Ăedomir Stojkoviq, njĂ« avokat nga Beogradi, postoi nĂ« rrjetin social X pas lajmit pĂ«r vdekjen e çetnikut famĂ«keq serb Slavko Aleksiq.
Në postimin e tij në X, Stojkoviq pretendon se vdekja e Aleksiq është e dyshimtë dhe se është vepër e shërbimit sekret serb, BIA.
âKjo vdekje lidhet drejtpĂ«rdrejt me faktet nĂ« rritje rreth organizimit tĂ« 'Sarajevo Safariâ logjistikĂ«s sĂ« asaj organizate", pohon Stojkoviq.
Në pjesën tjetër të njoftimit të tij, ai paraqiti disa fakte që, sipas pikëpamjes së tij për situatën, mbështesin pretendimin e tij, dhe shtoi se BIA kishte kryer më parë veprime të ngjashme, kur Jovica Stanishiq ishte në krye të kësaj agjencie.
âAleksandar Vuçiq ishte anĂ«tar i njĂ«sisĂ« sĂ« Slavko Aleksiqâ, shtoi Stojkoviq nĂ« postim.
âNjĂ« vullnetar i kapur i PartisĂ« Radikale Serbe gjatĂ« luftĂ«s nĂ« BiH dĂ«shmoi se nĂ« autobusin nga Beogradi pĂ«r nĂ« SarajevĂ« (Pale), kishte edhe qytetarĂ« italianĂ«, tĂ« cilĂ«t morĂ«n pjesĂ« nĂ« 'Sarajevo Safariâ. Ato autobusĂ« u organizuan nga Partia Radikale Serbe, sekretari i pĂ«rgjithshĂ«m i sĂ« cilĂ«s ishte Aleksandar Vuçiq, para sĂ« gjithash nĂ« aspektin e organizimit tĂ« logjistikĂ«s sĂ« atyre vullnetarĂ«ve dhe mbĂ«rritjes sĂ« qytetarĂ«ve tĂ« huaj", shtoi ai.
SnaĆŸno verujem da je smrt Slavka AleksiÄa, Älana Srpske radikalne stranke sa titolom "vojvode", stranke Äiji je generalni sekretar bio Aleksandar VuÄiÄ koji je pre nego ĆĄto je to postao bio dobrovoljac u njegovoj jedinici; - nastupila delovanjem tajne sluĆŸbe Srbije.
Ova smrt u⊠â Advokat Äedomir STOJKOVIÄ (@FIGHT_4_RIGHT_S) December 18, 2025
Stojkoviq tha se personalisht besosn se Aleksiq u transferua në Beograd disa ditë më parë për një "vlerësim psikologjik nëse ai mund të bënte aksidentalisht deklarata kompromentuese gjatë një dëshmie të mundshme".
"NdĂ«rtesa e selisĂ« sĂ« BIA-s ndodhet vetĂ«m 300 metra larg ndĂ«rtesĂ«s sĂ« AkademisĂ« MjekĂ«sore Ushtarake, ku dyshohet se Aleksiq ishte disa ditĂ« mĂ« parĂ«â, shkroi Stojkoviq.
Ai përmendi gjithashtu lidhjet gjithnjë e më të forta midis autoriteteve aktuale të Rusisë dhe Serbisë, pikërisht në këtë kontekst.
âNĂ« njĂ« epokĂ« afrimi gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« ngushtĂ« midis Kremlinit dhe regjimit nĂ« Beograd, duhet tĂ« kihet parasysh se kjo mĂ«nyrĂ« pĂ«r heqjen qafe tĂ« njerĂ«zve pĂ«rdoret kryesisht nga Rusia, pĂ«r shumĂ« vite vazhdimisht. Duket qartĂ« se teknikat nĂ« Serbi u pĂ«rmirĂ«suan gjithashtu pĂ«rmes njĂ« bashkĂ«punimi tĂ« tillĂ«, sepse njĂ« plumb nĂ« pjesĂ«n e pasme tĂ« kokĂ«s ngre shumĂ« pĂ«rgjigjeâ, vazhdoi avokati.
Në fund, ai shtoi se është e vështirë të besohet se vdekja e Aleksiqit ishte aksidentale, veçanërisht në këtë moment.
âKur komandanti i njĂ« njĂ«sie tĂ« dyshuar paraushtarake (Aleksiq), vullnetar i tĂ« cilit ishte presidenti i shtetit (Vuçiq) âvdesâ nĂ« momentin e zbulimit tĂ« njĂ« krimi, nuk ka rastĂ«si nĂ« kĂ«tĂ«. Ka mĂ« shumĂ« tĂ« ngjarĂ« qĂ« tĂ« fitoni njĂ« çmim nĂ« lotari sesa qĂ« njĂ« vdekje e tillĂ« tĂ« ndodhĂ« nĂ« njĂ« moment kaq tĂ« ndjeshĂ«m nga rastĂ«sia e pastĂ«râ, deklaroi Stojkoviq nĂ« fund tĂ« postimit tĂ« tij. /Telegrafi/
Gazetari hulumtues kroat, Domagoj Margetiq i ka dĂ«rguar njĂ« letĂ«r urgjente ProkurorisĂ« sĂ« BosnjĂ«s dhe HercegovinĂ«s, mĂ« saktĂ« Departamentit pĂ«r Krime Lufte, ku shpreh dyshime serioze mbi rrethanat e vdekjes sĂ« papritur tĂ« serbit Slavko Aleksiq, ish-komandant i njĂ« njĂ«sie paraushtarake tĂ« lidhur me âSarajevo Safariâ gjatĂ« rrethimit tĂ« kryeqytetit boshnjak.
Ai ka kërkuar nga Prokuroria e BeH-së që menjëherë të lëshojë një urdhër që ndalon kremimin ose çdo ndërhyrje mbi trupin e Slavko Aleksiqit, si dhe varrimin e tij.
Ai kërkoi që të lëshohet një urdhër që punonjësit e SIPA-s të transferojnë trupin e Aleksiqit në KCUS për të kryer një autopsi të detajuar dhe specialistike.
Kjo do të përcaktonte veçanërisht nëse ekzistojnë shenja dhune, substanca të dyshimta në organizëm, helmime, ndërhyrje apo diçka e ngjashme, pra të vlerësohen rrethanat e dyshimta të vdekjes.
âVeçanĂ«risht Ă«shtĂ« e nevojshme qĂ« trupi tĂ« analizohet dhe kontrollohet pĂ«r substanca tĂ« ndjeshme dhe helme qĂ« zakonisht pĂ«rdoren nga shĂ«rbimet sekrete ruse, tĂ« cilat bashkĂ«punojnĂ« me BIA-n nĂ« Beograd, dhe pĂ«r llojet e helmeve dhe substancave lehtĂ« mund tĂ« informoheni nĂ« publikimet e disponueshme pĂ«r raste tĂ« ngjashme qĂ« kanĂ« ndodhur mĂ« parĂ« nĂ« Rusi, MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar ose diku tjetĂ«r nĂ« botĂ«â, theksoi ai.
Duhet kujtuar se Margetiq ka ngritur padi kundër presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në Milano, duke pretenduar se ai kishte qenë pjesë e grupit të vrasjes së civilëve për qejfi në kryeqytetin boshnjak.
NĂ« ProkurorinĂ« e BosnjĂ«s dhe HercegovinĂ«s, çështja qĂ« lidhet me pretendimet pĂ«r âSarajevo Safariâ, fenomeni i tmerrshĂ«m sipas tĂ« cilit turistĂ«t e pasur tĂ« huaj supozohet se paguanin pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ«t nĂ« SarajevĂ«n e rrethuar gjatĂ« luftĂ«s 1992-1996, Ă«shtĂ« hapur qĂ« nĂ« vitin 2022, bazuar nĂ« denoncimin e atĂ«hershĂ«m tĂ« kryetares sĂ« qytetit, Benjamina Kariq. /Telegrafi/
Gazetari hulumtues kroat, Domagoj Margetiq, ka ngritur dyshime serioze rreth vdekjes sĂ« Slavko Aleksiqit, njĂ« âvojvodĂ« çetnikâ i vetĂ«shpallur dhe ish-komandant i njĂ« njĂ«sie paramilitare, ku, sipas tij, kishte shĂ«rbyer si vullnetar edhe presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq.
NĂ« njĂ« deklaratĂ« publike, Margetiq tha se Aleksiqi ishte njĂ« nga dĂ«shmitarĂ«t mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m lidhur me pĂ«rfshirjen e dyshuar tĂ« Vuçiqit nĂ« krime lufte gjatĂ« viteve â90, pĂ«rfshirĂ« atĂ« qĂ« ai e ka quajtur âSarajevo Safariâ nĂ« SarajevĂ«.
Ai shton se Aleksiqi kishte qenë gjallë dhe në gjendje të mirë shëndetësore deri rreth dhjetë ditë më parë dhe kishte dhënë deklarata publike në mbështetje të Vuçiqit.
Megjithatë, sipas Margetiqit, lajmi për vdekjen e Aleksiqit u shpërnda papritur vetëm pak ditë pasi ai ishte shtruar në Spitalin Ushtarak në Beograd.
âAleksandar Vuçiq, sipas zakonit tĂ« vjetĂ«r, po eliminon dĂ«shmitarĂ«t. Tani sapo mora vesh se komandanti i tij nĂ« SarajevĂ« ka vdekur âmagjikishtâ nĂ« njĂ« spital nĂ« Beogradâ, tha Margetiq, duke shtuar se, sipas tij, po zhduken dĂ«shmitarĂ«t e krimeve tĂ« Vuçiqit.
Gazetari pretendon se pas ndĂ«rhyrjes sĂ« shĂ«rbimit sekret serb (BIA), Aleksiqi ishte transferuar pĂ«r trajtim nĂ« AkademinĂ« MjekĂ«sore Ushtarake (VMA) nĂ« Beograd, ku, sipas tij, ka ndĂ«rruar jetĂ« ânĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« papritur dhe tĂ« pashpjegueshmeâ.
Slavko Aleksiq, udhĂ«heqĂ«si çetnik dhe komandant i formacionit paramilitar âDetashmenti çetnik i SarajevĂ«s sĂ« reâ, vdiq sot nĂ« Trebinje nĂ« moshĂ«n 69-vjeçare, sipas raportimeve tĂ« mediave tĂ« BosnjĂ« e HercegovinĂ«s.
Informacioni mbi vdekjen e tij është konfirmuar nga banorët e Trebinjes. /Telegrafi/
Vdes Slavko Aleksiq, i njohur si vojvoda çetnik dhe simbol i terrorit gjatë rrethimit të Sarajevës.
Slavko Aleksiq, një nga figurat më të kontestuara dhe më të njohura që lidhet me luftën në Bosnjë e Hercegovinë dhe me rrethimin 1425-ditor të Sarajevës, ka vdekur sot në Trebinje.
Ai ishte komandant i formacionit paramilitar âNovosarajevski ÄetniÄki odredâ dhe nĂ« opinionin publik tĂ« BosnjĂ«s e HercegovinĂ«s emri i tij lidhet fort me snajperĂ«t dhe terrorin ushtarak ndaj popullsisĂ« civile gjatĂ« rrethimit tĂ« kryeqytetit.
Aleksiq ka lindur më 1956 në fshatin Bogdashiqi dhe ka kaluar një pjesë të madhe të jetës në Sarajevë, ku kishte punuar dhe studiuar, raporton N1.
Që në fund të viteve 1980 ai u përfshi në strukturat nacionaliste, dhe kur shpërtheu lufta mori komandën e njësisë së tij në zonën e Grbavicas.
Forcat nën komandën e tij ishin të vendosura në pozicione nga ku qyteti ishte nën zjarr konstant, dhe shumë dëshmi civilësh dhe raportime i lidhin njësitë e tij me sulmet ndaj popullsisë civile dhe përhapjen e frikës në mesin e banorëve të Sarajevës. Megjithatë, Aleksiq asnjëherë nuk u gjykua para gjykatave vendore apo ndërkombëtare për këto akte.
Pas bombardimeve të NATO-s dhe pas Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit, në vitin 1996 ai udhëhoqi tërheqjen e forcave serbe dhe një pjese të popullsisë nga Grbavica, dhe vazhdoi aktivitetet ideologjike edhe pas luftës.
Emri i tij Ă«shtĂ« rikthyer kohĂ«t e fundit nĂ« debat publik lidhur me hetimin e njohur si âSarajevo Safariâ, qĂ« po zhvillohet nĂ« Milano rreth vrasjes sĂ« civilĂ«ve pĂ«r qejfi gjatĂ« rrethimit tĂ« kryeqytetit boshnjak, ku pjesĂ«marrĂ«s u raportuar se ishte edhe presidenti aktual i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq.
Rrethimi i Sarajevës, që zgjati nga 5 prilli 1992 deri më 29 shkurti 1996, konsiderohet si rrethimi më i gjatë i një kryeqyteti në historinë moderne dhe çoi në vdekjen e mijëra civilëve, përfshirë fëmijë.
Gazetari hulumtues kroat, Domagoj Margetiq ka akuzuar presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, për organizimin e fshehtë të largimit të një dëshmitari kyç të krimeve të luftës nga Bosnja dhe Hercegovina, duke e bërë atë të paarritshëm për drejtësinë ndërkombëtare.
NĂ« njĂ« video tĂ« publikuar nĂ« Facebook, Margetiq deklaron se Vuçiq po pĂ«rpiqet tĂ« âfshijĂ« gjurmĂ«tâ e pĂ«rfshirjes sĂ« tij tĂ« dyshuar nĂ« krimet e kryera gjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s nĂ« vitet â90.
Sipas gazetarit kroat, Slavko Aleksiq â njĂ« âvojvodĂ« çetnikâ i vetĂ«shpallur dhe ish-komandant i njĂ«sisĂ« ku presidenti serb dyshohet se kishte shĂ«rbyer si vullnetar â Ă«shtĂ« njĂ« nga dĂ«shmitarĂ«t kryesorĂ« qĂ« mund tĂ« inkriminojĂ« presidentin serb.
âSlavko Aleksiq Ă«shtĂ« njĂ« nga dĂ«shmitarĂ«t kryesorĂ« qĂ« mund tĂ« inkriminojĂ« si Vuçiqin, ashtu edhe pjesĂ«marrĂ«sit e tjerĂ« nĂ« kĂ«to krime,â thekson Margetiq.
Gazetari shpjegon se Aleksiq kishte jetuar për vite të tëra në fshehtësi në Bosnje-Hercegovinë dhe ishte i disponueshëm për autoritetet gjyqësore vendore dhe ndërkombëtare, por situata ndryshoi rreth dhjetë ditë më parë.
âMe urdhĂ«r tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« Aleksandar Vuçiqit, BIA organizoi njĂ« operacion pĂ«r nxjerrjen e fshehtĂ« tĂ« Slavko Aleksiqit nga Bosnja dhe Hercegovinaâ, thotĂ« Margetiq.
Ai shton se Aleksiq është transferuar në Beograd dhe ndodhet në një institucion shëndetësor, me shumë gjasë në Akademinë Mjekësore Ushtarake, për të krijuar një alibi mjekësore që të shmangë ekstradimin dhe marrjen në pyetje.
Margetiq akuzon Vuçiqin se për vite me radhë ka ushtruar ndikim mbi Prokurorinë e Bosnjës dhe Hercegovinës përmes presidentit të Republikës Serbe, Milorad Dodik.
Sipas tij, kryeprokurori Milanko Kajganiq dhe ish-prokurorja e krimeve të luftës, Vedrana Mijoviq, kanë qenë pjesë e këtij mekanizmi.
âVuçiq ka kontrolluar pĂ«r vite me radhĂ« rastet e krimeve tĂ« luftĂ«s nĂ« Bosnje pĂ«rmes njerĂ«zve tĂ« tijâ, thekson Margetiq.
Ai përmend gjithashtu dekorimin e Mijoviqit nga Vuçiq në Beograd në vitin 2022 dhe pasurinë e pajustifikuar të saj, e cila sipas tij nuk mund të shpjegohet me pagën e një prokuroreje. /Telegrafi/
Në vendin ku si dhjetvjeçar u godit nga snajperi, në tetor të vitit 1992, Elvedin Suliq sot qëndron i qetë, duke menduar për fytyrën e panjohur të personit që qëlloi mbi të dhe mbi qindra fëmijë të tjerë gjatë rrethimit të Sarajevës.
Shkëmbinjtë e mprehtë ishin një nga bazat e snajperistëve të Ushtrisë së Republikës 'Sërpska' në atë kohë, shkruan Evropa e Lirë.
Prej aty, snajperistët kishin pamje të qartë mbi rrugën ku banonte Elvedini në lagjen e vjetër Sedrenik.
âIsha kĂ«shtu, me shpinĂ«n kthyer, duke luajtur me fĂ«mijĂ«t. DĂ«gjova njĂ« breshĂ«ri tĂ« shtĂ«nash. TĂ« gjithĂ« fĂ«mijĂ«t ikĂ«n, tĂ« shpĂ«rndarĂ«, por unĂ« u qĂ«llovaâ, kujton Elvedini plagosjen e tij nĂ« vitin 1992.
Ai thotĂ« se snajperisti nuk u ndal pas goditjes sĂ« parĂ«: âPĂ«rpiqej tĂ« mĂ« eliminonte, tĂ« mĂ« vriste qĂ«llimishtâ.
Hasan Jusoviq, fqinj i Elvedinit dhe shofer taksie, kujton gjithashtu se snajperisti ishte këmbëngulës në planin e tij për ta vrarë fëmijën.
âE tĂ«ra çfarĂ« dĂ«gjoja, ishte njĂ« rĂ«nkim. ThanĂ«, njĂ« fĂ«mijĂ« i plagosurâ.
Hasani kishte makinë dhe donte ta çonte Elvedinin në spital.
âTĂ« shtĂ«nat filluan pĂ«rsĂ«ri, u ktheva, fĂ«mija ishte nĂ« ulĂ«sen e pasme, i shtrirĂ«, i pĂ«rgjakur... Gjak kishte nĂ« tĂ« gjithĂ« ulĂ«sen. Nisa makinĂ«n me shpejtĂ«si tĂ« plotĂ« drejt spitalit. FĂ«mija ulĂ«rinte, por ishte i vetĂ«dijshĂ«m. Xhami i pasmĂ« shpĂ«rtheu, mĂ« goditi...â, kujton Hasani.
Gjatë pothuajse katër vjetëve të rrethimit të Sarajevës nga Ushtria e Republikës 'Sërpska', çdo i dhjeti fëmijë nga mbi 1.600 që u vranë në qytet, u godit nga snajperi, sipas të dhënave të shoqatave të viktimave dhe vendimeve të gjykatave ndërkombëtare. Mbi 14.000 fëmijë u plagosën.
Elvedini nuk e mori vesh kurrë se kush ishte njeriu që e plagosi.
Asnjë snajperist i Ushtrisë së Republikës Sërpska nuk është ndjekur penalisht, edhe pse, sipas vendimeve të Gjykatës Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë, fushata e snajperëve kishte për qëllim terrorizimin e civilëve në Sarajevë, ku u vranë mbi 11.000 njerëz.
Më shumë se tridhjetë vjet më vonë, mediat në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në mbarë botën shkruajnë sërish për vrasjet e qytetarëve të Sarajevës nga snajperët.
KĂ«tĂ« herĂ«, terrori ka marrĂ« edhe njĂ« dimension tĂ« ri, pas nisjes sĂ« hetimeve nga prokuroria nĂ« Milano pĂ«r tĂ« ashtuquajturit âturistĂ« snajperistĂ«â dhe âsafarĂ«t me snajperâ.
Hetimi nis para publikimit të librit
NĂ« fillim tĂ« nĂ«ntorit, mediat italiane raportuan se prokuroria e Milanos kishte hapur njĂ« hetim pĂ«r âsnajperistĂ«t e fundjavĂ«sâ, tĂ« cilĂ«t, sipas denoncimit tĂ« shkrimtarit dhe gazetarit Ezio Gavazzeni, paguanin shuma tĂ« mĂ«dha pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« pozicionet e UshtrisĂ« sĂ« RepublikĂ«s 'SĂ«rpska' rreth SarajevĂ«s dhe pĂ«r tĂ« vrarĂ« civilĂ« me snajperĂ«, kryesisht âpĂ«r kĂ«naqĂ«sinĂ«â e tyre.
Gavazzeni, pas disa përpjekjeve të Radios Evropa e Lirë për ta intervistuar, bëri të ditur se nuk dëshiron të flasë.
NdĂ«rkohĂ«, ai mbajti njĂ« konferencĂ« pĂ«r shtyp nĂ« Milano, ku njoftoi se nĂ« shkurt do tĂ« publikojĂ« njĂ« libĂ«r mbi âsafarĂ«t me snajperâ.
Ai tregoi se pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« kishte lexuar pĂ«r shkuarjen e tĂ« huajve nĂ« luftĂ« nĂ« vitin 1995, nĂ« njĂ« artikull nĂ« gazetĂ«n âCorriere della Seraâ, dhe kishte filluar tĂ« shkruante mbi kĂ«tĂ« temĂ«.
Megjithatë, ai ndaloi pasi kuptoi se informacioni ishte shumë i pakët.
Situata ndryshoi vetĂ«m nĂ« vitin 2022 me dokumentarin âSarajevo Safariâ tĂ« regjisorit slloven, Miran Zhupaniç.
Si në film, ashtu dhe në padinë e këtij viti, figurë qendrore është Edib Subashiq - oficer në pension i Ushtrisë së Bosnje dhe Hercegovinës.
Ai shpjegon se shërbimet e inteligjencës së Ushtrisë së Bosnje dhe Hercegovinës morën informacione rreth ardhjeve nga Italia pas arrestimit në vitin 1993 të një vullnetari serb nga qyteti Paraqin, në lagjen Hrasno Bërdo të Sarajevës.
âAtĂ«herĂ« kuptuam se ekzistonte njĂ« âsafariâ... qĂ« do tĂ« thotĂ« se njerĂ«zit paguanin pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi njerĂ«zit, ndryshe nga mercenarĂ«t e zakonshĂ«m. Ne i njoftuam shĂ«rbimet e inteligjencĂ«s italiane, qĂ« ishin pjesĂ« e UNPROFOR-it nĂ« SarajevĂ« nĂ« atĂ« kohĂ«. Ua dhamĂ« tĂ« dhĂ«nat dhe kĂ«rkuam hetime. ShumĂ« shpejt, rreth fillimit tĂ« vitit 1994, morĂ«m pĂ«rgjigje se ishte gjetur vendi nĂ« Itali nga ku organizohej gjithçka dhe se autoritetet italiane e kishin ndalur kĂ«tĂ« aktivitetâ, pĂ«rsĂ«riti Subashiq disa herĂ« pĂ«r mediat, nĂ« nĂ«ntor dhe dhjetor, pas nisjes sĂ« hetimeve.
Ajo që askush nuk e thotë është përse Italia, menjëherë pas këtyre zbulimeve, nuk nisi hetime dhe nuk i ndëshkoi organizatorët dhe pjesëmarrësit.
Radio Evropa e Lirë kërkoi përgjigje nga agjencitë italiane të inteligjencës, prokuroria në Milano, si dhe nga Ambasada e Italisë në Sarajevë dhe përmes konsullit të përgjithshëm të Bosnje dhe Hercegovinës në Milano, por askush nuk dha koment.
Sipas Gavazzenit, pjesëmarrësit takoheshin në Trieste, përpara se të udhëtonin në Beograd dhe më pas në Sarajevë, drejt pozicioneve të snajperëve, nga ku mund të qëllonin mbi qytetarët.
Nga Aeroporti i Triestes thanĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« se nuk kanĂ« tĂ« dhĂ«na pĂ«r fluturimet e viteve â90.
Edhe nëse ka pasur të tilla, ato janë ruajtur vetëm për dy vjet.
âGjithçka qĂ« lidhet me fluturimet e mbi tridhjetĂ« vjetĂ«ve mĂ« parĂ«, nuk ekziston mĂ«, as nĂ« kujtesĂ«. Edhe statistikat e trafikut nga ato vite, qĂ« ruhen sot, janĂ« tĂ« pĂ«rgjithshmeâ, thanĂ« nga Aeroporti i Triestes nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« pyetjes mbi tĂ« dhĂ«nat ose dĂ«shmitĂ« pĂ«r udhĂ«timet e âturistĂ«ve snajperistĂ«â.
Ajo qĂ« Gavazzeni nuk e thotĂ«, Ă«shtĂ« nĂ«se dihet identiteti i ndonjĂ«rit prej atyre personave qĂ« po hetohen nga prokuroria nĂ«n dyshimet pĂ«r âvrasje me qĂ«llim tĂ« paramenduarâ dhe âmotive tĂ« ulĂ«taâ.
âSafariâ para Tribunalit nĂ« HagĂ«
Fjala âsafariâ, e pĂ«rdorur pĂ«r tĂ« pĂ«rshkruar tĂ« huajt qĂ« qĂ«llonin mbi qytetin e rrethuar pĂ«r âargĂ«timâ, u pĂ«rmend pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« vitin 2003 nĂ« Tribunalin e HagĂ«s, gjatĂ« dĂ«shmisĂ« sĂ« dĂ«shmitarit tĂ« mbrojtur C-017, nĂ« gjyqin kundĂ«r Sllobodan Millosheviqit, president i atĂ«hershĂ«m i SerbisĂ«, i akuzuar pĂ«r krime lufte.
DĂ«shmitari identifikoi Nicholas Ribiqin, i njohur si âKanadaâ, pasi vinte nga Kanadaja, dhe tha se ai kishte ardhur pĂ«r njĂ« âsafari, pĂ«r tĂ« gjuajtur njerĂ«zâ.
Se kur dhe si mbërriti Ribiq në Sarajevë nuk dihet, por dihet se ishte me origjinë nga Bosnje dhe Hercegovina.
MĂ« vonĂ«, ai iu bashkua NjĂ«sisĂ« Speciale tĂ« UshtrisĂ« sĂ« RepublikĂ«s 'SĂ«rpska' âBeli Vukoviâ (UjqĂ«rit e BardhĂ«), e formuar nĂ« vitin 1993.
âNdoshta e tĂ«rhoqi origjina e tij dhe pĂ«r kĂ«tĂ« iu bashkua ushtrisĂ« serbe... Ai ishte me origjinĂ« nga Bosnje dhe Hercegovinaâ, thotĂ« Janko Sheshllija, ish-pjesĂ«tar i kĂ«saj njĂ«sie, i cili e mohon ekzistencĂ«n e turistĂ«ve qĂ« qĂ«llonin mbi banorĂ«t e SarajevĂ«s pĂ«r para.
Megjithatë, kishte vullnetarë të huaj. Sheshllija thotë se ata kishin ardhur për arsye ideologjike për të luftuar.
âKishte vullnetarĂ« nga Rusia, Ukraina dhe nga vendet e Lindjes. Madje, ishte edhe njĂ« francez, nĂ«se doni shembull konkret, njĂ« francez i vĂ«rtetĂ«, jo me origjinĂ« serbeâ, thotĂ« ai.
Fakti që Ribiq qëndroi më shumë se një fundjavë në Sarajevë, konfirmohet edhe nga pamjet e kapjes së pjesëtarëve të forcave paqeruajtëse të OKB-së si pengje në Pale, si dhe nga një proces gjyqësor që u zhvillua më vonë në Kanada.
Për shkak të lidhjes së paqeruajtësve me shtyllat elektrike, për të parandaluar sulmet e planifikuara të NATO-s mbi pozicionet serbe, Ribiq u dënua në Kanada me tre vjet burg.
Por, nuk ishte vetëm Ribiq me pasaportë kanadeze që ishte në pozicionet serbe mbi Sarajevë.
Emir Ramiq, drejtor i Institutit për Kërkime Gjenocidi në Kanada, thotë për Radion Evropa e Lirë se ka informacione se disa persona ishin të përfshirë.
âKemi informacione se bĂ«hej fjalĂ« pĂ«r fundjava, qĂ« do tĂ« thotĂ« tĂ« premten, tĂ« shtunĂ«n, tĂ« dielĂ«n... Gjithashtu, kemi informacione se qytetarĂ« kanadezĂ« qĂ« aktualisht nuk jetojnĂ« nĂ« Kanada, qĂ« janĂ« diku tjetĂ«r, kanĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« kĂ«tĂ«â, thotĂ« Ramiq.
Ai shton se ka informacione se edhe gjyqësori kanadez do të fillojë veprime përgatitore hetimore, në lidhje me këto udhëtime.
Serbë vendas dhe të huaj në Gërbavica
Personi i vetĂ«m i pĂ«rmendur nĂ« kontekstin e âsafaritâ, Nicholas Ribiq, njihet nga Sllavko Alleksiq, njĂ« âvojvodĂ« çetnikâ dhe figurĂ« qendrore gjatĂ« luftĂ«s nĂ« lagjen e okupuar tĂ« SarajevĂ«s, GĂ«rbavica, mbi tĂ« cilĂ«n ndodhej njĂ« nga bazat snajperike nĂ« Varrezat Hebraike.
Alleksiq drejtonte njĂ« njĂ«sit paraushtarak tĂ« quajtur âNjĂ«siti Ăetnik i SarajevĂ«s sĂ« Reâ, i cili mĂ« vonĂ« u integrua nĂ« UshtrinĂ« e RepublikĂ«s SĂ«rpska.
Kontradiktor edhe pas luftës, ai u dënua për nxitje të urrejtjes kombëtare, racore dhe fetare, për përçarje dhe për jotolerancë.
Alleksiq thotë për Radion Evropa e Lirë se njësia e tij përfshinte të huaj, por jo ata që përmenden sot.
âKishim rusĂ«, rreth pesĂ«dhjetĂ«... Ata ishin vullnetarĂ«, jo vrasĂ«s. Sa u pĂ«rket kĂ«tyre burrave tĂ« pasur qĂ« vinin... ne nuk pamĂ« askĂ«nd, dhe askush nuk kontaktoi komandĂ«n tonĂ« ose mua personalishtâ, thotĂ« ai.
Ndryshe nga Alleksiqi, në Hagë më 2007 foli John Jordan, një zjarrfikës amerikan, i cili gjatë luftës vizitonte pozicionet e forcave serbe mbi Sarajevë.
Ai tha se aty kishte parĂ« âvrasĂ«s safariâ tĂ« huaj dhe kishte dĂ«gjuar se fĂ«mijĂ«t dhe gratĂ« e bukura ishin trofetĂ« mĂ« tĂ« kĂ«rkuar.
Edhe pse nuk e kishte parë asnjërin prej tyre duke qëlluar, ai kishte vëzhguar se si trajtoheshin dhe lëviznin rreth pozicioneve të njohura snajperike.
âIshte krejt e qartĂ« se personi qĂ« udhĂ«hiqej nga njerĂ«zit qĂ« e njihnin terrenin, ishte plotĂ«sisht i panjohur me vendin, dhe mĂ«nyra se si ishte i veshur dhe armĂ«t qĂ« mbante, mĂ« bĂ«nĂ« tĂ« mendoj se bĂ«hej fjalĂ« pĂ«r âturist gjahuâ. Ky Ă«shtĂ« njĂ« term qĂ« e dĂ«gjova pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« Bejrut, ku pamĂ« se e njĂ«jta gjĂ« ndodhte rreth linjĂ«s sĂ« gjelbĂ«râ, tha Jordan atĂ«kohĂ«.
Ish-zëdhënësja e Tribunalit të Hagës, Florence Hartmann, thotë për Radion Evropa e Lirë se ata dinin për këtë fenomen, por jo për mënyrën se si organizohej.
âĂshtĂ« jashtĂ«zakonisht e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« tĂ« fillojĂ« njĂ« hetim gjyqĂ«sor dhe tĂ« zbulohet se kush ishin organizatorĂ«tâ, thotĂ« ajo.
Vuçiq në fushën e betejës rreth Sarajevës?
NĂ« nĂ«ntor, gazetari kroat, Domagoj Margetiq, i pĂ«rcolli prokurorisĂ« nĂ« Milano - e cila po kryen hetime pĂ«r âsnajperistĂ«t e fundjavĂ«sâ - informacione se presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq, ka marrĂ« pjesĂ« ose ndihmuar nĂ« âturizmin e snajperistĂ«veâ.
Margetiq publikoi fotografi, në të cilat Vuçiq ishte i pranishëm në një nga pozicionet serbe në Sarajevë, prej ku, sipas dëshmitarëve, shtetas të huaj dhe forcat serbe qëllonin dhe vrisnin civilë.
Vuçiq i hodhi poshtë akuzat dhe paralajmëroi padi kundër medias që i publikoi këto informacione.
Duke folur pĂ«r Televizionin Informer, Vuçiq tha se nuk kishte dĂ«gjuar kurrĂ« pĂ«r njĂ« âsafariâ tĂ« tillĂ«.
â... por kjo nuk Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme. UnĂ« nuk kisha pushkĂ«. Madje, edhe kur shkova aty dhe pyeta nĂ«se mund tĂ« qĂ«ndroja me ta, mĂ« thanĂ« âvogĂ«lush, kthehu, na duhet njĂ« gazetar qĂ« di anglishtââ, tha Vuçiq.
âA do tĂ« qĂ«lloj dikĂ« dhe ta xhirosh?â
Gazetarët dhe fotoreporterët e huaj, gjatë pothuajse gjithë kohës së luftës në Bosnje dhe Hercegovinë, nga viti 1992 deri në fund të vitit 1995, kishin mundësi të qëndronin herë pas here në pozicionet e forcave serbe rreth Sarajevës.
Radio Evropa e Lirë kontaktoi disa prej tyre, por askush nuk dëshmoi se kishte parë ndonjë të huaj që kishte paguar për të shkuar në Sarajevë dhe për të qëlluar.
Peter Kullmann shkoi për herë të parë në Bosnje dhe Hercegovinë në vitin 1992 si fotograf i agjencisë Reuters.
Ai kujton se në dimrin e atij viti, diku rreth Krishtlindjeve, ishte vetë shënjestër e një snajperisti, teksa bashkë me gazetarin e Reutersit, Kurt Schork, po përpiqeshin të largoheshin nga baza e OKB-së në Sarajevë.
âPo ecnim nĂ«pĂ«r njĂ« parking, kur plumbi i snajperit kaloi mes meje dhe Kurtit, mes kokave tona. Ishte i destinuar pĂ«r njĂ«rin prej nesh, por patĂ«m fatâ, kujton ai pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Më vonë, bashkë me gazetarin e gazetës New York Times, John Burns, Kullmann vizitoi për herë të parë një nga pozicionet snajperike të forcave serbe në Varrezat Hebraike.
Aty, krejt papritur, dëgjoi gjermanishten e tij amtare. Ishin njerëz me prejardhje nga Ballkani, që jetonin dhe punonin në qytete të Gjermanisë.
Ai kujton sidomos ata që vinin nga Shtutgarti - vendlindja e tij - të cilët pas përfundimit të punës të premten, niseshin drejt rrethimit të Sarajevës.
âVinin nĂ« grupe, direkt pas punĂ«s. Autobusi i sillte gjatĂ« natĂ«s nĂ« SarajevĂ«. QĂ«ndronin dy ditĂ« nĂ« vijĂ«n e frontit dhe pastaj ktheheshin natĂ«n, pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« vendet e punĂ«s tĂ« hĂ«nĂ«n nĂ« mĂ«ngjes. Njiheshin si çetnikĂ«t e fundjavĂ«sâ, thotĂ« Kullmann pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Ai kujton se ata mbanin armë dhe ishin të gatshëm të qëllonin.
âNdodhte qĂ« dikush prej tyre mĂ« pyeste nĂ«se doja tĂ« qĂ«llonte, dhe nĂ«se mund tĂ« xhiroja me pajisjet e mia. Sigurisht, u thosha jo, mos e bĂ«ni... Nuk duhej tâi zemĂ«roje ata njerĂ«z, por duhej tĂ« shpikje gjithmonĂ« njĂ« arsye pse nuk duhej ta bĂ«ninâ, kujton Kullmann.
Snajperist i Ushtrisë së Republikës Sërpska në Varrezat Hebraike në Sarajevë. Autori i fotografisë, Peter Kullmann, ia siguroi atë Radios Evropa e Lirë ekskluzivisht për qëllimet e artikullit në lidhje me aktivitetin e snajperistëve në Sarajevë.
Kullmann thotë për Radion Evropa e Lirë se ndaj tij dhe Burnsit qëlluan kur zbritën nga Varrezat Hebraike dhe hynë në Sarajevë.
Kur u kthyen mĂ« vonĂ«, pyetĂ«n pĂ«rse automjeti i tyre, i shĂ«nuar qartĂ« me âNew York Timesâ, ishte qĂ«lluar menjĂ«herĂ« pas largimit nga pozicionet e snajperistĂ«ve.
Ata u pĂ«rgjigjĂ«n: âQĂ«lluam sepse na dukej argĂ«tueseâ.
Fotografi italian, Mario Boccia, qĂ« ka vizituar pothuajse tĂ« gjitha zonat e luftĂ«s nĂ« ish-Jugosllavi, pĂ«rfshirĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ«n, tregon se nuk ka hasur turistĂ« lufte nga Italia, sepse do tâi kishte raportuar menjĂ«herĂ«. Por, ka takuar tĂ« huaj tĂ« tjerĂ« nĂ« Bosnje.
âNĂ« GrbavicĂ« kam takuar dhe fotografuar njĂ« grek dhe njĂ« person qĂ« ka thĂ«nĂ« se vjen nga SHBA-ja. TĂ« dy ishin tĂ« motivuar ideologjikisht dhe nuk e kishin problem tĂ« prezantoheshin si luftĂ«tarĂ« tĂ« huaj. Amerikani tha se ishte nip i çetnikĂ«ve qĂ« ishin larguar nga Jugosllavia pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore. Greku e quante veten ânazistâ dhe thoshte se luftonte kundĂ«r myslimanĂ«ve dhe hebrenjveâ, thotĂ« Boccia.
âĂfarĂ« lloj njerĂ«zish janĂ« kĂ«ta?â
âĂfarĂ« lloj njeriu Ă«shtĂ« ai qĂ« qĂ«lloi vajzĂ«n time 3-vjeçare?â, pyeste mĂ« 7 maj, 1992, Rifat Bajroviq, babai i SenidĂ«s, e cila u plagos nga njĂ« snajper nĂ« lagjen Hrasno-BĂ«rdo tĂ« SarajevĂ«s, ku njĂ« vit mĂ« vonĂ« u arrestua njĂ« vullnetar serb nga Paraqini.
Sipas deklaratĂ«s sĂ« tij, âtĂ« huajt vinin nĂ« SarajevĂ« pĂ«r tĂ« vrarĂ« njerĂ«zâ.
Sikurse Rifati atëkohë, edhe Elvedini sot vazhdon të përballet me pyetje dhe pasojat e këtij akti monstruoz.
âVij thjesht pĂ«r ta kuptuar atĂ« ndjenjĂ« qĂ« ai e kishte nĂ« atĂ« moment. MĂ« sĂ« shumti do tĂ« doja ta shihja kĂ«tu. Do ta pyesja se çfarĂ« po mendonte ndĂ«rsa po qĂ«llonte drejt meje... Nuk e di a i vjen keq apo Ă«shtĂ« i kĂ«naqur qĂ« unĂ« mbeta gjallĂ«, qĂ« shpĂ«tovaâ.
Prokuroria në Milano pritet të njoftojë publikun për rezultatet e hetimit në mars të vitit 2026. Nëse ngre aktakuzë dhe vërteton fajësinë, kjo do të ishte hera e parë në Evropë që dikush gjykohet për vrasjet e civilëve me snajperë në Sarajevë.
Ndërkohë, drejtësia në Bosnje e Hercegovinë është duke verifikuar pretendimet, por, deri më tani, asnjë snajperist nuk është gjykuar për vrasjet e civilëve, veçanërisht të fëmijëve në Sarajevë.
Rrethimi i Sarajevës zgjati 1.425 ditë. Sulmet ndaj civilëve nga pozicionet e Ushtrisë së Republikës Sërpska ndodhnin kudo dhe në çdo kohë të ditës apo natës, sipas vendimeve të Gjykatës në Hagë.
Stanisllav Galliq, ish-komandant i Korpusit Sarajevë-Romanija, u dënua me burgim të përjetshëm, ndërsa kolegu i tij, Dragomir Millosheviq, mori 29 vjet burg për rolet e tyre në rrethimin e qytetit për 44 muaj.
Dënimet me burgim të përjetshëm të Radovan Karaxhiqit dhe Ratko Mlladiqit lidhen gjithashtu me terrorizimin e civilëve të Sarajevës gjatë luftës.
Në drejtësinë vendase, deri tani janë gjykuar disa persona për krime të kryera në zonat e rrethuara të qytetit.
Nëse jeni të lodhur nga gara e madhe dhe mendoni të lini pas gjithçka për të ngritur resortin tuaj luksoz në një rezervat kafshësh, të kompletuar me përvojën më të mirë safari që mund të blihet me para, atëherë kemi lajme të mira! Ky lajm quhet Ineos Grenadier Game Viewer.
Mund ta mbani mend konceptin nga Festivali i Shpejtësisë në Goodwood një vit më parë. Tani, prodhuesi britanik ka konfirmuar prodhimin e modelit të vërtetë, me pak ndihmë nga specialistët e konvertimit Kavango me bazë në Botsvana, transmeton Telegrafi.
Në vitin 2020, firma krijoi një Grenadier të gatshëm për safari nga një prototip prodhimi donator, të kompletuar me një çati të lehtë që kthehet mbrapsht, xham të palosshëm, ulëse të shkallëzuara dhe lartësi të ngritur. Ineos u shit dhe e bleu biznesin në vitin 2023.
Sot, Ineos do të dërgojë Grenadierë të gjatë dhe ekstra të gjatë me bosht rrotash të ndërtuar pjesërisht nga fabrika e saj e prodhimit në Francë dhe në Botsvana - pa bojë, kapakë të pasëm, ulëse pasagjerësh, xham anësor, çati lëkure, zbukurime ose karakteristika elektrike të panevojshme - gati për konvertime.
Blerësit do të jenë në gjendje ta personalizojnë sipas dëshirës, duke përfshirë dizajnin e çatisë, ulëset për katër deri në nëntë persona dhe planimetrinë e përgjithshme.
Kushdo që e vendos atë ulëse në kapakun e përparmë - dhe pastaj zgjedh të ulet atje kur ka luanë përreth - është një person më i guximshëm.
Megjithatë, katër janë tashmë të paraqitura nga Hiddn Lodge, një vendpushim luksoz në Afrikën e Jugut, dhe do të enden në natyrë nga muaji i ardhshëm.
Lynn Calder, CEO i Ineos, tha: "Ky Ă«shtĂ« Grenadier qĂ« po mbush rrethin. FrymĂ«zimi origjinal i Sir Jim Ratcliffe pĂ«r njĂ« 4x4 modern dhe tĂ« fuqishĂ«m erdhi gjatĂ« njĂ« safari nĂ« Botsvana pothuajse 10 vjet mĂ« parĂ«. Kjo lidhje e thellĂ« me AfrikĂ«n u vĂ«rtetua nĂ« konceptin Goodwood dhe nĂ« dizajnin pĂ«rfundimtar tĂ« prodhimitâ.
"Ekipet në Hambach dhe Inoes Kavango kanë punuar së bashku për 18 muajt e fundit për ta sjellë Grenadier Game Viewer në jetë si një model të plotë prodhimi, dhe mezi presim ta shohim në shërbim", shtoi ai. /Telegrafi/
Pas kthimit nga fronti i luftës në Sarajevë - viti 1994 deri në 1997 - Aleksandar Vuçiq dha shumë deklarata rreth pjesëmarrjes në luftë dhe në rrethimin e Sarajevës.
KĂ«to deklarata shpesh ribotoheshin dhe pĂ«rcilleshin nĂ« revistĂ«n zyrtare tĂ« radikalĂ«ve tĂ« Vojislav Sheshelit, âSerbia e Madheâ.
Gazetari kroat Domagoj Margetiq, personi i parĂ« qĂ« zbuloi vrasjet pĂ«r qejf tĂ« civilĂ«ve nĂ« SarajevĂ«, tĂ« njohura si âSarajevo Safariâ, publikoi njĂ« tjetĂ«r deklaratĂ« tĂ« presidentit aktual serb nga viti 1994.
Sipas gazetarit kroat, Vuçiq konfirmon se ka qenë vullnetar ushtarak në Sarajevë, se ka marrë pjesë në përleshje dhe ka luftuar si vullnetar në Grbavica e në varrezat hebraike.
âPra, se ka qenĂ« pjesĂ«tar i armatosur i njĂ«sisĂ« sĂ« Aleksiqit pikĂ«risht nĂ« pozicionet, nĂ« mikrolokacionet ku organizoheshin dhe kryheshin âsafarĂ«t njerĂ«zorĂ«â, shtoi Margetiq.
Zbulimet e Margetiqit kanë shkaktuar reagime të shumta në rajon, duke rikthyer vëmendjen te aktivitetet paraushtarake gjatë rrethimit të Sarajevës dhe rolin e zyrtarëve të sotëm në ngjarjet e luftës.
Termi âSarajevo Safariâ i referohet pretendimeve se gjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s (1992â1996) disa tĂ« ashtuquajtur âturistĂ« snajperistĂ«â, kryesisht tĂ« huaj dhe sipas akuzave me pagesĂ«, merrnin pozicione snajperĂ«sh nĂ« zonat e kontrolluara nga Ushtria e RepublikĂ«s Serbe (VRS) dhe qĂ«llonin mbi civilĂ«.
Historia u bĂ« e njohur gjerĂ«sisht pas publikimit tĂ« dokumentarit Sarajevo Safari (2022) tĂ« regjisorit Miran ZupaniÄ, i cili sjell dĂ«shmi qĂ« sugjerojnĂ« se pas kĂ«tij fenomeni tĂ« supozuar qĂ«ndronte edhe logjistika e ushtrisĂ« sĂ« RepublikĂ«s Serbe.
Pas daljes sĂ« filmit dhe rishfaqjes sĂ« dĂ«shmive, nĂ« nĂ«ntor 2025 Prokuroria Publike e Milanos nĂ« Itali hapi njĂ« hetim pĂ«r tĂ« zbuluar nĂ«se disa shtetas italianĂ« mund tĂ« kenĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« kĂ«tĂ« formĂ« tĂ« pretenduar âsniper-turizmi" dhe nĂ« vrasje tĂ« kryera gjatĂ« luftĂ«s. /Telegrafi/
Gazetari investigativ kroat, Domagoj Margetiq, ka dhënë një intervistë për Balkan Talks në Euronews Albania, ku ka folur mbi shkrimin e tij të fundit investigativ që e lidh presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, me një grup snajperistësh gjatë luftës në Bosnje e Hercegovinë.
Margetiq ka bërë të ditur se hetimi i tij përfshin dëshmi dhe dokumente që tregojnë përfshirjen e Vuçiqit në një njësi paraushtarake serbe, e cila vepronte pranë Sarajevës.
Sipas tij, kjo njësi paraushtarake udhëhiqej nga Mirko Blagojeviq dhe kishte leje të veçanta kalimi nga institucionet serbe të kohës.
Ai thotĂ« se Vuçiq shoqĂ«ronte tĂ« ashtuquajturit âklientĂ«â dhe mbante njĂ« mjet identifikimi tĂ« shĂ«rbimeve sekrete serbe.
âNĂ« afĂ«rsi tĂ« SarajevĂ«s, ata udhĂ«hiqeshin nga njerĂ«z tĂ« njĂ« njĂ«sie paraushtarake. Ajo qĂ« zbulova Ă«shtĂ« se Vuçiq ishte njĂ« nga ata qĂ« shoqĂ«ronte âklientĂ«tâ dhe mbante identifikim tĂ« shĂ«rbimeve sekrete serbe. Mirko Blagojeviq ka thĂ«nĂ« se Vuçiq ishte ai qĂ« mundĂ«sonte lĂ«vizjen e tyreâ, tha Margetiq.
Ai po ashtu bëri të ditur se informacionet e mbledhura vijnë nga ish-pjesëtarë të forcave paraushtarake serbe dhe nga ushtarë që kanë marrë pjesë në atë periudhë.
âKjo âsafariâ drejtohej nga Sllavko Aleksiq dhe Vuçiq ishte pjesĂ« e njĂ«sisĂ«â, tha ai, duke theksuar se nĂ« raportin e tij nuk ka fajĂ«suar qytetarĂ«t serbĂ«, por individĂ«t e pĂ«rfshirĂ« nĂ« aktivitetet e paligjshme.
Deklaratat e Margetiqit kanë shkaktuar reagime të shumta në rajon, duke rikthyer vëmendjen te aktivitetet paraushtarake gjatë rrethimit të Sarajevës dhe rolin e zyrtarëve të sotëm në ngjarjet e luftës. /Telegrafi/
Tre dekada pas rrethimit tĂ« SarajevĂ«s, prokuroria italiane ka hapur njĂ« hetim qĂ« mĂ« nĂ« fund mund tĂ« hedhĂ« dritĂ« mbi njĂ« nga segmentet mĂ« tĂ« errĂ«ta tĂ« luftĂ«s nĂ« BosnjĂ« dhe HercegovinĂ« âsnajperistĂ«t e fundjavĂ«sâ qĂ«, sipas dĂ«shmitarĂ«ve, paguheshin pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ«.
Një nga të parët që e zbuloi këtë histori ishte Edin Subashiq, ish-oficer i inteligjencës së Ushtrisë së Bosnjë dhe Hercegovinës.
Subashiq për TRT Balkan tregon detajet e rrëfimit - nga momenti kur e zbuloi deri te informacionet e fundit që lidhen me hetimin e prokurorisë italiane.
GjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s, pĂ«rveç pozicioneve tĂ« zakonshme nga ku vepronin snajperistĂ«t serbĂ«, hetimet zbulojnĂ« se zona kodrinore qĂ« e rrethonte qytetin ishte shndĂ«rruar edhe nĂ« terren pĂ«r njĂ« fenomen makabĂ«r: tĂ« ashtuquajturit âsnajperistĂ« tĂ« fundjavĂ«sâ, transmeton Telegrafi.
Sipas dĂ«shmive tĂ« mbledhura, kĂ«ta individĂ« nuk kishin asnjĂ« lidhje me konfliktin nĂ« BosnjĂ«. âAta vinin nga vende tĂ« ndryshme tĂ« EvropĂ«s â kryesisht nga Italia â vetĂ«m pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi qytetarĂ«t e SarajevĂ«s, duke e kthyer vrasjen nĂ« argĂ«tim. BĂ«hej fjalĂ« pĂ«r persona tĂ« pasur, gjuetarĂ« profesionistĂ« nĂ« vendet e tyre, tĂ« cilĂ«t kĂ«rkonin âpĂ«rjetime adrenalineâ nĂ« zonĂ«n e luftĂ«s, duke pĂ«rfaqĂ«suar njĂ« sistem tĂ« deformuar vlerashâ.
Sipas deklaratĂ«s sĂ« Edin Subashiqit, prania e tyre u konfirmua pasi njĂ« vullnetar serb nga Paracini i SerbisĂ«, i kapur nĂ« fund tĂ« vitit 1993 nĂ« Hrastno Brdo, pranoi se mes vullnetarĂ«ve dhe mercenarĂ«ve kishte parĂ« edhe italianĂ« tĂ« veshur me pajisje tĂ« shtrenjta gjuetie dhe tĂ« armatosur me snajperĂ« tĂ« avancuar. Sipas dĂ«shmisĂ« sĂ« tij, njĂ« gjuetar nga Milano paguante pĂ«r tĂ« ardhur nĂ« Grbavica me qĂ«llim qĂ« tĂ« qĂ«llonte mbi SarajevĂ«, duke e cilĂ«suar kĂ«tĂ« si âhobiâ.
âHetimet e UNPROFOR-it dhe bashkĂ«punimi me inteligjencĂ«n italiane çuan nĂ« identifikimin, nĂ« fillim tĂ« vitit 1994, tĂ« linjave tĂ« organizuara tĂ« transportit qĂ« sillnin kĂ«ta individĂ« nĂ« BosnjĂ« â pĂ«rmes furgonĂ«ve, autobusĂ«ve, fluturimeve drejt HungarisĂ« e mĂ« pas nĂ« Serbi, madje edhe me helikopterĂ« ushtarakĂ« deri nĂ« Pale. Autoritetet italiane njoftuan se kĂ«to rrugĂ« ishin ndĂ«rprerĂ«, duke e konsideruar çështjen tĂ« mbyllur, ndĂ«rsa vĂ«mendja ndĂ«rkombĂ«tare mbetej e fokusuar nĂ« shumĂ« aspekte tĂ« tjera urgjente tĂ« luftĂ«sâ, deklaroi ai.
âKy episod i errĂ«t i rrethimit tĂ« SarajevĂ«s mbetet njĂ« dĂ«shmi e dhimbshme e degradimit moral qĂ« shoqĂ«roi konfliktin, duke ngritur sĂ«rish pyetje mbi pĂ«rmasat e krimeve tĂ« kryera ndaj popullsisĂ« civileâ, pĂ«rfundoi ai.
Rasti âSarajevo Safariâ i referohet praktikĂ«s sĂ« tmerrshme ku qytetarĂ« tĂ« pasur tĂ« huaj paguanin pĂ«r mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ« â pĂ«rfshirĂ« gra dhe fĂ«mijĂ« â gjatĂ« rrethimit tĂ« qytetit
TĂ« kujtojmĂ« se Prokuroria nĂ« Milano hapi njĂ« hetim pasi gazetari lokal, Ezio Gavazzeni dorĂ«zoi njĂ« padi ligjore lidhur me akuzat se italianĂ« dhe tĂ« huaj tĂ« tjerĂ« paguanin anĂ«tarĂ«t e forcave serbo-boshnjake pĂ«r tĂ« vizituar qytetin dhe pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ«t, nĂ« atĂ« qĂ« disa e quanin âturizĂ«m snajperĂ«shâ.
Numri i pĂ«rgjithshĂ«m i tĂ« vrarĂ«ve gjatĂ« luftĂ«s nĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ« (1992â1995) Ă«shtĂ« rreth 100 mijĂ« tĂ« vrarĂ«. /Telegrafi/
Gazetari italian Ezio Gavazzeni ka zbuluar pĂ«r âWar Reportâ nĂ« ABC News detaje tronditĂ«se mbi hetimin e tij tĂ« fundit, i cili tashmĂ« Ă«shtĂ« nĂ« duart e prokurorisĂ« sĂ« Milanos. I nxitur fillimisht nga dokumentari âSarajevo Safariâ, Gavazzeni tregon se si kontaktet me regjisorin e filmit i hapĂ«n rrugĂ«n drejt njĂ« bote tĂ« panjohur, duke e çuar nĂ« kĂ«rkime tĂ« thelluara dhe mbledhjen e provave qĂ« sot pĂ«rbĂ«jnĂ« rreth 90 faqe dokumentacion hetimor.
Sipas tij, klientët e përfshirë në aktivitetet e dyshuara vinin nga vende të ndryshme perëndimore, përfshirë Europën dhe SHBA, ndërsa ai vetë është fokusuar tek shtetasit italianë, për të cilët tashmë ka nisur zyrtarisht procesi hetimor.
Si ratë në gjurmët e kësaj ngjarje? Kush ishin indiciet e para?
Ezio Gavazzeni: Po, kisha parĂ« dhe mĂ« kishte bĂ«rĂ« shumĂ« pĂ«rshtypje dokumentare âSarajevo safariâ. UnĂ« e kisha informacionin se kishte disa kohĂ« qĂ« qarkullonte dhe mĂ« kishte bĂ«rĂ« shumĂ« pĂ«rshtypje. AtĂ«herĂ« vendosa tâI shkruaj regjisorit duke I thĂ«nĂ« se isha I interesuar pĂ«r kĂ«to informacione pĂ«r kĂ«to gjĂ«ra qĂ« ai kishte gjetur. Ai u tregua shumĂ« I sjellshĂ«m mĂ« dha referencat e para pĂ«r tĂ« lĂ«vizur nĂ« njĂ« botĂ« qĂ« nuk e njihja dhe prej aty mĂ« pas unĂ« bĂ«ra rrugĂ«timin tim. Shkova unĂ« pĂ«rtej. PĂ«rdora burimet e mia dhe gjeta referencat e mia.
Kush janë provat që i keni dorëzuar edhe prokurorisë në Milano?
Ezio Gavazzeni: Në këtë moment, pothuajse prej një muaji janë hapur hetimet. Unë kam dorëzuar gjithçka që kam gjetur gjatë hetimit që kam bërë unë. Janë rreth 90 faqe tani janë në duar e prokurorisë mund të themi vetëm disa gjëra përshembull që klientët vinin nga të gjitha vendet perëndimorë, jo vetëm Italia. Por unë jam përqendruar vetëm te italianët sepse prokuroria e Milanos, u morë me italianët dhe gjithsekush shpreson që të fillohet nga shtëpia e secilit, për të bërë këtë lloj hetimi. Por mund të them se vinin nga e gjithë Europa edhe nga SHBA, kjo është me siguri./abcnews.al
Ka ngjarje qĂ« i mbijetojnĂ« kohĂ«s dhe ka krime qĂ« nuk shuhen kurrĂ«. Historia e âSarajevo Safariâ Ă«shtĂ« njĂ« prej plagĂ«ve mĂ« tĂ« errĂ«ta tĂ« ndĂ«rgjegjes sonĂ« kolektive, njĂ« dĂ«shmi e njĂ« poshtĂ«rimi njerĂ«zor qĂ« sfidon çdo kuptim tĂ« moralit, çdo pritshmĂ«ri tĂ« logjikĂ«s dhe çdo ndjesi tĂ« humanizmit.
NĂ« qendĂ«r tĂ« zhvillimeve tĂ« fundit, qĂ« kanĂ« rikthyer kĂ«tĂ« histori nĂ« mediat ndĂ«rkombĂ«tare, qĂ«ndron edhe emri i presidentit serb Aleksandar Vuçiç, i cili sipas gazetarit investigativ kroat Domagoj Margetiq, ka qenĂ« i pranishĂ«m nĂ« njĂ« prej pozicioneve tĂ« snajperĂ«ve nĂ« SarajevĂ« nĂ« vitet 1992â1993, nĂ« periudhĂ«n kur fenomeni i âsafarit njerĂ«zorâ dyshohet tĂ« ketĂ« ndodhur. Vuçiçi i ka mohuar kategorikisht akuzat, duke deklaruar se nĂ« atĂ« kohĂ« punonte si gazetar dhe se pamjet qĂ« qarkullojnĂ« janĂ« keqinterpretuar. MegjithatĂ«, hetimi penal i Milanos i ka marrĂ« kĂ«to pretendime seriozisht, duke verifikuar çdo provĂ« tĂ« dorĂ«zuar nga Margetiq.
E kemi trajtuar këtë temë edhe kur u publikua dokumentari slloven në vitin 2022, por sot, me zhvillimet e reja, me hetime zyrtare dhe me emra të përfshirë në qendër të skandalit, historia merr përmasa të tjera, shumë më të rënda, shumë më të pakapërcyeshme.
NĂ« thelbin e kĂ«saj historie tĂ« tmerrshme qĂ«ndron njĂ« praktikĂ« e paimagjinueshme: tĂ« pasur nga Italia, Rusia, SHBA, Franca, Gjermania e Britania udhĂ«tonin drejt BosnjĂ«s pĂ«r âsafari njerĂ«zoreâ, ku paguanin shuma tĂ« mĂ«dha parash pĂ«r tĂ« qĂ«lluar me snajper mbi civilĂ« boshnjakĂ«. Sipas hetimeve qĂ« po zhvillohen nĂ« Milano, disa prej tyre udhĂ«tonin nga Trieste pĂ«r nĂ« Beograd, prej nga milicitĂ« serbo-boshnjake i shoqĂ«ronin drejt kodrave tĂ« SarajevĂ«s. Aty, mbi qytetin e rrethuar, vendosej çmimi i jetĂ«s. NjĂ« njeri. NjĂ« nĂ«nĂ«. NjĂ« prind. NjĂ« fĂ«mijĂ«. Dhe pĂ«r njĂ« fĂ«mijĂ«, sipas dĂ«shmive, çmimi ishte mĂ« i larti.
Rrethimi i Sarajevës zgjati 44 muaj, më i gjati në historinë moderne, më i gjatë edhe se rrethimi nazist i Leningradit. Mbi 11.000 civilë u vranë, prej të cilëve 1.600 fëmijë. Një në dhjetë fëmijë u vra nga snajperët. Fëmijë që vraponin nëpër rrugë, që luanin, që kërkonin bukë, që mbanin duart e nënave të tyre. Për ta, dikush kishte paguar para. Dhe dikush shtinte mbi ta.
NĂ« vitet 1990, gazetarĂ«t e âOslobodjenjeâ alarmonin publikun pĂ«r fenomenin makabĂ«r, por bota nuk reagoi. MĂ« pas, shĂ«rbimi sekret italian SISMI informoi se tĂ« paktĂ«n pesĂ« italianĂ« ndodheshin nĂ« kodrat rreth SarajevĂ«s pĂ«r tĂ« qĂ«lluar civilĂ«. NjĂ« serb i arrestuar deklaroi se kishte shoqĂ«ruar tĂ« huajt nga Beogradi nĂ« pozicionet e snajperĂ«ve. DĂ«shmi tĂ« shumta flasin pĂ«r njĂ« rrjet tĂ« tĂ«rĂ« âturizmi lufteâ. Por vitet kaluan dhe çështja ra nĂ« heshtje.
Deri tani.
Historia shpĂ«rtheu pĂ«rsĂ«ri pas kallĂ«zimit tĂ« gazetarit investigativ kroat Domagoj Margetiq, i cili i ka dorĂ«zuar ProkurorisĂ« sĂ« Milanos prova, fotografi, video, dĂ«shmi dhe materiale tĂ« tjera qĂ«, sipas tij, lidhin presidentin serb Aleksandar Vuçiç me pozicionet e snajperĂ«ve nĂ« SarajevĂ« nĂ« vitet 1992â1993. Ai pretendon se Vuçiçi ishte pjesĂ« e njĂ« formacioni paramilitar tĂ« PartisĂ« Radikale Serbe dhe se ka qenĂ« i pranishĂ«m tek Varrezat Hebraike, njĂ« nga pikat kryesore tĂ« snajperĂ«ve serbĂ«.
NĂ« qarkullim janĂ« dy video tĂ« viteve â90: njĂ«ra e tregon atĂ« nĂ« njĂ« automjet ku Ă«shtĂ« vendosur njĂ« kafkĂ« njeriu me helmetĂ« tĂ« OKB-sĂ«. Tjetra interpretohet nga disa si moment kur ai mban njĂ« pushkĂ« snajperi. Vuçiçi i mohon kategorikisht akuzat, herĂ« duke thĂ«nĂ« se ishte gazetar dhe se objekti ishte ânjĂ« tripod kamereâ e herĂ« se ishte ânjĂ« çadĂ«râ. ZĂ«dhĂ«nĂ«sja e tij i quan akuzat âdezinformim politikâ.
Por Prokuroria e Milanos nuk po heton politikë. Po heton vrasje me paramendim, të rënduara nga mizoria dhe motivet e ulëta. Po heton nëse turistë të pasur, italianë, rusë, amerikanë, kanë paguar për të vrarë civilë, gra, burra, dhe fëmijë. Po heton se kush i çonte atje. Kush i udhëhiqte. Kush përfitonte. Kush ishte prezent. Kush mbante armë. Kush shënjestroi. Kush shtiu.
Kjo është një prej pikave më të ulëta ku ka rënë ndonjëherë qenia njerëzore, momenti kur jeta kthehet në një objekt argëtimi për një njeri të pasur nga një vend tjetër.
Gazetari boshnjak Dragan Bursaq thotë:
 âPo, Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«. TĂ« huaj tĂ« pasur vinin nĂ« SarajevĂ« dhe nga pozicionet serbe vrisnin njerĂ«z. âSarajevo Safariâ Ă«shtĂ« dĂ«shmia mĂ« morbide e pamĂ«shirĂ«s njerĂ«zore.â
Regjisori boshnjak Dino Mustafiq e përmblodhi në mënyrë të dhimbshme:
âEdhe nĂ«se gjysma e kĂ«saj Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« aktakuzĂ« ndaj vetĂ« civilizimit qĂ« pa dhe heshti.â
Ku ishte bota atëherë?
Ku janë institucionet sot?
Si ka mundësi që Prokuroria e Bosnjës ka heshtur për 30 vite?
Si ka mundësi që kjo çështje të rikthehet vetëm falë këmbënguljes së disa gazetarëve, shkrimtarëve dhe hetuesve italianë?
Hetimi i Milanos ka forcën të rikthejë drejtësinë. Të nxjerrë emrat e atyre që kanë paguar për të vrarë fëmijë. Të sqarojë nëse Aleksandar Vuçiçi ka qenë apo jo pjesë e një prej momenteve më të errëta të historisë moderne. Të hapë dosje në disa vende njëkohësisht. Të vendosë para përgjegjësisë një krim që nuk duhet të harruar, që nuk duhet relativizuar, që nuk duhet normalizuar.
Dhe mbi të gjitha, të kujtojë se në Sarajevë, në ato muaj të gjatë terrori, jeta u bë mall tregu. U shit. U ble. U vra.
Kjo është pika ku historia dhe ndërgjegjja ndahen. Dhe në këtë pikë, nuk ka vend për harresë. Nuk ka vend për justifikim. Vetëm përballje.
Avokati Ăedomir Stojkoviq ka njoftuar se do tĂ« paraqesĂ« padi kundĂ«r presidentit serb Aleksandar Vuçiq nĂ« prokurorinĂ« e Beogradit, pĂ«r shkak tĂ« akuzave pĂ«r pjesĂ«marrjen nĂ« "Sarajevo Safariâ.
Në fillim të njoftimit të tij, Stojkoviq deklaroi se këto akuza duhet të hetohen edhe në Serbi, dhe jo vetëm në Itali, ku edhe nisi hetimi.
âNuk ka asnjĂ« arsye qĂ« zyra e prokurorit nĂ« Milano tĂ« hetojĂ« krimin Sarajevo Safari dhe pjesĂ«marrjen e Aleksandar Vuçiq nĂ« tĂ«. UnĂ« do tĂ« paraqes njĂ« kĂ«rkesĂ« pĂ«r hetim nĂ« ProkurorinĂ« pĂ«r Krime Lufte dhe nĂ« ProkurorinĂ« pĂ«r Krim tĂ« Organizuar nĂ« lidhje me Sarajevo Safari nĂ« SarajevĂ«â, tha Stojkoviq.
"Sipas dëshmive ekzistuese, turet u organizuan përmes Beogradit dhe vetë Aleksandar Vuçiq është shtetas i Serbisë. Ekziston një detyrim që zyra e prokurorit në Beograd t'i bashkohet hetimit dhe të përfshijë të gjithë të dyshuarit, veçanërisht Aleksandar Vuçiqin", shtoi avokati serb.
đą SAOPĆ TENJE ZA JAVNOST:
Nema razloga da samo tuĆŸilaĆĄtvo u Milanu istraĆŸuje zloÄin "Snajper safari" i uÄeĆĄÄe Aleksandra VuÄiÄa u njemu.
U ponedeljak podnosim zahtev za istragu TuĆŸilaĆĄtvu za ratne zloÄine i TuĆŸilaĆĄtvu za organizovani kriminal povodom "Snajper safarija" u⊠https://t.co/dvzlkeCwOO â Advokat Äedomir STOJKOVIÄ (@FIGHT_4_RIGHT_S) November 22, 2025
Ndryshe, Sarajevo Safari është pjesëmarrja e dyshuar e shtetasve të huaj që paguan shuma të mëdha parash për të qëlluar me snajper qytetarët e Sarajevës gjatë rrethimit të kryeqytetit të Bosnjës dhe Hercegovinës nga viti 1992 deri në vitin 1995.
Sa i përket Vuçiqit, ai mohoi pjesëmarrjen në operacione ushtarake gjatë rrethimit të Sarajevës, duke thënë se punonte si gazetar. /Telegrafi/
NjĂ« gazetar investigativ kroat ka paraqitur njĂ« padi te prokurorĂ«t e Milanos kundĂ«r presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, pĂ«r pĂ«rfshirjen e tij tĂ« dyshuar nĂ« âSarajevo safariâ, nĂ« tĂ« cilĂ«n njerĂ«zit dyshohet se udhĂ«tuan nĂ« kryeqytetin boshnjak pĂ«r tĂ« vrarĂ« civilĂ« gjatĂ« rrethimit katĂ«rvjeçar tĂ« qytetit nĂ« vitet 1990.
Javën e kaluar, prokurorët e Milanos nisën një hetim që synonte identifikimin e italianëve të dyshuar për përfshirje në këtë ngjarje, të akuzuar për vrasje me dashje të rënduar nga mizori dhe motive të shëmtuara.
Sipas hetuesve, grupe âturistĂ«sh snajperistĂ«â dyshohet se kanĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« vrasjet masive nĂ« kodrat pĂ«rreth SarajevĂ«s, duke qĂ«lluar mbi popullsinĂ« pĂ«r kĂ«naqĂ«si.
Ndryshe, më shumë se 10,000 njerëz u vranë në Sarajevë nga bombardimet dhe zjarri snajper midis viteve 1992 dhe 1996 në atë që ishte rrethimi më i gjatë në historinë moderne, pasi Bosnja dhe Hercegovina shpalli pavarësinë nga Jugosllavia.
Snajperistët ishin ndoshta elementi më i frikshëm i jetës nën rrethim në Sarajevë, sepse ata qëllonin pa dallim njerëzit në rrugë, përfshirë fëmijët.
Hetimi filloi nga një ankesë ligjore e paraqitur nga Ezio Gavazzeni, një shkrimtar me bazë në Milano i cili mblodhi prova mbi akuzat, si dhe një raport të dërguar prokurorëve nga ish-kryetarja e bashkisë së Sarajevës Benjamina Kariq.
Gavazzeni tha se kishte lexuar për herë të parë raportet rreth turistëve të dyshuar si snajperistë në shtypin italian në vitet 1990, por vetëm pasi pa Sarajevo Safari , një dokumentar i vitit 2022 nga regjisori slloven Miran Zupaniq, filloi të hetonte më tej.
Për akuzat kanë reaguar media të shumta ndërkombëtare si Daily Mail dhe gazeta britanike The Telegraph.
Artikulli i Telegraph paraqiti gjithashtu dëshminë e Michael Giffoni, zëvendëskryetar i misionit diplomatik italian në Bosnjë dhe Hercegovinë, i cili tha se në vitin 1994 i ishte thënë se ekzistonin "Safari".
"E dini, organizohen safari. Shumë njerëz të pasur vijnë këtu - disa janë gjuetarë, të tjerë janë biznesmenë. Ushtria dhe formacionet paraushtarake i çojnë ata në kodra mbi Sarajevë dhe paguajnë për këtë", tha Giffoni.
Së fundmi edhe the Guardian shkroi një artikull lidhur me akuzat ndaj Vuçiqit. /Telegrafi/
Gazetari hulumtues kroat, Domagoj Margetiq, ka paraqitur njĂ« ankesĂ« nĂ« ProkurorinĂ« italiane ndaj presidentit tĂ« SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq, lidhur me rastin âSarajevo Safariâ.
Ai kërkon që në Itali të hapet një hetim mbi pretendimet se qytetarë të huaj kanë paguar për të qëlluar mbi civilët gjatë rrethimit të Sarajevës para tre dekadash.
Sonja Biserko, themeluese dhe presidente e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, deklaroi për Antena M se roli i Vuçiqit në këtë çështje është i qartë dhe i pakontestueshëm.
âĂshtĂ« e padiskutueshme qĂ« Aleksandar Vuçiq, gjatĂ« âsafarive njerĂ«zoreâ nĂ« SarajevĂ«, qĂ«ndroi nĂ« varrezat hebraike â njĂ« prej pikave mĂ« tĂ« rrezikshme dhe mĂ« tĂ« kĂ«rkuara nĂ« qytet. Ai vetĂ« ka deklaruar se ishte vullnetar dhe se ka kaluar njĂ« periudhĂ« kohore atjeâ, tha Biserko.
Ajo shtoi se kĂ«tĂ« e ka konfirmuar edhe Vojislav Sheshel gjatĂ« gjykimit nĂ« HagĂ« dhe se çështja Ă«shtĂ« pĂ«rmendur disa herĂ« mĂ« parĂ«, âpor asnjĂ«herĂ« nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pyetja drejtpĂ«rdrejt â a mund tĂ« bĂ«het president i vendit dikush qĂ« mbante pushkĂ« nĂ« kodrat e SarajevĂ«s?â
Sipas Biserkos, kjo situatë flet shumë për gjendjen e shoqërisë serbe.
âBĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« shoqĂ«ri qĂ« ende nuk Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« pĂ«rballet me pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e vet pĂ«r luftĂ«rat e viteve â90 dhe tĂ« distancohet qartĂ« nga aktorĂ«t e asaj politike tĂ« dĂ«mshme. Sot, njĂ« pjesĂ« e konsiderueshme e opinionit publik e sheh Millosheviqin si njĂ« mbrojtĂ«s tĂ« madh tĂ« interesave kombĂ«tare serbeâ, pĂ«rfundoi ajo.
âBĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« shoqĂ«ri qĂ« ende nuk Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« pĂ«rballet me pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e vet pĂ«r luftĂ«rat e viteve â90 dhe tĂ« distancohet qartĂ« nga aktorĂ«t e asaj politike tĂ« dĂ«mshme. Sot, njĂ« pjesĂ« e konsiderueshme e opinionit publik e sheh Millosheviqin si njĂ« mbrojtĂ«s tĂ« madh tĂ« interesave kombĂ«tare serbeâ, pĂ«rfundoi ajo.
Rasti âSarajevo Safariâ i referohet praktikĂ«s sĂ« tmerrshme ku qytetarĂ« tĂ« pasur tĂ« huaj paguanin pĂ«r mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ« â pĂ«rfshirĂ« gra dhe fĂ«mijĂ« â gjatĂ« rrethimit tĂ« qytetit
TĂ« kujtojmĂ« se Prokuroria nĂ« Milano hapi njĂ« hetim pasi gazetari lokal, Ezio Gavazzeni dorĂ«zoi njĂ« padi ligjore lidhur me akuzat se italianĂ« dhe tĂ« huaj tĂ« tjerĂ« paguanin anĂ«tarĂ«t e forcave serbo-boshnjake pĂ«r tĂ« vizituar qytetin dhe pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ«t, nĂ« atĂ« qĂ« disa e quanin âturizĂ«m snajperĂ«shâ, pĂ«r çka ka raportuar edhe reuters.
Numri i pĂ«rgjithshĂ«m i tĂ« vrarĂ«ve gjatĂ« luftĂ«s nĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ« (1992â1995) Ă«shtĂ« rreth 100 mijĂ« tĂ« vrarĂ«. /Telegrafi/
Rreth temĂ«s nĂ«se presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq ishte i pĂ«rfshirĂ« nĂ« âsafari snajperĂ«shâ nĂ« SarajevĂ« gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« BosnjĂ«s, ku tĂ« huaj tĂ« pasur dyshohet se paguan shuma tĂ« mĂ«dha parash pĂ«r tĂ« qĂ«lluar civilĂ«t, njĂ« shkrim tĂ« veçantĂ« e ka bĂ«rĂ« edhe mediumi prestigjioz britanik, The Telegraph.
Siç vë në pah ky medium, Vuçiq dyshohet se ka qenë i pranishëm në një nga pozicionet ushtarake mbi qytet nga ku thuhet se të huajt kanë paguar për të qëlluar banorët e tij gjatë rrethimit nga viti 1992 deri në vitin 1996.
Po sipas tij, janë shfaqur gjithashtu video pamje që duket se e tregojnë atë si një të ri duke udhëtuar në një automjet.
Mediumi britanik thotë se pretendimet kundër Vuçiqit - të cilat ai i mohon me forcë - janë bërë nga Domagoj Margetiq, gazetar investigativ kroat, përcjell Telegrafi.
Ai ka paraqitur një ankesë kundër presidentit serb, te prokurorët italianë, të cilët tashmë po hetojnë akuzat se italianët, rusët dhe amerikanët morën pjesë në "safari snajperësh njerëzorë" gjatë konfliktit.
Margetiq tha se âe kam informuar zyrĂ«n e prokurorit publik pĂ«r tĂ« gjitha njohuritĂ« e mia nĂ« lidhje me lidhjen e Aleksandar Vuçiq me safarit njerĂ«zor nĂ« SarajevĂ«n e kohĂ«s sĂ« luftĂ«sâ.
âKam bashkĂ«ngjitur tĂ« gjitha provat, materialet video, dokumentacionin fotografik, dokumentacionin audio dhe video, si dhe dokumentacionin mediatik tĂ« asaj koheâ, shtoi ai.
NĂ« parashtresĂ«n e tij, Margetiq theksoi se Vuçiq ishte âanĂ«tar i njĂ« njĂ«sie paraushtarake, nĂ«n kontrollin e PartisĂ« Radikale Serbe nga Serbia, gjatĂ« luftĂ«s nĂ« vitet 1992 dhe 1993â.
NjĂ«sia ishte âe stacionuar nĂ« njĂ« pozicion lufte... nĂ« varrezat hebraike nĂ« SarajevĂ«â, pohoi Margetiq, shkruan mĂ« tej The Telegraph â duke shtuar se varrezat u pĂ«rdorĂ«n si pozicion snajperi nga forcat serbe.
Po sipas tij, më shumë se 10 mijë njerëz u vranë nga bombardimet dhe zjarri i snajperëve gjatë rrethimit të qytetit.
Margetiq pohoi mĂ« tej se informacioni âe vendos atĂ« pa asnjĂ« dyshim nĂ« kohĂ«n dhe vendin e kĂ«tyre krimeveâ.
Ai iu referuar video pamjeve nga viti 1993 të cilat, sipas tij, tregonin Vuçiq duke mbajtur një pushkë në dorë.
Mbështetësit e udhëheqësit serb i kanë hedhur poshtë pretendimet dhe thanë se objekti në pamje ishte një 'tripod' kamerash televizive, të cilin Vuçiq e mbante sepse punonte si gazetar në atë kohë.
Rep. Lunaâs pursuit of this matter is heartening. Ideally, it should be coupled w/ a reconsideration of recent US decision to lift sanctions vs Bosnian Serb secessionist Dodik, esp as his regime still glorifies the VRS forces which facilitated these alleged âhuman safarisâ. https://t.co/L259rKYhIX â Jasmin MujanoviÄ (@JasminMuj) November 13, 2025
E Vuçiq ka thënë se objekti ishte një çadër.
Ndryshe, prokurorët në Milano hapën hetimin e tyre pasi morën informacione që pretendonin se italianë të pasur ishin midis të huajve të pasur që paguanin për të qëlluar civilët boshnjakë, me një shpërblim të vendosur për gratë, fëmijët dhe burrat me uniformë.
âTuristĂ«t e luftĂ«sâ dyshohet se u lejuan tĂ« qĂ«llonin civilĂ«t nga milicitĂ« serbe tĂ« BosnjĂ«s nĂ«n komandĂ«n e Radovan Karaxhiqit.
Mediumi britanik mĂ« tej citon Suzana Vasiljeviq, njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«se tĂ« presidentit serb, qĂ« i tha The Telegraph se âpretendimet e paraqitura nga gazetari kroat Domagoj Margetiq pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« njĂ« rast tipik tĂ« dezinformimit dashakeq, tĂ« ndĂ«rtuar me qĂ«llim pĂ«r tĂ« gĂ«rryer besueshmĂ«rinĂ« institucionale tĂ« RepublikĂ«s sĂ« SerbisĂ« dhe presidentit tĂ« sajâ.
Siç pretendon ajo, âpresidenti Vuçiq nuk mori pjesĂ« nĂ« aktivitete luftarake, nuk pĂ«rdori armĂ« dhe nuk pati asnjĂ« rol nĂ« asnjĂ« operacion lufteâ.
Ajo shtoi se akuzat ishin âtĂ« motivuara politikishtâ dhe njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« âminuar reputacionin ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« SerbisĂ«â.
The Telegraph shton se njĂ« dokumentar i quajtur âSarajevo Safariâ, i publikuar nĂ« vitin 2022 nga njĂ« regjisor slloven, bĂ«ri akuza tĂ« ngjashme pĂ«r tĂ« huajt nĂ« âsafarit e luftĂ«sâ.
Por i pyetur nĂ« lidhje me videon e postuar sĂ« fundmi qĂ« duket se tregon Vuçiq me automjetin, njĂ« burim serb tha se vetura nuk i pĂ«rkiste atij dhe, nĂ« çdo rast, âautomjete tĂ« tilla ishin kudo nĂ« zonĂ«n e luftĂ«sâ.
SidoqoftĂ«, pretendimet se tĂ« huajt e pasur udhĂ«tuan nĂ« SarajevĂ« pĂ«r âsafari snajperĂ«shâ janĂ« mbĂ«shtetur edhe nga njĂ« ish-diplomat italian.
Michael Giffoni, i cili ishte zëvendëskryetar i misionit diplomatik të Italisë në Sarajevë, pohoi se sapo mbërriti në qytet në vitin 1994, iu tha: "E dini, po organizohen safari. Shumë njerëz të pasur po vijnë këtu - disa janë gjuetarë, të tjerë janë biznesmenë. Ushtria dhe paraushtarakët i çojnë në kodrat [mbi Sarajevë] dhe për këtë paguajnë".
Ndërsa SISMI, një agjenci italiane e inteligjencës, u informua për turizmin e luftës dhe, në bashkëpunim me inteligjencën boshnjake, arriti të ndalonte mbërritjen e italianëve, i tha ai gazetës La Repubblica.
Sipas tij, "agjencia identifikoi se kush po e organizonte të gjithë këtë gjë dhe e mbylli atë".
Megjithatë, autoritetet italiane nuk ishin në gjendje të identifikonin asnjë nga qytetarët e saj që dyshohet se morën pjesë në të shtënat e civilëve.
"Nëse do të kishim pasur një emër, do t'i kishim ndjekur penalisht", citohet të ketë thënë Giffoni.
Ndërkohë, ekspertët e Ballkanit i kanë thënë The Telegraph se akuzat mund të jenë të vërteta, por duhen trajtuar me kujdes.
Dr. Helena Ivanov, nga grupi i ekspertĂ«ve Henry Jackson Society, tha se âshumĂ« gjĂ«ra tĂ« tmerrshme ndodhĂ«n gjatĂ« luftĂ«s, por pati edhe histori tĂ« tmerrshme qĂ« rezultuan tĂ« mos ishin tĂ« vĂ«rteta â pĂ«r shembull, pretendime se ekstremistĂ«t myslimanĂ« hodhĂ«n foshnje serbe te luanĂ«t nĂ« njĂ« kopsht zoologjik,...â.
âHistoritĂ« e rreme mund tĂ« qĂ«ndrojnĂ« pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ«. Sa herĂ« qĂ« ka njĂ« pretendim qĂ« Ă«shtĂ« vĂ«rtet shpĂ«rthyes, si ai pĂ«r safaritĂ« me snajperĂ«, ai duhet t'i nĂ«nshtrohet njĂ« hetimi tĂ« plotĂ« dhe transparentâ.
âNĂ«se ka akuza tĂ« besueshme, atĂ«herĂ« ato duhet tĂ« hetohenâ.
The Telegraph gjithashtu vë në pah faktin se videoja që duket se tregon zotin Vuçiq me automjetin ku gjendej edhe një kafkë u postua nga Prof. Jasmin Mujanoviq, një ekspert dhe autor i Ballkanit.
And here are stills (full footage in link) of Serbia's now President Vucic visiting the VRS positions around Sarajevo, while driving around in a SUV which has a human skull in a UN helmet mounted on the hood. https://t.co/RcIDnTbY3mpic.twitter.com/MbYKAbOp8A â Jasmin MujanoviÄ (@JasminMuj) November 13, 2025
Ai tha se kishte âprova nĂ« rritje⊠duke pĂ«rfshirĂ« dĂ«shmi nga Gjykata NdĂ«rkombĂ«tare Penale pĂ«r ish-JugosllavinĂ«, pĂ«r ekzistencĂ«n e âsafarive njerĂ«zoreâ tĂ« kryera nga forcat nacionaliste serbe nĂ« emĂ«r tĂ« turistĂ«ve tĂ« pasur tĂ« huajâ.
Provat duhet tĂ« çojnĂ« nĂ« hetime ânĂ« katĂ«r ose pesĂ« vende tĂ« ndryshmeâ, shtoi ai.
Prof. Mujanoviq vlerĂ«son se akuzat ishin âtĂ« besueshmeâ, por paralajmĂ«roi: âNe gjithmonĂ« duhet tĂ« kĂ«rkojmĂ« qĂ« pretendimet e jashtĂ«zakonshme tĂ« kenĂ« prova tĂ« jashtĂ«zakonshmeâ.
âAto meritojnĂ« tĂ« shqyrtohen mĂ« tej nga agjencitĂ« policore italiane dhe tĂ« tjera ndĂ«rkombĂ«tare... Por nĂ«se janĂ« tĂ« vĂ«rteta, atĂ«herĂ« duhet tĂ« ngrihen akuza tĂ« forta penale kundĂ«r tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« janĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ«â, shtoi ai. /Telegrafi/
Gazetari hulumtues kroat, Domagoj Margetiq i ka dĂ«rguar njĂ« kallĂ«zim ZyrĂ«s sĂ« Prokurorit Publik nĂ« Milano lidhur me âSarajevo safarinâ, pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« lidhje me nisjen e hetimeve nĂ« Itali pĂ«r akuzat se tĂ« huajt paguanin pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ«t gjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s, para tri dekadash.
âPresidenti i sotĂ«m i SerbisĂ«, nĂ« vitet 1992 dhe 1993, ndodhej nĂ« SarajevĂ« si njĂ« vullnetar i paligjshĂ«m i luftĂ«s. Vuçiq ka qenĂ«, pa dyshim, gjatĂ« viteve 1992 dhe 1993, si vullnetar nga njĂ« shtet tjetĂ«r (Serbia), pjesĂ«tar i njĂ« njĂ«sie famĂ«keqe dhe kriminale vullnetare e paramilitare, nĂ«n kontrollin e PartisĂ« Radikale Serbe. MĂ« saktĂ«, ai ishte pjesĂ«tar i njĂ«sisĂ« qĂ« komandohej nga Slavko AleksiÄâ, thuhet nĂ« njoftim.
MĂ« tej shkruhet se âkjo njĂ«si ishte e stacionuar nĂ« Varrezat Hebreje nĂ« SarajevĂ«, ku gjatĂ« viteve 1992 dhe 1993 ndodhej si vullnetar edhe Vuçiq, gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« konfirmuar nĂ« HagĂ« nga Vojislav Sheshel dhe shefi i ekipit tĂ« tij juridik, Zoran Krasiqâ.
âPikĂ«risht Varrezat Hebreje nĂ« SarajevĂ« ishin njĂ« pozicion brenda âofertĂ«s turistikeâ tĂ« tmerrshme tĂ« njĂ« safarije njerĂ«zore pĂ«r njerĂ«z tĂ« pasur dhe me ndikim nga Italia; dhe njiheshin si njĂ« nga lokacionet mĂ« luksoze, mĂ« tĂ« kĂ«rkuara dhe mĂ« tĂ« shtrenjta pĂ«r âgjueti njerĂ«zishâ nĂ« SarajevĂ«, veçanĂ«risht pĂ«r safari tĂ« vrasjes sĂ« fĂ«mijĂ«ve nĂ« krahĂ«t e nĂ«nave tĂ« tyreâ, thuhet nĂ« kallĂ«zim.
TĂ« kujtojmĂ« se Prokuroria nĂ« Milano hapi njĂ« hetim pasi gazetari lokal, Ezio Gavazzeni dorĂ«zoi njĂ« padi ligjore lidhur me akuzat se italianĂ« dhe tĂ« huaj tĂ« tjerĂ« paguanin anĂ«tarĂ«t e forcave serbo-boshnjake pĂ«r tĂ« vizituar qytetin dhe pĂ«r tĂ« qĂ«lluar mbi civilĂ«t, nĂ« atĂ« qĂ« disa e quanin âturizĂ«m snajperĂ«shâ, pĂ«r çka ka raportuar edhe reuters.
Numri i pĂ«rgjithshĂ«m i tĂ« vrarĂ«ve gjatĂ« luftĂ«s nĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ« (1992â1995) Ă«shtĂ« rreth 100 mijĂ« tĂ« vrarĂ«. /Telegrafi/
Katër ditë pas ditëlindjes së parë të Irina Cisic në vitin 1993, nëna dhe babai i saj e nxorën jashtë për një shëtitje në qytetin e shkatërruar nga lufta të Sarajevës.
Ishte një ditë e bukur sipas të gjitha gjasave, përveç kërcënimit pothuajse të vazhdueshëm të predhave dhe plumbave që binin nga kodrat përreth, të cilat e bënin ajrin shumë vdekjeprurës, transmeton Telegrafi.
E mbështjellë në krahët e nënës së saj jashtë shtëpisë së tyre familjare, një plumb snajperi e goditi Irinën atë ditë. Ajo vdiq në spital disa orë më vonë, trupi i saj i vogël shumë i brishtë për t'u rikuperuar nga trauma e sulmit.
Irina ishte një nga 11,541 viktimat, 1,601 prej tyre fëmijë, të cilët u vranë midis viteve 1992 dhe 1996 gjatë rrethimit serb të Bosnjës të qytetit me shumicë myslimane, ku forcat serbe kryen krime lufte duke qëlluar qëllimisht objektiva civile.
Megjithatë, gjakderdhja pa dallim mund të mos jetë kryer vetëm nga milicitë serbe të Bosnjës, por edhe nga civilë të zakonshëm të etur për emocione.
Të huaj të pasur donin të përfshiheshin në këtë aksion - dhe paguanin majmë për të jetuar fantazitë e tyre duke udhëtuar në Sarajevë në fundjavë për të marrë pjesë në një "safari njerëzish", sipas pretendimeve që po hetohen nga autoritetet italiane.
Me detaje rrëqethëse, çështja pretendon se turistët e luftës nga Italia, Kanadaja, Rusia dhe SHBA-ja shpenzuan midis 70,000 dhe 88,000 funte për të marrë pjesë në "gjueti njerëzish", madje duke paguar shtesë për të vrarë të mitur.
Ndërsa hetimi italian është i ri, thashethemet për të huajt që përfshihen në vrasje të përgjakshme në Sarajevë kanë qenë duke u përhapur për më shumë se një dekadë - dhe tani e vërteta mund të zbulohet më në fund.
Në vitin 2007, John Jordan, një ish-marins amerikan, e gjeti veten në Hagë duke dëshmuar para gjykatës ndërkombëtare penale të udhëhequr nga Kombet e Bashkuara për ish-Jugosllavinë.
Atje, veterani bëri pretendime të habitshme rreth kohës së tij si vullnetar si zjarrfikës i OKB-së në Sarajevë - kryeqytetin e shkatërruar nga lufta të Bosnjë-Hercegovinës - midis viteve 1992 dhe 1995.
Kriza filloi kur forcat serbe të Bosnjës - të shqetësuara nga vendimi i Bosnjë-Hercegovinës për t'u shkëputur nga Jugosllavia federale - rrethuan qytetin për 44 muaj, duke ndërprerë ushqimin, energjinë elektrike dhe duke i vënë flakën lagjeve të tëra nga zjarri i topave dhe bombardimet.
Jordan u vendos në Sarajevë gjatë rrethimit më të gjatë në historinë e luftës moderne, për të ndihmuar civilët dhe dha dëshmi vite më vonë rreth tmerreve që pa.
Gjyqi historik çoi në dënimin e gjeneralit serb të Bosnjës, Dragomir Millosheviq me 33 vjet burg për vrasje, trajtim çnjerëzor dhe mbikëqyrje të një fushate terrori që vrau mijëra njerëz, kryesisht myslimanë.
"Nuk kishte vend të sigurt në Sarajevë. Dikush mund të vritej dhe të plagosej kudo dhe në çdo kohë", përfundoi gjyqtari kryesues, Patrick Robinson.
Në gjyq, Jordan dëshmoi për një numër mizorish, përfshirë shënjestrimin pa dallim të banorëve të paarmatosur nga ana e serbëve. Ai vetë u qëllua në gjoks ndërsa po i përgjigjej një zjarri në vijën e frontit të qytetit, pak në veri të zonës së Grbavicës, e mbajtur nga serbët e Bosnjës.
Ai dëshmoi gjithashtu se si të shtënat serbe dukeshin se synonin qëllimisht më të voglin në një familje, si një mënyrë për t'u "shkaktuar më shumë dhimbje të mbijetuarve".
"Nëse një i rritur dhe një fëmijë po ecte së bashku, fëmija do të qëllohej. Nëse një familje po ecte, do të ishte më e vogla. Në një turmë vajzash, duket se më tërheqësja do të qëllohej", tha ai në deklaratën e tij.
Por më pas ai bëri një tjetër akuzë të kobshme, që ende nuk është vërtetuar në gjykatë: se Sarajeva ishte plot me "turistë që qëllonin" të armatosur me armë gjuetie, të cilët kishin udhëtuar jashtë shtetit dhe kishin paguar shumë për të qëlluar për palën serbe si një lloj argëtimi fundjave.
"Kam parë në më shumë se një rast personel që nuk më dukej se ishin vendas nga veshja e tyre, nga armët që mbanin, nga mënyra se si trajtoheshin, pra, të udhëzoheshin nga vendasit", dëshmoi Jordan në gjykatë.
Kur gjykatësi i kërkoi të jepte më shumë detaje, ai specifikoi se si këta "qitës turistë" mbanin veshur një veshje të kombinuar "civil-ushtarak" që i bënte ata të dallueshëm nga luftëtarët serbë dhe mbanin armë që ishin më të përshtatshme për "gjuetinë e derrave në Pyllin e Zi sesa për luftimet urbane në Ballkan".
Të huajt gjithashtu dukeshin "krejtësisht të panjohur" me qytetin, tha Jordan, dhe u panë "duke u udhëhequr, pothuajse për dore, rreth një zone nga njerëz që e njohin atë".
Megjithatë, dëshmia e veteranit në fund të fundit nuk pati peshë. Ai pranoi se "nuk kishte parë kurrë ndonjë të qëllonte", por këmbënguli të shihte të huajt e armatosur rreth Grbavicës dhe lagjeve të tjera.
Por akuzat e Jordanit nuk u zhdukën dhe vazhduan të ngjallnin interes dhe spekulime me kalimin e kohës.
Edhe pse koncepti i një "safari njerëzor" është pothuajse i pabesueshëm, ai nuk është i papajtueshëm me nivelin e shthurjes që u provua se kishte ndodhur në Sarajevë, ku rruga kryesore - Bulevardi Mesha Selimoviq - u quajt "Rrugica e Snajperëve" për shkak të rrezikut të natyrshëm të vdekjes gjatë kalimit nëpër të.
Dhe vrasja për sport është kapur në kamera më parë. Nacionalisti rus Eduard Limonov u filmua në vitin 1992 duke qëlluar me mitraloz mbi qytetin e rrethuar nga regjisori fitues i çmimit Bafta, Pawel Pawlikowski, për dokumentarin e tij "Epikat Serbe".
Limonov ishte në shoqërinë e udhëheqësit serb të Bosnjës, Radovan Karagjiq, i cili u dënua me 40 vjet burg për gjenocid në një gjyq të vitit 2016 në Hagë, ku u shfaq dokumentari.
Një vit më vonë, Ratko Mlladiq, i njohur si "Kasapi i Bosnjës" për udhëheqjen e forcave serbe gjatë masakrës së 8,000 myslimanëve boshnjakë në Srebrenicë, u burgos për jetë.
Akuzat shqetësuese për turistët që morën pjesë në masakrën e Sarajevës u rishfaqën në mënyrë dramatike në vitin 2022.
Atë vit, regjisori slloven Miran Zhupaniç publikoi një dokumentar të titulluar "Safari i Sarajevës", duke mbledhur dëshmi nga dëshmitarë që thanë se kishin parë një aktivitet të tillë nga afër.
Një nga të intervistuarit ishte një burrë anonim slloven, i cili punoi si oficer i inteligjencës për SHBA-në gjatë Luftërave Ballkanike dhe pretendoi se kishte vizituar Bosnjën rreth 35 herë midis viteve 1992 dhe 1994.
Duke përshkruar llojet e të huajve që morën pjesë në "safari" - nga të cilat ai dëshmoi shtatë - ish-agjenti tha se ata ishin nga "nivelet e larta".
'Këta njerëz sigurisht nuk ishin njerëz të zakonshëm. Ata ishin njerëz në pozicione të larta, të mbrojtur, njerëz që, pasi kishin gjithçka, kërkonin një tjetër emocion, duke thënë me vete: 'Pse të mos qëlloj tani një fëmijë ose një të rritur në Sarajevë dhe të fitoj një tjetër kënaqësi? Nuk do të vras vetëm kafshë', tha ai.
'Nuk i kam dëgjuar kurrë çmimet. Di vetëm që ishte tmerrësisht e shtrenjtë dhe se çmimi ishte më i lartë për një fëmijë', shtoi ai.
Në një përshkrim të gjatë, dëshmitari tregoi se si u ftua në një nga safaritë dhe u shoqërua në një xhip ushtarak, pasi iu dha një jelek antiplumb, një helmetë dhe një uniformë jeshile si përgatitje.
'Më thanë se do të më tregonin pozicionet e afërta të ushtarëve të tyre', tha dëshmitari, por pastaj xhipi u ndal para një ndërtese dhe ai vuri re diçka të veçantë në lidhje me të ashtuquajturat trupa.
'Atje pashë tre zotërinj, fytyrat e të cilëve më thanë menjëherë se nuk ishin nga Bosnja, as serbë, as malazezë, duhej të ishin nga Perëndimi. Njëri prej tyre madje dukej rus. Mund ta dalloj nga fytyra. Ata ishin të përgatitur: mund të shihje se diçka do të ndodhte. Mendova se ishin gazetarë të huaj. Këta burra mezi prisnin të vinin dhe të bënin diçka', tha ai.
Ai përshkroi se si nga xhipat, grupi u çua në dy dhoma 'të kamufluara' ku pjesëmarrësit - të ndihmuar nga vëzhgues - qëlluan mbi civilët nga pozicione rrotulluese, përfshirë gra dhe fëmijë.
'Isha i tmerruar nga safari. ĂshtĂ« kulmi i shthurjes. Vrasje kaq e dhunshme dhe çnjerĂ«zore', tha ish-oficeri i inteligjencĂ«s.
Ai madje u pyet nëse donte të merrte pjesë.
'Jeni të interesuar për diçka plot adrenalinë', tha një zyrtar, një ofertë që ai pretendoi se e refuzoi.
'Kisha dylbitë e mia që të mund të shihja. Pasi burri qëlloi, personi ra. Shumica u goditën në gjoks, sepse koka është më e fortë. Por pashë edhe një goditje në kokë. Nga kjo pashë se ishin gjuetarë shumë të mirë', tha ish-agjenti, duke rrëfyer një nga të shtënat.
Dëshmitari anonim tha se serbët i kishin thënë të mos i përsëriste kurrë gjërat që kishte parë - incidente që ai i përshkroi si "ana e errët" e luftës.
Por vetë turistët e pasur dukeshin të pashqetësuar dhe të shkëputur nga tmerri i supozuar.
"Qëlluat trofeun tuaj dhe shkuat në shtëpi", tha ish-agjenti, i habitur nga moskokëçarja e tyre.
Dëshmitari përshkroi rrugën e supozuar të të huajve: ata fluturuan nga Trieste në Italinë verilindore për në Beograd, ku helikopterët i transportuan në Pale, një qytet i kontrolluar nga serbo-boshnjakët. Prej andej, ata u çuan në pozicione pranë Sarajevës.
Një tjetër dëshmitar në dokumentar ishte një oficer inteligjence për ushtrinë boshnjake i quajtur Edin Shubasiq, i cili mblodhi informacione rreth snajperëve të supozuar të fundjavës nga një ushtar serb i kapur rob.
"E analizova informacionin në masën e mundshme dhe shkrova një përmbledhje, një përfundim se ky ishte një fenomen i ri në fushën e betejës së Sarajevës", tha ai.
"Kjo kishte të bënte me një lloj specifik armiku, me të huaj që nuk janë armiq të vërtetë në luftë, por ata janë një rrezik i vërtetë", shtoi ai.
Subasic pretendoi se i zbuloi të ashtuquajturat safari në fund të vitit 1993, dhe më pas ia kaloi informacionin inteligjencës ushtarake italiane Sismi në fillim të vitit 1994.
Disa muaj më vonë, Sismi u përgjigj, duke konfirmuar raportet se turistët e 'safarit' do të fluturonin nga Trieste dhe më pas do të udhëtonin drejt kodrave mbi Sarajevë për të marrë pjesë në gjuajtje me snajperë.
'Ne i kemi dhënë fund kësaj dhe nuk do të ketë më safari', iu tha oficerit, sipas agjencisë së lajmeve Ansa, dhe udhëtimet shpejt u ndalën.
Dokumentari menjëherë shkaktoi polemika, me regjisorin që mori reagime të ashpra.
'Kam vuajtur skualifikime njerëzore dhe profesionale, të cilat nuk i kam përjetuar kurrë në jetën time. Por unë i pranoj ato si pjesë të procesit. Nëse zbulon një histori të tillë, mund të presësh edhe reagime negative', tha Zhupaniç për DW.
Por të tjerët u tmerruan nga akuzat dhe kërkuan veprime, si kryebashkiaka e atëhershme e Sarajevës, Benjamina Kariq, e cila ngriti padi penale kundër 'personave të panjohur' që përhapën vdekjen në Sarajevë.
âĂshtĂ« detyra ime tĂ« reagoj nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« ndaj fakteve tĂ« deklaruara nĂ« filmin dokumentar âSarajevo Safariâ, shkroi ajo nĂ« X, pĂ«rpara se hetimi tĂ« ngecĂ« me sa duket.
Por një shkrimtar dhe gazetar italian e ka rindezur së fundmi çështjen, duke kërkuar që autoritetet të shqyrtojnë siç duhet saktësisht atë që ndodhi kur turistët udhëtuan në Sarajevën e shkatërruar nga lufta në vitet 1990.
âPo flasim pĂ«r njerĂ«z tĂ« pasur, me reputacion, sipĂ«rmarrĂ«s, tĂ« cilĂ«t gjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s paguanin pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« vrisnin civilĂ« tĂ« pambrojturâ, tha pĂ«r La Repubblica, Ezio Gavazzeni, i cili ka paraqitur njĂ« padi tĂ« re ligjore te magjistratĂ«t italianĂ«.
âAta u larguan nga Trieste pĂ«r kĂ«rkim. Dhe pastaj u kthyen dhe vazhduan jetĂ«n e tyre normale, tĂ« respektueshme nĂ« sytĂ« e tĂ« gjithĂ«ve. NjerĂ«z me pasion pĂ«r armĂ«t, pĂ«r t'u shfryrĂ«, qĂ« preferojnĂ« tĂ« shkojnĂ« nĂ« shtrat me njĂ« pushkĂ«, me para nĂ« dispozicion dhe kontaktet e duhura tĂ« ndĂ«rmjetĂ«sve midis ItalisĂ« dhe SerbisĂ«. ĂshtĂ« indiferenca e sĂ« keqes: tĂ« bĂ«hesh Zot dhe tĂ« mbetesh i pandĂ«shkuarâ, shtoi ai.
Gavazzeni tha se u rrit duke lexuar artikuj shtypi që sugjeronin se snajperë turistë ishin të stacionuar në kodrat mbi Sarajevë, ku ishte vendosur ushtria serbe.
"Më bëri përshtypje dhe e mbajta aty", pastaj dokumentari i Zhupaniçit ia rizgjoi interesin.
"Kam acaruar gjysmën e botës, si burime boshnjake ashtu edhe italiane", tha ai, duke shtuar se serbët "nuk i pranojnë" akuzat.
Prokurori Alessandro Gobbis është udhëzuar të gjurmojë italianët të cilët, midis viteve 1993 dhe 1995, dyshohet se vranë civilë të paarmatosur "për qejf". Akuza është vrasje, e rënduar nga mizoria.
Gavazzeni po punon me avokatin Nicola Brigida dhe ish-gjyqtarin Guido Salvini, dhe thotë se ka mbledhur një numër dëshmitarësh që do të dëshmojnë, përfshirë ish-agjentin boshnjak Shubasiq, dhe zyrtarët italianë që u vunë në dijeni të akuzave në vitin 1994.
Shkrimtari pretendon se është kontaktuar nga një italian i cili e ka dëgjuar shefin e tij të atëhershëm, në punë, duke folur për kërkimin e njeriut, dhe ai supozon se ka të paktën njëqind të huaj të tjerë me të njëjtat ide që kanë bërë të njëjtat udhëtime fundjave.
Shkrimtari tha se turistët e luftës i përshtaten një profili specifik: ata ishin të pasur, vinin nga një sfond i ekstremit të djathtë dhe kishin tendencë të kishin një pasion për armët dhe gjuetinë.
"Gjithçka ishte e organizuar. Shërbimet e inteligjencës boshnjake besonin se shërbimi i sigurisë shtetërore serbe ishte pas gjithë kësaj", i tha ai Ansa-s.
Jovica Stanishiq, një zyrtar serb i cili u dënua për krime lufte për rolin e tij në planet për të spastruar etnikisht pjesë të Bosnjës dhe Kroacisë nga jo-serbët, "luajti një rol kyç në shërbim", shtoi ai.
Ndërsa hetimi është i kufizuar vetëm në Itali, veprimi i guximshëm ligjor i Gavazzeni-t ka nxitur një lëvizje dhe më shumë vende do të ndjekin në mënyrë të pashmangshme shembullin në misionin për të zbuluar të vërtetën rreth "safarive njerëzore" të dyshuara.
Pas ankesës ligjore të shkrimtarit, kongresistja amerikane Anna Paulina Luna tha se kishte hapur një hetim mbi "turizmin e vrasjeve" të dyshuar, duke shkruar në X se është në kontakt me konsullatën boshnjake dhe ambasadën italiane.
"Pagesa e parave për të qëlluar civilë - dhe akoma më keq për të qëlluar fëmijë - është një nivel i së keqes që vendi ynë nuk mund dhe nuk do ta tolerojë", shkroi ajo.
"Qeveria italiane dhe boshnjake do të ndajnë çdo informacion në lidhje me çdo amerikan që mund të jetë i implikuar. Nëse ka ndonjë amerikan që është përfshirë në këtë, ata meritojnë të akuzohen dhe të ndiqen penalisht", shtoi ajo. /Telegrafi/
GjuetarĂ« nga Evropa, tĂ« cilĂ«t nuk kishin mĂ« dĂ«shirĂ« tĂ« qĂ«llonin vetĂ«m mbi kafshĂ«, paguanin mes 80 mijĂ« dhe 100 mijĂ« eurove tĂ« sotme pĂ«r vrasjen e njĂ« njeriu, shkruajnĂ« mediet gjermanishtfolĂ«se, duke sjellĂ« detaje pĂ«r tĂ« ashtuquajturit âturistĂ«-snajperĂ«â nĂ« SarajevĂ«, raporton Deutsche Welle.
âĂfarĂ« ka mbledhur Ezio Gavazzeni pĂ«rmes dĂ«shmive dhe materialeve tĂ« tjera tĂ« ngrin gjakun: gjatĂ« viteve 1993 dhe 1994, mĂ« shumĂ« se njĂ«qind gjuetarĂ« tĂ« huaj thuhet se paguanin nga 80 mijĂ« deri nĂ« 100 mijĂ« eurove pĂ«r vrasjen e njĂ« njeriuâ, shkruan Dominik Straub pĂ«r gazetĂ«n gjermane Tagesspiegel.
Sipas kërkimeve të shkrimtarit dhe gazetarit italian Gavazzeni, këtë mundësi ua kishte ofruar thuhet shërbimi serb i sigurisë.
âAi gjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s nĂ« kodrat pĂ«rreth kryeqytetit boshnjak kishte organizuar âsafari njerĂ«zishâ. NjĂ« detaj veçanĂ«risht i tmerrshĂ«m: nĂ«se viktima ishte fĂ«mijĂ«, çmimi pĂ«r âasgjĂ«simâ ishte edhe mĂ« i lartĂ«â, transmeton Tagesspiegel.
âSipas Gavazzenit, nĂ« mesin e pjesĂ«marrĂ«sve tĂ« kĂ«tyre safarive kishte tĂ« paktĂ«n pesĂ« shtetas italianĂ«. Prokurori Gobbis deri tani nuk ka pĂ«rmendur emra tĂ« tĂ« dyshuarve. GjatĂ« rrethimit tĂ« SarajevĂ«s nga regjimi kriminal i Slobodan Milosheviqit, mes viteve 1992 dhe 1996 u vranĂ« mbi 11 mijĂ« civilĂ«; rreth 1000 prej tyre ranĂ« si viktima tĂ« snajperistĂ«ve nĂ« âSniper Alleyâ, bulevardi i hapur ku njerĂ«zit ishin vazhdimisht nĂ«n kĂ«rcĂ«nimâ, shkruan Tagesspiegel.
Autori vĂ«ren se dĂ«shmitari kryesor i Gavazzenit Ă«shtĂ« ish-agjenti i shĂ«rbimit sekret boshnjak, Edin Subashiq. Ai pretendon se nĂ« vitin 1993 e kishte njoftuar shĂ«rbimin italian ushtarak tĂ« inteligjencĂ«s SISMI pĂ«r âsafaritĂ«â dhe pĂ«rfshirjen e shtetasve italianĂ«.
NĂ« dokumentacion gjendet edhe letra e Subashiqit drejtuar Gavazzenit, ku pĂ«rshkruhet profili psikologjik i turistĂ«ve-snajperĂ« âBĂ«hej fjalĂ« pĂ«r gjuetarĂ« tĂ« pasionuar qĂ« kishin provuar tĂ« gjitha llojet e safarive tĂ« ligjshme dhe kĂ«rkonin adrenalinĂ« shtesĂ« pĂ«rmes njĂ« trofeu njerĂ«zor. JanĂ« persona qĂ« duan armĂ«t dhe, njĂ«kohĂ«sisht, janĂ« psikopatĂ« (âŠ). JanĂ« tĂ« gjithĂ« tĂ« pasur dhe me shumĂ« gjasĂ« tĂ« fuqishĂ«m (âŠ). KanĂ« para dhe ndikim politik pĂ«r tâu mbrojtur nga hetimet e mundshmeâ.
Gavazzeni thotë se njeh disa nga emrat e snajperistëve të fundjavës; një prej tyre thuhet të jetë pronar i një klinike private. Shumica, shton ai, mbajnë pikëpamje të djathta dhe ekstremisht të djathta.
Sa tĂ« besueshme janĂ« deklaratat dhe dokumentet e dorĂ«zuara nga Gavazzeni nĂ« prokurori, do tĂ« tregojĂ« hetimi. Sipas Subashiqit, dokumentet pĂ«rkatĂ«se qĂ« ekzistojnĂ« nĂ« BosnjĂ« e HercegovinĂ« janĂ« tĂ« klasifikuara si âsekreteâ dhe tĂ« paarritshme, pĂ«rfundon Tagesspiegel.
NĂ« njĂ« tekst tĂ« tĂ« njĂ«jtit autor pĂ«r gazetĂ«n austriake Standard, botuar njĂ« ditĂ« mĂ« herĂ«t, thuhet se ish-agjenti Edin Subashiq pretendon qĂ« nĂ« vitin 1993 personalisht kishte njoftuar shĂ«rbimin ushtarak italian SISMI pĂ«r âsafaritĂ« ndaj njerĂ«zveâ dhe pjesĂ«marrjen e italianĂ«ve. Dy deri nĂ« tre muaj mĂ« pas, nĂ« fillim tĂ« vitit 1994, SISMI thuhet se ishte pĂ«rgjigjur âZbuluam se safaritĂ« niseshin nga Trieste. I kemi ndalur dhe tani nuk ekzistojnĂ« mĂ«â, transmeton Telegrafi.
Nuk dihet ende nĂ«se ky dokument i inteligjencĂ«s italiane ka ekzistuar vĂ«rtet ose nĂ«se Ă«shtĂ« dĂ«rguar ndonjĂ«herĂ« tek shĂ«rbimi boshnjak. Ajo qĂ« Ă«shtĂ« e sigurt Ă«shtĂ« se historia e turizmit tĂ« snajperĂ«ve nĂ« kodrat pĂ«rreth SarajevĂ«s nuk Ă«shtĂ« e re. Gazeta milanezĂ«, Corriere della Sera kishte shkruar pĂ«r kĂ«tĂ« fenomen qĂ« nĂ« vitin 1995 - pra gjatĂ« rrethimit - me titullin âPushime nĂ« BosnjĂ«, qitja e pĂ«rfshirĂ«â, -shkruan Standard.
Reagime të ashpra nga serbët e Bosnjës
Gazeta zvicerane Neue ZĂŒrcher Zeitung (NZZ) shkruan se Gavazzeni nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r Repubblica ka thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« marrĂ« me kĂ«tĂ« temĂ« prej kohĂ«sh, dhe nxitjen e ka marrĂ« nga dokumentari âSarajevo Safariâ i regjisorit slloven Miran Zupaniq nga viti 2022.
Filmi i Zupaniqit shkaktoi reagime të ashpra nga serbët e Bosnjës - veteranë lufte, të cilët pretendonin se dokumentari bazohej në gënjeshtra.
Gavazzeni, megjithatĂ«, pretendon se ka âshumĂ« provaâ dhe se gjithçka ka ndodhur vĂ«rtet. Ka pasur shumĂ« qĂ« kanĂ« qĂ«lluar mbi njerĂ«z - âgjermanĂ«, francezĂ«, anglezĂ«, njerĂ«z nga PerĂ«ndimiâ, tha ai pĂ«r gazetĂ«n britanike, The Guardian. Ai shtoi se ka âtrazuar gjysmĂ«n e EvropĂ«sâ dhe ka analizuar burime boshnjake e italiane, pĂ«rfshirĂ« ato nga qarqet e inteligjencĂ«s. Nga pala serbe, thotĂ« ai, nuk ka marrĂ« asgjĂ« âserbĂ«t gjithçka e konsiderojnĂ« njĂ« legjendĂ« urbane, njĂ« shpikjeâ, shton NZZ.
Gazeta zvicerane shkruan mĂ« tej se qĂ« nĂ« vitin 2007 ishin paraqitur pretendime pĂ«r ekzistencĂ«n e kĂ«tyre âsafariveâ. GjatĂ« gjyqeve pĂ«r krime lufte tĂ« ish-JugosllavisĂ« nĂ« HagĂ«, njĂ« zjarrfikĂ«s amerikan, i cili kishte qĂ«ndruar si vullnetar nĂ« SarajevĂ« dhe kishte dĂ«shmuar para Tribunalit, kishte folur pĂ«r snajperistĂ« tĂ« huaj.
âMendohet se pikĂ«risht ai pĂ«rdori i pari shprehjen âturistĂ«-snajperĂ«â dhe foli pĂ«r metodat monstruoze qĂ« u atribuoheshin atyreâ. Mediat italiane ditĂ«ve tĂ« fundit kanĂ« publikuar deklaratat e tij nga gjyqi. Sipas procesverbalit tĂ« seancĂ«s, nga i cili citon gazeta Avvenire, disa prej snajperistĂ«ve zgjidhnin qĂ«llimisht viktimat mĂ« tĂ« pambrojtura: fĂ«mijĂ«t.
Deklaratat e këtij amerikani mund të jenë kyçe për vazhdimin e hetimit në Milano. Sipas një artikulli të Avvenire, prokuroria tashmë ka kërkuar dorëzimin e dokumenteve nga Tribunali i Hagës.
Një rol të rëndësishëm mund të ketë edhe kallëzimi që ish-kryetarja e Sarajevës, Benjamina Kariq, bëri në vitin 2022 në Bosnjë e Hercegovinë. Edhe ajo u bazua te filmi i Zupaniqit.
Kariq ndĂ«rkohĂ« e ka pĂ«rcjellĂ« dokumentacionin e saj nĂ« prokurorinĂ« e Milanos dhe ka thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« ndihmojĂ« hetimin. âLĂ«rini prokurorĂ«t e Milanos dhe SarajevĂ«s tĂ« bĂ«jnĂ« punĂ«n e tyreâ, tha ajo pĂ«r Repubblica, transmeton Neue ZĂŒrcher Zeitung, shkruan Deutsche Welle. /Telegrafi/
Login
