« argjendi dhe platini, janĂ« rritur gjithashtu.

Sinjali – aty ku e vĂ«rteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Shifra rekorde, çmimi i arit prek vlerën më të lartë ndonjëherë appeared first on Sinjali.

Modeli operacional i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve kontabĂ«l – si funksionon nĂ« praktikĂ«

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:21

Eksporti i shĂ«rbimeve kontabĂ«l zakonisht nis me njĂ« ndarje tĂ« qartĂ« tĂ« shĂ«rbimeve qĂ« ofrohen. NĂ« fazĂ«n e parĂ«, firmat hyjnĂ« nĂ« treg pĂ«rmes shĂ«rbimeve mĂ« standarde dhe rutinore, tĂ« ashtuquajturat shĂ«rbime me intensitet transaksional. KĂ«tu pĂ«rfshihen pĂ«rpunimi i faturave pĂ«r t’u paguar dhe pĂ«r t’u arkĂ«tuar, administrimi i listĂ«-pagesave, rakordimi i llogarive bankare, pĂ«rpunimi i shpenzimeve tĂ« udhĂ«...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Modeli operacional i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve kontabĂ«l – si funksionon nĂ« praktikĂ« appeared first on Revista Monitor.

Before yesterdayMain stream

Për paga, fitime, apo taksa, si ndahet vlera e shtuar në ekonomi

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:08

Një analizë mbi shpërndarjen e Vlerës së Shtuar në ekonominë tonë tregon se në vitin 2023, mbi 40% shkoi për pagat e punonjësve, 40.7% u nda në formën e fitimeve dhe 19.2% shkuan për taksa dhe amortizim. Industria dhe turizmi shpërndajnë për pagat, ndërsa ndërtimi, tregtia dhe energjia dominohen nga fitimet, pasi kostot e punës janë më të ulëta. Nga Vlera e Shtuar, bizneset shqiptare shpërndajnë më shumë si fitime, ndërsa në BE më shumë shkon për pagat e punonjësve dhe taksa

 

Blerina Hoxha

Ndarja e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« ekonomi Ă«shtĂ« njĂ« nga treguesit mĂ« domethĂ«nĂ«s pĂ«r tĂ« kuptuar se kush pĂ«rfiton realisht nga rritja ekonomike – punonjĂ«sit, bizneset apo shteti.

Vlera e Shtuar mat kontributin që një biznes i jep një produkti gjatë procesit të prodhimit, përtej materialeve të blera nga jashtë.

Për shembull, në prodhimin e një shisheje me lëng, kostot e jashtme, frutat nga fermeri, shishet plastike dhe etiketa arrijnë në 55 lekë, ndërsa çmimi me shumicë i produktit final është 100 lekë. Diferenca prej 45 lekësh përfaqëson Vlerën e Shtuar, e cila më pas shpërndahet mes pagave të punonjësve, fitimeve të biznesit dhe detyrimeve tatimore ndaj shtetit.

Në Shqipëri, struktura e shpërndarjes së Vlerës së Shtuar ka qenë e ndryshme nga ajo e vendeve të Bashkimit Europian, pasi pjesa që shkon për pagat historikisht ka qenë më e ulët, ndërsa pesha e fitimeve ka rezultuar më e lartë.

PĂ«r tĂ« kuptuar dinamikat e kĂ«saj ndarjeje dhe se si ka evoluar gjatĂ« njĂ« dekade, “Monitor” analizoi shpĂ«rndarjen e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« ekonominĂ« shqiptare ndĂ«rmjet tre komponentĂ«ve kryesorĂ«: shpenzimeve tĂ« personelit, fitimit neto/humbjeve dhe taksave neto, gjatĂ« periudhĂ«s 2010 – 2023.

Në vitin 2023, Vlera e Shtuar ishte 956 miliardë lekë, nga e cila 383 miliardë lekë ose 40.1% shkoi për pagat e punonjësve, 390 miliardë lekë ose 40.7% u nda në formën e fitimeve dhe 183 miliardë lekë ose 19.2% shkuan për taksa dhe amortizim.

TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« se pesha e shpenzimeve pĂ«r personelin Ă«shtĂ« rritur vazhdimisht nĂ« ShqipĂ«ri, nga rreth 29% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« vitin 2010 nĂ« mbi 40% nĂ« vitin 2023, por megjithatĂ« ky nivel mbetet mĂ« i ulĂ«t se mesatarja e BE-sĂ«, ku kompensimi i punĂ«s shpesh zĂ« 47–55% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar.

NĂ« tĂ« kundĂ«rt, pesha e fitimit neto Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« e lartĂ« nĂ« ShqipĂ«ri se nĂ« vendet e BE-sĂ« dhe pĂ«son luhatje tĂ« forta ndĂ«r vite. NĂ« BE, marzhet e fitimit janĂ« zakonisht mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta, shpesh 20–25% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar. NĂ« ShqipĂ«ri, ato variojnĂ« nga 45% nĂ« vitin 2010 nĂ« 40.7% nĂ« vitin 2023.

NdĂ«rkohĂ«, pjesa e taksave neto ka rĂ«nĂ« dukshĂ«m, nga rreth 26% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« vitin 2010 nĂ« rreth 19% nĂ« vitin 2023. NĂ« BE, taksat neto ndaj VlerĂ«s sĂ« Shtuar kanĂ« peshĂ« mĂ« tĂ« lartĂ«, midis 25–30%, duke reflektuar sisteme fiskale mĂ« tĂ« konsoliduara dhe njĂ« bazĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ« taksimi.

Në Shqipëri, rënia e kësaj peshe tregon se barra fiskale në ekonominë reale është ulur si për shkak të ndryshimeve të politikave, ashtu edhe për shkak të informalitetit dhe strukturës së taksave indirekte.

Të dhënat mbi shpërndarjen e Vlerës së Shtuar nga industria përpunuese te ndërtimi, tregtia, energjia, turizmi, transporti dhe shërbimet tregojnë se ekonomia jonë ka kaluar një proces të gjatë rritjeje, formalizimi dhe ristrukturimi, por që ende mbetet larg modelit të konsoliduar të Bashkimit Europian.

Pesha e shpenzimeve të personelit është rritur në pothuajse të gjithë sektorët, një shenjë e rritjes së pagave dhe mungesës së fuqisë punëtore.

Por në shumë prej tyre, kjo rritje vjen jo për shkak të produktivitetit të lartë, siç ndodh në BE, por për shkak të presioneve të tregut të brendshëm, emigracionit dhe modelit ekonomik të bazuar ende fort te puna manuale.

Selami Xhepa, ekspert i ekonomisë, tha se ekonomia shqiptare është bazuar te një model në themel të të cilit ishte krahu i lirë i punës dhe kjo reflektohet edhe në ndarjen e Vlerës së Shtuar.

Sipas tij, bizneset duhet të rimodelojnë politikat për burimet njerëzore, për të lënë pas mendësinë që pagat janë shpenzim, pasi duhen konsideruar si investim.

 

Burimi: INSTAT

 

Industria përpunuese po zhvendoset drejt kostos së punës

Vlera e Shtuar në sektorin e industrisë arriti në 124 miliardë lekë në vitin 2023, ku më shumë se gjysma, rreth 55%, u shpërnda për pagat e punonjësve.

ShpĂ«rndarja e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« industrinĂ« pĂ«rpunuese gjatĂ« viteve 2010 – 2023 tregon njĂ« trend rritĂ«s tĂ« shpenzimeve tĂ« personelit. NĂ« vitin 2010 ato pĂ«rbĂ«nin rreth 42% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, ndĂ«rsa nĂ« vitin 2023 u rritĂ«n mbi 55%.

Industria shqiptare historikisht është mbështetur te puna manuale, ndërsa rritja graduale e pagave dhe mungesa e fuqisë punëtore kanë rritur ndjeshëm peshën e shpenzimeve të personelit.

Florian Zekja, nga Shoqata ProEksport, që përfaqëson industrinë e përpunimit të tekstileve dhe këpucëve, thotë se shpenzimet e personelit dominojnë Vlerën e Shtuar të fabrikave.

Në njësitë e vogla, sidomos te kontraktorët, pesha e pagave arrin deri në 80%.

“Produktiviteti i ulĂ«t dhe orientimi te krahu i lirĂ« i punĂ«s e rrisin kĂ«tĂ« peshĂ«. Me rritjen e pagĂ«s minimale dhe mungesĂ«n e fuqisĂ« punĂ«tore, pesha e pagave do tĂ« rritet mĂ« tej. ShumĂ« biznese po falimentojnĂ«, edhe pĂ«r shkak tĂ« rĂ«nies sĂ« kĂ«rkesĂ«s pĂ«r mallrat shqiptare”, thekson ai.

NdĂ«rkohĂ«, fitimi neto mbetet komponenti mĂ« i paqĂ«ndrueshĂ«m. NĂ« vitet 2010 – 2012, fitimet pĂ«rbĂ«nin 27–34% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar. Por nĂ« vitet 2013 – 2014 sektori pĂ«rjetoi rĂ«nie tĂ« fortĂ«, me norma negative tĂ« fitimit (-9.7% dhe -4.3%), tĂ« ndikuara nga pasojat e krizĂ«s sĂ« EurozonĂ«s.

Pas vitit 2015, fitimet u rimĂ«kĂ«mbĂ«n, duke u stabilizuar nĂ« 21–33% deri nĂ« vitin 2022, falĂ« rritjes sĂ« eksporteve dhe investimeve nĂ« teknologji. NĂ« vitin 2023 shĂ«nohet njĂ« ulje nĂ« 28.7%, e ndikuar edhe nga rĂ«nia e kĂ«rkesĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe humbjet pĂ«r shkak tĂ« zhvlerĂ«simit tĂ« Euros.

Pesha e taksave neto ka lĂ«vizur nĂ« kah tĂ« kundĂ«rt. NĂ« 2010 – 2014, taksat zinin njĂ« peshĂ« shumĂ« tĂ« lartĂ«, madje mbi 60% nĂ« vitet 2013 – 2014, pĂ«r shkak se shumĂ« biznese ishin me humbje, duke rritur peshĂ«n relative tĂ« taksimit. Pas vitit 2015, taksat ranĂ« nĂ« intervalin 18–28%, ndĂ«rsa nĂ« vitin 2023 zbritĂ«n nĂ« vetĂ«m 16.1%.

Industria përpunuese po bëhet gjithnjë e më e orientuar drejt kostos së punës, fitimet e saj janë rritur dukshëm pas 2015-s, ndërsa barra tatimore për çdo njësi Vlerë të Shtuar është ulur ndjeshëm.

Në vendet e zhvilluara të Bashkimit Europian, raportet midis shpenzimeve të personelit, fitimeve dhe taksave në industrinë përpunuese janë të ndryshme nga vendi ynë, për shkak të strukturës më të avancuar teknologjike, produktivitetit shumë më të lartë dhe një sistemi fiskal më të konsoliduar.

Në ekonomitë më të zhvilluara industriale, si Gjermania, Austria, Holanda, Danimarka apo Italia veriore, shpenzimet e personelit përbëjnë 55% deri në 70% të Vlerës së Shtuar.

Në sipërmarrjet europiane kjo peshë është e lartë, jo sepse industria është e mbështetur te puna manuale, por sepse fuqia punëtore është e specializuar dhe produktiviteti për punonjës është shumë më i madh se në vendet e Ballkanit.

Pjesa qĂ« bizneset e kĂ«tij sektori ndajnĂ« pĂ«r fitime zakonisht lĂ«viz nĂ« intervalin 8–15% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar. NĂ« disa nĂ«nsektorĂ« strategjikĂ«, si ai automotiv ose makineritĂ« industriale, marzhet janĂ« madje edhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta.

NĂ« BE, ky raport zakonisht qĂ«ndron nĂ« intervalin 20–30%, me nivele mĂ« tĂ« larta nĂ« FrancĂ« dhe Itali dhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta nĂ« vendet nordike, ku sistemi i taksave Ă«shtĂ« i orientuar ndryshe.

 

Burimi: INSTAT

 

Ndërtimi mbetet sektori me fitimet më të larta në ekonomi

Vlera e Shtuar në sektorin e ndërtimit ishte 111,9 miliardë lekë në vitin 2023, ku 40.6% e saj u nda për fitim, 33.6% për paga dhe pjesa tjetër 25.7% për tatime e taksa.

Pesha e shpenzimeve tĂ« personelit ishte relativisht e ulĂ«t, me rreth 26–30% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« vitet 2010 – 2017.

Me kalimin e viteve, pjesa e pagave rritet gradualisht, duke u ngjitur në 34% në vitin 2023, duke reflektuar mungesën e fuqisë punëtore, rritjen e pagave dhe kërkesën e lartë për punonjës të specializuar.

Ndërkohë, fitimi neto ka qenë komponenti domethënës i Vlerës së Shtuar gjatë gjithë periudhës.

Në vitet 2010, ai zinte mbi 50% të Vlerës së Shtuar duke treguar një industri ekstremisht fitimprurëse në atë fazë, e ndikuar nga rritja e kërkesës për ndërtime të banesave dhe bumi i investimeve private.

MĂ« pas, fitimi fillon tĂ« stabilizohet, duke rĂ«nĂ« nĂ« intervalin 31–40% nĂ« vitet 2017 – 2023. Edhe pse mĂ« i ulĂ«t krahasuar me vitet e para, ai mbetet nĂ« njĂ« nivel shumĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r sektorin e ndĂ«rtimit nĂ« krahasim me vendet europiane, ku fitimet zakonisht janĂ« shumĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta pĂ«r shkak tĂ« konkurrencĂ«s sĂ« fortĂ« dhe kostove tĂ« larta tĂ« standardeve teknike.

Fitimet relativisht të larta në Shqipëri tregojnë se çmimet e larta të apartamenteve dhe kërkesa e qëndrueshme e kanë mbajtur sektorin në pozita të forta rentabiliteti, pavarësisht rritjes së kostove të ndërtimit dhe të punës.

PĂ«r sa u pĂ«rket taksave neto, ato kanĂ« shfaqur luhatshmĂ«ri shumĂ« tĂ« madhe gjatĂ« viteve. NĂ« 2015 dhe 2016, pesha e tyre ishte e ulĂ«t me rreth 12–20%.

Në vitin 2017 dhe 2018, taksat zënë një peshë më të madhe, duke arritur edhe mbi 39% dhe 43%, pasi lidhet me projektet specifike, ndryshimet në strukturën fiskale të sektorit, si dhe aktivitetin e intensifikuar të kompanive me detyrime të larta tatimore.

Pas vitit 2019, pesha e taksave bie sĂ«rish nĂ« intervalin 25–33%, duke reflektuar njĂ« kombinim faktorĂ«sh dhe mĂ«nyrĂ«n sesi kompanitĂ« e ndĂ«rtimit shpĂ«rndajnĂ« dhe deklarojnĂ« VlerĂ«n e Shtuar nĂ« funksion tĂ« projekteve tĂ« tyre.

Në tërësi, të dhënat tregojnë një sektor ndërtimi që për gjithë periudhën ka ruajtur fitime të larta, ku kostoja e punës mbetet më e ulët se në shumë vende europiane, por gjithsesi e rritur vit pas viti, dhe ku taksat shfaqen të paqëndrueshme, duke reflektuar jo vetëm ndryshime fiskale, por edhe dinamikat e brendshme të industrisë dhe strukturën e projekteve që realizohen.

Ndërtimi në Shqipëri rezulton kështu një sektor me rentabilitet të jashtëzakonshëm krahasuar me ekonomitë e tjera të rajonit dhe BE-së.

Në shumicën e vendeve të BE-së, duke filluar nga ekonomitë e mëdha si Gjermania, Franca, Italia e deri tek ekonomitë më të vogla si Austria, Holanda apo Danimarka, ndërtimi është një industri me marzhe të ulëta fitimi, ku pjesa më e madhe e Vlerës së Shtuar konsumohet nga paga, sigurimet shoqërore, standardet teknike, kostot e lejeve, kërkesat e forta ligjore dhe raportimet e detyrueshme.

Në vendet europiane, pesha e shpenzimeve të personelit zakonisht shkon nga 45% deri në 55% të Vlerës së Shtuar në ndërtim, sidomos në ekonomitë me sektor ndërtimi të formalizuar dhe me teknologji ndërtimi më të sofistikuar.

Në Europë, fitimi i sektorit të ndërtimit ka një peshë tipike nga 8% deri në 15% të Vlerës së Shtuar. Në pjesën e taksave, vendet e BE-së zakonisht raportojnë një peshë që shkon midis 20% dhe 30% të Vlerës së Shtuar.

Në disa shtete, sidomos ato me sektor ndërtimi të madh si Franca apo Belgjika, taksat dhe kontributet arrijnë edhe më shumë, për shkak të rregullimeve më të forta dhe standardeve të larta të kontrollit.

Në Shqipëri, sektori dominohet nga fitime të larta, kosto pune më të ulëta dhe një peshë relative më të dobët të rregullimit fiskal. Kjo e vendos industrinë shqiptare të ndërtimit shumë larg modelit europian.

 

Burimi: INSTAT

 

Tregtia, paga të ulëta, fitime të larta

Sektori i tregtisë gjithashtu çon gati gjysmën e Vlerës së Shtuar për fitime. Në vitin 2023, vlera e shtuar në këtë sektor ishte 210 miliardë lekë, ku 38% u nda për pagat, 48% për fitime dhe rreth 14% taksa.

Pjesa e shpenzimeve tĂ« personelit nĂ« VlerĂ«n e Shtuar nĂ« tregti mbetet pĂ«rgjithĂ«sisht e ulĂ«t gjatĂ« 2010 – 2023. NĂ« BE, veçanĂ«risht nĂ« vendet e zhvilluara si Gjermania, Franca, shpenzimet e personelit nĂ« tregti zakonisht zĂ«nĂ« 50% deri nĂ« 65% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar.

Tregtia në vendet europiane është një sektor me intensitet të lartë pune, të formalizuar, me kontrata të rregulluara, paga më të larta dhe një pjesë të madhe të shpenzimeve që lidhen me trajnimin dhe kualifikimin e stafit.

Në Shqipëri, pavarësisht rritjes së pagave, sektori vijon të karakterizohet nga paga të ulëta, punësim informal, rotacion i lartë i punonjësve dhe një strukturë që mbështetet ende shumë te puna sezonale dhe me kohë të pjesshme, gjë që shpjegon diferencën e madhe me BE-në.

Eleni Babameto, e cila administron kompaninĂ« e tregtimit me shumicĂ« tĂ« ushqimeve “Teuta”, tha se kostot e fuqisĂ« punĂ«tore po rrisin peshĂ«n e shpenzimeve nĂ« VlerĂ«n e Shtuar, duke lajmĂ«ruar se vĂ«shtirĂ«sitĂ« pĂ«r punonjĂ«s janĂ« nĂ« rritje, edhe pse pagat janĂ« mĂ« tĂ« larta.

Në vendin tonë, fitimi neto përbën pjesën më të madhe të Vlerës së Shtuar në bizneset e tregtisë. Në disa vite, ai arrin nivele mbresëlënëse si 54% në 2010, 60% në 2011 dhe 58% në 2016, ndërsa në vitet më të fundit, luhatet midis 49% dhe 53%.

Këto janë nivele jashtëzakonisht të larta për sektorin e tregtisë. Në Bashkimin Europian, fitimet janë në intervalet 10% deri në 20% të Vlerës së Shtuar.

Në vende si Gjermania apo Holanda, fitimi në tregti shpesh merr më pak se 15% të Vlerës së Shtuar.

Marzhet e fitimit në bizneset e tregtisë shqiptare tregojnë për një treg të brendshëm më pak konkurrues, çmime relativisht të larta të produkteve, informalitet në hallkat e zinxhirit të furnizimit dhe një strukturë që lejon fitime shumë më të mëdha sesa ato të zakonshme në BE.

Pjesa e taksave neto nĂ« VlerĂ«n e Shtuar shfaqet e ulĂ«t dhe e paqĂ«ndrueshme nĂ« ShqipĂ«ri. Ajo varion nga nivele relativisht tĂ« larta si 43% nĂ« vitin 2012, njĂ« anomali e lidhur me deklarimin e ulĂ«t tĂ« fitimeve atĂ« vit, deri nĂ« nivele minimaliste si 8–12% nĂ« shumicĂ«n e viteve sidomos pas pandemisĂ«.

Në BE, taksat dhe kontributet në sektorin e tregtisë zakonisht zënë nga 20% deri në 30% të Vlerës së Shtuar, për shkak të rregullimit më të qëndrueshëm fiskal dhe deklarimit më të plotë të të ardhurave.

Tregtia shqiptare është një sektor me fitime shumë më të larta se mesatarja europiane, me kosto pune relativisht të ulëta dhe me barrë tatimore më të vogël në raport me Vlerën e Shtuar.

 

Burimi: INSTAT

 

Energjia, ndër sektorët më të paqëndrueshëm

Sektori i energjisë elektrike, ujit dhe gazit në vendin tonë është i ndikuar nga ciklet klimatike dhe çmimet në tregjet ndërkombëtare, të cilat ndikojnë Vlerën e Shtuar dhe shpërndarjen e saj. Sipas të dhënave zyrtare në vitin 2023, Vlera e Shtuar në sektorin e energjisë ishte 101 miliardë lekë, gati dyfish me vitet e mëparshme.

Rreth 58 miliardë lekë ose 57% e Vlerës së Shtuar u shpërnda për fitim për bizneset, 21.9% për pagat e punonjësve dhe 20% për taksat.

Pesha e pagave nĂ« VlerĂ«n e Shtuar nĂ« sektorin e energjisĂ« gjatĂ« 2010 – 2023 ka ulje-ngritje, nĂ« varĂ«si tĂ« luhatjeve nĂ« VlerĂ«n e Shtuar.

Zakonisht në BE, shpenzimet e personelit në sektorin e energjisë janë shumë më të qëndrueshme dhe zakonisht zënë 25% deri në 35% të Vlerës së Shtuar, pasi sektori është i stabilizuar, i integruar dhe me cikle të kufizuara humbjesh. Formalizimi i lartë dhe investimet e mëdha teknologjike e bëjnë strukturën e kostove të jetë shumë më pak e varur nga faktorët e jashtëm sesa në Shqipëri.

Sektori i energjisë në vendin tonë në vitet si 2011, 2012 dhe 2013 regjistroi humbje të mëdha, të cilat dalin edhe si përqindje negative të Vlerës së Shtuar.

Këto janë humbje të pazakonta për standardet europiane, pasqyrojnë krizën e thellë që sollën vitet me thatësirë, borxhet e grumbulluara të CEZ-it dhe çrregullimet financiare të sektorit publik të energjisë. Vetëm nga viti 2015 e në vazhdim, sektori fillon të rikuperohet i ndikuar nga investimet e reja dhe çmimet e rritura të energjisë dhe eksportet.

Në BE, bizneset ndajnë mesatarisht 5-15% të Vlerës së Shtuar për fitime dhe pjesën e tjetër e shpërndajnë për paga dhe taksa. Arsyeja është se sektori energjetik europian është më i rregulluar, më pak i ekspozuar ndaj përkeqësimeve klimatike ekstreme dhe nuk ka varësinë strukturore nga një burim i vetëm prodhimi, siç ndodh në Shqipëri me hidrocentralet.

Për sa u përket taksave neto, edhe këtu Shqipëria paraqet luhatshmëri të skajshme. Në disa vite, pesha e taksave është tepër e lartë, për shkak të humbjeve.

Në BE, pesha e taksave në Vlerën e Shtuar është shumë më e qëndrueshme dhe zakonisht lëviz midis 20% dhe 30%, edhe në sektorët e rregulluar si energjetika.

 

Burimi: INSTAT

 

Turizmi rrit pagat dhe ul marzhet e fitimit

Pas industrisë përpunuese, hotelet dhe restorantet ndajnë më shumë nga Vlera e Shtuar për pagat e punonjësve, për shkak se aktiviteti i tyre është i bazuar kryesisht te personeli.

Në vitin 2023, Vlera e Shtuar në sektorin e turizmit ishte 58.6 miliardë ku 43.5% e saj shkoi për pagat e punonjësve, 39% për fitime dhe 17.3% për taksa.

NĂ« vitet 2010 – 2016, pjesa mĂ« e madhe e VlerĂ«s sĂ« Shtuar shkonte te fitimi neto, shpesh mbi 40% dhe nĂ« disa vite, mbi 50%, dukshĂ«m mĂ« e lartĂ« se mesatarja e Bashkimit Europian, ku fitimi neto nĂ« kĂ«tĂ« sektor zakonisht luhatet midis 25–35% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, pasi kostot e personelit dhe taksat zĂ«nĂ« njĂ« peshĂ« mĂ« tĂ« madhe.

Pas vitit 2016, panorama ndryshon dukshëm. Shqipëria gjatë kësaj periudhe përjetoi rritje të kostove të punës, formalizim më të lartë të pagave.

Kjo tregon se sektori është bërë më pak fitimprurës dhe më i ekspozuar ndaj rritjes së kostove, duke reflektuar mungesën e fuqisë punëtore dhe presion për përmirësim cilësie.

NĂ« vitet e pandemisĂ«, kjo tendencĂ« u pĂ«rmbys pĂ«rkohĂ«sisht, ndĂ«rsa tĂ« ardhurat bien, struktura e kostove zhvendoset dhe fitimi neto rritet nĂ« mĂ«nyrĂ« artificiale nĂ« 2020 – 2021 (deri nĂ« mbi 30%), njĂ« anomali e shkaktuar nga rĂ«nia e aktivitetit dhe jo nga pĂ«rmirĂ«simi real i performancĂ«s.

NĂ« periudhĂ«n 2022 – 2023, sektori hyn nĂ« njĂ« fazĂ« tĂ« re stabilizimi. Pesha e pagave nĂ« VlerĂ«n e Shtuar zbret pak, por mbetet e lartĂ« me rreth 42–43% nĂ« 2023, ndĂ«rsa fitimi konsolidohet rreth 39%.

Krahasuar me BE-në, Shqipëria vijon të ketë marzhe fitimi më të larta. Kjo diferencë lidhet edhe me strukturën specifike të tregut shqiptar, bizneset janë relativisht të vogla, kostoja e punës mbetet ende më e ulët se në BE, dhe informaliteti është më i lartë.

Për sa u përket taksave neto, pesha e tyre është dukshëm më e ulët se në BE gjatë gjithë periudhës në krahasim.

Teksa nĂ« vendet e BE-sĂ«, taksat mbi produktet dhe pagat nĂ« hoteleri-restorante zĂ«nĂ« zakonisht 20–30% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, nĂ« ShqipĂ«ri kjo peshĂ« luhatet shpesh midis 13–18%, me disa vite ku rritet deri nĂ« 27% (2018) pĂ«rpara se tĂ« stabilizohet sĂ«rish rreth 17%.

Sektori shqiptar i akomodimit dhe shërbimit ushqimor po afrohet gradualisht me strukturën e kostove të BE-së, sidomos në peshën e shpenzimeve, por vijon të ruajë fitime më të larta se mesatarja europiane.

 

Burimi: INSTAT

 

Paga në rritje, fitime të larta, ja transformimi i TIK

TĂ« dhĂ«nat e sektorit tĂ« Transportit, Informacionit dhe Komunikimit tregojnĂ« njĂ« ndryshim tĂ« dukshĂ«m nĂ« dinamikat e shpĂ«rndarjes sĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar gjatĂ« periudhĂ«s 2010 – 2023, duke reflektuar zhvillimet teknologjike, rritjen e kostove tĂ« punĂ«s dhe formalizimin e lartĂ« tĂ« sektorit.

NĂ« fillim tĂ« dekadĂ«s, pesha e shpenzimeve tĂ« personelit ishte relativisht e ulĂ«t, rreth 26–27% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, çka dallon ndjeshĂ«m nga mesatarja e Bashkimit Europian, ku kostot e punĂ«s nĂ« kĂ«tĂ« sektor zakonisht zĂ«nĂ« 45–55% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, sidomos nĂ« aktivitetet e telekomunikacionit dhe IT-sĂ«.

Ndërsa vendet e BE-së karakterizohen nga një forcë pune e kualifikuar ose shumë e kualifikuar dhe paga më të larta, Shqipëria ishte ende në fazën e parë të rritjes së industrisë digjitale, me paga të ulëta dhe me strukturë më të thjeshtë shpenzimesh.

Pesha e shpenzimeve tĂ« personelit nĂ« kĂ«tĂ« sektor po rritet ndjeshĂ«m, duke kaluar nga 35–36% nĂ« 2013 – 2014 deri nĂ« mbi 40–45% pas vitit 2018. NĂ« vitin 2023, kjo kategori arrin rreth 42%, shumĂ« pranĂ« mesatares sĂ« BE-sĂ«.

Rritja e pagave në sektorët IT, Telekomunikacionit dhe Shërbimeve të Informacionit po udhëhiqet nga nevojat e larta për aftësi, por në anën tjetër ka pak profesionistë, duke bërë që pesha e pagave në Vlerën e Shtuar të vijë në rritje.

Pjesa e fitimeve nĂ« VlerĂ«n e Shtuar ka pĂ«suar luhatje gjatĂ« 2010 – 2023, por sĂ«rish mbetet e lartĂ« nĂ« mbi 39% nĂ« vitin 2023, mĂ« shumĂ« se nivelet e BE-sĂ«, ku fitimi neto nĂ« kĂ«tĂ« sektor rrallĂ«herĂ« i kalon 20–25% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, pĂ«r shkak tĂ« konkurrencĂ«s sĂ« fortĂ«, rregullimit tĂ« tregut dhe investimeve kapitale tĂ« mĂ«dha (sidomos nĂ« telekomunikacion).

Pjesa e fitimeve në Vlerën e Shtuar në këtë sektor pësoi luhatje nga 2013 në 2018 për shkak të ristrukturimeve të mëdha në operatorët celularë dhe rënies së të ardhurave nga telekomunikacioni tradicional.

Sa u pĂ«rket taksave neto, peshat janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« larta se nĂ« sektorin e turizmit dhe shumĂ« pranĂ« strukturĂ«s fiskale tĂ« BE-sĂ«. Vitet 2013 – 2018 tregojnĂ« nivele tĂ« larta tĂ« taksave (44–51%) tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, tĂ« cilat nĂ« disa raste tejkalojnĂ« edhe mesataren europiane.

Rritja e tatimeve indirekte, si dhe rregullimet tarifore pas rënies së konkurrencës në treg duket se kanë rritur ngarkesën fiskale mbi sektorin.

Pas vitit 2019, pesha e taksave nĂ« VlerĂ«n e Shtuar ra ndjeshĂ«m, duke u stabilizuar rreth 23–35%, mĂ« pranĂ« niveleve tipike europiane, ku kjo kategori zakonisht zĂ« 20–30% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar.

 

Burimi: INSTAT

 

Shërbimet, dominojnë pagat dhe fitimet, më pak taksat

Shpërndarja e Vlerës së Shtuar në sektorin e shërbimeve gradualisht po afrohet me Bashkimin Europian, por ende me dallime. Në vitin 2023, Vlera e Shtuar në këtë sektor arriti 115 miliardë lekë, ku 42% u shpërnda për pagat e personelit, 34.4% për fitime dhe 23.7% për taksa dhe tatime.

Rreth viteve 2010 – 2012, shpenzimet e personelit zĂ«nĂ« njĂ« peshĂ« rreth 40–41% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, mĂ« tĂ« ulĂ«ta se mesatarja e Bashkimit Europian, pĂ«r shkak tĂ« pagave tĂ« ulĂ«ta. Sektori shqiptar i shĂ«rbimeve nĂ« vitet 2010 mbĂ«shtetej ende te struktura tradicionale me paga mĂ« tĂ« ulĂ«ta, produktivitet tĂ« ulĂ«t dhe nivel mĂ« tĂ« lartĂ« informaliteti.

Ndryshimi fillon tĂ« bĂ«het mĂ« i theksuar pas vitit 2014, kur pesha e shpenzimeve tĂ« personelit rritet dukshĂ«m dhe arrin kulmin mbi 58% nĂ« 2017 – 2018, pranĂ« dhe madje mbi nivelin europian nĂ« disa segmente tĂ« shĂ«rbimeve, sidomos nĂ« aktivitetet qĂ« kĂ«rkojnĂ« kapital njerĂ«zor tĂ« kualifikuar.

Ky ritëm i kostove të punës në Shqipëri përputhet me zhvillimet në treg me rritjen e pagave, emigrimin e profesionistëve, konkurrencën e fortë për talente.

Ndërkohë pjesa e fitimeve në Vlerën e Shtuar ka pësuar luhatje. Në vitin 2010, bizneset e shërbimeve çonin mbi 40% të Vlerës së Shtuar për fitime. Rikuperimi pas vitit 2015 e çon sërish sektorin në nivele fitimi mbi mesataren europiane, nga rritja e produktivitetit dhe zgjerimi i bizneseve që ofrojnë shërbime të specializuara.

Pesha e taksave në sektorin e shërbimeve erdhi në ulje gjatë dekadës. Në vitin 2010, mbi 18% e Vlerës së Shtuar shkoi për taksa dhe tatime dhe vijoi me ulje sidomos pas pandemisë në vitin 2020, kur taksat në këtë sektor zinin 14-17% të Vlerës së Shtuar.

NĂ« vendet e BE-sĂ«, ky tregues zakonisht varion 15–25%, me stabilitet shumĂ« mĂ« tĂ« madh sesa ai i vĂ«rejtur nĂ« ShqipĂ«ri.

Të dhënat tregojnë se sektori shqiptar i shërbimeve po bëhet i ngjashëm me BE-në në aspektin e strukturës së kostove të punës, duke reflektuar rritjen e pagave dhe formalizimit.

Megjithatë, mbetet më i paqëndrueshëm në marzhe fitimi dhe në kontributin fiskal krahasuar me tregjet europiane, ku stabiliteti është tipar kyç i sektorit të shërbimeve. Shqipëria ka ruajtur fitime më të larta se BE në disa vite.

 

Burimi: INSTAT

 

The post Për paga, fitime, apo taksa, si ndahet vlera e shtuar në ekonomi appeared first on Revista Monitor.

Si ia doli Warren Buffet

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
20 December 2025 at 13:11

Warren Buffett njihet dhe admirohet prej kohĂ«sh nĂ« mbarĂ« botĂ«n sepse bĂ«ri diçka qĂ«, nĂ« thelb, Ă«shtĂ« e zakonshme. Ai nuk Ă«shtĂ« njĂ« artist i shkĂ«lqyer, njĂ« shpikĂ«s i madh apo njĂ« sportist qĂ« thyen rekorde. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, shkĂ«lqimi i tij, njĂ« lloj shkĂ«lqimi i thjeshtĂ«, tipik i mesperĂ«ndimit amerikan, shfaqet nĂ« artin prozaik tĂ« investimit: blerjne e njĂ« aksioni dhe shmangien e njĂ« tjetri. VetĂ« Buffett e ka quajtur kĂ«tĂ« detyrĂ« “tĂ« thjeshtĂ«, por jo tĂ« lehtĂ«.” NdĂ«rsa miliona njerĂ«z blejnĂ« dhe shesin investime çdo ditĂ«, askush nuk ka mundur ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ« mĂ« mirĂ« se ai, me njĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ri kaq tĂ« madhe dhe pĂ«r kaq gjatĂ«.

Dalja në pension e Buffett në moshën 95-vjeçare është një moment për të reflektuar mbi cilësitë që e kanë bërë atë investitorin më të suksesshëm të të gjitha kohërave. Këto cilësi, kurioziteti i pandalshëm, konsistenca analitike, përqendrimi i përpjekjeve dhe përulësia, së bashku me integritet të lartë, personalitetin e paprekur nga pasuria apo suksesi, dhe optimizmin për Shtetet e Bashkuara, e kanë bërë atë një model amerikan. Ai gjithashtu ka ilustruar respektin për vlerat tradicionale amerikane, tregjet e lira, një sistem qeverisës demokratik, patriotizmin dhe shëndetin e mendjes; të cilat sot kanë humbur pak. Tani, në një botë ku mungojnë modelet e denja, Buffett po largohet nga skena. Zëri dhe shembulli i tij do të mungojnë.

Që nga fëmijëria, Warren Buffett ka pasur një mendje të zgjuar për investime dhe një intuitë për biznesin. Si një i ri në Omaha, ai u interesua për tregun e aksioneve dhe bëri investimin e tij të parë (në aksionet preferenciale të Cities Service) në moshën 11-vjeçare. Ai fitoi para duke shitur kikirikë dhe patate të skuqura në ndeshjet e futbollit të kolegjit, si gazetë-shitës duke shpërndarë The Washington Post, dhe si producent i një buletini me këshilla për garat e kuajve. Në moshën 17-vjeçare, ai mbledhi kursimet e tij për të blerë makina lojërash me dorë që i vendosi nëpër berberhane, një investim që prodhonte rrjedhë të vazhdueshme parash për Buffett-in.

Në të 20-at e hershme, ai zbuloi një kurs që i interesonte në Universitetin Columbia, mbi investimet me vlerë, artin e kërkimit të durueshëm të mundësive investuese të favorshme. Kursin e jepte një gjeni dhe emigrant, Benjamin Graham, i cili gjithashtu drejtonte një fond investimesh të suksesshëm. Graham kishte bashkë-shkruar një libër të titulluar Security Analysis në 1934 dhe në 1949 botoi The Intelligent Investor, i cili u bë i njohur si bibla e investimeve me vlerë. Buffett u pranua në kurs dhe ai dhe Graham krijuan një marrëdhënie të ngushtë dhe të qëndrueshme, dhe, siç thonë, historia e mëtejshme është e njohur.

Warren Buffet i ri, 1965

Duke marrĂ« frymĂ«zim nga Graham, nĂ« 1956 Buffett, nĂ« moshĂ«n 25-vjeçare, hapi njĂ« partneritet investimesh, duke ftuar miqtĂ« dhe fqinjĂ«t. Buffett kishte njĂ« vetĂ«besim tĂ« madh qĂ« nga njĂ« moshĂ« e re se njĂ« qasje e bazuar nĂ« vlerĂ« do tĂ« shndĂ«rrohej nĂ« kapital me ritme tĂ« jashtĂ«zakonshme kthimi pĂ«r shumĂ« kohĂ«; dukej sikur ai mund tĂ« shihte se si do tĂ« rritej pasuria e tij me kalimin e kohĂ«s, nĂ«se vetĂ«m nuk largonte sytĂ« nga topi. Ai ishte i vendosur tĂ« qĂ«ndronte brenda “rrethit tĂ« kompetencĂ«s” sĂ« tij, duke pĂ«rqendruar gjithĂ« vĂ«mendjen nĂ« investime nĂ« biznese qĂ« e kuptonte mirĂ«. Dhe nĂ« fakt, ky partneritet prodhoi rezultate tĂ« jashtĂ«zakonshme gjatĂ« afro 15 viteve tĂ« tij tĂ« funksionimit.

Në 1962, partneriteti i investimeve i Buffett bleu aksionet e tij të para të Berkshire Hathaway, një ndërmarrje që, me kalimin e kohës, do të merrte rëndësi personale për Buffett-in. Berkshire, atëherë vetëm një kompani tekstili, ishte sipërfaqësisht me çmim të ulët, duke tregtuar me një vlerë të ulët midis kostos dhe fitim. Plani i Buffett-it ishte ta bindte kompaninë të heqë operacionet tekstile, duke i lejuar atij të kapitalizonte mbi vlerësimin e ulët të tregut. Tetë vjet më vonë, Buffett u bë kryetar i Berkshire. Ai ndërmori hapat e nevojshëm për ta kthyer prodhuesin në rënie në një konglomerat sigurimesh dhe industrial, dhe një mjet investimi për të gjithë jetën, emri i të cilit (që ai kurrë nuk e ndryshoi) do të bëhej sinonim i tij vetë.

NjĂ« nga arsyet pĂ«r tĂ« zotĂ«ruar njĂ« kompani sigurimesh ishte e qartĂ« pĂ«r Buffett-in: TĂ« tilla kompani prodhojnĂ« njĂ« sasi tĂ« madhe parash qĂ« rritet kur biznesi zgjerohet. Kjo njihet si “float” nĂ« terminologjinĂ« e industrisĂ«, likuiditet qĂ« mund tĂ« pĂ«rdoret deri nĂ« momentin kur ndoshta duhet tĂ« pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesat e sigurimeve. Buffett dinte qĂ« mund tĂ« pĂ«rmirĂ«sonte kthimet e Berkshire me kalimin e kohĂ«s duke investuar float-in.

Buffett e transformoi Berkshire nĂ« njĂ« kompani mbajtĂ«se me “kapital tĂ« pĂ«rhershĂ«m” qĂ« investonte jo vetĂ«m nĂ« aksione tĂ« zakonshme, por edhe nĂ« biznese tĂ« tĂ«ra. Berkshire u rrit duke zotĂ«ruar qindra biznese, pĂ«rfshirĂ« BNSF Railway, Geico, NetJets, dhe shumĂ« kompani energjie dhe pozicione tĂ« pĂ«rqendruara aksionesh nĂ« Apple, American Express, dhe Coca-Cola. Kjo rezultoi tĂ« ishte njĂ« formulĂ« fituese: njĂ« platformĂ« ku Buffett pĂ«rqendroi shumicĂ«n e pasurisĂ« sĂ« tij neto, njĂ« kompani mbi tĂ« cilĂ«n ai mund tĂ« fokusohej me qĂ«llim tĂ« vetĂ«m. Buffett mbajti pothuajse tĂ« gjitha aksionet origjinale tĂ« Berkshire Hathaway deri kohĂ«t e fundit, kur filloi tĂ« reduktojĂ« pjesĂ«marrjen si pjesĂ« e planifikimit tĂ« pasurisĂ« dhe pĂ«rpjekjeve filantropike. Investimi personal i Buffett nĂ« Berkshire HathaĂ«ay u rrit nĂ« mĂ« shumĂ« se 125 miliardĂ« dollarĂ«, edhe pasi kishte dhuruar shumĂ« dhjetĂ«ra miliarda dollarĂ« aksione pĂ«r bamirĂ«si. Askush tjetĂ«r nuk ka ndĂ«rtuar kurrĂ« njĂ« pasuri investimi tĂ« tillĂ« nga zero; ishte sikur tĂ« kishte fituar njĂ« llotari me njĂ« fitim gjithnjĂ« nĂ« rritje, megjithĂ«se njĂ« fitim i bazuar jo mbi fat, por mbi pĂ«rpjekje tĂ« qĂ«ndrueshme dhe tĂ« afta.

Suksesi i Buffett-it i atribuhet, nĂ« masĂ« tĂ« madhe, intuitĂ«s sĂ« tij si investitor me vlerĂ«, duke vlerĂ«suar gjithmonĂ« aksionet si pjesĂ«-pronarĂ«si nĂ« biznese qĂ« planifikonte tĂ« mbante afatgjatĂ«. Procesi i tij ishte tĂ« kryente analizĂ« dhe verifikim tĂ« detajuar; tĂ« vepronte sipas njĂ« modeli mendor instinktiv pĂ«r karakteristikat e “bizneseve tĂ« mira”; tĂ« priste durimisht njĂ« “goditje tĂ« madhe” (kombinimi i rrallĂ« i njĂ« biznesi me cilĂ«si tĂ« lartĂ« dhe njĂ« çmim aksioni qĂ« e nĂ«nvlerĂ«sonte atĂ«); dhe pastaj, dhe vetĂ«m atĂ«herĂ«, tĂ« ndĂ«rmerrte njĂ« hap tĂ« madh. NĂ«se njĂ« aksion qĂ« Buffett e pĂ«lqente binte nĂ« çmim, ai blehej mĂ« shumĂ«, gjĂ« qĂ« nuk Ă«shtĂ« aspak si ndihet shumica e njerĂ«zve kur aksionet e tyre bien.

Investitorët me vlerë janë një lloj i veçantë njerëzish. Ata zakonisht janë matematikisht të parakohshëm dhe të interesuar që në moshë të re për mbledhjen e pullave ose monedhave, parashikimin e garave me kuaj, fillimin e bizneseve, investimin në tregun e aksioneve dhe gjetjen e mënyrave për të fituar para. Ata janë kërkues të pandërprerë të mundësive dhe kanë personalitete që i bëjnë natyrshëm kundërshtarë të turmës. Ata nuk ndihen rehat nga konsensusi, dhe madje ndihen të pakënaqur kur mendimet e tyre bëhen popullore. Ndërsa shumica e investitorëve entuziazmohet nga këshilla të fshehta ose oferta publike të nxehta, investitorët me vlerë synojnë të qëndrojnë të disiplinuar dhe të përqendrohen në vlerën themelore të biznesit, kthimin e kapitalit të investuar, fitimet dhe rrjedhën e parasë që gjeneron kompania dhe perspektivat e saj të ardhshme.

Ata entuziazmojnĂ« jo pĂ«r mundĂ«sinĂ« e njĂ« fitimi tĂ« menjĂ«hershĂ«m, por pĂ«r matematikĂ«n e pandalshme tĂ« pĂ«rbĂ«rjes sĂ« kapitalit nĂ« njĂ« periudhĂ« tĂ« gjatĂ«. Kjo koncept njihet si “mrekullia e tetĂ«â€ e botĂ«s – rezultati i jashtĂ«zakonshĂ«m qĂ« vjen nga investimet e mençura dhe tĂ« informuara, mbajtja e tyre dhe marrja e njĂ« perspektive afatgjatĂ«. Ky koncept epitomizon Buffett-in, i cili nuk tentoi kurrĂ« tĂ« pasurohej shpejt, kur tĂ« ecurit mĂ« ngadalĂ« prodhonte njĂ« rezultat mĂ« tĂ« sigurt dhe mĂ« fitimprurĂ«s.

Gjatë karrierës së tij 45-vjeçare në investime, pothuajse çdo investitor me vlerë që kam njohur e ka admiruar Buffett-in. Komuniteti i investimeve me vlerë ndjek rekordet e tij, ble dhe shet aksionet që ai zgjedh, dhe përpiqet të kuptojë mënyrën e tij të të menduarit nga letrat e aksionerëve. Disa e përdorin këtë informacion për të imituar portofolin e Buffett-it, të tjerë përqendrohen tek mënyra e tij e të menduarit dhe qëndrimi i tij, i durueshëm, i qëndrueshëm, pa emocione dhe me një orientim afatgjatë.

Cilat janë pesë tiparet kryesore që e bënë Buffett-in të shkëlqejë:

  • NjĂ« mendje e shpejtĂ«, e saktĂ« dhe vendimtare qĂ« i jep aftĂ«sinĂ« tĂ« formojĂ« gjykime tĂ« besueshme investimi.
  • ThjeshtĂ«sia e mendimit, duke shkuar direkt te thelbi i çdo investimi.
  • AftĂ«sia pĂ«r tĂ« dalluar investimet e mira nga ato tĂ« kĂ«qija, dhe investimet e shkĂ«lqyera nga ato thjesht “tĂ« mira” dhe vizioni e bindja pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar me mĂ« tĂ« mirat gjatĂ« kohĂ«s.
  • AftĂ«sia pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar i fokusuar pĂ«r periudha tĂ« gjata dhe pĂ«r tĂ« shmangur shpĂ«rqendrimet.
  • AftĂ«sia mendore pĂ«r tĂ« ndryshuar strategjinĂ« kur gjen mĂ«nyra pĂ«r ta pĂ«rmirĂ«suar, si kur ai filloi tĂ« vlerĂ«sonte mĂ« shumĂ« cilĂ«sinĂ« e biznesit nĂ« vendimmarrjen e tij.

Gjatë karrierës, Buffett kaloi përmes zhvillimeve dhe krizave të tregut, krizave financiare, luftërave, pandemive dhe inovacioneve teknologjike që krijuan dhe shpërbënë shumë biznese. Ai vazhdoi të prodhonte rezultate të jashtëzakonshme pa u shqetësuar. Në një epokë kur konkurenca ndër investitorët u rrit ndjeshëm dhe kapitali për investime u bë masiv, Buffett vazhdoi të jepte rezultate të jashtëzakonshme.

Ai tregoi se nuk është vetëm një investitor, por edhe një mendimtar i thellë investimesh, gjithmonë duke kërkuar për avantazhe të reja dhe duke mësuar nga gabimet. Gjatë gjithë karrierës së tij, ai mbeti investitor me vlerë, por u ndikua thellë nga Philip Fisher dhe bashkëpunëtori i tij i gjatë, Charlie Munger, duke e përmirësuar qasjen e tij për të fokusuar më shumë tek cilësia e bizneseve edhe kur kjo nënkuptonte të paguante më shumë.

Buffett u bĂ« njĂ« nga CEO-tĂ« mĂ« tĂ« respektuar dhe mĂ« tĂ« admiruar nĂ« AmerikĂ«, dhe emri i tij u bĂ« njĂ« markĂ« e respektuar. Ai e shndĂ«rroi kĂ«rkesĂ«n rregullatore qĂ« kompanitĂ« publike tĂ« mbajnĂ« mbledhje vjetore aksionerĂ«sh nĂ« njĂ« ngjarje madhĂ«shtore qĂ« u bĂ« njĂ« pelegrinazh. Mbledhjet e tij tĂ« aksionerĂ«ve tĂ« Berkshire HathaĂ«ay u kthyen nĂ« “Woodstock tĂ« Kapitalizmit.”

Ai gjithashtu ka qenë një filantrop i jashtëzakonshëm. Buffett prej kohësh kishte parashikuar që një ditë të dhuronte pasurinë e tij për kauza bamirëse, por vdekja e papritur e gruas së tij të parë, Susan, në vitin 2004, e prishi planin e tij. Ai kishte imagjinuar që ajo do të ishte ajo që do të merrte vendimet filantropike të familjes. Ai mori disa vite të tjera për të avancuar planet e tij për të dhuruar shuma të konsiderueshme, duke bashkëpunuar me Bill dhe Melinda Gates. Në vitin 2006, Buffett dhuroi një shifër mahnitëse prej 31 miliardë dollarësh për Fondacionin Gates, i cili tashmë ishte shumë i pasur, duke dyfishuar kështu kapacitetin e tij vjetor për grant-e. (Kjo ishte, dhe mbetet, një nga dhuratat filantropike më të mëdha në histori, dhe Buffett i dha më shumë fondacionit me kalimin e kohës.) Buffett iu bashkua bordit të Fondacionit Gates, dhe Bill Gates iu bashkua bordit të drejtorëve të Berkshire Hathaway, megjithëse të dy u tërhoqën nga këto angazhime disa vjet më vonë.

Warren dhe Susane

Megjithëse arriti pasuri të jashtëzakonshme, Buffett nuk ndryshoi si person. Ai vazhdoi të jetonte një jetë të thjeshtë, të bënte gjëra që i pëlqenin që nga fëmijëria, dhe ruajti një qëndrim të përulur, falënderues dhe me kuriozitet të përhershëm. Buffett do të mungojë veçanërisht në një kohë kur shumë nga njerëzit më të suksesshëm në komunitetin e biznesit duken të fokusuar vetëm në fitimin e parave, pa reflektuar shumë mbi mënyrën se si i fitojnë ato ose çfarë do të bëjnë me to. Thjesht sepse mund të bësh diçka, nuk do të thotë se duhet ta bësh.

Gjenerata të reja investitorësh do të vijnë, duke përfshirë disa yje të shkëlqyeshëm që do të shuajnë shpejt dhe të tjerë që do të qëndrojnë.

Në fund, ndërsa Buffett tërhiqet nga roli i tij ditor në udhëheqjen e Berkshire Hathaway në fund të vitit 2025, bota e investimeve do të jetë ndryshe pa të. Ai mbetet një yll polarizues dhe një shembull i rrallë për të ardhmen: një njeri që ka ndërtuar një pasuri të jashtëzakonshme dhe një legjendë të biznesit, duke qëndruar gjithmonë i thjeshtë, i drejtë dhe i përkushtuar ndaj vlerave të tij.

MarrĂ« nga “The Atlantic“, pĂ«rgatiti Gazetasi.al

The post Si ia doli Warren Buffet appeared first on Gazeta Si.

Bloomberg: Projekti i Jared Kushner në Sazan përballë aferave të korrupsionit

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
17 December 2025 at 13:15

Ëndrrat e Jared Kushner pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« projekte madhĂ«shtore nĂ« Ballkan, po pĂ«rballen me realitetin nĂ« rajon.

Affinity Partners, fondi privat që drejton dhëndri i Donald Trump, dy ditë më parë hoqi dorë nga planet e ndërtimit të një hoteli luksoz në Serbi, për shkak të tensionit politik që shkaktoi. Në Shqipëri, projekti për të transformuar një ishull në brigjet e Adriatiku po vazhdon, por vendi ka hyrë në një spirale skandalesh dhe korrupsioni që po lekund qeverinë.

Trump Toëer në Beograd ka qenë investimi kryesor për presidentin serb Aleksandar Vuçiç, i cili, me partinë e tij politike, miratoi legjislacion të veçantë për të hequr çdo pengesë, edhe pse kjo nxiti protestat që vazhdojnë prej më shumë se një viti.

Ndërkohë, investimi më i madh i huaj direkt perëndimor gjatë 12-vjeçarit të qeverisjes së kryeministrit shqiptar Edi Rama në Shqipëri, është pjesë e vendimit të tij për të treguar se vendi është i hapur për kapital të huaj të madh.

Qeveria nĂ« TiranĂ« thotĂ« se miratimi i punimeve pĂ«r projektin luksoz prej 1.4 miliardĂ« dollarĂ«sh Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r transformimin e njĂ« zone tĂ« izoluar nĂ« njĂ« destinacion turistik qĂ« mund tĂ« konkurrojĂ« me GreqinĂ« fqinje. TrashĂ«gimia e mĂ« shumĂ« se katĂ«r dekadave si diktatura mĂ« e izoluar e EuropĂ«s Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u larguar, edhe pse ShqipĂ«ria tani Ă«shtĂ« ndĂ«r vendet mĂ« pro-amerikane nĂ« botĂ«.

Zyra e prokurorit të posaçëm, SPAK, ka nisur hetime për projektet më të mëdha të infrastrukturës në Vlorë, bashkia ku është planifikuar zhvillimi. Hetimet përfshijnë një aeroport ndërkombëtar të ri dhe një tunel rrugor.

“Ky projekt nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« tjetĂ«r resort,” tha Julian Adili, drejtori ekzekutiv i Albanian State Development and Real Estate, nĂ« njĂ« intervistĂ« nĂ« zyrĂ«n e tij nĂ« qendĂ«r tĂ« TiranĂ«s. “ËshtĂ« njĂ« nga investimet mĂ« ambicioze nĂ« vitet e fundit nĂ« ShqipĂ«ri, me potencialin pĂ«r tĂ« ndryshuar perceptimin ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« vendit.”

Affinity deklaroi se projekte si ai nĂ« Beograd “duhet tĂ« bashkojnĂ«, jo tĂ« ndajnĂ«â€ dhe u tĂ«rhoq nga projekti nga respekti pĂ«r qytetarĂ«t serbĂ«. Vendimi erdhi gjithashtu pasi njĂ« zyrtar qeveritar qĂ« ndihmoi nĂ« hapjen e rrugĂ«s pĂ«r zhvillimin u aktua penalisht.

Vuçiç fajĂ«soi aktivistĂ«t pĂ«r pengimin e planeve. “Disa kombĂ«si janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« gatshme pĂ«r tĂ« kuptuar vendimet e udhĂ«heqĂ«sisĂ« sĂ« tyre sesa ata nĂ« Serbi,” tha ai. “ShqipĂ«ria tani do tĂ« marrĂ« vĂ«mendjen dhe publicitetin sepse e gjithĂ« familja Trump do tĂ« lavdĂ«rojĂ« projektin. Ne serbĂ«t jemi mjeshtĂ«r tĂ« mundĂ«sive tĂ« humbura.”

Kushner planifikon tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« resort luksoz sĂ« bashku me njĂ« marinĂ« nĂ« ishullin e Sazanit, njĂ« ish bazĂ« ushtarake shqiptare. Interesi i tij fillestar erdhi nga vizita nĂ« vend nĂ« 2021. NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i Affinity tha se tĂ«rheqja nga projekti nĂ« Serbi nuk ka “ndikim” mbi ShqipĂ«rinĂ«. Asher Abehsera, CEO i Affinity Global Development, nuk u pĂ«rgjigj ndaj kĂ«rkesave pĂ«r komente.

Ky vit solli një numër të paprecedent hetimesh mbi projekte dhe zyrtarë të lartë në Tiranë, përfshirë disa nga bashkëpunëtorët më të afërt të Ramës.

Si shumë vende të rajonit, Shqipëria ka pasur vështirësi për të hequr korrupsionin. Në indeksin e fundit të korrupsionit të Transparency International, vendi renditet i 80-ti. Ky ishte një përmirësim krahasuar me vitin e kaluar dhe mbi Serbinë, Hungarinë dhe Ukrainën, por ende poshtë Bullgarisë, e cila kohët e fundit u përfshi nga protesta.

Muajin e kaluar, SPAK nisi njĂ« ndjekje penale pĂ«r Belinda Ballukun, ministre e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ« dhe zĂ«vendĂ«skryeministre e RamĂ«s, pĂ«r “shkelje tĂ« barazisĂ« sĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« tendera ose ankande publike,” nĂ« bashkĂ«punim me zyrtarĂ« tĂ« tjerĂ«. Ajo Ă«shtĂ« zyrtarja mĂ« e lartĂ« nga rrethi i brendshĂ«m i RamĂ«s qĂ« pĂ«rballet me akuza.

Balluku u pezullua nga rolet e saj nĂ« kabinet dhe i ndalohet tĂ« largohet nga vendi. Ajo mohon çdo shkelje dhe e pĂ«rshkroi akuzĂ«n si “pĂ«rçarje, insinuata, gjysmĂ« tĂ« vĂ«rteta dhe gĂ«njeshtra.” Premtoi tĂ« bashkĂ«punojĂ« plotĂ«sisht me autoritetet. SPAK gjithashtu po heton pĂ«r pĂ«rfshirjen e saj nĂ« shtatĂ« procedura tĂ« tjera prokurimi publik qĂ« lidhen me projekte tĂ« mĂ«dha infrastrukturore nĂ« TiranĂ«.

Kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, gjithashtu bashkëpunëtor i ngushtë i Ramës, u arrestua më herët gjatë vitit për akuza korrupsioni, pastrim parash dhe fshehje pasurie.

Rama mirĂ«priti hetimet, por paralajmĂ«roi kundĂ«r “dĂ«nimeve nĂ« gjyqin e politikĂ«s ose mediave.” Ai kritikoi pezullimin e Ballukut si njĂ« “ndĂ«rhyrje tĂ« rĂ«ndĂ«â€ qĂ« pengon funksionimin e qeverisĂ«.

SPAK po heton gjithashtu Aeroportin Ndërkombëtar të Vlorës, një nga projektet kryesore infrastrukturore të Shqipërisë, duke u fokusuar në kontratën e koncesionit. Aeroporti duhej të ishte në funksion gjatë verës për të pritur një numër rekord turistësh, por ndërtimi është pezulluar. Aeroporti do të shërbejë gjithashtu për resortin luksoz të Kushner në ishullin Sazan. Zyrtarët shqiptarë thonë se projekti nuk do të pengohet nga hetimet.

“ShqipĂ«ria po bĂ«het mĂ« e njohur nĂ« botĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« investim,” tha Agron Shehaj, sipĂ«rmarrĂ«s dhe themelues i PartisĂ« MundĂ«sia. “E vetmja gjĂ« qĂ« na duhet Ă«shtĂ« transparenca. Kjo Ă«shtĂ« nĂ« interes tĂ« tĂ« gjithĂ«ve.”

Që nga rrëzimi i regjimit të diktatorit Enver Hoxha në fillim të viteve 1990, Shqipëria ka kaluar një bum të paprecedent në pasuri të paluajtshme, që shtrihet nga kryeqyteti deri në bregdet, duke ndryshuar imazhin e saj të izoluar dhe të pazhvilluar.

Megjithatë, ky bum, së bashku me trafikun e drogës, ka ushqyer korrupsionin. Rama arriti që vendi të dalë nga lista gri e Financial Action Task Force në 2023 pas përforcimit të rregullave kundër pastrimit të parave dhe përmirësimit të zbatimit të ligjit.

Konkurrenti kryesor i Ramës, Sali Berisha, i cili drejton Partinë Demokratike që nga 1990, është sanksionuar nga SHBA dhe MB për përfshirje në korrupsion dhe është gjithashtu nën hetim në vend. Ai mohon çdo shkelje.

Ishulli i Sazanit gjithashtu ka pasur probleme. Një numër i vogël ushtarësh ende jetojnë atje, duke ndjekur turistët që vizitojnë ndërtesat ushtarake të braktisura. Policia më herët gjatë vitit zbuloi mbi 3.000 litra karburant të dyshuar për përdorim në trafikun e drogës. Nuk ka pasur akuzime.

Sipas Adilit nga fondi shtetëror i pasurive të paluajtshme, projekti i Kushner është mundësia e Shqipërisë për të lënë pas të kaluarën dhe për të ecur përpara.

“NĂ«se ka sukses, do tĂ« hapĂ« rrugĂ«n pĂ«r investime tĂ« tjera ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« turizĂ«m, infrastrukturĂ« dhe hotelieri,” tha ai. “Do tĂ« pĂ«rmirĂ«sojĂ« reputacionin e vendit si destinacion investimesh.”/Bloomberg

The post Bloomberg: Projekti i Jared Kushner në Sazan përballë aferave të korrupsionit appeared first on Gazeta Si.

Dogana bllokon aktivitetin e Bankers. Kompania e çon në SPAK: Mijëra punonjës pa punë!

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
16 December 2025 at 10:23

Nga Gazeta ‘SI’ – Drejtoria e PĂ«rgjithshme e Doganave ka bllokuar aktivitetin e kompanisĂ« “Bankers Petroleum” pĂ«r shkak tĂ« gjobĂ«s 120 milionĂ« euro, tĂ« vendosur qĂ« prej 2019-s pĂ«r mospagimin e akcizĂ«sdhe ende nuk Ă«shtĂ« shlyer.

Ky vendim, sipas Bankers, është arbitrar që sjell pasoja të pariparueshme për kompaninë dhe menaxhimin e fushave naftëmbajtëse.

Lajmin e ka publikuar vetë kompania duke shpjeguar se për naftën që nxjerr kjo kompani nuk duhet paguar akcizë, pasi nuk ka konsum në territorin e Republikës së Shqipërisë dhe nuk përdoret për prodhimin e nxehtësisë apo energjisë, sipas kushteve të parashikuara në legjislacionin shqiptar që prej vitit 2012, në përputhje me Direktivat e BE-së.

Sipas Bankers,420 punonjës dhe rreth 5.000 punonjës të kompanive nënkontraktore, ofruesve të shërbimeve dhe partnerëve të biznesit, përfshirë edhe rreth 1.300 punonjës të kompanisë shtetërore të naftës Albpetrol sh.a., rrezikojnë të mbeten pa punë.

Më tej në deklaratë, kompania e nxjerrjes së naftës thotë se ka depozituar një kallëzim penal në SPAK, kundër vendimit dhe funksionarëve përgjegjës.

Gjoba 120 milionë euro mbi Bankers Petroleum u vendos në vitin 2019 nga dogana e Fierit pas një hetimi dyvjeçar të kryer nga Drejtoria e Përgjithshme e Doganave. Në vitin 2019, dogana e Fierit mbajti një akt konstatimi, ku theksonte se Bankers Petroleum nuk kishte paguar 30 milionë euro akcizë për holluesin. Mbi këtë detyrim inspektorët llogaritën dhe një gjobë në masën 90 milionë euro duke e çuar në total faturën 120 milionë euro.

Pjesë nga deklarata:

Dogana ka bllokuar infrastrukturën nxjerrëse të vendburimit të Patos-Marinzës, duke e çuar aktivitetin operativ të Kompanisë në kolaps të plotë. Preteksti i bllokimit është mos-pagesa e pretenduar e akcizës për holluesin e naftës, një produkt për të cilin, në fakt, nuk duhet paguar akcizë, pasi nuk ka konsum në territorin e Republikës së Shqipërisë dhe nuk përdoret për prodhimin e nxehtësisë apo energjisë, sipas kushteve të parashikuara në legjislacionin shqiptar që prej vitit 2012, në përputhje me Direktivat e BE-së.

Ky bllokim ka sjellë ndalimin e operacioneve të nxjerrjes së naftës, duke krijuar rrezik shumë të lartë për mbarëvajtjen e fushës naftëmbajtëse, si dhe duke rrezikuar jetën dhe pronën e banorëve të zonës.

Institucionet teknike shtetĂ«rore pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r hidrokarburet nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ« (Agjencia KombĂ«tare e Burimeve Natyrore – AKBN), pĂ«rmes njĂ« letre drejtuar DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Doganave dhe MinistrisĂ« sĂ« Financave, kanĂ« sqaruar se:

“Procesi i nxjerrjes sĂ« naftĂ«s nĂ« vendburim duhet tĂ« zhvillohet me rrjedhje tĂ« vazhdueshme dhe tĂ« pandĂ«rprerĂ« 24/7, pasi nĂ« tĂ« kundĂ«rt, nafta bruto e prodhuar nga ky vendburim, duke qenĂ« shumĂ« viskoze dhe e rĂ«ndĂ«, nĂ«se ftohet, ngurtĂ«sohet nĂ« tubacione dhe depozita, duke u bĂ«rĂ« e papĂ«rdorshme. PĂ«r informacion: nafta bruto lĂ«viz vetĂ«m nĂ« gjendje tĂ« ngrohtĂ«; nĂ«se ftohet, ngrin dhe nuk lĂ«viz mĂ«. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, mungesa e kapaciteteve depozituese pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« do tĂ« sjellĂ« domosdoshmĂ«risht ndĂ«rprerjen dhe ndaljen e vendburimit, sĂ« bashku me tĂ« gjitha pasojat e padĂ«shiruara qĂ« lidhen me to.”

Nëpërmjet një shkrese zyrtare, AKBN ka kërkuar ndërhyrjen e Ministrisë së Financave për të shmangur bllokimin e operacioneve të Kompanisë.

Ky bllokim i menjëhershëm i operacioneve sjell pasoja të pariparueshme për vazhdimësinë e menaxhimit të fushës naftëmbajtëse, pasi (përveç depozitave dhe tubacioneve) nëse ndalohet prodhimi i puseve të naftës, pjesa më e madhe e tyre nuk mund të rivihen më në punë, duke e dëmtuar në mënyrë të pakthyeshme këtë pasuri të popullit shqiptar. Theksojmë se dëmi ekonomik i shkaktohet shumë më tepër shtetit shqiptar sesa BPAL-së, i cili është vetëm operator i këtij vendburimi dhe jo pronar i tij, ndërkohë që impakti i përgjithshëm është edhe më i madh.

Shkaku i bllokimit të veprimtarisë së Kompanisë është taksimi me akcizë i holluesit, një çështje e diskutuar prej vitesh nga shteti shqiptar nëse Kompania duhet apo jo të paguajë akcizë për këtë produkt. Sqarojmë se holluesi është një lëndë e parë që përzihet me naftën e rëndë të Patos-Marinzës për të mundësuar nxjerrjen më të lehtë nga nëntoka dhe transportimin drejt rafinerive. Ky produkt injektohet në puse dhe nxirret i trupëzuar bashkë me naftën bruto nga nëntoka. Nëse kjo naftë do të konsumohej brenda vendit, do të ishte logjike të paguhej akciza për holluesin; por kjo naftë nuk konsumohet në vend, por eksportohet. Ky fakt certifikohet nga certifikime ndërkombëtare për çdo ngarkesë, të monitoruara 24 orë në ditë nga autoritetet shqiptare si Dogana Fier, AKBN, Albpetrol dhe ISHTI.

The post Dogana bllokon aktivitetin e Bankers. Kompania e çon në SPAK: Mijëra punonjës pa punë! appeared first on Gazeta Si.

Thirrje bizneseve, AKK: Të ndalohet çdo rritje e pajustifikuar e çmimeve gjatë festave të fundvitit

✇Telegrafi
By: Elfije Boletini
16 December 2025 at 12:00


Autoriteti Kosovar i Konkurrencës ka bërë thirrje që të respektohet Ligji për Mbrojtjen e Konkurrencës dhe të ndalohet çdo rritje e pajustifikuar e çmimeve gjatë festave të fundvitit.

Sipas një njoftimi në rrjetin social në Facebook bëhet e ditur se me afrimin e festave të fundvitit dhe rritjen e kërkesës për produkte dhe shërbime, Autoriteti i Konkurrencës u bën apel të gjitha bizneseve dhe operatorëve ekonomikë që të përmbahen nga çdo rritje e pajustifikuar e çmimeve, në kundërshtim me Ligjin për Mbrojtjen e Konkurrencës.

“RikujtojmĂ« se çdo marrĂ«veshje, bashkĂ«rendim apo veprim i njĂ«anshĂ«m ndĂ«rmjet bizneseve qĂ« ka pĂ«r qĂ«llim ose efekt rritjen artificiale tĂ« çmimeve, ndarjen e tregut, kufizimin e konkurrencĂ«s apo abuzimin me pozitĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t dominuese, pĂ«rbĂ«n shkelje tĂ« rĂ«ndĂ« tĂ« Ligjit pĂ«r Mbrojtjen e KonkurrencĂ«s dhe Ă«shtĂ« subjekt i sanksioneve ligjore. Festat e fundvitit nuk duhet dhe nuk do tĂ« shfrytĂ«zohen pĂ«r abuzim me konsumatorĂ«t, pĂ«r rritje tĂ« koordinuara tĂ« çmimeve apo pĂ«r praktika qĂ« cenojnĂ« konkurrencĂ«n e lirĂ« dhe tĂ« ndershme nĂ« treg”, thuhet nĂ« njoftim.

Po ashtu në njoftim thuhet se çmimet duhet të reflektojnë kushtet reale të tregut dhe jo marrëveshje të ndaluara, sjellje spekulative apo shfrytëzim të pozitës së përbashkët në treg.

“NĂ« pĂ«rputhje me Ligjin pĂ«r Mbrojtjen e KonkurrencĂ«s, Autoriteti ka kompetencĂ« tĂ« inicjojĂ« dhe zhvillojĂ« hetime pĂ«r shkelje tĂ« konkurrencĂ«s deri nĂ« pesĂ« (5) vite mbrapa, pĂ«rfshirĂ« edhe periudhĂ«n e festave tĂ« fundvitit. QĂ« nga fillimi i muajit Dhjetor dhe deri nĂ« fund tĂ« kĂ«tij muaji, tĂ« gjithĂ« inspektorĂ«t e Autoritetit tĂ« KonkurrencĂ«s do tĂ« jenĂ« çdo ditĂ« nĂ« terren nĂ« çdo qytet tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, duke monitoruar me kujdes dhe nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« vazhdueshme lĂ«vizjet dhe rritjet e çmimeve nĂ« treg”.

AKK-ja u ka bërë thirrje bizneseve që:

1. Të veprojnë në përputhje të plotë me Ligjin për Mbrojtjen e Konkurrencës;

2. Të shmangin çdo formë të bashkërendimit të çmimeve apo sjelljeve të koordinuara;

3. Të mos abuzojnë me pozitën e përbashkët ose fuqinë e tyre në treg;

4. Të tregojnë përgjegjësi ndaj qytetarëve dhe konsumatorëve, veçanërisht në këtë periudhë festive.

“NjĂ«kohĂ«sisht i inkurajomĂ« konsumatorĂ«t tĂ« raportojnĂ« çdo dyshim pĂ«r rritje tĂ« pajustifikuar ose tĂ« koordinuar tĂ« çmimeve, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« Autoriteti tĂ« ndĂ«rmarrĂ« veprimet e nevojshme ligjore. Dyshimet e tilla mund tĂ« dĂ«rgohen edhe pĂ«rmes emailit zyrtar: info.konkurrenca@rks-gov.net. Respektimi i ligjit dhe i konkurrencĂ«s sĂ« lirĂ« Ă«shtĂ« detyrim ligjor dhe interes i pĂ«rgjithshĂ«m pĂ«r biznese, konsumatorĂ« dhe ekonominĂ« e vendit”.

Gjysma e bizneseve nĂ« ShqipĂ«ri japin rryshfet nĂ« administratĂ« ‘pĂ«r tĂ« mbaruar punë’

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
15 December 2025 at 14:47

Nga Gazeta ‘SI’ – Gjysma e bizneseve nĂ« ShqipĂ«ri, 50%, pranojnĂ« se Ă«shtĂ« praktikĂ« e zakonshme tĂ« kryhen pagesa joligjore, ose rryshfet, ndaj administratĂ«s publike pĂ«r tĂ« “mbaruar punĂ«â€.

Ky tregues ka shënuar një rritje prej rreth 10 pikësh përqindje krahasuar me një vit më parë, duke treguar se problemet e korrupsionit mbeten të pranishme dhe të qëndrueshme në vend.

Sipas të dhënave të Barometrit të Ballkanit, 57% e të anketuarve lidhin këto pagesa me inspektimet shëndetësore, higjienike ose të sigurisë, ndërsa 52% e përmendin rryshfetin ndaj administratës tatimore. Një pjesë e konsiderueshme, 42%, e lidhin rryshfetin me mundësinë për të fituar kontrata publike. Këto shifra tregojnë se korrupsioni përfshin fusha të ndryshme të administratës dhe ndikon drejtpërdrejt në bizneset e përditshme.

Gjetjet tregojnë se korrupsioni i administratës shtetërore nga sektori privat është një problem i pranishëm në të gjithë Ballkanin Perëndimor. Megjithatë, Shqipëria dhe Mali i Zi kryesojnë listën e vendeve me përqindjet më të larta të bizneseve që kryejnë pagesa joligjore.

Në të gjithë rajonin, 46% e të anketuarve besojnë se bizneset e ngjashme me të tyre kryejnë këtë lloj pagesash të paktën një herë në vit gjatë inspektimeve nga qeveria. Kjo tregon se problemi është i përhapur dhe kërkon reforma të vazhdueshme.

The post Gjysma e bizneseve nĂ« ShqipĂ«ri japin rryshfet nĂ« administratĂ« ‘pĂ«r tĂ« mbaruar punë’ appeared first on Gazeta Si.

Paqe pa konsensus

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
15 December 2025 at 08:13

Miratohet Paqja Fiskale, pavarësisht kundërshtimeve nga BE, FMN dhe AmCham
 
Kuvendi i ShqipĂ«risĂ« miratoi projektligjin “PĂ«r marrĂ«veshjen e Paqes Fiskale”, njĂ« nismĂ« qĂ« ka ngjallur debate tĂ« forta brenda dhe jashtĂ« vendit.
Pavarësisht kundërshtimeve të shprehura nga Bashkimi Europian (BE), Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) dhe Dhoma Amerikane e Tregtisë (AmCham), projektligji mori mbështetjen ...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Paqe pa konsensus appeared first on Revista Monitor.

Barometri 2025, 50% e bizneseve japin ryshfet në administratë, tendenca në rritje të fortë

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
15 December 2025 at 00:03

Ryshfeti që bizneset paguajnë ndaj administratës publike është rritur ndjeshëm gjatë vitit 2025 sipas të dhënave të fundit nga Barometri i Ballkanit, të cilat tregojnë përkeqësim të perceptimit të bizneseve në Shqipëri lidhur me pagesat e parregullta, pavarësisht se pjesa më e madhe e shërbimeve po kalon online.

NĂ« vitin 2024, rreth 41% e bizneseve shqiptare shpreheshin se “priren tĂ« pajtohen” ose ishin “plotĂ«sisht dakord” me pohimin se Ă«shtĂ« e zakonshme tĂ« paguhen pagesa apo dhurata shtesĂ« pĂ«r tĂ« mbaruar punĂ«t me zyrtarĂ«t. NĂ« vitin 2025, kjo pĂ«rqindje shkon nĂ« 50%, me rritje 9 pikĂ« pĂ«rqindje brenda vetĂ«m njĂ« viti tĂ« bizneseve qĂ« e konsiderojnĂ« ryshfetin si praktikĂ« tĂ« zakonshme.

NĂ« vitin 2024, njĂ« pjesĂ« mĂ« e madhe e bizneseve shprehnin hapur “jo-dakord” me kĂ«tĂ« pohim, ndĂ«rsa nĂ« 2025 pesha e atyre qĂ« “nuk janĂ« aspak dakord” apo qĂ« “kanĂ« tendencĂ« tĂ« mos jenĂ« dakord” bie, duke treguar se rezistenca ndaj normalizimit tĂ« ryshfetit po dobĂ«sohet. ( shiko grafikun e mĂ«poshtĂ«m).

Anketa e Barometrit 2025 tregon se klima e perceptuar e korrupsionit në marrëdhëniet mes biznesit dhe administratës në Shqipëri është përkeqësuar, pasi gjithnjë e më shumë biznese që e shohin pagesën e ryshfetit si pjesë të zakonshme të funksionimit të sistemit.

NĂ« krahasim me rajonin, ShqipĂ«ria shfaq njĂ« pĂ«rkeqĂ«sim mĂ« tĂ« theksuar tĂ« ryshfetit nga 2024 nĂ« 2025. NĂ« nivel rajonal, pĂ«rqindja e bizneseve qĂ« “priren tĂ« pajtohen” ose janĂ« “plotĂ«sisht dakord” se ryshfeti Ă«shtĂ« i zakonshĂ«m rritet nga rreth 41% nĂ« vitin 2024 nĂ« 47% nĂ« 2025, pra njĂ« rritje prej afĂ«rsisht 6 pikĂ« pĂ«rqindje. NĂ« ShqipĂ«ri, kjo rritje Ă«shtĂ« mĂ« e fortĂ« me 9 pikĂ« pĂ«rqindje.

Bosnja kryeson Rajonin me 67 % të bizneseve që perceptojnë ryshfetin si mekanizëm në punët me administratën, pastaj Mali zi me 59 % dhe Shqipëria me 50%. Nivelin më i ulët perceptohet në Serbi me 30%.

Ndryshe nga rajoni, ku rritja e perceptimit të ryshfetit shoqërohet me një shpërndarje më të balancuar të qëndrimeve, në Shqipëri vihet re një zhvendosje më e fortë drejt pranimit të kësaj praktike.

Rritja më e fortë e perceptimit për ryshfetin në Shqipëri po shkaktohet edhe barra administrative dhe paqartësia rregullatore. Procedurat e gjata, ndryshimet e shpeshta ligjore dhe interpretimi i pa-unifikuar i rregullave krijojnë hapësirë për negocim informal, ku pagesat e parregullta shihen si mënyrë për të përshpejtuar apo siguruar zgjidhje.

Bizneset që operojnë në mënyrë formale shpesh ndihen më të ekspozuara ndaj inspektimeve dhe gjobave, ndërsa informaliteti tolerohet në mënyrë selektive./B.Hoxha

 

The post Barometri 2025, 50% e bizneseve japin ryshfet në administratë, tendenca në rritje të fortë appeared first on Revista Monitor.

Paqja që nuk po sjell paqtim

✇BoldNews
By: Ela
13 December 2025 at 22:17

Qeveria i ka vĂ«nĂ« vetes njĂ« objektiv ambicioz: tĂ« “pajtohet” me biznesin. Dhe kĂ«tĂ« pajtim kĂ«rkon ta arrijĂ« pĂ«rmes njĂ« nisme tĂ« re qĂ« e ka quajtur Paqja Fiskale, nĂ« formĂ«n e njĂ« lloj marrĂ«veshjeje tĂ« madhe kombĂ«tare ku, sipas narrativĂ«s zyrtare, bizneset do tĂ« çlirohen nga ngarkesat e sĂ« kaluarĂ«s, duke nisur njĂ« kapitull [
]

The post Paqja që nuk po sjell paqtim appeared first on BoldNews.al.

Europa tĂ« bĂ«het gati pĂ«r shpĂ«rthimin e ‘flluskĂ«s’ sĂ« InteligjencĂ«s Artificiale

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
12 December 2025 at 13:45

NjĂ« nga mĂ«simet kryesore tĂ« strategjisĂ« sĂ« re tĂ« sigurisĂ« kombĂ«tare tĂ« SHBA-sĂ« Ă«shtĂ« se sa shumĂ« Uashingtoni i trembet njĂ« BE-je tĂ« fortĂ« – si treg i vetĂ«m, si bllok demokratik dhe, mbi tĂ« gjitha, si rregullator teknologjik. NdĂ«rkohĂ«, europianĂ«t dĂ«gjojnĂ« shpesh nga amerikanĂ«t se po humbasin garĂ«n e inteligjencĂ«s artificiale. Modeli i “hyperscale” (teknologjia nĂ« shkallĂ« gjigande) paraqitet si rruga e shenjtĂ« drejt suksesit, dhe Europa thjesht nuk paska burime pĂ«r tĂ« konkurruar.

Por flluska e platformave të AI-së, e dominuar nga SHBA dhe e bazuar në modele tepër të kushtueshme, nuk mund të zgjasë pafund. Një korrigjim tregu do të zhvendosë vëmendjen drejt modeleve alternative. Kjo, nga ana tjetër, do të hapë mundësi të reja për Europën, e cila ka përparësi në AI-nw e aplikuar dhe potencialin për të ndërtuar kapitalin më të besueshëm të AI-së në botë.

Një prodhues gjerman makinash nuk ka nevojë për një chatbot interneti. Ai përfiton nga sisteme AI të trajnuara me të dhëna inxhinierike me cilësi të lartë për të optimizuar proceset e prodhimit, për të parashikuar nevojat e mirëmbajtjes ose për të thjeshtuar raportimet e sigurisë. Një spital holandez ka nevojë për mjete diagnostikuese që plotësojnë standardet mjekësore, jo sisteme të përgjithshme që mund të prodhojnë keqinformim mjekësor. Dhe një bankë franceze ka nevojë për Inteligjencw që i rrit efikasitetin, ndërsa ndjek rigorozisht rregulloret e shërbimeve financiare.

Ndërkohë që kompanitë mbështeten gjithnjë e më shumë te kodi i gjeneruar nga Inteligjenca Artificiale, cenueshmëritë në software-e shumëfishohen nëse mungojnë standardet e sigurisë.

Rob Joyce, ish-drejtor i sigurisĂ« kibernetike nĂ« NSA, ka paralajmĂ«ruar pĂ«r “zjarre tĂ« mĂ«dhenj digjitalĂ« qĂ« djegin gjithçka”. Jen Easterly, ish-drejtore e AgjencisĂ« sĂ« SigurisĂ« Kibernetike dhe InfrastrukturĂ«s sĂ« SHBA-sĂ«, imagjinon njĂ« botĂ« ku parimet “secure by design” dhe inxhinieria e “zero trust” e bĂ«jnĂ« industrinĂ« e sigurisĂ« kibernetike pothuajse tĂ« panevojshme. Kur pĂ«rdoret mirĂ«, AI mund tĂ« rrisĂ« ndjeshĂ«m sigurinĂ« dhe qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ«. Europa duhet tĂ« fokusohet te ndĂ«rtimi i sigurisĂ« qĂ« nĂ« themele, nĂ« vend qĂ« tĂ« arnojĂ« dobĂ«sitĂ« pas implementimit.

Në vend që 27 shtetet anëtare të ndjekin objektiva të ndryshme për interesa të veçanta, BE ka nevojë për qendra të specializuara dhe zhvillim strategjik të ekosistemeve që lidhin universitetet, startup-et dhe investitorët. Infrastruktura digjitale e qeverisë së Estonisë tregon se si vendet e vogla mund të marrin rol udhëheqës. Ekspertiza gjermane në robotikë dhe automatizim industrial është ndër më të mirat në botë. Institucionet franceze prodhojnë kërkim në vijën e parë të AI-së. Europa duhet të thellojë këto qendra ekselence dhe të kuptojë levën e fuqishme që i japin pikat e saj të forta.

 Përveç zbatimit të ligjeve të veta, BE duhet të përshpejtojë unionin e tregjeve të kapitalit, të rrisë financimin e kërkimit shkencor dhe të thjeshtojë proceset e vizave për talentet teknologjike. Përballë armiqësisë së SHBA-së, BE duhet të jetë e gatshme të luajë politikën e fuqisë, të tregojë lidershipin eropian në AI.

“Fabrikat AI” pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« demokratizuar aksesin duke ofruar tĂ« dhĂ«na dhe infrastrukturĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t llogaritĂ«se pĂ«r kĂ«rkimin dhe zhvillimin. Por nevojitet shumĂ« mĂ« tepĂ«r kapacitet sovran i llogaritjes dhe infrastrukturĂ« e AI-sĂ«. Burimet e pĂ«rbashkĂ«ta mund tĂ« mbĂ«shtesin qendrat e tĂ« dhĂ«nave pĂ«r kĂ«rkime, sisteme AI pĂ«r arsim dhe mjete pĂ«r pjesĂ«marrje demokratike nĂ« shĂ«rbim tĂ« interesit publik. TĂ« kesh kapacitetin tĂ«nd e bĂ«n BE-nĂ« mĂ« pak tĂ« cenueshme edhe ndaj tronditjeve gjeopolitike.

Teknologjia duhet të jetë pjesë qendrore e planeve për shkëputjen e Europës nga varësia e tepruar ndaj SHBA-së në tregti, financa dhe mbrojtje. Ndërsa BE debaton se çfarë duhet të bëjë për platformat e AI-së, ato platforma tashmë janë të integruara në infrastrukturën kritike, shërbimet e qeverisë dhe mbrojtjen. Kjo do të thotë transferim i mëtejshëm njohurish, burimesh dhe sovraniteti.

Por kur flluska e AI-së të shpërthejë, vlerësimet do të rikalibrohen. Talenti do të bëhet i disponueshëm. Klientët do të pyesin nëse vërtet kanë nevojë për sistemet më të shtrenjta, më të rrezikshme dhe më pak transparente. Strategjia e sigurisë kombëtare të SHBA-së ka zbuluar pa dashje se administrata Trump i sheh më qartë pikat e forta të BE-së sesa vetë europianët.

Modeli amerikan i hyperscale nuk është i pashmangshëm. Ai ka dalë nga një kulturë korporative e tolerancës së lartë ndaj rrezikut, rregullimit minimal, shpërfilljes së dëmeve mjedisore dhe përparësimit të rritjes mbi çdo vlerë tjetër. BE duhet të ketë besim të bëjë zgjedhje të ndryshme, në favor të besimit, sigurisë, ekselencës sektoriale dhe llogaridhënies demokratike. Ajo duhet të dyfishojë përpjekjet për të zhvilluar një alternativë përpara se shtresa tjetër e varësive të ngulitet.

Pyetja nuk është nëse do të shpërthejë flluska e AI-së, por nëse Europa do ta shfrytëzojë momentin kur kjo të ndodhë.

Shkruar nga Marietje Schaake pĂ«r “Financial Times”, bashkĂ«punĂ«tore nĂ« Institutin pĂ«r InteligjencĂ« Artificiale te Njeriu nĂ« Universitetin Stanford.

The post Europa tĂ« bĂ«het gati pĂ«r shpĂ«rthimin e ‘flluskĂ«s’ sĂ« InteligjencĂ«s Artificiale appeared first on Gazeta Si.

Bitcoin vazhdon të humbasë vlerën, pse po ndodhë kjo?

✇Sinjali
By: Nora Kelmendi
11 December 2025 at 19:15

Bitcoin po vazhdon të humbasë vlerë, edhe pse Rezerva Federale e SHBA-së (Fed) ka ulur normat e interesit me 0.25 për qind.

Ekspertët e tregjeve shpjegojnë se kjo është një lëvizje e pritshme: tregjet tashmë kishin përfshirë këtë ulje në çmim, dhe kur vendimi u bë real, investitorët shisnin pozicionet e tyre, raporton decrypt, përcjellë Sinjali.

“Ky Ă«shtĂ« njĂ« shembull tipik i ‘shitjes sĂ« lajmit’ – kur diçka pritet, çmimi mund tĂ« bjerĂ« kur ajo ndodh”, thonĂ« analistĂ«t.

Edhe pse ulja e normave zakonisht nxit huamarrjen dhe mbështet asetet me risk, Bitcoin ka rënë nën nivelin e 90200 dollarëve.

Faktorët që ndikojnë përfshijnë pritshmëritë e reduktuara për ulje të mëtejshme të normave në vitin 2026, si dhe pasiguri politike dhe ekonomike, si zgjedhjet presidenciale dhe rritja e shpenzimeve për teknologji që mund të ngrejë inflacionin, transmeton Sinjali.

Analistët paralajmërojnë se, përkundër vendimeve monetare stimuluese, Bitcoin mbetet i ndikuar nga faktorë afatgjatë që mund të frenojnë rritjen e tij.

Sinjali – aty ku e vĂ«rteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Bitcoin vazhdon të humbasë vlerën, pse po ndodhë kjo? appeared first on Sinjali.

Dhoma Amerikane e TregtisĂ«: ‘Paqja fiskale’, hapĂ«sirĂ« pĂ«r tĂ« pastruar paratĂ«!

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini
11 December 2025 at 11:49

Nga Gazeta ‘SI’ – Dhoma Amerikane e TregtisĂ« nĂ« ShqipĂ«ri ka shprehur kritika pĂ«r paketĂ«n e re fiskale tĂ« qeverisĂ«, pak orĂ« para se ajo tĂ« miratohet nĂ« Kuvend.

NĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r mediat, AmCham shpreh shqetĂ«simin se “paqja” e qeverisĂ« me bzineset lĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r tĂ« pastruar para qĂ« mund tĂ« kenĂ« burimin nga krimi apo aktivitete ilegale.

“MospĂ«rfshirja e mekanizmave tĂ« fortĂ« tĂ« kontrollit nĂ« pĂ«rputhje me legjislacionin kundĂ«r pastrimit tĂ« parave dhe pĂ«rjashtimi i audituesve nga pĂ«rgjegjĂ«sitĂ« pĂ«r diferencat e krijuara e shtojnĂ« rrezikun qĂ« kjo nismĂ« tĂ« perceptohet si njĂ« formĂ« e tĂ«rthortĂ« e amnistisĂ« fiskale. NjĂ« zhvillim i tillĂ« cĂ«non besimin e tatimpaguesve nĂ« sistemin fiskal dhe dĂ«mton reputacionin ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« vendit, veçanĂ«risht nĂ« kuadĂ«r tĂ« vlerĂ«simeve nga BE dhe Moneyval”, shprehet AmCham, lidhur me nismĂ«n qĂ« lejon bizneset tĂ« korrigjojnĂ« pasqyrat e shkuara financiare, pa penalitet.

Po ashut, Dhoma Amerikane argumenton se projektligji dobëson aftësinë e administratës tatimore për të identifikuar shmangiet dhe krijon një terren të favorshëm për abuzime.

Projektligji nuk ofron kritere të qarta dhe objektive për përzgjedhjen e tatimpaguesve që mund të përfitojnë nga marrëveshja e paqes fiskale (siç mund të ishin vlerësimi i riskut tatimor, performanca historike e deklarimeve etj., për të shmangur përfshirjen e tatimpaguesve, të cilët në mënyrë të përsëritur kanë shmangur taksat).

Lidhur me mundësinë që qeveria i jep bizneseve për të zgjeruar bazën tatimore me një shtesë tatimi 5%, AmCham thotë se nuk ka asnjë logjikë ekonomike dhe mund të reduktojë të ardhurat për buxhetin e shtetti.

“Projektligji nuk shoqĂ«rohet me aktet nĂ«nligjore qĂ« do tĂ« mundĂ«sonin zbatimin e tij, ndĂ«rkohĂ« qĂ« parashikohet qĂ« kĂ«to akte tĂ« miratohen tre muaj pas hyrjes nĂ« fuqi tĂ« ligjit – njĂ« afat qĂ« krijon pasiguri tĂ« lartĂ« ligjore dhe operacionale.Projektligji dĂ«rgon njĂ« mesazh tĂ« gabuar pĂ«r komunitetin e biznesit, duke krijuar perceptimin se pĂ«rputhshmĂ«ria vullnetare me ligjet tatimore nuk shpĂ«rblehet, ndĂ«rsa shmangiet tatimore mund tĂ« pĂ«rfitojnĂ« nga mekanizma tĂ« pĂ«rkohshĂ«m amnistie. Studimet ndĂ«rkombĂ«tare kanĂ« treguar qartĂ« se skemat e tilla dĂ«mtojnĂ« rĂ«ndĂ« kulturĂ«n e pĂ«rputhshmĂ«risĂ« tatimore nĂ« periudhĂ«n afatgjatĂ«â€, thuhet nĂ« deklaratĂ«.

AmCham po ashtu shpreh shqetësim për mungesën e transparencës dhe konsultimit të gjerë publik gjatë hartimit të këtij projektligji (dhe nismave të tjera të paketës fiskale 2026).

The post Dhoma Amerikane e TregtisĂ«: ‘Paqja fiskale’, hapĂ«sirĂ« pĂ«r tĂ« pastruar paratĂ«! appeared first on Gazeta Si.

Mbi 1500 biznese të reja të regjistruara në nëntor

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Arlinda Gjonaj
10 December 2025 at 15:38

TIRANË, 10 nĂ«ntor/ATSH/ Qendra KombĂ«tare e Biznesit (QKB) bĂ«n tĂ« ditur se gjatĂ« muajit shtator janĂ« regjistruar mbi 1538 biznese tĂ« reja nĂ« tregun shqiptar. Gjithashtu, nĂ« nĂ«ntor pranĂ« QKB-sĂ« janĂ« kryer 10502 aplikime, janĂ« lĂ«shuar 168 licenca tĂ« reja dhe 12 leje pĂ«r aktivitetet ekonomike.

Gjatë periudhës janar-nëntor janë regjistruar gati 21 mijë subjekte të reja, duke treguar një besim në rritje të qytetarëve dhe investitorëve në klimën ekonomike të vendit, si dhe efektivitetin e reformave që kanë synuar thjeshtimin e procedurave të regjistrimit të bizneseve.

Në fund të vitit 2024, numri i njësive ligjore aktive në vend arriti në 237 881, duke shënuar një rritje krahasuar me 226 778 një vit më parë. Shpërndarja e këtyre ndërmarrjeve mbetet kryesisht e përqendruar në qarqet më të zhvilluara, ku Tirana, Durrësi, Elbasani dhe Vlora përbëjnë mbi 66% të bizneseve aktive. Tirana vijon të kryesojë me gjithsej 63 212 ndërmarrje aktive.

Struktura e sipërmarrjeve shqiptare dominohet nga sektori i shërbimeve, i cili përfaqëson 86% të totalit të ndërmarrjeve dhe gjeneron 67,1% të xhiros vjetore. Brenda këtij sektori, tregtia është një prej hallkave kryesore të punësimit, duke përfshirë 19,5% të forcës punëtore. Ndërkohë, sektori prodhues, ndonëse përbën vetëm 14% të bizneseve, ka një rol të rëndësishëm në ekonomi, duke kontribuar me 32,9% të xhiros dhe duke punësuar 17,3% të të punësuarve.

Profili i sipërmarrjes shqiptare dominohet nga ndërmarrjet e vogla, ku 85,8% janë mikrobiznese me nga një deri në katër të punësuar. Edhe pse të vogla, këto struktura kontribuojnë në dinamizmin e ekonomisë vendase, duke përfshirë 22,6% të punësimit dhe realizuar 18,7% të xhiros vjetore.

/r.e/a.f/

The post Mbi 1500 biznese të reja të regjistruara në nëntor appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Kriza pa kthesë e fasonit  

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
6 December 2025 at 22:10

RĂ«nia e vazhdueshme e Euros, rritja e mĂ«tejshme e pagĂ«s minimale, rĂ«nia e kĂ«rkesĂ«s nga jashtĂ« bashkĂ« me kostot qĂ« sjell anĂ«tarĂ«simi nĂ« BE do tĂ« pĂ«rgjysmojnĂ« sektorin e prodhimit tĂ« veshjeve dhe kĂ«pucĂ«ve nĂ« tre apo katĂ«r vitet nĂ« vijim. Prodhuesit pohojnĂ« se mbijetesa do tĂ« jetĂ« e mundur vetĂ«m pĂ«r prodhuesit e mĂ«dhenj qĂ« do tĂ« investojnĂ« nĂ« dixhitalizim, cikĂ«l tĂ« mbyllur dhe produktivitet. Si po shuhet njĂ« nga sektorĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« eksportit dhe punĂ«simit me pagĂ«. Moda nga aplikacionet kineze “Temu” dhe “Shein” po vĂ« nĂ« vĂ«shtirĂ«si prodhuesit europianĂ« dhe pĂ«r rrjedhojĂ«, edhe ata shqiptarĂ«. Shanset dhe mundĂ«sitĂ« pĂ«r tĂ« mbijetuar.

 

Blerina Hoxha

Industria e veshjeve dhe këpucëve në vendin tonë pritet të përgjysmohet në numër në periudhën afatmesme për një sërë arsyesh që lidhen me rënien e kërkesës dhe ridimensionimin e tregtisë online në aplikacionet kineze.

Në anën tjetër, rritja e kostove të brendshme nga mungesa e punonjësve, paga minimale dhe anëtarësimi në BE pritet të përforcojnë krizën në sektor.

Eksportet fason shënuan rënie vjetore me 1% në 8-mujorin 2025, me reduktim për të tretin vit radhazi. Në krahasim me vitin 2023, eksportet në vlerë janë ulur me një të katërtën (25%).

Gjithsesi, ato janĂ« ende grupi mĂ« i madh i eksporteve “Made in Albania”, ndonĂ«se me rĂ«nie tĂ« peshĂ«s. NĂ« 8-mujorin 2025, shitjet e veshjeve dhe kĂ«pucĂ«ve jashtĂ« vendit ishin 69.4 miliardĂ« lekĂ« dhe zunĂ« 26.3% tĂ« totalit, nga 27.5% me 2024.

 

Burimi: INSTAT

 

NĂ« vitin 2023, mĂ« shumĂ« se 48.4 mijĂ« persona ishin tĂ« punĂ«suar nĂ« fabrika, tĂ« cilĂ«t kontribuojnĂ« me 6.61% tĂ« punĂ«simit total me pagĂ«. Industria e tekstileve dhe kĂ«pucĂ«ve ka shkurtuar rreth 8% tĂ« punonjĂ«sve ndĂ«rmjet tremujorit tĂ« dytĂ« 2024 dhe atij 2025, ndĂ«rsa nĂ« krahasim me 2023, industritĂ« kanĂ« “humbur” gati njĂ« tĂ« pestĂ«n e fuqisĂ« punĂ«tore, referojnĂ« tĂ« dhĂ«nat zyrtare tĂ« INSTAT.

Florian Zekja, biznesmen me përvojë në prodhimin e veshjeve për eksport, rendit katër arsye që po thellojnë krizën. Së pari, rënia e vazhdueshme e euros po e nxjerr Shqipërinë jashtë tregut rajonal, teksa është e pamundur të rriten çmimet kundrejt një monedhe që zhvlerësohet pa limit.

Së dyti, kriza europiane si pasojë edhe e taksave të Trump ka sjellë pasiguri në Europë, aq sa Gjermania diskuton recesionin. Kjo reflektohet në prodhimet e veshjeve dhe këpucëve të punës, në të cilat ka më pak shitje.

Së treti, rritja e kostove të të gjithë zërave që ndikojnë në menaxhimin e sektorit, siç janë transporti, rritja e qirave të objekteve, pagave etj., e bën të vështirë menaxhimin e ndërmarrjeve tona.

Së katërti, situata gjeopolitike ndikon në sektorin e modës, gjë që reflektohet në shitjet e koleksioneve të stinës pasardhëse.

Z. Zekja shtoi njĂ« sĂ«rĂ« kostosh tĂ« reja qĂ« do tĂ« jenĂ« tĂ« papĂ«rballueshme pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« madhe tĂ« fabrikave nĂ«se vendi anĂ«tarĂ«sohet nĂ« BE. “VetĂ«m njĂ« certifikatĂ« pĂ«r standardet mĂ« kushton 20 mijĂ« euro. Por janĂ« disa tĂ« tilla”, – thotĂ« z. Zekja, i cili, duke renditur arsyet, parashikon njĂ« tkurrje tĂ« fortĂ« tĂ« sektorit nĂ« vitin nĂ« vijim.

Edvin Prençe, i cili operon nĂ« sektorin e kĂ«pucĂ«ve, thotĂ« se tani Ă«shtĂ« momenti qĂ« sektori tĂ« ristrukturohet dhe jo tĂ« braktiset. “Ka njĂ« tendencĂ« pĂ«r kalimin nga modeli klasik ‘cut-make-trim’ (puna me porosi) drejt bashkĂ«prodhimit dhe produkteve me markĂ« shqiptare.

QĂ«llimi Ă«shtĂ« tĂ« shtojmĂ« vlerĂ«n e shtuar nĂ« vend, pĂ«rmes dizajnit, inovacionit dhe teknologjisĂ«. Gjithashtu, shumĂ« kompani po investojnĂ« nĂ« dixhitalizim dhe automatizim pĂ«r tĂ« rritur efikasitetin”, tha z. Prençe.

Por ky do të jetë një hap i vështirë, pasi ka mungesë të theksuar likuiditeti dhe bizneset, të vetme, janë të pafuqishme ta realizojnë. Ndaj nevojitet koordinimi me qeverinë për të shpëtuar këtë sektor historik dhe të rëndësishëm në punësim dhe eksport, tha ai.

 

 

“Temu” dhe “Shein” tronditin prodhuesit nĂ« EuropĂ« dhe ShqipĂ«ri

GjatĂ« viteve tĂ« fundit, prania e platformave si “Shein” dhe “Temu” ka sjellĂ« tronditje tĂ« madhe nĂ« industrinĂ« europiane tĂ« tekstileve, veshjeve dhe kĂ«pucĂ«ve.

Të dyja kompanitë kineze kanë ndryshuar mënyrën se si konsumatorët blejnë dhe perceptojnë modën, duke ofruar një kombinim të çmimeve jashtëzakonisht të ulëta, ofertave të përditësuara me mijëra produkte të reja çdo ditë dhe një model biznesi që mbështetet pothuajse tërësisht në shitjet online.

“Shein” ka fituar 15 milionĂ« pĂ«rdorues tĂ« rinj nĂ« EuropĂ« midis shkurtit dhe korrikut 2025, numri mesatar i pĂ«rdoruesve mujorĂ« nĂ« BE ishte rreth 145.7 milionĂ« nĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ«, njĂ« rritje 11.6% nga periudha paraprake, sipas tĂ« dhĂ«nave nga “ecommercenews.eu”.

“Temu” gjithashtu po rritet shpejt. NĂ« tĂ« njĂ«jtin raport thuhet se numri i pĂ«rdoruesve tĂ« “Temu” nĂ« BE ishte rreth 115.7 milionĂ« nĂ« muaj nĂ« janar–korrik 2025, me rritje vjetore 12.5%.

NĂ« vitin 2023, “Shein” dhe “Temu” realizuan njĂ« total shitjesh prej mĂ« shumĂ« se 17 miliardĂ« eurosh nĂ« EuropĂ«, duke zĂ«nĂ« tĂ« dyja sĂ« bashku vendin e dytĂ« pas “Amazon” pĂ«r vlerĂ«n e tregtisĂ« online. Kjo pĂ«rbĂ«n rreth 10% tĂ« vlerĂ«s vjetore 170 miliardĂ« dollarĂ«sh qĂ« realizon industria e prodhimit tĂ« veshjeve dhe tekstilit, e cila gjithashtu punĂ«son rreth 1.3 milionĂ« njerĂ«z.

Kjo qasje ka ushtruar presion të fortë mbi prodhuesit dhe tregtarët europianë, të cilët përballen me kosto më të larta pune, energjie dhe rregullash mjedisore.

NdĂ«rkohĂ« qĂ« “Shein” dhe “Temu” operojnĂ« me njĂ« ritĂ«m tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m furnizimi dhe shpĂ«rndarjeje, prodhuesit europianĂ« nuk arrijnĂ« tĂ« konkurrojnĂ« nĂ« çmim apo shpejtĂ«si, pavarĂ«sisht pĂ«rpjekjeve pĂ«r tĂ« ruajtur standardet e cilĂ«sisĂ« dhe etikĂ«s nĂ« prodhim.

Për më tepër, hyrja masive e produkteve të lira nga këto platforma ka ulur kërkesën për veshje të prodhuara në Europë, duke ndikuar në mënyrë të drejtpërdrejtë mbi fabrikat lokale, sidomos në vende si Italia, Portugalia, Spanja, Rumania dhe Shqipëria, ku industria e modës ka pasur historikisht një bazë të fortë prodhuese.

ShumĂ« biznese tĂ« vogla e tĂ« mesme janĂ« detyruar tĂ« reduktojnĂ« prodhimin ose tĂ« ndryshojnĂ« strategji, duke u pĂ«rqendruar nĂ« segmente mĂ« tĂ« ngushta si “moda e qĂ«ndrueshme” ose “produkti artizanal me origjinĂ« lokale”.

Nga ana tjetĂ«r, institucionet europiane kanĂ« filluar tĂ« shqyrtojnĂ« masat rregullatore ndaj “Shein” dhe “Temu”, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« transparencĂ«s mbi origjinĂ«n e produkteve, praktikat e punĂ«s dhe ndikimin e tyre mjedisor.

Megjithatë, efekti ekonomik është i dukshëm, pasi konsumatorët europianë po shpenzojnë më pak për veshje të prodhuara në Europë dhe më shumë për blerje impulsive online, të ndikuara nga rrjetet sociale dhe reklamat me algoritëm.

Kjo ka ndryshuar ekuilibrat tregtarë, duke thelluar deficitin e BE-së në tregtinë e veshjeve dhe këpucëve dhe duke ulur konkurrueshmërinë e sektorit të brendshëm.

“Shein” dhe “Temu” po e transformojnĂ« industrinĂ« europiane tĂ« modĂ«s, duke rritur presionin pĂ«r dixhitalizim, inovacion dhe prodhim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m, por edhe duke krijuar rreziqe tĂ« mĂ«dha pĂ«r punĂ«simin dhe mbijetesĂ«n e zinxhirit tĂ« furnizimit lokal.

VetĂ«m nĂ« vitin 2024, nĂ« BE u regjistruan rreth 4.6 miliardĂ« paketa me vlerĂ« nĂ«n 150 euro, shumica prej tyre nga Kina, pĂ«rmes platformave si “Shein” dhe “Temu”.

 

Burimi: INSTAT

 

Paga minimale dhe kursi i këmbimit, thellojnë problemet

Industria shqiptare e prodhimit të veshjeve dhe këpucëve po përballet me sfida të vazhdueshme, siç janë mbiçmimi i Lekut dhe rritja e pagës minimale që po e gërryejnë në mënyrë të vazhdueshme sektorin.

Gjatë katër viteve të fundit, kostot e punës janë rritur ndjeshëm.

Paga minimale, që ka qenë 32 mijë lekë në 2022, u rrit në 40 mijë lekë në 2023 dhe do të arrijë 50 mijë lekë në janar 2026.

PĂ«r shumicĂ«n e fabrikave fason, paga zĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« konsiderueshme tĂ« kostove totale tĂ« prodhimit, nĂ« disa raste deri nĂ« 60–70%. Rritja e mĂ«tejshme nĂ« janar tĂ« vitit 2026 do tĂ« shtojĂ« mĂ« tej presionin mbi bizneset, tha Florian Zekja.

Ai tha se tashmë, paga mesatare në fason ka kaluar 50 mijë lekët, por se rritja e pagës minimale për një pjesë të vogël të stafit çon në rritje zinxhir të pagave në të gjitha nivelet, me efekt kaskadë.

Edvin Prençe thotĂ« se paga minimale Ă«shtĂ« njĂ« sfidĂ« reale pĂ«r sektorin, por me kosto qĂ« sa vijnĂ« e shtohen. “Nga ana tjetĂ«r, ky presion po na detyron tĂ« rrisim standardet, tĂ« ndĂ«rtojmĂ« njĂ« treg pune mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m, tĂ« gjejmĂ« mundĂ«si tĂ« reja pĂ«r akses nĂ« fonde, teknologji dhe partneritete”.

Situata rëndohet edhe më tej nga kursi i këmbimit. Një euro është këmbyer me 96.8 lekë në javën e tretë të tetorit 2025. Në fillim të vitit, një euro u këmbye me 99 lekë.

Nga janari 2022 në tetor 2025, euro ka rënë me 20% në këmbim me Lekun.

Forcimi i Lekut ndaj Euros ka ulur të ardhurat në Lek të eksportuesve, pasi shumica e kontratave të eksportit paguhen në Euro, ndërsa shpenzimet për energjinë, transportin dhe taksat mbeten në Lek.

Ky kombinim faktorësh ka bërë që disa fabrika të ndërpresin aktivitetin, ndërsa të tjera po marrin në konsideratë zhvendosjen e prodhimit jashtë vendit.

Të dhënat zyrtare tregojnë se mbi 70 fabrika të nivelit të mesëm janë mbyllur vitin e kaluar duke krijuar humbje të ndjeshme të vendeve të punës, sidomos për gratë në zonat periferike. Nëse trendi vazhdon, sektori i fasonit, një nga shtyllat e eksporteve shqiptare, rrezikon të shkatërrohet.

Florian Zekja thotë se çdo ndryshim i papritur i kursit krijon pasiguri në planifikimin e prodhimit dhe kontratave me klientët e huaj.

Fabrikat e vogla dhe të mesme, që operojnë me marzhe të ulëta fitimi, janë më të rrezikuara nga këto luhatje, duke i shtyrë disa prej tyre drejt mbylljes, teksa ambienti është bërë i pafavorshëm edhe për fabrikat më të mëdha.

Përfaqësues të industrisë kërkojnë ndërhyrje urgjente nga qeveria për më shumë masa kompensimi për eksportuesit, ritëm më të moderuar të rritjes së pagës minimale dhe mbështetje për modernizimin e fabrikave për të përmirësuar produktivitetin dhe konkurrueshmërinë.

“NĂ«se menaxhohet me vizion, ky mund tĂ« jetĂ« momenti qĂ« transformon industrinĂ« fason shqiptare nĂ« njĂ« sektor konkurrues europian”, thotĂ« z. Prençe.

 

Hyrja në BE, goditja e fundit e fasonit

Nëse Shqipëria do të bëhet pjesë e Bashkimit Europian, industria e veshjeve dhe këpucëve, që aktualisht përbën shtyllën kryesore të eksporteve me vlerë rreth 1 miliard euro në vit, do të përballet me rritje të ndjeshme të kostove të prodhimit.

Ky efekt do të vijë nga disa drejtime njëherësh, duke ndryshuar rrënjësisht strukturën aktuale të sektorit.

Sot, avantazhi mĂ« i madh konkurrues i fabrikave shqiptare Ă«shtĂ« kostoja e ulĂ«t e fuqisĂ« punĂ«tore, me njĂ« pagĂ« mesatare mujore nĂ« fasoneri rreth 400–500 euro, ndĂ«r mĂ« tĂ« ulĂ«tat nĂ« EuropĂ«. Por pas anĂ«tarĂ«simit nĂ« BE, ky avantazh do tĂ« zbehet.

Përqafimi i standardeve europiane të punës do të nënkuptojë pagesa më të larta, kushte pune më të sigurta dhe detyrime shtesë për sigurimet shoqërore dhe trajnimin e punonjësve.

Zoti Zekja thotë se, përveç fuqisë punëtore, kostot mjedisore dhe teknologjike do të bëhen një tjetër sfidë. Standardet e BE-së kërkojnë që fabrikat të kenë sisteme filtrimi të ajrit dhe trajtimi të ujërave të ndotura, ndërkohë që shumë nga fabrikat aktuale nuk i plotësojnë këto kushte.

Investimi për përafrim me direktivat europiane të mjedisit mund të kërkojë nga 200 mijë deri në 1 milion euro për fabrikë, në varësi të madhësisë dhe procesit prodhues.

Kjo shumĂ« Ă«shtĂ« e konsiderueshme pĂ«r njĂ« industri ku fitimet neto luhaten shpesh vetĂ«m nĂ« 2–4% tĂ« xhiros vjetore.

Edhe kostot e energjisë elektrike dhe të logjistikës do të luajnë rol në këtë tranzicion. Ndërsa tregu i energjisë do të liberalizohet, çmimet do të jenë më të lidhura me bursën rajonale duke ulur stabilitetin që fabrikat kanë pasur deri më tani me kontrata të rregulluara.

Po kështu, kërkesa për certifikime të origjinës, përbërjes së materialeve dhe zinxhirit të furnizimit (si REACH, ISO apo OEKO-TEX) do të shtojë kosto administrative dhe dokumentacioni, që sot janë minimale.

NĂ« total, sektori pĂ«rllogarit se kostoja mesatare pĂ«r njĂ«si prodhimi mund tĂ« rritet me 30–40% nĂ« vitet e para pas anĂ«tarĂ«simit, nĂ«se nuk sigurohet mbĂ«shtetje financiare pĂ«r modernizimin.

Kjo do të përfshijë jo vetëm rritjen e pagave, por edhe koston e investimeve në teknologji, trajnime dhe certifikime.

Për kompanitë që operojnë me kapital të kufizuar, një barrë e tillë financiare mund të jetë fatale. Për të tjerat, veçanërisht ato që kanë ndërtuar marrëdhënie afatgjata me partnerë të huaj, ky do të jetë momenti për të kaluar në fazën e dytë të zhvillimit, nga fason në prodhues me cikël të plotë.

Nëse ky tranzicion do të shoqërohet me akses në fondet e BE-së dhe lehtësi fiskale për investime, industria shqiptare e veshjeve dhe këpucëve mund të dalë më e fortë, me produkte me markë të vetën dhe me cilësi të certifikuar europiane.

Por nëse politika industriale nuk reagon me kohë, rritja e kostove mund të përshpejtojë valën e zhvendosjeve të prodhimit drejt vendeve më të lira jashtë BE-së, si Bosnja apo Gjeorgjia, duke e vënë në rrezik një ndër degët me punësimin më të madh të ekonomisë shqiptare.

Florian Zekja thotë se deri më tani nuk ka asnjë përpjekje për të informuar bizneset për kostot që krijon anëtarësimi; për ndihma dhe fonde as që bëhet fjalë. Zoti Zekja thotë se gati gjysma e fabrikave do të falimentojnë deri sa të vijë anëtarësimi; mbijetesa do të jetë luks vetëm për bizneset e konsoliduara që kanë mbyllur ciklin.

MegjithatĂ«, anĂ«tarĂ«simi i ShqipĂ«risĂ« nĂ« Bashkimin Europian ofron edhe perspektiva. Hapja e tregut tĂ« brendshĂ«m europian pa barriera tarifore do t’u mundĂ«sojĂ« fabrikave tĂ« eksportojnĂ« mĂ« lehtĂ« dhe tĂ« marrin kontrata mĂ« tĂ« mĂ«dha me partnerĂ« europianĂ«, duke rritur stabilitetin dhe parashikueshmĂ«rinĂ« e tĂ« ardhurave.

Përveç aksesit në treg, integrimi në BE sjell mundësi për fonde dhe programe mbështetëse që mund të ndihmojnë fabrikat të modernizohen, të përmirësojnë produktivitetin dhe të përputhen me standardet e cilësisë, mjedisit dhe punësimit të vendosura nga Bashkimi Europian.

Për të mbijetuar dhe për të rritur përfitimet, fabrikat ndërkohë duhet të investojnë dhe të përmirësojnë strukturën e tyre për të qenë konkurruese në tregun europian.

Por sfidat aktuale, si paga minimale në rritje dhe kursi i këmbimit i paqëndrueshëm, mund të vazhdojnë të pengojnë konkurrueshmërinë dhe të rrisin rrezikun e falimentimit për pjesën më të ndjeshme të sektorit.

 

Dixhitalizimi, mbyllja e ciklit dhe diversifikimi, zgjidhjet

Edvin Prençe, që drejton kompaninë e këpucëve dhe veshjeve të punës SEYEC, thotë se tashmë ka ardhur momenti që sektori të ristrukturohet dhe jo të braktiset.

“Ne po shohim njĂ« tendencĂ« pĂ«r kalimin nga modeli klasik ‘cut-make-trim’ (puna me porosi) drejt bashkĂ«prodhimit dhe produkteve me markĂ« shqiptare. QĂ«llimi Ă«shtĂ« tĂ« shtojmĂ« vlerĂ«n e shtuar nĂ« vend, pĂ«rmes dizajnit, inovacionit dhe teknologjisĂ«â€.

Ai thekson se investimet nĂ« dixhitalizim dhe automatizim janĂ« vendimtare pĂ«r tĂ« rritur efikasitetin. “Ka mungesĂ« tĂ« theksuar likuiditeti dhe bizneset e vetme janĂ« tĂ« pafuqishme ta realizojnĂ«.

Ndaj nevojitet koordinimi me qeverinĂ« pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar kĂ«tĂ« sektor historik dhe tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« punĂ«sim dhe nĂ« eksport”, shpjegon z. Prençe.

Dixhitalizimi, siç sqaron ai, nuk do të thotë vetëm përdorim kompjuterësh apo interneti, por transformim i mënyrës se si projektohet, prodhohet dhe menaxhohet çdo hallkë e zinxhirit të vlerës.

Në industrinë e këpucëve kjo përfshin dizajn dhe modelim 3D, automatizim të prerjes dhe qepjes, menaxhim të magazinave dhe komunikim online me klientët.

Ky proces jo vetëm që rrit konkurrueshmërinë, por orienton bizneset drejt teknologjisë 3.0 dhe 4.0, duke ulur kohën e ndërrimit të proceseve dhe duke përmirësuar cilësinë dhe produktivitetin në tërësi.

Sektori, i njohur historikisht si një nga shtyllat e punësimit dhe eksporteve shqiptare, kërkon tani bashkëpunim të ngushtë me qeverinë për të përballuar sfidat e kostove dhe konkurrencës ndërkombëtare, duke u bërë njëkohësisht më inovativ dhe më i qëndrueshëm.

Mbijetesa e industrisë nuk varet vetëm nga adaptimi ndaj sfidave aktuale, por edhe nga aftësia për të krijuar vlerë të shtuar, për të modernizuar prodhimin dhe për të diversifikuar tregjet dhe ofertat.

Të dhënat e 8-mujorit 2025 tregojnë se Italia mbetet partneri kryesor tregtar i Shqipërisë për eksportet e veshjeve dhe këpucëve, por gjatë vitit 2025, ky treg ka shënuar rënie të ndjeshme.

Në 8-mujor, vlera e eksporteve drejt Italisë arriti në rreth 50.3 miliardë lekë, nga 52.7 miliardë lekë që ishin në të njëjtën periudhë të vitit 2024, me -4.6%.

Megjithatë, Italia vijon të mbajë peshën më të madhe në totalin e eksporteve shqiptare të fasonëve, prandaj çdo ndryshim në kërkesën e tregut italian reflektohet menjëherë në ecurinë e këtij sektori në Shqipëri.

Në 8-mujor, eksportet me fasonit me Italinë zunë 72.4% të totalit, nga 75.2% në 2024 në të njëjtën periudhë.

Ulja e eksporteve lidhet kryesisht me ngadalësimin e industrisë italiane të modës dhe veshjeve, e cila po përballet me konsum të brendshëm më të dobët, me rritje të kostove të prodhimit dhe me zhvendosjen e disa porosive drejt vendeve të tjera me kosto më të ulët.

Ndërkohë, në disa tregje të tjera europiane, si Gjermania dhe Greqia, eksportet shqiptare kanë shënuar rritje përkatësisht me 13.6 dhe 16.3%, por këto nuk mjaftojnë për të kompensuar rënien që vjen nga Italia, për shkak të volumit shumë më të vogël që ato zënë në total.

Lidhja e ngushtë me tregun italian e ka lënë industrinë shqiptare dembele, me vetëm disa procese pune dhe duke mos shfrytëzuar përvojën që kanë punonjësit shqiptarë për të prodhuar edhe për tregjet e vendeve të tjera të zhvilluara.

 

Burimi: INSTAT

 

Lexoni edhe: Punonjësit vendas të fasonit po zëvendësohen me të huaj

The post Kriza pa kthesë e fasonit   appeared first on Revista Monitor.

❌
❌