Kur modeli dhe influenceri nĂ« Nju Jork, Wisdom Kaye, shkoi tĂ« blinte nĂ« markĂ«n italiane tĂ« modĂ«s Miu Miu dhe u kthye nĂ« shtĂ«pi me njĂ« grumbull rrobash pĂ«r tĂ« cilat thotĂ« se shpenzoi 18,000 dollarĂ«, ai nuk priste qĂ« disa nga artikujt do tâi shkatĂ«rroheshin para syve.
NĂ« videot tani virale tĂ« postuara nĂ« llogarinĂ« e tij nĂ« TikTok, ku ai numĂ«ron mbi 13 milionĂ« ndjekĂ«s, Kaye shihet duke zbuluar blerjet e tij nga marka. NĂ« klipin e parĂ«, tĂ« postuar nĂ« fillim tĂ« shtatorit, ai e quan veten ânjĂ« fans i madh i Miu Miuâ pĂ«rpara se tĂ« fillojĂ« tĂ« tregojĂ« detaje se si disa nga blerjet e tij tĂ« reja u shpĂ«rbĂ«nĂ« ndĂ«rsa po i hapte ato, duke thĂ«nĂ« âsapo u ktheva nĂ« shtĂ«pi, gjithçka u shkatĂ«rruaâ.
NdĂ«r veshjet qĂ« kishte blerĂ« atĂ« ditĂ«, njĂ« nga butonat e artĂ« nĂ« njĂ« xhaketĂ« xhins âu shkĂ«put nĂ« çastin qĂ« e hapaâ, tha ai nĂ« video, duke demonstruar se si e kishte zbĂ«rthyer veshjen pa mĂ«ngĂ«. âE hapa normalishtâ, tha Kaye.
Pastaj ai ngriti një pulovër ngjyrë kafe, gjithashtu nga Miu Miu, me një zinxhir të argjendtë dukshëm të prishur.
Kaye tha se kjo nuk i kishte ndodhur kurrë më parë dhe sipas tij, ishte diçka e tmerrshme.
Tre ditĂ« mĂ« vonĂ«, Kaye u shfaq pĂ«rsĂ«ri nĂ« rrjetet sociale tĂ« TikTok. Miu Miu i kishte ofruar atij mundĂ«sinĂ« e rimbursimit ose zĂ«vendĂ«simit tĂ« artikujve tĂ« prishur, shpjegoi ai nĂ« videon e re, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje se zgjodhi tĂ« dytĂ«n dhe donte tâua zbulonte veshjet e reja fansave tĂ« tij.
Megjithatë, ndërsa filloi të zgjidhte kopsat e jelekut, një kops i ra përsëri.
âNuk ka mundĂ«si! Kjo Ă«shtĂ« e pabesueshmeâ, tha ai.
Kaye nuk është i vetmi që i shpreh shqetësimet e tij në mediat sociale. Në tetor, një tjetër influencer, Tiffany Kim, ndau një video në Instagram të një xhakete gri prej leshi nga Miu Miu dhe tregoi se një lidhëse kishte dalë nga njëra prej mëngëve të saj. Disa shikues mund të supozojnë menjëherë se ishte konsumim natyral, por Kim tha se e kishte blerë vetëm një muaj më parë. Ndërsa Miu Miu ofron një shërbim riparimi për produktet e saj, disa dyqane kërkojnë që klientët të paguajnë një tarifë.
âNuk ka tĂ« bĂ«jĂ« as me tarifĂ«n. UnĂ« mund ta paguaj tarifĂ«n,â tha Kim. âNuk dua ta paguaj tarifĂ«n sepse fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« pagova 2,000 dollarĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« xhaketĂ« dhe e vesha vetĂ«m dy herĂ«.â
Diku tjetër, në X, një video e postuar nga Elena Kiu në nëntor tregon atë duke provuar një palë çizme prej lëkure nga Maison Margiela, që sipas saj janë një dështim.
KĂ«to çizme janĂ« njĂ« nga stilet mĂ« tĂ« njohura tĂ« markĂ«s avangardĂ« franceze. NĂ« mbishkrim, Kiu tha se i kishte blerĂ« kĂ«pucĂ«t pĂ«r 1000 dollarĂ« dhe shprehu zhgĂ«njim qĂ« thembra nuk ishte bĂ«rĂ« prej âlĂ«kureâ, por âe zbrazĂ«t me plastikĂ«â.
âSi stiliste mode, e kuptoj sa e mundimshme Ă«shtĂ« artizanati dhe nuk pres qĂ« moda tĂ« mbetet e pastĂ«r pas konsumimit tĂ« tepĂ«rt, por kĂ«to kĂ«pucĂ« nuk visheshin. I kam veshur mĂ« pak se njĂ« herĂ« nĂ« muaj, kryesisht pĂ«r raste tĂ« veçanta.â
KĂ«to video tĂ« shpĂ«rndara gjerĂ«sisht kanĂ« shkaktuar zemĂ«rim midis pĂ«rdoruesve tĂ« mediave sociale, me disa qĂ« vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje vlerĂ«n e mallrave tĂ« nivelit tĂ« lartĂ«, veçanĂ«risht pasi çmimet janĂ« rritur nĂ« mĂ«nyrĂ« eksponenciale me kalimin e kohĂ«s. TĂ« tjerĂ« kritikuan industrinĂ« e luksit pĂ«r atĂ« qĂ« e shohin si pĂ«rqendrim shumĂ« tĂ« madh nĂ« markĂ« dhe trende, dhe jo mjaftueshĂ«m nĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ri. âSi konsumatorĂ« tĂ« modĂ«s, duhet tĂ« ndalojmĂ« sĂ« bleri Miu Miu derisa tĂ« mĂ«sojnĂ« se si tĂ« prodhojnĂ« veshje qĂ« nuk prishenâ, shkroi Odunayo Ojo, krijuesi i pĂ«rmbajtjes i njohur mĂ« mirĂ« si Fashion Roadman, ndĂ«rsa rishpĂ«rndau videon e Kim. âFakti qĂ« Ă«shtĂ« e shtrenjtĂ« nuk e bĂ«n luks nĂ«se cilĂ«sia nuk Ă«shtĂ« aty!â komentoi njĂ« pĂ«rdorues tjetĂ«r nĂ« pĂ«rgjigje.
I pyetur nĂ«se Grupi Prada, i cili zotĂ«ron Miu Miu, Ă«shtĂ« nĂ« dijeni tĂ« kĂ«tyre videove dhe çfarĂ« po bĂ«n pĂ«r tĂ« parandaluar probleme tĂ« ardhshme me cilĂ«sinĂ« e produktit, kompania i tha CNN se âKĂ«to ishin dy incidente tĂ« izoluara dhe ato nuk tregojnĂ« probleme tĂ« cilĂ«sisĂ« pĂ«r markĂ«n. Ne i trajtuam tĂ« dy rastet pĂ«rmes shĂ«rbimit ndaj klientit, me kujdes, siç bĂ«jmĂ« zakonisht me tĂ« gjithĂ« klientĂ«t tanĂ«.â Grupi shtoi se âshkalla globale e kthimit pas blerjes sĂ« Miu Miu varion midis 0.2% dhe 0.3%, duke e bĂ«rĂ« atĂ« njĂ« nga mĂ« tĂ« ulĂ«tat nĂ« tregun e luksit.â
Maison Margiela nuk iu përgjigj kërkesës së CNN për koment.
A është vërtet në rënie cilësia e modës luksoze?
Incidentet e fundit mund të përkojnë me një çështje më të gjerë në modën luksoze, ku disa ekspertë besojnë se çmimet e larta nuk garantojnë më një nivel të caktuar mjeshtërie. Ato gjithashtu kanë nxitur disa krahasime me markat e modës së lartë dhe të shpejtë, të cilat shpesh shoqërohen me copa të drejtuara nga trendet që nuk janë gjithmonë të ndërtuara për të zgjatur. Dana Thomas, autore dhe gazetare, e cila kaloi mbi tre dekada duke mbuluar sektorin e modës luksoze për New York Times, Wall Street Journal dhe Washington Post, vuri në dukje probleme të ngjashme cilësore me markat luksoze në vitet 2000, duke sugjeruar një problem të gjatë në këtë sektor.
Thomas kujtoi udhëtimet e kaluara në Milano që do të rezultonin në një mori blerjesh në markat e njohura luksoze italiane.
 âMe buxhetin tim tĂ« vogĂ«l prej 1000 eurosh mund tĂ« blija disa pantallona, ââdisa pulovra, njĂ« palĂ« kĂ«pucĂ«, ndoshta edhe njĂ« çantĂ« dore. MĂ« kushtoi shumĂ«.â Por pastaj, vuri re ajo, âNjĂ« sezon nĂ« tjetrin, cilĂ«sia po binte. Ajo qĂ« dikur ishte njĂ« copĂ« e thurur tani ishte pjesĂ« e qepur sĂ« bashku. Kopsat binin lehtĂ«. Ngjyra po zbehej.â
Thomas vazhdoi: âMendova, çfarĂ« po ndodh kĂ«tu? Ămimet po rriteshin mjaft rregullisht. Si gazetare, po shkruaja artikuj rreth asaj se si kĂ«to kompani po lulĂ«zonin.â
Ajo pa që shitjet e markave po rriteshin minimalisht, megjithatë fitimet e tyre ishin të konsiderueshme.
âJam e tmerrshme nĂ« matematikĂ«, por kishte njĂ« ndryshim ekstrem midis tĂ« dyjave. NdĂ«rkohĂ«, si konsumatore, mund tĂ« shihja se cilĂ«sia po binteâ, tha ajo. Dyshimet e saj se disa marka ishin âtĂ«rĂ«sisht tĂ« pĂ«rqendruara nĂ« rezultatin pĂ«rfundimtarâ dhe se âpo e ndryshonin fokusin e tyre nga produktet e bukura nĂ« fitime tĂ« bukuraâ u bĂ«nĂ« kĂ«shtu shtysa pĂ«r librin e saj.
Volkan Yilmaz, specialist lĂ«kure, ndan njĂ« pikĂ«pamje tĂ« ngjashme. Yilmaz ka grumbulluar 1.3 milion ndjekĂ«s nĂ« TikTok, mbi 780,000 nĂ« Instagram dhe gjysmĂ« milioni tĂ« tjerĂ« nĂ« YouTube pĂ«r copĂ«timin dhe dekonstruksionin e çantave dhe mallrave tĂ« tjera prej lĂ«kure nga markat luksoze, duke pĂ«rfshirĂ« Louis Vuitton dhe Chanel, me qĂ«llimin pĂ«r tâiu pĂ«rgjigjur njĂ« pyetjeje tĂ« thjeshtĂ«: âA ia vlen?â
Në një video-konferencë, ai pranoi se rritja e platformave të mediave sociale ua ka bërë më të lehtë klientëve të ndajnë mendimet e tyre, dhe për këtë arsye, videot që shprehin zhgënjim me blerjet luksoze mund të duken shumë më të shpeshta se në vitet e kaluara, por ai beson se ka pasur edhe një zhvendosje drejt produkteve me cilësi më të ulët.
Yilmaz nuk pĂ«rmendi marka specifike tĂ« nivelit tĂ« lartĂ«, por tha se gjatĂ« analizimit tĂ« çantave qĂ« ishin prodhuar sĂ« fundmi, ai mendonte se stilet e vjetra dhe teknikat e pĂ«rdorura pĂ«r tâi bĂ«rĂ« ato, ishin relativisht âmĂ« tĂ« sofistikuaraâ, materialet âmĂ« artizanaleâ. MegjithatĂ«, âato janĂ« mĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r tâu bĂ«rĂ« dhe nuk janĂ« aq tĂ« shpejta pĂ«r tâu bĂ«rĂ« nĂ« sasi tĂ« mĂ«dhaâ, tha ai â gjĂ« qĂ« mund tĂ« mos pĂ«rputhet me nevojat e kompanive tĂ« mĂ«dha, disa prej tĂ« cilave kanĂ« pĂ«rdorur metoda tĂ« ngjashme me prodhimin masiv pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar kĂ«rkesĂ«n e lartĂ« tĂ« konsumatorĂ«ve.
Cilat rrugë të shkurtra po ndiqen dhe pse?
Ndërsa një pjesë e prodhimit ende ndodh në qendrat tradicionale luksoze si Italia, montimi përfundimtar ose krijimi i komponentëve të një produkti shpesh ndodh diku tjetër, pasi shumë marka të nivelit të lartë ia japin prodhimin fabrikave të palëve të treta në rajone me kosto të ulët.
Në vitet 2024 dhe 2025, një seri hetimesh nga prokurorët italianë ekspozuan shfrytëzimin sistemik të punës brenda zinxhirëve të furnizimit të disa markave luksoze. Këto hetime zbuluan se markat shpesh ia jepnin prodhimin një rrjeti nënkontraktorësh, shumë prej të cilëve në pronësi kineze, të cilët përdornin punë të padokumentuar në kushte të ngjashme me ato të fabrikave të punës për të maksimizuar kufijtë e fitimit. Yilmaz shtoi se rritjet e tepruara të çmimeve në sektorin e luksit, ndërsa markat kërkojnë të përballojnë një ngadalësim të tregut global dhe rritjen e kostove të prodhimit, vetëm sa e kanë përkeqësuar problemin.
Ai shtoi: âKjo nuk do tĂ« thotĂ« qĂ« çdo gjĂ« qĂ« prodhohet Ă«shtĂ« mbeturinĂ«, por pĂ«r fat tĂ« keq, rritja e çmimeve nuk do tĂ« thotĂ« njĂ« rritje tĂ« cilĂ«sisĂ«.â
Për Thomasin, ulja e kostove është e dukshme.
Ajo tregoi veshjet me skaje të papërpunuara si një shembull, duke rrëfyer një bisedë me Alber Elbaz, stilistin e ndjerë që rigjallëroi shtëpinë franceze Lanvin dhe themeloi markën AZ Factory, të cilën e drejtoi me konglomeratin zviceran të luksit Richemont për pak më shumë se tre vjet deri në mbylljen e saj në maj 2024.
âAi mĂ« tha se Ă«shtĂ« mĂ« lirĂ« tĂ« presĂ«sh njĂ« cep dhe ta lĂ«sh tĂ« papĂ«rpunuar, sesa ta palosĂ«sh dhe ta shtypĂ«sh vazhdimishtâ, tha ajo. Po bĂ«n katĂ«r ose pesĂ« hapa jashtĂ« procesit. Pra, nuk ishte vetĂ«m njĂ« trend stili, por edhe ekonomik.â
Në disa raste, markat e nivelit të lartë ndajnë të njëjtat ambiente prodhimi me ato në rrugën kryesore.
Thomas tregoi vizitĂ«n e njĂ« fabrike âme tĂ« njĂ«jtĂ«t punĂ«torĂ«, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ« montimiâ qĂ« prodhonte çanta si pĂ«r markat luksoze ashtu edhe pĂ«r ato tĂ« qendrave tregtare.
âPor ato çanta ndoshta kushtonin 10 ose 12 dollarĂ« dhe shiteshin nga markat e qendrave tregtare pĂ«r 100 dollarĂ«, ndĂ«rsa marka luksoze i shiste pĂ«r 1,200 dollarĂ«.â Dallimi kryesor, vuri nĂ« dukje ajo, ishin materialet qĂ« pĂ«rdoren.
Por tani, edhe markat luksoze po kërkojnë të ulin kostot kur bëhet fjalë për materialet.
âPĂ«rfundimet qĂ« pĂ«rdoren janĂ« mĂ« komercialeâ, tha Diana Kakkar, bashkĂ«themeluese e MAES London, furnizues veshjesh premium.
âMarkat ia dalin mbanĂ« duke thĂ«nĂ« se diçka Ă«shtĂ« njĂ« xhaketĂ« leshi, por nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« 30% lesh dhe 70% poliester ose akrilik.â
NĂ« rastin e Maison Margiela, marka nuk Ă«shtĂ« e vetmja qĂ« pĂ«rdor plastikĂ« brenda takave tĂ« kĂ«pucĂ«ve â kjo Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« praktikĂ« e pĂ«rhapur nĂ« industri, sipas Caroline Groves, kĂ«pucare me porosi.
âShumica e kĂ«pucĂ«ve tradicionale janĂ« bĂ«rĂ« prej lĂ«kure tĂ« trashĂ«, e cila pritet dhe vendoset njĂ«ra mbi tjetrĂ«n. QĂ« nga shekulli i 17-tĂ« e tutje, njerĂ«zit filluan tĂ« pĂ«rdorin dru brenda njĂ« take dhe pastaj palosnin lĂ«kurĂ« ose mĂ«ndafsh sipĂ«r sajâ, tha ajo.
âPlastika ia kaloi drurit nĂ« njĂ« moment, sepse njerĂ«zit mund tĂ« prodhonin qindra dhe mijĂ«ra nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, shumĂ« lirĂ«.â
MegjithatĂ«, ajo vuri nĂ« dukje se âĂ«shtĂ« e ligjshme dhe i jep njĂ« brendĂ«si tĂ« fortĂ« njĂ« take qĂ« mĂ« pas mbulohetâ.
ĂfarĂ« ndodh tani me markat dhe klientĂ«t e tyre?
PĂ«r Yilmazin, cikli i krijimit dhe konsumit tĂ« vazhdueshĂ«m, nĂ« tĂ« gjithĂ« sektorin e luksit (nĂ« formĂ«n e koleksioneve tĂ« reja, pĂ«rmbajtjes sĂ« pafundme dhe shitjeve mĂ« tĂ« mĂ«dha) shĂ«non njĂ« zhvendosje nga praktikat historike tĂ« mungesĂ«s dhe artizanatit. Ai mban njĂ« pikĂ«pamje cinike, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje se njĂ« numĂ«r nĂ« rritje i produkteve luksoze âshkatĂ«rrohen mĂ« shpejt⊠sepse ka nevojĂ« qĂ« njerĂ«zit tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« konsumojnĂ«. Ădo tremujor, kĂ«to korporata duhet tĂ« raportojnĂ« shitje mĂ« tĂ« mira. Si do tĂ« ndodhĂ« kjo nĂ«se gjithçka zgjat pĂ«rgjithmonĂ«?â
ĂshtĂ« pjesĂ«risht arsyeja pse prodhuesi francez i mallrave luksoze HermĂšs shpesh pĂ«rmendet si njĂ« shembull i shquar i luksit dhe renditet vazhdimisht si njĂ« nga markat mĂ« ekskluzive nĂ« botĂ«. MĂ« herĂ«t kĂ«tĂ« vit, ajo madje e kaloi LVMH si kompania luksoze mĂ« e vlefshme nĂ« botĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« (megjithatĂ«, aksionet janĂ« stabilizuar qĂ« atĂ«herĂ« dhe LVMH rimori vendin e saj tĂ« parĂ« nĂ« fund tĂ« vitit 2025).
Kur HermÚs u listua në bursë në vitin 1993, familja themeluese mbajti një shumicë të konsiderueshme pronësie, duke listuar vetëm një pjesë të vogël të aksioneve.
âĂshtĂ« njĂ« lloj mĂ«nyre pĂ«r tâi mbajtur ata pĂ«rgjegjĂ«s dhe pĂ«r tâi bĂ«rĂ« ata tĂ« japin llogari ndaj aksionarĂ«ve, por ata ende mbajnĂ« kontrollin e kompanisĂ«. Ata i japin llogari vetes sĂ« pariâ, tha Thomas. MĂ« pas, kompania ishte nĂ« gjendje tĂ« theksonte artizanatin dhe rrallĂ«sinĂ«, dhe tâi pĂ«rmbahej njĂ« modeli biznesi shumĂ« selektiv qĂ« ka mbetur kryesisht i pandryshuar pĂ«r gati dy shekuj.
Reagimi negativ nĂ« internet, beson Yilmaz, shĂ«rben si ânjĂ« thirrje zgjimiâ pĂ«r industrinĂ«.
The post Artikujt luksoz dikur ndërtoheshin për të zgjatur, tani po prishen aq lehtë sa moda e shpejtë appeared first on Gazeta Si.