Një aeroplan ultra i lehtë që tërhiqte një banderolë reklamuese u rrëzua në det pranë plazhit Copacabana në Rio de Janeiro të Brazilit shtunën pasdite, ku si pasojë humbi jetën piloti, thanë autoritetet lokale.
Trupi i pilotit u dërgua në zyrën e një ekzaminuesi ligjor për identifikim, thanë zyrtarët, transmeton Telegrafi.
Ekipet e shpëtimit të zjarrfikësve po punonin në vendngjarje duke përdorur motorë uji, varka të fryra, zhytës dhe mbështetje ajrore.
Kërkimi përfshin gjithashtu pajisje sonare për të ndihmuar në gjetjen e viktimave të mundshme shtesë dhe rrënojave.
Pamjet e kamerave të sigurisë të publikuara nga autoritetet tregojnë aeroplanin duke u zhytur me hundën në det pranë plazhit rreth orës 12:30 të pasdites.
Forca ajrore braziliane tha se hapi një hetim për shkakun e rrëzimit. Aeroplani ishte një Cessna 170A në pronësi të një kompanie reklamash. /Telegrafi/
Një kopje gati 40 metra e lartë e Statujës së Lirisë u rrëzua pasi një stuhi e fortë goditi qytetin brazilian të Guaibas të hënën pasdite.
Nuk u raportuan të lënduar, sipas autoriteteve lokale dhe kompanisë që zotëronte strukturën, transmeton Telegrafi.
Erëra të forta goditën statujën, e instaluar në parkingun e një mega-dyqani me pakicë në Havan pranë një dyqani ushqimi të shpejtë, ndërsa një varg stuhish lëviznin nëpër Brazilin jugor.
Pamjet treguan bustin e gjatë të anuar nën forcën e erës përpara se të binte dhe të thyhej. Koka e statujës u shtyp në copa pas goditjes.
Kopja ishte rreth 40 metra e lartë dhe ishte një nga disa struktura të ngjashme të vendosura jashtë dyqaneve të Havanit në të gjithë Brazilin.
Video footage shows a forty-meter-tall replica of the Statue of Liberty, located across from a McDonald's within the parking lot of a Havan in the Brazilian city of GuaĂba, one of several dozen replicas of the statue located throughout the country, collapsing during a wind and⊠pic.twitter.com/kUid9lwA3b â OSINTdefender (@sentdefender) December 15, 2025
Zyrtarët e kompanisë deklaruan se vetëm pjesa e sipërme, me përmasa afërsisht 24 metra, u prek nga shembja, ndërsa piedestali 11 metra mbeti i paprekur.
Havan konfirmoi në një deklaratë se statuja kishte qenë në vend që nga hapja e dyqanit në vitin 2020 dhe se kishte certifikimin teknik të kërkuar.
Kompania tha se zona u rrethua menjëherë për të mbrojtur klientët dhe stafin, dhe ekipe specialistësh u dërguan për të hequr mbeturinat brenda disa orësh.
Kryebashkiaku i Guaibas, Marcelo Maranata, tha se nuk kishte viktima dhe vlerësoi reagimin e shpejtë në vendngjarje.
Ai shtoi se ekipet lokale punuan së bashku me zyrtarët e Mbrojtjes Civile të shtetit, për të siguruar perimetrin dhe për të kontrolluar për çdo dëmtim shtesë aty pranë.
Incidenti ndodhi rreth orës 3 pasdite, në kulmin e stuhisë. Autoritetet e motit regjistruan erëra që tejkalonin 90 km/orë në rajon.
Mbrojtja Civile e shtetit lëshoi më parë një paralajmërim për mot të ashpër për zonën metropolitane, duke njoftuar banorët për rrezikun e erërave të forta dhe shiut të rrëmbyeshëm përmes mesazheve emergjente të dërguara direkt në telefonat celularë. /Telegrafi/
Ronald Montenegro, 55 vjeç, një peshëngritës amator nga Brazili, humbi jetën tragjikisht gjatë stërvitjes në palestër.
Ai po përpiqej të ngrinte një shtang të rëndë, por gishti i tij nuk e mbajti të sigurt barrën, e cila rrëshqiti dhe ra mbi të.
Si pasojë, barra rrëshqiti papritur dhe ra mbi gjoksin e tij.
â (@)
Goditja e fortë shkaktoi ndalimin e menjëhershëm të zemrës, dhe përpjekjet për të shpëtuar jetën e tij rezultuan të pasuksesshme.
Ngjarja ka tronditur komunitetin lokal të peshëngritjes, duke rikujtuar rëndësinë e teknikës së duhur dhe të masave të sigurta gjatë stërvitjeve me pesha të rënda.
Familja dhe miqtë e tij kanë shprehur dhimbjen e thellë për humbjen e papritur të Ronaldit. /Telegrafi/
Miliarderi brazilian, Joesley Batista, bashkëpronar i një perandorie të gjerë biznesi të udhëhequr nga gjiganti i përpunimit të mishit JBS NV, po e pozicionon veten në heshtje si një ndërmjetësues duke u përpjekur të qetësojë tensionet politike midis administratës së Donald Trump dhe regjimit qeverisës të Venezuelës.
Batista udhëtoi për në Karakas javën e kaluar në një përpjekje për të bindur presidentin Nicolås Maduro që t'i kushtonte vëmendje thirrjes së Trump për t'u larguar dhe për të lejuar një tranzicion paqësor të pushtetit, sipas njerëzve që kanë dijeni për udhëtimin.
Ai u takua me Maduron më 23 nëntor, disa ditë pasi presidenti i SHBA-së, Donald Trump zhvilloi një telefonatë me udhëheqësin e vendit për ta nxitur atë të largohej nga Venezuela, sipas njerëzve, të cilët kërkuan të mos identifikoheshin pa leje për të folur publikisht, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Zyrtarët e administratës Trump ishin në dijeni të planeve të Batistës për të vizituar Karakasin dhe për të përforcuar mesazhin e presidentit, por ai shkoi me iniciativën e tij dhe nuk iu kërkua të shkonte në emër të SHBA-së, sipas disa personave të njohur me udhëtimin.
"Joesley Batista nuk është përfaqësues i asnjë qeverie", tha J&F SA, kompania mbajtëse e familjes Batista, në një deklaratë.
Shtëpia e Bardhë nuk pranoi të komentojë e as Ministria e Informacionit e Venezuelës dhe as zyra e Zëvendëspresidentes Delcy Rodriguez nuk iu përgjigjën kërkesave për koment në lidhje me vizitën e Batistës.
Udhëtimi, i cili nuk është raportuar më parë, shënon përpjekjen e fundit për të ulur tensionet pasi Trump kërcënoi me sulme tokësore në Venezuelë pas muajsh sulmesh vdekjeprurëse kundër anijeve të dyshuara për trafik droge.
SHBA-të thonë se regjimi i Maduros është i paligjshëm, një grup kriminal që vodhi zgjedhjet vitin e kaluar dhe lehtësoi eksportin e kokainës nga Kolumbia, duke rezultuar në vdekjen e amerikanëve.
Përpjekja e Batistës për të ndërmjetësuar me Maduron pasoi vendosjen më të madhe ushtarake amerikane në ujërat përreth Amerikës Latine në dekada dhe më shumë se 20 sulme amerikane ndaj anijeve të dyshuara për trafik droge pranë brigjeve të Venezuelës dhe Kolumbisë që vranë më shumë se 80 persona.
Trump të mërkurën përsëriti se sulmet në tokë do të fillojnë shumë shpejt.
"Ne e dimë çdo rrugë, ne e dimë çdo shtëpi, ne e dimë se ku prodhojnë ata", tha Trump në një aktivitet në Shtëpinë e Bardhë. /Telegrafi/
Një burrë është sulmuar për vdekje nga një luan në një kopsht zoologjik brazilian, pasi u ngjit në kafazin e tij para familjeve të tmerruara.
Viktima, e identifikuar si 19-vjeçari Gerson Machado, u fut në kafazin e luanit të madh në një përsëritje tronditëse të përpjekjeve të mëparshme për t'u afruar me luanët si pjesë e obsesionit të tij për t'u bërë trajner.
Machado, i cili dikur ishte përpjekur të arrinte Afrikën si një udhëtar i fshehtë me aeroplan në një përpjekje të dëshpëruar për të ndjekur ëndrrën e tij, ishte i njohur për policinë pasi kishte shkelur vazhdimisht sigurinë për shkak të fiksimit të tij me këto kafshë, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Adoleshenti problematik - i cili kaloi pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« jetĂ«s sĂ« tij ânĂ«n kujdesâ dhe luftoi me probleme tĂ« rĂ«nda tĂ« shĂ«ndetit mendor - u filmua duke u ngjitur poshtĂ« njĂ« peme brenda kafazit pasi u ngjit nĂ« njĂ« mur 6 metra tĂ« lartĂ« nĂ« kopshtin zoologjik nĂ« JoĂŁo Pessoa, nĂ« verilindje tĂ« Brazilit.
Pamjet video horror kapën momentin kur luani, që thuhet nga veterinerët e kopshtit zoologjik se kishte mbetur 'i stresuar' dhe 'i shokuar' pas incidentit, u sulmua nga ai ndërsa ai i afrohej tokës.
Punonjësja e mbrojtjes së fëmijëve, Veronica Oliveira, e cila punoi me Gersonin për tetë vjet, tha se ai ishte rritur në varfëri ekstreme pa një strukturë të duhur mbështetëse familjare dhe e përshkroi atë si dikë që kishte probleme të shëndetit mendor si nëna e tij, e cila ishte diagnostikuar me skizofreni.
Problemet e tij nënkuptonin se ai ishte i vetmi nga vëllezërit e motrat e tij që nuk u mor nga familjet adoptuese. /Telegrafi/
Këtë të martë, kryetari i Partisë Demokratike, Sali Berisha, pas kthimit nga Brazili ku u zgjodh zëvendëspresident i Internacionales Demokrate të Qendrës (CDI), zhvilloi një konferencë për shtyp në selinë blu.
Berisha informoi gazetarët mbi rezultatet e punimeve të asamblesë së përgjithshme të CDI-së, mbajtur në San Paolo, ku Shqipëria ishte një nga temat kryesore të diskutimit.
Ai e krahasoi situatën politike në vend, me atë në Venezuelë, duke e krahasuar kryeministrin Edi Rama me Nicolas Maduron dhe duke e akuzuar atë për lidhje me kartelet e drogës.
Ai theksoi se kjo organizatë, e cila grupon rreth 118 parti politike të qendrës së djathtë në mbarë botën dhe ka të federuara organizata si Partia Popullore Europiane (EPP), i kushtoi një vëmendje të veçantë gjendjes së demokracisë dhe shtetit ligjor.
âSot jam para jush pĂ«r tĂ« informuar shqiptarĂ«t lidhur me rezultatet e punimeve tĂ« asamblesĂ« sĂ« pĂ«rgjithshme tĂ« Internacionales Demokrate tĂ« QendrĂ«s nĂ« San Paolo tĂ« Brazilit, punime nĂ« tĂ« cilat ShqipĂ«ria ishte njĂ« nga temat qendrore tĂ« organizatĂ«s politike tĂ« qendrĂ«s sĂ« djathtĂ« mĂ« tĂ« madhe nĂ« botĂ«, e cila grupon nĂ« gjirin e saj rreth 118 parti politike dhe ka tĂ« federuara nĂ« gjirin e saj organizata tĂ« tjera siç Ă«shtĂ« EPP, etj.
NĂ« kĂ«tĂ« organizatĂ«, kushtuar gjendjes sĂ« demokracisĂ« dhe shtetit ligjor nĂ« botĂ«, natyrisht njĂ« vend kryesor zinte Ukraina, pĂ«rpjekjet e kombit ukrainas pĂ«r tâu çliruar, pĂ«r tĂ« çliruar territoret nga pushtuesi rus dhe dĂ«nimi i kĂ«tij agresioni nga ana e CDI, solidaritet i plotĂ« me kombin ukrainas.
Venezuela, narkoshteti i rrezikshëm i Amerikës Latine, ishte çështje tjetër madhore dhe rezoluta e miratuar nga CDI bën thirrje për rikthimin, rivendosjen në detyrë të presidentit të zgjedhur të popullit venezuelas, i cili jeton në Spanjë për shkak të grabitjes së zgjedhjeve nga Maduro, ky diktator i narkoshtetit.
Por njĂ« vend qendror kishte edhe narkoshteti shqiptar. Presidenti Pastrano, Sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m Isturiz dhe njĂ« seri personalitetesh morĂ«n fjalĂ«n pas ekspozesĂ« dhe miratimit tĂ« rezolutĂ«s pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, duke dĂ«nuar me forcĂ«n mĂ« tĂ« madhe, shpreh shqetĂ«simin mĂ« tĂ« madh pĂ«r zhvillimet dramatike nĂ« ShqipĂ«ri, konsolidimin e narkoshtetit nĂ« drejtimin e Edi RamĂ«s. Lidhjet direkte tĂ« Edi RamĂ«s me kartelet mĂ« tĂ« rrezikshme si tĂ« Sinaloas apo kartelet e tjera tĂ« AmerikĂ«s Latineâ, tha Berisha.
Berlini është zotuar të mbështesë Tropical Forest Forever Facility (TFFF) të Presidentit brazilian Luiz Inåcio Lula da Silva, i cili synon të shpërblejë financiarisht vendet për ruajtjen e pyjeve të tyre tropikale në një përpjekje për të luftuar shpyllëzimin.
Në anën tjetër, vendet do të përballen me penalitete për çdo hektar pyll të shkatërruar, të monitoruar përmes imazheve satelitore.
"Kjo ka të bëjë me mbrojtjen e pyjeve tropikale, mushkëritë e planetit tonë", thanë Ministri gjerman i Mjedisit, Carsten Schneider, dhe Ministrja e Zhvillimit, Reem Alabali Radovan.
Sipas vlerësimeve të Brazilit, fondi, me një vëllim të synuar prej 125 miliardë dollarësh, mund të shpërndajë rreth 4 miliardë dollarë në vit pas një periudhe fillestare, gati tre herë më shumë se vëllimi aktual i ndihmës financiare ndërkombëtare për pyjet.
Pyjet konsiderohen si "mushkëri të gjelbra" jetësore të Tokës, sepse ato thithin sasi të mëdha të gazrave serrë që dëmtojnë klimën, ftohin atmosferën përmes avullimit të ujit dhe strehojnë biodiversitet të gjerë.
Ato janë nën presion nga shpyllëzimi për t'i hapur rrugë bujqësisë, kullotave ose minierave të arit.
Norvegjia tashmë ka premtuar 3 miliardë dollarë për fondin gjatë 10 viteve, ndërsa Brazili dhe Indonezia do të shtojnë nga 1 miliard dollarë secila.
Fondi do të mbikëqyret nga një bord ekzekutiv prej 18 anëtarësh, i ndarë në mënyrë të barabartë midis vendeve me pyje tropikale dhe vendeve investitore, me Bankën Botërore që fillimisht do të shërbejë si administrator. /Telegrafi/
Aty, gati 200 vende po përpiqen të bien dakord se si të bëjnë përparim në trajtimin e ndryshimeve klimatike.
Një anëtar i delegacionit të Mbretërisë së Bashkuar tha se po ktheheshin në banesën e tyre dhe se zjarri kishte ndërprerë negociatat. /Telegrafi/
Duke folur në një konferencë tregtare në Berlin pas kthimit të tij, Merz sugjeroi se as ai dhe as ndonjë nga delegacioni i tij nuk donin të qëndronin në qytetin brazilian të Amazonës, duke veçuar gazetarët që e shoqëronin.
"Zonja dhe zotërinj, ne jetojmë në një nga vendet më të bukura në botë," tha Merz në konferencë, transmeton Telegrafi.
"Javën e kaluar, pyeta disa nga gazetarët që ishin me mua në Brazil: Cili prej jush do të donte të qëndronte këtu? Askush nuk ngriti dorën. Të gjithë ishin të lumtur që, mbi të gjitha, ne u kthyem nga ky vend në Gjermani natën nga e premtja në të shtunë", shtoi kancelari gjerman.
Presidenti Luiz Inåcio Lula da Silva u përgjigj ashpër, duke sugjeruar që Merz duhet të kishte eksploruar ofertat kulturore të qytetit përpara se të bënte vlerësimin e tij.
Komentet shkaktuan kritika të ashpra në internet. Përdoruesit e akuzuan Merz-in për vrazhdësi, racizëm dhe shfaqje të superioritetit të të bardhëve, me disa që kërkuan një falje dhe të tjerë që thanë se ai nuk ishte më i mirëpritur në Brazil. Mediat braziliane gjithashtu i dënuan komentet.
Kritikët vunë në dyshim vendimin për të mbajtur COP30 në qytet, një çështje që kishte tërhequr kritika para komenteve të Merz-it.
Ministri Federal i Mjedisit, Carsten Schneider, i cili udhëhoqi delegacionin e Gjermanisë në COP30 së bashku me Sekretarin e Shtetit, Jochen Flasbarth, u përpoq të përmbante pasojat duke postuar mesazhe pozitive për Brazilin në mediat sociale.
Schneider ndau foto nga një vizitë në xhungël dhe vlerësoi mikpritjen braziliane.
"Brazili është një vend i mrekullueshëm me njerëz miqësorë dhe mikpritës të mirë. Më vjen keq që nuk mund të qëndroj më gjatë pas COP", shkroi ai.
Incidenti i shtohet një serie deklaratash publike kontraverse nga Merz, duke përfshirë vërejtjet e fundit në lidhje me demografinë urbane që shkaktuan debat të nxehtë në Gjermani.
Gjermania është një donator kyç i Fondit të Amazonës, një iniciativë e qeverisë braziliane për të luftuar shpyllëzimin.
Merz u zotua më 7 nëntor në Belem të bëjë një investim "të konsiderueshëm" në Fondin e Pyjeve Tropikale Përgjithmonë, një projekt i hartuar nga administrata e Lulës që synon të mbështesë më shumë se 70 vende në zhvillim që angazhohen për ruajtjen e tyre. /Telegrafi/
Një natë, rreth orës tre e gjysmë të mëngjesit, brazilianen Luciana Castello Branco e zgjoi nga gjumi sjellja e çuditshme e qenushes së saj Pinga.
Kur u ngrit për të parë se çfarë po ndodhte, e priti një pamje që do ta mbante mend gjatë. Nga ballkoni pa një paradë të kapibarëve që marshonin përgjatë rrugës së saj.
Gjithçka nisi kur Pinga papritmas u hodh nga shtrati dhe vrapoi drejt ballkonit. Luciana e ndoqi, dhe kur shikoi përmes gardhit, menjëherë kuptoi se çfarë kishte shqetësuar qenin.
Në një rresht të rregullt, rrugën po e kalonte një grup kapibarash. Këto kafshë të qeta dhe simpatike janë gjitarët më të mëdhenj gjethorë në botë dhe natyrshëm jetojnë në këtë zonë të Brazilit.
âIshin aty, tĂ« gjithĂ« nĂ« rresht,â rrĂ«feu Luciana pĂ«r The Dodo. âMenjĂ«herĂ« mora telefonin dhe i filmovaâ.
Ndryshe, Kapibara është gjitar i madh, më i madhi midis gjitarëve gjethorë (glodharëve) në botë. /Telegrafi/
Brazili ka filluar të reduktojë importet e karburantit dizel rus pas sanksioneve të SHBA-së.
Megjithëse Brazili është një nga prodhuesit kryesorë të naftës në botë, ai importon rreth një të tretën e dizelit për shkak të kapacitetit të kufizuar të rafinimit.
Në fillim të vitit 2025, Rusia furnizonte rreth 60 për qind të importeve të dizelit të Brazilit, por deri në tetor kjo pjesë kishte rënë vetëm në 17 për qind.
Në të njëjtën kohë, kompania shtetërore kineze Yanchang Petroleum ka refuzuar të blejë naftë të papërpunuar ruse në tenderin e saj më të fundit për furnizime midis dhjetorit dhe shkurtit, raporton reuters.
Tregtarët i atribuojnë këtë lëvizje sanksioneve më të ashpra perëndimore që synojnë sektorin e naftës rus dhe eksportuesit kryesorë. Nga frika e sanksioneve dytësore, si kompanitë kineze ashtu edhe ato indiane kanë filluar të shmangin marrëveshjet me Moskën - edhe pse Yanchang kishte qenë më parë një blerës i rregullt i naftës ESPO dhe Sokol.
Yanchang, një nga rafineritë më të mëdha kineze, përpunon rreth 348 mijë fuçi në ditë.
Analistët vënë në dukje se, pavarësisht bashkëpunimit të vazhdueshëm të Pekinit me Moskën, edhe Kina po fillon të ndjejë presionin në rritje të sanksioneve perëndimore. /Telegrafi/
Në bregun verilindor të Brazilit, ku uji i mbushur me sedimente i madhësisë së madhe të Lumit Amazon derdhet në Oqeanin Atlantik, ndodhen dy lloje shumë të ndryshme thesare.
I pari Ă«shtĂ« njĂ« gur ekologjik: njĂ« ârecifâ koralesh i thellĂ«, me sipĂ«rfaqe 5793 kilometra katrorĂ«, i zbuluar pak mĂ« shumĂ« se njĂ« dekadĂ« mĂ« parĂ«. Thesari i dytĂ« e vendos tĂ« parin nĂ« rrezik tĂ« menjĂ«hershĂ«m.
Miliarda fuçi nafte mund të jenë të vendosura në sedimentet e lashta nën shtratin detar dhe janë miratuar tashmë leje për të filluar shpimin atje, raporton cnn.
Disa qindra kilometra më në veri, pranë bregut të Guajanës, kompanitë tashmë nxjerrin rreth 650 mijë fuçi nafte në ditë nga një rezervuar i madh i thellë ujor, i zbuluar në vitin 2015. Ky zbulim e ka transformuar këtë vend të mbuluar me pyje në shtetin më të ri të naftës në planet dhe prodhuesin më të madh të naftës për frymë banori, transmeton Telegrafi.
Disa mijĂ«ra kilometra mĂ« nĂ« jug, nĂ«pĂ«r fushat e gjera dhe tĂ« pluhurosura tĂ« perĂ«ndimit tĂ« ArgjentinĂ«s, Vaca Muerta - âlopĂ« e vdekurâ nĂ« anglisht - janĂ« tĂ« mbushura me puse tĂ« naftĂ«s. Prodhimi i karburanteve fosile nga ky depozitim i madh ka njohur njĂ« bum gjatĂ« dekadĂ«s sĂ« fundit, duke e vendosur nĂ« rrugĂ«n pĂ«r tĂ« prodhuar mĂ« shumĂ« se njĂ« milion fuçi nĂ« ditĂ« deri nĂ« vitin 2030, sipas parashikimeve tĂ« analistĂ«ve.
Mirë se vini në fronin e ri të naftës në Amerikën e Jugut
âĂshtĂ« vĂ«rtet e pabesueshme se sa shpejt dhe sa shumĂ« po zgjerohetâ, tha Nicole Figueiredo de Oliveira, drejtoreshĂ« ekzekutive e organizatĂ«s mjedisore jo-fitimprurĂ«se Arayara.
Vendimet në gjithë rajonin po rrisin nxjerrjen e naftës, por Brazili, Guajana dhe Argjentina janë në krye - ndër pesë vendet kryesore që shtojnë prodhimin global të naftës jashtë OPEC-ut, grupit të eksportuesve të mëdhenj të naftës.
Janë tre vende shumë të ndryshme: një gjigant ekonomik me një president që angazhohet për mbrojtjen e mjedisit, një pikë kyçe e biodiversitetit me nivele të larta varfërie, dhe një vend ekonomikisht i paqëndrueshëm, i udhëhequr nga një mohuese e ndryshimeve klimatike që përdor sëpatën për prerjen e pemëve. Megjithatë, të tre janë të bashkuar në përpjekjen për të zgjeruar prodhimin e naftës, duke argumentuar se kjo është thelbësore për zhvillimin e tyre ekonomik dhe social.
Ky bum i ri i karburanteve fosile po ndodh pikërisht ndërsa ndikimet e krizës klimatike - të shkaktuara nga karburantet fosile - po bëhen gjithnjë e më shqetësuese. Njerëzit në Amerikën e Jugut po vdesin nga zjarret, përmbytjet, stuhitë dhe thatësirat, të cilat janë bërë më të gjata dhe katastrofike nga ndryshimi i klimës.
Roli i Brazilit si mikpritës i konferencës klimatike COP30, që supozohet të jetë një samit historik ku vendet caktojnë qëllime për të reduktuar ndotjen që ngroh planetin, i shton një disonancë të veçantë këtij rritjeje të naftës.
Por, ndërsa kërkesa globale për naftë mbetet e fortë, dhe vendet e tjera, më të pasura, nuk tregojnë shenja të tërheqjes, argumenti i tyre është: Pse furnizimi me naftë të mos vijë nga Amerika e Jugut?
Kontinenti ka një histori të gjatë të nxjerrjes së karburanteve fosile; ai mban rezervat e dyta më të mëdha të naftës dhe gazit pas Lindjes së Mesme.
MegjithatĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« nga pak rajonet qĂ« nuk pĂ«rfitoi nga bumi i naftĂ«s nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij shekulli pĂ«r shkak tĂ« rrezikut politik dhe mospranimit tĂ« investimeve private, tha Francisco Monaldi, drejtor i Programit pĂ«r EnergjinĂ« nĂ« AmerikĂ«n Latine nĂ« Universitetin Rice. âPor, kjo po ndryshon ndjeshĂ«mâ, i tha ai CNN-it.
Zbulimet e fundit kanë shkaktuar entuziazëm, sidomos sepse nafta në Amerikën e Jugut zakonisht është më e lirë se mesatarja - burimet e thella detare, veçanërisht, prodhojnë sasi të mëdha me kosto më të ulët - dhe gjithashtu zakonisht lëshon pak më pak ndotje klimatike për fuçi, pasi shpesh kërkon më pak përpunim dhe prodhohet duke përdorur infrastrukturë më të re dhe energji më të pastër. Kompani të mëdha të naftës, përfshirë Exxon dhe Chevron, kanë investuar shumë, duke parë fitime të mëdha në oqeanet e thella dhe fushat shëllesh (fusha e thatë, e fortë dhe me pak bimësi) të Amerikës së Jugut, pikërisht ndërsa bumi i shëlleshit në SHBA po stabilizohet.
Brazili Ă«shtĂ« njĂ« yll: prodhuesi mĂ« i madh i naftĂ«s dhe gazit nĂ« rajon. Prodhimi ka âarritur nivele qĂ« kurrĂ« nuk janĂ« parĂ« nĂ« rajonâ, tha Monaldi. Kjo kryesisht pĂ«r shkak tĂ« rezervave ultra-tĂ«-thella tĂ« naftĂ«s âpre-saltâ tĂ« zbuluara nĂ« vitin 2006, tĂ« varrosura nĂ«n shtresa tĂ« trasha kripĂ« tĂ« lashtĂ« nĂ«n oqean.
Nafta bruto u bë eksportoja kryesore e vendit për herë të parë në 2024, duke kaluar sojën, dhe ka shpresa që prodhimi të rritet edhe më shumë.
Në muajin gusht, BP njoftoi se kishte bërë zbulimin e saj më të madh të naftës dhe gazit në 25 vitet e fundit pranë bregut të Rio de Janeiros. Më në jug, pranë Uruguait, kompanitë e naftës shpresojnë që Baseni i Pelotas mund të jetë një fron tjetër i ri.
Ndoshta projekti mĂ« kontrovers Ă«shtĂ« ai nĂ« gojĂ«n e Lumit Amazon - baseni Foz do Amazonas - pjesĂ« e asaj qĂ« njihet si âMargjina Ekuatoriale,â njĂ« shtrirje e oqeanit pĂ«rgjatĂ« bregut verior tĂ« Brazilit.
Në muajin qershor, Brazili vendosi në ankand disa blloqe nafte jashtë bregut në këtë rajon, 19 prej të cilave ndodhen në Basenin e Amazonës, për kompani si Chevron, Exxon dhe kompania shtetërore braziliane e naftës Petrobras.
Petrobras ka pĂ«rpjekur prej shumĂ« vitesh tĂ« bĂ«jĂ« shpime kĂ«tu. NĂ« 2023, agjencia mjedisore e Brazilit, IBAMA, i refuzoi njĂ« leje pĂ«r shpim jashtĂ« bregut, duke cituar shqetĂ«sime mjedisore. Por, muajin e kaluar, agjencia dha dritĂ«n jeshile pĂ«r shpime eksploruese âpas njĂ« procesi rigoroz tĂ« licencimit mjedisor,â sipas njĂ« deklarate tĂ« IBAMA-s.
Detyra e agjencisĂ« ishte tĂ« vlerĂ«sonte vetĂ«m âmundĂ«sinĂ« teknikeâ tĂ« projektit, jo aspektin politik apo strategjik tĂ« shfrytĂ«zimit tĂ« naftĂ«s, tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i MinistrisĂ« sĂ« Mjedisit dhe Ndryshimeve Klimatike tĂ« Brazilit, e cila mbikĂ«qyr IBAMA-n. Ădo proces qĂ« pĂ«rfshin zona me rrezik tĂ« lartĂ«, si Foz do Amazonas, âduhet tĂ« pĂ«rputhet me standardet mĂ« tĂ« rrepta teknike, shkencore dhe mjedisoreâ, shtuan ata.
Vendimi âĂ«shtĂ« njĂ« arritje e shoqĂ«risĂ« brazilianeâ, tha Magda Chambriard, presidente e Petrobras, nĂ« njĂ« deklaratĂ«.
Avokatët e mjedisit janë fuqimisht kundër, duke argumentuar se shpimet në këtë pjesë të ndjeshme ekologjikisht të oqeanit - me recifet e saj të veçanta dhe shtrirjet e gjera të pyjeve të mangroveve - mund të shkaktojnë pasoja katastrofike për mjedisin.
Uji ultra i thellë dhe rrymat e forta nënkuptojnë se çdo rrjedhje nafte mund të shpërndahet shpejt për milje të tëra në oqean dhe në breg, dhe largësia e vendit të shpimeve nga vendbanimet e mëdha mund të vonojë operacionet e pastrimit, tha Figueiredo de Oliveira nga Arayara.
Miratimi i shpimeve këtu vetëm disa javë para fillimit të COP30 në qytetin Belem - i njohur si dera hyrëse e Amazonës - paraqet një situatë të ndërlikuar për Brazilin, i cili po përpiqet të ecë mbi një litar të hollë midis statusit të tij si kampion mjedisor dhe fuqisë së karburanteve fosile.
Lumëbardhët e mëdhenj të vendit dhe reshjet e bollshme bëjnë që pjesa më e madhe e energjisë elektrike të vijë nga hidrocentralet e pastra. Presidenti i Brazilit, Luiz Inacio Lula da Silva, ka mbikëqyrur një rënie të ndjeshme të shpyllëzimit dhe një rritje të përdorimit të energjive të rinovueshme.
Por Lula ka qenĂ« gjithmonĂ« pro-naftĂ«s, tha Figueiredo de Oliveira. Ai e pĂ«rshĂ«ndeti zbulimin e madh tĂ« naftĂ«s âpre-saltâ tĂ« Brazilit, tĂ« bĂ«rĂ« gjatĂ« mandatit tĂ« tij tĂ« mĂ«parshĂ«m presidencial, me fjalĂ«t âZoti Ă«shtĂ« brazilianâ. NjĂ« foto e famshme e tregon duke ngritur duart e njomura me naftĂ« nĂ« njĂ« ngjarje tĂ« Petrobrasit nĂ« vitin 2010.
Lula ka mohuar me vendosmĂ«ri akuzat pĂ«r hipokrizi. âNuk dua tĂ« jem njĂ« udhĂ«heqĂ«s mjedisor. Nuk e kam pretenduar kurrĂ« kĂ«tĂ«â, tha ai gjatĂ« njĂ« takimi tĂ« COP30 javĂ«n e kaluar, duke shtuar se do tĂ« ishte âe pakujdesshmeâ tĂ« hiqte dorĂ« nga nafta. Ai argumenton se pasuria nga nafta mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« financimin e kalimit tĂ« Brazilit te energjia e pastĂ«r, edhe pse disa frikĂ«sohen se pĂ«rpjekja pĂ«r tâu bĂ«rĂ« njĂ« fuqi e madhe e naftĂ«s do ta vonojĂ« kĂ«tĂ« tranzicion.
âĂdo zbulim i ri vonon pĂ«rpjekjen pĂ«r tĂ« larguar botĂ«n nga karburantet fosile; ka njĂ« humbje tĂ« momentitâ, tha Michael Ross, profesor i shkencave politike nĂ« Universitetin e KalifornisĂ«, Los Angeles.
Ndoshta rrĂ«fimi kryesor i Lulas Ă«shtĂ« se tĂ« ardhurat nga nafta do tĂ« ofrojnĂ« njĂ« rrugĂ« drejt zhvillimit dhe njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« dalĂ« nga varfĂ«ria, veçanĂ«risht pĂ«r shtetet mĂ« tĂ« varfra tĂ« AmazonĂ«s. Por Brazili Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« fuqi âme shumĂ« mundĂ«si tĂ« tjera ekonomikeâ, tha Ross pĂ«r CNN. Argumenti se nafta Ă«shtĂ« jetike pĂ«r zhvillim mund tĂ« jetĂ« mĂ« i lehtĂ« pĂ«r tâu bĂ«rĂ« nĂ« njĂ« vend si Guajana, ku rreth 48 pĂ«r qind e popullsisĂ« jeton me mĂ« pak se 5.50 dollarĂ« nĂ« ditĂ«, sipas BankĂ«s BotĂ«rore.
Guajana, e cila ka një gjeologji të ngjashme me Margjinën Ekuatoriale të Brazilit, po përjeton një bum të jashtëzakonshëm të naftës.
Zbulimi nĂ« det nĂ« vitin 2015 âpĂ«rfaqĂ«son njĂ« nga momentet mĂ« transformueseâ nĂ« historinĂ« moderne tĂ« vendit, tha presidenti Irfaan Ali.
Ai ka transformuar vendin me rreth 820 mijĂ« banorĂ« nĂ« ekonominĂ« mĂ« shpejt nĂ« rritje nĂ« botĂ«. âNe kurrĂ« nuk kemi parĂ« njĂ« vend tĂ« prodhojĂ« kaq shumĂ« fuçi pĂ«r frymĂ« nĂ« historinĂ« e (rajonit)⊠tani ata i pĂ«rkasin kategorisĂ« sĂ« vendeve tĂ« Lindjes sĂ« Mesmeâ, tha Monaldi.
Qeveria ka këmbëngulur se mund të balancojë shfrytëzimin e naftës me prioritetet mjedisore. Guajana është një nga pak vendet që ruan më shumë ndotje që ngroh planetin sesa prodhon, për shkak të pyjeve të saj të mëdha tropikale. Ajo gjithashtu thotë se të ardhurat do të nxisin rritjen socio-ekonomike.
âNe nuk shohim ndonjĂ« kontradiktĂ« midis zhvillimit tĂ« pĂ«rgjegjshĂ«m tĂ« sektorit tonĂ« tĂ« naftĂ«s dhe gazit dhe angazhimit tonĂ« pĂ«r tĂ« mbrojtur klimĂ«n e planetitâ, i tha Ali CNN-it. TĂ« dyja janĂ« âpjesĂ« integrale tĂ« njĂ« misioni kombĂ«tarâ pĂ«r tĂ« ulur varfĂ«rinĂ«, pĂ«r tĂ« rritur ekonominĂ« dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur mjedisin, shtoi ai.
Por, ekzistojnĂ« shqetĂ«sime se Guajana mund tĂ« bĂ«het viktimĂ« e âmallkimit tĂ« burimeve,â ku fitimet e mĂ«dha mund ta pĂ«rkeqĂ«sojnĂ« jetĂ«n pĂ«r banorĂ«t. PĂ«r shembull, Venezuela mban rezervat mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« provuara tĂ« naftĂ«s nĂ« botĂ«, dhe ka rĂ«nĂ« nĂ« autoritarizĂ«m dhe krizĂ« ekonomike.
Ali insiston se âmallkimi i burimeveâ nuk Ă«shtĂ« njĂ« fat i pashmangshĂ«m dhe se pasuria nga nafta do tĂ« pĂ«rkthehet nĂ« âpĂ«rfitime pĂ«r çdo familje.â MegjithatĂ«, disa banorĂ« thonĂ« se pĂ«rballen me kosto jetese shumĂ« tĂ« larta, tĂ« cilat i atribuojnĂ« zhvillimit tĂ« naftĂ«s, dhe rezultatet shĂ«ndetĂ«sore tĂ« vendit mbeten nĂ«n mesataren rajonale, sipas BankĂ«s BotĂ«rore.
Nafta në Amerikën e Jugut nuk është vetëm për ujin e thellë. Rajoni i madh shëllesh i Argjentinës, Vaca Muerta, shpesh krahasohet me Basenin Permian në Teksas, dhe mban rezervat e dyta më të mëdha në botë të gazit shëllesh dhe të katërtat më të mëdha të naftës shëllesh.
Ky Ă«shtĂ« shpresa e madhe e ArgjentinĂ«s pĂ«r rikuperim ekonomik nĂ«n presidentin liberal, Javier Milei. âGati gjithçka ka tĂ« bĂ«jĂ« me zgjerimin e Vaca Muertaâ, tha Gabriel Blanco, profesor nĂ« Fakultetin e InxhinierisĂ« nĂ« Universitetin KombĂ«tar tĂ« Buenos Airesit Qendror dhe ish-drejtor kombĂ«tar i ndryshimeve klimatike nĂ« ArgjentinĂ«.
Nafta dhe gazi janĂ« shumĂ« tĂ« lehtĂ« pĂ«r tâu shitur brenda vendit, tha Blanco pĂ«r CNN. Ndryshimi i klimĂ«s âkurrĂ« nuk ka qenĂ«â nĂ« agjendĂ«n publike ose politike, shtoi ai. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, ânarrativa thotĂ« se ne do tĂ« bĂ«hemi tĂ« pasur dhe do tĂ« zhvillohemiâ.
Vaca Muerta Ă«shtĂ« njĂ« propozim tĂ«rheqĂ«s pĂ«r kompanitĂ« e karburanteve fosile. ShĂ«lleshi Ă«shtĂ« njĂ« lloj investimi shumĂ« i ndryshĂ«m nga shpimet nĂ« ujĂ« tĂ« thellĂ«, tha Monaldi. KompanitĂ« mund tĂ« shpenzojnĂ« shuma relativisht tĂ« vogla pĂ«r tĂ« parĂ« nĂ«se mund tĂ« rikuperojnĂ« paratĂ« e tyre pĂ«rpara se tĂ« investojnĂ« mĂ« shumĂ«. Kjo nxit investimet nĂ« ArgjentinĂ«, njĂ« vend me ârrezik tĂ« lartĂ« politik dhe rregullatorâ, shtoi ai.
Por, ekspertĂ«t mjedisorĂ« shqetĂ«sohen pĂ«r ndikimet e kĂ«tij fushe tĂ« shĂ«lleshit qĂ« po lulĂ«zon. Karburantet fosile nxirren pĂ«rmes âfracking,â njĂ« proces qĂ« pĂ«rfshin shpimin nĂ« TokĂ« dhe injektimin e lĂ«ngjeve me presion tĂ« lartĂ«. âAta pĂ«rdorin shumĂ« ujĂ«, shumĂ« rĂ«rĂ« dhe kimikate, dhe prandaj Ă«shtĂ« njĂ« rrĂ«mujĂ«â, tha Blanco.
Saktësisht se si do të zhvillohet e ardhmja e naftës në Amerikën e Jugut ende nuk është e qartë. Zbulimet e reja në Brazil mund të rezultojnë më pak të qëndrueshme nga sa pritej. Për projektet që tashmë po bëjnë shpime dhe po nxjerrin naftë, rezervat shpesh mbarojnë më herët se sa parashikohej, tha Ross nga UCLA.
KĂ«rkesa pĂ«r naftĂ« gjithashtu pritet tĂ« arrijĂ« kulmin nĂ« fillim tĂ« dekadĂ«s tjetĂ«r, qĂ« mund tĂ« nĂ«nkuptojĂ« se vendet qĂ« mbĂ«shteten shumĂ« nĂ« karburante fosile do tĂ« gjenden tĂ« lidhura nĂ« njĂ« industri jo fitimprurĂ«se. âKĂ«to vende po arrijnĂ« nĂ« festĂ« pikĂ«risht kur baret po mbyllenâ, tha Ross.
PĂ«r momentin, megjithatĂ«, kĂ«rkesa mbetet. âNdĂ«rsa ende ka njĂ« hendek midis prodhimit aktual dhe kĂ«rkesĂ«s, do tĂ« ketĂ« investime nĂ« projekte tĂ« rejaâ, tha Flavio Ferreira Menten, analist nĂ« firmĂ«n e kĂ«rkimeve Rystad Energy.
EkzistojnĂ« edhe konsiderata gjeopolitike. NĂ«se prodhimi i naftĂ«s nĂ« SHBA nuk vazhdon tĂ« rritet, Amerika e Jugut âbĂ«het shumĂ« mĂ« e rĂ«ndĂ«sishmeâ, tha Monaldi, pĂ«rndryshe bota rrezikon tĂ« bĂ«het e varur nga vende si Arabia Saudite dhe Rusia.
Ajo që po ndodh në Amerikën e Jugut pasqyron diçka më të madhe, sipas Blanco. Dashuria e rajonit për karburantet fosile është pjesë e një lëvizjeje globale, tha ai: një konsensus i nënkuptuar - dhe ndonjëherë i shprehur hapur - se shfrytëzimi i naftës mund dhe duhet të vazhdojë për dekada, edhe përballë një krize klimatike në zhvillim.
âDuket sikur udhĂ«heqĂ«sit kanĂ« vendosur tĂ« shtypin fuqishĂ«m gazin dhe tĂ« ecin pĂ«rpara me karburantet fosile kudo. Pa marrĂ« parasysh çfarĂ«doâ, tha ai. /Telegrafi/
Në bregun verilindor të Brazilit, ku uji i mbushur me sedimente i madhësisë së Madhe të Lumit Amazon derdhet në Oqeanin Atlantik, ndodhen dy lloje shumë të ndryshme thesare.
I pari Ă«shtĂ« njĂ« gur ekologjik: njĂ« ârecifâ koralesh i thellĂ«, me sipĂ«rfaqe 5793 kilometra katrorĂ«, i zbuluar pak mĂ« shumĂ« se njĂ« dekadĂ« mĂ« parĂ«. Thesari i dytĂ« e vendos tĂ« parin nĂ« rrezik tĂ« menjĂ«hershĂ«m.
Miliarda fuçi nafte mund të jenë të vendosura në sedimentet e lashta nën shtratin detar dhe janë miratuar tashmë leje për të filluar shpimin atje, raporton cnn.
Disa qindra kilometra më në veri, pranë bregut të Guajanës, kompanitë tashmë nxjerrin rreth 650 mijë fuçi nafte në ditë nga një rezervuar i madh i thellë ujor, i zbuluar në vitin 2015. Ky zbulim e ka transformuar këtë vend të mbuluar me pyje në shtetin më të ri të naftës në planet dhe prodhuesin më të madh të naftës për frymë banori, transmeton Telegrafi.
Disa mijĂ«ra kilometra mĂ« nĂ« jug, nĂ«pĂ«r fushat e gjera dhe tĂ« pluhurosura tĂ« perĂ«ndimit tĂ« ArgjentinĂ«s, Vaca Muerta - âlopĂ« e vdekurâ nĂ« anglisht - janĂ« tĂ« mbushura me puse tĂ« naftĂ«s. Prodhimi i karburanteve fosile nga ky depozitim i madh ka njohur njĂ« bum gjatĂ« dekadĂ«s sĂ« fundit, duke e vendosur nĂ« rrugĂ«n pĂ«r tĂ« prodhuar mĂ« shumĂ« se njĂ« milion fuçi nĂ« ditĂ« deri nĂ« vitin 2030, sipas parashikimeve tĂ« analistĂ«ve.
Mirë se vini në fronin e ri të naftës në Amerikën e Jugut
âĂshtĂ« vĂ«rtet e pabesueshme se sa shpejt dhe sa shumĂ« po zgjerohetâ, tha Nicole Figueiredo de Oliveira, drejtoreshĂ« ekzekutive e organizatĂ«s mjedisore jo-fitimprurĂ«se Arayara.
Vendimet në gjithë rajonin po rrisin nxjerrjen e naftës, por Brazili, Guajana dhe Argjentina janë në krye - ndër pesë vendet kryesore që shtojnë prodhimin global të naftës jashtë OPEC-ut, grupit të eksportuesve të mëdhenj të naftës.
Janë tre vende shumë të ndryshme: një gjigant ekonomik me një president që angazhohet për mbrojtjen e mjedisit, një pikë kyçe e biodiversitetit me nivele të larta varfërie, dhe një vend ekonomikisht i paqëndrueshëm, i udhëhequr nga një mohuese e ndryshimeve klimatike që përdor sëpatën për prerjen e pemëve. Megjithatë, të tre janë të bashkuar në përpjekjen për të zgjeruar prodhimin e naftës, duke argumentuar se kjo është thelbësore për zhvillimin e tyre ekonomik dhe social.
Ky bum i ri i karburanteve fosile po ndodh pikërisht ndërsa ndikimet e krizës klimatike - të shkaktuara nga karburantet fosile - po bëhen gjithnjë e më shqetësuese. Njerëzit në Amerikën e Jugut po vdesin nga zjarret, përmbytjet, stuhitë dhe thatësirat, të cilat janë bërë më të gjata dhe katastrofike nga ndryshimi i klimës.
Roli i Brazilit si mikpritës i konferencës klimatike COP30, që supozohet të jetë një samit historik ku vendet caktojnë qëllime për të reduktuar ndotjen që ngroh planetin, i shton një disonancë të veçantë këtij rritjeje të naftës.
Por, ndërsa kërkesa globale për naftë mbetet e fortë, dhe vendet e tjera, më të pasura, nuk tregojnë shenja të tërheqjes, argumenti i tyre është: Pse furnizimi me naftë të mos vijë nga Amerika e Jugut?
Kontinenti ka një histori të gjatë të nxjerrjes së karburanteve fosile; ai mban rezervat e dyta më të mëdha të naftës dhe gazit pas Lindjes së Mesme.
MegjithatĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« nga pak rajonet qĂ« nuk pĂ«rfitoi nga bumi i naftĂ«s nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij shekulli pĂ«r shkak tĂ« rrezikut politik dhe mospranimit tĂ« investimeve private, tha Francisco Monaldi, drejtor i Programit pĂ«r EnergjinĂ« nĂ« AmerikĂ«n Latine nĂ« Universitetin Rice. âPor, kjo po ndryshon ndjeshĂ«mâ, i tha ai CNN-it.
Zbulimet e fundit kanë shkaktuar entuziazëm, sidomos sepse nafta në Amerikën e Jugut zakonisht është më e lirë se mesatarja - burimet e thella detare, veçanërisht, prodhojnë sasi të mëdha me kosto më të ulët - dhe gjithashtu zakonisht lëshon pak më pak ndotje klimatike për fuçi, pasi shpesh kërkon më pak përpunim dhe prodhohet duke përdorur infrastrukturë më të re dhe energji më të pastër. Kompani të mëdha të naftës, përfshirë Exxon dhe Chevron, kanë investuar shumë, duke parë fitime të mëdha në oqeanet e thella dhe fushat shëllesh (fusha e thatë, e fortë dhe me pak bimësi) të Amerikës së Jugut, pikërisht ndërsa bumi i shëlleshit në SHBA po stabilizohet.
Brazili Ă«shtĂ« njĂ« yll: prodhuesi mĂ« i madh i naftĂ«s dhe gazit nĂ« rajon. Prodhimi ka âarritur nivele qĂ« kurrĂ« nuk janĂ« parĂ« nĂ« rajonâ, tha Monaldi. Kjo kryesisht pĂ«r shkak tĂ« rezervave ultra-tĂ«-thella tĂ« naftĂ«s âpre-saltâ tĂ« zbuluara nĂ« vitin 2006, tĂ« varrosura nĂ«n shtresa tĂ« trasha kripĂ« tĂ« lashtĂ« nĂ«n oqean.
Nafta bruto u bë eksportoja kryesore e vendit për herë të parë në 2024, duke kaluar sojën, dhe ka shpresa që prodhimi të rritet edhe më shumë.
Në muajin gusht, BP njoftoi se kishte bërë zbulimin e saj më të madh të naftës dhe gazit në 25 vitet e fundit pranë bregut të Rio de Janeiros. Më në jug, pranë Uruguait, kompanitë e naftës shpresojnë që Baseni i Pelotas mund të jetë një fron tjetër i ri.
Ndoshta projekti mĂ« kontrovers Ă«shtĂ« ai nĂ« gojĂ«n e Lumit Amazon - baseni Foz do Amazonas - pjesĂ« e asaj qĂ« njihet si âMargjina Ekuatoriale,â njĂ« shtrirje e oqeanit pĂ«rgjatĂ« bregut verior tĂ« Brazilit.
Në muajin qershor, Brazili vendosi në ankand disa blloqe nafte jashtë bregut në këtë rajon, 19 prej të cilave ndodhen në Basenin e Amazonës, për kompani si Chevron, Exxon dhe kompania shtetërore braziliane e naftës Petrobras.
Petrobras ka pĂ«rpjekur prej shumĂ« vitesh tĂ« bĂ«jĂ« shpime kĂ«tu. NĂ« 2023, agjencia mjedisore e Brazilit, IBAMA, i refuzoi njĂ« leje pĂ«r shpim jashtĂ« bregut, duke cituar shqetĂ«sime mjedisore. Por, muajin e kaluar, agjencia dha dritĂ«n jeshile pĂ«r shpime eksploruese âpas njĂ« procesi rigoroz tĂ« licencimit mjedisor,â sipas njĂ« deklarate tĂ« IBAMA-s.
Detyra e agjencisĂ« ishte tĂ« vlerĂ«sonte vetĂ«m âmundĂ«sinĂ« teknikeâ tĂ« projektit, jo aspektin politik apo strategjik tĂ« shfrytĂ«zimit tĂ« naftĂ«s, tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i MinistrisĂ« sĂ« Mjedisit dhe Ndryshimeve Klimatike tĂ« Brazilit, e cila mbikĂ«qyr IBAMA-n. Ădo proces qĂ« pĂ«rfshin zona me rrezik tĂ« lartĂ«, si Foz do Amazonas, âduhet tĂ« pĂ«rputhet me standardet mĂ« tĂ« rrepta teknike, shkencore dhe mjedisoreâ, shtuan ata.
Vendimi âĂ«shtĂ« njĂ« arritje e shoqĂ«risĂ« brazilianeâ, tha Magda Chambriard, presidente e Petrobras, nĂ« njĂ« deklaratĂ«.
Avokatët e mjedisit janë fuqimisht kundër, duke argumentuar se shpimet në këtë pjesë të ndjeshme ekologjikisht të oqeanit - me recifet e saj të veçanta dhe shtrirjet e gjera të pyjeve të mangroveve - mund të shkaktojnë pasoja katastrofike për mjedisin.
Uji ultra i thellë dhe rrymat e forta nënkuptojnë se çdo rrjedhje nafte mund të shpërndahet shpejt për milje të tëra në oqean dhe në breg, dhe largësia e vendit të shpimeve nga vendbanimet e mëdha mund të vonojë operacionet e pastrimit, tha Figueiredo de Oliveira nga Arayara.
Miratimi i shpimeve këtu vetëm disa javë para fillimit të COP30 në qytetin Belem - i njohur si dera hyrëse e Amazonës - paraqet një situatë të ndërlikuar për Brazilin, i cili po përpiqet të ecë mbi një litar të hollë midis statusit të tij si kampion mjedisor dhe fuqisë së karburanteve fosile.
Lumëbardhët e mëdhenj të vendit dhe reshjet e bollshme bëjnë që pjesa më e madhe e energjisë elektrike të vijë nga hidrocentralet e pastra. Presidenti i Brazilit, Luiz Inacio Lula da Silva, ka mbikëqyrur një rënie të ndjeshme të shpyllëzimit dhe një rritje të përdorimit të energjive të rinovueshme.
Por Lula ka qenĂ« gjithmonĂ« pro-naftĂ«s, tha Figueiredo de Oliveira. Ai e pĂ«rshĂ«ndeti zbulimin e madh tĂ« naftĂ«s âpre-saltâ tĂ« Brazilit, tĂ« bĂ«rĂ« gjatĂ« mandatit tĂ« tij tĂ« mĂ«parshĂ«m presidencial, me fjalĂ«t âZoti Ă«shtĂ« brazilianâ. NjĂ« foto e famshme e tregon duke ngritur duart e njomura me naftĂ« nĂ« njĂ« ngjarje tĂ« Petrobrasit nĂ« vitin 2010.
Lula ka mohuar me vendosmĂ«ri akuzat pĂ«r hipokrizi. âNuk dua tĂ« jem njĂ« udhĂ«heqĂ«s mjedisor. Nuk e kam pretenduar kurrĂ« kĂ«tĂ«â, tha ai gjatĂ« njĂ« takimi tĂ« COP30 javĂ«n e kaluar, duke shtuar se do tĂ« ishte âe pakujdesshmeâ tĂ« hiqte dorĂ« nga nafta. Ai argumenton se pasuria nga nafta mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« financimin e kalimit tĂ« Brazilit te energjia e pastĂ«r, edhe pse disa frikĂ«sohen se pĂ«rpjekja pĂ«r tâu bĂ«rĂ« njĂ« fuqi e madhe e naftĂ«s do ta vonojĂ« kĂ«tĂ« tranzicion.
âĂdo zbulim i ri vonon pĂ«rpjekjen pĂ«r tĂ« larguar botĂ«n nga karburantet fosile; ka njĂ« humbje tĂ« momentitâ, tha Michael Ross, profesor i shkencave politike nĂ« Universitetin e KalifornisĂ«, Los Angeles.
Ndoshta rrĂ«fimi kryesor i Lulas Ă«shtĂ« se tĂ« ardhurat nga nafta do tĂ« ofrojnĂ« njĂ« rrugĂ« drejt zhvillimit dhe njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« dalĂ« nga varfĂ«ria, veçanĂ«risht pĂ«r shtetet mĂ« tĂ« varfra tĂ« AmazonĂ«s. Por Brazili Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« fuqi âme shumĂ« mundĂ«si tĂ« tjera ekonomikeâ, tha Ross pĂ«r CNN. Argumenti se nafta Ă«shtĂ« jetike pĂ«r zhvillim mund tĂ« jetĂ« mĂ« i lehtĂ« pĂ«r tâu bĂ«rĂ« nĂ« njĂ« vend si Guajana, ku rreth 48 pĂ«r qind e popullsisĂ« jeton me mĂ« pak se 5.50 dollarĂ« nĂ« ditĂ«, sipas BankĂ«s BotĂ«rore.
Guajana, e cila ka një gjeologji të ngjashme me Margjinën Ekuatoriale të Brazilit, po përjeton një bum të jashtëzakonshëm të naftës.
Zbulimi nĂ« det nĂ« vitin 2015 âpĂ«rfaqĂ«son njĂ« nga momentet mĂ« transformueseâ nĂ« historinĂ« moderne tĂ« vendit, tha presidenti Irfaan Ali.
Ai ka transformuar vendin me rreth 820 mijĂ« banorĂ« nĂ« ekonominĂ« mĂ« shpejt nĂ« rritje nĂ« botĂ«. âNe kurrĂ« nuk kemi parĂ« njĂ« vend tĂ« prodhojĂ« kaq shumĂ« fuçi pĂ«r frymĂ« nĂ« historinĂ« e (rajonit)⊠tani ata i pĂ«rkasin kategorisĂ« sĂ« vendeve tĂ« Lindjes sĂ« Mesmeâ, tha Monaldi.
Qeveria ka këmbëngulur se mund të balancojë shfrytëzimin e naftës me prioritetet mjedisore. Guajana është një nga pak vendet që ruan më shumë ndotje që ngroh planetin sesa prodhon, për shkak të pyjeve të saj të mëdha tropikale. Ajo gjithashtu thotë se të ardhurat do të nxisin rritjen socio-ekonomike.
âNe nuk shohim ndonjĂ« kontradiktĂ« midis zhvillimit tĂ« pĂ«rgjegjshĂ«m tĂ« sektorit tonĂ« tĂ« naftĂ«s dhe gazit dhe angazhimit tonĂ« pĂ«r tĂ« mbrojtur klimĂ«n e planetitâ, i tha Ali CNN-it. TĂ« dyja janĂ« âpjesĂ« integrale tĂ« njĂ« misioni kombĂ«tarâ pĂ«r tĂ« ulur varfĂ«rinĂ«, pĂ«r tĂ« rritur ekonominĂ« dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur mjedisin, shtoi ai.
Por, ekzistojnĂ« shqetĂ«sime se Guajana mund tĂ« bĂ«het viktimĂ« e âmallkimit tĂ« burimeve,â ku fitimet e mĂ«dha mund ta pĂ«rkeqĂ«sojnĂ« jetĂ«n pĂ«r banorĂ«t. PĂ«r shembull, Venezuela mban rezervat mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« provuara tĂ« naftĂ«s nĂ« botĂ«, dhe ka rĂ«nĂ« nĂ« autoritarizĂ«m dhe krizĂ« ekonomike.
Ali insiston se âmallkimi i burimeveâ nuk Ă«shtĂ« njĂ« fat i pashmangshĂ«m dhe se pasuria nga nafta do tĂ« pĂ«rkthehet nĂ« âpĂ«rfitime pĂ«r çdo familje.â MegjithatĂ«, disa banorĂ« thonĂ« se pĂ«rballen me kosto jetese shumĂ« tĂ« larta, tĂ« cilat i atribuojnĂ« zhvillimit tĂ« naftĂ«s, dhe rezultatet shĂ«ndetĂ«sore tĂ« vendit mbeten nĂ«n mesataren rajonale, sipas BankĂ«s BotĂ«rore.
Nafta në Amerikën e Jugut nuk është vetëm për ujin e thellë. Rajoni i madh shëllesh i Argjentinës, Vaca Muerta, shpesh krahasohet me Basenin Permian në Teksas, dhe mban rezervat e dyta më të mëdha në botë të gazit shëllesh dhe të katërtat më të mëdha të naftës shëllesh.
Ky Ă«shtĂ« shpresa e madhe e ArgjentinĂ«s pĂ«r rikuperim ekonomik nĂ«n presidentin liberal, Javier Milei. âGati gjithçka ka tĂ« bĂ«jĂ« me zgjerimin e Vaca Muertaâ, tha Gabriel Blanco, profesor nĂ« Fakultetin e InxhinierisĂ« nĂ« Universitetin KombĂ«tar tĂ« Buenos Airesit Qendror dhe ish-drejtor kombĂ«tar i ndryshimeve klimatike nĂ« ArgjentinĂ«.
Nafta dhe gazi janĂ« shumĂ« tĂ« lehtĂ« pĂ«r tâu shitur brenda vendit, tha Blanco pĂ«r CNN. Ndryshimi i klimĂ«s âkurrĂ« nuk ka qenĂ«â nĂ« agjendĂ«n publike ose politike, shtoi ai. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, ânarrativa thotĂ« se ne do tĂ« bĂ«hemi tĂ« pasur dhe do tĂ« zhvillohemiâ.
Vaca Muerta Ă«shtĂ« njĂ« propozim tĂ«rheqĂ«s pĂ«r kompanitĂ« e karburanteve fosile. ShĂ«lleshi Ă«shtĂ« njĂ« lloj investimi shumĂ« i ndryshĂ«m nga shpimet nĂ« ujĂ« tĂ« thellĂ«, tha Monaldi. KompanitĂ« mund tĂ« shpenzojnĂ« shuma relativisht tĂ« vogla pĂ«r tĂ« parĂ« nĂ«se mund tĂ« rikuperojnĂ« paratĂ« e tyre pĂ«rpara se tĂ« investojnĂ« mĂ« shumĂ«. Kjo nxit investimet nĂ« ArgjentinĂ«, njĂ« vend me ârrezik tĂ« lartĂ« politik dhe rregullatorâ, shtoi ai.
Por, ekspertĂ«t mjedisorĂ« shqetĂ«sohen pĂ«r ndikimet e kĂ«tij fushe tĂ« shĂ«lleshit qĂ« po lulĂ«zon. Karburantet fosile nxirren pĂ«rmes âfracking,â njĂ« proces qĂ« pĂ«rfshin shpimin nĂ« TokĂ« dhe injektimin e lĂ«ngjeve me presion tĂ« lartĂ«. âAta pĂ«rdorin shumĂ« ujĂ«, shumĂ« rĂ«rĂ« dhe kimikate, dhe prandaj Ă«shtĂ« njĂ« rrĂ«mujĂ«â, tha Blanco.
Saktësisht se si do të zhvillohet e ardhmja e naftës në Amerikën e Jugut ende nuk është e qartë. Zbulimet e reja në Brazil mund të rezultojnë më pak të qëndrueshme nga sa pritej. Për projektet që tashmë po bëjnë shpime dhe po nxjerrin naftë, rezervat shpesh mbarojnë më herët se sa parashikohej, tha Ross nga UCLA.
KĂ«rkesa pĂ«r naftĂ« gjithashtu pritet tĂ« arrijĂ« kulmin nĂ« fillim tĂ« dekadĂ«s tjetĂ«r, qĂ« mund tĂ« nĂ«nkuptojĂ« se vendet qĂ« mbĂ«shteten shumĂ« nĂ« karburante fosile do tĂ« gjenden tĂ« lidhura nĂ« njĂ« industri jo fitimprurĂ«se. âKĂ«to vende po arrijnĂ« nĂ« festĂ« pikĂ«risht kur baret po mbyllenâ, tha Ross.
PĂ«r momentin, megjithatĂ«, kĂ«rkesa mbetet. âNdĂ«rsa ende ka njĂ« hendek midis prodhimit aktual dhe kĂ«rkesĂ«s, do tĂ« ketĂ« investime nĂ« projekte tĂ« rejaâ, tha Flavio Ferreira Menten, analist nĂ« firmĂ«n e kĂ«rkimeve Rystad Energy.
EkzistojnĂ« edhe konsiderata gjeopolitike. NĂ«se prodhimi i naftĂ«s nĂ« SHBA nuk vazhdon tĂ« rritet, Amerika e Jugut âbĂ«het shumĂ« mĂ« e rĂ«ndĂ«sishmeâ, tha Monaldi, pĂ«rndryshe bota rrezikon tĂ« bĂ«het e varur nga vende si Arabia Saudite dhe Rusia.
Ajo që po ndodh në Amerikën e Jugut pasqyron diçka më të madhe, sipas Blanco. Dashuria e rajonit për karburantet fosile është pjesë e një lëvizjeje globale, tha ai: një konsensus i nënkuptuar - dhe ndonjëherë i shprehur hapur - se shfrytëzimi i naftës mund dhe duhet të vazhdojë për dekada, edhe përballë një krize klimatike në zhvillim.
âDuket sikur udhĂ«heqĂ«sit kanĂ« vendosur tĂ« shtypin fuqishĂ«m gazin dhe tĂ« ecin pĂ«rpara me karburantet fosile kudo. Pa marrĂ« parasysh çfarĂ«doâ, tha ai. /Telegrafi/
Në Francë, në vitin 2015, kombet u zotuan ta mbanin ngrohjen globale shumë poshtë dy gradëve Celsius deri në fund të shekullit, dhe idealisht në 1.5 gradë.
Për ta arritur këtë, ato paraqitën plane veprimi për klimën çdo pesë vjet, të cilat ndryshonin vazhdimisht.
Konkluzioni i OKB: Kemi marrë drejtimin e duhur, por nevojitet shumë më tepër shpejtësi. Përndryshe kërcënon rritje dramatike e ngrohjes globale. Pa masa të mëtejshme mbrojtëse, objektivi prej 1.5 gradësh ka të ngjarë të tejkalohet së shpejti, njoftoi së fundmi Programi i OKB-së për Mjedisin (UNEP), me seli në Nairobi.
Sfida dhe një rreze shprese
Vendimet e Parisit vërtet e kanë ngadalësuar rritjen e emetimeve, por jo në masën e nevojshme.
Sipas Kombeve të Bashkuara, pa bashkëpunim ndërkombëtar mbi politikën klimatike, bota do të shkonte drejt njëngrohjeje globale prej pesë gradësh Celsius. Aktualisht, pritet një ngrohje prej rreth tre gradësh Celsius.
Objektivat klimatikë të vendeve në veçanti ende nuk janë ambicioze sa duhet për të luftuar në mënyrë adekuate ngrohjen globale. Ato duhet të eliminojnë më shpejt e hap pas hapi përdorimin e lëndëve djegëse fosile dhe të zgjerojnë energjitë e rinovueshme.
Sipas OKB-së ka edhe një rreze shprese: të dhënat e fundit tregojnë se energjia diellore, e erës dhe hidroenergjia kanë tejkaluar qymyrin si burimi më i madh i energjisë në botë.
Por progresi pengohet nga ndryshimi gjeopolitik në botë që nga koha e Marrëveshjes së Parisit.
Pandemia e Coronavirusit dhe lufta e agresionit e Rusisë kundër Ukrainës e kanë lënë në plan të dytë çështjen e mbrojtjes së klimës.
Bashkëpunimi midis dy ndotësve më të mëdhenj të klimës, SHBA-së dhe Kinës, të cilët e bënë të mundur Marrëveshjen e Parisit në fillim, tani është vështirë të imagjinohet.
Në vend të kësaj, SHBA-të, nën Presidentin Donald Trump tërhiqen sërish nga kjo marrëveshje.
Bashkimi Evropian që dëshiron ta portretizojë veten si një pionier i politikave klimatike, nuk po udhëheq më si dikur.
BE duhet ta kishte paraqitur premtimin e tij të përditësuar në OKB që në shkurt.
Kontributi evropian për mbrojtjen ndërkombëtare të klimës deri në vitin 2035 rrjedh nga objektivi i brendshëm i BE-së për vitin 2040. Franca dhe Polonia, ndër të tjera, bllokuan një marrëveshje për këtë.
Ndryshe nga BE-ja hezituese, Pekini paraqiti një objektiv klimatik në fund të shtatorit, duke demonstruar kështu pretendimin e tij për lidership, edhe pse ekspertët janë kritikë ndaj përmbajtjes së premtimit kinez.
Një tornado e fuqishme goditi Brazilin jugor, ku për pasojë humbën jetën 6 persona dhe u plagosën rreth 800 të tjerë. Pamjet e agjencisë së lajmeve Reuters tregojnë lagje të tëra të rrafshuara në Rio Bonito do Iguaçu.
Makinat kanë përfunduar mbi njëra-tjetrën. Janë shkulur çatitë e shtëpive, ndërsa banorët janë mbledhur për të shpëtuar sende nga rrënojat.
Qeveria shpalli gjendjen e fatkeqësisë natyrore dhe tre ditë zie kombëtare. Mijëra persona u zhvendosën në strehimore të përkohshme.
Autoritetet thanë se erërat arritën deri në 250 km/orë, duke dëmtuar 90% të shtëpive dhe ndërtesave publike të Rio Bonito do Iguaçu. Ekipet e shpëtimit, përfshirë zjarrfikësit dhe mbrojtjen civile, janë në terren për të pastruar rrënojat dhe për të rikthyer shërbimet thelbësore.
Presidenti brazilian Luiz InĂĄcio Lula da Silva shkroi nĂ« platformĂ«n X: âDo tĂ« vazhdojmĂ« tĂ« ndihmojmĂ« popullin dhe tĂ« ofrojmĂ« gjithĂ« mbĂ«shtetjen e nevojshmeâ, duke shprehur edhe ngushĂ«llimet pĂ«r familjet e viktimave.
Një burrë dhe miqtë e tij ishin vetëm pak çaste larg vdekjes, pasi njëri prej tyre ndezi një cigare dhe shkaktoi një shpërthim në një pikë karburanti .
Pamjet filmike kapën momentin dramatik kur një flakë e madhe u ngrit në ajër pasi burri hodhi shkrepësen që kishte përdorur, duke e bërë atë dhe miqtë e tij të vraponin për të shpëtuar jetën.
Incidenti tronditës ndodhi në qytetin Timon në shtetin verilindor brazilian të Maranhaos.
ĂuditĂ«risht askush nuk u lĂ«ndua nga ky incident, me punonjĂ«sin e stacionit tĂ« benzinĂ«s qĂ« reagoi brenda pak sekondash duke pĂ«rdorur njĂ« fikĂ«s zjarri pĂ«r tĂ« shuar flakĂ«t.
Ndryshe, më shumë se 40 persona u lënduan pas një shpërthimi të madh në një pikë karburanti në Romë në korrik.
Një dëshmitar okular tha se dukej sikur kishte shpërthyer një bombë.
Pjesë të një cisterne karburanti thuhet se u hodhën në erë qindra metra larg stacionit, aq e madhe ishte forca e shpërthimit. /Telegrafi/
Pamjet e filmuara me dron tregojnë shkatërrime të mëdha në Brazilin jugor, pasi një tornado e fuqishme goditi shtetin e Paranës, duke vrarë gjashtë persona dhe duke lënduar më shumë se 400 të tjerë.
Stuhia, me erëra që kalonin 250 km/h, shkatërroi shtëpi dhe la një person të zhdukur, duke nxitur shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme.
Ekipet e shpëtimit vazhdojnë kërkimin në rrënoja, ndërsa spitalet trajtojnë dhjetëra banorë të lënduar rëndë në një nga katastrofat më të këqija të motit në rajon prej vitesh.
NĂ« rrjetet sociale, presidenti brazilian Luiz Inacio Lula da Silva shprehu solidaritet me viktimat.
Sipas meteorologëve, fenomeni u shkaktua nga formimi i një cikloni ekstratropikal që preku jugun e vendit.
Sistemi i Teknologjisë dhe Monitorimit Mjedisor të Paranas (Simepar) raportoi se tornadoja arriti një vlerësim EF3, në një shkallë që shkon deri në pesë. /Telegrafi/
Ky është momenti kur një helikopter del jashtë kontrollit dhe përplaset në një liqen - vetëm pak metra larg peshkatarëve të habitur që po shijonin një të diel të qetë pranë ujit.
Pamjet tronditëse tregojnë fluturaken që bie spiralisht përpara se të përplaset në liqen në São Roque, në juglindje t Brazilit, ndërsa njerëzit vrapojnë nga buza e ujit dhe të tjerët zhyten për të ndihmuar, transmeton Telegrafi.
Brenda sekondash, vendasit dhe peshkatarët po ecnin - pastaj notonin - drejt rrënojave për të nxjerrë dy vëllezër të bllokuar.
Burrat, biznesmenĂ« nga JundiaĂ, ishin nisur nga aeroporti i qytetit rreth orĂ«s 12:05 tĂ« pasdites pĂ«r drekĂ« nĂ« njĂ« restorant aty pranĂ«, Vila Don Patto, por nuk ia dolĂ«n kurrĂ«.
Helikopteri i tyre me dy vende Guimbal Cabri G2 u zhyt në liqen rreth orës 12:35 të pasdites, vetëm 300 metra larg destinacionit të tij.
DĂ«shmitari Eduardo Alexandre Souza tha: âUnĂ« jetoj pranĂ« liqenit dhe e pashĂ« helikopterin duke humbur lartĂ«si dhe duke u rrotulluar nĂ« ajĂ«r derisa u rrĂ«zua nĂ« liqen. Vrapova menjĂ«herĂ« drejt ujit dhe u hodha nĂ« ujĂ« pĂ«r tĂ« ndihmuar tĂ« lĂ«nduaritâ.
Të dy burrat mbijetuan mrekullisht, njëri prej të cilëve pësoi vetëm një prerje në dorë.
Ata u filmuan duke u larguar nga varka e shpëtimit që i transportoi në tokë të thatë, përpara se të dërgoheshin në spital për një kontroll.
Zjarrfikësit konfirmuan mbijetesën e dyshes në një deklaratë në X, duke thënë se helikopteri ishte rrëzuar në ujë në Estrada do Vinho në São Roque, duke përfshirë tre automjete, por pa zjarr.
Ata shtuan se dy persona kishin qenë në bord, njëri prej të cilëve kërkoi kujdes mjekësor për një dëmtim në dorë, dhe se zona ishte e sigurt.
Videoja e ndarë nga media braziliane Rede Voa tregon momentin kur helikopteri bien në liqen ndërsa kalimtarët ikin. /Telegrafi/
Presidenti brazilian, Luiz Inacio Lula da Silva, tha se pati njĂ« takim pozitiv me homologun e tij amerikan Donald Trump, nĂ« samitin e ShoqatĂ«s sĂ« Kombeve tĂ« AzisĂ« Juglindore (ASEAN) nĂ« Malajzi. âNe ramĂ« dakord qĂ« ekipet tona tĂ« takohen menjĂ«herĂ« pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara kĂ«rkimin e zgjidhjeve pĂ«r tarifat dhe sanksionet kundĂ«r autoriteteve brazilianeâ, [âŠ]
Presidenti brazilian, Luiz Inåcio Lula da Silva, ka njoftuar se do të kërkojë një mandat të katërt historik në zgjedhjet presidenciale të vitit të ardhshëm.
Ish-punëtori i metaleve, i cili u rikthye në presidencë në vitin 2023 pasi mposhti presidentin e ekstremit të djathtë, Jair Bolsonaro, konfirmoi vendimin e tij gjatë një fjalimi në kryeqytetin e Indonezisë, Xhakarta, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
âJam gati tĂ« mbush 80 vjeç, por mund tĂ« jeni tĂ« sigurt se kam aq energji sa kisha kur isha 30 vjeç. Dhe do tĂ« kandidoj pĂ«r njĂ« mandat tĂ« katĂ«rt nĂ« Brazilâ, njoftoi Lula, i cili feston ditĂ«lindjen tĂ« hĂ«nĂ«n.
Edhe pse i afrohet të 80-ave, Lula mbetet figura më me ndikim në të majtën braziliane - një status që ish-udhëheqësi i sindikatës e ka gëzuar për 40 vitet e fundit.
Nëse zgjidhet, ai do të jetë 85 vjeç kur të përfundojë mandatin e tij të katërt dhe do të bëhet i vetmi president brazilian i zgjedhur në mënyrë demokratike që ka kaluar 16 vjet në pushtet. /Telegrafi/
Login
