Vende evropiane si Franca, Spanja, Italia, Greqia dhe Gjermania po shqyrtojnë kufizime mbi ndalimet e mediave sociale për fëmijët.

Pas ndalimit të mediave sociale për fëmijët nën 16 vjeç në Australi, i cili u lansua më parë këtë muaj, vendet evropiane po përpiqen të vendosin kufizime të ngjashme.

Që nga 10 dhjetori, fëmijët australianë nën 16 vjeç nuk mund të krijonin ose të mbanin më llogari në mediat sociale në platforma të tilla si Facebook, X, Threads, Snapchat, Instagram, TikTok, Twitch, Reddit dhe YouTube në pronësi të Google.

Nëse këto platforma zbulohen se shkelin ligjin, ato mund të përballen me gjoba të ashpra prej 50 milionë dollarësh australianë (28 milionë euro), shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.

Pra, çfarë po bëjnë vendet evropiane për të kufizuar mediat sociale për fëmijët në internet?

Danimarka

Në nëntor, qeveria daneze tha se kishte siguruar një marrëveshje nga të gjitha partitë politike për të ndaluar qasjen në disa faqe të mediave sociale për ata nën moshën 15 vjeç.

Masa është për të "mbrojtur fëmijët dhe të rinjtë në botën dixhitale", nga platformat që mund t'i ekspozojnë ata ndaj përmbajtjes ose karakteristikave të dëmshme, sipas një njoftimi për shtyp të nëntorit.

"Fëmijëve dhe të rinjve u prishet gjumi, humbasin qetësinë dhe përqendrimin dhe përjetojnë presion në rritje nga marrëdhëniet dixhitale ku të rriturit nuk janë gjithmonë të pranishëm", thuhej në deklaratë.

Masa do t'u jepte prindërve të drejtën t'u lejojnë fëmijëve të tyre të hyjnë në mediat sociale pasi të mbushin 13 vjeç.

Caroline Stage, ministrja e Danimarkës për çështjet dixhitale, i tha Associated Press se ligjvënësve ka të ngjarë t'u duhen muaj për të miratuar legjislacionin përkatës për një ndalim.

Danimarka ka një sistem kombëtar elektronik identifikimi dhe planifikon të krijojë një aplikacion për verifikimin e moshës, tha Stage, por nuk specifikoi se si do të zbatohej një ndalim i mundshëm.

Vendi gjithashtu caktoi 160 milionë korona (21.4 milionë euro) për 14 nisma për sigurinë online të fëmijëve.

Franca

Anne Le Hénanff, ministrja franceze e çështjeve dixhitale, i tha gazetës franceze La Dépèche se departamenti i saj dëshiron të paraqesë një projektligj për të kufizuar mediat sociale për ata nën moshën 15 vjeç në muajt e parë të vitit 2026.

Ky veprim vjen pasi një komision parlamentar francez publikoi një raport në shtator që rekomandoi ndalimin e drejtpërdrejtë të mediave sociale për fëmijët nën 15 vjeç dhe sugjeroi një shtetrrethim dixhital për ata nën 18 vjeç.

Raporti i komisionit u publikua në fillim të këtij viti pasi shtatë familje franceze paditën TikTok në vitin 2024, duke akuzuar platformën se i ekspozonte fëmijët e tyre ndaj përmbajtjes që inkurajon vetëvrasjen.

Një ndalim i mundshëm është në përputhje me atë që presidenti francez Emmanuel Macron ka thënë muajt e fundit, se nëse Bashkimi Evropian nuk ndjek një masë në të gjithë BE-në, qeveria e tij do të ndërmarrë veprime në vend të kësaj.

"Platformat mund të verifikojnë moshën, bëjeni", shkroi ai në X në qershor.

Në Francë, fëmijët nën 15 vjeç tashmë kanë nevojë për pëlqimin e qartë prindëror për të hapur një llogari në mediat sociale. Prindërit gjithashtu mund të kërkojnë që llogaria e fëmijës së tyre të mbyllet.

Spanja

Një projektligj që po studiohet nga ligjvënësit spanjollë sugjeron që fëmijët nën 16 vjeç nuk duhet të jenë në gjendje të hyjnë në rrjetet sociale, forumet, platformat e komunikimit ose "çdo hapësirë virtuale që përfshin inteligjencën artificiale gjeneruese (GenAI)", pa pëlqimin e qartë të prindërve.

Në "raste të tjera", mosha minimale do të jetë 14 vjeç, thuhet në projektligj, me qëllim "parandalimin e rreziqeve që lidhen me ekspozimin e hershëm ndaj përmbajtjes së papërshtatshme, ngacmimin kibernetik ose shfrytëzimin dixhital të të dhënave personale".

Ligji nuk specifikon se cilat mund të jenë këto raste të tjera.

Fëmijët midis moshës 16 dhe 18 vjeç do të jenë në gjendje të hyjnë në mediat sociale me pëlqimin e tyre.

Nëse miratohet, ligji do t'i detyrojë gjithashtu ofruesit e dyqaneve të aplikacioneve t'u japin prindërve të drejtën për të verifikuar se cilat aplikacione duan të shkarkojnë fëmijët e tyre.

Një sondazh i kohëve të fundit nga YouGov zbuloi se 79 përqind e prindërve spanjollë pajtohen me një kufizim moshe në stilin australian për mediat sociale.

Megjithatë, një në tre të anketuar thanë se një kufizim moshe do të ishte i vështirë për t'u zbatuar në Spanjë.

Italia

Majin e kaluar, parlamenti italian prezantoi një projektligj që mund të vendosë kufizime në mediat sociale për fëmijët nën 15 vjeç.

Ligji, i cili po studiohet nga Senati italian, përfshin gjithashtu ligje për të kufizuar "kidfluencers" nën moshën 15 vjeç në platformat e mediave sociale, përcjell Telegrafi.

Projektligji gjithashtu kërkon që platformat të verifikojnë moshën e përdoruesit duke përdorur një "mini portafoglio nazionale", të përkthyer si një portofol identiteti dixhital, i cili është i lidhur me sistemin e ardhshëm të verifikimit të moshës në BE.

Ministri i arsimit i Italisë, Giuseppe Valditara, i tha gazetës italiane Il Foglio se vendi duhet të ndjekë modelin australian.

Që nga nëntori, Italia ka pasur gjithashtu një legjislacion për verifikimin e moshës për faqet e të rriturve.

Kufizimet në Itali mund të vijnë potencialisht nga një padi kolektive në pritje e ngjashme me atë franceze, ku një grup familjesh italiane paditën TikTok dhe platformat Meta Facebook dhe Instagram.

Padia pretendon se më shumë se 3.5 milionë fëmijë midis moshës shtatë dhe 14 vjeç përdorin platformat e mediave sociale pavarësisht se janë shumë të vegjël. Çështja do të dëgjohet në shkurt.

Një nga qëllimet e padisë është të detyrojë kompanitë e teknologjisë të zbatojnë praktika më të rrepta të verifikimit të moshës për t'u siguruar që më pak fëmijë nën 14 vjeç të jenë në gjendje të hyjnë në platformat e tyre, sipas një deklarate nga firma ligjore Ambrosio e Commodo.

Greqia

Në shtator, kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis i tha Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së se vendi po shqyrton një ndalim të mediave sociale të ngjashëm me modelin australian.

"Ne po kryejmë eksperimentin më të madh të pakontrolluar ndonjëherë në mendjet e fëmijëve tanë. Nuk e dimë se cilat do të jenë pasojat, por jemi pothuajse të sigurt se ato nuk do të jenë pozitive", cituan mediat lokale të ketë thënë Mitsotakis.

Greqia tashmë ka ndaluar telefonat inteligjentë nga klasa, të cilën Mitsotakis tha se ka pasur një efekt transformues tek fëmijët.

Qeveria gjithashtu lansoi një faqe interneti vitin e kaluar që u jep prindërve udhëzime se si të aktivizojnë kontrollet prindërore në telefonat celularë iOS dhe Android.

Portofoli i Fëmijëve i Greqisë, një mjet kontrolli prindëror që mund të kufizojë ose bllokojë qasjen në aplikacione dhe shërbime online, thuhet se do të përdoret si një verifikues moshe për të rinjtë.

Aplikacioni u jep prindërve mundësinë të kufizojnë ose bllokojnë aksesin në aplikacione dhe shërbime online.

Pajisja që përdor portofolin mund të ruajë identitetin e të miturit dhe ta paraqesë atë te autoriteti kompetent i vërtetimit.

Gjermania

Nuk ka kufizime për fëmijët nën 16 vjeç në mediat sociale në Gjermani - të paktën, jo ende, sipas Parlamentit Gjerman.

Qeveria tha në nëntor se i kishte kërkuar një komisioni të studionte nëse një ndalim mund të zbatohej në Gjermani, së bashku me mënyrën se si mediat sociale ndikojnë tek adoleshentët e Gjermanisë në një kuptim më të gjerë. Ajo do të paraqesë një raport përfundimtar mbi të në vjeshtën e vitit 2026.

Gjermania po studion një ndalim që zbatohet për çdo fëmijë nën moshë dhe nuk do të lejojë që disa fëmijë të përjashtohen sepse ata marrin pëlqimin nga prindërit e tyre.

Nëse parlamenti gjerman vazhdon me një ndalim, ai thotë se kjo do t'i pengojë fëmijët të kenë llogari në mediat sociale siç bëri Australia, kështu që fëmijët do të jenë ende në gjendje të hyjnë në faqet e internetit pa qenë të kyçur.

Një peticion që bën thirrje për një moshë minimale ligjore prej 16 vjeç për faqet e mediave sociale mori mbi 34,000 nënshkrime dhe po shqyrtohet nga qeveria. /Telegrafi/

Sipas një thashethemi të ri nga Kina, Apple do të fillojë testimin e pajisjeve të serisë iPhone 18 në linjën e prodhimit masiv "njëra pas tjetrës" në ditët e para të janarit.

Pastaj, prodhimi i vërtetë do të fillojë pak para Vitit të Ri Kinez, i cili në vitin 2026 bie më 17 shkurt.

Linja e prodhimit masiv të iPhone 18 Pro thuhet se është vendosur tashmë, dhe ky burim thotë se vetë telefoni nuk do të vijë me ndryshime të jashtme aq të mëdha sa duket se mendojnë të gjithë.

Nuk është e qartë pse Apple do të donte të fillonte prodhimin e pajisjeve të saj iPhone 18 kaq herët gjatë vitit, duke supozuar se plani është ende t'i lansojë ato në shtator.

Siç theksohet në fund, ende nuk ka asgjë të konfirmuar deri më tani, kështu që merreni këtë thashethem me një dozë rezervë. /Telegrafi/

Një automjet jashtëzakonisht i vogël ka tërhequr vëmendjen në rrjete sociale për dizajnin e tij të pazakontë.

Makina duket se është projektuar për vetëm një person, me hapësirë minimale që mezi mjafton për shoferin.

Dhe sigurisht, pamjet e saj janë bërë virale, duke shkaktuar reagime të shumta.

Disa e shohin si zgjidhje ideale për qytetet e mbingarkuara, ndërsa të tjerë thonë se është më shumë një kuriozitet sesa mjet praktik transporti. /Telegrafi/

Udhëtarët në Aeroportin Ndërkombëtar të Sarajevës u përballën me një situatë të pazakontë.

Bëhet fjalë për një ngjarje të ndodhur të hënën, më 22 dhjetor, gjatë kontrollit të sigurisë, kur macja e një pasagjereje u arratis brenda terminalit.

Sipas Aeroportit të Sarajevës, pasagjerja refuzoi fillimisht ta nxirrte kafshën nga kutia e transportit, gjë që është e detyrueshme sipas procedurave të sigurisë.

Pasi macja u nxor nga vetë pronarja, ajo u largua dhe u fsheh në hapësira teknike të aeroportit.

Aeroporti thekson se rasti nuk përbën incident sigurie dhe se veprimet janë kryer në përputhje me rregulloret ndërkombëtare.

Pasagjerja për pasojë humbi fluturimin. /Telegrafi/

Mali i Zi ka rivendosur regjimin pa viza për shtetasit e Turqisë, duke shkurtuar lejen e qëndrimit nga 90 në 30 ditë, njoftoi sot qeveria malazeze.

Qeveria e mori vendimin pa mbajtur seancë, duke marrë pëlqimin e shumicës së ministrave, duke miratuar ndryshimet në Rregulloren e Regjimit të Vizave, të cilat hoqën pezullimin e përkohshëm të hyrjes pa viza për shtetasit turq, thuhet në faqen e internetit të Qeverisë së Malit të Zi.

Kufizimi i kohëzgjatjes së qëndrimit, siç deklaruan ata, u prezantua si një masë për të parandaluar migrimin e paligjshëm dhe për t'u përafruar me politikën e vizave të Bashkimit Evropian (BE).

Në deklaratën e qeverisë thuhet se bashkëpunimi me autoritetet turke është përmirësuar ndërkohë, me kontrolle të shtuara të sigurisë dhe migracionit. Gjithashtu u theksua se Mali i Zi e ruan mundësinë e rivendosjes së regjimit të vizave nëse vlerësohet se ka rreziqe sigurie.

Regjimi i vizave për shtetasit e Turqisë u vendos pas një incidenti në Podgoricë për të cilin fillimisht u akuzuan shtetas turq, të cilët më vonë rezultuan se nuk kishin qenë të pranishëm në vendin e sulmit me thikë. /AA/

Komisioni Federal i Komunikimeve (FCC) i SHBA-së ka shtuar kompanitë kineze DJI dhe Autel, si dhe të gjithë dronët dhe komponentët e prodhuar jashtë SHBA-së, në listën e subjekteve që konsiderohen rrezik për sigurinë kombëtare.

Ky vendim ndalon miratimin e modeleve të reja të dronëve për import ose shitje në Shtetet e Bashkuara, por nuk prek pajisjet që janë tashmë të autorizuara.

FCC theksoi se dronët e blerë më parë mund të vazhdojnë të përdoren ligjërisht nga konsumatorët dhe institucionet.

Vendimi përbën një përshkallëzim të fortë të përpjekjeve të Uashingtonit për të kufizuar praninë e dronëve kinezë në tregun amerikan.

Autoritetet amerikane argumentojnë se dronët e huaj paraqesin rreziqe si mbikëqyrja e paautorizuar, rrjedhja e të dhënave dhe dobësitë në zinxhirin e furnizimit.

DJI, prodhuesi më i madh i dronëve në botë, u shpreh i zhgënjyer nga vendimi dhe tha se nuk është sqaruar baza e vlerësimit të rrezikut.

Kina reagoi ashpër, duke e cilësuar masën diskriminuese dhe një interpretim të tepruar të konceptit të sigurisë kombëtare.

Ndërkohë, zyrtarë amerikanë deklarojnë se synimi është forcimi i prodhimit vendas dhe mbrojtja e sigurisë kombëtare përpara ngjarjeve të mëdha ndërkombëtare si Lojërat Olimpike dhe Kupa e Botës. /Telegrafi/

Ekonomia amerikane u rrit me shpejtësi gjatë tre muajve deri në shtator, ndërsa shpenzimet e konsumatorëve dhe eksportet u rritën.

Ekonomia më e madhe në botë u zgjerua me një normë vjetore prej 4.3%, nga 3.8% në tremujorin e mëparshëm.

Kjo ishte më mirë se sa pritej dhe shënoi rritjen më të fortë në dy vjet, shkruan BBC, përcjell Telegrafi.

Shifrat ofrojnë një pamje më të qartë të gjendjes së ekonomisë amerikane drejt fundit të vitit, pasi mbledhja e të dhënave ishte vonuar nga mbyllja e qeverisë amerikane.

Raporti tregoi se shpenzimet e konsumatorëve u rritën me një normë vjetore prej 3.5%, krahasuar me 2.5% në tremujorin e mëparshëm, pavarësisht një tregu pune në ngadalësim dhe frustrimit për inflacionin.

Rritja këtë vit është goditur nga ndryshimet dramatike në politikat tregtare dhe të imigracionit, si dhe shkurtimet në shpenzimet qeveritare.

Por, ndërsa kjo ka çuar në luhatje të forta në disa fusha, të tilla si importet dhe eksportet, ekonomia themelore ka ruajtur një vrull të fortë.

Analistët thanë se rritja e shpenzimeve të konsumatorëve në tremujorin e tretë të vitit u nxit nga më shumë shpenzime për shërbimet e kujdesit shëndetësor.

Importet - të cilat llogariten kundër rritjes - vazhduan të binin, duke reflektuar valën e taksave mbi dërgesat që hyjnë në SHBA që presidenti Donald Trump njoftoi këtë pranverë.

Ndërkohë, eksportet, të cilat kishin rënë ndjeshëm, u rikthyen, duke u rritur me 7.4%. /Telegrafi/

Katër persona u lënduan, tre prej tyre në gjendje kritike, në një shpërthim hidrogjeni në vendin e Elkem Silicones në Saint-Fons, në jug të Lyon, të hënën pasdite.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, shpërthimi ndodhi rreth orës 14:30 në një punishte eksperimentale në uzinën e prodhimit të materialeve të silikonit.

Shpërthimi shkaktoi një zjarr në një ndërtesë prej 600 metrash katrorë, e cila u vu nën kontroll në fillim të mbrëmjes.

Rreth 100 zjarrfikës dhe 30 automjete emergjence u dërguan për të shuar flakët.

Të katër të plagosurit ishin punonjës të Elkem Silicones. Dy janë në gjendje kritike, ndërsa një i tretë pësoi lëndime të rënda, thanë autoritetet.

Jean-Pierre Laurent, drejtori i vendit, tha se shpërthimi ka të ngjarë të jetë shkaktuar nga emetimi i hidrogjenit në një punishte eksperimentale ku pesë persona po punonin në atë kohë.

Autoritetet aktivizuan planin e reagimit emergjent - duke prekur mbi 100,000 njerëz — duke i urdhëruar ata të strehoheshin brenda si masë paraprake.

Një perimetër sigurie prej 1 kilometri u krijua rreth objektit. /Telegrafi/

Qeveria e njohur ndërkombëtarisht e Jemenit dhe grupi Houthi kanë arritur një marrëveshje për të liruar të paraburgosurit, sipas Kombeve të Bashkuara, me zyrtarë nga të dyja palët që e çojnë numrin në mijëra.

Në një deklaratë të martën, i dërguari i OKB-së për Jemenin, Hans Grundberg, tha se marrëveshja e shkëmbimit të të burgosurve erdhi pas gati dy javësh bisedimesh në Muscat, kryeqytetin e Omanit, një ndërmjetës në konfliktin midis qeverisë dhe Huthit që filloi në vitin 2014.

Duke e quajtur atë një "hap pozitiv dhe kuptimplotë", Grundberg tha se marrëveshja do të ndihmojë në lehtësimin e vuajtjeve të të paraburgosurve dhe familjeve të tyre në të gjithë Jemenin, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.

Ai shtoi se "zbatimi i saj efektiv do të kërkojë angazhimin dhe bashkëpunimin e vazhdueshëm të palëve, mbështetje të koordinuar rajonale dhe përpjekje të qëndrueshme për të ndërtuar mbi këtë progres drejt lirimeve të mëtejshme".

Abdulqader al-Mortada, një zyrtar i delegacionit të Houthi në Muscat, theksoi në një deklaratë në X se "ne nënshkruam sot një marrëveshje me palën tjetër për të zbatuar një marrëveshje shkëmbimi të të burgosurve në shkallë të gjerë që përfshin 1,700 të burgosur tanë në këmbim të 1,200 të tyreve, përfshirë shtatë sauditë dhe 23 sudanezë".

Ndërsa Majed Fadhail, një anëtar i delegacionit qeveritar, bëri të ditur se shkëmbimi i ri do të shihte lirimin e "mijëra" të burgosurve të luftës, sipas agjencisë së lajmeve AFP.

Lufta midis qeverisë dhe grupit Houthi, e cila është ngrirë kryesisht që nga viti 2022, ka vrarë dhjetëra mijëra njerëz dhe ka krijuar një nga katastrofat më të këqija humanitare në botë.

Sipas OKB-së, gati 20 milionë njerëz në të gjithë Jemenin varen nga ndihma për të mbijetuar, ndërsa gati pesë milionë mbeten të zhvendosur. /Telegrafi/

Aeroplanë luftarakë polakë dhe të aleatëve u vendosën në gatishmëri mëngjesin e së martës pasi Rusia nisi sulme ajrore drejt Ukrainës perëndimore, pranë kufirit të Polonisë, thanë forcat e armatosura.

"Aeroplanët luftarakë u ngritën në ajër, dhe sistemet e mbrojtjes ajrore tokësore dhe të zbulimit me radar u vunë në gatishmëri të shtuar", tha komanda operative e forcave të armatosura të Polonisë në X, përcjell Telegrafi.

"Këto masa janë të natyrës parandaluese dhe synojnë sigurimin dhe mbrojtjen e hapësirës ajrore, veçanërisht në zonat ngjitur me rajonet e kërcënuara".

Ky veprim vjen pak muaj pasi Polonia mbylli hapësirën e saj ajrore ndërsa forcat ajrore ngritën aeroplanë në ajër në përgjigje të një sulmi rus ndaj Kievit në shtator, shkruan Sky News.

Polonia është detyruar të vendosë aeroplanët e saj në disa raste që kur Rusia pushtoi Ukrainën.

Kujtojmë se Rusia ka intensifikuar sulmet e saj në rajonin jugor ukrainas të Odesas, duke shkaktuar ndërprerje të gjera të energjisë dhe duke kërcënuar infrastrukturën detare të rajonit.

Zëvendëskryeministri ukrainas Oleksiy Kuleba tha se Moska po kryente sulme "sistematike" në rajon.

Javën e kaluar, ai paralajmëroi se fokusi i luftës "mund të jetë zhvendosur drejt Odesas".

Presidenti Volodymyr Zelensky theksoi se sulmet e përsëritura ishin një përpjekje nga Moska për të bllokuar qasjen e Ukrainës në logjistikën detare. /Telegrafi/

Waymo, kompania që udhëheq garën e robotaksive në SHBA, u përball me një dështim të dukshëm pas një ndërprerjeje të madhe të energjisë elektrike në San Francisko.

Zjarri në një nënstacion të PG&E la pa energji deri në 130 mijë konsumatorë, duke nxjerrë jashtë funksionit semaforët dhe duke shkaktuar kaos në trafik.

Gjatë kësaj kohe, disa automjete autonome të Waymo u panë të ndaluara në mes të rrugës për orë të tëra, duke bllokuar qarkullimin, përcjell Telegrafi.

Banorët raportuan se robotaksitë “thjesht ndalonin pa asnjë reagim”.

Waymo pranoi se shkalla e ndërprerjes e mbingarkoi logjikën e sistemit, i cili nuk arriti të menaxhonte situatën si një ndalesë katërkahëshe.

Si pasojë, kompania pezulloi përkohësisht shërbimin dhe tërhoqi automjetet në parking.

Ndërkohë, Elon Musk pretendoi se robotaksitë e Tesla-s nuk u prekën nga situata, por këto automjete ende operojnë me shofer njerëzor dhe nuk janë plotësisht autonome. /Telegrafi/

Fotografi dhe eksploruesi kroat Alen Bankoviq ka vizituar hotelin e braktisur Kurhaus Sand në rajonin Schwarzwald të Gjermanisë, duke ndarë përvojën e tij përmes një videoje në YouTube.

Objekti, i vendosur pranë rrugës turistike Schwarzwaldhochstraße, është i mbyllur prej vitesh, por brendësia e tij ka mbetur pothuajse e paprekur.

Hoteli pushoi së funksionuari rregullisht në vitin 1994 dhe u mbyll përfundimisht në vitin 2005.

- YouTube www.youtube.com

Brenda tij, Bankoviq gjeti tavolina të shtruara, enë të lëna pas dhe sende personale të mbuluara nga pluhuri, sikur koha të ishte ndalur.

Veçanërisht prekëse ishte dhoma e gjumit e pronarit, me rroba dhe objekte personale ende në atë vend.

Sipas Bankoviq, Kurhaus Sand është më shumë se një rrënojë, pasi ruan gjurmët e jetës së dikurshme dhe shërben si një “kujtim kohe”. /Telegrafi/

Ministri izraelit i Mbrojtjes, Israel Katz, tha të martën se Izraeli nuk do të tërhiqet kurrë plotësisht nga Rripi i Gazës dhe sinjalizoi plane për të krijuar përfundimisht pika të reja ushtarake në Gazën veriore.

Katz po fliste në një ceremoni që shënonte një marrëveshje për të zhvendosur selinë e Brigadës Binyamin të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit dhe për të ndërtuar 1,200 vendbanime të reja në vendbanimin e pushtuar të Bregut Perëndimor, Beit El.

Vendbanimet izraelite në Bregun Perëndimor të pushtuar konsiderohen të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar nga Kombet e Bashkuara dhe shumica e bashkësisë ndërkombëtare.

"Ne do ta bëjmë këtë në mënyrën e duhur, në kohën e duhur. Disa njerëz protestojnë, por ne jemi ata që janë përgjegjës", tha Katz.

Një armëpushim i brishtë ka qenë në fuqi midis Izraelit dhe Hamasit në Gaza që nga 10 tetori, megjithëse të dyja palët akuzojnë rregullisht njëra-tjetrën për shkelje.

Që kur Izraeli nisi luftën e tij në territor pas inkursionit të Hamasit më 7 tetor 2023, ushtria izraelite ka vrarë më shumë se 70,000 njerëz në Gaza, sipas ministrisë së shëndetësisë të territorit.

Veç kësaj, shumica dërrmuese e më shumë se dy milionë banorëve të territorit janë zhvendosur, shumë herë. /Telegrafi/

Një glaciolog francez me përvojë ka paralajmëruar se akullnajat e Alpeve kanë humbur më shumë se gjysmën e vëllimit të tyre që nga fundi i shekullit të 19-të, duke theksuar ndikimin përshpejtues të ndryshimeve klimatike në vargmalin më të lartë të Evropës.

Në një intervistë si pjesë e raporteve speciale të Anadolu-t “Maja e Evropës: Alpet”, Sylvain Coutterand detajoi ndryshimet e thella që ndikojnë në rajonin e Alpeve të Francës. Ai theksoi një transformim të thellë në peizazhin e Alpeve.

Duke kujtuar vizitat e tij të verës së fëmijërisë në vitet 1970 dhe 1980 në Les Houches, një fshat në rajonin Auvergne-Rhone-Alpes pranë Chamonixit, ai tha se reshjet ishin të shpeshta, çdo dy ditë, duke mbajtur borën në lartësi të mëdha dhe duke lejuar akullnajat të përparojnë.

Sot, temperaturat në rritje janë shumë më të theksuara në vendpushimet e skive si në Chamonix të Francës dhe Zermatt të Zvicrës.

“Ndryshimi i klimës ndihet më intensivisht në male sesa gjetkë”, tha Coutterand.

Regjistrimet e temperaturës në Alpe datojnë që nga vitet 1880.

“Që nga fundi i shekullit të 19-të, akullnajat kanë humbur më shumë se 50 për qind të vëllimit të tyre”, theksoi ai.

Akullnajet e Alpeve filluan të tërhiqen nga shtrirjet e tyre maksimale të Epokës së Vogël të Akullnajeve rreth mesit të shekullit të 19-të, sipas rindërtimeve glaciologjike, me periudha të shkurtra stagnimi ose përparimi të përsëritur në shumë rajone gjatë viteve 1890, 1920 dhe 1970-1980.

Akullnajat në lartësi më të ulëta dhe ato më të vogla që atëherë janë zhdukur plotësisht.

“Zhdukja e akullnajave po ndodh tani”

“Zhdukja e akullnajave po ndodh tani. Sipas modeleve, akullnajat ikonike si Mer de Glace mund të zhduken midis viteve 2060 dhe 2080. Jemi plotësisht në epokën e ndryshimeve klimatike, pa asnjë fund në horizont”, tha Coutterand.

Duke parë përpara, ai parashikoi sfida të rënda për prodhimin e energjisë hidroelektrike dhe për ftohjen e centraleve bërthamore për shkak të rrjedhës së reduktuar të ujit.

Vetëm në Luginën Chamonix, problemet e ardhshme të furnizimit me ujë duken të mëdha sapo akullnajat të zhduken.

“Brenda 100 vjetësh, pak akullnaja do të mbeten në Alpe, të kufizuara në majat më të larta si Mont Blanc ose Monte Rosa”, paralajmëroi Coutterand.

Coutterand shpjegoi se shkrirja e akullnajave po ndryshon bimësinë e rajonit, duke i mundësuar parazitëve të infektojnë pemët dhe të shkatërrojnë pyjet, duke shtuar se pemët e mëdha të bredhave në fushë po vdesin dhe po thahen.

Sipas glaciologut, brumbujt e lëvores që vendosen në këto pemë së pari përpijnë lëvoren, pastaj vetë trungun.

Ai theksoi se frenimi i emetimeve të gazrave serrë mund të shpëtojë ende shtresat e akullit të Antarktidës dhe Groenlandës. /AA/

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tha të hënën se “do të ishte një gjë e zgjuar” që presidenti i Venezuelës, Nicolas Maduro, të largohej nga pushteti.

Fushata e presionit e Trump ndaj Maduros ka përfshirë një prani ushtarake të shtuar në rajon dhe më shumë se dy duzina sulme ushtarake ndaj anijeve që dyshohet se trafikonin drogë në Oqeanin Paqësor dhe Detin e Karaibeve pranë kombit të Amerikës së Jugut.

Të paktën 100 persona janë vrarë në sulme.

I pyetur nëse qëllimi ishte të detyronte Maduron të largohej nga pushteti, Trump u tha gazetarëve: "... Kjo varet nga ai se çfarë dëshiron të bëjë. Mendoj se do të ishte e zgjuar për të ta bënte këtë. Por përsëri, do ta zbulojmë".

"Nëse ai dëshiron të bëjë diçka, nëse luan ashpër, do të jetë hera e fundit që ai do të jetë në gjendje të luajë ashpër", tha ai.

Gjatë konferencës për shtyp, Trump gjithashtu sulmoi presidentin kolumbian Gustavo Petro, me të cilin ai është përplasur gjatë gjithë vitit.

“Ai nuk është mik i Shteteve të Bashkuara. Është shumë i keq. Djalë shumë i keq. Duhet të jetë i kujdesshëm sepse prodhon kokainë dhe e dërgojnë në SHBA”, tha Trump kur u pyet për kritikat e Petros ndaj mënyrës se si administrata Trump po i trajton tensionet me Venezuelën.

Përveç sulmeve, Trump më parë ka njoftuar një “bllokadë” të të gjitha anijeve cisternë të naftës nën sanksione që hyjnë dhe dalin nga Venezuela.

Roja Bregdetare e SHBA-së filloi të ndjekë një anije cisternë nafte në ujërat ndërkombëtare pranë Venezuelës të dielën, në atë që do të ishte operacioni i dytë i tillë këtë fundjavë dhe i treti në më pak se dy javë nëse do të kishte sukses.

“Ndoshta do ta shesim, ndoshta do ta mbajmë”, tha Trump kur u pyet se çfarë do të ndodhte me naftën e sekuestruar, duke shtuar se ajo mund të përdoret gjithashtu për të rimbushur rezervat strategjike të Shteteve të Bashkuara.

Në anën tjetër, pa iu referuar drejtpërdrejt deklaratave të Trump, Maduro tha se çdo udhëheqës duhet të merret me punët e brendshme të vendit të vet.

“Nëse flas përsëri me të, do t’i them: çdo vend duhet të merret me punët e veta të brendshme”, tha Maduro, duke iu referuar një telefonate të parë midis dy udhëheqësve muajin e kaluar. /Telegrafi/

Një mjek indian u pa duke rrahur një pacient me probleme me frymëmarrjen, pasi ky i fundit “kërkoi t'i flitej me respekt”.

Një mjek në Kolegjin Mjekësor Indira Ghandi në Shimla (IGMC), në Indinë veriore, u akuzua për sulm fizik ndaj pacientit gjatë grindjes të hënën, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Pacienti, Arjun Panwar, kishte vizituar spitalin për analiza mjekësore dhe ishte shtrirë në një shtrat në një repart tjetër pasi kishte përjetuar vështirësi në frymëmarrje.

Panwar tha se mjeku filloi t'i fliste me një ton të vrazhdë pa asnjë provokim, përpara se të shpërthente një grindje kur ai u ankua për sjelljen.

Sipas pacientit, mjeku më pas filloi ta godiste.

"Sapo i isha nënshtruar një bronkoskopie dhe po merrja frymë me vështirësi. Kur kërkova oksigjen, mjeku vuri në dyshim statusin tim të pranimit", tha Z. Panwar.

"I kërkova që të fliste me mua me respekt, por ai u bë konfrontues”.

"Kur e pyeta nëse ai i fliste familjes së tij në një mënyrë të tillë, ai filloi të më godiste", shtoi ai.

Videoja shpejt fitoi vëmendje në internet dhe mjeku mund të shihet duke goditur vazhdimisht z. Panwar ndërsa ai përpiqej të mbrohej. /Telegrafi/

Presidenti i SHBA-së, Trump, njoftoi të hënën planet për një “klasë të re luftanijesh” të tipit “Trump”, duke shënuar fillimin e një ndërtimi të zgjeruar detar dhe duke sinjalizuar një kontroll më të madh të kontraktorëve të mbrojtjes mbi vonesat në prodhim dhe tejkalimet e kostove.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, Trump tha se luftanijet e reja do të jenë më të mëdha, më të shpejta dhe “100 herë më të fuqishme” se çdo anije e ndërtuar më parë, duke formuar pjesën qendrore të asaj që ai e quajti një “Flotë e Artë” e zgjeruar që synon të çimentojë dominimin detar të SHBA-së.

Programi do të fillojë me dy anije dhe pritet të rritet në 20 deri në 25 anije, ka bërë të ditur Trump.

Dhe e para e klasës do të pagëzohet me emrin USS Defiant.

Njoftimi përfaqëson shembullin më të fundit të presidentit që riemërton një aspekt të qeverisë federale sipas imazhit të tij.

Trump, i cili më parë ka kritikuar pamjen e anijeve luftarake amerikane, tha se do të jetë personalisht i përfshirë në dizajne.

Ai bëri të ditur se anijet do të peshojnë më shumë se 30,000 ton, më të mëdha se shkatërruesit aktualë, dhe do të jenë të pajisura me teknologjinë më të fundit, duke përfshirë inteligjencën artificiale.

“Ne nuk kemi ndërtuar një anije luftarake që nga viti 1994. Këto anije të teknologjisë së fundit do të jenë disa nga anijet më vdekjeprurëse të luftës sipërfaqësore... përveç nëndetëseve tona”, tha Trump.

Përveç mbajtjes së armëve konvencionale detare, anijet e reja luftarake do të jenë të pajisura me raketa lundrimi të armatosura me armë bërthamore, të lëshuara nga deti, tha Sekretari i Marinës Amerikane, John Phelan, i cili u paraqit me Trump në Florida për të dhënë njoftimin.

Disa zyrtarë amerikanë kanë paralajmëruar se dështimi për të ndërtuar anije luftarake të reja vitet e fundit i ka dhënë një avantazh rivalit ekonomik dhe ushtarak Kinës.

Por Trump minimizoi ndikimin e Kinës në vendim, duke thënë se zgjerimi ishte “një kundërpërgjigje ndaj të gjithëve”. /Telegrafi/

Rusia ka intensifikuar sulmet e saj në rajonin jugor ukrainas të Odesas, duke shkaktuar ndërprerje të gjera të energjisë dhe duke kërcënuar infrastrukturën detare të rajonit.

Zëvendëskryeministri ukrainas Oleksiy Kuleba tha se Moska po kryente sulme "sistematike" në rajon, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Javën e kaluar, ai paralajmëroi se fokusi i luftës "mund të jetë zhvendosur drejt Odesas".

Presidenti Volodymyr Zelensky theksoi se sulmet e përsëritura ishin një përpjekje nga Moska për të bllokuar qasjen e Ukrainës në logjistikën detare.

Më parë në dhjetor, presidenti rus Vladimir Putin kërcënoi të ndërpresë qasjen e Ukrainës në det si hakmarrje për sulmet me dronë ndaj cisternave të "flotës në hije" të Rusisë në Detin e Zi.

"Flotë në hije" është një term që i referohet qindra cisternave të përdorura nga Rusia për të anashkaluar sanksionet perëndimore të vendosura pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës në vitin 2022.

Siç bëhet e ditur më tej, të hënën në mbrëmje, sulmet goditën infrastrukturën portuale në Odesa, duke dëmtuar një anije civile, tha guvernatori rajonal.

Ky ishte i fundit në një seri prej qindra sulmesh që kanë ndërprerë furnizimin me energji në rajon për ditë të tëra dhe kanë shkaktuar disa viktima.

Natën e së dielës, sulmet ndërprenë energjinë elektrike për 120,000 njerëz dhe shkaktuan një zjarr në një port të madh, i cili shkatërroi dhjetëra kontejnerë me miell dhe vaj perimesh.

Porti i Odesas ka qenë gjithmonë kyç për ekonominë e vendit. Qyteti është i treti më i madh në Ukrainë pas Kievit dhe Kharkivit. Tani ai ka rëndësi strategjike pasi portet e tjera në rajonet Zaporizhzhia, Kherson dhe Mykolayiv janë të paarritshme për Ukrainën për shkak të pushtimit rus.

Pavarësisht luftës, Ukraina mbetet një nga eksportuesit kryesorë në botë të grurit dhe misrit.

Që nga gushti i vitit 2023, Odesa ka qenë pika fillestare e një korridori të rëndësishëm që i lejon asaj të eksportojë drithëra jashtë vendit, duke ndjekur vijat bregdetare të Rumanisë dhe Bullgarisë përpara se të arrijë në Turqi.

Zelensky, i cili më parë e ka akuzuar Rusinë për "mbjellje kaosi" mbi popullin e Odesas, tha se "të gjithë duhet ta shohin se pa presion mbi Rusinë, ata nuk kanë ndërmend t'i japin fund vërtet agresionit të tyre".

Komentet e tij erdhën ndërsa raundi i fundit i përpjekjeve diplomatike të udhëhequra nga SHBA-të përfundoi në Miami.

SHBA-të u takuan veçmas me delegacionet ukrainase dhe ruse, me takimet që dhanë deklarata optimiste, por pa përparim të qartë për ta afruar më shumë fundin e luftës gati katërvjeçare të Moskës në Ukrainë. /Telegrafi/

Nvidia ka njoftuar klientët kinezë se planifikon të nisë dërgesat e çipeve të saj të dytë më të fuqishme për inteligjencën artificiale, H200, para Vitit të Ri Lunar në mes të shkurtit.

Fillimisht, kompania do të përdorë stoqet ekzistuese, me 5,000 deri në 10,000 module çipesh, që përkthehen në rreth 40,000 deri në 80,000 H200.

Shitjet e plota do të varen nga miratimi i qeverisë kineze, i cili ende nuk është dhënë.

Ky vendim vjen pas një ndryshimi të politikës amerikane, duke lejuar shitjet e çipeve me një tarifë 25% në vend të ndalimit të mëparshëm.

Çipet H200 mbeten më të fuqishmet që Kina mund të importojë, duke i dhënë gjigantëve lokalë si Alibaba dhe ByteDance qasje në procesorë shumë më të avancuar se ata vendas.

Ndërkohë, autoritetet kineze po shqyrtojnë gjithashtu opsionin që çdo blerje H200 të shoqërohet me një raport të caktuar çipesh vendas. /Telegrafi/

Nissan thuhet se ka vendosur të sfidojë studentët e saj në kolegjet automobilistike në Japoni.

“Ndërtoni çdo makinë që dëshironi”.

Dhe rezultatet?

Një përzierje mahnitëse mes kreativitetit, nostalgjisë dhe inovacionit teknik.

Një prej krijimeve më të veçanta është një Nissan March që tani duket si një Bluebird i viteve ’60.

Një ekip i dytë nga i njëjti kampus në Kioto ndoqi një rrugë tjetër. Ata filluan me një Datsun Sunny Coupe dhe e riimagjinuan atë duke përdorur komponentë të personalizuar.

Por transformimi nuk ndalet këtu.

Një R30 Skyline, i ndërtuar nga studentët e Nissan Aichi Automotive College, ka marrë një pamje plotësisht agresive.

Megjithëse projekti zgjati vetëm dy muaj e gjysmë, rezultati duket si nga një showroom profesionist.

Secila makinë është një demonstrim i talentit dhe imagjinatës së studentëve, duke treguar se e ardhmja e automobilizmit është e pasur me ide të guximshme, por gjithmonë e lidhur me trashëgiminë e Nissan. /Telegrafi/