❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Shkëndija të trashëgimisë: Kovaçët e fundit të Shqipërisë

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Në një kohë kur zanatet e vjetra po zhduken, një ekspozitë e fotografit Xhemali Moku rikthen vëmendjen te kovaçët e fundit të pakicës egjiptiane në Shqipëri.

“ShkĂ«ndija tĂ« trashĂ«gimisĂ«/Sparks of heritage” dokumenton mjeshtĂ«rinĂ« qĂ« i ka mbijetuar modernizimit dhe harresĂ«s.

Foto nga Xhemali Moku.

Ekspozita, ishte e hapur nĂ« qendrĂ«n “Tek Bunkeri” deri mĂ« 6 dhjetor. Ajo paraqiti portrete tĂ« zanatçinjve qĂ« formĂ«suan hekurin dhe identitetin e komunitetit egjiptian pĂ«r breza me radhĂ«.

Profesioni i kovaçit është kaluar brez pas brezi nëpër Shqipëri, veçanërisht në zonat juglindore.

Foto nga Xhemali Moku.

Mjeshtrit e përpunimit të metaleve prodhonin vegla dhe mjete pune, të domosdoshme për ekonomitë lokale të komuniteteve. Ata prodhonin këmborë, sqeparë, sëpata, patkonj, vegla bujqësore, vegla për shtëpi dhe zanate të tjera.

Dikur zhurma e çekanit mbi hekurin e skuqur ishte pjesë e përditshmërisë së shumë fshatrave. Sot, ai tingull është në prag zhdukjeje dhe për shumë të rinj i padëgjuar më parë.

Foto nga Xhemali Moku.

Fotografitë e Mokut ndërthurin stilin dokumentar me ekspozimin e gjatë, duke sjellë atmosferën e punishteve tradicionale.

Ai tregoi për Citizens.al se kishte udhëtuar në gjithë vendin për të takuar mjeshtrit e fundit të metaleve dhe se i kishte bërë përshtypje pasioni dhe dëshira me të cilën ata realizonin punimet e tyre, pavarësisht se raporti punë-fitim ishte i vogël.

Foto nga Xhemali Moku.

“Gjeta kovaçë qĂ« ishin dhe brez i tetĂ« me kĂ«tĂ« profesion, pĂ«r shembull PĂ«llumb Kovaçi, nga Korça, i cili kishte humbur 90% tĂ« dĂ«gjimit pĂ«r shkak tĂ« goditjeve tĂ« çekanit gjatĂ« viteve,” tregoi Moku.

Ai tregon se shumë prej zanatçinjve përballen me probleme shëndetësore të shkaktuara nga tymi, nxehtësia dhe mungesa e kushteve të sigurisë. Disa kanë mushkëri të dëmtuara nga puna shumëvjeçare pranë oxhakut.

Foto nga Xhemali Moku.

Ekspozita fton publikun, të rinjtë e kësaj pakice të njohin dhe reflektojnë mbi trashëgiminë kulturore dhe vlerën e këtij profesioni.

Moku thekson se rëndësia e fotografive dhe ekspozitës së hapur e kalon qëllimin personal, por tenton të tërheqë vëmendjen institucioneve për arsye se po rrezikohet të humbasë një mjeshtri e veçantë për shkak të mos mbështetjes dhe ky dokumentim i tiji rrezikon të jetë i fundit.

Foto nga Xhemali Moku.

“Ky Ă«shtĂ« dokumentimi i parĂ« fotografik pĂ«r komunitetin egjiptian si mjeshtĂ«r hekuri”, thotĂ« autori.

“Por ekspozita nuk Ă«shtĂ« mĂ« e imja, Ă«shtĂ« e brezave tĂ« ardhshĂ«m, tĂ« cilĂ«t do t’i kujtojnĂ« gjyshĂ«rit e tyre, si mjeshtĂ«r tĂ« hekurit,” vijon fotografi.

Xhemali Moku po vijon kërkimet për një publikim që do të mbledhë historitë dhe të dhënat e kësaj tradite por dhe profesioneve të tjera të komunitetit që sfidojnë kohën, teknologjinë dhe konsumerizmin.

Lexoni gjithashtu:

The post Shkëndija të trashëgimisë: Kovaçët e fundit të Shqipërisë appeared first on Citizens.al.

↗

“Falja dhe kujtesa: NjĂ« takim mes ish-tĂ« burgosurve dhe ish-oficerĂ«ve nĂ« Spaç”

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Shiu nuk i ndaloi njerĂ«zit tĂ« bashkoheshin nĂ« aktivitetin e lajmĂ«ruar nga “Tek Bunkeri”, pĂ«r njĂ« pĂ«rjetim audio-vizual mbi kujtesĂ«n e ish-burgut tĂ« Spaçit, tĂ« shtunĂ«n.

Teksa restaurimet e nisura gjatĂ« verĂ«s nga Instituti KombĂ«tar i TrashĂ«gimisĂ« Kulturore (IKTK) ishin lĂ«nĂ« pezull, aktivistĂ« dhe qytetarĂ« i rigjallĂ«ruan edhe njĂ« herĂ« godinat e diktaturĂ«s, pĂ«r tĂ« parĂ« ekspozitĂ«n e realizuar nga Arnen Sula dhe Trevis Çela, kuruar nga Edison Çeraj.

“Maskat qĂ« zbulojnĂ«â€ solli 35 portrete nĂ« allçi tĂ« ish-administratĂ«s sĂ« burgut dhe 6 tĂ« tjera tĂ« burgosurve politikĂ«, tĂ« shoqĂ«ruara me dĂ«shmi autentike zanore.

PĂ«rveç ekspozitĂ«s u prezantua libri “Terrene – TetĂ« vĂ«shtrime mbi Spaçin”, u shfaq dokumentari “NĂ« kĂ«rkim tĂ« poezisĂ«â€ dhe filmi “Antimuzeu”, tĂ« gjitha produkte, tĂ« cilat pĂ«rcjellin dimensione tĂ« ndryshme tĂ« asaj qĂ« pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« kĂ«to godina pĂ«r shumĂ« breza.

Kjo ishte ekspozita e dytĂ« qĂ« mbahet nga kjo organizatĂ«. E para u ekspozua nĂ« prill tĂ« 2024, me titullin “E kaluara e tashme”, ku u paraqitĂ«n 49 portrete tĂ« ish-tĂ« dĂ«nuarve.

“TĂ« shtrimĂ« dorĂ«n e faljes”

Ndue Fufi, ish-zëvendëskomandant në Spaç tha gjë fjalimit të tij se nëse ka oficerë, nënoficerë, apo policë, të cilët i kanë tejkaluar kompetencat e veta, dhe akoma më keq, nëse kanë përdorur dhunë, ta shtrinë dorën e faljes.

“Falja tregon forcĂ«, tregon dije, tregon kulturĂ«â€ theksoi ai teksa ky qĂ«ndrim u prit me duartrokitje nga salla.

Por Fufi nuk ishte i vetmi që u ndal për të folur mbi faljen publike. Njëjtë falje kolektive kërkoi edhe Viktor Kuka, ish-oficer Policie. Edhe pse nuk kishte arsye pse të kërkonte falje individuale, sepse sikurse tha Kuka, nuk kishte ushtruar kurrë dhunë fizike, ai u shpreh me dashamirësi se i bashkohej faljes kolektive.

“KĂ«tu Ă«shtĂ« ushtruar njĂ« dhunĂ« fizike dhe psikologjike, domethĂ«nĂ« nga mĂ« skandalozja dhe kjo nga historia qĂ« na tregojnĂ« paraardhĂ«sit tanĂ«; pĂ«r shembull pas revoltĂ«s  sĂ« 73’ kĂ«tu Ă«shtĂ« ushtruar dhuna sistematike,” tregon Kuka pĂ«r Citzens.

Teksa e pyes KukĂ«n se kush Ă«shtĂ« kujtimi mĂ« i fortĂ« tĂ« cilin e ruan nga vitet e shĂ«rbimit, ai kujton rezistencĂ«n e tĂ« dĂ«nuarve kundĂ«r normave çnjerĂ«zore tĂ« punĂ«s. Normat e larta tĂ« bakrit dhe piritit tejkalonin kapacitetet e punĂ«torĂ«ve, aq sa t’i shtynte ata tĂ« dĂ«mtonin veten pĂ«r tĂ« mos dalĂ« mĂ« nĂ« punĂ«.

“Ka pasur njĂ« tĂ« dĂ«nuar qĂ« ka kĂ«putur gishtin e dorĂ«s me kapsollĂ«! NjĂ« tjetĂ«r qĂ« ka prerĂ« damarĂ«t, apo njĂ« tĂ« dĂ«nuar qĂ« nga frika e dhunĂ«s u hodh nĂ« rrethim,” tregoi Kuka.

Pamje nga “Biblioteka NjerĂ«zore”.

PjesĂ«marrĂ«sit e ekspozitĂ«s patĂ«n mundĂ«si tĂ« uleshin ballĂ« pĂ«r ballĂ« me ish-tĂ« burgosurit dhe ish-punonjĂ«sit pĂ«r ti pyetur pĂ«r çdo kuriozitet apo kujtesĂ« qĂ« ato mbartin, duke zhvilluar kĂ«shtu edhe atĂ« qĂ« njihet si “BibliotekĂ« NjerĂ«zore”.

“TĂ« akuzuar pavarĂ«sisht pozitĂ«s”

PavarĂ«sisht se me pozicione nĂ« administratĂ«n drejtuese tĂ« Spaçit, shumĂ« punonjĂ«s tĂ« personelit pĂ«r shkak tĂ« “devijimit njerĂ«zor dhe moral” me raste, pĂ«rtej uniformĂ«s, kanĂ« marrĂ« akuza tĂ« ndryshme.

LekĂ« Filaj, ish-magazinier nĂ« Spaç tregon pĂ«r njĂ« akuzĂ« jo dĂ«mtuese sipas tij, qĂ« kaloi thjesht me vĂ«rejtje, por siç e cilĂ«son edhe Filaj, frika ishte. Ai rrĂ«fen se ka bĂ«rĂ« seleksionim tĂ« materialeve, apo vjetĂ«rsira tĂ« ushtarĂ«ve dhe kĂ«pucĂ« tĂ« vjetra, qĂ« kishte pĂ«r t’i djegur edhe disa prej tyre ja kishte dhĂ«nĂ« disa tĂ« dĂ«nuarve qĂ« ishin punonjĂ«s.

“Kam pasur njĂ« akuzĂ« qĂ« mĂ« kanĂ« thĂ«nĂ«, je duke i bĂ«rĂ« dhe tĂ« dĂ«nuarit ushtarĂ«,” tregon Filja pĂ«r Citizens.

Ndue Fufi, ish- zëvendës komandant tregon se shpesh lejonte që ish-të burgosurit të shihnin televizion në sallën e kulturës. Fufi tregon se vetëm sytë dhe dhëmbët i kishin të bardhë të burgosurit kur dalin nga galeria. Pse kjo torturë me këta, pyeste ish- zëvendës komandanti.

Në foto: Lekë Filaj, Ish-magazinier.

“MĂ« thanĂ« se nuk tĂ« kemi sjellĂ« kĂ«tu ti mbash tĂ« dĂ«nuarit nĂ« kamp pushimi, tĂ« kemi sjellĂ« kĂ«tu tĂ« nxirrni bakrin,” tregon Fufi.

Ai përmbyll se ka marr masë për zbutjen e luftës së klasave, vetëm se kishte lejuar të burgosurit të shihnin aktivitete kulturore .

Një lidhje e përjetshme

Pavarësisht se të burgosurit kanë më rreth 35 vite që kanë dalë nga burgu i Spaçit, duket se burgu është i vështirë të dal nga ta.

Zyhdi Arapi ish-i burgosur më tregoi se dikur pavarësisht dobësisë fizike i kërkonin të mbante dhjetëra kilogramë bukë në krah për të dënuarit. Ai tregon se policët atje nuk kanë zbatuar ligjin, por kanë vepruar jashtë kuadrit.

“KĂ«rciste kĂ«rbaçi! Ç’kemi hequr ne kĂ«tu kur vdiq Hysni Kapo!” kujton ai.

Arapi edhe po shkon 85-vjec, çdo herë që i jepet mundësia, qoftë edhe kur gjen forma transporti nga shoqata të ndryshme, rikthehet në Spaç.

“UnĂ« erdha sot qĂ« s’mund tĂ« qĂ«ndroj, jam 84 vjeç, i mbush 85 pĂ«r Vit tĂ« Ri
” pĂ«rmbyll Arapi.

Boshllëku i institucioneve për të rehabilituar ish-të burgosurit në rikuperimin por dhe memorizimin e dëshmive, duket se e ka vështirësuar procesin e shkëputjes nga godinat, si strukturë jo vetëm fizike, por edhe si mbartëse e një peshe të pamatshme psikologjike-emocionale.

Lexoni gjithashtu:

The post “Falja dhe kujtesa: NjĂ« takim mes ish-tĂ« burgosurve dhe ish-oficerĂ«ve nĂ« Spaç” appeared first on Citizens.al.

↗

Projekti TID Durrës, banorët protestojnë para zyrave të AADF-së

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

Banorët e lagjes së vjetër të Kalasë në Durrës e zhvendosën sot protestën kundër projektit të rijetëzimit urban të zonës së tyre nga autoritetet lokale te zyrat e Fondacionit Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF) në Tiranë, e cila është palë zhvilluese e projektit.

Mbi 70 familjeve u Ă«shtĂ« kĂ«rkuar tĂ« shpronĂ«sohen pĂ«r t’i hapur rrugĂ« modelit tĂ« investimeve tĂ« integruara transformuese, njohur me akronimin TID. Por ata nuk janĂ« dakord me vlerĂ«simin qĂ« u Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pronave dhe pretendojnĂ« se projekti e shkatĂ«rron zonĂ«n historike.

Grupit të banorëve që kanë shtëpi mbi 100-vjeçare u takon të kompensohen me çmime të papërditësuara të referencës. Sipas një vendimi të qeverisë, botuar në Fletoren Zyrtare, çmimi i referencës së pronave të tyre është i vitit 2015.

Projekti “Restaurimi dhe rikualifikimi urban i zonĂ«s perspektive TID”, financuar nga qeveria, Bashkia e DurrĂ«sit dhe AADF, parashikon shembjen e njĂ« pjese tĂ« lagjes sĂ« vjetĂ«r pĂ«r t’i hapur rrugĂ« “rijetĂ«zimit turistik”.

Banorët kanë paditur në Gjykatën Administrative Ministrinë e Kulturës dhe Bashkinë e Durrësit, duke kërkuar pezullimin e projektit. Paralelisht, ata thanë se kanë dorëzuar një kallëzim në SPAK, që përfshin tre studio projektimi, bashkinë dhe AADF-në.

“E kemi kĂ«rkuar pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« nĂ« çdo institucion, por AADF Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e kĂ«tij projekti korruptiv duke e financuar pa kontrolluar çfarĂ« ndodh nĂ« terren,” pretendoi Entela Spahivogli, banore e zonĂ«s.

Krahas vlerësimeve të ulëta banorët kundërshtojnë edhe shkatërrimin e trashëgimisë kulturore.

“TuristĂ«t vijnĂ« pĂ«r shtĂ«pitĂ« e vjetra, jo pĂ«r sheshe. GjelbĂ«rimet i pati DurrĂ«si, por i betonizuan. Tani duhet tĂ« prishen shtĂ«pi, duhet t’i heqĂ«sh njerĂ«zit, t’i nxjerrĂ«sh nĂ« rrugĂ«,” vijoi Rita Kazazi, njĂ« banore tjetĂ«r.

Sipas Fatmir Zotajt, tjetër banor, shifrat e projektit janë disproporcionale duke ngritur dyshimin për abuzime me fondet.

“PĂ«r kompensimin e 74 familjeve janĂ« parashikuar 3.1 milionĂ« dollarĂ«, ndĂ«rsa vetĂ«m pĂ«r lyerjen e fasadave 6.7 milionĂ«. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« padrejtĂ«si e hapur,” tha ai pĂ«r Citizens.al.

NĂ« njĂ« koment pĂ«r Citizens.al fondacioni shpjegoi se kontributi i AADF-sĂ« pĂ«r projektin e Amfiteatrit tĂ« DurrĂ«sit “pĂ«rfaqĂ«son njĂ« dhurim pĂ«r qytetin dhe komunitetin lokal”, si pjesĂ« e angazhimit pĂ«r ruajtjen dhe promovimin e trashĂ«gimisĂ« kulturore.

“AADF nuk ka asnjĂ« rol apo pĂ«rgjegjĂ«si nĂ« lidhje me procedurat e shpronĂ«simeve, pĂ«rcaktimin e vlerĂ«s sĂ« kompensimit pĂ«r pronat, apo çdo proces tjetĂ«r qĂ« lidhet me çështjen e pronave nĂ« zonĂ«n e projektit” citohet nĂ« pĂ«rgjigjen pĂ«r Citizens.al.

AADF përmbylli se këto çështje janë kompetencë ekskluzive e institucioneve qëndrore dhe lokale të shtetit shqiptar.

Ndërkohë, Agjencia Shtetërore për Shpronësimet (ASHSH) sqaroi gjithashtu për Citizens.al se roli i saj është vetëm si zbatuese e procedurave ligjore, ndërsa përgjegjësia për projektin dhe zonën i takon bashkisë dhe qeverisë.

ÇfarĂ« dihet deri mĂ« tani?

Vendimi pĂ«r shpronĂ«simet u publikua nĂ« Fletoren Zyrtare mĂ« 26 gusht 2025, me njĂ« fond total prej rreth 315.5 milionĂ« lekĂ«sh (3.2 milionĂ« euro) – shumĂ« mĂ« e ulĂ«t se ajo qĂ« kĂ«rkonte fillimisht Bashkia (4.8 milionĂ« euro).

Projekti është pjesë e planit TID, miratuar në vitin 2021, i lidhur me nismën pas tërmetit të vitit 2019 për rindërtim dhe zhvillim urban.

AADF dhe Ministria e Kulturës kishin parashikuar shpronësimet që në planin 2021-2028, por procesi është zvarritur dhe po zbatohet pa qartësi publike.

Vlerësimi i pronave mbështetet në VKM-të e viteve 2000 dhe 2015, që nuk pasqyrojnë realitetin aktual të tregut, duke ulur ndjeshëm dëmshpërblimin për banorët e Kalasë.

Në raportime të mëparshme, Citizens.al solli rastet e disa banorëve, shtëpitë e të cilëve nga autoritetet publike vlerësoheshin 60-100 mijë euro ndërkohë që nga vlerësues privatë të pasurive vlera e tyre në treg është së paku dy herë më e lartë.

Lexoni gjithashtu:

The post Projekti TID Durrës, banorët protestojnë para zyrave të AADF-së appeared first on Citizens.al.

↗

Nuk janë vetëm sytë apo buzëqeshja: Këto tipare fëmijët trashëgojnë nga gjyshërit

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi


Nga inteligjenca dhe aftësitë komunikuese, te prirja ndaj stresit dhe fobive, gjenetistët tregojnë cilat tipare kalojnë brez pas brezi

Fëmija merr gjysmën e materialit gjenetik nga secili prind. Meqenëse edhe nëna dhe babai kanë trashëguar nga 50% e gjeneve të tyre prej prindërve, logjikisht mendohet se nipërit marrin rreth 25% të gjeneve nga gjyshërit. Por, studimet e reja tregojnë se kjo shifër nuk është fikse, shpërndarja e gjeneve varet nga faktorë rastësorë dhe kombinime të ndryshme.

P.sh., gjyshja nga nëna ka lidhje më të ngushtë gjenetike me nipërit, sepse u transmeton kromozomin X si djemve, ashtu edhe vajzave. Kështu, kontributi i saj mund të jetë nga 25 deri në 29%. Nga ana tjetër, gjyshja nga babai ia transmeton kromozomin X vetëm mbesave. Ndërsa gjyshi nga babai është më i lidhur me nipërit përmes kromozomit Y, të cilin ia ka dhënë djalit të tij dhe ky, më pas, ia kalon të birit.

Disa tipare nuk shfaqen menjëherë te fëmijët e prindërve, por dalin vetëm në brezin e tretë. Njohja e tipareve, zakoneve dhe sëmundjeve të gjyshërve ndihmon për të kuptuar më mirë personalitetin e fëmijës, si dhe mund të japë një pasqyrë për të ardhmen, transmeton Telegrafi.

1. Shkathtësitë komunikuese

Gjenet ndikojnë edhe në mënyrën si sillemi, si krijojmë miqësi dhe si lidhemi me të tjerët. Gjenet WSCD2 dhe Pcdh15 lidhen me ekstroversionin dhe introversionin dhe kalojnë brez pas brezi.

â–Ș EkstrovertĂ«t janĂ« tĂ« shoqĂ«rueshĂ«m, tĂ« hapur dhe energjikĂ«.
â–Ș IntrovertĂ«t janĂ« mĂ« tĂ« pĂ«rmbajtur, tĂ« qetĂ« dhe tĂ« pĂ«rqendruar nĂ« botĂ«n e tyre tĂ« brendshme.

Studiuesit sugjerojnë: djemtë trashëgojnë shkathtësitë komunikuese kryesisht nga gjyshi nga nëna, ndërsa vajzat nga gjyshja nga babai.

2. Fobitë

Frikërat irracionale mund të jenë të trashëguara. Përjetimet traumatike të gjyshes gjatë shtatzënisë mund të ndikojnë gjenetikisht te nipërit dhe mbesat.

â–Ș FobitĂ« nga kafshĂ«t (qen, merimanga, gjarpĂ«rinj).
â–Ș Frika nga lartĂ«sitĂ«, uji, zjarri ose lufta.

Këto fobi nuk shfaqen gjithmonë në fëmijërinë e hershme, por mund të aktivizohen në rrethana të ngjashme me ato që përjetoi gjyshja.

3. Dorëmajtët

NĂ« vitin 2008, gjenetistĂ«t nga Universiteti i Edinburgut identifikuan gjenin LRRTM1, tĂ« njohur si “gjen i dorĂ«majtĂ«ve”. Ai trashĂ«gohet mĂ« shpesh nga linja mashkullore, pra nga gjyshi te nipĂ«rit.

Ky gjen lidhet edhe me qendrat e të folurit në tru dhe shpesh shoqërohet me aftësi të jashtëzakonshme: ndjeshmëri muzikore, dhunti matematikore dhe kujtesë fotografike.

4. AftĂ«sia pĂ«r t’u rikuperuar shpejt

Disa njerĂ«z kanĂ« aftĂ«sinĂ« tĂ« pushojnĂ« vetĂ«m 4–5 orĂ« dhe sĂ«rish tĂ« ndihen tĂ« freskĂ«t dhe produktivĂ«. Kjo lidhet me gjenin pTyr362His, i njohur si “gjeni i Thatcher-it” (sipas Margaret Thatcher).

Kjo prirje trashëgohet kryesisht nga gjyshja tek djemtë e vajzës së saj, por jo te fëmijët e djalit.

5. Aftësitë për menaxhimin e parave

Prirja për të kursyer dhe për të menaxhuar me maturi financat ka komponentë gjenetikë dhe shpesh shfaqet tek brezi i tretë.

â–Ș Vajzat e trashĂ«gojnĂ« kĂ«tĂ« tipar nga gjyshi i nĂ«nĂ«s.
â–Ș DjemtĂ« e trashĂ«gojnĂ« kĂ«tĂ« tipar nga gjyshja e babait.

Personat me këtë prirje janë më të organizuar, kanë vetëkontroll më të madh dhe janë më pak të rrezikuar nga obeziteti, duhanpirja apo alkooli.

6. Inteligjenca

Studimet sugjerojnë se aftësitë intelektuale transmetohen pjesërisht nga babai te vajza, ndërsa djali shpesh trashëgon inteligjencën nga gjyshi.

Siç thotĂ« njĂ« thĂ«nie popullore: “Natyra pushon tek fĂ«mijĂ«t e gjeniut.”

7. Prirja ndaj stresit dhe depresionit

Nëse gjyshja ka vuajtur nga depresioni ose ka përjetuar stres të madh gjatë shtatzënisë, nipërit dhe mbesat e vajzës së saj mund të kenë sistem nervor më të ndjeshëm.

Stresi kronik dhe depresioni mund të dëmtojnë materialin gjenetik, duke u shfaqur tek brezi i tretë. Lajmi i mirë është se këto ndryshime mund të zbuten me terapi psikologjike dhe trajtime bihejviorale.

8. Sindroma e teshtitjes ndaj dritës

Disa njerĂ«z teshtijnĂ« kur shikojnĂ« diellin ose njĂ« dritĂ« shumĂ« tĂ« fortĂ«. Ky fenomen, i njohur si “sindroma e teshtitjes”, Ă«shtĂ« gjenetik dhe shpesh trashĂ«gohet nga gjyshi nga nĂ«na.

Nuk përbën rrezik shëndetësor, por është thjesht një veçori interesante biologjike.

9. Prirja për rrezik dhe aventura

Disa gjene që lidhen me kërkimin e rrezikut, adrenalinës dhe sporteve ekstreme trashëgohen direkt nga babai.

Prandaj, fëmijët e burrave aventurierë kanë më shumë gjasa të kenë një natyrë të trazuar dhe të mos jenë të prirur për bindje të rrepta.

PĂ«rmbledhje:

Tiparet që fëmijët trashëgojnë nga gjyshërit shkojnë përtej ngjashmërive fizike, përfshijnë sjelljen, inteligjencën, aftësitë sociale dhe madje edhe prirjet emocionale. Disa janë pothuajse të siguruara gjenetikisht, ndërsa të tjera shfaqen vetëm në rrethana të caktuara ose tek brezi i tretë. /Telegrafi/

↗

Kalaja e Kastërcit vlerë e turizmit kulturor

✇KultPlus
By: KultPlus

Ministri në detyrë i KulturĂ«s, RinisĂ« dhe Sportit, Hajrulla Çeku, ka njoftuar se nĂ« KalanĂ« e KastĂ«rcit nĂ« SuharekĂ« po zhvillohen gĂ«rmime arkeologjike pĂ«r dokumentimin e plotĂ« tĂ« bazilikĂ«s paleokristiane, shkruan KultPlus.

Këto gërmime janë nën drejtimin e argeologut Berat Ademi nga Instituti Arkeologjik i Kosovës.

Kalaja e Kastërcit konsiderohet një prej dëshmive më të rëndësishme të trashëgimisë kulturore në Kosovë.

Hajrulla Çeku pĂ«rmes rrjetit social shprehet se çfarĂ« dĂ«shmie pĂ«rmbajnĂ« gĂ«rmimet e gjetura ku thotĂ«;

“Fragmente qeramike, xhami, afreska dhe tjegulla me mbishkrim dĂ«shmojnĂ« se bazilika Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar nĂ« fillim tĂ« shekullit VI. Pas shkatĂ«rrimit nga dyndjet sllave, ajo u shndĂ«rrua nĂ« hapĂ«sirĂ« varrimi, ku janĂ« identifikuar rreth 80 varre.”

Ruajtja e këtij thesari arkeologjik ka për qëllim krijimin e një destinacioni tërheqës për vizitorët. 

Çeku shprehet;

Krahas gërmimeve, në kompleksin e objekteve po zhvillohen edhe punime konservuese e restauruese, për të ruajtur këtë trashëgimi të rrallë dhe për ta kthyer në vlerë për turizmin kulturor./ KultPlus.com

↗

Po restaurohet Kisha e Shën Todrit , një nga me të vjetrat e Myzeqesë

✇KultPlus
By: KultPlus

Kisha e Shën Todrit, si një nga më të vjetrat e Myzeqesë, gjendet në Kadipashaj të Lushnjës dhe është një ndër monumentet më të shquara të kësaj zone, shkruan KultPlus.

Kisha po restaurohet me kujdes dhe profesionalizëm duke ruajtur strukturën dhe elementet arkitektonike duke i vendosur sistemin e drenazhit me qëllim që të mbrohet nga dëmtimet. Kjo kishë përmban vlera historike e shpirtërore të identitetit kulturor të komunitetit. 

Fillimet e saj datojnë rreth vitit 1300 dhe pas kërkesave të shumta të  shumta të besimtarëve të kësaj zone më në fund do të restaurohet ku përkrahet me fonde nga Instituti i Monumenteve të kulturës. 

Kjo kishĂ« Ă«shtĂ« e shpallur si Monument Kulture qĂ« i pĂ«rket periudhĂ«s pasbizantine e tipit bazilikal dhe e pikturuar nga vĂ«llezĂ«rit Çetiri si dhe e dyta pĂ«r nga vjetĂ«rsia pas manastirit tĂ« ArdenicĂ«s./ KultPlus.com 

↗

Arkeologët shqiptarë zbulojnë varrin e parë monumental të periudhës romake në zonë 

✇KultPlus
By: KultPlus

Arkeologët shqiptarë janë vlerësuar nga mediat e huaja për punën e suksesshme për zbulimin e një varri të periudhës romake, shkruan KultPlus.

Blendi Gonxhja për këtë sukses të arkeologëve shqiptarë, në rrjetet sociale shprehet;

“Mediat e huaja si Reuters, Skynews, Indipendent, eKathemerini etj, i kanĂ« bĂ«rĂ« jehonĂ« zbulimit mĂ« tĂ« fundit nĂ« Strikçan tĂ« BulqizĂ«s, ku arkeologĂ«t shqiptarĂ« kanĂ« nxjerrĂ« nĂ« dritĂ« varrin e parĂ« monumental tĂ« periudhĂ«s romake nĂ« zonĂ«.

Monumenti, me pĂ«rmasa 9×6 metra dhe njĂ« dhomĂ« funerare 2.40 m tĂ« lartĂ«, i pĂ«rket njĂ« individi tĂ« pasur tĂ« quajtur Gelliano. Ai Ă«shtĂ« i shoqĂ«ruar nga njĂ« mbishkrim dygjuhĂ«sh kushtuar edhe perĂ«ndisĂ« Jupiter, njĂ« gjetje e paprecedentĂ« pĂ«r zonĂ«n e DibrĂ«s.

Varri me tipologji mausoleumi, ruan elemente tĂ« veçanta arkitektonike dhe objekte funerare si enĂ« qelqi, armĂ«, objekte kocke dhe fragmente tekstili tĂ« thurura me fije ari , dĂ«shmi e statusit tĂ« lartĂ« tĂ« tĂ« ndjerit”, ka thwnw Gonxhja. 

Me zbulimin e këtij varri do të zbulohen përmbajtja dhe konteksti historik i tij sepse daton qysh nga periudha e shekullit të tretë ose katërt pas Krishtit.

Kjo është një dëshmi e kuriozitetit dhe punës së palodhshme të arkeologëve shqiptarë duke treguar sukses edhe në një fushë tjetër./ KultPlus.com 

↗

Reuters: Varri i një romaku të pasur zbulohet në Shqipëri

✇KultPlus
By: Kult Plus

Arkeologët në Shqipëri kanë zbuluar një dhomë të madhe varri romak që daton nga shekulli III deri në të IV pas Krishtit, e para e këtij lloji e gjetur në vendin ballkanik që dikur ishte pjesë e Perandorisë Romake, shkruan sot agjencia britanike e lajmeve, Reuters.

Të njoftuar nga vendasit që kishin vënë re disa gurë të pazakontë në një pllajë pranë kufirit me Maqedoninë e Veriut, stafi i Institutit të Arkeologjisë filloi gërmimet në fillim të gushtit dhe gjeti strukturën nëntokësore, pllakat e mëdha prej guri gëlqeror të së cilës ishin të gdhendura me shkronja greke.

“Mbishkrimi na tregon se personi i varrosur kĂ«tu quhej Gelliano, njĂ« emĂ«r tipik i periudhĂ«s romake. Jemi tĂ« pasigurt pĂ«r identitetin e individit tĂ« dytĂ«, por ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« jetĂ« njĂ« anĂ«tar i familjes”, tha Erikson Nikolli, kryearkeologu i projektit.

Varri, 9×6 metra, Ă«shtĂ« zbulimi i parĂ« nĂ« ShqipĂ«ri i asaj qĂ« ekspertĂ«t besojnĂ« se Ă«shtĂ« vendi i prehjes sĂ« njĂ« personi tĂ« pasur, mĂ« madhĂ«shtor se vendet e tjera tĂ« varrimit tĂ« gjetura nĂ« zonĂ«.

Autoritetet lokale në Shqipëri, ku turizmi po lulëzon, tashmë po planifikojnë ta shndërrojnë vendin në një atraksion turistik, ndërsa banorët u dyndën në zonë pasi dëgjuan lajmin e zbulimit.

Javën e kaluar, ekipi i Nikollit përdori furça për të zbuluar skajet e gdhendura me hollësi të gurit të bardhë të çatisë dhe mureve të varrit.

“Ne gjithashtu zbuluam njĂ« copĂ« pĂ«lhure tĂ« qĂ«ndisur me fije ari, e cila konfirmon bindjen tonĂ« se kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me njĂ« anĂ«tar tĂ« klasĂ«s sĂ« lartĂ«â€, shtoi ai.

Gjetje të tjera përfshijnë pllaka qelqi dhe thika.

Nikolli tha se varri ishte plaçkitur tĂ« paktĂ«n dy herĂ« – njĂ« herĂ« nĂ« antikitet dhe mĂ« vonĂ« kur makineri tĂ« rĂ«nda u pĂ«rdorĂ«n pĂ«r tĂ« lĂ«vizur njĂ« shkĂ«mb masiv nĂ« majĂ« tĂ« dhomĂ«s.

Ai shpjegoi se emri i banorit ishte shkruar me shkronja greke, por kishte kuptim latin, ndërsa një mbishkrim i dytë tregon se varri i ishte kushtuar perëndisë Jupiter.

Ekspertët ende nuk kanë deshifruar mbishkrime shtesë në gurët e gjetur aty pranë, të cilat besohet se i përkisnin një monumenti tjetër tani të rrethuar nga fusha misri dhe një gurore./KultPlus.com

↗

Teqeja e Frashërit, aty ku 117 vite më parë nisi të mësohej gjuha shqipe në Përmet

✇KultPlus
By: Kult Plus

Përmeti feston sot ditën e teqes së Frashërit, një nga monumentet me vlera kulturore dhe historike në vendin tonë.

Teqeja e Frashërit nuk lidhet vetëm me bektashizmin, por mbi të gjitha me përpjekjet dhe kontributin e saj për gjuhën e shkollën shqipe pasi përbën fillesat e arsimit shqip në rrethin e Përmetit.

Kjo teqe, me një histori gati dy shekuj e gjysmë, ka qenë dhe mbetet një vatër e rëndësishme besimi, por dhe një vatër e shquar atdhetare.

Teqeja u ndërtua më 1781 nga Sulejman Beu i Frashërit dhe në 1908 u hap shkolla e parë shqipe nga baba Alushi në të cilën u mësua gjuha shqipe dhe ku u edukuan rilindasit.

Përveç vlerave shpirtërore për besimtarët bektashianë, ky monument kulture që e mori këtë status në vitin 1973, shihet edhe si një objekt me vlera të rralla kulturore dhe historike për vizitorët vendas dhe të huaj.

Ky monument kulti përbëhet nga dy ndërtesa të veçanta, të cilat lidhen me njëra-tjetrën nëpërmjet një muri.

NdĂ«rtesa e sipĂ«rme ka formĂ«n e shkronjĂ«s “L” dhe pĂ«rbĂ«het nga tre ambiente: “Kafe Oxhaku”, “Ashefi”, “Furra e BukĂ«s” ndĂ«rsa ndĂ«rtesa e poshtme Ă«shtĂ« pjesĂ«risht dykatĂ«she dhe aty ndodhet “Mejdani”, vendi i shenjtĂ« ku zhvilloheshin ceremonitĂ« fetare dhe shkolla bektashiane./atsh/KultPlus.com

↗

Rama: Ura e Mesit, një ndër atraksionet historike më të frekuentuara nga turistët

✇KultPlus
By: Kult Plus

Kryeministri Edi Rama ka ndarë sot pamje nga Ura e Mesit në Shkodër, të cilën e cilëson si një atraksion kulturor për turistët vendas dhe të huaj.

“Ura e Mesit nĂ« ShkodĂ«r, njĂ« nga atraksionet historike mĂ« tĂ« frekuentuara nga turistĂ«t”, shkruan Rama nĂ« rrjetet sociale, duke promovuar trashĂ«giminĂ« kulturore dhe turizmin nĂ« zonĂ«.

E ndërtuar në shekullin XVIII mbi lumin Kir, ura është një monument i trashëgimisë kulturore dhe një nga destinacionet më të vizituara të veriut të vendit.

Zona e Postribës (Shkodër) po rritet si një destinacion turistik, ku natyra, historia dhe kultura ndërthuren në mënyrë harmonike, duke ofruar përvoja të paharrueshme për çdo vizitor./atsh/KultPlus.com

↗

Zbulim i Rrallë Arkeologjik në Bulqizë: Varri Monumental Romak që rishkruan historinë e Dibrës

✇KultPlus
By: Kult Plus

Një nga zbulimet më të rëndësishme të arkeologjisë shqiptare ka dalë në dritë së fundmi, duke tërhequr vëmendjen e komunitetit shkencor dhe të institucioneve kulturore në vend. Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, publikoi lajmin përmes rrjeteve sociale, duke theksuar rëndësinë unike të këtij zbulimi për trashëgiminë tonë historike.

GjatĂ« punimeve tĂ« projektit kĂ«rkimor-shkencor “KĂ«rkime Arkeologjike nĂ« LuginĂ«n e BulqizĂ«s”, tĂ« udhĂ«hequr nga Instituti i ArkeologjisĂ«, Ă«shtĂ« zbuluar varri i parĂ« monumental i periudhĂ«s romake nĂ« territorin shqiptar. Ky varr pĂ«rfaqĂ«son njĂ« kompleks arkitektonik tĂ« rrallĂ«, me pĂ«rmasa mbresĂ«lĂ«nĂ«se prej rreth 9 x 6 metra dhe njĂ« dhomĂ« funerare me lartĂ«si 2.4 metra, transmeton KultPlus.

Një nga elementët më të rëndësishëm të monumentit është mbishkrimi bilingual romak, i pari i këtij lloji i gjetur në zonën e Dibrës. Ky mbishkrim i është kushtuar të ndjerit, Gelliano-s, si dhe perëndisë Jupiter, duke hedhur dritë mbi ndikimet kulturore, fetare dhe sociale të periudhës romake në këtë rajon.

Monumenti përbëhet nga tre ambiente: dhoma e varrimit, një paradhomë dhe një shkallare monumentale, çka sugjeron tipologjinë e një mausoleumi. Kjo është një formë e rrallë e arkitekturës funerare për rajonin, e cila përforcon teoritë mbi praninë e elitave të romanizuara në trevat verilindore shqiptare gjatë antikitetit.

Në varr janë gjetur objekte të rëndësishme arkeologjike si enë qelqi, objekte kocke, armë, si dhe fragmente të tekstilëve të qëndisur me fije ari, që dëshmojnë për statusin e lartë të të ndjerit.

Për shkak të rëndësisë së jashtëzakonshme të këtij zbulimi, Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore, në bashkëpunim me DRTK Tiranë dhe Institutin e Arkeologjisë, ka nisur procedurat për vendosjen në mbrojtje paraprake të këtij siti arkeologjik. Zbulimi i Strikçanit do të jetë pjesë e një studimi më të gjerë që synon të dokumentojë dhe kuptojë më mirë rrjetin e qendrave të banuara dhe të varrimit në hinterlandin romak të Shqipërisë.

Ky varr monumental Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« sesa njĂ« objekt arkeologjik – ai Ă«shtĂ« njĂ« dritare nĂ« tĂ« kaluarĂ«n, njĂ« dĂ«shmi e qartĂ« e kompleksitetit tĂ« shoqĂ«rive qĂ« kanĂ« jetuar nĂ« kĂ«tĂ« territor. PĂ«rmes mbĂ«shtetjes sĂ« vazhdueshme tĂ« MinistrisĂ« sĂ« EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit (MEKI), Institutit KombĂ«tar tĂ« TrashĂ«gimisĂ« Kulturore (IKTK) dhe Institutit tĂ« ArkeologjisĂ«, ShqipĂ«ria vazhdon tĂ« zbulojĂ« dhe ruajĂ« pasuritĂ« e saj tĂ« jashtĂ«zakonshme historike.

Zbulime si ky e bëjnë hartën arkeologjike të vendit gjithnjë e më të pasur, duke e kthyer Shqipërinë në një pikë referimi për studimin e historisë së lashtë në Ballkan dhe më gjerë./KultPlus.com

↗

Zbulime arkeologjike në Egjipt, nxirren nga fundi i detit artefakte të rëndësishme

✇KultPlus
By: Kult Plus

Arkeologë dhe zhytës në Egjipt kanë nxjerrë në sipërfaqe disa relikte të rralla nga fundi i Mesdheut, pranë Aleksandrisë. Gjatë operacionit të zhvilluar të enjten, u gjetën një statujë pa kokë, një sfinks si dhe një figurë e panjohur prifti.

Përveç tyre, nga deti u rikuperuan edhe monedha romake dhe objekte të tjera historike, duke shtuar mozaikun e pasur arkeologjik të qytetit që dikur ishte një nga qendrat më të rëndësishme të botës antike.

Ekspertët theksojnë se kërkimet e tilla ndihmojnë për të zbuluar më shumë mbi jetën, kulturën dhe besimet e lashta në Aleksandri./KultPlus.com

↗

Muzeu i Arbëreshëve në Vuno, Gonxhja: Një urë e gjallë mes brezave dhe brigjeve

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në Vuno, Himarë do të ngrihet së shpejti Muzeu i Arbëreshëve,  një projekt që sjell në atdhe kujtesën, kulturën dhe shpirtin e një komuniteti që ka ruajtur gjuhën dhe traditat për më shumë se pesë shekuj larg Shqipërisë.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit Blendi Gonxhja inspektoi hapësirën ku do të ngrihet Muzeu i Arbëreshëve.

“Ky muze nuk do tĂ« jetĂ« vetĂ«m njĂ« godinĂ«, por njĂ« urĂ« e gjallĂ« mes brezave dhe brigjeve, ku rrĂ«fimet e tĂ« parĂ«ve tanĂ« do tĂ« marrin jetĂ« pĂ«rmes ekspozitave, kujtimeve dhe dialogut kulturor”, tha Gonxhja nĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetet sociale.

“Ky muze do tĂ« lidhĂ« historinĂ« e diasporĂ«s mĂ« tĂ« vjetĂ«r shqiptare me brezat e sotĂ«m, duke forcuar bashkĂ«punimin shpirtĂ«ror e kulturor me komunitetet arbĂ«reshe nĂ« Itali”, theksoi Gonxhja.

I vendosur simbolikisht në zemër të qendrës historike të Vunoit, pranë kishave të Shën Spiridhonit dhe Shën Mëhillit, projekti parashikon gjithashtu restaurimin e këtyre monumenteve të çmuara.

“Ky restaurim i kishave si dh ngritja e muzeut do ta kthejnĂ« zonĂ«n nĂ« njĂ« ansambĂ«l mozaik tĂ« gjallĂ« ku trashĂ«gimia shpirtĂ«rore ndĂ«rthuret me muzealizimin bashkĂ«kohor, rijetĂ«zimin arkitekturor tĂ« lagjes e itinerareve”, tha Gonxhja.

Gonxhja vuri nĂ« dukje se “ky Ă«shtĂ« njĂ« hap i madh pĂ«r gjallĂ«rimin e Vunoit, pĂ«r forcimin e identitetit kulturor shqiptar dhe pĂ«r pasurimin e turizmit historik e kulturor pĂ«rtej sezonit tĂ« plazhit dhe zhvillimit tĂ« programeve tĂ« ndryshme edukative e kulturore, por edhe tĂ« angazhimit tĂ« komunitetit”.

Ky muze, sipas ministrit Gonxhja është një ftesë për të gjithë, vendas, vizitorë dhe diasporë që të ndihen pjesë e një historie që na bashkon e na bën krenarë.

Muzeu parashikohet të ndërtohet në ish-shkollën 8-vjeçare në Vuno, ku kanë prejardhjen shekullore një numër i madh arbëreshësh, familjet e të cilave u shpërngulën nga kjo krahinë në shekullin XVII.

Muzeu do të shërbejë gjtihashtu si një  pikë turistike e shtuar në fshatin Vuno./atsh/KultPlus.com

↗

Lin Festival, përçim i vlerave të trashëgimisë te brezat e rinj

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në fshatin piktoresk të Linit në Pogradec u çel edicioni i tretë i Lin Festival, duke sjellë një atmosferë të ngrohtë me ndërthurjen e performancave të artistëve nga trevat shqiptare.

Lin Festival ka mbledhur me qindra banorë dhe turistë të huaj, të cilët pushojnë në fshatin e konfirmuar tashmë si vendbanimi më i vjetër palafit në Europë.

Gjatë ditëve të festivalit (14-16 gusht) muzika, vallet, zakonet dhe trashëgimia kulturore e të parëve ofrojnë një udhëtim unik në historinë dhe shpirtin e kësaj zone.

Organizatori i kĂ«tij festivali, Altin Tila tha se “ripĂ«rjetimi i trashĂ«gimisĂ« kulturore dhe pĂ«rçimi i saj tek brezat e rinj, Ă«shtĂ« qĂ«llimi i Lin Festival, i cili mbahet pĂ«r tĂ« tretin vit radhazi nĂ« fshatin piktoresk tĂ« Linit. QĂ«llimi Ă«shtĂ« jo vetĂ«m argĂ«timi i banorĂ«ve dhe vizitorĂ«ve, por edhe pĂ«rçimi i vlerave tĂ« trashĂ«gimisĂ« tek brezat e rinj”.

Për artistët performues në këtë festival, Lini mbetet jo vetëm një destinacion që duhet vizituar, por edhe një vend që përcjell në të gjitha dimensionet e tij historinë e lashtë të tij.

Në festival performojnë tenori Adhurim Grezda, kantautori Adhurim Demiri dhe sopranoja Nina Muho, Blerina Shera dhe Stefano di Matteo, etj.

Në kuadër të këtij festivali Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave solli pranë publikut edhe ekspozitën fotografike të jashtëzakonshme me veprat e mjeshtrave korçarë Vani Burda dhe Thimi Raci.

Nën dritat e festivalit dhe tingujt e muzikës, fotografitë u shfaqën në një atmosferë unike, ku historia e juglindjes shqiptare të fillimshekullit XX mori jetë përmes portreteve, peizazheve dhe momenteve të rralla të dokumentuara nga këta dy autorë të shquar.

DPA merr pjesë për herë të dytë radhazi në Lin Festival ku ka sjellë thesaret e arkivave pranë komunitetit dhe vizitorëve./atsh/KultPlus.com

↗

Mozaiku i Kishës Paleokristiane në Antigone, i hapur deri më 22 gusht

✇KultPlus
By: Kult Plus

Parku Arkeologjik i Antigones, një nga sitet më të rëndësishme historike në jug të Shqipërisë, po mirëpret gjatë kësaj periudhe një numër të lartë vizitorësh vendas dhe të huaj.

Natyra përreth dhe historia e pasur e bëjnë këtë park arkeologjik një ndër pikat më të vizituara nga turistët gjatë udhëtimeve të tyre në luginën e Drinos.

Mozaiku i KishĂ«s Paleokristiane nĂ« “Parkun Arkeologjik Antigone” Ă«shtĂ« njĂ« prej objekteve tĂ« kultit mĂ« tĂ« vizituara nga turistĂ«t qĂ« zgjidhin kĂ«tĂ« sit arkeologjik.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja bëri të ditur sot se ky mozaik është i hapur për të gjithë vizitorët deri më datën 22 gusht.

Mozaiku i KishĂ«s Paleokristiane gjendet nĂ« skajin jugor tĂ« qytetit antik Antigone, ku ndodhen rrĂ«nojat e njĂ« objekti kulti i tipit BazilikĂ«, qĂ« daton mĂ« shek. V – VI.

Motivi i aplikuar nĂ« pjesĂ«n qendrore tĂ« mozaikut i cili formon njĂ« figurĂ« antropomorfe, ka trajtĂ«n e njĂ« gruaje dhe pĂ«r studiuesit interpretimi, Ă«shtĂ« nĂ« favor tĂ« “ShĂ«n Kristoforit” KrishtmbartĂ«s.

Antigonea është një nga qytetet antike më të mëdha të territorit të Shqipërisë dhe vendbanimi më i rëndësishëm antik i Luginës së Drinosit. Brenda mureve fortifikuese të shek. III, vendbanimi ka një sipërfaqe prej 45 ha, ndërsa territori i parkut arkeologjik është mbi 90 ha.

Emrin qyteti e ka marrë nga Antigona, gruaja e parë e mbretit Pirro.

Rritja e interesit të vizitorëve për këtë destinacion po i jep një impuls pozitiv zhvillimit të turizmit kulturor në jug të vendit./atsh/KultPlus.com

↗

Restaurohet rrethimi i Parkut Kombëtar të Butrintit sipas projektit të viteve `60

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në Parkun Kombëtar të Butrintit përfundoi restaurimi i rrethimit.

Rrethimi ishte projektuar nga arkitekti Gani Strazimiri nĂ« vitet ’60. Pas mĂ« shumĂ« se dy dekadash pa ndĂ«rhyrje tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, ky element i infrastrukturĂ«s Ă«shtĂ« rikthyer nĂ« gjendjen e tij tĂ« plotĂ« funksionale dhe estetike.

Procesi është kryer duke përdorur materiale origjinale dhe duke respektuar konceptin arkitektonik fillestar. Parku Kombëtar i Butrintit theksoi në një postim në rrjetet sociale se ky projekt nuk është thjesht një punim restaurimi, por një homazh për mjeshtërinë e projektuesit dhe një investim në mbrojtjen e trashëgimisë së Butrintit për brezat që vijnë.

Parku Kombëtar i Butrintit renditet i pari ndër 5 institucionet e trashëgimisë kulturore më të vizituara për periudhën janar-korrik 2025. Sipas të dhënave të publikuara nga ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, Butrinti është vizituar gjatë këtyre muajve nga 150,178 vizitorë, vendas e të huaj./atsh/KultPlus.com

↗

Fëmijë e të rritur mësojnë së bashku mbi xhubletën

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në Durrës u zhvillua aktiviteti krijues i cili mblodhi fëmijë dhe të rritur në një proces ndërveprues, ku përmes artit dhe dorës së tyre, ata u njohën me simbolet tradicionale të xhubletës dhe disa nga elementet karakteristike të dyerve të vjetra të qytetit të Durrësit.

“TrashĂ«gimia kulturore nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m pĂ«r t’u ruajtur, por pĂ«r t’u ndjerĂ«, eksploruar dhe rikrijuar”, shkruhet nĂ« faqen online tĂ« MinistrisĂ« sĂ« EkonomisĂ«, KulturĂ«s e Inovacionit, e cila e mbĂ«shteti kĂ«tĂ« projekt.

Në fokus ishte xhubleta, një veshje simbolike me histori mijëravjeçare, e cila u interpretua nga fëmijët përmes qepjes me rruaza dhe motive dekorative. Në një tjetër kënd, pjesëmarrësit punuan mbi modele të dyerve të vjetra të qytetit, të cilat i zbukuruan me qëndisje dhe ngjyra, duke sjellë histori të reja mbi simbole të vjetra.

MEKI tha se, kjo punëtori ndërvepruese lehtësoi njohjen dhe kuptimin e trashëgimisë kulturore përmes pjesëmarrjes aktive dhe krijuese./atsh/KultPlus.com

↗

Muzeu Etnografik i LezhĂ«s – Dritare drejt historisĂ« dhe traditave shqiptare

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në zemër të qytetit të Lezhës, në një ndër godinat më autentike të tij, ndodhet Muzeu Etnografik, i cili po tërheq gjithnjë e më shumë vëmendjen e turistëve vendas dhe të huaj. Kjo hapësirë muzeale është shndërruar në një pikë referimi për këdo që dëshiron të zbulojë më shumë mbi trashëgiminë kulturore të Shqipërisë.

Brenda ambienteve të muzeut ruhen me kujdes objekte të çmuara që pasqyrojnë mënyrën e jetesës së shqiptarëve ndër shekuj. Vizitorët kanë mundësi të shohin armë të vjetra, flamuj historikë, kostume popullore tradicionale si dhe mjete të përdorura në jetën e përditshme, të cilat së bashku krijojnë një mozaik të pasur të jetës shqiptare, transmeton KultPlus.

Sipas Zefit, një nga përfaqësuesit e muzeut, interesimi nga vizitorë ndërkombëtarë është në rritje. Turistët shprehin kureshtje për të mësuar më shumë rreth kulturës, zakoneve dhe historisë së vendit, duke e parë muzeun si një vend ideal për këtë qëllim.

Muzeu Etnografik i Lezhës mbetet një ndër pikat më të rëndësishme të trashëgimisë kulturore në veriun e Shqipërisë. Përveçse vlerë për komunitetin lokal, ai shërben si një portë hyrëse për të gjithë ata që duan të njihen nga afër me rrënjët dhe shpirtin e kulturës shqiptare./KultPlus.com

↗

‘Apolonia e Ilirisë’, Gonxhja: GĂ«rmimet janĂ« pĂ«rqendruar nĂ« tri zona kryesore tĂ« sitit arkeologjik

✇KultPlus
By: Kult Plus

Projekti kĂ«rkimor-shkencor “Apolonia e IlirisĂ«â€, i bashkĂ«drejtuar nga profesorĂ«t Belisa Muka dhe François Quantin, po vijon nĂ« sitin arkeologjik tĂ« ApolonisĂ« dhe kĂ«tĂ« vit Ă«shtĂ« pĂ«rqendruar nĂ« tri zona kryesore tĂ« tij.

NĂ«pĂ«rmjet njĂ« postimi nĂ« rrjetet sociale, ministri i EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja tha se “nĂ« kuadĂ«r tĂ« projektit kĂ«rkimor-shkencor “Apolonia e IlirisĂ«â€, i bashkĂ«drejtuar nga profesorĂ«t Belisa Muka dhe François Quantin, vijon me pĂ«rkushtim bashkĂ«punimi ndĂ«rinstitucional ndĂ«rmjet Institutit tĂ« ArkeologjisĂ« (Akademia e Shkencave e ShqipĂ«risĂ«), UMR 8546 – AOrOc Paris, ShkollĂ«s Franceze tĂ« AthinĂ«s (EfA), ShkollĂ«s Franceze tĂ« RomĂ«s (EfR), Departamentit tĂ« ArkeologjisĂ« dhe TrashĂ«gimisĂ« Kulturore (Universiteti i TiranĂ«s), IKTK-sĂ« dhe Parkut Arkeologjik KombĂ«tar Apolonia (nĂ«n varĂ«sinĂ« e MEKI-t)”.

Sipas ministrit Gonxhja, “programi i vitit 2025 Ă«shtĂ« pĂ«rqendruar nĂ« tri zona kryesore tĂ« sitit arkeologjik: Sektori i termave tĂ« periudhĂ«s romake; Porta verilindore; Linja e fortifikimit”.

Gonxhja nĂ«nvizoi se “paralelisht me gĂ«rmimet, vijon puna e studimit tĂ« materialit arkeologjik dhe formimi i studentĂ«ve shqiptarĂ« e francezĂ«, pĂ«rmes trajnimeve mbi metodologjitĂ« bashkĂ«kohore tĂ« dokumentimit, si dhe analizĂ«s sĂ« teknikĂ«s, stilit dhe ikonografisĂ« sĂ« skulpturave antike”.

“Ky vit shĂ«non fazĂ«n e dytĂ« tĂ« ateliesĂ« mbi skulpturĂ«n antike, njĂ« hap i rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« thellimin e njohurive dhe praktikave kĂ«rkimore mbi artin skulpturor tĂ« ApolonisĂ« dhe trashĂ«gimisĂ« sĂ« saj unike”, theksoi Gonxhja./atsh/KultPlus.com

↗

Nis restaurimi i kishës 1.300-vjeçare në Arrëz të Lushnjës

✇KultPlus
By: Kult Plus

NjĂ« nga monumentet mĂ« tĂ« hershme tĂ« MyzeqesĂ«, kisha 1.300-vjeçare e “ShĂ«n Todrit” nĂ« fshatin ArrĂ«z tĂ« LushnjĂ«s, ka hyrĂ« nĂ« njĂ« fazĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme restaurimi. NdĂ«rhyrja u konsiderua urgjente, pasi ndĂ«rtesa rrezikonte shembjen pĂ«r shkak tĂ« dĂ«mtimeve tĂ« shkaktuara nga kushtet atmosferike dhe tĂ«rmetet ndĂ«r vite.

Punimet, tĂ« mbĂ«shtetura nga Instituti KombĂ«tar i TrashĂ«gimisĂ« Kulturore, po pĂ«rqendrohen kryesisht nĂ« rikonstruksionin e çatisĂ« dhe riparimin e mureve tĂ« degraduara. Kjo kishĂ«, e cila besohet tĂ« jetĂ« e dyta mĂ« e vjetĂ«r nĂ« zonĂ« pas manastirit tĂ« ArdenicĂ«s, mbart jo vetĂ«m vlera tĂ« veçanta fetare dhe historike, por edhe njĂ« arkitekturĂ« tĂ« rrallĂ«. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, ajo gĂ«zon statusin e “Monumentit tĂ« KulturĂ«s” tĂ« kategorisĂ« sĂ« parĂ«, pĂ«rcjellĂ« KultPlus.

E mbyllur për besimtarët që prej vitit 2020 për shkak të amortizimit, kisha pritet të hapet sërish brenda pesë muajve, madje punimet po ecin me ritme të tilla që afati mund të përfundojë më herët. Drejtuesit e saj theksojnë se, krahas restaurimit të ndërtesës, mbetet e rëndësishme edhe rregullimi i rrugës që të çon drejt këtij objekti të trashëgimisë.

Pas restaurimit të kishës në Bishqethëm, ky është projekti i dytë i këtij lloji që realizohet në Lushnjë, duke treguar përkushtimin për ruajtjen e monumenteve me vlera të rralla historike dhe shpirtërore./KultPlus.com

❌