Inteligjenca Artificiale në mjeksi është e ardhmja, por kur e tashmja dështon, si në rastin e trajtimit me brakiterapi e cila mungon prej 6 muajsh, fjalët për të ardhmen tingullojnë bosh! Kështu shprehet gazetari Osman Stafa i cili thekson se ky është rasti i Spitalit Onkologjik i cili është përfshirë në disa skandale prej shumë […]
Vitamina K është një vitaminë thelbësore që luan një rol kyç për shëndetin e kockave, zemrës dhe trurit. Pamjaftueshmëria e saj mund të shkaktojë probleme serioze, duke përfshirë gjakderdhje, trombozë dhe dobësim të strukturës së kockave. Disa shenja që tregojnë mungesën e vitaminës K janë lehtësimi i nxirjeve të lëkurës, gjakderdhja e hundëve ose mishrave të dhëmbëve dhe gjakderdhja në traktin tretës.
Grupet më të rrezikuara për mungesë të kësaj vitamine janë njerëzit me kequshqyerje kronike, ata që konsumojnë shumë alkool dhe personat me probleme të përthithjes së vitaminave. Fatmirësisht, vitamina K gjendet në shumë ushqime natyrale, si barishtet jeshile (spinaq, kale, pazia), perimet (brokoli, lakra e vogël, shpargu), frutat si kumbullat, si dhe në produkte të bulmetit të fermentuar, vezë dhe mëlçi.
Kjo vitaminë ka një rol të veçantë në shëndetin e kockave, duke ndihmuar transportimin e kalciumit dhe aktivizimin e osteokalkinës, një proteinë që forcon strukturën e kockës. Ajo është gjithashtu e dobishme për zemrën, pasi ndihmon në uljen e tensionit të gjakut dhe mbron enët e gjakut nga inflamacioni dhe depozitimi i mineraleve. Përveç kësaj, vitamina K ndihmon trurin, duke luftuar stresin oksidues dhe duke mbrojtur qelizat nervore nga dëmtimet që lidhen me sëmundje si Alzheimeri dhe Parkinsoni.
Të sigurosh sasi të mjaftueshme të vitaminës K përmes dietës është një mënyrë natyrale dhe efektive për të ruajtur shëndetin e kockave, zemrës dhe trurit.
Hudhra njihet si një ushqim që forcon sistemin imunitar, por nëse doni të shmangni erën e keqe të gojës dhe të forconi imunitetin tuaj, mund të konsumoni ushqime të tjera.
Konsumimi i ushqimeve të pasura me lëndë ushqyese është një mënyrë e provuar për të forcuar sistemin imunitar dhe për të parandaluar sëmundjet. Ndërsa hudhra ka efekte anti-inflamatore që ndihmojnë në luftimin e infeksioneve, ushqime të tjera që forcojnë imunitetin mund të ndihmojnë në luftimin e infeksioneve edhe më mirë.
Fruta agrume
Frutat agrume si portokalli, grejpfruti, limoni dhe limoni janë të pasura me vitamina dhe antioksidantë, përfshirë vitaminën C. Antioksidantët janë përbërës bimorë që zvogëlojnë inflamacionin dhe luftojnë dëmtimin e qelizave.
Një dietë e pasur me antioksidantë është zbuluar se zvogëlon rrezikun e infeksioneve të sipërme të frymëmarrjes, siç është ftohja e zakonshme. Vitamina C është një antioksidant që rrit prodhimin e qelizave të bardha të gjakut, ose qelizave imune që luftojnë infeksionin.
Speca
Specat zile janë të pasura me vitaminë C dhe vitamina të tjera që forcojnë imunitetin. Specat e kuq zile përmbajnë beta-karoten, një lloj vitamine A që mbështet imunitetin. Specat zile gjithashtu ofrojnë likopen, një pigment bimor me veti anti-inflamatore.
Kos
Kosi është një produkt qumështi i pasur me probiotikë, mikroorganizma të gjallë që mbështesin ekuilibrin e mikroorganizmave të zorrëve. Probiotikët nxisin tretjen dhe zvogëlojnë rrezikun e kapsllëkut. Ato gjithashtu mund të jenë të dobishme për sistemin imunitar.
Mikrobioma e zorrëve përfshin qeliza imune, dhe një ekuilibër i shëndetshëm i baktereve dhe mikroorganizmave të tjerë në traktin tretës mbështet imunitetin.
Perime me gjethe
Perimet me gjethe jeshile, të tilla si lakra jeshile, spinaqi dhe paprika zvicerane, janë një burim i shkëlqyer i vitaminave A, C dhe K, si dhe antioksidantëve dhe fibrave. Antioksidantët në perimet me gjethe jeshile zvogëlojnë inflamacionin dhe mbështesin sistemin imunitar. Konsumi i fibrave mbështet shëndetin e zorrëve dhe mund të përmirësojë sistemin imunitar.
Peshk i yndyrshëm
Një dietë e pasur me peshk të yndyrshëm mund të përmirësojë sistemin imunitar. Peshqit e yndyrshëm, si skumbri dhe salmoni, janë të pasur me acide yndyrore omega-3. Këto yndyrna të shëndetshme mbështesin shëndetin e qelizave dhe zvogëlojnë inflamacionin.
Kjo mund ta ndihmojë trupin të luftojë infeksionin dhe të shërohet. Një dietë e pasur me acide yndyrore omega-3 mund të rrisë gjithashtu numrin e baktereve të dobishme në mikrobiomën e zorrëve, duke përmirësuar shëndetin e zorrëve dhe duke mbështetur sistemin imunitar./e.t
Ekspertë të mjekësisë së gjumit paralajmërojnë se mangësia e gjumit cilësor lidhet gjithnjë e më shumë me probleme të zemrës, shtim peshe, ulje të imunitetit dhe çekuilibra hormonalë. Nuk është vetëm sasia, por oraret e paqëndrueshme që dëmtojnë trupin.
Organizmi ynë funksionon me ritme biologjike të sakta; të quajtura ritme cirkadiane. Kur këto prishen, trupi prodhon më pak melatoninë dhe më shumë kortizol, hormon stresi. Ky kombinim e vë sistemin nervor dhe atë kardiovaskular nën presion të vazhdueshëm.
Specialistët këshillojnë të ruhet një orar fiks fjetjeje dhe zgjimi, sidomos para mesnatës, për të ripërtërirë mekanizmat natyralë të rikuperimit./KM
Një studim i ri ka hedhur dritë mbi ndikimin e terapisë hormonale gjatë periudhës së menopauzës, duke shpërthyer disa mite të përhapura lidhur me rrezikun e demencës. Studiuesit analizuan të dhënat nga studime të shumta, përfshirë një mostër prej një milion grave, dhe zbuluan se nuk ka asnjë lidhje të vërtetë mes përdorimit të terapisë hormonale dhe rrezikut për demencë. Kjo përfshin të dhëna për të gjitha llojet e hormoneve të përdorura dhe periudhën kur trajtimi është nisur.
Ky zbulim vjen pas shumë debateve dhe spekulimeve të vazhdueshme mbi ndikimin e terapisë hormonale në shëndetin mendor të grave pas menopauzës. Sipas studiuesve, nuk janë gjetur prova që terapia hormonale të ndikojë në rrezikun për demencë, as tek gratë që kanë kaluar menopauzën herët.
Gjithashtu, Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) ka hequr kohët e fundit paralajmërimet e “kutisë së zezë” nga produktet e hormoneve për menopauzën, duke hedhur poshtë disa prej frikësimeve të kaluara mbi rrezikun e demencës.
Autori kryesor i studimit theksoi se terapia hormonale përdoret gjerësisht për të menaxhuar simptomat e menopauzës, por ndikimi i saj në kujtesën dhe rrezikun për demencë ka qenë gjithmonë një temë e debatuar. Ky studim vjen si një lehtësim për shumë gra që kanë pasur shqetësime mbi këtë temë.
Edhe pse dieta mesdhetare mbetet modeli ushqimor me përfitime të shumta për shëndetin, duket se mund të marrim mësime të vlefshme edhe nga pjatat e… Vikingëve, veçanërisht sa i përket rregullimit të sheqerit në gjak dhe shëndetit të mëlçisë.
Sipas një studimi të ri të publikuar në revistën Nature Communications, një dietë skandinave e shëndetshme, e pasur me fibra dhe e varfër në yndyra të ngopura, mund të kontribuojë ndjeshëm në përmirësimin e diabetit të tipit 2, si edhe të sëmundjes joalkoolike të mëlçisë yndyrore.
Studiuesit nga Universiteti i Upsalës krahasuan tre qasje të ndryshme ushqimore dhe zbuluan se e ashtuquajtura “dietë skandinave e shëndetshme” ishte më efektive si krahasuar me dietën me pak karbohidrate, ashtu edhe me rekomandimet zyrtare ushqimore skandinave.
Si u krye studimi
Në studim morën pjesë 150 persona me diabet të tipit 2 ose paradiabet, të cilët u ndanë rastësisht në tre grupe dhe ndoqën për një vit:
Dietë me pak karbohidrate, me kufizim të produkteve shtazore dhe theks te yndyrat poliyngopura me origjinë bimore.
Dietë skandinave e shëndetshme, e ngjashme me dietën mesdhetare, që përfshinte drithëra integrale, fruta, perime, peshk, produkte qumështi me pak yndyrë dhe vajra bimore.
Dietë kontrolli, bazuar në rekomandimet zyrtare ushqimore.
Në të tria grupet u kërkua kufizimi i mishit të kuq dhe të përpunuar, pijeve me sheqer dhe ëmbëlsirave.
Rezultate mbresëlënëse brenda një viti
Pas një viti ndjekjeje, pjesëmarrësit që ndoqën dietën skandinave shfaqën:
-Ulje mbi 20% të yndyrës në mëlçi
-Kontroll më të mirë të sheqerit në gjak
-Përmirësim të përgjithshëm të profilit metabolik
Madje, më shumë se gjysma e tyre përjetuan regresion të sëmundjes së mëlçisë yndyrore.
“Dieta skandinave e shëndetshme dha rezultatet më të mira te pacientët me diabet. Gjetjet janë po aq të rëndësishme si për diabetin e tipit 2, ashtu edhe për mëlçinë yndyrore”, shpjegon drejtuesi i studimit, profesori i Ushqyerjes Klinike dhe Metabolizmit, Ulf Risérus.
Pse u dallua dieta skandinave
Edhe pse të gjitha dietat patën efekte pozitive, dieta skandinave rezultoi më efektive në:
-Rregullimin afatgjatë të sheqerit në gjak
-Uljen e peshës trupore
-Reduktimin e inflamacionit
-Uljen e kolesterolit “të keq” LDL
-Përmirësimin e funksionit të mëlçisë
Vlen të theksohet se pjesëmarrësit humbën peshë pa kufizime strikte kalorike.
“Edhe kur njerëzit ushqeheshin lirshëm me ushqimet e rekomanduara, u vu re humbje peshe, gjë që e bën këtë dietë më të lehtë dhe të qëndrueshme në afat të gjatë”, thekson autori kryesor i studimit, Michael Fridén.
Studiuesit zbuluan se humbja e peshës shpjegonte vetëm 56% të reduktimit të yndyrës në mëlçi, çka tregon se cilësia e ushqimit luan rol vendimtar, përtej kalorive.
“Gjetjet tona hapin rrugën për qasje të reja ushqimore, të bazuara shkencërisht, në trajtimin afatgjatë të diabetit”, përfundon profesori Risérus./e.t
Pothuajse secili prej nesh e ka bërë të paktën një herë pyetjen nëse ushqimi i mbetur nga dita e djeshme është ende i sigurt për t’u konsumuar apo nëse duhet hedhur. Përgjigjja nuk është gjithmonë e njëjtë, pasi varet nga lloji i ushqimit dhe mënyra se si është ruajtur.
Edhe pse frigoriferi ndihmon në ngadalësimin e prishjes, ai nuk e ndalon plotësisht shumimin e baktereve. Për këtë arsye, njohja e afateve të sigurta të ruajtjes së ushqimit është thelbësore për shëndetin.
Në përgjithësi, shumica e ushqimeve të gatuara mund të ruhen në frigorifer për tre deri në katër ditë, nëse ftohen shpejt pas gatimit dhe ruhen në enë të mbyllura mirë. Në këtë kategori hyjnë gjellët e ndryshme, makaronat, orizi dhe perimet.
Edhe mishi i pulës apo i viçit ka afat të ngjashëm, prej tre deri në katër ditësh pas gatimit. Po ashtu, produktet e përpunuara të mishit, si sallamet apo salsiçet, mund të konsumohen brenda këtij afati. Ndryshe qëndron situata me peshkun, i cili është më i ndjeshëm – ushqimet me peshk konsiderohen të sigurta vetëm për një deri në dy ditë.
Vezët kanë një afat më të gjatë krahasuar me disa ushqime të tjera. Vezët e ziera mund të ruhen në frigorifer deri në shtatë ditë, ndërsa gatimet që përmbajnë vezë rekomandohet të konsumohen brenda tre deri në katër ditësh.
Orizi kërkon kujdes të veçantë, pasi edhe pse duket i padëmshëm, mund të bëhet i rrezikshëm nëse nuk ruhet siç duhet. Ai mund të mbahet maksimumi një deri në tre ditë, vetëm nëse ftohet shpejt dhe ruhet në mënyrë të rregullt. Sallatat pa mish ose majonezë zgjasin rreth dy deri në tre ditë, ndërsa ato që përmbajnë mish ose majonezë duhet të konsumohen brenda një deri në dy ditësh.
Sa i përket produkteve të qumështit, jogurti dhe kremi zakonisht janë të sigurt për tre deri në pesë ditë pas hapjes, ndërsa shumica e djathërave mund të ruhen pesë deri në shtatë ditë, varësisht nga lloji i tyre.
Ekspertët këshillojnë që ushqimi të hidhet menjëherë nëse ka erë të pazakontë, teksturë të rrëshqitshme, myk të dukshëm ose nëse duket i dyshimtë. Në këto raste, instinkti shpesh është udhërrëfyesi më i mirë.
Ruajtja e duhur e ushqimit ndihmon në mbrojtjen e shëndetit dhe në reduktimin e mbetjeve ushqimore. Megjithatë, kur ka dilemë, siguria duhet të ketë gjithmonë përparësi.
Përveç shijes dhe aromës së mrekullueshme, dardha është e pasur me vitamina dhe është një nga frutat e pakta që mund të shijojmë në vjeshtë dhe dimër, krahasuar me verën.
Homeri e përmendi atë si një “dhuratë të perëndive” pasi tuli i saj i ëmbël, aromatik, lëngshëm dhe i butë e bën atë veçanërisht të dashur dhe përfitimet e saj të mëdha ushqyese e bëjnë atë një aleat të shkëlqyer të shëndetit tonë.
Botanikisht, dardha i përket familjes së pemëve Rosaceae, gjinisë Pyrus. Dardhat janë me lartësi mesatare dhe gjenden në rajonet gjysmëtropikale rreth hemisferës veriore.
Frutat që ato japin janë me madhësi mesatare me fara të vogla karakteristike në qendër të tyre, të mbyllura në një kapsulë të fortë.
Ekzistojnë mijëra lloje dardhash, mbi 3,000 të njohura dhe të gjitha shumë të dobishme, por ajo kineze është ajo me vlerën më të madhe ushqyese. Dardhat lulëzojnë gjatë gjithë vitit, por kryesisht nga fundi i qershorit deri në shkurt, varësisht nga varieteti.
Dardhat janë një burim i shkëlqyer i fibrave të tretshme në ujë, ndërsa ofrojnë vitamina dhe minerale thelbësore si vitaminat C dhe K dhe kalium dhe, në sasi më të vogla, kalcium, hekur, fosfor, magnez, riboflavinë, vitamina B6 dhe A dhe acid folik. Për më tepër, dardhat me tul të kuq kanë karotenoide, flavonoide dhe antocianina (antioksidantë)./mxh
Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka theksuar se alkooli është përgjegjës për një në çdo tre vdekje që vijnë nga lëndimet dhe dhuna në Rajonin Evropian të OBSH-së, duke paraqitur një rrezik të madh për shëndetin publik. Ky kërcënim bëhet veçanërisht i theksuar gjatë periudhave të festave, kur konsumi i alkoolit zakonisht shënon rritje. Sipas një flete faktesh të reja të publikuar nga…
Studimet e fundit tregojnë se brezi Gen Z po përballet me një lodhje të paparë, më shumë se çdo brez tjetër deri më sot. Dhe jo, kjo nuk është ekzagjerim. Ekspertët theksojnë se ritmi i jetës moderne, presionet e vazhdueshme dhe ndikimi i teknologjisë kanë bërë që ky brez të ndjejë një lodhje fizike dhe […]
Organizata Botërore e Shëndetësisë (WHO) po bën hapa të rëndësishëm drejt integrimit të mjekësisë tradicionale në kujdesin shëndetësor global, një lëvizje që synon ta bëjë kujdesin shëndetësor më gjithëpërfshirës dhe të bazuar në prova. Strategjia globale Traditional Medicine Strategy 2025–2034 u miratua nga Asambleja Botërore e Shëndetësisë dhe fokusohet te siguria, cilësia dhe integrimi i praktika si akupunktura, Ayurveda dhe homeopatia në sistemet kombëtare të shëndetësisë — me qëllim për të adresuar sfidat moderne të sëmundjeve kronike dhe për të zgjeruar mbulimin shëndetësor universal.
Në Dhjetor 2025, u mbajt Samiti Global i Mjekësisë Tradicionale në Nju Delhi, ku u nënshkrua “Angazhimi i Delhi-t” për të përshpejtuar implementimin e këtij plani në më shumë se 100 vende, duke forcuar bashkëpunimin ndërkombëtar në kërkim, standardizim dhe rregullim të këtyre metodave.
Ky është një zhvillim i rëndësishëm, pasi WHO raporton se deri në 90% të popullsive në shumë vende përdorin mjekësinë tradicionale, shpesh si burim kryesor kujdesi shëndetësor për komunitetet lokale./KM
Këto ushqime nuk bëjnë mrekulli më vete, por kur kombinohen me ushqim të shëndetshëm dhe aktivitet fizik, mund të ndihmojnë realisht në përmirësimin e metabolizmit Edhe pse nuk ekziston një ushqim “magjik” që sjell menjëherë humbje peshe, disa zgjedhje ushqimore mund t’i japin një shtysë reale metabolizmit, kur përfshihen në një dietë të balancuar. Ja tre ushqime me përfitime të mbështetura nga…
Edhe në vitin 2025 ka vazhduar ikja e profesionistëve shëndetësor. 90 mjekë e 1932 infermierë e kanë lëshuar Kosovën. Kjo sipas Federatës së Sindikatave të Shëndetësisë është shqetësuese pas vendit po iu largohen kuadrot për të cilat janë shpenzuar mijëra euro.
Mungesa e kushteve të punës e pakënaqësitë më paga kanë bërë që shumë profesionistë shëndetësor të largohen në Kosova.
Avazi i largimeve ka vazhduar edhe gjatë vitit 2025, shkruan tëvë1.
Ani pse krahasuar me vitet paraprake numri mjekëve e profesionistëve tjerë shëndetësor të cilët janë larguar ka rënë, kjo dukuri vazhdon të jetë shqetësuese për Odën e Mjekëve.
“Statistika nuk janë të sakta asnjëherë për arsyen se koha e liberalizimit të vizave ka lehtësuar kushtet dhe rrethanat që lëvizja e lirë të ndodhë. Megjithatë, në krahasim me vitet e tjera është rendi në rënie, por nuk është ndonjë diferencë e madhe, është duku rreth 20 më pak. Këtë vit kanë kërkuar certifikatë të sjelljes së mirë në Odën e Mjekëve rreth 90 mjekë”, thotë për Tëvë1, Naser Gjonbalaj nga Oda e Mjekëve.
Sipas nënkryetarit të kësaj Ode, pjesa dërmues e atyre që janë larguar janë mjekë të përgjithshëm.
E jo vetëm mjekët, Kosovën e kanë braktisur edhe infermierët.
“Këtë vit infermierë gjithsejtë kanë kërkuar 192, licenca të plastifikuara, dokument i cili ju nevojitet, për ta dërguar në vendin ku ata ushtrojnë profesionin shëndetësor. Me vitin 2024, është një rënie mirëpo trendi po vazhdon”, shprehet Nexhmije Gori – Kryetare e Odës së Infermierëve .
Madje sipas kryetares së Federatës së Sindikatave të Shëndetësisë në Kosovë, Tëvdie Imeri, largimi i profesionistëve shëndetësor është shqetësues.
Prandaj kryetarja e kësaj Federate, kërkon që të ndërmerren masa.
“Është hala me shqetësuese se pse një kuadër të përgatitur kaq shumë të shkojë i përgatitur në një vend tjetër ndërsa ju e dini shumë mirë se sa i duhet investim për me nxjerr një doktor të përgjithshme e pastaj të mos flasim për specializant. E gjithë kjo kosto që i kushton familje dhe në fund të fundit po ja dërgojmë një produkt të gatshëm .Ish dashtë të bëhet një strategji për ndaljen e ikjeve të punëtorëve shëndetësor, pasi Kosova mund të mbetet shumë keq pas pak kohe”, thotë ajo.
Sipas Odës së Mjekëve të Kosovë, Gjermania vazhdon të jetë destinacioni i profesionistëve shëndetësor.
Gjatë sezonit të festive shënohet një rritje e përdorimit të alkoolit, gjë që sipas ekspertëve mund të rrisë rrezikun e lëndimeve, duke përfshirë lëndimet si pasojë e aksidenteve rrugore, rrëzimet, djegiet, helmimet dhe dhunën.
Sipas OBSH në Europë, 1 në 3 vdekje me dëmtime fizike gjatë kësaj periudhe ka si shkak kryesor konsumin e alkoolit.
Në Rajonin Evropian afërsisht një në tre vdekje tek burrat dhe një në pesë vdekje tek gratë midis moshës 30 dhe 40 vjeç i atribuohen alkoolit thuhet ne raportin e OBSH. Midis njerëzve të moshës 20 deri në 24 vjeç, alkooli përbën 35% të të gjitha vdekjeve nga lëndimet.
Sipas OBSH, vdekjet ne Shqipëri për shkak të alkoolit kapin shifrën e 3 humbje jete për 100 mijë banorë, duke u renditur tek vendet me përqindje të ulët.
Shkalla e vdekshmërisë e standardizuar sipas moshës ishte më e larta në Evropën Lindore, veçanërisht në Letoni, Lituani dhe Federatën Ruse, ku vdekshmëria nga lëndimet që i atribuueshin alkoolit tejkaloi 22.6 për 100 mijë banorë, ndërsa vende të tilla si Azerbajxhani, Taxhikistani dhe Turqia dhe Shqipëria raportuan disa nga shkallët më të ulëta, shpesh nën 2.9 për 100 mijë banorë.
Një ndarje lindje-perëndim ishte e dukshme në përqindjen e të gjitha vdekjeve nga lëndimet që i atribuohen alkoolit, me shumë vende të Evropës Lindore që tejkalonin 60%, krahasuar me më pak se 20% në pjesën më të madhe të Evropës Perëndimore dhe Jugore./e.t
Stina e dimrit është koha kur gripi gjen më shumë “terren” te njerëzit. Por, shpeshherë, ne e nënvlerësojmë gripin dhe madje, në shumicën e rasteve, bëjmë edhe disa gabime. Ne e nënvlerësojmë ashpërsinë e gripit. Edhe nëse nuk i përkasim grupeve vulnerabël, përveç COVID-it të zgjatur, ekziston edhe “gripi i zgjatur”: Në një përqindje të […]
Studiuesit thonë se ky ilaç ka të ngjarë të rrisë rrezikun e efekteve të rënda anësore, përfshirë sëmundjet e zemrës, dhe se dëmet e tij mund t’i tejkalojnë përfitimet. Një rishikim i gjerë i studimeve ekzistuese sugjeron se tramadoli, një opioid i fortë që përshkruhet shpesh për dhimbje kronike, ofron vetëm lehtësim të kufizuar për […]
Edhe pse lehtësojnë frymëmarrjen, disa spreje dhe preparate kundër ftohjes aktivizojnë sistemin nervor, prishin fazat e gjumit dhe ngadalësojnë rikuperimin e organizmit
Edhe pse shumë njerëz i përdorin pothuajse automatikisht pikat ose sprejët nazalë sa herë që janë të ftohur dhe kanë hundë të bllokuar, këta preparate mund të kenë një efekt anësor të papritur: çrregullimin e gjumit. Në vend që ta ndihmojnë organizmin të pushojë dhe të rikuperohet, ata mund ta mbajnë trupin në gjendje “zgjimi”.
Gjatë sezonit të gripit dhe ftohjeve, gjumi i dobët është pothuajse i pashmangshëm. Hunda e zënë, kollitja dhe lodhja e përgjithshme e bëjnë të vështirë një gjumë të qetë. Për këtë arsye, shumë njerëz përdorin pika ose sprej për hundë pikërisht para se të shkojnë në shtrat, me shpresën se do të marrin frymë më lirshëm dhe do të flenë më mirë.
Megjithatë, shpesh ndodh e kundërta: frymëmarrja përmirësohet, por gjumi nuk vjen. Nata kalon me rrotullime në shtrat dhe zgjime të shpeshta, ndërsa mëngjesi vjen me ndjenjën se nuk jeni çlodhur fare, transmeton Telegrafi.
Pse ndodh kjo?
Shkaktarët kryesorë janë substancat aktive që gjenden në shumë sprejë dhe pika nazale, si fenilefrina dhe pseudoefedrina. Këta përbërës veprojnë duke ngushtuar enët e gjakut në mukozën e hundës, çka ul ënjtjen dhe lehtëson frymëmarrjen. Por veprimi i tyre nuk kufizohet vetëm në hundë.
Këto substanca aktivizojnë sistemin nervor simpatik, pjesën e sistemit nervor që përgatit trupin për stres dhe rrezik, e njohur si reagimi “lufto ose ik”. Si pasojë, organizmi nuk qetësohet para gjumit, por futet në gjendje vigjilence.
Kjo mund të shoqërohet me:
rritje të rrahjeve të zemrës,
rritje të presionit të gjakut,
ndjesi tensioni të brendshëm,
vështirësi për të fjetur dhe gjumë të cekët.
Edhe pse jeni fizikisht të lodhur, truri mbetet “i zgjuar”, duke prishur fazat e thella të gjumit që janë thelbësore për rikuperimin e trupit.
Jo vetëm sprejët nazalë
Fenilefrina dhe pseudoefedrina nuk gjenden vetëm në pika apo sprej për hundë, por edhe në shumë tableta dhe pluhura kundër ftohjes, gripit dhe alergjive. Kur këto preparate merren në orët e mbrëmjes, rreziku për pagjumësi rritet edhe më shumë, sepse efekti stimulues përkon me kohën kur trupi duhet natyrshëm të ngadalësohet.
Sipas studimeve të publikuara në revista mjekësore të specializuara për gjumin, çdo substancë që prish strukturën natyrale të gjumit mund të çojë jo vetëm në pagjumësi, por edhe në:
tension muskulor,
zgjime të shpeshta gjatë natës,
ndjenjë lodhjeje kronike.
Efekt të ngjashëm mund të kenë edhe substanca të zakonshme si alkooli, si dhe disa antidepresivë dhe qetësues, të cilët në pamje të parë duken relaksues, por në realitet e ulin cilësinë e gjumit.
Çfarë mund të bëni?
Ekspertët rekomandojnë që:
të lexoni me kujdes udhëzimet e barnave, veçanërisht pjesën për efektet anësore;
nëse është e mundur, sprejët nazalë me efekt stimulues t’i përdorni gjatë ditës, jo para gjumit;
për hundë të zëna në mbrëmje, të përdorni alternativa më të buta, si solucion fiziologjik, shpëlarje të hundës ose lagështues ajri në dhomën e gjumit.
Këto metoda ndihmojnë frymëmarrjen pa e aktivizuar sistemin nervor dhe pa e prishur gjumin, duke i dhënë trupit mundësinë të pushojë dhe të shërohet siç duhet. /e.t
Ndërsa Italia, Greqia dhe vende të tjera në Evropë janë të alarmuara nga varianti K i virusit të gripit AH3N2, edhe në Shqipëri vijon të shihet një rritje e numrit të infeksioneve respiratorë. Sipas Institutit të Shëndetit Publik, gjatë javës së fundit janë raportuar 13,500 raste, por numri i të infektuarve pritet të jetë më […]
Shumë njerëz e gjejnë veten të çorientuar dhe të lodhur në mëngjes, pavarësisht përpjekjeve të tyre për të fjetur mirë, dhe pyesin veten nëse kjo është një shenjë e një problemi më serioz me shëndetin e tyre.
Psikologia Zoe Gotts i tha Metro.co.uk se zgjimi dhe humbja e vetëdijes për një kohë të shkurtër mund të jetë shqetësuese, por në shumicën e rasteve kjo gjendje është e padëmshme.
“Kjo zakonisht ndodh gjatë një gjendjeje të njohur si inerci gjumi, periudha kalimtare e lodhur midis gjumit dhe zgjimit të plotë. Kur zgjohemi nga faza më të thella të gjumit ose ëndrra të gjalla, trurit mund t’i duhet pak kohë për të ‘riorientuar’ veten, që do të thotë se kujtesa, konteksti dhe ndërgjegjësimi hapësinor nuk përputhen menjëherë”, shpjegoi ajo.
Konsulentja e gjumit në The Sleep Works, Maryanne Taylor, shton se kjo ndjenjë konfuzioni mund të ndodhë ndërsa truri “zgjohet” në faza.
“Vetëdija bazë fillon të veprojë e para, por zonat përgjegjëse për orientimin, kujtesën dhe kontekstin zgjasin pak më shumë. Je i vetëdijshëm për disa sekonda, por nuk je plotësisht i orientuar ndaj mjedisit përreth”, tha ajo.
Ka disa gjëra që e bëjnë më të mundshme që të zgjoheni pak të lodhur – duke përfshirë gjumin e dobët ose të ndërprerë, stresin, ankthin, alkoolin ose sëmundjen, si dhe zgjimin e papritur kur bie alarmi.
“Kur sistemi nervor është tashmë nën stres, truri mund të ketë vështirësi të ‘ndërrojë marshin’ shpejt, duke çuar në ato pak momente çorientuese para se të kthehet në normalitet”, tha ajo.
Mbani mend se duhet të konsultoheni me një mjek nëse kjo ju ndodh shpesh ose shoqërohet me probleme të tjera, të tilla si kujtesa e dobët dhe konfuzioni që vazhdon gjatë gjithë pjesës tjetër të ditës./e.t
Edhe ndryshimet më të vogla në mënyrën e ushqyerjes mund të ndikojnë në shfaqjen e simptomave të depresionit tek të rinjtë, paralajmërojnë studimet.
Sipas ekspertëve, ushqimi përbën një faktor të rëndësishëm rreziku për zhvillimin e depresionit, veçanërisht gjatë adoleshencës dhe rinisë së hershme, një periudhë kur rreziku për çrregullime të shëndetit mendor është dukshëm më i lartë.
Kjo fazë e jetës konsiderohet kritike, pasi në të rinjtë formojnë zakone ushqimore që shpesh i mbajnë edhe më vonë.
Në kuadër të studimit, ekspertë nga Australia përfshinë 76 persona të moshës 17 deri në 35 vjeç, të cilët shfaqnin simptoma të lehta ose të rënda depresioni.
Pjesa më e madhe e tyre ushqehej me sasi të larta sheqeri, yndyrash të ngopura dhe ushqimesh të përpunuara.
Pjesëmarrësit u ndanë në dy grupe: grupi i parë u informua mbi rëndësinë e ushqyerjes së shëndetshme dhe u pajis me kupona për blerje, ndërsa grupi i dytë vazhdoi të ndjekë të njëjtin regjim ushqimor si më parë.
Pas tre javësh, rezultatet treguan se grupi që kishte adoptuar ushqyerjen e shëndetshme shfaqi përmirësim të dukshëm në nivelet e depresionit, stresit dhe ankthit, raportoi “Agroweb”.
Tre muaj pas studimit, ekspertët konstatuan se vetëm shtatë persona kishin arritur të ruanin ndryshimet në ushqyerje dhe, si pasojë, ndiheshin dukshëm më mirë.
Studiuesit arritën në përfundim se rritja e konsumit të frutave, perimeve, peshkut dhe vajit të ullirit ndikon pozitivisht në shëndetin mendor të të rinjve.
Gjerësisht pranohet se shëndeti i trurit lidhet ngushtë me shëndetin e sistemit tretës, ndërsa ushqimet e shpejta dhe të përpunuara priren të përkeqësojnë jo vetëm gjendjen emocionale, por edhe funksionet e trurit.
Login
