TIRANË, 31 dhjetor /ATSH/- Nga petullat që mbrojnë nga shtrigat deri te ëmbëlsirat që tregojnë fatin, vendet në mbarë botën shpesh e fillojnë Vitin e Ri me ushqim të shkëlqyer, sipas “National Geographic”.
Për disa mijëvjeçarë, njerëzit në mbarë botën e kanë festuar Vitin e Ri duke shpresuar se ai do të sjellë shëndet, pasuri dhe sukses.
Shpesh, këto festime sillen rreth disa ushqimeve simbolike – si makarona të gjata për një jetë të gjatë, 12 kokrra rrush për 12 muaj me fat dhe lakër për më shumë para.
Duke lënë mënjanë shampanjën, ushqimi i Vitit të Ri në disa vende është mjaft i zakonshëm dhe i lirë. Për shembull, në Brazil gatuhen thjerrëza, ndërsa në Jugun Amerikan festohet me bizele.
Më poshtë renditen disa prej traditave ushqimore më pak të njohura të Vitit të Ri nga e gjithë bota:
Petulla “Oliebollen” në Holandë
Viti i Ri në Holandë do të ishte i paplotë – pa oliebollen. Petulla holandez, emri i të cilit përkthehet fjalë për fjalë, top vaji, hahet gjatë gjithë vitit – dhe thuhet se ka fuqi mbrojtëse gjatë vitit të ri.
Historitë thonë se perëndesha pagane Perchta, e njohur edhe si “shtriga e Krishtlindjeve”, fluturon nëpër qiellin e natës dimërore duke hapur stomakun e njerëzve në kërkim të ushqimit.
Oliebollen është e vetmja mënyrë për ta penguar atë – sipas legjendës, yndyra nga brumi i skuqur do të bënte që shpata e saj të rrëshqiste nga barku i tyre.
Të spërkatura zakonisht me kanellë, karafil dhe xhenxhefil, oliebollen shpesh mbushen me manaferra të thata, mollë të grira dhe bajame.
Supë “joumou” në Haiti
Pjata tradicionale e Haitit është një supë e dashur me bazë kungulli që shërbehet çdo vit më 1 janar, një ditë e rëndësishme në kombin e Karaibeve për shumë arsye.
Pjata filloi të shërbehej gjatë festës së çlirimit të Haitit nga Franca.
Nën sundimin kolonial, afrikanët e skllavëruar u detyruan të kultivonin kungull dhe të përgatisnin supën për zotërinjtë e tyre francezë – por atyre u ndalohej të merrnin pjesë në konsumin e saj.
Kur Haiti shpalli pavarësinë më 1 janar 1804, besohet se Marie Claire Heureuse Félicité Bonheur Dessalines – gruaja e një revolucionari kryesor – shpërndau supë “joumou” për të gjithë haitianët e sapoçliruar.
Është, në shumë mënyra, një shenjë sfide dhe një simbol i ndryshimit dhe bashkimit.
Ndërsa receta ndryshon sipas familjeve, shumica përfshijnë mish viçi, patate, makarona dhe disa perime, së bashku me kungull dhe erëza.
Përgatitja zakonisht fillon një natë më parë, më 31 dhjetor, dhe shpesh është një aktivitet i përbashkët familjar.
“Banitsa” në Bullgari
Në qendër të festimeve të Vitit të Ri në Bullgari gatuhet një brumë filo festiv dhe i shijshëm i quajtur “banitsa”.
Midis shtresave të brumit të shkrifët është një përzierje vezësh, kosi natyral dhe djathi të bardhë të kripur.
Ndërsa hahet edhe si një mëngjes i përditshëm, versioni festiv është diçka e veçantë.
Në Vitin e Ri, “banitsa” zakonisht është e mbushur me shenja simbolike dhe mesazhe fati të mirë.
Disa familje fshehin monedha argjendi që kanë për qëllim t’i sjellin fat kujtdo që i gjen, ndërsa të tjera e zbukurojnë brumin me degëza, të mbështjella me copa letre që urojnë fat të shkruar me dorë.
Qofte orizi në Filipine
Festat filipinase të Vitit të Ri zakonisht përfshijnë një gamë të hollësishme gatimesh me rëndësi simbolike – madje edhe supersticioze.
Vendi gatuan një shumëllojshmëri ëmbëlsirash orizi. Këto ushqime festive mund të jenë të kripura, si puto (kek me oriz të zier në avull që zakonisht shërbehet me supë ose gjellë) dhe bibengka (kek me oriz i pjekur në gjethe bananeje, shpesh i mbuluar me vezë dhe djathë), si dhe ëmbëlsira, si biko (kek me oriz i bërë me qumësht kokosi dhe sheqer kafe) dhe tikoy (një kek me oriz të zier në avull dhe i ëmbël që hahet në fund të vaktit).
Këto gatime kanë për qëllim të simbolizojnë forcimin e lidhjeve familjare dhe shërbejnë si një magnet për fat të mirë në vitin e ri.
Prania e orizit gjatë Vitit të Ri (dhe festave të tjera) daton që nga Filipinet para-koloniale.
Përpara kolonizimit spanjoll, orizi ishte aq i vështirë për t’u kultivuar saqë shërbehej vetëm në raste shumë të veçanta.
Qumështi i Drerit në Kanada
Çfarë përftohet kur kombinoni rumin me vezë të rrahur, qumësht dhe sheqer, një akullore dhe alkool? Sigurisht, Qumësht Dreri.
Kokteji festiv kanadez, i njohur për shijen e tij të shijshme dhe të rrezikshme, është një pije e preferuar festive brenda mjedisit ushtarak.
Pija zakonisht bëhet nga një kombinim i qumështit, rumit dhe akullores.
Qumështi i Drerit ka qenë një shtyllë kryesore në ngjarjet shoqërore ushtarake, duke përfshirë pritjet zyrtare të Vitit të Ri që bashkojnë zyrtarë qeveritarë dhe ushtarakë me anëtarë të publikut.
Megjithëse origjina absolute është e vështirë të gjurmohet, referencat e para për Qumështin e Drerit datojnë që para Luftës së Parë Botërore.
“Kambako” në Japoni
Në Japoni, një kategori e tërë ushqimesh i kushtohet vitit të ri. Osechi-ryōri, e cila e ka origjinën më shumë se 1,000 vjet më parë gjatë periudhës Heian, tradicionalisht shërbehet në kuti.
Midis shumëllojshmërisë shumëngjyrëshe të ushqimeve të paketuara në këto kuti është një tortë delikate peshku e kuqe dhe e bardhë e quajtur “kamaboko”.
Forma e kupolës, me shtresën e kuqe të veshur mbi të bardhë, i ngjan një dielli në lindje dhe ka për qëllim të simbolizojë fat të mirë për vitin e ri.
Kamaboko shpesh shërbehet në o-zōni, një supë me bazë soje e mbushur me kek orizi dhe perime.
Ushqime tradicionale në Amerikën Latine
Mishi i derrit zë një vend të rëndësishëm në tryezën e Vitit të Ri në Amerikën Latine.
Zëvendësimi i mishit të dhisë me ate të derrit – më të bollshëm dhe më pak të shtrenjtë – është një adaptim latino-amerikan i traditës së pjekjes së një kafshe të tërë për të festuar – që daton shekuj më parë në Lindjen e Mesme.
Mishi i derrit është një simbol i prosperitetit, një besim që vjen nga kinezët, të cilët u vendosën në territoret latine duke filluar nga fundi i shekullit XIX.
Ushqimet tradicionale të Vitit të Ri – që përfshijnë bishtajore si thjerrëzat dhe fasulet – janë të përhapura në Amerikën Latine.
Thjerrëzat, për shkak të ngjashmërisë së tyre me monedhat e arit, janë simbole të njohura të pasurisë në Brazil, Kili dhe Venezuelë, ku njerëzit zakonisht hanë një lugë (ose më shumë) thjerrëza në mesnatë.
Në Kolumbi, është traditë të mbash thjerrëza të pagatuara në xhep ditën e fundit të vitit.
Megjithatë, jo të gjitha traditat që lidhen me ushqimin janë të ngrënshme.
Kubanezët, brazilianët dhe meksikanët shpesh përdorin qese të vogla me thjerrëza të thata si dekorime ose dhurata, për t’i uruar njëri-tjetrit fat të mirë në vitin e ardhshëm.
Në Brazil, farat e shegës simbolizojnë gjithashtu monedhat.
Është e zakonshme që brazilianët të hanë frutin, ose madje të mbajnë disa nga farat në portofolet e tyre gjatë gjithë vitit, si një mjet për të tërhequr pasuri. //a.i/
The post Traditat e ushqimit të Vitit të Ri që sjellin fat të mirë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.